52004DC0239(01)

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ - Ενίσχυση της υλοποίησης της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση

Εντατικοποίηση της δημόσιας συζήτησης με περισσότερο επικεντρωμένες και αποφασιστικού χαρακτήρα συστάσεις της ΕΕ προς τα κράτη μέλη

Η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας. Το Μάρτιο του 2004, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπογράμμισε την ανάγκη ανάληψης αποτελεσματικής δράσης από την Ευρώπη.

Η ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση (ΕΣΑ) έχει αυτό το σκοπό. Σε συμφωνία με τη στρατηγική της Λισσαβώνας, οι νέες ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση που θεσπίστηκαν το 2003 από το Συμβούλιο προσδιόρισαν τρεις βασικούς στόχους: πλήρη απασχόληση. ποιότητα και παραγωγικότητα στην εργασία και ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και ενσωμάτωσης. Οι στόχοι αυτοί περιλαμβάνουν δέκα ειδικές κατευθυντήριες γραμμές και οδηγίες για τη βελτίωση της διαχείρισης των πολιτικών απασχόλησης.

Οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν στο πλαίσιο των κατευθυντήριων γραμμών σε πολλά κράτη μέλη αποδείχθηκε ότι έαιξαν σημαντικό ρόλο στη βελτίωση των επιδόσεων της αγοράς εργασίας, όπως επιβεβαιώνεται από την αύξηση της απασχόλησης κατά τα προηγούμενα έτη και από την ανθεκτικότητα της απασχόλησης κατά την πρόσφατη οικονομική επιβράδυνση. Ωστόσο, η πρόοδος της ΕΕ προς την επίτευξη του στόχου για το 2010 της Λισσαβώνας, δηλαδή ενός ποσοστού συνολικής απασχόλησης 70%, έχει ανακοπεί και, με σημερινό ποσοστό 64,3%, είναι πλέον σαφές ότι η ΕΕ δεν θα επιτύχει το ενδιάμεσο ποσοστό - στόχο για το 2005 - του 67%. Εάν δεν αναληφθούν οι απαραίτητες ενέργειες δεν θα επιτευχθεί και ο στόχος για το 2010 [1]. Η αύξηση της παραγωγικότητας εργασίαςσυνέχισε να επιβραδύνεται και η ποιότητα στην εργασία όπως και η δημιουργία αγορών εργασίας χωρίς αποκλεισμούς παραμένουν σημαντικές προκλήσεις σε πολλά κράτη μέλη.

[1] Ο στόχος αυτός προβλέπει τη δημιουργία άνω των 15 εκατ. θέσεων εργασίας στην ΕΕ των 15 και άνω των 20 εκατ. θέσεων εργασίας στην ΕΕ των 25.

Με βάση το δεδομένο της οικονομικής επιβράδυνσης και ύστερα από αίτημα των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων στην εαρινή σύνοδο του Συμβουλίου το 2003, η Επιτροπή δημιούργησε μια ευρωπαϊκή ειδική ομάδα για την απασχόληση, υπό τον Wim Kok, πρώην πρωθυπουργό των Κάτω Χωρών. Η ειδική ομάδα προσδιόρισε [2] προτεραιότητες για δράση που αφορούν γενικότερα τα κράτη μέλη όπως και συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις που είναι απαραίτητες. Η Επιτροπή και το Συμβούλιο συμφωνούν με την αξιολόγηση από την ειδική ομάδα για την απασχόληση και με τα πολιτικά μηνύματα. Είναι πλήρως σύμφωνα με την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση και έχουν ενσωματωθεί με συστηματικό τρόπο στην κοινή έκθεση του Συμβουλίου και της Επιτροπής για την απασχόληση (ΚΕΑ) του 2004, προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

[2] «Θέσεις εργασίας, θέσεις εργασίας, θέσεις εργασίας - η αύξηση της απασχόλησης στην Ευρώπη», έκθεση της ειδικής ομάδας για την απασχόληση υπό την Προεδρία του κ. Wim Kok.

