52001XC1120(02)

Κοινοποίηση δυνάμει του άρθρου 19 παράγραφος 3 του κανονισμού αριθ. 17 του Συμβουλίου

Υπόθεση COMP/38.006 - Online Travel Portal

(2001/C 323/03)

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

1. Στις 3 Νοεμβρίου 1999 οι εταιρείες Air France Finance SA (Air France), Aer Lingus Ltd (Aer Lingus), Alitalia - Linee Aeree Italiane SpA (Alitalia), AUA Beteiligungen GmbH (Austrian Airways), British Airways plc (BA), Lufthansa Commercial Holding GmbH (Lufthansa), Finnair Oyj (Finnair), Iberia Líneas Aéreas de España SA (Iberia), Koninklijke Luchtvaart Maatschappij NV (KLM) και Online Travel Portal Limited (OTP) κοινοποίησαν στην Επιτροπή συμφωνία κοινής επιχείρησης για τη σύσταση της Online Travel Portal Limited (OTP), εταιρείας περιορισμένης ευθύνης που διέπεται από το αγγλικό δίκαιο. Στις 13 Ιουλίου 2001 η Online Travel Portal Ltd μετονομάστηκε σε Opodo Limited.

2. Η Επιτροπή δημοσίευσε στις 2 Φεβρουαρίου 2001(1) κοινοποίηση με την οποία καλούσε τους ενδιαφερόμενους τρίτους να υποβάλλουν τις παρατηρήσεις τους.

ΤΑ ΜΕΡΗ

3. Οι εννέα μέτοχοι της Opodo είναι στο σύνολό τους Ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες.

- Η Société Air France είναι η μητρική εταιρεία του ομίλου Air France Group που δραστηριοποιείται στον κλάδο των αεροπορικών μεταφορών. Η Air France Finance είναι θυγατρική πλήρους ιδιοκτησίας της Société Air France που ασχολείται με συμμετοχές στρατηγικού χαρακτήρα.

- Η Aer Lingus Ltd αποτελεί μέρος του ομίλου Aer Lingus Group plc. Η βασικότερη επιχειρηματική της δραστηριότητα είναι η παροχή υπηρεσιών στον τομέα των αερομεταφορών.

- Alitalia - Linee Aeree Italiane SpA είναι η μητρική εταιρεία του ομίλου Alitalia Group, της οποίας η κυριότερη επιχειρηματική δραστηριότητα είναι η παροχή υπηρεσιών στον τομέα των αερομεταφορών.

- Η AUA Beteiligungen GmbH είναι θυγατρική πλήρους ιδιοκτησίας της Austrian Airlines Österreichische Flugverkehrs AG, η οποία δραστηριοποιείται στον κλάδο των αερομεταφορών. Η AUA Beteiligungen GmbH είναι εταιρεία χαρτοφυλακίου που ασχολείται με στρατηγικές χρηματοοικονομικές επενδύσεις για λογαριασμό της Austrian Airlines Group.

- Η British Airways plc είναι η μητρική εταιρεία του ομίλου της British Airways group και δραστηριοποιείται στον κλάδο των αερομεταφορών.

- Η Lufthansa Commercial Holding GmbH είναι εταιρεία χαρτοφυλακίου για διάφορες συνδεδεμένες επιχειρήσεις, οι δραστηριότητες των οποίων συμπληρώνουν τις δραστηριότητες της μητρικής Deutsche Lufthansa AG. Είναι πλήρους ιδιοκτησίας της Deutsche Lufthansa AG, της οποίας η κυριότερη επιχειρηματική δραστηριότητα είναι οι αερομεταφορές.

- Η Finnair Oyj είναι μητρική εταιρεία του ομίλου Finnair Group και δραστηριοποιείται στον κλάδο των αερομεταφορών.

- Η Iberia Líneas Aéreas de España SA είναι μητρική εταιρεία του ομίλου Iberia και ασκεί δραστηριότητες στον κλάδο των αερομεταφορών.

- Η Koninklijke Luchtvaart Maatschappij NV είναι μητρική εταιρεία του ομίλου εταιρειών της KLM, η οποία δραστηριοποιείται στον κλάδο των αερομεταφορών.

ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ

4. Η αγορά προϊόντων στην οποία η Opodo θα ασκήσει δραστηριότητες είναι η αγορά υπηρεσιών ταξιδιωτικού γραφείου, η οποία περιλαμβάνει την εμπορία και τη διανομή αεροπορικών θέσεων και άλλων ταξιδιωτικών και συναφών υπηρεσιών. Η Opodo θα προσφέρει στο Internet υπηρεσίες ταξιδιωτικού γραφείου, όπως πώληση αεροπορικών εισιτηρίων, κρατήσεις ξενοδοχείων, ενοικίαση αυτοκινήτων και ασφάλεια ταξιδίου. Σε διάφορες πρόσφατες υποθέσεις συγκεντρώσεων, η Επιτροπή εξέτασε κατά πόσον η αγορά υπηρεσιών ταξιδιωτικού γραφείου on-line πρέπει να θεωρηθεί ξεχωριστή από την αγορά υπηρεσιών ταξιδιωτικού γραφείου στο σύνολό της(2). Στη συγκεκριμένη περίπτωση αντίθετα το θέμα δεν εξετάστηκε, δεδομένου ότι τα προβλήματα ως προς τον ανταγωνισμό είναι τα ίδια, ανεξάρτητα από το εάν η Opodo θεωρείται ότι ασκεί δραστηριότητες σε μια στενά καθορισμένη αγορά υπηρεσιών ταξιδιωτικού γραφείου ή σε μια ευρύτερη αγορά υπηρεσιών ταξιδιωτικού γραφείου.

5. Στις προαναφερθείσες υποθέσεις η Επιτροπή θεώρησε ότι το πεδίο της γεωγραφικής αγοράς ιδεατών ταξιδιωτικών γραφείων είναι εθνικό. Ο ορισμός αυτός βασιζόταν στους γλωσσικούς φραγμούς και την ανάγκη σύστασης εθνικών συστημάτων διανομής εισιτηρίων. Η Επιτροπή εκτιμά ότι ο ορισμός αυτός εξακολουθεί να ισχύει, παρά το ότι είναι δυνατό να αναπτυχθεί αγορά υπηρεσιών ταξιδιωτικού γραφείου σε κοινοτική κλίμακα με τη θέσπιση του ευρώ και την ανάπτυξη γραφείων on-line.

6. Οι μέτοχοι της OTP ασκούν περιορισμένες μόνον δραστηριότητες στην αγορά ταξιδιωτικών γραφείων στα διάφορα κράτη μέλη (για παράδειγμα συμμετοχές σε υφιστάμενα ταξιδιωτικά γραφεία) και οι δραστηριότητές τους όσον αφορά την άμεση πώληση από τηλεφώνου ή μέσω Internet για ίδιο λογαριασμό είναι επίσης περιορισμένες. Ωστόσο, όλοι οι μέτοχοί της έχουν σημαντικά μερίδια σε ορισμένες αγορές μεταφορικών υπηρεσιών. Η Επιτροπή ορίζει γενικά τις αγορές μεταφοράς επιβατών υπό όρους ζευγών πόλεων και θεωρεί ότι οι υπηρεσίες που παρέχονται μεταξύ ενός συγκεκριμένου ζεύγους πόλεων αποτελεί ξεχωριστή αγορά. Η Επιτροπή δεν εξέτασε διεξοδικά τη θέση των μετόχων στις διάφορες αγορές μεταφορών στην παρούσα υπόθεση, αλλά υπέθεσε ότι ορισμένες από τις μετόχους αεροπορικές εταιρείες κατέχουν δεσπόζουσα θέση σε ένα τουλάχιστον ζεύγος πόλεων στην ΕΕ και ενδέχεται να κατέχουν δεσπόζουσα θέση ως αγοραστές υπηρεσιών ταξιδιωτικού γραφείου στην εθνική αγορά τους(3). Υπάρχει, συνεπώς, κάποια ανησυχία ως προς το ότι οι μέτοχοι ενδέχεται να χρησιμοποιήσουν την ισχυρή θέση τους στις συναφείς αγορές για να αυξήσουν το μερίδιό τους στην αγορά υπηρεσιών ταξιδιωτικού γραφείου.

Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ

7. Η κοινοποιηθείσα συμφωνία είναι συμφωνία κοινής επιχείρησης για τη σύσταση της Opodo Ltd. Η συμφωνία υπογράφηκε στις 18 Αυγούστου 2000.

8. Η Opodo είναι εταιρεία περιορισμένης ευθύνης που εντάσσεται στο αγγλικό δίκαιο. Θα έχει ξεχωριστή και ανεξάρτητη διοίκηση από αυτήν των αεροπορικών εταιρειών που μετέχουν σε αυτήν και θα είναι ανοικτή στη συμμετοχή μη μετόχων. Το διοικητικό συμβούλιο της Opodo θα αποτελείται από εννέα διοικητές που θα υποδειχθούν από τους μετόχους και από έναν ανεξάρτητο πρόεδρο. Η συμφωνία κοινής επιχείρησης προβλέπει ότι "Η εκμετάλλευση της επιχείρησης θα ασκείται σύμφωνα με επιχειρησιακό πρόγραμμα( Business Plan) και προς το καλύτερο δυνατό συμφέρον της εταιρείας, σύμφωνα με αρχές υγιούς αποδοτικότητας, κατά τρόπον ώστε να μεγιστοποιηθεί μακροπρόθεσμα η αξία της εταιρείας". Η συμφωνία κοινής επιχείρησης και το επιχειρησιακό πρόγραμμα περιέχουν ορισμένες διατάξεις που αποσκοπούν στο να εξασφαλίσουν την ανεξαρτησία της Opodo στις σχέσεις της με τις αεροπορικές εταιρείες, ανεξάρτητα εάν είναι μέτοχοι ή όχι:

- η διαχείριση της Opodo θα είναι ξεχωριστή από αυτήν των αεροπορικών εταιρειών που είναι μέτοχοι και κανένα μέλος της διοίκησής της ούτε του προσωπικού της δεν θα έχει οποιαδήποτε συμβατική υποχρέωση έναντι των μετόχων,

- οι συμφωνίες εμπορίας με τις αεροπορικές εταιρείες, ανεξάρτητα από το εάν είναι μέτοχοι ή όχι της επιχείρησης, θα διαπραγματεύονται σε εμπιστευτική βάση από το προσωπικό της Opodo και καμιά πληροφορία σχετικά με την ισχύ των συμφωνιών εμπορίας που συνάπτονται μεμονωμένα με τις αεροπορικές εταιρείες δεν θα μεταφέρεται στους διευθύνοντες ή τους μετόχους της Opodo,

- το προσωπικό και η διοίκηση της Opodo θα εγκατασταθούν σε διαφορετικούς χώρους από αυτούς των μητρικών εταιρειών,

- οι μέτοχοι δεν θα έχουν πρόσβαση στα συστήματα πληροφορικής της Opodo ούτε σε ευαίσθητες από εμπορική άποψη πληροφορίες που ανήκουν στην Opodo ή σε άλλους μετόχους,

- η Opodo θα μεριμνήσει ώστε η διοίκηση και το προσωπικό της να είναι πλήρως ενημερωμένα για τη σοβαρότητα της τήρησης του εμπιστευτικού χαρακτήρα των ευαίσθητων από οικονομική άποψη πληροφοριών σχετικά με τους μετόχους της.

Τα μέτρα αυτά είναι παρεμφερή με αυτά που δέχθηκε η Επιτροπή στο πλαίσιο της κοινής επιχείρησης Volbroker.com(4).

9. Στο αρχικά κοινοποιηθέν στην Επιτροπή επιχειρησιακό πρόγραμμα, προβλεπόταν ότι οι αεροπορικές εταιρείες (μέτοχοι ή μη) που επιθυμούν να συνάψουν συμφωνίες εμπορίας με την Opodo υποχρεούνται, τουλάχιστον, να παράσχουν στην Opodo πρόσβαση σε δημοσιευμένους ή μη ναύλους, οι οποίοι είναι διαθέσιμοι μέσω online καναλιών, καθώς και τις χαμηλότερες τιμές που προσφέρονται σε άλλους ταξιδιωτικούς πράκτορες online (ρήτρα επονομαζόμενη Most Favoured Nation - εφεξής MFN). Δεδομένου ότι η Επιτροπή εξέφρασε την ανησυχία ως προς το ενδεχόμενο περιορισμού του ανταγωνισμού στην αγορά υπηρεσιών ταξιδιωτικού γραφείου, η Opodo δέχθηκε να τροποποιήσει το επιχειρησιακό της πρόγραμμα σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που εκτίθενται κατωτέρω.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΕΒΑΛΑΝ ΤΑ ΜΕΡΗ

10. Τα μέρη προέβαλαν το επιχείρημα ότι η Opodo θα ασκήσει δραστηριότητες σε μια αγορά διαφορετική από αυτήν των μετόχων της και ότι η συμφωνία κοινής επιχείρησης δεν είναι συνεπώς, περιοριστική. Η Opodo θα είναι ανεξάρτητος παράγοντας στην αγορά υπηρεσιών ταξιδιωτικού γραφείου και θα έπρεπε, κατά συνέπεια, να είναι ελεύθερη να συνάπτει τις συμβάσεις που επιθυμεί με τις αεροπορικές εταιρείες. Σε περίπτωση περιορισμού της ελευθερίας αυτής, ενδέχεται να είναι δύσκολο για την Opodo να ανταγωνιστεί τα on-line ταξιδιωτικά γραφεία. Τα μέρη κατέδειξαν ιδιαίτερα ότι οι αεροπορικές εταιρείες συνάπτουν συμβάσεις με ρήτρα MFN με ορισμένα άλλα ταξιδιωτικά γραφεία και ότι η Opodo θα έπρεπε να είναι ελεύθερη να απαιτεί παρεμφερείς ρήτρες από τις αεροπορικές εταιρείες.

11. Η Επιτροπή δέχεται ότι η Opodo θα δραστηριοποιηθεί σε αγορά διαφορετική από αυτήν των μητρικών εταιρειών της, αλλά εκφράζει ανησυχία ως προς το ότι η συμμετοχή των αεροπορικών εταιρειών στο κεφάλαιο της Opodo ενδέχεται να τις οδηγήσει να την μεταχειριστούν ευνοϊκότερα από τα άλλα ταξιδιωτικά γραφεία (με κίνδυνο τη στρέβλωση του ανταγωνισμού στην αγορά ταξιδιωτικού γραφείου) ή να παρακινήσει την Opodo σε διακριτική μεταχείριση έναντι των εταιρειών που δεν είναι μέτοχοι (με κίνδυνο τη στρέβλωση του ανταγωνισμού στις αγορές των αερομεταφορών). Για το λόγο αυτό, τα μέρη πρότειναν διάφορες δεσμεύσεις με στόχο να εξασφαλιστεί ότι οι αεροπορικές εταιρείες που είναι μέτοχοι θα συναλλάσσονται με την Opodo σε καθαρά εμπορική βάση και ότι η Opodo θα μεταχειρίζεται ισότιμα όλες τις αεροπορικές εταιρείες.

ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΤΑΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΡΗ

12. Κάθε αεροπορική εταιρεία που είναι μέτοχος της Opodo Ltd δεσμεύεται να:

- μην συνάψει με την Opodo αποκλειστικές συμφωνίες σχετικά με τους ναύλους και τις υπηρεσίες που έχουν σχέση με το προϊόν(5), εκτός από τις συμφωνίες οι οποίες ενδέχεται να έχουν διαπραγματευτεί μεμονωμένα μεταξύ του μετόχου και της Opodo και είναι δικαιολογήσιμες από εμπορική άποψη,