Εάν η Ευρώπη θέλει να επιτύχει τους στόχους της όσον αφορά την απασχόληση το 2010 και να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα και το δυναμικό ανάπτυξής της στην παγκόσμια οικονομία, χρειάζεται μια αλλαγή πορείας: πρέπει να επιταχυνθεί έντονα η ανάπτυξη τόσο της απασχόλησης όσο και της παραγωγικότητας. Δεν αρκεί μια στενή προσέγγιση σε μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας. Απαιτούνται ορθές μακροοικονομικές πολιτικές για να διασφαλιστούν η εμπιστοσύνη και η σταθερότητα. Χρειάζονται διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στις αγορές αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίου για την υποστήριξη της ανταγωνιστικότητας και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Πρέπει να υπάρξει ταυτόχρονη πρόοδος σε όλα τα θέματα της ατζέντας της Λισσαβώνας, όπως συμπληρώθηκε από την περιβαλλοντική διάσταση που δόθηκε στο Γκέτεμποργκ, ιδίως όσον αφορά την έρευνα [3] και την καινοτομία, την εκπαίδευση και την κατάρτιση, την ανάπτυξη του δυναμικού απασχόλησης των περιβαλλοντικών πολιτικών, ιδίως στον τομέα περιβαλλοντικών αγαθών και υπηρεσιών και τη μεταρρύθμιση των συστημάτων κοινωνικής προστασίας, συμπεριλαμβανομένων των συνταξιοδοτικών ρυθμίσεων. Οι πολιτικές στους τομείς αυτούς, συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατης πρωτοβουλίας για την ανάπτυξη, οφείλουν να προωθήσουν την επιχειρηματική επένδυση σε ανθρώπινο και φυσικό κεφάλαιο και να διαμορφώσουν καλύτερες συνθήκες για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και για την ανάπτυξη της παραγωγικότητας, μέσω της ενίσχυσης της ικανότητας της Ευρώπης να διαχειρίζεται την αλλαγή.

[3] Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Βαρκελώνη, το Μάρτιο του 2002, έθεσε ως στόχο την αύξηση της επένδυσης σε έρευνα και ανάπτυξη σε 3% του ΑΕΠ, εκ του οποίου τα δύο τρίτα θα χρηματοδοτούνται από τον ιδιωτικό τομέα, ενώ το 2002 το ποσοστό αυτό πλησίαζε το 2%.

Η μεταρρύθμιση της στρατηγικής για την απασχόληση το 2003 έδωσε έμφαση στο μεσοπρόθεσμο προσανατολισμό και στη δημιουργία ενός πολιτικού πλαισίου που θα συνεκτιμά την αυξημένη ποικιλότητα στη διευρυμένη ΕΕ. Τα κράτη μέλη πρέπει να εφαρμόσουν αποφασιστικά το πλήρες φάσμα των πολιτικών που καθορίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση και η Ένωση πρέπει να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στην παρακολούθηση της συνέχειας και να αυξήσει την άσκηση πίεσης προς τα κράτη μέλη. Η ειδική ομάδα για την απασχόληση επιβεβαίωσε την ανάγκη να δοθεί περισσότερη έμφαση στην εντατική παρακολούθηση των μεταρρυθμίσεων στις οποίες προβαίνουν τα κράτη μέλη, παρά να ξεκινήσει μια διαδικασία περαιτέρω αλλαγής των κατευθυντήριων γραμμών.

Ως εκ τούτου, το υφιστάμενο συνολικό πολιτικό πλαίσιο είναι επαρκές και κατάλληλο για την αντιμετώπιση των σημερινών προκλήσεων όσον αφορά την απασχόληση στην ΕΕ των 25 κρατών μελών. Ο μεσοπρόθεσμος χαρακτήρας των νέων κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση και η βελτίωση των γενικών προσανατολισμών των οικονομικών πολιτικών (ΓΠΟΠ) δικαιολογούν τη διατήρηση σταθερότητας τουλάχιστον έως την ενδιάμεση αξιολόγηση το 2006. Τα σημερινά αλλά και τα νέα κράτη μέλη πρέπει να αναπτύξουν τις πολιτικές τους για την απασχόληση, για το 2004, εντός του ίδιου σταθερού πλαισίου.