- να μην δεσμευθεί συμβατικά με την Opodo να προσφέρει, για συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων, υπηρεσιών ή γεωγραφικών αγορών, όρους, όσον αφορά κυρίως - αλλά όχι αποκλειστικά - τους ναύλους, την πρόσβαση στον κατάλογο και τις υπηρεσίες που συνδέονται με το προϊόν, οι οποίοι είναι τουλάχιστον εξίσου ευνοϊκοί με αυτούς που προσφέρει σε άλλο ταξιδιωτικό πράκτορα on-line για αυτές τις κατηγορίες προϊόντων ή υπηρεσιών ή αυτές τις γεωγραφικές αγορές ("καθεστώς MFN"), εκτός εάν το καθεστώς MFN δικαιολογείται από εμπορική άποψη λόγω των πλεονεκτημάτων, κυρίως - αλλά όχι αποκλειστικά - όσον αφορά χρηματοοικονομικά ή τεχνικά πλεονεκτήματα ή διείσδυση στην αγορά, που η Opodo παρέχει στον ενδιαφερόμενο μέτοχο,

- να μην βρεθεί σε αδυναμία να προσφέρει ναύλους, πρόσβαση στον κατάλογο και υπηρεσίες που συνδέονται με το προϊόν, σε οποιονδήποτε άλλο ταξιδιωτικό πράκτορα on-line, σε ευνοϊκότερη βάση, επικαλούμενη τη χορήγηση καθεστώτος MFN στην Opodo, ενώ ο εν λόγω πράκτορας είναι σε θέση να παράσχει στο μέτοχο πλεονεκτήματα συγκρίσιμα ή μεγαλύτερα με αυτά που προσφέρει η Opodo,

- να διατηρεί μητρώο των πλεονεκτημάτων βάσει των οποίων αξιολόγησε τους εμπορικούς λόγους για να χορηγήσει στην Opodo το καθεστώς MFN για συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων ή υπηρεσιών ή γεωγραφικών αγορών. Όταν ένας μέτοχος που χορηγεί στην Opodo το καθεστώς MFN αρνείται να το χορηγήσει σε έναν πράκτορα on-line, στον οποίο δεν έχει συμμετοχή, για λόγους διαφορετικούς από την αδυναμία του εν λόγω πράκτορα να προσφέρει ή να παράσχει στο μέτοχο πλεονεκτήματα παρεμφερή με αυτά που είναι καταχωρημένα στο μητρώο ως εμπορική αιτιολογία της χορήγησης στην Opodo του καθεστώτος MFN, ο μέτοχος θα αναφέρει επίσης στο μητρώο τους λόγους για τους οποίους υπάρχει διαφορετική μεταχείριση μεταξύ της Opodo και του ενδιαφερόμενου πράκτορα on-line. Το μητρώο αυτό μπορεί, εφόσον χρειαστεί, να παρουσιάζεται στην Επιτροπή μετά από σχετική αίτησή της,

- να μην προσφέρει το καθεστώς MFN για ναύλους στους οποίους έχουν πρόσβαση μόνον πελάτες μέσω των ιστοσελίδων της αεροπορικής εταιρείας η οποία είναι μέτοχος.

13. Η Opodo Ltd αναλαμβάνει τις ακόλουθες δεσμεύσεις:

- δεν είναι απαραίτητο να είναι κάποιος μέτοχος της Opodo προκειμένου να συμμετέχει στην επιχείρηση ως εμπορικός εταίρος και η Opodo δεν θα ασκήσει καμία διάκριση έναντι εταιρειών που δεν είναι μέτοχοί της, αλλά θα παράσχει ισότιμη και ανοικτή πρόσβαση, υπό αντικειμενικούς και ίσους όρους, σε όλους τους δυνητικούς εμπορικούς εταίρους, είτε είναι μέτοχοι είτε όχι,

- οι μέτοχοι δεν είναι υποχρεωμένοι να χορηγούν το καθεστώς MFN στην Opodo και η σύναψη συμφωνιών με τις οποίες χορηγείται το εν λόγω καθεστώς στην Opodo δεν είναι αναγκαία προϋπόθεση για τους μετόχους ή άλλες αεροπορικές εταιρείες που επιθυμούν να συνάψουν με την Opodo συνήθεις κλαδικές συμφωνίες πρακτορείου,

- η Opodo θα λάβει διάφορα μέτρα για να εμποδίσει την ανταλλαγή ευαίσθητων από εμπορική άποψη πληροφοριών μεταξύ μετόχων (βλέπε σημείο 8 ανωτέρω),

- θα εφαρμόσει εκουσίως όλα τα τμήματα του κώδικα συμπεριφοράς ΗΣΚ(6) - για τα ηλεκτρονικά συστήματα κράτησης - (εφεξής καλούμενου "κώδικα") τα σχετικά μη την μη άσκηση διακρίσεων, τη διαφάνεια και την ουδέτερη παρουσίαση πληροφοριών, με εξαίρεση τις διατάξεις του κώδικα που δεν αφορούν την Opodo υπό την ιδιότητά της ως ταξιδιωτικού πράκτορα on-line και υπό την επιφύλαξη οποιασδήποτε τροποποίησης του πεδίου εφαρμογής του κώδικα που ενδέχεται να ισχύσει στο μέλλον,

- όταν καταστεί εξουσιοδοτημένο μέλος της IATA, θα εφαρμόσει, στο μέτρο του δυνατού, τις διατάξεις της πρότυπης συμφωνίας πώλησης επιβατών της IATA και δεν θα αναμένει ούτε θα επιδιώξει να αποκτήσει από τους μετόχους της διαφορετική ή ευνοϊκότερη μεταχείριση από αυτήν που επιφυλάσσεται σε οποιονδήποτε άλλο ταξιδιωτικό πράκτορα on-line. Δεν θα εφαρμόσει, επίσης, διαφορετικές αρχές από αυτές που χρησιμοποιούνται από ιστοσελίδες πρακτόρων off-line,

- δεν θα επιδιώξει την παροχή από την Amadeus υπηρεσιών ΗΣΚ στην Opodo, διαφορετικών από τις τιμές και τους όρους της αγοράς και σε μη αποκλειστική βάση.

ΠΡΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

14. Λαμβανομένων υπόψη των ανωτέρω, η Επιτροπή προτίθεται να λάβει ευνοϊκή θέση όσον αφορά την Opodo. Προηγουμένως, καλεί τους ενδιαφερόμενους τρίτους να υποβάλλουν τις παρατηρήσεις τους εντός ενός μηνός από τη δημοσίευση της παρούσας κοινοποίησης στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Οι παρατηρήσεις αυτές πρέπει να υποβληθούν ταχυδρομικά με τα στοιχεία αναφοράς COMP/38.006 - Online Travel Portal, στη διεύθυνση: European Commission Directorate-General Competition

Greffe Anti-Trust

Rue de la Loi/Wetstraat 200 B - 1049 Brussels Φαξ (32-2) 295 01 28.

(1) ΕΕ C 35 της 2.2.2001 σ. 6.

(2) Υπόθεση COMP/M.1812 - Telefónica Terra/Amadeus, απόφαση της 27.4.2000. Υπόθεση COMP/M 2149. T-Online/TUI/C& N international (κοινοποίηση που αποσύρθηκε στις 13.6.2001). Δελτίο τύπου της Επιτροπής IP/01/670.

(3) Υπόθεση IV/34.780 - Virgin/BA. Δελτίο τύπου της Επιτροπής IP/99/504. Διαπιστώθηκε ότι η ΒΑ κατείχε δεσπόζουσα θέση ως αγοραστής υπηρεσιών ταξιδιωτικού γραφείου στο HB.

(4) Δελτίο τύπου της Επιτροπής IP/00/896.

(5) Συμπεριλαμβανομένων των λειτουργιών on-line (δηλαδή ηλεκτρονική έκδοση εισιτηρίων, on-line έλεγχος εισιτηρίων).

(6) Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 2299/89 του Συμβουλίου, της 24ης Ιουλίου 1989, για τη θέσπιση κώδικα συμπεριφοράς για τα ηλεκτρονικά συστήματα κράτησης θέσεων.