Η Επιτροπή υπογραμμίζει την ανάγκη υποστήριξης και ενθάρρυνσης μιας πραγματικά πολιτικής δημόσιας συζήτησης σε υψηλότατο πολιτικό επίπεδο για την υλοποίηση της ΕΣΑ. Στο πλαίσιο αυτό, οι συστάσεις πρέπει να είναι πιο αποφασιστικές και περιεκτικές. Αυτό, σε συνδυασμό με την ενίσχυση της διάδοσης και της αμοιβαίας μάθησης μέσω της ανταλλαγής εμπειριών. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαίωσε τους τέσσερις καίριους τομείς δράσης που εντοπίστηκαν από την ειδική ομάδα απασχόλησης και στην ΚΕΑ για το 2004:

* αύξηση της προσαρμοστικότητας των εργαζομένων και των επιχειρήσεων.

* προσέλκυση περισσότερων ατόμων στην αγορά εργασίας και να καταστεί η εργασία πραγματική επιλογή για όλους.

* μεγαλύτερη και αποτελεσματικότερη επένδυση σε ανθρώπινο κεφάλαιο.

* εξασφάλιση της αποτελεσματικής υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων μέσω καλύτερης διακυβέρνησης.

Οι στόχοι αυτοί συνιστούν τέσσερις κοινές συστάσεις προς όλα τα κράτη μέλη και η ΚΕΑ για το 2005 θα πρέπει να εξετάσει κριτικά την υλοποίησή τους.

Από την πρώτη τους εφαρμογή, το 2000, οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις για την απασχόληση συνέβαλαν στο συντονισμό των πολιτικών μεταρρυθμίσεων των κρατών μελών. Οι συστάσεις προβλέπουν τη διαφοροποίηση όσον αφορά την καθοδήγηση των κρατών μελών, ανάλογα με την αντίστοιχη κατάσταση στην οποία βρίσκονται και την πρόοδο όσον αφορά την υλοποίηση των στόχων. Με την αυξανόμενη ποικιλότητα της κατάστασης στην αγορά εργασίας στο πλαίσιο της ΕΕ μετά τη διεύρυνση, οι ειδικές συστάσεις αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη σπουδαιότητα. Επομένως, οι συστάσεις για το 2004 έχουν σχεδιαστεί για να διαδραματίσουν αυτό το ρόλο, με πιο ενισχυμένο τρόπο. Είναι πιο σαφείς και συγκεκριμένες. Αφορούν θέματα στα οποία πρέπει να δοθεί προτεραιότητα. Πολλές αφορούν τομείς που έχουν επισημανθεί τα προηγούμενα χρόνια αλλά που ακόμη δεν έχουν επιλυθεί. Άλλες συστάσεις αφορούν νέα θέματα που χρήζουν άμεσης προσοχής.

Τα νέα κράτη μέλη εισήχθησαν στην ΕΣΑ μέσω των εγγράφων κοινής αξιολόγησης (ΕΚΑ) που συμφωνήθηκαν με την Επιτροπή πριν από την ένταξή τους. Για πρώτη φορά θα υποβάλουν ΕΣΔ το 2004, στο πλαίσιο των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση και των ΓΠΟΠ. Πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στις κοινές συστάσεις για την απασχόληση που απευθύνονται σε όλα τα κράτη μέλη. Καλούνται επίσης να εξετάσουν τα ιδιαίτερα θέματα και τα πολιτικά μηνύματα που εντοπίζονται για κάθε χώρα στην έκθεση της ειδικής ομάδας για την απασχόληση και στην έκθεση της Επιτροπής [4] για την υλοποίηση των ΕΚΑ.

[4] «Πρόοδος της εφαρμογής των κοινών εγγράφων αξιολόγησης για τις πολιτικές για την απασχόληση στις προσχωρούσες χώρες» COM(2003) 663 της 6.11.2003

Η ΕΕ και οι εθνικές αρχές πρέπει να καταβάλουν μεγαλύτερες προσπάθειες για την υποστήριξη της ανταλλαγής εμπειριών μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων. Αυτό απαιτεί αλλαγή νοοτροπίας ώστε να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον όπου οι κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις θα αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως φορείς μάθησης ανοιχτοί σε καλές ιδέες άλλων και πρόθυμους στην ανταλλαγή εμπειριών. Το 2004, η Επιτροπή θα ξεκινήσει ένα νέο και φιλόδοξο πρόγραμμα αμοιβαίας μάθησης, το οποίο θα επικεντρώνεται στην ανταλλαγή ορθής πρακτικής και στη διάδοση, συμπεριλαμβανομένης σε περιφερειακό επίπεδο, της εμπειρίας από την ΕΣΑ.

Η ΕΕ διαθέτει σημαντικούς οικονομικούς πόρους, ιδίως για την προώθηση της ανάπτυξης και της διαρθρωτικής προσαρμογής των κρατών μελών και των περιφερειών που υστερούν. Η επόμενη γενιά χρηματοδότησης από την ΕΕ πρέπει να συνδέεται περισσότερο με την υλοποίηση των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση, των στόχων και των συστάσεων προς τα κράτη μέλη [5]. Πρέπει να ενταθούν τα ενεργητικά μέτρα για την αγορά εργασίας και πρέπει να αυξηθούν οι δημόσιες και οι ιδιωτικές επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο [6]. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν πλήρως τις δυνατότητες που προκύπτουν από τους κανονισμούς απαλλαγής για τις ενισχύσεις εκπαίδευσης και κατάρτισης, που έχουν σχεδιαστεί για τη διόρθωση ατελειών της αγοράς και για την υποστήριξη της στρατηγικής για την απασχόληση.

[5] «Η οικοδόμηση του κοινού μας μέλλοντος - Προκλήσεις πολιτικής και δημοσιονομικά μέσα της διευρυμένης Ένωσης 2007-2013» COM(2004) 101 τελικό/2 της 26.2.2004

[6] «Τρίτη έκθεση για την οικονομική και κοινωνική συνοχή», 18.2.2004

Οι τέσσερις κοινές συστάσεις προς όλα τα κράτη μέλη και οι ειδικές ανά χώρα συστάσεις συνιστούν ένα δυνατό σύνολο. Η διακυβέρνηση θα τεθεί περισσότερο στο προσκήνιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση. Οι πιο σύντομες, πιο συγκεκριμένες και συνεκτικές συστάσεις θα εξασφαλίσουν ότι τα κράτη μέλη θα μπορέσουν καλύτερα να επικεντρώσουν τη δράση τους σε βασικά εμπόδια.

Σε συνδυασμό με την ενισχυμένη ανταλλαγή ορθών πρακτικών και την αμοιβαία μάθηση, όπως επίσης και με την καλύτερη σύνδεση με την αξιοποίηση οικονομικών πόρων της ΕΕ, οι ισχυρότερες συστάσεις εκ μέρους της ΕΕ μπορούν να προσδώσουν μια νέα δυναμική στην ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση μια στρατηγική που θα περιλαμβάνει πλήρως τα εθνικά κοινοβούλια, τους κοινωνικούς εταίρους και άλλους ενδιαφερομένους και θα προωθεί τη δημιουργία συμπράξεων. στρατηγική που θα αποτελεί ένα καίριο στοιχείο της σύμπραξης για αλλαγή που πρόσφατα ανακοινώθηκε από τους ευρωπαίους κοινωνικούς εταίρους.

Τα ΕΣΔ πρέπει να ανταποκρίνονται στις ενισχυμένες συστάσεις και να αποτελούν τα ίδια συνεκτικότερα πολιτικά έγγραφα, χωρίς πλεονασμούς ή ατέλειες. Η υλοποίηση των συστάσεων θα αποτελέσει τη κύρια βάση για την ΚΕΑ που θα συνταχτεί στα τέλη του 2004 ή στις αρχές του 2005. Οι βελτιώσεις αυτές θα καταστήσουν την ΕΣΑ πιο συγκεκριμένη και αποτελεσματική, έτσι ώστε να μπορεί να συμβάλλει στην υλοποίηση της διαδικασίας της Λισσαβώνας για περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας.