52000DC0551

ΚΟΙΝΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ 2000 - ΜΕΡΟΣ I : Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ - ΜΕΡΟΣ II : ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ

(υποβάλλεται από την Επιτροπή)

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η παρούσα έκθεση είναι η τρίτη που συντάσσεται σύμφωνα με το άρθρο 128 της συνθήκης του Άμστερνταμ. Περιέχει συγκριτική αξιολόγηση των τρόπων με τους οποίους τα κράτη μέλη εφάρμοσαν τις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση του 1999 και με τους οποίους μετέφεραν τις αναθεωρημένες κατευθυντήριες γραμμές για το έτος 2000 στα εθνικά σχέδια δράσης τους για την απασχόληση. Παρέχει τόσο συνολική ανάλυση των τεσσάρων αξόνων της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Απασχόληση (μέρος I) όσο και μια λεπτομερή ανάλυση των πολιτικών των κρατών μελών (μέρος II), ενώ ειδική προσοχή δόθηκε στον τρόπο με τον οποίο εφαρμόστηκαν οι συστάσεις που εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο στις 14 Φεβρουαρίου.

1. Το πλαίσιο πολιτικής: η κατάσταση της απασχόλησης στην Ευρώπη

Η κατάσταση της απασχόλησης στην ΕΕ βελτιώνεται σταθερά τα τελευταία δύο έτη, γεγονός που αντικατοπτρίζει το θετικό γενικό οικονομικό κλίμα καθώς και την πρόοδο που σημειώθηκε στην μεταρρύθμιση των αγορών εργασίας. Προβλήματα πολλών ετών, όπως η υψηλή ανεργία και η χαμηλή συμμετοχή στην απασχόληση, αρχίζουν να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά, ενώ αναδύονται νέες προκλήσεις, όπως οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού και ελλείψεις δεξιοτήτων. Οι ακόλουθες εξελίξεις-κλειδιά μαρτυρούν τη συνεχή βελτίωση της κατάστασης της απασχόλησης:

*Από το 1997 έχουν δημιουργηθεί 4 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας, κυρίως στις υπηρεσίες. Η αύξηση ήταν πιο ορατή στις διευθυντικές, επαγγελματικές και τεχνικές θέσεις υψηλών προσόντων, αλλά ωφέλησε επίσης τις γενικής μορφής υπηρεσίες και τους εργαζομένους στις πωλήσεις. Για πρώτη φορά από το 1990, ο αριθμός των θέσεων πλήρους απασχόλησης που δημιουργήθηκαν υπερέβη τον αριθμό των θέσεων μερικής απασχόλησης. Ωστόσο, τόσο οι θέσεις μερικής απασχόλησης όσο και οι θέσεις προσωρινής απασχόλησης εξακολούθησαν να αυξάνονται το 1999, αντιπροσωπεύοντας σήμερα σχεδόν το 30% του συνολικού αριθμού των θέσεων εργασίας στην ΕΕ.

*Σαν αποτέλεσμα, το ποσοστό απασχόλησης στην ΕΕ αυξήθηκε στο 62,2% από το 61,3 % του 1998, όμως η αύξηση σε ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης ήταν λιγότερο έντονη. Οι γυναίκες επωφελήθηκαν περισσότερο από την ανάπτυξη της απασχόλησης. Ωστόσο, το ποσοστό απασχόλησής τους (52,5 %) εξακολουθεί να υποδηλώνει ένα σημαντικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων, της τάξης του 18,5% σε σχέση με την απασχόληση των ανδρών.

*Η ανεργία μειώθηκε κατά 4 εκατομμύρια από το 1994, σε ένα μέσο ποσοστό 9,2% το 1999. Μολονότι άρχισε να μειώνεται ύστερα από το 1997, η μακροχρόνια ανεργία παραμένει πρόβλημα για το 4,2% του εργατικού δυναμικού.

*Η ανεργία στους νέους, η οποία ανέρχεται σε 8,5 % για την ηλικιακή ομάδα των 15-24 ετών, βρίσκεται τώρα στο χαμηλότερο σημείο της τελευταίας δεκαετίας. Ωστόσο η συμμετοχή των εργαζομένων με ηλικία άνω των 55 ετών στην αγορά εργασίας κυμαίνεται γύρω στο 37 %, επίπεδο πολύ χαμηλό εάν ληφθεί υπόψη το υπόβαθρο της αυξανόμενης έλλειψης ευελιξίας στις αγορές εργασίας ορισμένων κρατών μελών.

*Τα περισσότερα κράτη μέλη επωφελήθηκαν από τις βελτιωμένες οικονομικές συνθήκες του 1999 αυξάνοντας τα ποσοστά απασχόλησής τους. Ορισμένα κράτη μέλη ήδη υπερβαίνουν τα σημεία σύγκρισης που καθορίστηκαν από τη σύνοδο κορυφής στη Λισαβόνα για την ΕΕ του 2010, όσον αφορά το συνολικό ποσοστό απασχόλησης (Δανία, Σουηδία, Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο) ή το ποσοστό γυναικείας απασχόλησης (Δανία, Σουηδία, Φινλανδία, Κάτω Χώρες και το ΗΒ).

2. Η αξιολόγηση των πολιτικών των κρατών μελών για την απασχόληση το 1999

Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις των αγορών εργασίας προχωρούν με αυξανόμενη αισιοδοξία:

*Είναι σαφές ότι τα κράτη μέλη μεταρρυθμίζουν τις αγορές εργασίας τους σε ένα πολύ πιο ευνοϊκό μακροοικονομικό κλίμα τώρα από ό,τι το 1997 όταν ξεκίνησε η διαδικασία του Λουξεμβούργου. Αυτό το γεγονός πρέπει να ενθαρρύνει την περαιτέρω ενίσχυση των προσπαθειών για τη χάραξη πολιτικής.

*Η πρόοδος στις επιδόσεις της απασχόλησης αποδεικνύει ότι έχει δημιουργηθεί ένας θετικός κύκλος αμοιβαίας ενίσχυσης, όπου οι μακροοικονομικές πολιτικές σταθερότητας από τη μία πλευρά και οι συνεχιζόμενες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις των αγορών εργασίας των κρατών μελών από την άλλη, μειώνουν την ανεργία και τον κοινωνικό αποκλεισμό και δημιουργούν περισσότερες θέσεις εργασίας.

*Ωστόσο πρέπει να αναγνωριστεί το γεγονός ότι τα στοιχεία ενός συνολικού συνδυασμού πολιτικών αφορούν διαφορετικές χρονικές προοπτικές. Τα επιτόκια ενδέχεται να αλλάξουν από τη μία ημέρα στην άλλη, αλλά ο αντίκτυπος των επενδύσεων στο ανθρώπινο δυναμικό και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στις αγορές εργασίας απαιτεί αδιάλειπτες προσπάθειες και τα αποτελέσματα θα καταστούν ορατά μόνον ύστερα από μακρύτερο χρονικό διάστημα.

*Είναι προς το παρόν δύσκολο να καθοριστεί ο συνολικός αντίκτυπος της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση όσον αφορά τη βελτίωση της κατάστασης της απασχόλησης. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία αναφέρονται στο 1999, έτος κατά το οποίο άρχισε η εφαρμογή των περισσότερων μεταρρυθμίσεων πολιτικής στο πλαίσιο των ΕΣΔ. Ωστόσο διαφαίνεται ο θετικός αντίκτυπος για ορισμένες ομάδες ή κλάδους στην περίπτωση ορισμένων νέων πολιτικών.

*Οι 52 συστάσεις που απηύθυνε το Συμβούλιο στα κράτη μέλη για το 2000, έχουν αποδείξει την αξία τους όσον αφορά την εστίαση των προσπαθειών των κρατών μελών στις προκλήσεις-κλειδιά. Τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν ανταποκριθεί στις συστάσεις αυτές λαμβάνοντας μέτρα, ενώ σε ορισμένους τομείς απαιτούνται μεγαλύτερες προσπάθειες. Δεδομένου ότι ορισμένες ενέργειες απαιτούν χρόνο για να αποδώσουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, είναι ακόμα πολύ νωρίς για να αξιολογηθεί η επάρκειά τους ως μέτρα μόνιμης επίλυσης του εκάστοτε προβλήματος.

*Υπάρχει μια σαφής μαθησιακή διαδικασία στη χάραξη και παρουσίαση της πολιτικής των κρατών μελών. Οι εκθέσεις εφαρμογής εστιάζονται όλο και περισσότερο στα ουσιώδη θέματα, ενώ σε ορισμένα κράτη μέλη δίνεται ακόμα υπερβολική έμφαση στις μεμονωμένες πρωτοβουλίες, αντί για έναν ολοκληρωμένο, αμοιβαία υποστηριζόμενο συνδυασμό πολιτικών.

*Πρέπει να ενισχυθεί η διαδικασία της καθιέρωσης μετρήσιμων στόχων. Στο πλαίσιο εκείνων των κατευθυντήριων γραμμών που καθορίζουν κοινούς στόχους, η πρόοδος των πολιτικών είναι πιο ορατή, καθιστώντας έτσι δυνατή την αντικειμενική αξιολόγηση του αντικτύπου, βάσει κοινών δεικτών, και στηρίζοντας την περαιτέρω ανάπτυξη των πολιτικών.

*Αντίθετα, στο πλαίσιο πολλών κατευθυντήριων γραμμών όπου δεν υπάρχουν τέτοιου είδους μετρήσιμοι στόχοι ή όπου ο καθορισμός του στόχου επαφίεται στο εκάστοτε κράτος μέλος, η πρόοδος της πολιτικής είναι αργή και τόσο οι προσπάθειες όσο και τα αποτελέσματά τους αξιολογούνται με δυσκολία από πληροφορίες που βασίζονται σε ένα διασκορπισμένο αριθμό ασύνδετων μέτρων.

Η ισχυρή αλλά άνιση εφαρμογή των τεσσάρων αξόνων απαιτεί αυξημένη προσοχή στο συνδυασμό πολιτικών.

Παρ' ότι έχουν ήδη επιτευχθεί πολλά, η εφαρμογή των τεσσάρων αξόνων παραμένει άνιση, εάν κρίνει κανείς από τις εκθέσεις των ίδιων των κρατών μελών. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τον άξονα της προσαρμοστικότητας και - σε μικρότερο βαθμό - για τον άξονα του επιχειρηματικού πνεύματος. Συνεπώς δεν έχει ακόμα αναπτυχθεί επαρκώς ένας άρτιος συνδυασμός πολιτικών στα κράτη μέλη. Τα σημεία-κλειδιά των ενεργειών που πραγματοποιούνται στα πλαίσια των τεσσάρων αξόνων είναι τα εξής:

Απασχολησιμότητα - Άξονας I

*Σημειώθηκε σαφής πρόοδος στην εφαρμογή των προληπτικών και ενεργητικών πολιτικών. Οι περισσότερες χώρες φαίνεται ότι είναι ικανές να επιτύχουν τους στόχους που έχουν καθοριστεί στις κατευθυντήριες γραμμές 1 και 2 έως το 2002. Ωστόσο, το Βέλγιο, η Ελλάδα και η Ιταλία πρέπει να καταβάλουν μεγαλύτερες προσπάθειες προκειμένου να επιτύχουν τους εν λόγω στόχους έως το 2002. Όσον αφορά την κατευθυντήρια γραμμή 3, 12 κράτη μέλη συμμορφώνονται ήδη με το στόχο του 20% των ανέργων που συμμετέχουν σε ενεργητικά μέτρα.

*Δεν έχει ακόμα δοθεί σαφής συνέχεια στην αναθεώρηση των συστημάτων φόρων και παροχών (εκτός από τη Δανία, το ΗΒ και τις Κάτω Χώρες) και αυτό το γεγονός είναι ανησυχητικό δεδομένου του μεγάλου ποσοστού του πληθυσμού που εξακολουθεί να εξαρτάται μακροχρόνια από κοινωνικές παροχές σε διάφορα κράτη μέλη, και ιδίως σε εκείνα όπου εμφανίζονται ελλείψεις εργατικού δυναμικού στην αγορά εργασίας.

*Η προώθηση της δια βίου μάθησης συγκεντρώνει όλο και περισσότερο την προσοχή των κρατών μελών, παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει ακόμα ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο και μόνον η μειονότητα των κρατών μελών αναφέρει τον καθορισμό των απαιτούμενων εθνικών στόχων.

*Σε σχέση με το 1998, όλα τα κράτη μέλη δίνουν περισσότερη έμφαση στην παροχή καλύτερων ευκαιριών στους μειονεκτούντες ανέργους για την επανένταξή τους στην αγορά εργασίας. Σε πολλά κράτη μέλη σημειώθηκε σημαντική στροφή από μεμονωμένα προγράμματα σε μια πιο κεντρική προσέγγιση υπέρ των ατόμων με ειδικές ανάγκες. Ωστόσο η συγκριτική ανάλυση εξακολουθεί να είναι δύσκολη λόγω της έλλειψης βασικών δεδομένων και λόγω των διαφορετικών ορισμών, ιδιαίτερα όσον αφορά τις εθνικές μειονότητες.

Επιχειρηματικό πνεύμα - Άξονας II

*Όσον αφορά τον άξονα του επιχειρηματικού πνεύματος, πρέπει να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες προκειμένου ο πολλαπλασιασμός των μεμονωμένων πρωτοβουλιών να δώσει τη θέση του στην καθιέρωση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου πολιτικής και σε ένα περιβάλλον που να ευνοεί την επιχειρηματική παιδεία στην Ευρώπη.

*Σχεδόν όλη η ανάπτυξη της απασχόλησης κατά το 1999 σημειώθηκε στον κλάδο των υπηρεσιών, όμως είναι ασαφές κατά πόσον αυτό οφείλεται στις πολιτικές για την απασχόληση ή σε συνοδευτικές πολιτικές (τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν δεσμευτεί για την απελευθέρωση των πρότερων δημόσιων υπηρεσιών τους). Ωστόσο η ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας, η οποία καλύπτει αγαθά και υπηρεσίες που παρέχονται κυρίως από ευρύ φάσμα μη κερδοσκοπικών σωμάτων, παραμένει απογοητευτική.

*Παρά το μεγάλο αριθμό μέτρων που ανακοινώθηκαν στα ΕΣΔ, η μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας προχώρησε με τρόπο αργό, ενώ σε ορισμένα κράτη μέλη η μέση φορολόγηση της εργασίας δεν έχει ακόμα αρχίσει να μειώνεται.

Προσαρμοστικότητα - Άξονας III

*Στο πλαίσιο του άξονα της προσαρμοστικότητας, οι κοινωνικοί εταίροι μαζί με τις κυβερνήσεις έχουν κεντρική ευθύνη για τη συμμόρφωση με τις δεσμεύσεις που αναφέρονται στις κατευθυντήριες γραμμές. Στα περισσότερα κράτη μέλη έχουν αναπτυχθεί εταιρικές σχέσεις, συχνά τριμερείς, για την αντιμετώπιση θεμάτων σχετικών με την προσαρμοστικότητα, συμπεριλαμβανομένης της δια βίου μάθησης. Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν μικρές ενδείξεις προόδου σε θέματα που συνδέονται με τον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης της εργασίας. Δόθηκε μόνον ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα χρόνου εργασίας, αντί για μια συνολική μεταρρύθμιση της εργασιακής ζωής.

*Η πρόοδος όσον αφορά την ενσωμάτωση πιο προσαρμόσιμων μορφών συμβάσεων στην εργατική νομοθεσία των κρατών μελών, εξακολουθεί να είναι περιορισμένη.

Ίσες ευκαιρίες - Άξονας IV

*Τα κράτη μέλη εμφανίζουν βελτίωση όσον αφορά την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στους τέσσερις άξονες πολιτικής. Επίσης, πολλά κράτη μέλη αναφέρουν τη λήψη ειδικών μέτρων που αντιμετωπίζουν την ανεργία των γυναικών, το διαχωρισμό των φύλων και το χάσμα των δύο φύλων όσον αφορά τις αμοιβές. Ωστόσο πρέπει να καταβληθούν ακόμα πολλές προσπάθειες για να ληφθούν υπόψη οι πτυχές που αφορούν τα δύο φύλα σε όλες τις ενέργειες πολιτικής.

*Τα μέτρα πολιτικής για το συμβιβασμό της εργασιακής και της οικογενειακής ζωής κυμαίνονται σε μεγάλο βαθμό από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Θετικό στοιχείο αποτελεί η αυξανόμενη τάση για καθορισμό στόχων σε θέματα φροντίδας των παιδιών, όπως συστήνεται στα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής της Λισαβόνας.

Ο ρόλος των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης

Στο πλαίσιο των θεσμών μεταρρύθμισης της αγοράς εργασίας, οι δημόσιες υπηρεσίες για την απασχόληση αναγνωρίζονται ως φορέας-κλειδί για την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση και ειδικότερων των κατευθυντήριων γραμμών 1, 2, και 3. Η ανάπτυξη και/ή ο εκσυγχρονισμός των ΔΥΑ συνεχίζεται σε διάφορα κράτη μέλη, όμως αυτές οι προσπάθειες πρέπει να επιταχυνθούν προκειμένου να δοθεί στις ΔΥΑ η δύναμη και τα εργαλεία για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις μιας αποτελεσματικής εφαρμογής της στρατηγικής.

Η εφαρμογή της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση σε τοπικό επίπεδο

Τα κράτη μέλη αναγνωρίζουν τη σημασία της δράσης σε τοπικό επίπεδο για τη συνολική επιτυχία της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση. Ωστόσο και σε αυτόν τον τομέα πρέπει να καταβληθούν μεγαλύτερες προσπάθειες όσον αφορά την αποκέντρωση, την καθιέρωση ευνοϊκού περιβάλλοντος, την ενθάρρυνση των εταιρικών σχέσεων μεταξύ των τοπικών παραγόντων και την ανάπτυξη σφαιρικών τοπικών στρατηγικών για την απασχόληση με στόχο τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας.

Ο ρόλος των διαρθρωτικών ταμείων

Μέσω των νέων προτάσεων του προγράμματος, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο ανέλαβε κεντρικό ρόλο ως μέσο για τη στήριξη της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση, σύμφωνα με τους κανονισμούς του. Αυτό το γεγονός αναγνωρίζεται και στα ΕΣΔ. Δίνεται έμφαση στην προληπτική στρατηγική και ιδιαίτερα στο πλαίσιο του άξονα της απασχολησιμότητας. Ωστόσο, οι ίσες ευκαιρίες έχουν και αυτές ένα σαφώς καθορισμένο μερίδιο στα προγράμματα. Σε χώρες με μικρότερα προγράμματα, οι προσπάθειες εστιάζονται περισσότερο σε ειδικές καινοτόμους πτυχές της αγοράς εργασίας και της πολιτικής για το ανθρώπινο δυναμικό. Η δια βίου μάθηση και οι απαιτήσεις της κοινωνίας της πληροφορίας αναγνωρίζονται σε πολλά προγράμματα, σύμφωνα με τις προτεραιότητες που τονίστηκαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Λισαβόνα.

Ο ρόλος των άλλων διαρθρωτικών ταμείων εκτός από το ΕΚΤ στη υποστήριξη της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση δεν είναι επαρκώς σαφής και μόνον λίγα κράτη μέλη αναφέρονται σε αυτόν. Επιπλέον, η συμμετοχή των αρχών που είναι αρμόδιες για τη διαχείριση των ταμείων σε εθνικό επίπεδο, στην εφαρμογή των εθνικών σχεδίων δράσης για την απασχόληση θα μπορούσε να ήταν πιο ουσιαστική. Πρόκληση αποτελεί επίσης η μετατροπή των δεσμεύσεων που περιλαμβάνονται στα συνολικά έγγραφα προγραμματισμού σε επιχειρησιακά προγράμματα, σύμφωνα με τις προτεραιότητες των εθνικών σχεδίων δράσης.

3. Θεσμικά και πολιτικά ζητήματα

*Όπως δηλώνεται στην Ενδιάμεση επανεξέταση της διαδικασίας του Λουξεμβούργου, ορισμένοι θεσμικοί και πολιτικοί παράγοντες επιδρούν επίσης, στηρίζοντας την επιτυχή εφαρμογή της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση και συμβάλλοντας στην επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί στις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση. Σε αυτούς περιλαμβάνονται:

*Η εμφάνιση νέων δομών και θεσμών για τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και την αξιολόγηση των πολιτικών για την απασχόληση, οι οποίες κατέστησαν την απασχόληση κεντρικό θέμα της χάραξης ευρωπαϊκών και εθνικών πολιτικών και βελτίωσαν τις συνεργίες και το συντονισμό μεταξύ των διαφόρων τομέων πολιτικής.

*Η αυξημένη συμμετοχή διαφόρων φορέων στη διαδικασία αυτή.

*Η αποδεδειγμένη δέσμευση των κυβερνήσεων και όλων των άλλων ενδιαφερόμενων μερών να συμβάλουν, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, στην ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση.

*Η αυξανόμενη διαφάνεια κατά τον καθορισμό των στόχων, την ανταλλαγή των ορθών πρακτικών και την αξιολόγηση από ομότιμους ειδικούς, η οποία αποτελεί στοιχείο οικοδόμησης της εμπιστοσύνης στην οικονομική πολιτική. Η επιτάχυνση της "ανοικτής μεθόδου συντονισμού", η οποία δημιουργήθηκε με τη διαδικασία του Λουξεμβούργου και επικυρώθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Λισαβόνα, συνεχίζεται αδιάλειπτα.

Η ανάλυση που περιέχεται στην παρούσα έκθεση στηρίζει τις συστάσεις προς τα κράτη μέλη που η Επιτροπή προτείνει φέτος για δεύτερη φορά ύστερα από την έναρξη ισχύος της νέας συνθήκης την 1η Μαΐου 1999. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη την ανάγκη για εξασφάλιση συνεκτικότητας μεταξύ αυτών των συστάσεων και εκείνων που περιλαμβάνονται στους γενικούς προσανατολισμούς για την οικονομική πολιτική, που συντάσσονται βάσει του άρθρου 99, παράγραφος 2 της συνθήκης. Επιπλέον, ζητείται από τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν τις πολιτικές τους για την απασχόληση με τρόπο συνεπή προς τους γενικούς οικονομικούς προσανατολισμούς, σύμφωνα με το άρθρο 126 της συνθήκης.

Το 2000 και το 2001, τα κράτη μέλη δεν θα μεταρρυθμίζουν τις αγορές εργασίας τους μόνον σε ένα πλαίσιο συνεχώς ευνοϊκών οικονομικών προοπτικών, αλλά και μέσα στο νέο πλαίσιο πολιτικής που διαμορφώνεται από τα συμπεράσματα της έκτακτης συνόδου κορυφής στη Λισαβόνα, το Μάρτιο του 2000. Μέσα από αυτό το πλαίσιο αναδύεται μια νέα δομή οργάνωσης και συσχετισμών, η οποία βασίζεται στην εντονότερη δέσμευση για την επίτευξη της πλήρους απασχόλησης, μέσα από συνεχείς προσπάθειες για την προώθηση της γνώσης, της καινοτομίας και της κοινωνικής συνοχής. Η προώθηση της δια βίου μάθησης, της κοινωνικής ένταξης και της ίσης πρόσβασης για όλους στις αγορές εργασίας τέθηκε σε κεντρική θέση στην ατζέντα της ευρωπαϊκής πολιτικής, προκειμένου να δημιουργηθεί η πιο ανταγωνιστική και δυναμική οικονομία έως τα τέλη αυτής της δεκαετίας. Συνεπώς αυτές οι δεσμεύσεις πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά το μελλοντικό καθορισμό των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση και των μεμονωμένων συστάσεων προς τα κράτη μέλη, γεγονός το οποίο θα επιτρέψει στη διαδικασία του Λουξεμβούργου να συμβάλει ουσιαστικά στην επίτευξη των στόχων της Λισαβόνας.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΜΕΡΟΣ I: Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ 11

1. Εισαγωγή 12

2. Η κατάσταση της απασχόλησης 15

2.1. Το πλαίσιο της μακροοικονομίας και της απασχόλησης στην ΕΕ 15

2.2. Ανασκόπηση των επιδόσεων των κρατών μελών όσον αφορά την απασχόληση 19

3. Αξιολόγηση των εθνικών σχεδίων δράσης 24

3.1. Άξονας I: Απασχολησιμότητα 24

3.1.1. Ανασκόπηση των εξελίξεων στις πολιτικές 24

3.1.2. Πρόληψη και ενεργοποίηση - συμμόρφωση με τους κοινούς στόχους 26

3.1.3. Μεταρρυθμίσεις των συστημάτων φόρων και παροχών (Κατευθυντήρια γραμμή 4) 36

3.1.4. Εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση (κατευθυντήριες γραμμές 5 έως 8) 38

3.1.5. Ένταξη των ομάδων που μειονεκτούν στην αγορά εργασίας (κατευθυντήρια γραμμή 9) 49

3.2.1. Ανασκόπηση των εξελίξεων στις πολιτικές 51

3.2.2. Απλοποίηση του περιβάλλοντος των επιχειρήσεων (κατευθυντήριες γραμμές 10 και 11) 52

3.2.3. Δημιουργία θέσεων εργασίας στις υπηρεσίες και στην κοινωνική οικονομία (κατευθυντήριες γραμμές 12-13) 58

3.2.4. Απασχόληση και φορολογία (κατευθυντήρια γραμμή 14) 60

3.3. Άξονας III: Προσαρμοστικότητα 64

3.3.1. Ανασκόπηση των εξελίξεων στις πολιτικές 64

3.3.2. Εκσυγχρονισμός της οργάνωσης της εργασίας, προσαρμοστικότητα στις επιχειρήσεις και κατάρτιση στις επιχειρήσεις 66

3.3.3. Προσαρμογή του εργατικού δικαίου 69

3.4. Άξονας IV: Ίσες ευκαιρίες 74

3.4.1. Ανασκόπηση των εξελίξεων στις πολιτικές 74

3.4.2. Μείωση του χάσματος των δύο φύλων 75

3.4.3. Πολιτικές φιλικές προς την οικογένεια 79

4. Οριζόντιες πτυχές της εφαρμογής των ΕΣΔ 82

4.1. Προς μια κοινωνία βασιζόμενη στη γνώση και την πληροφορία 82

4.2. Ο ρόλος των διαρθρωτικών ταμείων 83

4.3. Ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων 86

4.4. Ο ρόλος των αρχών τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης 87

4.5. Ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στα ΕΣΔ 88

5. Ενδιάμεση επανεξέταση της διαδικασίας του Λουξεμβούργου 91

ΜΕΡΟΣ II: ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ 97

ΒΕΛΓΙΟ 98

ΔΑΝΙΑ 105

ΓΕΡΜΑΝΙΑ 112

ΕΛΛΑΔΑ 119

ΙΣΠΑΝΙΑ 126

ΓΑΛΛΙΑ 133

ΙΡΛΑΝΔΙΑ 139

ΙΤΑΛΙΑ 147

ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ 155

ΚΑΤΩ ΧΩΡΕΣ 161

ΑΥΣΤΡΙΑ 168

ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ 175

ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ 182

ΣΟΥΗΔΙΑ 189

ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ 196

ΚΟΙΝΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ 2000

ΜΕΡΟΣ I

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

1. Εισαγωγή

Η παρούσα έκθεση υποβάλλεται σύμφωνα με το άρθρο 128 της συνθήκης και αποβλέπει στην παρουσίαση των συμπερασμάτων που εξήχθησαν από την Επιτροπή ύστερα από την εξέταση των μέτρων που έλαβαν τα κράτη μέλη για την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση του 2000. Αποτελεί τη βάση για την κοινή έκθεση για την απασχόληση που θα υποβάλουν το Συμβούλιο και η Επιτροπή στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Νίκαια το Δεκέμβριο του 2000. Επιπλέον η Επιτροπή θα λάβει υπόψη τα ευρήματά της κατά την προετοιμασία των προτάσεων που θα υποβάλει για απόφαση του Συμβουλίου σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση του 2001, καθώς και για συστάσεις του Συμβουλίου, οι οποίες θα απευθύνονται στα κράτη μέλη, σχετικά με την εφαρμογή των πολιτικών τους για την απασχόληση.

Η Επιτροπή έλαβε υπόψη την ανάγκη για εξασφάλιση συνεκτικότητας μεταξύ αυτών των συστάσεων και εκείνων που περιλαμβάνονται στους γενικούς προσανατολισμούς για την οικονομική πολιτική που συντάσσονται βάσει του άρθρου 99, παράγραφος 2 της συνθήκης. Επιπλέον, ζητείται από τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν τις πολιτικές τους για την απασχόληση με τρόπο συνεπή προς τους γενικούς οικονομικούς προσανατολισμούς, σύμφωνα με το άρθρο 126 της συνθήκης.

Όπως και οι δύο προηγούμενες εκθέσεις του 1998 και του 1999, η παρούσα έκθεση αποτελείται από δύο μέρη. Στο πρώτο μέρος παρουσιάζεται η συγκριτική αξιολόγηση της εφαρμογής των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση από τα κράτη μέλη σε καθένα από τους τέσσερις άξονες, όπου λαμβάνονται υπόψη οι διάφορες αρχικές καταστάσεις καθώς και η πρόοδος που επιτεύχθηκε από το 1997 όσον αφορά τις επιδόσεις στην αγορά εργασίας. Το δεύτερο μέρος περιέχει για κάθε κράτος μέλος μια λεπτομερή ανάλυση των πολιτικών μέτρων που εφαρμόστηκαν ή που ανακοινώθηκαν στο πλαίσιο των εθνικών σχεδίων δράσης, κάτω από το πρίσμα των πρόσφατων εξελίξεων στην οικονομία και την απασχόληση καθενός από αυτά. Δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στην εξέταση του τρόπου με τον οποίο κάθε κράτος μέλος αντιμετώπισε τις συστάσεις που εξέδωσε το Συμβούλιο για το τρέχον έτος.

Η παρούσα έκθεση βασίζεται στις πληροφορίες που παρέχονται στα ΕΣΔ που υπέβαλαν τα κράτη μέλη έως την 1η Μαΐου 2000, συμπεριλαμβανομένων στατιστικών δεδομένων σχετικά με τους δείκτες για την παρακολούθηση των στόχων, τόσο σε επίπεδο Ένωσης όσο και σε εθνικό επίπεδο. Σε ορισμένες περιπτώσεις συνεκτιμήθηκαν επιπλέον πληροφορίες που παρείχαν οι εθνικές αρχές, με την ευκαιρία των διμερών συνεδριάσεων που πραγματοποιήθηκαν τον Ιούνιο και τον Ιούλιο με σκοπό να ελεγχθεί η ακρίβεια της ανάλυσης που περιέχεται σε αυτή την έκθεση.

Η διαδικασία που ξεκίνησε με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο Λουξεμβούργο το 1997 καθιέρωσε ένα φιλόδοξο πλαίσιο για το συντονισμό των πολιτικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα της απασχόλησης. Δεδομένης της διαρθρωτικής φύσης των μεταρρυθμίσεων που επρόκειτο να πραγματοποιηθούν σε αυτόν τον τομέα, κατά γενικό κανόνα δεν πρέπει να αναμένεται άμεσος και ορατός αντίκτυπος. Στην παρούσα έκθεση, η αξιολόγηση της εφαρμογής των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση πραγματοποιείται με μια πολυετή προοπτική, λαμβάνοντας υπόψη την πρόοδο προς τα προκαθορισμένα σημεία σύγκρισης και αναφοράς. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν ήδη αρκετά έντονα στοιχεία που μαρτυρούν τα ωφέλιμα αποτελέσματα των κύριων προγραμμάτων ή μεταρρυθμίσεων. Τέτοιες περιπτώσεις τονίστηκαν ιδιαίτερα. Η Επιτροπή σκοπεύει να προβεί σε μεγάλης έκτασης αξιολόγηση για τον αντίκτυπο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση, τα ευρήματα της οποίας αναμένεται να τροφοδοτήσουν την επανεξέταση της στρατηγικής για το 2002.

Σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, δύο σημαντικές διαφορές χαρακτηρίζουν το οικονομικό και πολιτικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η παρούσα έκθεση:

Από οικονομικής άποψης και χάρη στο βελτιωμένο πλαίσιο οικονομικής πολιτικής, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που αφορούν τις αγορές εργασίας εφαρμόζονται σήμερα με ευνοϊκότερες οικονομικές προοπτικές, πράγμα το οποίο οδηγεί ειδικότερα σε έντονη ζήτηση για εργατικό δυναμικό. Αυτή η εξέλιξη θα δημιουργήσει νέες ευθύνες για τους φορείς χάραξης πολιτικής, εφόσον απαιτούνται πιο φιλόδοξες προσπάθειες για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να διατηρηθεί και να επιταχυνθεί η ανάπτυξη στους τομείς της οικονομίας και της απασχόλησης ενώ παράλληλα διατηρείται η οικονομική και η τιμαριθμική σταθερότητα.

Επιπλέον, και ενώ διαρθρωτικά προβλήματα πολλών ετών, όπως τα υψηλά επίπεδα ανεργίας των νέων και μακροχρόνιας ανεργίας επιτέλους μειώνονται στα περισσότερα κράτη μέλη, τα επίπεδα της ανεργίας εξακολουθούν να είναι υπερβολικά υψηλά. Σε πολλές χώρες παραμένουν πολλά διαρθρωτικά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων των ανομοιόμορφων εξελίξεων μεταξύ κοινωνικών ομάδων και περιφερειών, οι οποίες έχουν τη μορφή διττών αγορών εργασίας και επίμονων περιφερειακών ανισοτήτων. Επιπλέον, ορισμένα κράτη μέλη (και όχι μόνον εκείνα με τα χαμηλά επίπεδα ανεργίας) αντιμετωπίζουν νέα προβλήματα, όπως οι ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό και οι ελλείψεις δεξιοτήτων.

Από πολιτικής άποψης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Λισαβόνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πρέπει να τεθεί ο στόχος της πλήρους απασχόλησης στην Ευρώπη, σε μια αναδυόμενη νέα οικονομία. Η ΕΕ έχει θέσει νέο στρατηγικό στόχο για την προσεχή δεκαετία: να καταστεί η πιο ανταγωνιστική και δυναμική οικονομία, ικανή για βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, με περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας και με μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή. Υπήρξε συμφωνία για συνολική στρατηγική με την οποία θα αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που δημιουργεί η μετάβαση σε μια οικονομία και κοινωνία που βασίζεται στη γνώση, θα εκσυγχρονιστεί και θα ενισχυθεί το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, επενδύοντας στους ανθρώπους, οικοδομώντας ένα ενεργό κράτος πρόνοιας και συνεχίζοντας την εφαρμογή συνδυασμού οικονομικών πολιτικών για τη δημιουργία ευνοϊκών προοπτικών ανάπτυξης. Με αυτό τον τρόπο θα δοθεί η δυνατότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση να ανακτήσει τις προϋποθέσεις για πλήρη απασχόληση και να ενισχύσει την περιφερειακή συνοχή.

Στα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής της Λισαβόνας αναγνωρίζεται ο ουσιαστικός και πρωτεύων ρόλος της κοινωνίας της μάθησης για την επίτευξη του στόχου της πλήρους απασχόλησης μέσα από την ανάπτυξη μιας κοινωνίας βασισμένης στη γνώση, και συνεπώς δίνεται νέα έμφαση στις προτεραιότητες που καθορίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές του 2000 σχετικά με την ανάπτυξη πολιτικών για τη δια βίου μάθηση και τις δεξιότητες που συνδέονται με τις τεχνολογίες της πληροφορίας και των επικοινωνιών.

Εάν επιθυμούμε η δια βίου μάθηση να αναχθεί σε βασική συνιστώσα του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου, πρέπει να καθοριστεί μια ολοκληρωμένη στρατηγική η οποία θα καλύπτει όλες τις πτυχές και όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Πράγματι αυτή η στρατηγική καθορίστηκε από τα κράτη μέλη και την Επιτροπή ως εξής: "καλύπτει όλες τις σκόπιμες μαθησιακές δραστηριότητες, είτε αυτές είναι τυπικές είτε άτυπες, που πραγματοποιούνται σε συνεχή βάση με στόχο τη βελτίωση των δεξιοτήτων, των γνώσεων και των ικανοτήτων". Συνεπώς, η δια βίου μάθηση είναι πρωτεύουσας σημασίας και εντάσσεται και στους τέσσερις άξονες. Καλύπτει τα μέτρα των κρατών μελών για την προώθηση της απασχολησιμότητας των νέων, των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας και των ανέργων, με βελτιώσεις στην ποιότητα των συστημάτων αρχικής και της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και κατάρτισης και στην πρόσβαση σε αυτά, και με την ανάπτυξη της ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης. Περιλαμβάνει, στο πλαίσιο του άξονα της προσαρμοστικότητας, την καθιέρωση εταιρικών σχέσεων στην πλειονότητα των κρατών μελών, μεταξύ των εθνικών αρχών και των κοινωνικών εταίρων, προκειμένου να παρασχεθεί συνεχιζόμενη κατάρτιση και να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις στις δεξιότητες, καθώς και μέτρα που λαμβάνονται από τα κράτη μέλη και τις επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση των φραγμών στις επενδύσεις σε κατάρτιση. Οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν τα κράτη μέλη για να ενσωματώσουν τη διδασκαλία των δεξιοτήτων που σχετίζονται με το επιχειρηματικό πνεύμα στα προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, αποτελεί άλλη μία πτυχή της δια βίου μάθησης, καθώς επίσης και οι ενέργειες που αποβλέπουν στη βελτίωση της πρόσβασης των γυναικών στην κατάρτιση και στην ενίσχυση των ίσων ευκαιριών.

Κατά την εφαρμογή των στρατηγικών για την απασχόληση που αφορούν μια κοινωνία της πληροφορίας για όλους σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κεντρικό θέμα για όλα τα κράτη μέλη αποτελεί η πραγματοποίηση ενεργειών και προγραμμάτων που εξασφαλίζουν ότι τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης καθώς και οι πολίτες σε όλα τα επίπεδα, είναι πλήρως εξοπλισμένοι για τη συμμετοχή τους στην κοινωνία της πληροφορίας και προετοιμασμένοι για τη μετάβαση σε μια οικονομία βασισμένη στη γνώση. Η προτεραιότητα που δίνεται στην ενθάρρυνση της δια βίου μάθησης και την ανάπτυξη των δεξιοτήτων που αφορούν τις ΤΠΕ, αντικατοπτρίζεται στην έμφαση που δίνεται σε αυτά τα θέματα στα συμπεράσματα της Λισαβόνας, στις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση, στο σχέδιο δράσης της Επιτροπής για την ηλεκτρονική Ευρώπη και ιδιαίτερα στην πρωτοβουλία της Επιτροπής για την ηλεκτρονική μάθηση.

Προκειμένου να εφαρμοστεί η στρατηγική της Λισαβόνας, δεν απαιτούνται νέες διαδικασίες εκτός από αυτές που ήδη ισχύουν (γενικοί προσανατολισμοί των οικονομικών πολιτικών, διαδικασίες του Λουξεμβούργου, του Κάρντιφ, της Κολωνίας). Αντίθετα η χάραξη πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ σε ορισμένους τομείς - καινοτομία, οικονομική μεταρρύθμιση, εκπαίδευση και κατάρτιση, κοινωνική προστασία - θα ενισχυθεί με την υιοθέτηση ανοιχτής μεθόδου συντονισμού, η οποία θα βασίζεται σε κατευθυντήριες γραμμές, σε συγκριτικά σημεία αναφοράς και σε συστηματική παρακολούθηση. Αυτή η μέθοδος έχει ήδη καθιερωθεί στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση, και συνεπώς αναμένεται ότι η ανάλυση που περιλαμβάνεται στην κοινή έκθεση για την απασχόληση θα τροφοδοτήσει σημαντικά στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της άνοιξης που θα πραγματοποιηθεί στη Στοκχόλμη, και θα ασχοληθεί με οικονομικά και κοινωνικά θέματα και με την παρακολούθηση της προόδου όσον αφορά τους νέους στρατηγικούς στόχους.

Από την άλλη πλευρά, είναι σαφές ότι τα νέα πολιτικά μηνύματα που εγκρίθηκαν στη Λισαβόνα και η ατζέντα για την κοινωνική πολιτική (η οποία θα εγκριθεί στη σύνοδο κορυφής στη Νίκαια) θα κατευθύνουν τη στρατηγική σε νέους και πιο φιλόδοξους στόχους. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη έχουν αναλάβει μια ενδιάμεση αναθεώρηση της διαδικασίας του Λουξεμβούργου υπό την αιγίδα της επιτροπής απασχόλησης, τα αποτελέσματα της οποίας συνοψίζονται στο κεφάλαιο 5 της παρούσας έκθεσης. Η αναθεώρηση αυτή αποσκοπεί στη μετατροπή των συμπερασμάτων της συνόδου κορυφής της Λισαβόνας σε νέες προτάσεις για τον εμπλουτισμό των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση του 2001, και ιδιαίτερα με τον καθορισμό πιο συγκεκριμένων στόχων.

2. Η κατάσταση της απασχόλησης [1]

[1] Επιπλέον πληροφορίες και ανάλυση υπάρχουν στην έκθεση της Επιτροπής για την απασχόληση στην Ευρώπη το 2000.

2.1. Το πλαίσιο της μακροοικονομίας και της απασχόλησης στην ΕΕ

Οι ευνοϊκές προοπτικές για ανάπτυξη και απασχόληση πρέπει να ενθαρρύνουν πιο τολμηρές οικονομικές μεταρρυθμίσεις για τη βιώσιμη βελτίωση των αγορών εργασίας

Από τα μέσα του 1999 σημειώθηκε έντονη οικονομική ανάκαμψη στην ΕΕ, ενώ διατυπώθηκαν προβλέψεις για άνοδο του μέσου όρου ανάπτυξης του ΑΕγχΠ από 2 ½ % το 1999 σε 3,4% το 2000 και σε 3,1% το 2001. Στην ανάκαμψη πρωτοστάτησαν οι εξαγωγές, εν μέρει χάρη στο βελτιωμένο διεθνές περιβάλλον, αλλά και η εγχώρια ζήτηση υπήρξε σταθερή. Φέτος και το επόμενο έτος αναμένεται σημαντική δημιουργία θέσεων εργασίας χάρη στην έντονη ανάπτυξη και τις συνεχείς μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας.

Η ανεργία έχει σημειώσει πτώση από το 9,2% το 1999 στο 8.7% έως τα μέσα του 2000 και αναμένεται να υποχωρήσει κάτω από το 8% το 2001. Όμως αυτό το ποσοστό παραμένει υψηλό και επιπλέον εξακολουθεί να είναι άνισα κατανεμημένο στις διάφορες γεωγραφικές περιφέρειες και τις κοινωνικές ομάδες. Η δημιουργία θέσεων εργασίας σε περίοδο ταχείας ανάπτυξης δεν πρέπει να σκιάσει τα σημαντικά διαρθρωτικά προβλήματα που παραμένουν στις αγορές εργασίας πολλών κρατών μελών. Παράλληλα, τα περιθώρια ελιγμών στις αγορές εργασίας γίνονται όλο και πιο στενά σε ορισμένα κράτη μέλη, καθώς έχουν αναφερθεί ελλείψεις προσόντων και δυσκολίες στην πρόσληψη σε διάφορους κλάδους και επαγγέλματα ενώ έχουν αρχίσει να εμφανίζονται μισθολογικές πιέσεις σε μερικές χώρες. Ωστόσο στο σύνολο οι μισθολογικές εξελίξεις παραμένουν μέτριες.

Η ΕΕ έχει οικοδομήσει πολύ ευνοϊκές βασικές δομές, οι οποίες αρχίζουν να παράγουν αποτελέσματα. Ο πληθωρισμός παραμένει σχετικά ελεγχόμενος, χάρη στην ανεξάρτητη νομισματική πολιτική, τα ελλείμματα του δημόσιου τομέα έχουν μειωθεί σημαντικά και σε ορισμένες περιπτώσεις αντικαταστάθηκαν από πλεονάσματα, τα μακροπρόθεσμα επιτόκια έχουν σημειώσει πτώση και το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕγχΠ μειώνεται. Η βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη σε ποσοστό 3% και η αισθητή αύξηση του ποσοστού απασχόλησης γύρω στο 70 % αναμένεται να είναι ρεαλιστικές προοπτικές για τα προσεχή έτη, εάν διατηρηθεί αυτό το υγιές μακροοικονομικό υπόβαθρο και επιταχυνθεί ο ρυθμός των οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Προκειμένου να διατηρηθούν οι ευνοϊκές οικονομικές προοπτικές, έχει ουσιαστική σημασία να επωφεληθούν τα κράτη μέλη από αυτή την κατάσταση και να εφαρμόσουν τις μεταρρυθμίσεις που καθορίστηκαν στη Λισαβόνα για την προετοιμασία της μετάβασης σε μια ανταγωνιστική και δυναμική οικονομία της γνώσης και για τον εκσυγχρονισμό του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου, επενδύοντας στους ανθρώπους και οικοδομώντας ένα ενεργό κράτος πρόνοιας.

Έντονη ανάπτυξη της απασχόλησης καθώς συνεχίζεται η οικονομική ανάκαμψη

Το 1999 η ανάπτυξη του πραγματικού ΑΕγχΠ έφθανε κατά μέσο όρο το 2,4% στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δηλαδή 0,3 ποσοστιαίες μονάδες λιγότερο από ό,τι το 1998. Ωστόσο το ποσοστό της απασχόλησης αυξήθηκε λίγο περισσότερο το 1999 από ό,τι το προηγούμενο έτος, κατά 1,4% σε αντίθεση με το 1,1% του 1998, αύξηση σχεδόν 2,1 εκατομμυρίων το 1999 και 4 εκατομμυρίων και στα δύο έτη (βλ. διάγραμμα 1 στο στατιστικό παράρτημα).

Η σημαντική αύξηση στην απασχόληση το 1998 και το 1999 είχε ως αντίκτυπο τη συνολική αύξηση στον αριθμό των απασχολούμενων στην Ένωση από την αρχή της ανάκαμψης το 1994 σε λίγο λιγότερους από 7 εκατομμύρια, ποσοστό 4½ %, στη διάρκεια πέντε ετών.

Το συνολικό ποσοστό απασχόλησης στην Ένωση [2] ανήλθε σε 62,2% το 1999 από το 61,3% το 1998. Ωστόσο αυτή η βελτίωση επαρκούσε μόνον για να επαναφέρει το ποσοστό στο ίδιο επίπεδο με το 1990, πριν από την αρχή της ύφεσης στο πρώτο μέρος της δεκαετίας.

[2] Στην παρούσα έκθεση το ποσοστό απασχόλησης ορίζεται ως το ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας 15 έως 64 ετών που εργάζεται. Πηγή: Έρευνα για το ευρωπαϊκό εργατικό δυναμικό. οι ετήσιοι μέσοι όροι παρέχονται όταν είναι διαθέσιμοι.

Η αύξηση στο ποσοστό των εργαζομένων με καθεστώς πλήρους απασχόλησης ήταν πολύ λιγότερο έντονη. Το 1999 το ποσοστό αυτό ανερχόταν κατά μέσο όρο στο 56½ % του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, μόνον μία ποσοστιαία μονάδα υψηλότερο από εκείνο του 1994.

Η ανάπτυξη της απασχόλησης καλύπτει όλα τα είδη εργασίας, αλλά το ποσοστό της μερικής και της προσωρινής απασχόλησης συνεχίζει να αυξάνεται

Για πρώτη φορά από το 1990, ο αριθμός των θέσεων εργασίας με καθεστώς πλήρους απασχόλησης υπερέβη τον αριθμό των θέσεων μερικής απασχόλησης που δημιουργήθηκαν. Περίπου το 63% της ανάπτυξης της απασχόλησης το 1999 μπορεί να αποδοθεί στην αύξηση σε θέσεις εργασίας με πλήρη απασχόληση. Παρ' όλα αυτά, η εργασία με καθεστώς μερικής απασχόλησης συνέχισε να επεκτείνεται το 1999 σχεδόν κατά 3% περισσότερο από το προηγούμενο έτος και σχεδόν κατά 19% περισσότερο από ό,τι προ πενταετίας. Από το 1994 έως το 1999 αντιπροσώπευε σχεδόν το 64% της καθαρής δημιουργίας θέσεων εργασίας.

Οι περισσότερες από τις θέσεις εργασίας με μερική απασχόληση που δημιουργήθηκαν απευθύνθηκαν σε γυναίκες, οι οποίες εξακολουθούν να αποτελούν το 80% όλων των μερικά εργαζόμενων. Πάνω από το 70% των καθαρών νέων θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν κατά την πενταετία 1994-1999 ήταν με καθεστώς μερικής απασχόλησης. Επίσης αυξήθηκε και ο αριθμός των ανδρών που εργάζονται με μερική απασχόληση. Οι μισές από τις καθαρές νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν για άνδρες μεταξύ του 1994 και του 1999 ήταν με καθεστώς μερικής απασχόλησης. Το 1999 το 33% όλων των απασχολούμενων γυναικών και το 6% όλων των απασχολούμενων ανδρών στην Ένωση εργάζονταν με καθεστώς μερικής απασχόλησης, αντίθετα με το 28% και το 4% αντίστοιχα, στις αρχές της δεκαετίας (βλ. διάγραμμα 2).

Επίσης, το 1999 ο αριθμός νέων θέσεων εργασίας με σύμβαση αορίστου χρόνου υπερέβαινε τον αριθμό νέων προσωρινών θέσεων εργασίας (δηλαδή με σύμβαση ορισμένου χρόνου). Περίπου το 57% των καθαρών νέων θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν το 1999 ήταν με σύμβαση αορίστου χρόνου, πράγμα το οποίο συμβαδίζει με την τάση που παρατηρήθηκε κατά την περίοδο ανάκαμψης από το 1994 έως το 1999. Το ποσοστό των υπαλλήλων σε προσωρινές θέσεις εργασίας αυξήθηκε από το 11% στο 13% στη διάρκεια αυτής της περιόδου. Η σχετική ανάπτυξη της προσωρινής εργασίας ήταν σημαντικά μεγαλύτερη για τους άνδρες από ό,τι για τις γυναίκες (βλ. διάγραμμα 2).

Κατά συνέπεια, τα τελευταία πέντε έτη υπήρξε συνεχής αύξηση του ποσοστού των εργαζομένων που κατείχαν θέσεις μερικής απασχόλησης ή προσωρινές θέσεις εργασίας, οι οποίες σήμερα αποτελούν το 28,4% της συνολικής απασχόλησης στην ΕΕ (βλ. διάγραμμα 2). Αυτό το ποσοστό φθάνει το 45,7% στην περίπτωση των εργαζόμενων γυναικών.

Οι γυναίκες κάλυψαν την πλειονότητα των νέων θέσεων εργασίας

Μεγάλο ποσοστό των νέων θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν το 1999 καλύφθηκαν από γυναίκες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 70% της συνολικής αύξησης της απασχόλησης, περισσότερο από ό,τι το 1998 αλλά πάντα σε συμφωνία με τη μακροπρόθεσμη τάση για αυξανόμενο αριθμό γυναικών στη μισθωτή εργασία. Κατά την πενταετία 1994-1999, σχεδόν τα δύο τρίτα των 6,8 εκατ. καθαρών νέων θέσεων εργασίας καλύφθηκαν από γυναίκες.

Συνεπώς το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ ανδρών και γυναικών όσον αφορά την απασχόληση εξακολούθησε να μειώνεται το 1999, καθώς το ποσοστό ανεργίας για γυναίκες ηλικίας 15 έως 64 ετών αυξήθηκε από το 51 % το 1998 στο 53 %, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους άνδρες ανήλθε από το 71% στο 71½ %. Το χάσμα μεταξύ των δύο φύλων έφθασε τις 18½ ποσοστιαίες μονάδες, ενώ στις αρχές της δεκαετίας του '90 κυμαινόταν γύρω στις 27 ποσοστιαίες μονάδες (βλ. διάγραμμα 3).

Η απασχόληση στον τομέα των υπηρεσιών εξακολουθεί να αποτελεί τον κύριο όγκο των καθαρών νέων θέσεων εργασίας στην ΕΕ, αλλά δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σημειώθηκε και στη βιομηχανία

Το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης της απασχόλησης από το 1997 μπορεί να αποδοθεί στην δημιουργία θέσεων εργασίας στις υπηρεσίες, η οποία αντισταθμίζει κατά πολύ τη συνεχή μείωση της απασχόλησης στη γεωργία. Οι θέσεις εργασίας στη βιομηχανία αυξήθηκαν επίσης, σε αντίθεση με τα τρία πρώτα έτη της περιόδου ανάκαμψης, από το 1994 έως το 1997, κατά την οποία σημειώθηκαν απώλειες θέσεων εργασίας σε ορισμένα κράτη μέλη, και ιδιαίτερα στη Γερμανία.

Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό της απασχόλησης στις υπηρεσίες αυξήθηκε στην ΕΕ από 40,3% σε 41,6% μεταξύ του 1997 και του 1999. Καθώς το ποσοστό απασχόλησης στις υπηρεσίες στις ΗΠΑ αυξήθηκε από 54,5% σε 55,5% κατά την ίδια περίοδο, το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ ΕΕ-ΗΠΑ διατηρήθηκε στις 14 ποσοστιαίες μονάδες. Όσον αφορά το μερίδιο της συνολικής απασχόλησης το 1998 για τις ΗΠΑ, αυτό ήταν της τάξης του 73,8½, ενώ για την ΕΕ ήταν 66,1% [3].

[3] Εκτίμηση που βασίζεται στις Προοπτικές του 2000 για την απασχόληση του ΟΟΣΑ.

Ενώ ο κλάδος των υπηρεσιών στο σύνολό του προσφέρει τις μεγαλύτερες δυνατότητες για αύξηση της απασχόλησης στην ΕΕ, υπάρχουν τεράστιες διαφορές μεταξύ των διαφόρων τομέων του. Οι περισσότερες από τις νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν από τις αρχές της ανάκαμψης, συγκεντρώνονταν σε λίγες υπηρεσίες της αγοράς - ηλεκτρονικοί υπολογιστές, επιχειρήσεις, ταξίδια και αερομεταφορές - αλλά και σε ορισμένες "δημοτικές" υπηρεσίες - κυρίως στην υγεία και την εκπαίδευση αλλά και σε ψυχαγωγικές και πολιτιστικές δραστηριότητες - καθώς και σε προσωπικές υπηρεσίες. Σε ορισμένες πιο παραδοσιακές υπηρεσίες, η ανάπτυξη της απασχόλησης ήταν ελάχιστη ή ακόμα και αρνητική - αυτή ήταν η περίπτωση του λιανικού εμπορίου, των χερσαίων και θαλάσσιων μεταφορών, των ταχυδρομείων, των τραπεζών και των ασφαλειών, της έρευνας και της ανάπτυξης και της δημόσιας διοίκησης.

Οι ευκαιρίες για νέες θέσεις εργασίας διαμοιράστηκαν πολύ άνισα μεταξύ των επαγγελμάτων

Ενώ ο αριθμός των διευθυντικών, επαγγελματικών και τεχνικών θέσεων εργασίας που απαιτούν υψηλά προσόντα καθώς ο αριθμός των εργαζομένων στις πωλήσεις και τις υπηρεσίες αυξήθηκε περισσότερο από το διπλάσιο ποσοστό του μέσου όρου νέων θέσεων εργασίας στην ΕΕ (0,9%) από το 1994, η χειρωνακτική εργασία, τόσο η ειδικευμένη όσο και η ανειδίκευτη, μειώθηκε σε αριθμό κατά την ίδια περίοδο. Οι θέσεις εργασίας υπαλλήλων καταστημάτων και γραφείων αυξήθηκαν επίσης αλλά με πολύ χαμηλότερο ρυθμό.

Αυτό το σχέδιο ανάπτυξης ήταν σχεδόν πανομοιότυπο και στα δύο φύλα, ενώ παρατηρήθηκε πολύ μικρή διακύμανση μεταξύ κρατών μελών. Ιδιαίτερες εξελίξεις σημειώθηκαν στην Πορτογαλία [4] (όπου η ανάπτυξη της απασχόλησης συγκεντρώθηκε σε ανειδίκευτα και όχι σε ειδικευμένα επαγγέλματα) και στην Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιρλανδία και τις Κάτω Χώρες, όπου ο αριθμός των θέσεων εργασίας στα χειρωνακτικά επαγγέλματα εξακολούθησε να αυξάνεται.

[4] Ένα κενό στις στατιστικές σειρές για το 1998 μειώνει την αξιοπιστία αυτών των αποτελεσμάτων.

Η ανάπτυξη της απασχόλησης κατά τα 5 τελευταία έτη υπήρξε ραγδαία (περισσότερο από 5 % ετησίως) σε επαγγέλματα που συνδέονται με την κοινωνία της πληροφορίας (ηλεκτρονικοί υπολογιστές), ή που δημιουργούνται από την παγκόσμια οικονομία και τις συνεχείς μετατροπές στη διαχείριση (επαγγελματίες των επιχειρήσεων, υψηλόβαθμα στελέχη επιχειρήσεων, δημιουργικοί καλλιτέχνες) καθώς και από την απάντηση σε νέες κοινωνικές ανάγκες (κοινωνική εργασία, προσωπική φροντίδα και επαγγελματίες της υγείας).

Η ανεργία εξακολουθεί να μειώνεται.

Το ποσοστό της ανεργίας στην Ένωση ανερχόταν σε 9,2% κατά μέσο όρο το 1999, τρίτο συνεχές έτος μείωσης της ανεργίας από το 11,1% το 1994 (βλ. διάγραμμα 4). Το Μάρτιο του 2000 οι άνεργοι στην Ένωση μειώθηκαν στα 14,9 εκατ. από το μέγιστο των 18,7 εκατ. που σημειώθηκε το Φεβρουάριο του 1994. Ειδικότερα από το 1997 η πτώση της ανεργίας επιταχύνεται, αντικατοπτρίζοντας τον εντονότερο ρυθμό της ανάπτυξης στην απασχόληση. Ωστόσο, το 1999 ο αριθμός των απασχολούμενων ήταν κατά 2 εκατ. υψηλότερος από εκείνον του 1991.

Το 1999 το ποσοστό του 10,8% των άνεργων γυναικών υπερέβαινε αρκετά εκείνο των ανδρών (7,9%), παρ' ότι το ίδιο έτος αυτό το ποσοστό μειώθηκε λίγο περισσότερο από ό,τι το αντίστοιχο των ανδρών, γεγονός που αντικατοπτρίζει το υψηλότερο ποσοστό των νέων θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν για τις γυναίκες κατά τη διάρκεια του έτους.

Η ανεργία των νέων φθάνει το χαμηλότερο σημείο από τη δεκαετία του '80, αλλά παραμένει υπερβολικά υψηλή

Το ποσοστό των νέων ανέργων στην Ένωση ήταν κατά μέσο όρο το 8½% της ηλικιακής ομάδας των 15-24 ετών το 1999. Σημειώθηκε πτώση από το 9,2% του 1998 και από το 10,7% του 1994 και ελαφρά πτώση από το ποσοστό των αρχών της δεκαετίας. Το 1999 η ανεργία των νέων μειώθηκε με τρόπο παρόμοιο όσον αφορά το φύλο (0,8 ποσοστιαίες μονάδες). Ωστόσο, αυτό το γεγονός δεν πρέπει να σκιάσει τη σοβαρή φύση του προβλήματος για τους νέους που αναζητούν εργασία. Το συμβατικό ποσοστό ανεργίας των νέων (εκφρασμένο ως ποσοστό του εργατικού δυναμικού) ανερχόταν σε 17,7% το 1999.

Η ανεργία των νέων ως ποσοστό της συνολικής ανεργίας έχει επίσης μειωθεί, παρ' ότι αυτή η μείωση αντικατοπτρίζει εν μέρει τη μείωση του μεριδίου της ηλικιακής ομάδας των 15-24 ετών στο συνολικό πληθυσμό. Ο πληθυσμός αυτής της ηλικιακής ομάδας φθίνει κατά 1,5% ετησίως από τα μέσα της δεκαετίας του '90.

Η μακροχρόνια ανεργία μειώθηκε επίσης αλλά παραμένει σοβαρό πρόβλημα

Ακολουθώντας τη γενική βελτίωση της κατάστασης στην αγορά εργασίας, η μακροχρόνια ανεργία, ως ποσοστό του εργατικού δυναμικού, το 1999 μειώθηκε στο 4,2% για το σύνολο της Ένωσης, από 5,2% το 1997 και 4,9% το 1998. Πάνω από 2½% του εργατικού δυναμικού ήταν άνεργο για τουλάχιστον δύο έτη, κατά ½ ποσοστιαία μονάδα λιγότερο από ό,τι το 1998.

Παρά τη βελτίωση, η μακροχρόνια ανεργία παραμένει σοβαρό πρόβλημα για την ΕΕ. Το σημερινό ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων είναι υπερβολικά υψηλό, κατά πολύ υψηλότερο από εκείνο των αρχών της δεκαετίας του '90. Αυτοί που δεν εργάστηκαν για περισσότερο από 12 (24) κατά σειρά μήνες ακόμα αντιπροσωπεύουν το 45% (29%) του συνολικού αριθμού των ανέργων. Αυτή η κατάσταση απαιτεί πιο ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας. Το γεγονός ότι το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων έχει μειωθεί από το 1997 (οπότε ήταν στο 49%) δείχνει ότι το σύνολο των μακροχρόνια ανέργων μειώνεται με ταχύτερο ρυθμό από ό,τι η συνολική ανεργία, γεγονός το οποίο υποδηλώνει ότι η συνδυασμένη επίδραση των ενισχυμένων ενεργών πολιτικών και των μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας σε ορισμένα κράτη μέλη αρχίζει να είναι ορατή όσον αφορά τις αυξημένες ευκαιρίες για ανεύρεση εργασίας από τους μακροχρόνια ανέργους.

2.2. Ανασκόπηση των επιδόσεων των κρατών μελών όσον αφορά την απασχόληση

Αυτό το τμήμα της έκθεσης αποσκοπεί στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που επιτυγχάνουν τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση, η οποία βασίζεται σε συγκριτική ανάλυση της κατάστασης της απασχόλησης όπως αυτή εξελίσσεται από το 1997 και εξής. Αυτή η ανασκόπηση στηρίζεται από σειρά κοινών δεικτών επιδόσεων που αναπτύχθηκαν με τη συνεργασία Επιτροπής-κρατών μελών, υπό την αιγίδα της επιτροπής απασχόλησης. Οι κοινοί δείκτες επιλέχθηκαν έτσι ώστε να βελτιώσουν στο μέγιστο τη συγκρισιμότητα, την αξιοπιστία και τον επίκαιρο χαρακτήρα των συμπερασμάτων, δεδομένων των περιορισμών των υπαρχόντων στοιχείων [5].

[5] Για μια περιγραφή των πηγών και της μεθοδολογίας των δεικτών που χρησιμοποιούνται σε αυτό το κεφάλαιο, βλ. το παράρτημα.

Η απασχόληση αυξήθηκε σε όλα τα κράτη μέλη αλλά η πρόοδος ήταν άνιση.

Το 1999 όλα τα κράτη μέλη ήταν σε θέση να επωφεληθούν από τις βελτιωμένες οικονομικές συνθήκες και να αυξήσουν τα επίπεδα της απασχόλησής τους. Ωστόσο η ευρωστία των αγορών εργασίας ήταν πολύ άνισα κατανεμημένη από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Ενώ στην Ιρλανδία επιτεύχθηκε μεγάλη ανάπτυξη της απασχόλησης, υψηλότερη από 5%, καθώς και στο Λουξεμβούργο, τη Φινλανδία, την Ισπανία και τις Κάτω Χώρες (όλες με επιδόσεις άνω του 2 % το 1999), η πλειονότητα των κρατών μελών σημείωσε ποσοστό ανάπτυξης γύρω στο μέσο όρο της ΕΕ, δηλ. 1,4%, ενώ μόνον η Γερμανία σημείωσε την ελάχιστη αύξηση του 0,3% (βλ. διάγραμμα 5).

Το 1999 η πλειονότητα των κρατών μελών επανέλαβε τις επιδόσεις του προηγούμενου έτους όσον αφορά την ανάπτυξη της απασχόλησης, ενώ αξιοσημείωτες εξαιρέσεις αποτελούν η Σουηδία και η Φινλανδία, οι οποίες βελτίωσαν ουσιαστικά τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σε σχέση με το 1998, και η Δανία, η Ελλάδα και η Πορτογαλία, οι οποίες σημείωσαν ύφεση.

Από το 1997 και εξής όλες οι χώρες της ΕΕ δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας πιο γρήγορα από ό,τι στην περίοδο 1990-96. Στη μεγάλη πλειονότητα, αυτό οφείλεται στην ταχύτερη ανάπτυξη του ΑΕγχΠ παράλληλα με τα αποτελέσματα των μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας. Για ορισμένα κράτη μέλη, αυτές οι μεταρρυθμίσεις μπορεί να έχουν αντίκτυπο στο μέσο όρο της ανάπτυξης της παραγωγικότητας ανά εργαζόμενο (εμφανής παραγωγικότητα), στο βαθμό που οδηγούν σε συνολική μείωση των ωρών εργασίας, στην επέκταση της εργασίας με καθεστώς μερικής απασχόλησης ή στην ταχεία ανάπτυξη του κλάδου των υπηρεσιών. Στην περίπτωση της Δανίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, η καθαρή ανάπτυξη της απασχόλησης κατά τα τελευταία δύο έτη συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με την επιβράδυνση της παραγωγικότητας ανά εργαζόμενο.

Τα ποσοστά της απασχόλησης αυξάνονται σταθερά και σε ορισμένα κράτη μέλη ήδη υπερβαίνουν τον ευρωπαϊκό στόχο του 70%.

Ως συνέπεια της ταχύτερης ανάπτυξης της απασχόλησης σε σχέση με την αύξηση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, το 1999 το ποσοστό της απασχόλησης αυξήθηκε σχεδόν σε όλα τα κράτη μέλη. Η αύξηση ήταν υψηλότερη στην Ιρλανδία, την Ισπανία, το Βέλγιο και τη Φινλανδία, όπου ανήλθε στις 2 ποσοστιαίες μονάδες ή και περισσότερο. Από το ξεκίνημα της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση, δύο ομάδες κρατών μελών πέτυχαν την ουσιαστική άνοδο των ποσοστών απασχόλησής τους, υπερβαίνοντας τις 4 ποσοστιαίες μονάδες στη διετία αυτή (βλ. διάγραμμα 6):

-Η Ισπανία και η Ιρλανδία, οι οποίες αποκόμισαν τα οφέλη της έντονης ζήτησης για εργασία βελτιώνοντας έτσι τη δύσκολη αρχική τους κατάσταση,

-Η Σουηδία, η Φινλανδία και η Πορτογαλία, οι οποίες κατάφεραν να βελτιώσουν ακόμα περισσότερο μια κατάσταση που χαρακτηριζόταν ήδη από υψηλά επίπεδα απασχόλησης.

Από όλη την Ένωση το ποσοστό απασχόλησης είναι υψηλότερο στη Δανία (76,5%) ενώ στη Σουηδία, τις Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο ήδη υπερβαίνει το στόχο του 70% που έθεσε η σύνοδος κορυφής για το σύνολο της Ένωσης έως το 2010. Η Ισπανία, η Ιταλία και η Ελλάδα αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη πρόκληση για την επίτευξη του στόχου αυτού καθώς τα ποσοστά απασχόλησής τους είναι χαμηλότερα από 55% ή πλησιάζουν το ποσοστό αυτό. Στην Ελλάδα το ποσοστό απασχόλησης εμφάνισε μικρή μείωση κατά το 1999.

Εφόσον η συμμετοχή των ανδρών της πιο παραγωγικής ηλικίας στην απασχόληση τείνει να είναι ομοιόμορφη, οι λόγοι για τις ευρείες διακυμάνσεις του ποσοστού απασχόλησης από το ένα κράτος μέλος στο άλλο πρέπει να αναζητηθούν κυρίως στη συμπεριφορά των γυναικών καθώς και των νεώτερων και των πιο ηλικιωμένων ατόμων. Όσον αφορά τη συμμετοχή των γυναικών στην απασχόληση, αυτή ευνοείται μεταξύ άλλων από την ευέλικτη εργατική νομοθεσία, και ιδιαίτερα από το καθεστώς μερικής απασχόλησης και τη γονική άδεια, τη διαθεσιμότητα υπηρεσιών για τη φροντίδα των παιδιών και το χαμηλό ποσοστό φορολόγησης των εισοδημάτων για ζευγάρια μισθωτών.

Η συμμετοχή των γυναικών στην απασχόληση είναι υψηλότερη στη Δανία (71.6%), τη Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Φινλανδία και τις Κάτω Χώρες. Όλα αυτά τα κράτη μέλη ήδη υπερβαίνουν το στόχο του 60% που καθορίστηκε για την Ένωση έως το 2010, ενώ η Αυστρία και η Πορτογαλία βρίσκονται πολύ κοντά σε αυτόν. Στην Ισπανία, την Ιταλία, την Ελλάδα, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών είναι χαμηλότερο από το 50% ή κοντά σε αυτό (βλ. διάγραμμα 7).

...όμως η αύξηση είναι πολύ λιγότερο ορατή όσον αφορά τα ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης

Από το 1997 το ποσοστό απασχόλησης στα ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης [6] (ΙΠΑ) αυξήθηκε σε όλα τα κράτη μέλη, αλλά με αργότερο ρυθμό από την κατ' άτομο απασχόληση. Οι μικρότερες αλλαγές (δηλ. λιγότερο από μία ποσοστιαία μονάδα σε δύο έτη) σημειώθηκαν στη Γερμανία, τη Γαλλία, το Λουξεμβούργο, την Αυστρία και το Ηνωμένο Βασίλειο, γεγονός που σημαίνει ότι η αύξηση του όγκου εργασίας ήταν περιορισμένη σε αυτές τις χώρες.

[6] Το ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης (ΙΠΑ), το οποίο ισούται με τον αριθμό των θέσεων εργασίας με καθεστώς πλήρους ή ισοδύναμης απασχόλησης, ορίζεται ως το σύνολο των ωρών εργασίας διαιρούμενο δια του μέσου ετήσιου αριθμού ωρών εργασίας στις θέσεις πλήρους απασχόλησης σε κάθε κράτος μέλος. Το ποσοστό ΙΠΑ υπολογίζεται διαιρώντας τα ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης όπως ορίζεται ανωτέρω δια του συνολικού πληθυσμού στη σχετική ηλικιακή ομάδα.

Η Δανία έχει το υψηλότερο ποσοστό ΙΠΑ (68,6%), ενώ την ακολουθούν η Πορτογαλία, η Φινλανδία, η Σουηδία και η Αυστρία, με ποσοστά που κυμαίνονται μεταξύ του 65% και του 63%.

Οι νεότεροι στρέφονται όλο και περισσότερο στην αγορά εργασίας...

Το ποσοστό απασχόλησης για τα νεότερα άτομα κυμαίνεται σημαντικά από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, αντικατοπτρίζοντας τη μέση διάρκεια της συμμετοχής στην τυπική εκπαίδευση, καθώς και τη σημασία της συνιστώσας της πρακτικής εξάσκησης που περιλαμβάνουν τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης. Επίσης το ίδιο γεγονός μπορεί να αντικατοπτρίζει την κατάσταση των αγορών εργασίας, στο βαθμό που η έντονη ζήτηση για εργασία ενθαρρύνει τους νέους να ολοκληρώσουν νωρίτερα τις σπουδές τους.

Το υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης των νέων (15-24) σημειώνεται στη Δανία (66%), τις Κάτω Χώρες, την Αυστρία και το Ηνωμένο Βασίλειο (όλες πάνω από το 55%), γεγονός που αντικατοπτρίζει τον υψηλό αριθμό νέων που συμμετέχουν σε προγράμματα τυπικής μαθητείας ή που συνδυάζουν την εκπαίδευση και την κατάρτιση με τη μερική απασχόληση. Αντίθετα το χαμηλότερο ποσοστό σημειώνεται στο Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ισπανία, την Ελλάδα και την Ιταλία (όλες κάτω από το 30%).

Από το 1997 οι νέοι στα περισσότερα κράτη μέλη στράφηκαν όλο και περισσότερο στην αγορά εργασίας, όπως αυτό διαφαίνεται από το αυξανόμενο ποσοστό ενεργών ατόμων [7] στην ηλικιακή ομάδα 15-24, αντίθετα με την τάση που παρατηρήθηκε στη δεκαετία του '90. Η αύξηση ήταν ιδιαίτερα έντονη στο Βέλγιο, τη Φινλανδία, την Ελλάδα, την Ιρλανδία, τις Κάτω Χώρες, την Πορτογαλία και τη Σουηδία.

[7] Το σύνολο του ποσοστού των νέων ανέργων και του ποσοστού των απασχολούμενων για την ίδια ηλικιακή ομάδα.

...ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι τείνουν ακόμα να συνταξιοδοτούνται πρόωρα

Πολιτικές όπως η πρόωρη συνταξιοδότηση, οι παροχές αναπηρίας και οι παροχές ανεργίας που δεν συνδέονται με την ενεργό αναζήτηση εργασίας μετά από ένα ορισμένο όριο ηλικίας, ενθάρρυναν την πρόωρη αποχώρηση των ηλικιωμένων εργαζομένων από την αγορά εργασίας. Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό απασχόλησης για την ηλικιακή ομάδα των 55-64 ετών μειώθηκε και σήμερα έχει φθάσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα στην ΕΕ - ελαφρά χαμηλότερα από 37% το 1999 (βλ. διάγραμμα 8).

Τέτοιες πολιτικές δημιουργούν μεγάλη πίεση στις τρέχουσες δαπάνες για την κοινωνική πρόνοια ενώ απειλούν τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων συστημάτων συνταξιοδότησης, βάσει των δημογραφικών προβολών που δείχνουν τη σταδιακή αύξηση στο ποσοστό των εξαρτώμενων ατόμων. Επίσης μειώνουν το εργατικό δυναμικό που απαιτείται προκειμένου να αντισταθμιστεί η μείωση του αριθμού των νέων στον ενεργό πληθυσμό.

Υπάρχουν μεγάλες διακυμάνσεις στην απασχόληση των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας από το ένα κράτος στο άλλο, γεγονός που αντικατοπτρίζει τις διαφορές στη δημογραφική δομή καθώς και το βαθμό στον οποίο οι δημόσιες πολιτικές έχουν ευνοήσει την πρόωρη αποχώρηση από την αγορά εργασίας ως μέσο για την αντιμετώπιση των βιομηχανικών αναδομήσεων που συντελούνται σε ένα πλαίσιο αργής δημιουργίας θέσεων εργασίας. Στην Αυστρία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Ιταλία και το Λουξεμβούργο ούτε το ένα τρίτο του πληθυσμού μεταξύ 55 και 64 ετών δεν απασχολείται, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό υπερβαίνει το μισό στη Σουηδία (64,5%), τη Δανία και την Πορτογαλία.

Από το 1997, το ποσοστό απασχόλησης των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας εξακολούθησε να μειώνεται στη Γαλλία και τη Γερμανία και παρέμεινε σταθερό στην Ιταλία, ενώ αλλού σημειώθηκε πρόοδος και πιο συγκεκριμένα στο Βέλγιο, τη Δανία, το Λουξεμβούργο, τις Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Η ανεργία μειώνεται σχεδόν παντού, ενώ σε ορισμένες αγορές εργασίας εμφανίζονται ενδείξεις ελλείψεων σε εργατικό δυναμικό.

Από το 1997 η ανεργία μειώνεται σταθερά σχεδόν σε όλα τα κράτη μέλη (βλ. διάγραμμα 9). Μεταξύ εκείνων των κρατών μελών που εμφάνιζαν διψήφια ποσοστά ανεργίας το 1997, η βελτίωση ήταν σημαντικότερη στην Ισπανία και την Ιρλανδία (αντίστοιχα 5 και 4 ποσοστιαίες μονάδες), καθώς και στη Φινλανδία και τη Σουηδία, παρ' ότι σε μικρότερη έκταση (περίπου 2 ½ μονάδες). Οι βελτιώσεις ήταν μικρότερες στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία ενώ στην Ελλάδα η ανεργία αυξήθηκε.

Η Ισπανία εξακολουθεί να εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας (15,9%) και την ακολουθεί η Γαλλία, η Ιταλία (και οι δύο με 11,3%), η Ελλάδα [8] (10,7%) και η Φινλανδία (10,2%).

[8] Δεδομένα του 1998.

Σε ορισμένα κράτη μέλη, υπάρχει σήμερα μια κατάσταση που πλησιάζει την κλασσική πλήρη απασχόληση, όπου οι περισσότεροι από τους ανέργους μεταβαίνουν προσωρινά από τη μία θέση εργασίας στην άλλη (ανεργία τριβής). Αυτό συμβαίνει στην Αυστρία, τη Δανία, το Λουξεμβούργο, τις Κάτω Χώρες, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία (όλες με ποσοστά ανεργίας χαμηλότερα από το 5% ή κοντά σε αυτό). Ενώ αυτές οι χώρες πρέπει ακόμα να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των ομάδων που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες για την εξεύρεση εργασίας και αποτελούν τον φθίνοντα πυρήνα των μακροχρόνια ανέργων, το κύριο πρόβλημα είναι τώρα η αποφυγή της έλλειψης εργατικού δυναμικού και οι πληθωριστικές πιέσεις στους μισθούς που τη συνοδεύουν. Για μερικούς, η απάντηση βρίσκεται εν μέρει στη δραστηριοποίηση εκείνων των ατόμων που είχαν δεχθεί ανεπαρκή κίνητρα για να συμμετάσχουν στην αγορά εργασίας, ή που είχαν αποκλειστεί από αυτήν λόγω υψηλού μη-μισθολογικού κόστους της εργασίας ή λόγο χαμηλών επιπέδων προσόντων και οι οποίοι δεν υπολογίζονται ως άνεργοι παρ' ότι μπορεί να ήταν πρόθυμοι να δεχθούν μια προσφορά εργασίας - (οι λεγόμενοι "αποθαρρυμένοι εργαζόμενοι"). Για άλλους, η ενισχυμένη κινητικότητα του εργατικού δυναμικού μπορεί να βοηθήσει στον περιορισμό των ελλείψεων εργατικού δυναμικού.

Παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις ορισμένα κράτη μέλη εξακολουθούν να εμφανίζουν ανησυχητικά υψηλά επίπεδα μακροχρόνιας ανεργίας...

Από το 1997, η μείωση της μακροχρόνιας ανεργίας ήταν λίγο ή πολύ ίσα κατανεμημένη από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, ενώ η πιο αξιόλογη πρόοδος είχε σημειωθεί στην Ισπανία, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, τη Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Κάτω Χώρες. Ωστόσο το 1999 το σύνολο των μακροχρόνια ανέργων ακόμα αντιπροσώπευε το 5 % ή περισσότερο του εργατικού δυναμικού στο Βέλγιο, την Ελλάδα, την Ισπανία και την Ιταλία. Σε όλα αυτά τα κράτη μέλη οι γυναίκες αποτελούσαν σημαντικό ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων.

...και ανεργίας των νέων

Το 1999 περισσότερο από το 10% του νέου πληθυσμού (στην ηλικιακή ομάδα 15-24) ήταν άνεργο στην Ιταλία, τη Φινλανδία, Ισπανία και την Ελλάδα. Η διάκριση των φύλων όσον αφορά την ανεργία των νέων είναι γενικά πολύ λιγότερο έντονη σε σχέση με εκείνη των ενηλίκων.

Παράλληλα με τη μείωση της συνολικής ανεργίας, οι προοπτικές των νέων εξακολούθησαν να βελτιώνονται και το 1999 όλα τα κράτη μέλη, με εξαίρεση το Βέλγιο και τη Δανία, εμφάνισαν πτώση στο ποσοστό ανεργίας των νέων. Η βελτίωση ήταν εντονότερη στην Ισπανία, την Ιρλανδία και τη Σουηδία.

Περιφερειακές ανισότητες στην ανεργία

Σε ορισμένα κράτη μέλη τα ποσοστά ανεργίας κυμαίνονται σημαντικά από τη μία περιφέρεια στην άλλη, γεγονός που αντικατοπτρίζει μακροχρόνιες ασυμμετρίες στην ικανότητά τους να προσελκύουν επενδύσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τέτοιες ανισότητες μπορούν επίσης να υποδηλώνουν ανεπαρκή κινητικότητα του εργατικού δυναμικού και/ή ανισότητες μεταξύ μισθών και παραγωγικότητας. Όπως μετράται από το συντελεστή διακύμανσης [9] των ποσοστών ανεργίας στις περιφέρειες NUTS 2 μέσο σε κάθε κράτος μέλος το 1999, αυτό το πρόβλημα ήταν οξύτερο στην Ιταλία, ενώ την ακολουθεί η Γερμανία, η Φινλανδία, το Βέλγιο και οι Κάτω Χώρες. (βλ. διάγραμμα 10)

[9] Η τυπική απόκλιση διαιρούμενη με το μέσο εθνικό ποσοστό ανεργίας.

Ανησυχητικό γεγονός αποτελεί η αύξηση, στην πλειονότητα των χωρών, των περιφερειακών ανισοτήτων όσον αφορά την απασχόληση από το 1997 και εξής, γεγονός που υποδηλώνει ότι η πτώση της ανεργίας ήταν λιγότερο έντονη στις περιφέρειες με υψηλή ανεργία.

3. Αξιολόγηση των εθνικών σχεδίων δράσης

3.1. Άξονας I: Απασχολησιμότητα

3.1.1. Ανασκόπηση των εξελίξεων στις πολιτικές

Η κοινή έκθεση για την απασχόληση του 1999 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο καθορισμός σαφών στόχων και προθεσμιών στις κατευθυντήριες γραμμές 1 έως 3 βοήθησε την εστίαση της πολιτικής και την κινητοποίηση των προσπαθειών προκειμένου να εφαρμοστεί μια πολιτική προσέγγιση σύμφωνη με την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση. Υπήρξαν ενδείξεις μετάβασης προς μια πιο προληπτική προσέγγιση προκειμένου να καταπολεμηθεί η μακροχρόνια ανεργία και η ανεργία των νέων με τρόπο πιο αποτελεσματικό, σε συνδυασμό με ενισχυμένες ενεργούς πολιτικές για την αγορά εργασίας.

Η εξέταση των ΕΣΔ του 2000 επιβεβαιώνει σαφώς την περαιτέρω πρόοδο που σημειώθηκε προς αυτή την κατεύθυνση. Τα κράτη μέλη που έχουν ήδη εφαρμόσει πλήρως την προληπτική προσέγγιση τόσο για τους νέους όσο και για τους ενηλίκους ανέργους (Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστρία, Φινλανδία, Λουξεμβούργο), έχουν προσεγγίσει περισσότερο τους κοινούς στόχους των κατευθυντήριων γραμμών 1 και 2, και έχουν σημειώσει χαμηλά ποσοστά εισροής στη μακροχρόνια ανεργία. Πρόοδος παρατηρείται σε διάφορους βαθμούς για εκείνα τα κράτη μέλη που επέκτειναν την κάλυψη και την ένταση των νέων πολιτικών πρόληψης που βασίζονται στην εξατομικευμένη παροχή βοήθειας και την έγκαιρη δράση σύμφωνα με προκαθορισμένα προγράμματα (Κάτω Χώρες, Δανία, Γερμανία, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Γαλλία, Ισπανία). Σε ορισμένες περιπτώσεις όμως παρατηρούνται καθυστερήσεις ή ιδιαίτερες δυσκολίες εφαρμογής.

Παρ' όλα αυτά, η απάντηση των τεσσάρων κρατών μελών που δέχθηκαν συστάσεις για αυτό το ζήτημα πέρυσι ήταν ανόμοια. Ενώ η Γερμανία επέκτεινε τις ατομικές πορείες ένταξης στην αγορά εργασίας για την πρόληψη της μακροχρόνιας ανεργίας στους ενηλίκους, έτσι ώστε πραγματικά να παράσχει προσφορές εργασίας σε όλα τα άτομα που χρειάζονται βοήθεια, πριν από τους 12 μήνες, και το Βέλγιο εξάγγειλε νέες πρωτοβουλίες για το 2000 οι οποίες ωθούν την πολιτική για την αγορά εργασίας κοντύτερα στην προληπτική προσέγγιση που συνιστάται στην κατευθυντήρια γραμμή 1, τώρα υπάρχουν πρόσθετοι λόγοι αμφιβολίας για την ικανότητα της Ελλάδας και της Ιταλίας να συμμορφωθούν με τους κοινούς στόχους έως τη συμφωνημένη προθεσμία του 2002, εκτός εάν οι προσπάθειες ενταθούν σημαντικά.

Όσον αφορά τη συμμόρφωση με την κατευθυντήρια γραμμή 3, η πλειονότητα των κρατών μελών έχει δραστηριοποιηθεί και 12 από αυτά έχουν συμμορφωθεί ως προς το στόχο του 20% των ανέργων στα ενεργητικά μέτρα. Ο σκοπός και η πολιτική κάλυψη αυτής της κατευθυντήριας γραμμής εξακολουθούν ωστόσο να ερμηνεύονται διαφορετικά από τα κράτη μέλη και συνεπώς απαιτείται περαιτέρω διασαφήνιση. Προσφέρονται σεμινάρια επαγγελματικής κατάρτισης σε ένα μέσο όρο 47% όλων όσων συμμετέχουν στα διάφορα μέτρα, ενώ το υπόλοιπο 53% συμμετέχει σε πολύ ετερογενή μέτρα, που κυμαίνονται από δημόσια συστήματα απασχόλησης με πολύ περιορισμένο επιμορφωτικό περιεχόμενο, έως την επιδοτούμενη απασχόληση και την ενίσχυση για το ξεκίνημα. Η σημερινή τάση προς την αυξημένη ενεργοποίηση επιβεβαιώνεται επίσης από το αυξανόμενο ποσοστό ενεργών μέτρων στις συνολικές δαπάνες για την αγορά εργασίας.

Λίγα κράτη μέλη έχουν ξεκινήσει σφαιρική αναθεώρηση των συστημάτων φόρων-παροχών τους (Δανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Κάτω Χώρες και Ιρλανδία). Οι προσπάθειες μεταρρύθμισης σε άλλα κράτη μέλη ήταν περιορισμένες. Υψηλό ποσοστό του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας εξαρτάται από μακροχρόνιες παροχές σε διάφορα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων χωρών με χαμηλό ποσοστό ανεργίας όπως η Δανία και οι Κάτω Χώρες. Απαιτείται περαιτέρω πρόοδος στη μεταρρύθμιση των συστημάτων φόρων-παροχών προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που αφορούν τη μείωση της διαρθρωτικής ανεργίας, τη βελτίωση των επιδόσεων στον τομέα της απασχόλησης και την αποκατάσταση της πλήρους απασχόλησης.

Ενώ οι κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση του 2000 καθόρισαν πιο φιλόδοξους στόχους για τη δια βίου μάθηση, η πλειονότητα των κρατών μελών πρέπει να αναπτύξει ακόμα πιο ισχυρούς δεσμούς μεταξύ των διαφόρων μέτρων πολιτικής έτσι ώστε τα μέτρα και οι πολιτικές για την εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση να μπορούν να χαραχθούν και να εφαρμοστούν μέσα σε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο δια βίου μάθησης. Πρέπει να καθοριστούν και να τηρηθούν σαφείς ποσοτικοί στόχοι και συγκριτικά σημεία, όμως μόνον η μειονότητα των κρατών μελών ανταποκρίνεται κατάλληλα και πλήρως στους στόχους που καθορίστηκαν για την κατευθυντήρια γραμμή 6 (Κάτω Χώρες, Δανία). Κράτη μέλη με δυσχερέστερη αρχική θέση όσον αφορά το μέσο μορφωτικό επίπεδο οφείλουν να καταβάλουν εντονότερες προσπάθειες προκειμένου να αντιμετωπίσουν την πρόκληση της δια βίου μάθησης.

Τα περισσότερα κράτη μέλη έχουν διευρύνει την υποστήριξή τους προς τους νέους με μαθησιακές δυσχέρειες προκειμένου να μειώσουν την πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου και να αντιμετωπίσουν επίμονα υψηλά επίπεδα αναλφαβητισμού σε ορισμένες ομάδες και σε ορισμένες περιοχές. Επίσης καταβάλλονται σημαντικές προσπάθειες για την παροχή ηλεκτρονικών υπολογιστών και σύνδεσης με το Διαδίκτυο σε σπουδαστές και για την αύξηση της χρήσης τους στην εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση. Υπάρχουν λίγα μέτρα που αποβλέπουν στη βελτίωση της ποιότητας της παιδείας. Ωστόσο η κατάσταση εκκίνησης είναι αρκετά άνιση από το ένα κράτος μέλος στο άλλο και συνεπώς πρέπει να εποπτεύεται η πρόοδος προς τους κοινούς στόχους που καθορίστηκαν στις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση του 2000 και επιβεβαιώθηκαν από τα συμπεράσματα της Λισαβόνας.

Όσον αφορά την κατευθυντήρια γραμμή 9, η οποία αποσκοπεί στο να προωθήσει την ένταξη των μη ευνοημένων ομάδων στην αγορά εργασίας, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες προκειμένου να καθοριστούν σαφέστερα οι ομάδες αυτές καθώς οι πολιτικοί στόχοι. Επίσης μεγαλύτερες προσπάθειες πρέπει να καταβληθούν για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων διαφόρων πολιτικών για άτομα με ειδικές ανάγκες, εθνικές μειονότητες και άλλες μειονεκτούσες ομάδες. Με αυτό τον τρόπο τα κράτη μέλη θα μπορέσουν να καθορίσουν τα μέσα που πρέπει να αναπτυχθούν για την εφαρμογή τους. Τα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής στη Λισαβόνα τονίζουν την ανάγκη να προαχθεί η ουσιαστική ένταξη των ομάδων που μειονεκτούν στην εργασία.

3.1.2. Πρόληψη και ενεργοποίηση - συμμόρφωση με τους κοινούς στόχους

Τα γεγονότα:

*Το 1999 παρά τη βελτίωση της κατάστασης όσον αφορά την απασχόληση, περισσότεροι από 2 εκατ. νέοι ή το 50% των ανέργων στην ηλικιακή ομάδα 15-24, δεν είχαν εργαστεί για τουλάχιστον 6 μήνες.

*Το σοβαρότερο πρόβλημα απαντάται στην Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία, το Βέλγιο και την Ελλάδα, όπου το 10% ή περισσότερο του νέου πληθυσμού δεν είχε εργαστεί για τουλάχιστον 6 μήνες. Το 1999 παρατηρήθηκε σαφής βελτίωση στην Ισπανία και τη Γαλλία, γεγονός το οποίο μείωσε το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας σε 17,5% (από 23,1%) και σε 9,6% (από 13,2%) αντίστοιχα. Αντίθετα μικρή πρόοδος σημειώθηκε στο Βέλγιο, την Ιταλία ή την Ελλάδα.

*Το 1999 υπήρχαν περισσότεροι από 6 εκατ. ενήλικοι μακροχρόνια άνεργοι, εκ των οποίων περισσότεροι από τους μισούς ήταν γυναίκες. Έξι κράτη μέλη παρουσίαζαν σοβαρή αρχική κατάσταση το 1997, με ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας γύρω στο 5% ή μεγαλύτερο από αυτό - η Ισπανία, η Ιταλία, η Ιρλανδία, η Γερμανία, το Βέλγιο και η Γαλλία. Έως το 1999 σημειώθηκε ταχεία πρόοδος στην Ισπανία και την Ιρλανδία, ενώ στις άλλες τέσσερις χώρες η πρόοδος ήταν μικρή.

Καλές επιδόσεις:

*Το χαμηλότερο ποσοστό εισροής στη μακροχρόνια ανεργία (νέοι): Αυστρία, Σουηδία και Δανία. Μέσος όρος: 5,5%.

*Το χαμηλότερο ποσοστό εισροής στη μακροχρόνια ανεργία (ενήλικοι): Αυστρία, Δανία και Φινλανδία. Μέσος όρος: 5.2%.

Κατευθυντήριες γραμμές 1 και 2

Η αξιολόγηση της εφαρμογής της προληπτικής προσέγγισης (κατευθυντήριες γραμμές 1-2) λαμβάνει υπόψη τρία κριτήρια:

-τη συμμόρφωση των πολιτικών που έχουν εξαγγελθεί με τις πολιτικές κατευθύνσεις που τονίζουν την εξατομικευμένη βοήθεια και την έγκαιρη επέμβαση,

-την πρόοδο που επιτεύχθηκε προκειμένου να καταστεί αποτελεσματική η παροχή ατομικών προσφορών εργασίας σε όλους τους ανέργους, νέους και ενηλίκους, πριν από τους 6 και 12 μήνες ανεργίας αντίστοιχα,

-το βαθμό στον οποίο επιτυγχάνονται οι κοινοί ποσοτικοί στόχοι της ΕΕ, όπως αυτοί μετρούνται από δείκτες ενεργειών πολιτικής που έχουν συμφωνηθεί από κοινού.

Επίσης λαμβάνεται υπόψη ο αντίκτυπος της νέας προληπτικής προσέγγισης στην πολιτική, όσον αφορά τη μείωση της ανεργίας και ειδικότερα την εισροή στη μακροχρόνια ανεργία.

Όσον αφορά την παροχή των δεικτών, η συνολική κατάσταση έχει βελτιωθεί σημαντικά, καθώς 13 κράτη μέλη (σε σχέση με 5 κράτη μέλη το 1999) τώρα παρέχουν την πλήρη σειρά των κοινών δεικτών πολιτικής ή τουλάχιστον δεδομένα που επιτρέπουν τον υπολογισμό τους βάσει κοινών ορισμών. Διάφορα κράτη μέλη στα οποία το 1999 είχε απευθυνθεί σύσταση για το ζήτημα αυτό, κατέβαλαν θετικές προσπάθειες για να υπερνικήσουν αυτή την υστέρηση και να παράσχουν τα απαιτούμενα δεδομένα στο ΕΣΔ τους για το 2000 (Γερμανία, Ισπανία, Κάτω Χώρες). Ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις, τόσο η ακρίβεια όσο και η αξιοπιστία των ποσοτικών στοιχείων που παρέχονται παραμένουν αμφισβητήσιμες, όπως καταδεικνύεται στον πίνακα 1. Απαιτούνται ακόμα περαιτέρω προσπάθειες για την προσαρμογή των εθνικών συστημάτων παρακολούθησης και τη μετατροπή των εθνικών δεδομένων σε ορισμούς αποδεκτούς από όλους, προκειμένου να βελτιωθεί η συγκρισιμότητα μεταξύ των κρατών μελών.

Οι υπάρχουσες ποσοτικές καθώς και οι ποιοτικές πληροφορίες επαρκούν για το σχηματισμό σαφούς εικόνας σχετικά με την πρόοδο στην εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών 1 και 2. Από αυτή την άποψη, διακρίνονται τρεις κατηγορίες κρατών μελών βάσει των προαναφερθέντων εξεταστικών κριτηρίων.

Τα κράτη μέλη που έχουν διαμορφώσει σύστημα με σκοπό να εξασφαλιστεί η παροχή ατομικών προσφορών εργασίας σε όλους τους νέους και ενηλίκους ανέργους πριν από τους 6 και 12 μήνες ανεργίας αντίστοιχα, και τα οποία πλησιάζουν την πλήρη συμμόρφωση με τους κοινούς στόχους της ΕΕ, είναι τα εξής: η Αυστρία, η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Λουξεμβούργο και η Φινλανδία.

Τα κράτη μέλη που επεκτείνουν την εφαρμογή της προληπτικής προσέγγισης, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές και τα οποία φαίνονται να είναι ικανά για πλήρη συμμόρφωση με τις κατευθυντήριες γραμμές 1 και 2 έως το 2002, είναι τα εξής: η Δανία, οι Κάτω Χώρες, η Ιρλανδία η Γερμανία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Γαλλία. Στις τρεις πρώτες, έχει ήδη επιτευχθεί η πλήρης εφαρμογή της προληπτικής προσέγγισης όσον αφορά την κατευθυντήρια γραμμή 1, και τώρα οι προσπάθειες επικεντρώνονται στην επέκτασή της στους άνεργους ενηλίκους.

Τα κράτη μέλη που δεν έχουν ακόμα καθορίσει πολιτικές με τις οποίες να εξασφαλίζεται η πλήρης παροχή ατομικής βοήθειας και έγκαιρης δράσης για τους νέους και τους ενηλίκους ανέργους πριν από το κατώφλι των 6/12 μηνών, ή κράτη που δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν επαρκή πρόοδο στην εφαρμογή προληπτικών μέτρων κατά το 1999, είναι τα εξής: το Βέλγιο, η Ελλάδα και η Ιταλία.

Σε σχέση με το 1998 οι κυριότερες αλλαγές είναι η κατάταξη της Φινλανδίας και του Λουξεμβούργου στην πρώτη κατηγορία και η επιβεβαίωση ότι στη Γερμανία επιτελέστηκε σημαντική πρόοδος στην εφαρμογή προληπτικών μέτρων σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές.

Κατηγορία I

Η Αυστρία, η οποία συμμορφώθηκε με τρόπο πολύ ικανοποιητικό με τις κατευθυντήριες γραμμές 1 και 2 το 1999, εντατικοποίησε την επιμόρφωση για την αναζήτηση εργασίας με το ξεκίνημα νέου μέτρου ("Job Coaching") και έδωσε μεγαλύτερη έμφαση στην απόκτηση δεξιοτήτων που συνδέονται με τις τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας (ΤΠΕ) κατά την επαγγελματική κατάρτιση των ανέργων. Επωφελούμενη από τα οφέλη μιας ευνοϊκής αγοράς εργασίας, η Αυστρία είναι σε καλή οδό για την επίτευξη του στόχου της έως το 2002, δηλ. για τη μείωση του ποσοστού εισροής στη μακροχρόνια ανεργία κατά το ήμισυ, τόσο για τους νέους όσο και για τους ενηλίκους ανέργους, ποσοστό το οποίο είναι ήδη από τα χαμηλότερη στην ΕΕ (3,4% και 1% αντίστοιχα).

Η Σουηδία, η οποία έχει ήδη δημιουργήσει και παγιώσει ένα σύστημα που βασίζεται στην έγκαιρη δράση και την εξατομικευμένη βοήθεια (ξεκινώντας από τους 3 μήνες ανεργίας) διατηρεί τις καλές επιδόσεις της όσον αφορά τους νέους ανέργους αλλά εμφανίζει αξιοσημείωτη αύξηση στην εισροή των ενηλίκων στη μακροχρόνια ανεργία κατά το 1999 (από 5,4% σε 15%). Ωστόσο η βελτίωση της αποτελεσματικότητας της προληπτικής προσέγγισης αποτελεί προτεραιότητα για το 2000 και αναμένεται να συμβάλει στην αντιστροφή της κατάστασης.

Η Φινλανδία κατάφερε να εφαρμόσει πλήρως έως τα τέλη του 1999 την προληπτική προσέγγισή της, βάσει ατομικών σχεδίων δράσης. Αυτό το γεγονός δεν αντικατοπτρίζεται ακόμα στους δείκτες ενεργειών πολιτικής, οι οποίοι εξακολουθούν να εμφανίζουν μέτριες αξίες, με το 48% των νέων και το 52% των ενηλίκων ανέργων να διαβαίνουν το κατώφλι των 6/12 μηνών χωρίς να έχουν δεχθεί ατομική βοήθεια (ποσοστό μη συμμόρφωσης). Όσον αφορά το αποτέλεσμα, η Φινλανδία εμφανίζει αρκετά καλά ποσοστά, όμως αναμένονται θετικότερα αποτελέσματα δεδομένου του επιπέδου πρόληψης που έχει επιτευχθεί.

Στο Λουξεμβούργο η εφαρμογή της προληπτικής προσέγγισης συνεχίστηκε, βασιζόμενη στην έννοια της ατομικής κοινωνικο-ψυχολογικής παρακολούθησης των ατόμων που αναζητούν εργασία. Η προληπτική προσέγγιση είναι πιο φιλόδοξη από τις κατευθυντήριες γραμμές, καθώς αποβλέπει στην αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων και των ενηλίκων πριν να υπερβούν 3 και 6 μήνες ανεργίας αντίστοιχα. Το επίπεδο των προσπαθειών βελτιώθηκε σημαντικά μεταξύ του 1998 και του 1999, ειδικότερα όσον αφορά την ανεργία των ενηλίκων, και το ποσοστό μη-συμμόρφωσης μειώθηκε ανάλογα. Παρ' όλα αυτά, υπάρχει ακόμα περιθώριο για βελτίωση των επιδόσεων όσον αφορά την εισροή στη μακροχρόνια ανεργία.

Το Ηνωμένο Βασίλειο ακολούθησε την προληπτική προσέγγιση μέσω του επιδόματος που χορηγεί στα άτομα που αναζητούν εργασία ("Job-Seekers' Allowance") ενώ παράλληλα η βοήθεια που προσφέρει κατά την αναζήτηση εργασίας, συνοδευόμενη από αυστηρές κυρώσεις στις παροχές, αποτελεί την κυριότερη υποστήριξη προς όλους τους νέους και τους ενηλίκους ανέργους πριν από τον 6ο/12ο μήνα ανεργίας. Η ειδικότερη και πιο εντατική υποστήριξη όσον αφορά την επαγγελματική κατάρτιση, την εργασιακή εμπειρία ή τα σχέδια απασχόλησης, ακολουθεί σε μεταγενέστερο στάδιο, με το σύστημα της νέας συμφωνίας (New Deal system). Για τους ενηλίκους μεταξύ 25 και 49 ετών η ίδια η νέα συμφωνία τίθεται σε λειτουργία αργότερα (ύστερα από 24 μήνες ανεργίας), όμως η πρόσβαση σε εντατική βοήθεια νωρίτερα είναι δυνατή για ορισμένα άτομα σε πιο μειονεκτούσα θέση. Ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο συμμορφώνεται πλήρως με τους στόχους της ΕΕ και ενώ έχει μειώσει την εισροή στη μακροχρόνια ανεργία, όπως αυτή μετράται στο κατώφλι των 6/12 μηνών, εξακολουθεί να υπάρχει περιθώριο για βελτιώσεις σε αυτόν τον τομέα. Οι προσπάθειες που εξαγγέλθηκαν στο ΕΣΔ του 2000 αναμένεται να οδηγήσουν στην εντονότερη δραστηριοποίηση κατά το αρχικό στάδιο του συστήματος της νέας συμφωνίας για τους νέους (το οποίο προγραμματίζεται για τον Ιούνιο του 2000) καθώς και στη δραστηριοποίηση των ενηλίκων νωρίτερα, δηλ. στους 18 μήνες (το 2001).

Κατηγορία II

Σύμφωνα με την αρχή του δικαιώματος και του καθήκοντος του ατόμου να αναζητήσει ενεργά εργασία, η οποία ενσωματώθηκε στις μεταρρυθμίσεις του 1994, η Δανία προσφέρει εξατομικευμένη βοήθεια και λαμβάνει μέτρα υπέρ της απασχολησιμότητας τόσο σε νέους όσο και ενηλίκους ανέργους. Η εφαρμογή της προληπτικής προσέγγισης βρισκόταν ακόμα σε πρόωρο στάδιο το 1999, όπως διαφαίνεται από τους δείκτες, αλλά προκειμένου να εκπληρωθούν οι στόχοι της ΕΕ εισήχθησαν στα τέλη του 1999 νέοι κανονισμοί που προωθούν τη δραστηριοποίηση των νέων ανέργων στους 6 μήνες. Η σταδιακή εφαρμογή της προσέγγισης των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων για τους ενηλίκους είχε προγραμματιστεί για το 2000, αλλά αναβλήθηκε για τις αρχές του 2001. Η Δανία έχει επιτύχει αρκετά καλά αποτελέσματα όσον αφορά το ποσοστό εισροής στη μακροχρόνια ανεργία (10%) και ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα όσον αφορά το ποσοστό των ενηλίκων (4%). Δεδομένης της σημερινής έλλειψης εργατικού δυναμικού, δίνεται προτεραιότητα στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας της ενεργοποίησης, καθώς στην αποφυγή τυχόν αποθαρρυντικών επιδράσεων της πρόωρης δραστηριοποίησης σε εκείνους τους ανέργους που έχουν αρκετές πιθανότητες να βρουν εργασία μόνοι τους.

Η Ιρλανδία επέκτεινε την εφαρμογή της προληπτικής προσέγγισης στις νεώτερες ομάδες των ενηλίκων ανέργων όπως είχε προσχεδιαστεί. Τα αποτελέσματα είναι ακόμα μέτρια τόσο για τους νέους όσο και για τους νεώτερους ενηλίκους, με ποσοστά μη-συμμόρφωσης 58,8% και 52,9% αντίστοιχα. Δεδομένης της ταχύτατα φθίνουσας εισροή στη μακροχρόνια ανεργία, πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή στα πιο ευάλωτα άνεργα άτομα. Για το 2000 η Ιρλανδία σχεδιάζει να ολοκληρώσει την επέκταση της προληπτικής προσέγγισης στην ηλικιακή ομάδα που απομένει (πάνω από 55 ετών), καθώς και να προωθήσει την πρώτη επέμβαση στους 9 μήνες. Η συνεχής αξιολόγηση του αντικτύπου θα βοηθήσει τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και την καλύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος των ανέργων που συναντούν τις μεγαλύτερες δυσκολίες.

Οι Κάτω Χώρες διαμόρφωσαν μια προληπτική προσέγγιση δύο σταδίων για τους νέους ανέργους, με την οποία παρέχεται ατομικό σχέδιο δράσης σε όλους και επιδοτούμενες θέσεις εργασίας σε εκείνους που αδυνατούν να βρουν εργασία σε περίοδο 12 μηνών. Ωστόσο ο αριθμός των νέων ανέργων που εισρέουν στη μακροχρόνια ανεργία στους 12 μήνες παραμένει αρκετά υψηλός και ενδέχεται να απαιτήσει βελτίωση της αποτελεσματικότητας κατά το πρώτο στάδιο καθώς και αναθεώρηση των τυχόν αποθαρρυντικών επιδράσεων κατά το δεύτερο στάδιο. Οι Κάτω Χώρες ξεκίνησαν την εφαρμογή της "συνολικής προσέγγισης" στην περίπτωση της ανεργίας των ενηλίκων όπως είχαν εξαγγείλει, και σκοπεύουν να την ολοκληρώσουν το 2002. Οι ποσοτικές πληροφορίες που παρασχέθηκαν δεν επιτρέπουν την κατάλληλη αξιολόγηση της προόδου. Το σύστημα παρακολούθησης αναμένεται να τεθεί σε πλήρη λειτουργία από το 2001. Για το 2000 τέθηκαν φιλόδοξοι στόχοι, συμπεριλαμβανομένων της περαιτέρω εφαρμογής της προληπτικής προσέγγισης για τους ενηλίκους, της επέκτασης αυτής της προσέγγισης στους μακροχρόνια ανέργους καθώς και των εντονότερων προσπαθειών για τη δραστηριοποίηση των ατόμων που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες κατά την εξεύρεση εργασίας.

Το 1999 η Πορτογαλία επέκτεινε την εδαφική κάλυψη των νέων προληπτικών πολιτικών, διπλασιάζοντας και τριπλασιάζοντας αντίστοιχα τον αριθμό των νέων και των ενηλίκων ανέργων που θα δεχθούν βοήθεια. Αυτή η επέκταση συνδυάστηκε με την κατάλληλη προσπάθεια στον τομέα της πολιτικής, η οποία επικεντρώθηκε στους νέους ανέργους (το ποσοστό των νέων ανέργων που περνούν το κατώφλι χωρίς να έχουν δεχθεί ατομικό σχέδιο δράσης μειώθηκε από το 33,4% στο 18,7%, ενώ εκείνο το ενηλίκων αυξήθηκε από 11,1% σε 21,2%). Ωστόσο στην Πορτογαλία το ποσοστό της μη-συμμετοχής στην πρώτη συνέντευξη που οδηγεί στον καθορισμό του ατομικού σχεδίου δράσης εξακολουθεί να παραμένει υψηλό, ενώ το ίδιο συμβαίνει και με την εισροή στη μακροχρόνια ανεργία. Όπως και με την Ιρλανδία, θα διεξαχθεί αξιολόγηση του αντικτύπου. Σχεδιάζεται περαιτέρω εδαφική επέκταση της προληπτικής προσέγγισης προκειμένου να επιτευχθεί η πλήρης κάλυψη έως το 2000, και η εξατομικευμένη παρέμβαση μεταξύ των μακροχρόνια ανέργων πρόκειται να εφαρμοστεί σταδιακά έως το 2002.

Η Ισπανία σημείωσε πρόοδο στην πιο έγκαιρη παρέμβαση μεταξύ των δύο ομάδων που αποτελούν το στόχο των κατευθυντήριων γραμμών, ως μέρος ευρύτερης πολιτικής για την ενίσχυση της δραστηριοποίησης, με την παράλληλη υποστήριξη σημαντικής οικονομικής προσπάθειας. Το 1999 επιτεύχθηκε υπέρβαση του στόχου που είχε τεθεί όσον αφορά το συνολικό αριθμό των παρεμβάσεων για όλους τους ανέργους κατά 19%. Επίσης σημειώθηκε πρόοδος προς μια πιο εξατομικευμένη παρέμβαση, όπως είχε εξαγγελθεί, με την εισαγωγή του θεσμού της ατομικής εποπτείας και των σχεδίων ένταξης στους δήμους με την υψηλότερη ανεργία, αλλά ακόμα σε δοκιμαστικό στάδιο. Στους στόχους για το 2000 προβλέπεται σταθερή προσπάθεια όσον αφορά των αριθμό των ενεργειών, με επικέντρωση στις παρεμβάσεις μεταξύ των ενηλίκων ανέργων πριν από το κατώφλι των 12 μηνών. Δεδομένου ότι η μη-συμμόρφωση φθάνει το 79% για τους νέους και το 82% για τους ενηλίκους ανέργους, η Ισπανία απέχει ακόμα αρκετά από την επίτευξη του κοινού στόχου, παρά τη σημαντική μείωση των ποσοστών εισροής στη μακροχρόνια ανεργία. [10].

[10] Η βάση για τον υπολογισμό των δεικτών παραμένει αμφισβητήσιμη καθώς η Ισπανία αναφέρει ότι το νέο σύστημα πληροφοριών που θα επιτρέψει την παρακολούθηση όλων των εγγραφών από τις ΔΥΑ θα αρχίσει να εφαρμόζεται το 2000 ή το 2001.

Στη Γαλλία η εφαρμογή του προγράμματος "Νέο ξεκίνημα" πέτυχε τους εθνικούς στόχους όσον αφορά το συνολικό αριθμό των δικαιούχων, αλλά δεν ικανοποίησε τις προσδοκίες σε σχέση με τις δύο ομάδες στις οποίες στοχεύει η προληπτική προσέγγιση. Οι μακροχρόνια άνεργοι και τα άτομα που κινδυνεύουν από κοινωνικό αποκλεισμό ήταν οι κυριότεροι δικαιούχοι του προγράμματος, ενώ το 79% των νέων ανέργων και σχεδόν 75% των ενηλίκων περνούν το κατώφλι του 6ου/12ου μήνα χωρίς να τους έχει προσφερθεί νέο ξεκίνημα. Παρ' ότι αυτά τα αποτελέσματα συμφωνούν με τις εθνικές προτεραιότητες πολιτικής (καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και εστίαση σε εκείνους που απέχουν περισσότερο από την αγορά εργασίας), δεν επιτυγχάνουν τους κοινούς στόχους της ΕΕ όσον αφορά την πρόληψη. Η πρόοδος στη μείωση της εισροής στη μακροχρόνια ανεργία είναι επίσης αργή, ειδικότερα στην περίπτωση των νέων ανέργων. Αναμένεται πιο αποφασιστική πρόοδος το 2000, καθώς οι στόχοι καθιερώνουν νέα ισορροπία μεταξύ πρόληψης και επανένταξης (οι νέοι και οι ενήλικοι άνεργοι για περίοδο μικρότερη από τους 6/12 μήνες αντίστοιχα αναμένεται να αποτελέσουν το 62% των δικαιούχων του προγράμματος "Νέο ξεκίνημα" ενώ το ποσοστό ήταν 26,5% το 1999).

Η Γερμανία έχει αρχίσει να εφαρμόζει μια προσέγγιση η οποία βασίζεται στις ατομικές πορείες ένταξης ή ευκαιρίες ενσωμάτωσης, που απευθύνονται τόσο στους νέους όσο και στους ενηλίκους ανέργους πριν να διασχίσουν το κατώφλι των 6/12 μηνών ανεργίας (συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που αναζητούν εργασία χωρίς να έχουν καταγραφεί). Η προσέγγιση αυτή αναμένεται να ολοκληρωθεί από όλες τις ΔΥΑ μέσα σε δύο έτη. Αναλήφθηκαν πρωτοβουλίες για έγκαιρη παρέμβαση στην περίπτωση των ενηλίκων, όπως είχε εξαγγελθεί, και εξετάζεται η πιθανότητα να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες προκειμένου να τονωθεί η αποτελεσματικότητα αυτής της προσέγγισης. Η αύξηση των θέσεων επαγγελματικής κατάρτισης, και ιδιαίτερα οι θέσεις μαθητείας, εξακολουθεί να αποτελεί την κύρια ενέργεια για την πρόληψη της ανεργίας των νέων. Οι παρεχόμενοι δείκτες καλύπτουν μόνον την αρχή της περιόδου εφαρμογής και απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες έτσι ώστε να προσαρμοστεί εγκαίρως το σύστημα παρακολούθησης. Ο στόχος είναι να μειωθούν τα ποσοστά εισροής στη μακροχρόνια ανεργία στο 10% τόσο για τους νέους όσο και για τους ενηλίκους ανέργους έως το 2002 το αργότερο.

Κατηγορία III

Σε αυτή την κατηγορία, προκύπτουν δύο διαφορετικές καταστάσεις μέσω της ανάλυσης των ΕΣΔ.

Στο Βέλγιο, η εφαρμογή ήταν άνιση τόσο από άποψη περιφερειών (μόνον στη Φλάνδρα είχε καθιερωθεί η εξατομικευμένη έγκαιρη παρέμβαση το 1999) όσο και από άποψη ομάδων-στόχων (η προληπτική δράση εξακολούθησε να απευθύνεται κυρίως στα άτομα που εγκαταλείπουν το σχολείο έχοντας αποκτήσει τα λιγότερα επαγγελματικά προσόντα). Το 50% των νέων και το 54% των ενηλίκων φθάνουν τους 6/12 μήνες ανεργίας χωρίς να έχουν δεχθεί ατομικό σχέδιο δράσης. Κατά συνέπεια, η μείωση του ποσοστού εισροής στη μακροχρόνια ανεργία προχώρησε πολύ αργά. Το 2000 οι ομοσπονδιακές και οι περιφερειακές διοικήσεις συμφώνησαν να επεκτείνουν την προληπτική προσέγγιση στους νέους και ενηλίκους ανέργους (κάτω από 45 ετών). Η εφαρμογή ξεκίνησε μόνον για τους νέους με χαμηλά επαγγελματικά προσόντα, με την έναρξη του προγράμματος "σύμβαση για την πρώτη εργασία των νέων" (convention premier emploi jeunes), το οποίο ζητά από τις εταιρείες (στον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα) να προσφέρουν θέσεις εργασίας ισοδύναμες με το 3% του εργατικού δυναμικού τους σε νέους, μέσα σε 6 μήνες από την ημέρα που αυτοί ολοκλήρωσαν τη σχολική τους εκπαίδευση. Αυτό το μέτρο υποστηρίζεται από ατομικές πορείες ένταξης ύστερα από 3 μήνες ανεργίας για όλους τους νέους ανέργους.

Στα άλλα δύο κράτη μέλη ο ρυθμός των μεταρρυθμίσεων ήταν αργότερος από τον αναμενόμενο και τώρα υπάρχουν λόγοι αμφιβολίας για την επίτευξη των κοινών στόχων της ΕΕ έως το 2002, εκτός εάν καταβληθούν αποφασιστικές προσπάθειες τα επόμενα δύο έτη.

Στην Ιταλία η αποκέντρωση των δημόσιων υπηρεσιών για την απασχόληση και η δημιουργία νέου συστήματος πληροφοριών για την απασχόληση είναι οι συνθήκες-κλειδιά για την εξατομικευμένη και έγκαιρη παρέμβαση. Έχει σημειωθεί πρόοδος στη μεταρρύθμιση αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό ώστε να μπορεί η πλήρης εφαρμογή να θεωρείται δυνατή πριν από το 2003 [11]. Οι περισσότερες από τις μεταρρυθμίσεις των μέτρων για την αγορά εργασίας και των συστημάτων κοινωνικών παροχών, οι οποίες αποσκοπούν στο να συμβάλουν στην εφαρμογή της προληπτικής προσέγγισης, έχουν επίσης καθυστερήσει. Οι μεγαλύτερες δυσκολίες στη σύσταση των κέντρων απασχόλησης συγκεντρώνονται στη Νότια Ιταλία όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για αποτελεσματική προληπτική προσέγγιση.

[11] Μόνο οι μισές από τις περιφέρειες έχουν νέα κέντρα για την απασχόληση. Η λειτουργία του νέου συστήματος πληροφοριών, η οποία αναμενόταν το 2000, αναβλήθηκε έως τα τέλη του 2000 και μόνον 8 περιφέρειες έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν το νέο σύστημα.

Η Ελλάδα σημείωσε πρόοδο στον εκσυγχρονισμό των δημόσιων υπηρεσιών για την απασχόληση ως προϋπόθεση για την εφαρμογή της προληπτικής προσέγγισης [12]. Ωστόσο η εφαρμογή ήταν περιορισμένη και από αυτή την άποψη δεν καθορίστηκαν σαφείς προθεσμίες. Το νέο σύστημα παρακολούθησης δεν λειτουργεί ακόμα. Η παρέμβαση υπέρ των ανέργων εξακολουθεί να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε μια παραδοσιακή προσέγγιση ομάδων-στόχων, μέσα από ποικιλία προγραμμάτων και μέτρων που παρέμειναν απαράλλαχτα το 1999. Έχουν εξαγγελθεί νέες μεταρρυθμίσεις των ΔΥΑ οι οποίες ωστόσο ενδέχεται να περιπλέξουν την ολοκλήρωση των ήδη εξελισσόμενων μεταρρυθμίσεων. Κάτω από αυτό το πρίσμα, η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει δυσκολίες στην αποτελεσματική εφαρμογή της προληπτικής προσέγγισης έως το 2002, εκτός εάν πραγματοποιηθούν επειγόντως σημαντικά βήματα προόδου.

[12] Το 1999 δημιουργήθηκαν 24 νέα κέντρα προώθησης της απασχόλησης, σε σύγκριση με 4 το 1998, ενώ το 2000 αναμένονται άλλα 24.

Κατευθυντήριες γραμμές 1 και 2 - Πίνακας συμμόρφωσης

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Σημειώσεις:

(1) Η συμμόρφωση ορίζεται ως η συμβατότητα των πολιτικών με τις κατευθυντήριες γραμμές που απαιτούν την παροχή εξατομικευμένης βοήθειας και την έγκαιρη παρέμβαση προς όλους τους νέους (ενηλίκους) ανέργους πριν από τους 6 (12) μήνες ανεργίας, καθώς και στοιχεία τεκμηρίωσης της προόδου που έχει επιτευχθεί όσον αφορά την ουσιαστική εφαρμογή των εν λόγω πολιτικών.

(2) Η Ιταλία δήλωσε ότι θα έχει εφαρμόσει πλήρως τις κατευθυντήριες γραμμές 1 και 2 έως το 2003.

Κατευθυντήρια γραμμή 3

Συμμόρφωση με τον κοινό στόχο

Τα κράτη μέλη έχουν δεσμευθεί να ανεβάσουν το επίπεδο των ανέργων που συμμετέχουν σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης και σε άλλα παρόμοια μέτρα στο 20% τουλάχιστον, προκειμένου να αναβαθμιστούν τα προσόντα τους και να βελτιωθεί η απασχολησιμότητά τους. Βάσει των δεδομένων που παρουσιάζονται στα ΕΣΔ του τρέχοντος έτους (βλ. πίνακα 4 στο στατιστικό παράρτημα), 12 κράτη μέλη συμμορφώνονται με τον κοινό στόχο [13]. Σε σχέση με το 1998, η Γαλλία, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες και η Αυστρία αύξησαν τα ποσοστά ενεργοποίησής τους έτσι ώστε να φθάσουν το στόχο αυτό για πρώτη φορά.

[13] Ο δείκτης ενεργειών που χρησιμοποιείται για την παρακολούθηση της κατευθυντήριας γραμμής 3 (ποσοστό ενεργοποίησης) ορίζεται ως ο μέσος ετήσιος αριθμός των πρώην ανέργων που συμμετέχουν σε ενεργητικά μέτρα δια του αριθμού των εγγεγραμμένων ανέργων. Τα ενεργητικά μέτρα, σύμφωνα με έναν ευρύ ορισμό, περιλαμβάνουν την επαγγελματική κατάρτιση, την εκ περιτροπής απασχόληση και τον επιμερισμό της θέσης εργασίας, τα κίνητρα για την απασχόληση, την ένταξη των ατόμων με ειδικές ανάγκες, την άμεση δημιουργία θέσεων εργασίας και τα κίνητρα για τη σύσταση επιχειρήσεων.

Το 1999 τρία κράτη μέλη δεν είχαν ακόμα φθάσει αυτό το συγκριτικό σημείο:

Η Πορτογαλία έχει αυξήσει το ποσοστό ενεργοποίησης και πορεύεται προς τη συμμόρφωση με αυτή την κατευθυντήρια γραμμή το 2002, όπως είχε σχεδιάσει.

Η Ελλάδα παρέχει μόνον εθνικά δεδομένα, στα οποία δεν γίνεται διάκριση μεταξύ εγγεγραμμένων ανέργων και φοιτητών/εργαζομένων μεταξύ των συμμετεχόντων. Συνεπώς το ποσοστό ενεργοποίησης δεν μπορεί να υπολογιστεί βάσει του συμφωνημένου δείκτη.

Το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται σαφώς κάτω από το στόχο της ΕΕ βάσει του σημερινού ορισμού του δείκτη. Το ΕΣΔ του Ηνωμένου Βασιλείου παρέχει συμπληρωματικά στοιχεία για τη συμμετοχή στα προγράμματα παροχής βοήθειας για την αναζήτηση εργασίας και εντατικής παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών, από τα οποία προκύπτει ότι αυτές οι μορφές βοήθειας καλύπτουν το 100% των εγγεγραμμένων ανέργων.

Πιο ενεργητικές πολιτικές ...

Το 1999 τα περισσότερα κράτη μέλη έδωσαν αυξημένη έμφαση στην ενεργητική πολιτική για την αγορά εργασίας, ενώ παράλληλα τα ποσοστά της καταγεγραμμένης ανεργίας μειώθηκαν. Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό ενεργοποίησης αυξήθηκε ή παρέμεινε σταθερό στην πλειονότητα των κρατών μελών [14], με εξαίρεση τη Σουηδία, η οποία εμφανίζει ακόμα το υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ (87%).

[14] Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία και για τα δύο έτη για την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Γαλλία (μόνον το ποσοστό) και τις Κάτω Χώρες.

Ο αριθμός των συμμετεχόντων σε ενεργητικά μέτρα αυξήθηκε κατά λίγο περισσότερο από 10% μεταξύ του 1998 και του 1999 για το σύνολο των 11 κρατών μελών που παρείχαν απόλυτους αριθμούς για τα δύο έτη [15] (βλ. τον ακόλουθο πίνακα)

[15] Ibidem.

Όσον αφορά τις δαπάνες, προκαταρκτικά στοιχεία για το 1999 δείχνουν ότι το μερίδιο των ενεργών μέτρων στα συνολικά έξοδα για την αγορά εργασίας αυξάνεται [16]. Σε πέντε κράτη μέλη (Αυστρία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία και Κάτω Χώρες) οι δαπάνες για ενεργά μέτρα αυξήθηκαν, ενώ σε άλλα τρία (Φινλανδία, Δανία και Σουηδία) μειώθηκαν, παρ' ότι με αργότερο ρυθμό από τις δαπάνες για τα παθητικά μέτρα. Σε όλα τα οκτώ κράτη μέλη για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, οι δαπάνες για παθητικά μέτρα μειώθηκαν, γεγονός το οποίο αντικατοπτρίζει τη μείωση της ανεργίας. Αυτές οι τάσεις μπορούν επίσης να ερμηνευθούν ως ενδείξεις ότι τα κράτη μέλη υιοθέτησαν μια πιο ενεργή και προληπτική προσέγγιση στις πολιτικές τους για την αγορά εργασίας.

[16] Προοπτικές για την απασχόληση 2000, ΟΟΣΑ, Ιούνιος 2000.

...αλλά λιγότερη έμφαση στην παραδοσιακή ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού για τους ανέργους

Ο συνολικός αριθμός των συμμετεχόντων σε επιμορφωτικά μέτρα μειώθηκε κατά 16% (βλ. πίνακα) [17]. Αυτή η πτώση οφείλεται στην έντονη μείωση των συμμετεχόντων σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης που σημειώθηκε στη Γερμανία, την Ισπανία και τη Σουηδία. Στα άλλα εννέα κράτη μέλη που παρέχουν συγκριτικά στοιχεία, το ποσοστό των συμμετεχόντων σε προγράμματα κατάρτισης αυξήθηκε ή παρέμεινε σταθερό μεταξύ του 1998 και του 1999, παρ' ότι η αύξηση αυτή δεν ήταν ανάλογη με την αύξηση του συνολικού ποσοστού ενεργοποίησης (συμπεριλαμβανομένων της επαγγελματικής κατάρτισης και άλλων αντίστοιχων μέτρων), με εξαίρεση το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο.

[17] Ibidem.

Το 1999 η Σουηδία, η Δανία και το Λουξεμβούργο σημείωσαν το υψηλότερο ποσοστό των ατόμων που συμμετέχουν σε πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης, 28,7 % κατά μέσο όρο.

Το γεγονός ότι στην πλειονότητα των κρατών μελών αυξάνεται η συμμετοχή σε ευρύ φάσμα ενεργών μέτρων παρά σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης δηλώνει αλλαγή στην πολιτική τους για την επανένταξη. Το φάσμα των μέτρων υποστήριξης διευρύνεται έτσι ώστε να προσφέρεται στους ανέργους μεγαλύτερη ποικιλία εξατομικευμένων οδών προς την επανένταξη. Ακολουθώντας τη σταδιακή εφαρμογή της προληπτικής προσέγγισης, ο πιο αποτελεσματικός συνδυασμός μέτρων συνήθως επιλέγεται ύστερα από την εξέταση των ατομικών χαρακτηριστικών. Επιπλέον τα αποτελέσματα της αξιολόγησης που περιλαμβάνονται σε ορισμένα ΕΣΔ, δείχνουν ότι τα μέτρα που εστιάζονται μόνον στην επαγγελματική κατάρτιση είναι λιγότερο αποτελεσματικά από εκείνα που συνδυάζουν την εργασία με την κατάρτιση.

Το σύνολο των ανέργων σε όλα τα μέτρα και στα μέτρα επαγγελματικής κατάρτισης το 1998 και το 1999 (σε χιλιάδες)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

(α) δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία και για τα δύο έτη για την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες.

Επανένταξη

Μόνον τέσσερα κράτη μέλη (Δανία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο και Φινλανδία) παρουσιάζουν στοιχεία που επιτρέπουν τη χρήση δείκτη αποτελέσματος για την κατευθυντήρια γραμμή 3, ο οποίος ορίζεται ως το μερίδιο των συμμετεχόντων σε ενεργητικά μέτρα που επανέρχονται στην καταγεγραμμένη ανεργία ύστερα από 3 ή 6 μήνες. Από αυτά τα δεδομένα μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι χονδρικά, μεταξύ 25 και 40 % των συμμετεχόντων σε ενεργητικά μέτρα επιστρέφουν στην καταγεγραμμένη ανεργία τρεις μήνες ύστερα από το τέλος των προγραμμάτων. Τα υψηλά ποσοστά της επιστροφής στην ανεργία σε μικρό διάστημα μετά από τη συμμετοχή σε ενεργά προγράμματα θέτουν σε αμφισβήτηση την ποιότητα της παρεχόμενης βοήθειας και ενδεχομένως υποδηλώνουν την αρνητική επίδραση της μακροχρόνιας εξάρτησης από συστήματα στήριξης του εισοδήματος, τα οποία παρεμβαίνουν στην ενεργό αναζήτηση εργασίας.

Η συγκέντρωση περισσότερων συγκρίσιμων στοιχείων σχετικά με το αποτέλεσμα των ενεργών μέτρων για την αγορά εργασίας είναι ζωτικής σημασίας. Τα κράτη μέλη πρέπει να ενθαρρυνθούν να αναπτύξουν τα συστήματα παρακολούθησής τους προκειμένου να αξιολογηθεί το ποσοστό επιτυχίας κάθε κεντρικού μέτρου επανένταξης και να εκτιμηθεί η σχέση κόστους-αποτελεσματικότητάς τους.

Δημόσιες Υπηρεσίες Απασχόλησης

Δίνοντας έμφαση στο ρόλο που διαδραματίζει ένα αποτελεσματικό σύστημα υλοποίησης για την επιτυχία των πολιτικών που αποβλέπουν στην πρόληψη και τη μείωση της μακροχρόνιας ανεργίας, οι κατευθυντήριες γραμμές του 2000 καλούν τα κράτη μέλη να συνεχίσουν τον εκσυγχρονισμό των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησής τους, έτσι ώστε να μπορούν να θέσουν σε λειτουργία τη στρατηγική της πρόληψης και της ενεργοποίησης με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο.

Αυτή τη στιγμή όλα τα κράτη μέλη καταβάλλουν σοβαρές προσπάθειες προκειμένου να αντεπεξέλθουν στις προκλήσεις της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση. Ενώ τα ΕΣΔ σπάνια παρέχουν συστηματική περιγραφή αυτών των μεταρρυθμίσεων, διαμορφώνουν την εικόνα μιας διαδικασίας εκσυγχρονισμού σε τρεις διαστάσεις:

*Μεταρρυθμίσεις στην οργανωτική δομή των ΔΥΑ, συμπεριλαμβανομένης της σχέσης της με άλλους παράγοντες. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις αντικατοπτρίζουν την ανησυχία για τα εξής ζητήματα: καλύτερο συντονισμό μεταξύ παθητικών και ενεργών μέτρων (Κάτω Χώρες, Ηνωμένο Βασίλειο). ενίσχυση της υποδομής για την επαγγελματική κατάρτιση (Ιταλία, Πορτογαλία). διαμόρφωση των υπηρεσιών των ΔΥΑ ανάλογα με τις ανάγκες και τις ευκαιρίες σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο (Ιταλία, Ισπανία, Βέλγιο, Γαλλία, Κάτω Χώρες). βελτίωση του οργανωτικού και του νομοθετικού πλαισίου για την εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο της στρατηγικής του 'νέου ξεκινήματος' (Γερμανία, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ελλάδα).

*Βελτίωση του προσωπικού των ΔΥΑ. Σε αυτό περιλαμβάνεται τόσο η αύξηση του προσωπικού (Γερμανία, Γαλλία, Φινλανδία, Ισπανία) όσο και η αναβάθμιση των προσόντων του (Ιταλία, Ελλάδα). Παρά το γεγονός ότι ενδέχεται να εξετάζεται η πιθανότητα μείωσης του προσωπικού σε ορισμένες χώρες λόγω της πτώσης της ανεργίας, η αναλογία μεταξύ προσωπικού και εγγεγραμμένων ατόμων που αναζητούν εργασία φαίνεται να αυξάνεται στα περισσότερα κράτη μέλη.

*Βελτίωση των εργασιακών μεθόδων των ΔΥΑ. Η λειτουργία ανταλλαγής του εργατικού δυναμικού γίνεται όλο και πιο αποτελεσματική με την ανάπτυξη των ηλεκτρονικών συστημάτων αυτοεξυπηρέτησης, τα οποία αναφέρονται πιο συγκεκριμένα από την Ισπανία, την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά εξελίσσονται στις περισσότερες ΔΥΑ. Αυτό το γεγονός δίνει τη δυνατότητα στις ΔΥΑ να χρησιμοποιήσουν περισσότερο προσωπικό για εντατικές υπηρεσίες προς τα άτομα που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα επανένταξης. Η μεθοδολογία της περιπτωσιολογικής διαχείρισης έχει αναπτυχθεί σε πολλές ΔΥΑ (Γερμανία, Ιρλανδία, Φινλανδία, Σουηδία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Κάτω Χώρες), συμπεριλαμβανομένων καλύτερων διαγνωστικών εργαλείων, πιο έγκαιρης δράσης, συχνότερων και εντατικότερων επαφών με την υπηρεσία απασχόλησης, καθώς και της μετατόπισης του κέντρου βάρους από τη συμμετοχή σε διάφορα μέτρα στην εξεύρεση κανονικών θέσεων εργασίας. Έχει επιτευχθεί μια πιο αυστηρή παρακολούθηση της συμπεριφοράς των δικαιούχων επιδομάτων κατά την αναζήτηση εργασίας κάτω από το πρίσμα των αυξημένων θέσεων εργασίας σε πολλές χώρες (Σουηδία, Φινλανδία).

3.1.3. Μεταρρυθμίσεις των συστημάτων φόρων και παροχών (Κατευθυντήρια γραμμή 4)

Η πρόοδος που έχει σημειωθεί στη μεταρρύθμιση των συστημάτων φόρων-παροχών παραμένει απογοητευτική. Ορισμένα κράτη μέλη βρίσκονται στη διαδικασία σφαιρικής αναθεώρησης των συστημάτων φόρων και παροχών τους, προκειμένου να βελτιώσουν τη δομή τους από την άποψη παροχής κινήτρων, να ενισχύσουν τα συστήματα ελέγχου και να καταστήσουν αυστηρότερες τις προϋποθέσεις επιλεξιμότητας. Πολλά κράτη μέλη έχουν ξεκινήσει γενικές μειώσεις στις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και στο φόρο εισοδήματος, ενώ άλλα έχουν εισαγάγει παροχές στους εργαζομένους που αποβλέπουν στη βελτίωση των κινήτρων για την εύρεση εργασίας. Ωστόσο στην πλειονότητα των κρατών μελών οι έως τώρα μεταρρυθμίσεις ήταν περιορισμένες και αποσπασματικές, εφόσον περιορίζονται σε συγκεκριμένες μειώσεις φόρων, εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και σε εκπτώσεις φόρου. Η ανάπτυξη συνολικών μεταρρυθμίσεων για την αντιμετώπιση του αντικτύπου που έχει ο συνδυασμός των συστημάτων φόρων και παροχών εξακολουθεί συνεπώς να αποτελεί προτεραιότητα για τα περισσότερα κράτη μέλη.

Σε μεγάλο βαθμό τα ΕΣΔ δεν διακρίνουν τον αντίκτυπο των συστημάτων φόρων-παροχών στις γυναίκες και στους άνδρες. Ωστόσο αυτά τα συστήματα ενδέχεται να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην προθυμία των γυναικών να εργαστούν, μειώνοντας έτσι το χάσμα των δύο φύλων.

Ο αντίκτυπος των μεταρρυθμίσεων στα συστήματα φόρων και παροχών διαφαίνεται στη συνολική λειτουργία της αγοράς εργασίας και μπορεί να χρειαστεί ακόμα μερικά χρόνια πριν να λάβει την τελική του μορφή. Για αυτό το λόγο πρέπει να λαμβάνονται υπόψη προηγούμενες μεταρρυθμίσεις κατά την αξιολόγηση των επιδόσεων.

Ορισμένα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων της Δανίας, των Κάτω Χωρών και του Ηνωμένου Βασιλείου, επέκτειναν την επιτυχή προσέγγισή τους σε θέματα μεταρρύθμισης, αναπτύσσοντας πρόσφατα πολιτικές με ρητό σκοπό να καταστεί αποδοτική η εργασία για τον εργαζόμενο. Ωστόσο πρέπει να αντιμετωπιστεί το συνεχιζόμενο πρόβλημα του μεγάλου αριθμού δικαιούχων των παθητικών συστημάτων παροχών. Τα συστήματα παροχών ανεργίας πρέπει να αναθεωρηθούν περαιτέρω σε ορισμένα κράτη μέλη, και ειδικότερα στο Βέλγιο και τη Γερμανία, όπου η απεριόριστη διάρκεια των παροχών για ορισμένες κατηγορίες ανέργων και η ανεπαρκής εφαρμογή κριτηρίων επιλεξιμότητας μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο μακροχρόνιας εξάρτησης από τις παροχές. Από την άλλη πλευρά, στην Ιταλία και την Ελλάδα τα συστήματα παροχών ενδεχομένως χρειάζονται βελτίωση, προκειμένου να παράσχουν ένα ολοκληρωμένο σύστημα εξασφάλισης από την ανεργία και να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα των ενεργών πολιτικών για την αγορά εργασίας.

Διάφορα κράτη μέλη παρέχουν στοχευόμενα κίνητρα για την ενθάρρυνση των εργοδοτών να προσλάβουν ανέργους. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται για παράδειγμα, επιδοτήσεις/εκπτώσεις φόρου στους εργοδότες για την πρόσληψη εργαζομένων με χαμηλά επαγγελματικά προσόντα, αναπήρων ή ανέργων που λαμβάνουν επίδομα ανεργίας. Σε άλλα κράτη μέλη ισχύουν μειωμένες εισφορές κοινωνικής ασφάλισης για τους εργοδότες που προσλαμβάνουν νέους που δεν εργάζονται για πρώτη φορά ή νέους μακροχρόνια ανέργους. Δεν έχουν προστεθεί πολλά νέα μέτρα στα διάφορα μέτρα που έχουν ληφθεί κατά την τελευταία πενταετία. Επιπλέον, στα ΕΣΔ δεν περιλαμβάνεται επαρκής αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας τέτοιων μέτρων.

Πρόοδος που σημειώθηκε στα συστήματα φόρων-παροχών κατά το 2000

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Τα περισσότερα κράτη μέλη άρχισαν να εφαρμόζουν ή σκοπεύουν να εφαρμόσουν σύντομα μέτρα για να ενθαρρυνθούν οι εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας να παρατείνουν την ενεργό επαγγελματική τους κατάσταση, με την μετατόπιση της ηλικίας συνταξιοδότησης ή με την εισαγωγή ή την ενίσχυση των αντικινήτρων για την πρόωρη συνταξιοδότηση. Οι πιο ολοκληρωμένες μεταρρυθμίσεις διεξάγονται ή προβλέπονται στη Δανία, τη Γερμανία, τις Κάτω Χώρες, την Αυστρία και τη Φινλανδία. Η Δανία αναθεώρησε το σύστημα εθελοντικής πρόωρης συνταξιοδότησής της παρέχοντας κίνητρα για την ευέλικτη αποχώρηση από την αγορά εργασίας και σχεδιάζει την αναθεώρηση του συστήματος των αναπηρικών συντάξεων. Η Φινλανδία εισήγαγε δέσμη μέτρων προκειμένου να ενθαρρύνει την παράταση του επαγγελματικού βίου, στην οποία περιλαμβάνονται η μετατόπιση της ηλικίας συνταξιοδότησης, αντικίνητρα για την πρόωρη συνταξιοδότηση, η διευκόλυνση της ευέλικτης μερικής απασχόλησης και η προώθηση της εκ νέου επαγγελματικής κατάρτισης. Η Γερμανία καθυστερεί την ηλικία συνταξιοδότησης όπως σχεδίαζε και εγκρίνει διατάξεις για την ενθάρρυνση της μερικής απασχόλησης αντί για την πρόωρη συνταξιοδότηση. Οι Κάτω Χώρες εξήγγειλαν δέσμη μέτρων που θα συζητηθεί με τους κοινωνικούς εταίρους, τα οποία θα μειώσουν την ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση των πρόωρα συνταξιοδοτούμενων και θα επανεισάγουν την υποχρέωση αναζήτησης εργασίας για ανέργους μεγαλύτερης ηλικίας. Η Αυστρία εφάρμοσε δέσμη μέτρων για την παράταση του επαγγελματικού βίου κατά το γήρας, η οποία εστιάζεται στις ευέλικτες εργασιακές ρυθμίσεις και προβλέπει την υιοθέτηση μέτρων για την καθυστέρηση της πρόωρης συνταξιοδότησης.

Μέτρα που αποσκοπούν στη ζήτηση εστιάζονται στην επιδότηση της πρόσληψης ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας, ενεργών ή ανέργων. Τέτοια μέτρα έχουν εφαρμοστεί ή εφαρμόζονται στην Ελλάδα, την Πορτογαλία και τη Σουηδία. Στην Ισπανία (η ενίσχυση του εισοδήματος συνδυάζεται με ενεργητικά μέτρα που απευθύνονται στους μακροχρόνια ανέργους άνω των 45 ετών, οι οποίοι δεν δικαιούνται πια επίδομα ανεργίας. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η "νέα συμφωνία" για τα άτομα άνω των 50 ετών και σε μεγάλο βαθμό η "νέα συμφωνία" για τα άτομα με ειδικές ανάγκες αποβλέπουν στο να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας στην αγορά εργασίας.

3.1.4. Εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση (κατευθυντήριες γραμμές 5 έως 8)

Τα γεγονότα:

*Στην ΕΕ, πάνω από το 60% του πληθυσμού των ενηλίκων που βρίσκονται σε ηλικία εργασίας (25-64) έχουν ολοκληρώσει τουλάχιστον τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ωστόσο παραμένουν σημαντικές ανομοιομορφίες από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, καθώς η Ισπανία, η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ιταλία και η Πορτογαλία έχουν χαμηλότερα μορφωτικά επίπεδα. Η πρόκληση είναι μεγαλύτερη για την Πορτογαλία (21,2 %) και την Ισπανία (34,9 %).

*Την τελευταία δεκαετία καταβλήθηκαν σημαντικές προσπάθειες για την κάλυψη των κενών σε όλα αυτά τα κράτη μέλη, γεγονός που ανέβασε το μορφωτικό επίπεδο των νεώτερων γενεών. Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό της ολοκλήρωσης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ήδη υπερβαίνει το 50% για τους νέους ενηλίκους (ηλικιακή ομάδα 25-34 ετώνt) σε όλα αυτά τα κράτη, εκτός από την Πορτογαλία, σε σύγκριση με το μέσο όρο της ΕΕ, ο οποίος βρίσκεται ελαφρά πάνω από το 70%.

*Σήμερα οι νέες γυναίκες πλησιάζουν ή και υπερβαίνουν το μορφωτικό επίπεδο των νέων ανδρών.

Καλές επιδόσεις:

*Το υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο (που μετράται ως το ποσοστό των ενηλίκων που έχουν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια εκπαίδευση): Σουηδία, Γερμανία και Δανία. Μέσος όρος: 80%.

Η Ευρώπη διαθέτει ένα από τα καλύτερα εκπαιδευμένα εργατικά δυναμικά και ένα από τα πιο οργανωμένα και λειτουργικά συστήματα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης και μπορεί να οικοδομήσει πάνω σε αυτές τις δυνάμεις της για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της αναβάθμισης των προσόντων, ιδιαίτερα αυτών του μεγαλύτερου σε ηλικία εργατικού δυναμικού και τις συνεχιζόμενες δυσκολίες για τη γενίκευση της κατάρτισης μέσα στις επιχειρήσεις. Επιπρόσθετα, εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλοι θύλακες αναλφαβητισμού σε ορισμένες περιοχές, οι οποίοι εάν δεν αντιμετωπιστούν κατάλληλα, θα περιορίσουν ανεπανόρθωτα τους λιγότερο εκπαιδευμένους εργαζομένους σε μειονεκτική θέση στην κοινωνία της γνώσης.

Στο πλαίσιο των κατευθυντήριων γραμμών 5 έως 8, τα κράτη μέλη και οι κοινωνικοί εταίροι καλούνται να προωθήσουν την απασχολησιμότητα και την ανάπτυξη εκπαιδευμένου εργατικού δυναμικού, ικανού να προσαρμοστεί στην ανάδυση της οικονομίας της γνώσης, μέσα από την ανάπτυξη συνολικών στρατηγικών για δια βίου μάθηση (ειδικότερα σε θέματα ΤΠΕ), τη βελτίωση της αρχικής εκπαίδευσης έτσι ώστε να εξοπλιστούν οι νέοι με τις απαιτούμενες δεξιότητες και να μειωθεί το ποσοστό εγκατάλειψης του σχολείου, και τη σύναψη συμφωνιών με τους κοινωνικούς εταίρους προκειμένου να αυξηθούν οι επιμορφωτικές ρυθμίσεις.

Ενθάρρυνση μιας προσέγγισης για τη συνεργασία των κοινωνικών εταίρων

Στο πλαίσιο της κατευθυντήριας γραμμής 5, οι κοινωνικοί εταίροι καλούνται να συνάψουν συμφωνίες έτσι ώστε να αυξηθούν οι δυνατότητες για επαγγελματική κατάρτιση, για την απόκτηση εργασιακής πείρας, για μαθητεία ή άλλα μέτρα προώθησης της απασχολησιμότητας των ενηλίκων και των νέων ανέργων.

Παρά τη διασαφήνιση που εισάγεται στις κατευθυντήριες γραμμές του 2000 σχετικά με το σκοπό της εν λόγω κατευθυντήριας γραμμής, λιγότερα από τα μισά κράτη μέλη δηλώνουν εάν οι κοινωνικοί εταίροι έχουν όντως συνάψει συμφωνίες για τη δημιουργία μέτρων απασχολησιμότητας που να απευθύνονται στους νέους και ενηλίκους ανέργους. Τα συνολικά πολιτικά και θεσμικά πλαίσια περιγράφονται από τη Γαλλία, την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ η Δανία, η Φινλανδία, η Γερμανία και η Ελλάδα εστιάζουν σε συμφωνίες και σχέδια που αφορούν συγκεκριμένους τομείς. Η αύξηση της συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων, μαζί με τις αρχές τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης και άλλους εταίρους, στην εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση, αποτελεί σημαντική εξέλιξη στις πολιτικές ορισμένων κρατών μελών (Φινλανδία, Δανία, Κάτω Χώρες και Ηνωμένο Βασίλειο).

Στην παράγραφο 3.3.2. παρατίθεται λεπτομερής ανάλυση του ρόλου της προσέγγισης των κοινωνικών εταίρων για τη στήριξη της συνεχιζόμενης κατάρτισης και την αντιμετώπιση του προβλήματος των ελλείψεων σε δεξιότητες.

Δια βίου μάθηση

Τα γεγονότα:

*Σύμφωνα με τις μετρήσεις της έρευνας για το εργατικό δυναμικό, η συμμετοχή σε δραστηριότητες επαγγελματικής κατάρτισης και εκπαίδευσης κατά τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες παραμένει χαμηλή στην Ένωση, αλλά έχει αυξηθεί από το 1997. Το ποσοστό συμμετοχής του πληθυσμού ηλικίας 25-64 ετών αποτελούσε το 8% το 1999, σε σχέση με το 7,5 % το 1998 και το 6,5% το 1997 [18].

[18] Πηγή: Έρευνα του 1999 για το ευρωπαϊκό εργατικό δυναμικό. Για το 1999 δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Αυστρία. Η αύξηση ενδέχεται να οφείλεται εν μέρει σε αλλαγή ερωτηματολογίου.

*Τα επίπεδα συμμετοχής στη δια βίου μάθηση φαίνονται ανεπαρκή στην περίπτωση της Πορτογαλίας, της Ελλάδας, του Λουξεμβούργου, της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Ισπανίας, της Γερμανίας και της Ιρλανδίας, όπου το ποσοστό συμμετοχής σε (πρόσφατη) κατάρτιση του πληθυσμού των ενηλίκων σε ηλικία εργασίας ήταν χαμηλότερο από το 6 % το 1999. Ωστόσο οι διεθνείς συγκρίσεις πάσχουν από ανεπαρκή εναρμόνιση της συλλογής των δεδομένων σε αυτόν τον τομέα [19].

[19] Για την Πορτογαλία, τη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες, τα δεδομένα συλλέγονται μόνον εάν η συμμετοχή στην εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση συνεχίζεται τη στιγμή της έρευνας (ενώ αντίθετα στα υπόλοιπα κράτη μέλη τα δεδομένα συλλέγονται τις τέσσερις τελευταίες εβδομάδες).

*Επίσης υπάρχουν ευρείες διαφορές μεταξύ των ηλικιακών ομάδων. Στην ΕΕ οι νέοι 25-34 ετών έχουν επτά φορές περισσότερες πιθανότητες να δεχθούν επαγγελματική κατάρτιση από ό,τι η ηλικιακή ομάδα 55-64.

*Επιπλέον, αυτοί που διαθέτουν την καλύτερη εκπαίδευση έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να συμμετάσχουν σε μέτρα εκπαίδευσης και κατάρτισης ως ενήλικοι. Στο σύνολο, οι κάτοχοι πανεπιστημιακού πτυχίου έχουν πέντε φορές μεγαλύτερες πιθανότητες να συμμετάσχουν σε μέτρα εκπαίδευσης/κατάρτισης από εκείνους που έχουν ολοκληρώσει μόνον τις χαμηλότερες βαθμίδες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (γυμνάσιο).

Καλές επιδόσεις:

*Το υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής των ενηλίκων στην εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση απαντάται στη Σουηδία, τη Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Μέσος όρος: 20,8%.

Η δια βίου μάθηση έχει οριστεί από τα κράτη μέλη και την Επιτροπή ως η μάθηση που "καλύπτει κάθε σκόπιμη μαθησιακή δραστηριότητα, είτε αυτή είναι τυπική είτε άτυπη, και η οποία πραγματοποιείται σε συνεχή βάση με σκοπό τη βελτίωση των δεξιοτήτων, των γνώσεων και των ικανοτήτων". Συνεπώς, τα στοιχεία σχετικά με τη συμμετοχή στην εκπαίδευση και την κατάρτιση ως δευτερεύουσα δραστηριότητα - ειδικότερα μεταξύ ενηλίκων - πρέπει να βελτιωθούν.

Οι πιο πρόσφατες εξελίξεις στις αγορές εργασίας έχουν προσδώσει περισσότερη έμφαση στην προώθηση της δια βίου μάθησης ως στρατηγικό εργαλείο για την μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων του εργατικού δυναμικού της ΕΕ. Η κοινή έκθεση για την απασχόληση του 1999 κατέδειξε την εμφάνιση ελλείψεων στις δεξιότητες, οι οποίες έχουν τη μορφή ανεκπλήρωτης ζήτησης για πιο ειδικευμένους και καταρτισμένους εργαζομένους και προκαλούνται από τον αυξανόμενο ρόλο της γνώσης και της πληροφορίας στη νέα οικονομία. Το 2000, οι ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό αναγνωρίστηκαν ως κύριος παράγοντας παρεμπόδισης της οικονομικής ανάπτυξης στις εκθέσεις των εθνικών σχεδίων δράσης του Βελγίου, της Δανίας, της Ιρλανδίας, των Κάτω Χωρών, της Φινλανδίας και της Σουηδίας, καθώς και για τη βόρεια Ιταλία. Ωστόσο υπάρχουν ορισμένοι τομείς ή επαγγέλματα που πάσχουν από συγκεκριμένες ελλείψεις δεξιοτήτων, όπου πράγματι αναφέρονται δυσκολίες πρόσληψης. Αυτοί καλύπτουν όλους τους κλάδους, από τις τεχνολογίες της πληροφορίας έως τη γεωργία και το λιανικό εμπόριο.

Η κατευθυντήρια γραμμή 6 καλεί τα κράτη μέλη και τους κοινωνικούς εταίρους να αναπτύξουν τις δυνατότητες για δια βίου μάθηση και να καθορίσουν στόχο για τους συμμετέχοντες που επωφελούνται από αυτά τα μέτρα. Σε απάντηση της όλο και μεγαλύτερης προτεραιότητας που έχει η προώθηση της δια βίου μάθησης, η οποία αντικατοπτρίζεται μεταξύ άλλων στις τελευταίες αναθεωρήσεις των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση, περισσότερα κράτη μέλη έχουν πορευθεί προς αυτή την κατεύθυνση. Ωστόσο η πλειονότητα των ΕΣΔ εξακολουθεί να παρουσιάζει μια αποσπασματική προσέγγιση, ενώ η συνολική στρατηγική υιοθετείται μόνον από εκείνες τις χώρες που είχαν ήδη ακολουθήσει μια τέτοια προσέγγιση προηγουμένως. Η πρόοδος στη χάραξη και την εφαρμογή των πολιτικών γενικά ήταν αργή, ιδιαίτερα σε εκείνες τις χώρες που εμφάνιζαν σοβαρότερες ελλείψεις στην αρχική τους κατάσταση.

Βάσει των στοιχείων που παρουσιάζονται στα ΕΣΔ, είναι δυνατή η ομαδοποίηση των κρατών μελών ανάλογα με την πρόοδο που έχει επιτευχθεί κατά την εφαρμογή αυτής της κατευθυντήριας γραμμής. Για αυτό το σκοπό χρησιμοποιήθηκαν δύο κριτήρια:

*Ο βαθμός στον οποίο συντελείται η προώθηση της δια βίου μάθησης με τρόπο συνολικό και διαρθρωμένο.

*Ο καθορισμός εθνικών συνολικών στόχων για τη μέτρηση της προόδου, σύμφωνα με την κατευθυντήρια γραμμή 6.

Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στον ακόλουθο πίνακα συμμόρφωσης:

Κατευθυντήρια γραμμή 6 - Πίνακας συμμόρφωσης

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Τα κράτη μέλη μπορούν να καταταγούν σε δύο ομάδες ανάλογα με την πρόοδο που έχουν σημειώσει κατά την εφαρμογή της κατευθυντήριας γραμμής 6:

*I. Επαρκής: κράτη μέλη που έχουν καθορίσει μια συνολική προσέγγιση και σημειώνουν ικανοποιητική πρόοδο στην εφαρμογή των στρατηγικών στόχων τους και έχουν θέσει στόχους για την παρακολούθηση της προόδου (Κάτω Χώρες και Δανία).

*II. Επαρκής αλλά χωρίς στόχο: κράτη μέλη που έχουν καθορίσει συνολική προσέγγιση και σημειώνουν ικανοποιητική πρόοδο στην εφαρμογή των στρατηγικών στόχων τους, αλλά δεν έχουν θέσει εθνικούς στόχους βάσει των οποίων να μπορούν να μετρηθούν τα αποτελέσματα (Φινλανδία, Σουηδία και Ιρλανδία).

*III. Ημιτελής: κράτη μέλη που είτε εμφανίζουν αργοπορία στη διαδικασία εφαρμογής (το Ηνωμένο Βασίλειο), ή έχουν εισαγάγει αξιοσημείωτες πρωτοβουλίες πολιτικής, οι οποίες όμως βρίσκονται ακόμα σε πρώιμο στάδιο ή είναι πολύ περιορισμένης φύσης (Πορτογαλία, Αυστρία, Γαλλία και Γερμανία), ή στερούνται συνολικής στρατηγικής παρά τον καθορισμό εθνικού στόχου (Βέλγιο).

*IV. Ανεπαρκής: κράτη μέλη που δεν έχουν ακόμα εφαρμόσει με τρόπο ολοκληρωμένο την κατευθυντήρια γραμμή όσον αφορά την προώθηση των πολιτικών για τη δια βίου μάθηση (Ιταλία, Ελλάδα, Λουξεμβούργο και Ισπανία).

Αυτές οι διαφορές τονίζουν το γεγονός ότι οι προϋποθέσεις για τη δια βίου μάθηση (και ειδικότερα το μορφωτικό επίπεδο των ενηλίκων) και οι ανάγκες που πρέπει να αντιμετωπιστούν προκειμένου να εφαρμοστεί μια στρατηγική για τη δια βίου μάθηση, κυμαίνονται σημαντικά από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Ενώ πρέπει να αναγνωριστούν οι δυσκολίες που οφείλονται στην λιγότερο προηγμένη κατάσταση κατά την εκκίνηση σε ορισμένα κράτη μέλη, είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι οι χώρες με τα χαμηλότερα μορφωτικά επίπεδα και/ή τη χαμηλότερη συμμετοχή των ενηλίκων στην εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση, ανήκουν κυρίως στις ομάδες III και IV.

Όπως και το 1999, οι εθνικοί στόχοι για τη δια βίου μάθηση γενικά δεν χρησιμοποιήθηκαν ως εργαλείο για τη μέτρηση της προόδου προς το στρατηγικό στόχο. Στην πράξη, μόνον επτά κράτη μέλη (Βέλγιο, Κάτω Χώρες, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστρία, Γαλλία, Δανία και Πορτογαλία) καθόρισαν στόχους για τη δια βίου μάθηση. Επιπλέον, αυτοί οι στόχοι συχνά αφορούν μόνον συγκεκριμένες ομάδες στην αγορά εργασίας (Αυστρία, Βέλγιο, Πορτογαλία, Κάτω Χώρες, Γαλλία) ή είναι περιφερειακοί (Ηνωμένο Βασίλειο) και σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν αλλάξει από πέρυσι (Γαλλία και Βέλγιο). Κανένα από τα τρία κράτη μέλη (Πορτογαλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστρία) που διατήρησαν τους ίδιους στόχους από το προηγούμενο έτος δεν περιγράφει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί. Και τα δύο κράτη μέλη που έθεσαν στόχους κατά το προηγούμενο έτος (Σουηδία, Ελλάδα) δεν αναφέρουν τίποτα σχετικά με αυτούς.

Κατευθυντήρια γραμμή 6 - Στόχοι που καθορίστηκαν από τα κράτη μέλη το 2000

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Η πλειονότητα των κρατών μελών δεν έχει ακόμα αναπτύξει συνεκτική στρατηγική για το συντονισμό των διαφόρων σταδίων της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης (τόσο όσον αφορά τα εκπαιδευτικά προγράμματα όσο και την αναγνώριση/πιστοποίηση της τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης), παρ' ότι στοιχεία μιας τέτοιας στρατηγικής αρχίζουν να εμφανίζονται σε μερικές χώρες (Φινλανδία, Ιρλανδία, Σουηδία) και σε μικρότερο βαθμό στην Αυστρία, τη Δανία, τη Γαλλία, την Ελλάδα, τις Κάτω Χώρες, την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Τα κράτη μέλη περιγράφουν σειρά ειδικών μέτρων, τα οποία παρ' ότι είναι καινοτόμα, εξακολουθούν να μην συμβάλλουν σε μια συνεκτική στρατηγική. Σε αυτά περιλαμβάνονται μέτρα για την παροχή δεύτερης ευκαιρίας σε άτομα που δεν ολοκλήρωσαν τη βασική εκπαίδευση ή επιμόρφωσή τους, επαγγελματική κατάρτιση για ομάδες-στόχους που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα (π.χ. εθνικές μειονότητες, μετανάστες, εργαζομένους χαμηλού εισοδήματος) καθώς και άδειες για επαγγελματική κατάρτιση (Αυστρία, Σουηδία) ή εκ περιτροπής κάλυψη μιας θέσης εργασίας (Δανία, Γερμανία). Στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία αυτή τη στιγμή διαμορφώνονται δομές για την υποστήριξη της δια βίου μάθησης.

Διάφορα κράτη μέλη βρίσκονται επίσης στη διαδικασία εκτέλεσης δοκιμαστικών σχεδίων, υιοθέτησης των ατομικών λογαριασμών μάθησης (Κάτω Χώρες, Ηνωμένο Βασίλειο), παροχής πληροφοριών και καθοδηγητικών υπηρεσιών (π.χ. κέντρα τεκμηρίωσης, βάσεις δεδομένων για την εκπαίδευση των ενηλίκων) και κίνητρα για επιχειρήσεις (οι Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο απονέμουν βραβεία ποιότητας για τους "Επενδυτές σε ανθρώπους"). Η επικύρωση και η αναγνώριση δεξιοτήτων που αποκτήθηκαν κατά την εργασία ή μέσω άτυπης εκπαίδευσης έχει αναχθεί σε προτεραιότητα πολιτικής για μεγάλο αριθμό κρατών μελών. Επίσης σε ορισμένες χώρες έχουν υιοθετηθεί μέτρα για τη μάθηση εξ αποστάσεως, ως μέσο για την παροχή εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης σε όλους. Ωστόσο πολλά από αυτά τα σχέδια βρίσκονται ακόμα σε προπαρασκευαστικό στάδιο.

Η κατευθυντήρια γραμμή 6 επίσης ζητά από τα κράτη μέλη και τους κοινωνικούς εταίρους να εξασφαλίσουν την εύκολη πρόσβαση των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων στην επαγγελματική κατάρτιση. Ειδικά μέτρα ή πολιτικές για την υλοποίηση του στόχου αυτού αναφέρονται μόνον από πέντε κράτη μέλη (Ισπανία, Γαλλία, Φινλανδία, Αυστρία και Γερμανία). Δεδομένης της σημασίας που έχει η αναβάθμιση των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας - όσον αφορά τόσο την κοινωνική ένταξη, τις ελλείψεις δεξιοτήτων όσο και τη γήρανση του εργατικού δυναμικού - αυτό το ζήτημα πρέπει να αντιμετωπιστεί με καλύτερο τρόπο.

______________________________________________________________________

Ορθή πρακτική

Φινλανδία: Μια στρατηγική για τη δια βίου μάθηση

Όσον αφορά τη συνολική στρατηγική για τη δια βίου μάθηση, η Φινλανδία παρέχει καλό παράδειγμα, το οποίο έχει ήδη περιγραφεί λεπτομερώς στο εθνικό σχέδιο δράσης για το 1998. Η δια βίου μάθηση, σύμφωνα με αυτή τη στρατηγική, αναπτύσσεται γύρω από έξι θέματα που καλύπτουν την αρχική καθώς και τη μετέπειτα μάθηση και καταργεί τη συχνή διάκριση μεταξύ εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης:

*Ισχυρά θεμέλια για τη μάθηση

*Σφαιρική μάθηση

*Δημόσια αναγνώριση των προϊόντων της μάθησης

*Ενημέρωση και υποστήριξη για τη χάραξη οδών προς τη μάθηση

*Αναβάθμιση των δεξιοτήτων των δασκάλων και των εκπαιδευτών

Η φινλανδική στρατηγική μπορεί να θεωρηθεί ορθή πρακτική από την άποψη της σφαιρικότητας των θεμάτων που καλύπτει. Ωστόσο απαιτούνται σαφέστερες εξηγήσεις σχετικά με τη συνέχεια που δίνεται με συγκεκριμένα μέτρα εφαρμογής προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν καθοριστεί.

______________________________________________________________________

Μείωση της πρόωρης αποχώρησης από το σχολείο

Τα γεγονότα:

*Το 1999 στην ΕΕ λίγο λιγότερο από το 20% των ατόμων ηλικίας 18 έως 24 ετών είχαν αποχωρήσει πρόωρα από το εκπαιδευτικό σύστημα, είτε μετά από την ολοκλήρωση της βασικής εκπαίδευσης είτε εγκαταλείποντας πρόωρα τις σπουδές τους.

*Το πρόβλημα της πρόωρης αποχώρησης από το σχολείο είναι σοβαρότερο στην Πορτογαλία, όπου 45% των νέων σπουδαστών αποχωρούν από το σχολείο έχοντας αποκτήσει μόνον τις βασικότερες δεξιότητες, αλλά σε μικρότερο βαθμό και στην Ιταλία, την Ισπανία, την Ελλάδα και την Ιρλανδία (γύρω στο 20%).

*Η πρόωρη αποχώρηση από το σχολείο τείνει να είναι συχνότερη στους άνδρες από ό,τι στις γυναίκες, εκτός από την περίπτωση του Λουξεμβούργου και της Γερμανίας.

Καλές επιδόσεις:

*Το χαμηλότερο ποσοστό νέων που έχουν αποχωρήσει από το σχολείο έχοντας μόνον το βασικό επίπεδο εκπαίδευσης: Σουηδία, Φινλανδία και Δανία. Μέσος όρος: 9.6%.

Η κατευθυντήρια γραμμή 7 αποβλέπει στη μείωση του αριθμού των νέων που αποχωρούν πρόωρα από το εκπαιδευτικό σύστημα. Αυτοί ορίζονται ως νέοι που εγκαταλείπουν το σχολείο στο βασικό μορφωτικό επίπεδο, είτε έχουν ολοκληρώσει ή όχι τις βασικές σπουδές που απαιτούνται για την απόκτηση απολυτηρίου. Όλα τα ΕΣΔ έχουν υιοθετήσει μέτρα για την καταπολέμηση της πρόωρης αποχώρησης από το σχολείο, εκτός από την Ισπανία η οποία δεν αναφέρει ειδικά μέτρα. Η Δανία είναι η μόνη χώρα που καθορίζει στόχο, και πιο συγκεκριμένα τη μείωση του ποσοστού κατά το ήμισυ, παρ' ότι δεν αναφέρεται χρονικό πλαίσιο.

Τα ΕΣΔ δείχνουν ότι η υποστήριξη προς τους νέους με μαθησιακές δυσκολίες διευρύνεται στα περισσότερα κράτη μέλη. Πολλά από αυτά έχουν λάβει συγκεκριμένα μέτρα που απευθύνονται σε ομάδες-στόχους (άτομα με ειδικές ανάγκες, εθνικές μειονότητες, μη ευνοημένοι νέοι) και σε περιοχές που συνήθως εμφανίζουν υψηλά επίπεδα σχολικής εγκατάλειψης. Η Γαλλία, οι Κάτω Χώρες, η Πορτογαλία, η Σουηδία, και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν καθιερώσει ειδικές ζώνες εκπαιδευτικής δράσης, οι οποίες αποσκοπούν στο να κρατήσουν τους νέους στο σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης, να αυξήσουν το ποσοστό επιτυχίας και να αντιμετωπίσουν τον κοινωνικό αποκλεισμό. Άλλα κράτη μέλη (Φινλανδία, Ελλάδα) έχουν λάβει ατομικά μέτρα υποστήριξης των μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες.

______________________________________________________________________

Ορθή πρακτική

Υποστήριξη των νέων με μαθησιακές δυσκολίες (Γαλλία)

Το 1999 η Γαλλία αύξησε περισσότερο από 40 % τον αριθμό των σχολείων που συμμετέχουν στην "εκπαίδευση προτεραιότητας". 8.553 σχολεία και 1.688.000 άτομα συγκεντρώθηκαν σε 865 ζώνες ή δίκτυα δράσης κατά προτεραιότητα. Παράλληλα, δημιουργήθηκαν ειδικές τάξεις ("classes-relais") για να υποδεχθούν ειδικά και προσωρινά μαθητές που έχουν απορριφθεί από το σχολικό σύστημα. Τα πρώτα αποτελέσματα έρευνας δείχνουν ότι ύστερα από ένα έτος συμμετοχής σε αυτές τις ειδικές τάξεις, περισσότερα από τα τρία τέταρτα των μαθητών αυτών έχουν επανενταχθεί στο γενικό ή επαγγελματικό εκπαιδευτικό σύστημα ή συμμετέχουν σε ειδικά εκπαιδευτικά μέτρα. Στα τέλη του 2000, 250 τέτοια "classes-relais" θα συγκεντρώνουν περισσότερους από 5.000 μαθητές.

______________________________________________________________________

Καλύτερα προσόντα

Στην κατευθυντήρια γραμμή 8 γίνεται σαφές ότι οι νέοι πρέπει να διαθέτουν μεγαλύτερη ικανότητα προσαρμογής στις τεχνολογικές και οικονομικές αλλαγές. Η βελτίωση της ποιότητας των συστημάτων βασικής εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης πρέπει να οδηγήσει σε καλύτερες δεξιότητες και προσόντα, και να προετοιμάσει τους νέους για έναν κόσμο εργασίας όπου η δια βίου μάθηση θα κατέχει όλο και μεγαλύτερη σημασία. Αυτή η βελτίωση είναι ιδιαίτερα αναγκαία λόγω της αυξανόμενης έλλειψης εργατικού δυναμικού σε ορισμένους κλάδους.

Η φύση και η έκταση των προβλημάτων που πρέπει να αντιμετωπιστούν διαφέρουν ανάλογα με την κατάσταση εκκίνησης. Ορισμένα κράτη μέλη (Γερμανία, Αυστρία) διαθέτουν ήδη αναπτυγμένα συστήματα μαθητείας που εξασφαλίζουν την ομαλή μετάβαση στην εργασία και έτσι οι προσπάθειες εστιάζονται στην προσαρμογή των συστημάτων αυτών στις νέες προκλήσεις που δημιουργούνται με την κοινωνία της πληροφορίας. Τα περισσότερα κράτη μέλη καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για την ανάπτυξη της εκπαίδευσης ύστερα από την υποχρεωτική βαθμίδα, αυξάνοντας τον αριθμό και την ποικιλομορφία των προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης, διευκολύνοντας τη μετάβαση από την αρχική στη μετέπειτα εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση, χορηγώντας οικονομικά κίνητρα για τη συμμετοχή των νέων και καθιστώντας τα εκπαιδευτικά προγράμματα, συμπεριλαμβανομένης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, πιο ελκυστικά.

Διάφορα κράτη μέλη αναφέρουν εξελίξεις και εκσυγχρονισμό των συστημάτων μαθητείας τους και της κατάρτισης κατά την εργασία. Ωστόσο οι πληροφορίες που παρέχουν τα κράτη μέλη σχετικά με αυτή την κατευθυντήρια γραμμή είναι ατελείς και αποσπασματικές, καθιστώντας έτσι δύσκολη την αξιολόγηση της προόδου.

Χρήση των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας κατά τη δια βίου μάθηση

Όλα τα κράτη μέλη διαθέτουν προγράμματα για τη βελτίωση του εξοπλισμού για τις ΤΠΕ στα σχολεία, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της κατευθυντήριας γραμμής 8. Τα συμπεράσματα της Λισαβόνας δέσμευσαν όλα τα σχολεία της Ένωσης να έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο και σε πολυμέσα έως τα τέλη του 2001, αλλά επίσης έθεσαν νέους στόχους για νέα προσόντα των ΤΠΕ και για την απόκτηση των βασικών ψηφιακών γνώσεων από όλους, γεγονός που σημαίνει ότι ορισμένα κράτη μέλη πρέπει να επιταχύνουν τις προσπάθειές τους.

Σε όλα τα ΕΣΔ αναφέρεται ότι τα κράτη μέλη έχουν επίγνωση της ανάγκης να εφοδιάσουν όχι μόνον τους νέους, αλλά και όλα τα μέλη του σημερινού αλλά και του μελλοντικού εργατικού δυναμικού, με δεξιότητες που συνδέονται με τις νέες τεχνολογικές απαιτήσεις της αγοράς εργασίας.

Έχουν δρομολογηθεί σημαντικές προσπάθειες προκειμένου να παρασχεθεί εξοπλισμός και σύνδεση με το Διαδίκτυο στους σπουδαστές, τους φοιτητές και τους μαθητευόμενους. Οκτώ κράτη μέλη (Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Σουηδία, Φινλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο) δίνουν ακριβείς και πλήρεις πληροφορίες σχετικά με το ποσοστό των σχολείων που είναι εξοπλισμένα με ηλεκτρονικούς υπολογιστές και/ή είναι συνδεδεμένα στο Διαδίκτυο. Γενικά τα γυμνάσια/λύκεια είναι καλύτερα εξοπλισμένα από τα δημοτικά.

Βάσει των πληροφοριών που παρέχονται στα ΕΣΔ καθώς και από τον ΟΟΣΑ (βλ. πίνακες 5 και 6), τα κράτη μέλη που παρέχουν καλύτερη πρόσβαση στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές σε μαθητές του δημοτικού είναι η Φινλανδία, η Σουηδία, οι Κάτω Χώρες και η Δανία, με μέσο όρο 13 μαθητών ανά υπολογιστή, ενώ για τους μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης η καλύτερη κάλυψη απαντάται στη Σουηδία, τη Φινλανδία, την Ιρλανδία, τη Δανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία (μέσος όρος 8 μαθητές ανά υπολογιστή).

Ο κοινός στόχος που αφορά την εξασφάλιση ότι όλα τα σχολεία είναι συνδεδεμένα με το Διαδίκτυο επιτεύχθηκε από την Πορτογαλία, το Λουξεμβούργο και την Ιρλανδία για τα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ η Ιρλανδία και η Φινλανδία πλησιάζουν την πλήρη συμμόρφωση όσον αφορά τα δημοτικά σχολεία (με μέσο όρο 93%).

Η Ελλάδα, η Γερμανία, η Αυστρία, η Ισπανία, το Λουξεμβούργο και το Βέλγιο (για περιφέρειες εκτός της Φλάνδρας) πρέπει να παρουσιάσουν τα κατάλληλα και πλήρη στοιχεία για την παρακολούθηση της προόδου σχετικά με την επίτευξη των στόχων αυτής της κατευθυντήριας γραμμής.

Η πλειονότητα των κρατών μελών αναφέρουν μέτρα που έλαβαν για την κατάρτιση των καθηγητών και των εκπαιδευτών στις ΤΠΕ, ενώ επτά από αυτά τα κράτη μέλη (Δανία, Γαλλία, Ιρλανδία, Ιταλία, Αυστρία, Σουηδία και Φινλανδία) παρουσιάζουν τα ποσοστά των καθηγητών που έχουν συμμετάσχει στην κατάρτιση αυτή. Ορισμένες χώρες έχουν αναλάβει ειδικές ενέργειες που αφορούν την απόκτηση δεξιοτήτων της ΤΠΕ από εργαζομένους με λίγα προσόντα και εργαζομένους σε συγκεκριμένους κλάδους (Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Αυστρία, Κάτω Χώρες), και υπάρχουν παραδείγματα προσπαθειών που καταβάλλουν τα κράτη μέλη προκειμένου να διευκολύνουν την εκπαίδευση και την κατάρτιση για ανθρώπους με μαθησιακές δυσκολίες. Η Αυστρία και η Γερμανία λαμβάνουν ειδικά μέτρα για τις γυναίκες.

Σύμφωνα με την κατευθυντήρια γραμμή 6, πολλά κράτη μέλη έχουν επεκτείνει τις ευκαιρίες για ανοικτή και εξ αποστάσεως μάθηση μέσω των ΤΠΕ, αναπτύσσοντας μαθήματα και προγράμματα σπουδών εξ αποστάσεως για ενηλίκους καθώς και μεθόδους υποστήριξης της ευέλικτης μάθησης. Σε αυτό το πλαίσιο, ορισμένα κράτη μέλη δημιουργούν δίκτυα εκπαιδευτικών κέντρων, με ιδιαίτερη έμφαση στις ΤΠΕ και τα εικονικά πανεπιστήμια.

3.1.5. Ένταξη των ομάδων που μειονεκτούν στην αγορά εργασίας (κατευθυντήρια γραμμή 9)

Σε σύγκριση με το 1998, όλα τα κράτη μέλη τονίζουν περισσότερο τις πολιτικές για την παροχή καλύτερων ευκαιριών στους μη ευνοημένους ανέργους έτσι ώστε αυτοί να επανενταχθούν στην αγορά εργασίας. Ωστόσο τα περισσότερα κράτη μέλη περιγράφουν τα υπάρχοντα ή μελλοντικά προγράμματα χωρίς να εξειδικεύουν τους στόχους, τους δείκτες, τους πόρους ή τα χρονοδιαγράμματα. Επιπλέον, η έλλειψη βασικών δεδομένων στα περισσότερα ΕΣΔ, και οι διάφοροι ορισμοί που χρησιμοποιούνται, δυσχεραίνουν τη συγκριτική ανάλυση της εργασιακής κατάστασης των ομάδων που μειονεκτούν, καθώς και την αξιολόγηση της προόδου που έχει επιτευχθεί στην εφαρμογή των πολιτικών.

Άτομα με ειδικές ανάγκες

Σε πολλά κράτη μέλη η έμφαση μεταφέρθηκε από προγράμματα που απευθύνονταν σε άτομα με ειδικές ανάγκες σε μια προσέγγιση μεγαλύτερης ενσωμάτωσης. Αυτό το γεγονός ενθαρρύνει τα άτομα με ειδικές ανάγκες να συμμετάσχουν στις γενικές ενεργούς πολιτικές για την αγορά εργασίας (και ειδικότερα στην επαγγελματική κατάρτιση) που περιγράφονται στις πρώτες τρεις κατευθυντήριες γραμμές (ειδικότερα στη Γαλλία, την Ιρλανδία, τη Γερμανία, την Αυστρία, τη Δανία, τη Σουηδία και τη Φινλανδία).

Οι πιο επιτυχημένες προσεγγίσεις παρατηρούνται σε κράτη μέλη που έχουν καθορίσει τους δικούς τους εθνικούς στόχους για την ένταξη ή την επανένταξη ατόμων με ειδικές ανάγκες. Αναφέρονται διάφορες θετικές εξελίξεις:

*Η Γαλλία καθόρισε και πέτυχε το στόχο των 60.000 ατόμων με ειδικές ανάγκες που θα καλυφθούν από το νέο πρόγραμμα "Νέο ξεκίνημα", εξασφαλίζοντας εξατομικευμένη βοήθεια στους ανέργους, καθώς και το στόχο των 4.150 ατόμων με ειδικές ανάγκες που καταρτίζονται επαγγελματικά.

*Η Γερμανία εξασφάλισε ότι 90.400 νέοι με ειδικές ανάγκες συμμετέχουν σε μέτρα για την επαγγελματική αποκατάσταση. Ειδικά σχέδια όπως το Σχέδιο Άμεσης Δράσης για τη μείωση της ανεργίας συνέβαλαν σε αυτά τα αποτελέσματα.

*Στην Αυστρία το 19,8% των ανέργων με ειδικές ανάγκες συμμετείχε σε κάποιας μορφής ενεργό μέτρο για την αγορά εργασίας. Όμως αυτό το ποσοστό είναι χαμηλότερο από το ποσοστό δραστηριοποίησης όλων των ανέργων (21,4%).

*Η "νέα συμφωνία" για άτομα με ειδικές ανάγκες του Ηνωμένου Βασιλείου οδήγησε στην εξεύρεση θέσεων εργασίας για 2.500 τέτοια άτομα. Το 2000, η έκπτωση φόρου για άτομα με ειδικές ανάγκες θα συμβάλει στην αύξηση του εισοδήματος που αποφέρει η εργασία, ενισχύοντας την προσέγγιση "από την πρόνοια στην εργασία".

Επιπλέον, άλλα κράτη μέλη (Πορτογαλία, Ελλάδα και Ισπανία) έχουν καθορίσει στόχους για τη συμμετοχή των ατόμων με ειδικές ανάγκες στην επαγγελματική κατάρτιση και σε άλλα μέτρα απασχολησιμότητας. Άλλες θετικές μελλοντικές εξελίξεις είναι το πρόγραμμα του 2000 για την προώθηση της απασχόλησης μεταξύ των εργαζομένων με ειδικές ανάγκες που θα εφαρμόσει η Ισπανία και το οποίο αποσκοπεί στην πρόσληψη 16.000 ατόμων με ειδικές ανάγκες, καθώς και το σχέδιο κατάρτισης και απασχόλησης του ισπανικού εθνικού οργανισμού για τους τυφλούς, το οποίο αποσκοπεί στην κατάρτιση 40.000 ατόμων με ειδικές ανάγκες και τη δημιουργία 20.000 θέσεων εργασίας.

Εθνικές μειονότητες και άλλες μειονεκτούσες ομάδες

Παραμένουν μεγάλες διαφορές όσον αφορά τον ορισμό των εθνικών μειονοτήτων. Ορισμένα κράτη μέλη (Ηνωμένο Βασίλειο και Κάτω Χώρες) χρησιμοποιούν ορισμό που περιλαμβάνει όλες τις "ορατές μειονότητες". Άλλα κράτη μέλη ορίζουν τις εθνικές μειονότητες ως μη υπηκόους ή ως υπηκόους τρίτων χωρών ή ως μετανάστες (Γερμανία, Σουηδία, Ισπανία και Ιταλία), ή ως εθνοτικές μειονότητες (Αυστρία και Ιρλανδία).

Ο συνδυασμός πολιτικών για τα μέτρα προώθησης της άμεσης ένταξης στην αγορά εργασίας και τα μέτρα καταπολέμησης των διακρίσεων κυμαίνεται σημαντικά από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Η πλειονότητα των κρατών μελών δίνει έμφαση στην ένταξη, ενώ η Δανία, η Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο προτείνουν ένα συμβιβασμό αυτών των δύο προσεγγίσεων πολιτικής.

Μόνον το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Κάτω Χώρες συλλέγουν πλήρη στοιχεία σχετικά με τις εθνικές μειονότητες, και οι τελευταίες καθορίζουν ως στόχο τη μείωση του χάσματος στην ανεργία μεταξύ των εθνικών μειονοτήτων και των γηγενών Ολλανδών κατά το ήμισυ έως το 2002.

Μεταξύ των πολιτικών που αναφέρονται στα ΕΣΔ, εκείνες που μπορούν να αντιμετωπίσουν με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο το πρόβλημα της ένταξης των εθνικών μειονοτήτων είναι οι εξής: ευαισθητοποίηση των εργοδοτών, πιο τακτική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, και αυξημένος ρόλος των οργανώσεων που εκπροσωπούν τις εθνικές μειονότητες, καθώς και των οργανώσεων κατά των διακρίσεων.

Η ενσωμάτωση των αναγκών των εθνικών μειονοτήτων στο πλαίσιο των μέτρων και δραστηριοτήτων που σχεδιάζονται για τους άλλους άξονες (mainstreaming) εξετάζεται από την Ιρλανδία, τη Σουηδία, τη Φινλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Κάτω Χώρες.

3.2. Άξονας II : επιχειρηματικό πνεύμα

3.2.1. Ανασκόπηση των εξελίξεων στις πολιτικές

Η Ευρώπη πρέπει να διαμορφώσει ένα νέο επιχειρηματικό περιβάλλον εάν επιθυμεί να επιτύχει στην οικονομία που στηρίζεται στη γνώση. Απαιτείται πιο ευνοϊκό περιβάλλον προκειμένου να αυξηθεί η ικανότητα της Ευρώπης να δημιουργεί μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις και να τις ανάγει σε μεγάλες, επιτυχημένες επιχειρήσεις, ικανές να επωφεληθούν πλήρως από τα οφέλη της παγκόσμιας αγοράς και να διαδώσουν την καινοτομία και τις ποιοτικές θέσεις εργασίας σε όλη την οικονομία.

Στις 29 Απριλίου 1999, το Συμβούλιο επικύρωσε το "Σχέδιο δράσης για την προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος και της ανταγωνιστικότητας". Αυτό το σχέδιο δράσης αποτελεί συνέχεια των εκθέσεων που συνέταξε η task force για την απλοποίηση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος (BEST), η οποία συστάθηκε το Σεπτέμβριο του 1997 ύστερα από εντολή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στο Άμστερνταμ. [20]

[20] Η διαδικασία στο πλαίσιο της BEST συγκεντρώνει για πρώτη φορά όλες τις πτυχές των πολιτικών που επηρεάζουν το επιχειρηματικό πνεύμα και την ανταγωνιστικότητα σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Το σχέδιο δράσης επικεντρώνεται στους εξής τομείς προτεραιότητας: εκπαίδευση για μια επιχειρηματική κοινωνία. κατάρτιση. πρόσβαση στη χρηματοδότηση. πρόσβαση στην έρευνα και την καινοτομία. ευαισθητοποίηση των προγραμμάτων προώθησης της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης σε επίπεδο ΕΕ όσον αφορά τις απαιτήσεις των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. καλύτερη χρήση των ευρεσιτεχνιών από τις ΜΜΕ. βελτίωση της προβολής των υπηρεσιών υποστήριξης. βελτίωση της δημόσιας διοίκησης. και βελτίωση των συνθηκών απασχόλησης και εργασίας. Η έγκριση από την Επιτροπή μιας πρώτης έκθεσης σχετικά με την εφαρμογή του σχεδίου δράσης για την προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος και της ανταγωνιστικότητας προγραμματίζεται για τον Οκτώβριο του 2000.

Στις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση τονίζεται ο σύνδεσμος μεταξύ επιχειρηματικού πνεύματος και της δημιουργίας θέσεων εργασίας. Στο πλαίσιο του άξονα που αφορά το επιχειρηματικό πνεύμα, τα κράτη μέλη καλούνται να βελτιώσουν τις συνθήκες-πλαίσιο έτσι ώστε να συσταθούν επιχειρήσεις και να δημιουργηθεί πλούτος και θέσεις εργασίας, απλουστεύοντας και καταργώντας τις διοικητικές επιβαρύνσεις, μειώνοντας τη φορολόγηση της εργασίας και χρησιμοποιώντας τις δυνατότητες των υπηρεσιών και της κοινωνικής οικονομίας για απασχόληση.

Η ανταπόκριση διαφέρει σημαντικά από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Ενώ μερικά κράτη μέλη δίνουν έμφαση στη βελτίωση των συνθηκών-πλαισίου για τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των χαμηλότερων φόρων, άλλα τονίζουν τα μέτρα ατομικής υποστήριξης που απευθύνονται σε ορισμένες κατηγορίες επιχειρήσεων ή τομείς δραστηριότητας.

Αυτά τα τελευταία μέτρα ενδέχεται να θέσουν το ζήτημα της κρατικής ενίσχυσης και πρέπει συνεπώς να γνωστοποιηθούν στην Επιτροπή βάσει του άρθρου 88 της συνθήκης.

Τα κυριότερα επιτεύγματα σε σχέση με τον άξονα του επιχειρηματικού πνεύματος είναι:

*Η όλο και μεγαλύτερη ομοφωνία μεταξύ των κρατών μελών σχετικά με την ανάγκη για απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών για τις επιχειρήσεις. Η αξιολόγηση του αντικτύπου της υπάρχουσας και προβλεπόμενης νομοθεσίας, η διαμόρφωση συστημάτων καλύτερης ρύθμισης και η μείωση του αριθμού των διοικητικών διαδικασιών που απαιτούνται για τη σύσταση μιας επιχείρησης θα αποβούν εις όφελος τόσο των δημόσιων διοικήσεων όσο και των επιχειρήσεων. Η πολιτική υποστήριξη προς τα ΕΣΔ φαίνεται ισχυρή, αλλά η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων εκ των υστέρων θα προσθέσει αξιοπιστία στα ήδη ληφθέντα μέτρα.

*Δίνεται προτεραιότητα στην προώθηση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση για την έναρξη μιας επιχείρησης. Το επιχειρηματικό κεφάλαιο, τα δίκτυα επιχειρηματικών "αγγέλων" και άλλες μορφές χρηματοδοτικής ενίσχυσης έχουν σημειώσει μεγάλη ανάπτυξη. Τα κράτη μέλη συνέχισαν τις προσπάθειές τους για τη βελτίωση της παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών αυτών .

*Η διδασκαλία των δεξιοτήτων που συνδέονται με το επιχειρηματικό πνεύμα έχει αποτελέσει στόχο πολιτικής σε έναν αυξανόμενο αριθμό κρατών μελών, με την ανάληψη πολλών καινοτόμων σχεδίων. Επίσης προωθήθηκε το επιχειρηματικό πνεύμα των γυναικών μέσω ειδικών προγραμμάτων.

*Η σημασία που έχει η διαμόρφωση περιβάλλοντος ευνοϊκού για την ανάπτυξη της απασχόλησης στον κλάδο των υπηρεσιών, και ειδικότερα σε υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, τώρα αναγνωρίζεται από όλα τα κράτη μέλη. Η τάση για βελτιώσεις στο συνολικό επιχειρηματικό περιβάλλον αποτελεί πρωτοεμφανιζόμενη στρατηγική. Η πρόοδος των δραστηριοτήτων του κλάδου των υπηρεσιών, ειδικότερα μέσω της απελευθέρωσης πρώην δημόσιων υπηρεσιών συνεχίζεται σε ορισμένα κράτη μέλη.

Τα κυριότερα προβλήματα κατά την εφαρμογή των πολιτικών στο πλαίσιο αυτού του άξονα είναι:

*Γενικά, η μείωση της φορολόγησης της εργασίας σημείωσε μικρή και άνιση πρόοδο από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Έχουν εξαγγελθεί πολλά μέτρα στο πλαίσιο του στόχου αυτού, τα οποία αναμένεται να φέρουν αποτελέσματα μεσοπρόθεσμα. Ωστόσο το 1998 (το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν στοιχεία) ο μέσος όρος φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας δεν είχε ακόμα αρχίσει να μειώνεται σε πολλά κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων αυτών που χαρακτηρίζονται από σχετικά υψηλά ποσοστά φορολογίας και εισφορών. Σε αυτόν τον τομέα αναμένονται εντονότερες προσπάθειες και πιο ορατά αποτελέσματα ειδικότερα από το Βέλγιο, τη Γερμανία, την Αυστρία, την Ελλάδα και τη Σουηδία.

*Ανεπαρκής αντίδραση στην ανάγκη για εκμετάλλευση του δυναμικού που ενέχει η κοινωνική οικονομία για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Μόνον μερικά κράτη μέλη - Πορτογαλία, Ισπανία, Βέλγιο, Ιρλανδία, Σουηδία, Ιταλία, Ελλάδα - τονίζουν αυτό το στόχο.

3.2.2. Απλοποίηση του περιβάλλοντος των επιχειρήσεων (κατευθυντήριες γραμμές 10 και 11)

Μείωση του διοικητικού φόρτου

Η βελτίωση του ρυθμιστικού πλαισίου είναι χρονοβόρα και ενδεχομένως συνεπάγεται σημαντικές αλλαγές στη δημόσια διοίκηση. Είναι ζωτικής σημασίας η ισχυρή και συνεπώς η συνεχής πολιτική υποστήριξη. Οι προσπάθειες στα κράτη μέλη για τον εκσυγχρονισμό των δημόσιων διοικήσεων, με τη χρήση της νέας τεχνολογίας και τη ελάττωση των διοικητικών διαδικασιών, δείχνουν ότι τα κράτη μέλη έχουν αναγνωρίσει την ύπαρξη δυνατοτήτων για μεταρρυθμίσεις που θα αποβούν επωφελείς και για δύο πλευρές: δημόσιες υπηρεσίες όπου η σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας θα είναι καλύτερη και αυξημένη ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων.

Κατευθυντήριες γραμμές 10 και 11 - Πρωτοβουλίες όσον αφορά το επιχειρηματικό πνεύμα

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Τα σημεία ενιαίας εξυπηρέτησης ή παρόμοιες πρωτοβουλίες οι οποίες παρέχουν στις επιχειρήσεις ένα και μόνον σημείο επαφής για τη διεξαγωγή των διοικητικών διαδικασιών αποτελούν τώρα πραγματικότητα στα περισσότερα κράτη μέλη. Ωστόσο τόσο η ίδια η ιδέα, είτε πρόκειται για κέντρα παροχής υπηρεσιών είτε για θύρες πρόσβασης στο Διαδίκτυο, όσο και το υπάρχον ή προβλεπόμενο φάσμα των παρεχόμενων υπηρεσιών διαφέρουν σημαντικά. Οι υπηρεσίες κυμαίνονται από τη διάδοση των πληροφοριών στην ηλεκτρονική μεταφόρτωση εντύπων και την άμεση πληρωμή. Αναφέρεται η δημιουργία κέντρων υποστήριξης των επιχειρήσεων σε διάφορα κράτη μέλη (βλ. πίνακα). Η αυξημένη χρήση της νέας τεχνολογίας αναφέρεται στις περισσότερες εκθέσεις.

Πολλά κράτη μέλη δηλώνουν ότι η ευκολότερη πρόσβαση στην πληροφόρηση σχετικά με τους υπάρχοντες κανονισμούς συμπληρώνει τον ευρύτερο στόχο της μείωσης της συνολικής διοικητικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων της επανεξέτασης και της ανάλυσης του αντικτύπου της υπάρχουσας και της αναμενόμενης νομοθεσίας. Αυτό το γεγονός αντικατοπτρίζει τη συζήτηση σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο σχετικά με την αυτορρύθμιση. Η Γερμανία, η Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Σουηδία και έως ένα βαθμό η Ισπανία εκθέτουν αυτές τους τις προσπάθειες. Η ανατροφοδότηση από τις εταιρείες και τους κοινωνικούς εταίρους συνηθίζεται και λαμβάνεται με διάφορους τρόπους. Η Ιταλία αναφέρει την υιοθέτηση αναλυτικού εργαλείου για την αξιολόγηση του αντικτύπου και της συμμόρφωσης όλης της νέας νομοθεσίας, το οποίο πρόκειται να εισαχθεί το 2000.

Σε πολλά κράτη μέλη (Φινλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία και Πορτογαλία, Σουηδία, Γαλλία, Λουξεμβούργο) ξεχωριστές ή προγραμματισμένες ενέργειες για την αντιμετώπιση της διοικητικής επιβάρυνσης εστιάζονται στους φραγμούς που εμποδίζουν το ξεκίνημα των νέων επιχειρήσεων. Η Πορτογαλία αναφέρει τη σημαντική μείωση του χρόνου που απαιτείται για τη σύσταση μιας επιχείρησης ενώ η Φινλανδία επικεντρώνεται στην παροχή πληροφοριών στους επιχειρηματίες και η Σουηδία υλοποιεί ένα εργαλείο που βασίζεται στο Διαδίκτυο για την εγγραφή των εταιρειών στα επίσημα μητρώα. Η Ισπανία ωστόσο δεν αναφέρει καμία συνέχεια στον ποσοτικό στόχο και την πολλά υποσχόμενη πρωτοβουλία για την καλύτερη ρύθμιση που είχε περιγράψει στην έκθεσή της του περασμένου έτους.

Οι διαδικασίες που αφορούν τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης συχνά αποτελούν πρόκληση για τις επιχειρήσεις, και ειδικότερα για τις νέες επιχειρήσεις που επιθυμούν να προσλάβουν τους πρώτους υπαλλήλους τους, καθώς και στα άτομα που στοχεύουν στην αυτοαπασχόληση. Πολλά κράτη μέλη (Λουξεμβούργο, Πορτογαλία, Γαλλία, Ισπανία, Βέλγιο και Αυστρία) ανακοινώνουν αλλαγές στα συστήματα κοινωνικής ασφάλισής τους και βελτιωμένη πρόσβαση στην πληροφόρηση ως νέα ενέργεια που προγραμματίζεται για το 2000. Τα περισσότερα από αυτά τα κράτη μέλη σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν τη νέα τεχνολογία για τη βελτίωση της πρόσβασης και την απλοποίηση των διαδικασιών.

Καλύτερη πρόσβαση στη χρηματοδότηση

Τα περισσότερα κράτη μέλη αναφέρουν ότι σχεδιάζουν τη βελτίωση της πρόσβασης των επιχειρήσεων στη χρηματοδότηση. Εξαγγέλλονται νέες πρωτοβουλίες που αναμένεται να βελτιώσουν την πρόσβαση στα επιχειρηματικά κεφάλαια καθώς και σε δάνεια με μειωμένο επιτόκιο. Το 1999, τα μέλη του σουηδικού συλλόγου επιχειρηματικού κεφαλαίου αυξήθηκαν κατά 50%. Η Γερμανία ανέπτυξε ειδικά προγράμματα για τη χρηματοδότηση του ξεκινήματος των μικρών επιχειρήσεων. Στο Ηνωμένο Βασίλειο δίνεται έμφαση στην επέκταση των δραστηριοτήτων των "επιχειρηματικών αγγέλων'" καθώς και στη νέα έννοια της "τράπεζας γνώσεων" για τις νέες εταιρείες στις οικονομίες που βασίζονται στη γνώση.

Η Φινλανδία, η Γερμανία, η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Σουηδία αναφέρουν ειδικές πρωτοβουλίες για την παροχή βοήθειας στους ανέργους που επιθυμούν να ξεκινήσουν και να διευθύνουν μία εταιρεία.

Υποστήριξη στις μικρές επιχειρήσεις

Σε συνέχιση των προσπαθειών που καταβάλλουν όλα τα κράτη μέλη προκειμένου να βελτιώσουν και να οργανώσουν τις γενικές συνθήκες-πλαίσιο για τις ΜΜΕ έτσι ώστε να ευνοηθεί η ανάπτυξη και το ξεκίνημα νέων επιχειρήσεων, ορισμένα κράτη μέλη δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στις ατομικές και μικρές επιχειρήσεις. Ειδικότερα η Γερμανία και η Σουηδία υιοθετούν την περαιτέρω απλοποίηση των κανόνων και των διατάξεων που αφορούν τις ανάγκες των μικρών εταιρειών.

Η παροχή περισσότερων και καλύτερων υπηρεσιών υποστήριξης για τις μικρές επιχειρήσεις και τους μεμονωμένους επιχειρηματίες και σε τοπικό επίπεδο, αποτελεί προτεραιότητα για τα περισσότερα κράτη μέλη. Η Γαλλία αναπτύσσει το σήμα ποιότητας για την παροχή στοχευόμενων υπηρεσιών υποστήριξης σε όλο τον κύκλο ζωής μιας επιχείρησης. Η Δανία και η Φινλανδία έχουν διαμορφώσει μια νέα συνολική πολιτική για τις επιχειρήσεις που αποσκοπεί στην παροχή καλύτερων συνθηκών-πλαισίου για τους επιχειρηματίες και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, της οποίας το στοιχείο-κλειδί είναι η παροχή πιο εξατομικευμένων συμβουλευτικών υπηρεσιών. Η Φινλανδία και η Σουηδία προτείνουν τη στενή συνεργασία σε τοπικό επίπεδο των υπηρεσιών απασχόλησης και των συμβούλων επιχειρήσεων, η οποία θα αποβλέπει στον αυξημένο συντονισμό προσφοράς και ζήτησης της εργασίας. Η Γερμανία και η Ιρλανδία θα ενισχύσουν το συμβουλευτικό ρόλο των εμπορικών επιμελητηρίων και των δημοτικών αρχών αντίστοιχα. Στην Αυστρία, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας των ελεύθερων επαγγελματιών για το ξεκίνημα εταιρειών, συμβολαιογράφοι και φοροτεχνικοί προσφέρουν δωρεάν τις πρώτες συμβουλευτικές υπηρεσίες στους μέλλοντες επιχειρηματίες.

Διάφορα κράτη μέλη (Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Ηνωμένο Βασίλειο) αναφέρουν θετικά αποτελέσματα από τις νέες επιχειρήσεις που συστάθηκαν τα τελευταία δύο έτη και προτείνουν πρωτοβουλίες για την προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος σε συγκεκριμένες ομάδες-στόχους επιχειρηματιών ή δυνάμει επιχειρηματιών.

______________________________________________________________________________

Ορθή πρακτική

Ηνωμένο Βασίλειο: Διευκόλυνση του ξεκινήματος και της διεύθυνσης μιας επιχείρησης με την παροχή υπηρεσιών υποστήριξης στις επιχειρήσεις

Η σφαιρική βοήθεια για τις επιχειρήσεις είναι ουσιαστικής σημασίας ειδικότερα για καινοτόμους εταιρείες ή μεμονωμένους επιχειρηματίες. Η σύλληψη μιας καταπληκτικής ιδέας είναι το πρώτο βήμα, όμως η άμεση πρόσβαση σε δομές διευκόλυνσης που θα δώσουν στον μελλοντικό επιχειρηματία τη δυνατότητα να προωθήσει την ιδέα του και να καθιερωθεί στον κόσμο των επιχειρήσεων είναι απαραίτητη. Το Κέντρο Επιχειρήσεων και Καινοτομίας (BIC) του Bradford παρέχει υπηρεσίες υποστήριξης καθώς και δικτυακούς συνδέσμους σε μεμονωμένους επιχειρηματίες και εταιρείες για την αναζήτηση, το σχεδιασμό και την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών. Το κέντρο υποστηρίζεται από το Δημοτικό Συμβούλιο του Bradford και στεγάζεται σε ένα κτιριακό συγκρότημα κατασκευασμένο για αυτό το σκοπό και αποτελούμενο από 40 χώρους εργασίας για νέες εταιρείες υψηλής τεχνολογίας. Οι ένοικοι του κέντρου έχουν πρόσβαση σε ευρύ φάσμα υπηρεσιών και εμπειρογνωμοσύνης, συμπεριλαμβανομένων της γραμματειακής υποστήριξης, φαξ, φωτοτυπικών μηχανημάτων, αιθουσών συνεδριάσεων, μεταφραστικών υπηρεσιών, επιχειρηματικές συμβουλές και συμβουλές για τη στελέχωση των επιχειρήσεων. Κάθε χώρος εργασίας έχει δικό του ηλεκτρονικό υπολογιστή συνδεδεμένο σε δίκτυο και επιπλέον υπάρχουν σύνδεσμοι σε δίκτυο πολλών BIC σε όλη την Ευρώπη και σε τοπικά πανεπιστήμια. Το BIC του Bradford συγχρηματοδοτήθηκε από το δημοτικό του συμβούλιο και από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, ως μέρος του συνολικού σχεδίου ανάπτυξης τους Bradford (IDO). Το σχέδιο IDO είναι μια πενταετής σύμπραξη του δημοτικού συμβουλίου του Bradford, της ΕΚ, της βρετανικής κυβέρνησης και του ιδιωτικού τομέα.

______________________________________________________________________________

Αυτοαπασχόληση

Τα γεγονότα:

*Το 1999 ο αριθμός των αυτοαπασχολούμενων στην Ένωση μειώθηκε, όπως και το 1998, από το 15% του συνόλου των εργαζομένων στο 14 % στη διάρκεια αυτής της περιόδου. Ωστόσο αυτή η πτώση οφείλεται στη συνεχιζόμενη ευρείας κλίμακας απώλεια θέσεων εργασίας στη γεωργία. Εάν εξαιρεθεί η γεωργία, το ποσοστό των αυτοαπασχολούμενων στη συνολική απασχόληση θα έχει παραμείνει απαράλλαχτο σε όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου (λίγο ανώτερη από το 12%).

*Τα κράτη μέλη με τα μεγαλύτερα ποσοστά αυτοαπασχολούμενων είναι η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Ιρλανδία.

Η συμβολή της αυτοαπασχόλησης στην απασχόληση θεωρείται σημαντική. Οι κύριοι στόχοι για την ενθάρρυνση της αυτοαπασχόλησης είναι οι νέοι και γενικότερα οι άνεργοι. Τα μέσα με τα οποία ενθαρρύνονται τα άτομα να στραφούν προς την αυτοαπασχόληση κυμαίνονται: αύξηση της επιχειρηματικής ευαισθητοποίησης μέσω αναθεωρημένων σχολικών προγραμμάτων, στενότεροι δεσμοί μεταξύ επιχειρήσεων και σχολείων, εκστρατείες, διαγωνισμοί και ειδικά προγράμματα για τις γυναίκες, τα άτομα με ειδικές ανάγκες και τις εθνικές μειονότητες/μετανάστες.

Σε πολλά κράτη μέλη, η υποστήριξη για τις δραστηριότητες αυτοαπασχόλησης και η σύσταση μικροεταιρειών συνδέονται με την τοπική ανάπτυξη/αναβάθμιση υποβαθμισμένων περιοχών - στην οποία εμπλέκονται διάφοροι τοπικοί ενδιαφερόμενοι παράγοντες (δημόσιες αρχές, ΔΥΑ, εμπορικά επιμελητήρια, τράπεζες, ΜΚΟ) ενώ παράλληλα εξασφαλίζουν την αναζωογόνηση των αστικών περιοχών και ωθούν τα άτομα (κυρίως πρώην ανέργους) να ενδιαφερθούν ενεργά για την περιοχή τους.

Παρ' ότι η αυτοαπασχόληση είναι αναπόσπαστο τμήμα του επιχειρηματικού πνεύματος, πρέπει να αναγνωριστεί ότι η αυτοαπασχόληση και η εργασία σε μικρές επιχειρήσεις ενδέχεται να συνεπάγονται μειονεκτήματα όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας (ώρες εργασίας, αμοιβή, κατάρτιση, προσωρινές συμβάσεις, κ.τ.λ.). Το ζήτημα αυτό έχει δεχθεί περιορισμένη προσοχή. Η Πορτογαλία, η οποία σκοπεύει να εξετάσει ειδικότερα το ζήτημα της πλαστής/ψεύτικης αυτοαπασχόλησης και τις συνθήκες εργασίας των εργαζομένων σε ΜΜΕ, αποτελεί εξαίρεση. Η Σουηδία και η Δανία δίνουν ρητή έμφαση στα κριτήρια βιωσιμότητας κατά την επιλογή σχεδίων για τους ανέργους.

______________________________________________________________________________

Ορθή πρακτική

Ιταλία: Υποστήριξη της μετάβασης στην αυτοαπασχόληση

Ο νόμος 608/96 δημιούργησε ένα αποτελεσματικό μέτρο, γνωστό ως Τιμητικό δάνειο το οποίο αποσκοπεί στο να υποστηρίξει τη μετάβαση των ανέργων στην αυτοαπασχόληση. Η εταιρεία "Sviluppo Italia" είναι η διαχειρίστρια αυτού του σχεδίου που βασίζεται σε επιδοτήσεις και υπόκειται σε αυστηρή διαδικασία επιλογής. Οι υποψήφιοι από επιλέξιμες περιφέρειες κανονικά συμμετέχουν στην προώθηση των κοινωνικά χρήσιμων επαγγελμάτων.

Η συνολική επιδότηση για κάθε εταιρεία που δημιουργείται μπορεί να υπερβεί τα 26.000 EUR και περιλαμβάνει ουσιαστική κεφαλαιακή υποστήριξη χωρίς τραπεζική παρέμβαση καθώς και δαπάνες κατάρτισης και λειτουργίας. Οι στόχοι του σχεδίου επιτυγχάνονται μέσω της κατάρτισης, της εργασίας σε δίκτυο και της εκτεταμένης συμμετοχής των τοπικών κοινωνικών εταίρων ή άλλων σχετικών συλλόγων. Οι αυτοαπασχολούμενοι επιχειρηματίες έχουν πρόσβαση σε αποτελεσματικό δίκτυο υποστήριξης μέσω δωρεάν τηλεφωνικών γραμμών, παροχή πρόσβασης στο Διαδίκτυο και κέντρα υποδοχής.

Έως τον Ιούνιο του 1999, το σχέδιο είχε εξετάσει 53.000 αιτήσεις υποψηφιότητας. Από αυτές, έγιναν δεκτές 5.806 για χρηματική υποστήριξη και 20.898 για κατάρτιση.

Διδασκαλία των δεξιοτήτων που συνδέονται με το επιχειρηματικό πνεύμα

Μεγάλος αριθμός κρατών μελών (βλ. πίνακα) έχει ξεκινήσει πρωτοβουλίες που αποβλέπουν στην ενίσχυση του επιχειρηματικού περιεχομένου των εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε λύκεια και πανεπιστήμια, καθώς και στην ευαισθητοποίηση των νέων όσον αφορά το επιχειρηματικό πνεύμα. Το 2000, η Φινλανδία θα εισαγάγει τμήμα επιχειρηματικού πνεύματος σε όλες τις σπουδές επαγγελματικής κατάρτισης και στα ειδικά προγράμματα κατάρτισης. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το μέτρο "Αναθεώρηση του εθνικού προγράμματος σπουδών" (Revise the national curriculum) θα ενισχύσει από το Σεπτέμβριο του 2000 τους δεσμούς μεταξύ εκπαίδευσης, απασχόλησης και επιχειρήσεων. Επίσης στο ΗΒ, το πρόγραμμα "Υποτροφίες για επιχειρηματίες" θα παράσχει διαχειριστική και επιχειρηματική κατάρτιση σε άτομα από υποβαθμισμένες περιοχές που ξεκινούν τη δική τους επιχείρηση, καθώς και μια πρώτη χρηματοδότηση εκκίνησης. Η Σουηδία και οι Κάτω Χώρες ανέθεσαν το καθήκον υποβολής προτάσεων για νέες πρωτοβουλίες σε εξειδικευμένες επιτροπές ή γραφεία. Σε ορισμένες πρωτοβουλίες έχουν επίσης ενισχυθεί οι δεσμοί μεταξύ των επιχειρήσεων και των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.

Γυναικείο επιχειρηματικό πνεύμα

Η τόνωση του επιχειρηματικού πνεύματος των γυναικών αποτελεί στόχο στα περισσότερα κράτη μέλη. Η Γερμανία, η Φινλανδία, οι Κάτω Χώρες και η Σουηδία αναφέρουν ουσιαστική αύξηση το 1998 στον αριθμό των νέων επιχειρήσεων που διευθύνονται από γυναίκες. Η Ελλάδα πέτυχε θετικά αποτελέσματα όσον αφορά τον αριθμό των νέων επιχειρήσεων που συστάθηκαν από γυναίκες στο πλαίσιο του προγράμματος "Ενίσχυση του γυναικείου επιχειρηματικού πνεύματος'' το οποίο εντάσσεται στο επιχειρησιακό πρόγραμμα για τη βιομηχανία. Το Βέλγιο σκοπεύει να ενισχύσει τη δημιουργία μικρών και ατομικών επιχειρήσεων από γυναίκες προωθώντας τη δικτύωσή τους και παρέχοντας στοχευόμενους χρηματικούς πόρους.

Οι ενέργειες που αναφέρονται στα ΕΣΔ γενικά απευθύνονται σε ενδεχόμενους επιχειρηματίες και πρωτοεμφανιζόμενες εταιρείες. Δεν παρέχονται στοιχεία σχετικά με προγράμματα που αποσκοπούν στη βελτίωση των επιχειρηματικών ικανοτήτων διευθυντών και ιδιοκτητών ήδη υπαρχουσών ΜΜΕ.

3.2.3. Δημιουργία θέσεων εργασίας στις υπηρεσίες και στην κοινωνική οικονομία (κατευθυντήριες γραμμές 12-13)

Τα γεγονότα:

*Σχεδόν όλη η καθαρή ανάπτυξη της απασχόλησης στην Ένωση το 1999 σημειώθηκε στον κλάδο των υπηρεσιών, όπου ο αριθμός των εργαζομένων αυξήθηκε περισσότερο από 2%, γεγονός που τοποθετεί την αύξηση για την περίοδο από το 1997 και εξής πάνω από το 4 %. Αυτή τη στιγμή ο κλάδος των υπηρεσιών αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 70% του ΑΕγχΠ στην ΕΕ.

*Η πρόσφατη πρόοδος σε αυτό τον τομέα κατανεμήθηκε άνισα, ενώ ήταν ανεπαρκής για την κάλυψη του κενού των υπηρεσιών σε σχέση με τις ΗΠΑ. Το 1999 η απασχόληση στις υπηρεσίες κάλυπτε το 41,5 % του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας στην ΕΕ, ενώ στις ΗΠΑ κάλυπτε το 55,5% %. Βέβαια, αυτή η διαφορά οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη μεγαλύτερη δημιουργία θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ, παρά το γεγονός ότι ακόμα και ως ποσοστό της συνολικής απασχόλησης, η απασχόληση στις υπηρεσίες εξακολουθεί να είναι σημαντικά υψηλότερη (73,8% στις ΗΠΑ και 66,1% στην ΕΕ το 1998).

*Τα κράτη μέλη που εμφανίζουν τις μεγαλύτερες δυνατότητες για επέκταση του ποσοστού απασχόλησης στις υπηρεσίες είναι η Ισπανία, η Ιταλία, η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Γερμανία. Από το 1997, αυτές οι χώρες αύξησαν τον αριθμό των θέσεων εργασίας στις υπηρεσίες. Η πρόοδος ήταν ιδιαίτερα έντονη στην Ιρλανδία και την Ισπανία και πιο περιορισμένη στην Πορτογαλία, την Ιταλία και τη Γερμανία.

Καλές επιδόσεις:

*Το υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης στις υπηρεσίες: Δανία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο. Μέσος όρος: 51,7%.

Ανάπτυξη του κλάδου των υπηρεσιών

Γενικά, οι πρωτοβουλίες που ανέλαβαν τα κράτη μέλη εντάσσονται στους γενικούς στόχους των πολιτικών τους που αφορούν τις επιχειρήσεις και την απασχόληση. Συνεπώς δόθηκε έμφαση στη διαμόρφωση των καλύτερων δυνατών οριζόντιων συνθηκών-πλαίσιο για όλες τις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ανήκουν στον κλάδο των υπηρεσιών. Όπως και με τα ΕΣΔ του περασμένου έτους, η περαιτέρω απελευθέρωση των δημόσιων κοινωφελών υπηρεσιών και η εξάλειψη των φραγμών για τις επαγγελματικές υπηρεσίες αποτελούν κεντρική απάντηση στους στόχους της κατευθυντήριας γραμμής 13.

Άλλες πρωτοβουλίες, όπως για παράδειγμα στο Ηνωμένο Βασίλειο, αντιμετωπίζουν την ανάγκη για βελτίωση των δεξιοτήτων και της κατάρτισης στις υπηρεσίες. Ορισμένα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένων της Ισπανίας και των Κάτω Χωρών, ξεκίνησαν πρωτοβουλίες που αποβλέπουν στη βελτίωση της ποιότητας στις υπηρεσίες, μεταξύ των οποίων και κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση της ποιότητας, πρότυπα υπηρεσιών και μέτρα για την εξυπηρέτηση και την ικανοποίηση των πελατών. Επιπλέον η Ιρλανδία αναπτύσσει στρατηγική για την προώθηση μιας πιο εξισορροπημένης ανάπτυξης του κλάδου των υπηρεσιών σε όλη τη χώρα.

Τα ΕΣΔ παρέχουν περιορισμένα στοιχεία σχετικά με την εκμετάλλευση των δυνατοτήτων για την απασχόληση που κρύβει ο τομέας του περιβάλλοντος. Οκτώ κράτη μέλη δεν ανέφεραν τίποτα σχετικά με το θέμα και μεταξύ των υπολοίπων, τα περισσότερα (Αυστρία, Φινλανδία, Γερμανία, Πορτογαλία, Ισπανία, Σουηδία) παραθέτουν μόνον λίγες γραμμές με πληροφορίες.

Δημόσιες Υπηρεσίες Απασχόλησης

Στην κατευθυντήρια γραμμή 12 προβλέπεται ότι πρέπει να αξιοποιηθεί πλήρως ο ρόλος των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης (ΔΥΑ) όσον αφορά τον εντοπισμό των τοπικών ευκαιριών απασχόλησης και τη βελτίωση της λειτουργίας των τοπικών αγορών εργασίας. Μέσω μιας διαδεδομένης αποκέντρωσης, όπως π.χ. στην Ισπανία και την Ιταλία, και με την αυξημένη αυτονομία που έχει παραχωρηθεί στις τοπικές υπηρεσίες απασχόλησης όσον αφορά την επιλογή των μέτρων, οι ΔΥΑ έχουν αναπτύξει την ικανότητά τους να ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες ανάγκες της τοπικής οικονομίας. Επιπλέον, στα ΕΣΔ αναφέρεται η παρουσία των ΔΥΑ στις περισσότερες μορφές τοπικών συμπράξεων, όπως τα τοπικά σύμφωνα για την απασχόληση (Αυστρία, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία), συμπράξεις "New Deal" (Ηνωμένο Βασίλειο) ή τοπικές "Επιτροπές υπηρεσιών για την απασχόληση" (Σουηδία). Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ΔΥΑ λαμβάνουν καινοτόμους πρωτοβουλίες για την υποστήριξη της τοπικής ανάπτυξης, όπως η υποστήριξη στους ανέργους που θέλουν να δημιουργήσουν δική τους επιχείρηση (Σουηδία, Φινλανδία ).

Τα μέτρα που λαμβάνονται για να τονωθεί ο ρόλος των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης στην αναγνώριση των τοπικών αναγκών απασχόλησης, δείχνουν ότι η επιτυχία εξαρτάται από τη στενή συνεργασία με τους τοπικούς φορείς και ειδικότερα με τον ιδιωτικό τομέα.

Ανάπτυξη υπηρεσιών που να ανταποκρίνονται στις νέες κοινωνικές ανάγκες

Σημαντικός αριθμός κρατών μελών υποστηρίζει τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε τομείς που δεν έχουν ακόμα καλυφθεί από την αγορά. Σε ορισμένα ΕΣΔ τονίζονται οι ανησυχίες σχετικά με την ποιότητα και τη βιωσιμότητα θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν κατά το σχεδιασμό και την υλοποίηση αυτών των προγραμμάτων. Έως τα τέλη του 1999, το γαλλικό πρόγραμμα "νέες θέσεις εργασίας, νέες υπηρεσίες" είχε δημιουργήσει 223.000 νέες θέσεις εργασίας (ο στόχος ήταν να δημιουργηθούν 250.000 θέσεις εργασίας έως τα τέλη του 1999), αλλά τώρα δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην ποιότητα και την κάλυψη των αναγνωρισμένων τοπικών αναγκών. Η Αυστρία υιοθέτησε συνδυασμένη προσέγγιση που έγκειται στην υποστήριξη της ζήτησης (νομική και χρηματοδοτική) και της προσφοράς (επιδοτήσεις απασχόλησης) προκειμένου να αναπτύξει κανονικές θέσεις εργασίας στον κλάδο των κοινωνικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών φροντίδας, ενώ η Γερμανία και η Ισπανία αναφέρουν επιτυχείς παρεμβάσεις σε τοπικό επίπεδο.

Κοινωνική οικονομία

Σε γενικές γραμμές, οι ενέργειες που περιγράφονται στο πλαίσιο της κατευθυντήριας γραμμής 13 και αποσκοπούν στην διερεύνηση των δυνατοτήτων της κοινωνικής οικονομίας για απασχόληση, είναι απογοητευτικές. Έντεκα κράτη μέλη αναφέρουν τη λήψη μέτρων που αποβλέπουν στην διερεύνηση των δυνατοτήτων της κοινωνικής οικονομίας για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Ωστόσο η εμβέλεια αυτών των μέτρων κυμαίνεται σημαντικά, γεγονός το οποίο αντικατοπτρίζει τους διαφόρους εθνικούς ορισμούς και τις προσεγγίσεις της κοινωνικής οικονομίας. Επιπλέον, χρειάζονται δείκτες για την αξιολόγηση του μεγέθους της κοινωνικής οικονομίας και του αντικτύπου της στην απασχόληση. Τα περισσότερα κράτη μέλη που δεν έθιξαν συγκεκριμένα τα ζητήματα που αφορούν αυτή την κατευθυντήρια γραμμή (Δανία, Γερμανία, Κάτω Χώρες, Ηνωμένο Βασίλειο), αναφέρουν σε άλλο σημείο ενέργειες που συνδέονται με την κοινωνική οικονομία.

Τα μέτρα που αποσκοπούν στην υποστήριξη της κοινωνικής οικονομίας κυμαίνονται από νομικές αλλαγές που διευκολύνουν τη σύσταση νέων συνεταιρισμών και τη δυνατότητα να τους χορηγούνται επιδοτήσεις για τη δημιουργία θέσεων εργασίας (Ισπανία και Ιταλία), έως οικονομικά κίνητρα για την υλοποίηση σχεδίων στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας και την ενίσχυση των ενδιάμεσων δομών υποστήριξης (π.χ. Ιρλανδία). Η έκθεση του Βελγίου, στην οποία αναφέρονται ειδικά οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για την ενθάρρυνση της δημιουργίας πρόσθετων θέσεων εργασίας στο μη κερδοσκοπικό τομέα και τον τομέα της κοινωνικής οικονομίας, είναι η πιο ολοκληρωμένη.

3.2.4. Απασχόληση και φορολογία (κατευθυντήρια γραμμή 14)

Τα γεγονότα:

*Ύστερα από περίοδο σχετικής σταθερότητας στη δεκαετία του 1980, η αναλογία των συνολικών φορολογικών εσόδων ως προς το ΑΕγχΠ αυξήθηκε σημαντικά στη δεκαετία του '90 στην πλειονότητα των κρατών μελών. Το 1998 ο μέσος όρος για την ΕΕ ήταν 42,1% του ΑΕγχΠ και οι εκτιμήσεις για το 1999 δεν προβλέπουν αντιστροφή της τάσης αυτής.

*Για την Ένωση στο σύνολό της, ο μέσος όρος πραγματικής φορολόγησης της εργασίας μειώθηκε το 1997 και το 1998, ύστερα από την κορυφή που έφθασε το 1996 [21]. Σύμφωνα με τις τρέχουσες προβλέψεις, προβλέπεται σταθερότητα για το 1999, την οποία θα ακολουθήσουν περαιτέρω μειώσεις το 2000 και το 2001.

[21] Λόγω της έλλειψης πρόσφατων δεδομένων, δεν ήταν δυνατή η χρήση του έμμεσου φορολογικού συντελεστή επί της μισθωτής εργασίας. Στη θέση αυτού χρησιμοποιήθηκε ο μέσος πραγματικός συντελεστής φορολόγησης (βλ. στατιστικό παράρτημα για ορισμούς και πηγές).

*Κατά μέσο όρο, το ουσιαστικό ποσοστό φορολόγησης της μισθωτής εργασίας στην ΕΕ ανερχόταν στο 39,2% το 1998, περισσότερο από 15 ποσοστιαίες μονάδες από ό,τι στις ΗΠΑ. Τα κράτη μέλη με τα υψηλότερα ποσοστά φορολόγησης της εργασίας ήταν η Σουηδία, το Βέλγιο, η Φινλανδία, η Γερμανία και η Ελλάδα, όπου το ποσοστό υπερέβαινε το 45%.

*Η φορολογική επιβάρυνση των χαμηλόμισθων εργαζομένων ήταν επίσης υψηλή. Το 1998, ο μέσος όρος φορολογικής επιβάρυνσης (δηλ. φόροι που επιβάλλονται στους εργοδότες και τους εργαζομένους ως ποσοστό του συνολικού μισθολογικού κόστους, συμπεριλαμβανομένου του φόρου εισοδήματος) ανερχόταν σε 35,7% για έναν μόνο εργαζόμενο που κερδίζει 50% του μέσου μισθού και σε 31,3% για ζευγάρι χωρίς παιδιά και ένα εισόδημα ίσο με το 50% [22]. Το σημαντικότερο συστατικό στοιχείο αυτών των φορολογικών επιβαρύνσεων ήταν οι φόροι και οι εισφορές των εργοδοτών.

[22] Ίδια εκτίμηση βάσει της μεθοδολογίας του ΟΟΣΑ (βλ. στατιστικό παράρτημα).

*Η φορολόγηση της εργασίας δεν ακολούθησε ομοιόμορφη τάση από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Ορισμένα συνέχισαν σταθερές πολιτικές με στόχο τη μείωση του φόρου επί του προσωπικού εισοδήματος και του μη μισθολογικού κόστους της εργασίας. Αυτό οδήγησε σε μειώσεις του ουσιαστικού ποσοστού φορολόγησης της μισθωτής εργασίας μεταξύ του 1994 και του 1998 στη Δανία, την Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, την Ιταλία, τη Φινλανδία, την Ισπανία και τις Κάτω Χώρες.

*Αντίθετα, στο Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Αυστρία, την Πορτογαλία και τη Σουηδία παρατηρήθηκε αύξηση της φορολόγησης της εργασίας μεταξύ του 1994 και του 1998. Τα διαθέσιμα προσωρινά στοιχεία για το 1999 επιβεβαιώνουν αυτή την τάση για τη Γερμανία, την Ελλάδα και την Πορτογαλία.

*Το 1998, τα κράτη μέλη με την υψηλότερη φορολογική επιβάρυνση επί της χαμηλά αμειβόμενης εργασίας ήταν το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ιταλία, η Αυστρία, η Φινλανδία, η Σουηδία και η Γαλλία. [23]

[23] Ibidem.

*Στις Κάτω Χώρες και τη Δανία η μείωση των εσόδων από τη φορολόγηση της εργασίας αντισταθμίστηκε από την αύξηση των εσόδων από περιβαλλοντικούς φόρους (σε ποσοστό του ΑΕγχΠ).

Καλές επιδόσεις:

*Η ταχύτερη μείωση του πραγματικού συντελεστή φορολόγησης της μισθωτής εργασίας μεταξύ του 1994 και του 1998: Φινλανδία, Κάτω Χώρες και Ιρλανδία. Μέσος όρος: περισσότερες από 4 ½ ποσοστιαίες μονάδες σε 4 έτη.

Μεγάλος αριθμός κρατών μελών έχουν δεσμευθεί στο στόχο της συνολικής μείωσης της φορολογίας. Ωστόσο τουλάχιστον έως το 1998 και για την πλειονότητα των κρατών μελών, τα μέτρα που εξαγγέλθηκαν στα ΕΣΔ δεν είχαν ακόμα μειώσει το βάρος των συνολικών φορολογικών εσόδων στο ΑΕγχΠ. Μόνον τέσσερα κράτη μέλη έχουν καθορίσει εθνικούς στόχους για τη σταδιακή μείωση της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης (Γερμανία, Κάτω Χώρες, Αυστρία και Φινλανδία). Ορισμένα κράτη μέλη (Βέλγιο, Ελλάδα, Ιρλανδία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο) έχουν τονίσει ιδιαίτερα τη μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων και των κεφαλαίων που αποβλέπει στη δημιουργία φιλικού φορολογικού περιβάλλοντος και κατά συνέπεια στην ώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και της ζήτησης εργασίας. Προκειμένου οι γενικές φορολογικές περικοπές να έχουν αντίκτυπο στην απασχόληση, είναι σημαντικό να αποτελούν μέρος αξιόπιστης μακροπρόθεσμης στρατηγικής, η οποία να προκαλεί την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των παραγωγών, καθώς και η μείωση της φορολογικής πίεσης να είναι μακροπρόθεσμη.

Κατευθυντήρια γραμμή 14 - Πίνακας συμμόρφωσης

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

(1) Αυξητική τάση κατά τα έτη 1994-97, έντονη μείωση το 1998

(2) Τάση μείωσης κατά τα έτη 1994-97, αύξηση το 1998.

Τα περισσότερα κράτη μέλη καταβάλλουν προσπάθειες για τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας. Παρά το μεγάλο αριθμό μέτρων που αναφέρονται στα ΕΣΔ, ο πραγματικός συντελεστής φορολόγησης της εργασίας αυξήθηκε ή παρέμεινε γενικά ο ίδιος σε πολλά κράτη μέλη κατά την περίοδο 1994-99. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για αυτό. Πρώτον, σύμφωνα με την κατευθυντήρια γραμμή 14, διάφορα κράτη μέλη έχουν λάβει μέτρα για τη μείωση του φόρου εισοδήματος των φυσικών προσώπων ή των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης για τα χαμηλά αμειβόμενα άτομα. Ο αντίκτυπος τέτοιων στοχευόμενων μειώσεων στο μέσο συντελεστή φορολόγησης είναι περιορισμένος. Δεύτερον, τα έσοδα από τη φορολογία ενδεχομένως αυξήθηκαν σε μερικά κράτη, μέλη λόγω της μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας της καταπολέμησης της φοροδιαφυγής και της λαθραίας εργασίας. Τέλος, ορισμένα μέτρα που αναφέρονται στα ΕΣΔ εφαρμόστηκαν στη διάρκεια του 1999 ή προβλέπεται να εφαρμοστούν τα προσεχή έτη και συνεπώς δεν έχουν ακόμα επηρεάσει τον τρέχοντα συντελεστή φορολόγησης. Παραμένει το γενικό πρόβλημα των κενών στα διαθέσιμα στοιχεία και της ανεπάρκειας των λεπτομερειών σχετικά με τις φορολογικές μεταρρυθμίσεις στα ΕΣΔ, πράγμα που δεν επιτρέπει να αξιολογηθεί πλήρως ο αντίκτυπός τους τόσο στη συνολική φορολογική επιβάρυνση όσο και στην φορολογική πίεση επί της εργασίας.

Όσον αφορά τη μισθωτή εργασία, η πλειονότητα των κρατών μελών έχουν εφαρμόσει ή σκοπεύουν να προβούν σε μεταρρυθμίσεις για τη μείωση του φόρου εισοδήματος και των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. Γαλλία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο και Σουηδία) αυτές οι μεταρρυθμίσεις συνδυάζονται με αύξηση του ελάχιστου απαλλασσόμενου εισοδήματος, γεγονός το οποίο είναι εις όφελος των ατόμων με τα χαμηλότερα εισοδήματα. Ανάλογα με το εθνικό σύστημα φορολόγησης του εισοδήματος, χρησιμοποιούνται διαφορετικές μέθοδοι για την επίτευξη των στοχευόμενων φορολογικών μειώσεων: μείωση του βασικού συντελεστή φορολογίας εισοδήματος, ή αύξηση των βασικών επιδομάτων ή, στην περίπτωση των Κάτω Χωρών, με υψηλότερες εκπτώσεις φόρου.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι μειώσεις στόχευαν τουλάχιστον εν μέρει στο κάτω άκρο της μισθολογικής κλίμακας, σε μια προσπάθεια μείωσης της υψηλής φορολογικής επιβάρυνσης που απαντάται σε μεγάλο αριθμό κρατών μελών. Οι ενέργειες που απευθύνονται ιδιαίτερα σε συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων πρέπει να ενθαρρυνθούν γιατί αναμένεται ότι θα έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στην καταπολέμηση της διαρθρωτικής ανεργίας, ιδιαίτερα των ατόμων με χαμηλά προσόντα, και φυσικά οι στοχευόμενες μειώσεις χρηματοδοτούνται πιο εύκολα από τις γενικές. Δεδομένου του μεγάλου αριθμού μέτρων που σχεδιάζονται σε αυτόν τον τομέα, αναμένεται η πτώση της φορολογικής επιβάρυνσης της σχετικά ανειδίκευτης και χαμηλά αμειβόμενης εργασίας στην πλειονότητα των κρατών μελών τα επόμενα έτη, αν και η έκταση της θα είναι κυμαινόμενη.

Οι φορολογικές εκπτώσεις προς τους εργοδότες χρησιμοποιούνται πιο συχνά από τις άμεσες μειώσεις των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης επί της χαμηλά αμειβόμενης εργασίας. Ορισμένα κράτη μέλη συνδέουν τις μειώσεις φόρων ή εισφορών κοινωνικής ασφάλισης με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας (Πορτογαλία, Ιταλία, Ελλάδα) ή αντιμετωπίζουν τις μόνιμες συμβάσεις πιο ευνοϊκά από τις συμβάσεις ορισμένου χρόνου (Ισπανία) ή μειώνουν τις εργοδοτικές εισφορές κοινωνικής ασφάλισης αποκλειστικά στις νέες επιχειρήσεις (Αυστρία), ενώ στο Βέλγιο οι μειώσεις των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης πρόκειται να ευθυγραμμιστούν σταδιακά τα προσεχή έτη με το μέσο όρο των τριών κυριότερων γειτονικών κρατών.

Οι μειώσεις της άμεσης φορολογικής επιβάρυνσης τα τελευταία έτη χρηματοδοτήθηκαν κυρίως μέσω της μετατροπής της επιβάρυνσης σε έμμεσους φόρους, όπως ο ΦΠΑ ή οι ενεργειακοί και περιβαλλοντικοί φόροι. Αυτό συνέβη (ή σχεδιάζεται) στη Δανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, τις Κάτω Χώρες, τη Φινλανδία, τη Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ωστόσο αυτές οι φορολογικές αυξήσεις δεν αποσκοπούσαν ή δεν αποσκοπούν στο να αντισταθμίσουν πλήρως τη μείωση της φορολόγησης της εργασίας ή τη γενική φορολόγηση των εισοδημάτων. Τα ΕΣΔ δεν μετρούν ποσοτικά και δεν παρέχουν δείκτες σχετικά με τη μετατροπή των φόρων της εργασίας σε έμμεσους φόρους ή περιβαλλοντικούς φόρους, γεγονός που καθιστά δυσχερή την αξιολόγηση της προόδου στον τομέα αυτόν.

Επιπλέον, το 1999 επιτεύχθηκε συμφωνία σχετικά με τη δυνατότητα μείωσης του ΦΠΑ στις υπηρεσίες έντασης εργασίας. Με την απόφαση του Συμβουλίου της 28ης Φεβρουαρίου 2000, εξουσιοδοτήθηκαν εννέα κράτη μέλη (Βέλγιο, Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Κάτω Χώρες, Πορτογαλία, Ηνωμένο Βασίλειο - μόνον για τη Νήσο Man) να εφαρμόσουν μειωμένους συντελεστές σε υπηρεσίες όπως η επισκευή ποδηλάτων και υποδημάτων, η οικιακή φροντίδα, η επισκευή παλαιών κατοικιών, η κομμωτική. Αυτή η επιλογή πολιτικής θα τερματιστεί το Δεκέμβριο του 2002. Πριν από αυτή την ημερομηνία, τα κράτη μέλη που έχουν υιοθετήσει το μειωμένο συντελεστή του ΦΠΑ θα υποβάλουν αξιολόγηση του μέτρου αυτού.

3.3. Άξονας III: Προσαρμοστικότητα

3.3.1. Ανασκόπηση των εξελίξεων στις πολιτικές

Με την παγκοσμιοποίηση, τις αλλαγές στη ζήτηση των καταναλωτών και την ταχεία ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών, το κλειδί για την επίτευξη της ανταγωνιστικότητας, της ανάπτυξης του πλούτου και της απασχόλησης έγκειται στην ικανότητα της Ευρώπης να στηρίξει και να προσαρμοστεί σε μια οικονομία όπου η γνώση αποτελεί τον αποφασιστικό παραγωγικό παράγοντα. Στην οικονομία που βασίζεται στη γνώση, όπου η αξία προκύπτει όλο και λιγότερο από τη μαζική παραγωγή και όλο και περισσότερο από την παραγωγικότητα και την καινοτομία, απαιτούνται νέες και πιο ευέλικτες μορφές οργάνωσης της εργασίας στις επιχειρήσεις, καθώς και συνεχής ανανέωση των δεξιοτήτων. Παρ' όλα αυτά, οι συνθήκες για την επιτυχή μετάβαση στην αναδυόμενη οικονομία της γνώσης δεν είναι καθόλου δεδομένες, γεγονός που απαιτεί ένα νέο συμβατικό πλαίσιο όπου θα συμμετέχουν οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και τα άτομα.

Βάσει του άξονα της προσαρμοστικότητας, οι κυβερνήσεις και οι κοινωνικοί εταίροι καλούνται να αναλάβουν συγκεκριμένη δράση, μέσω μιας προσέγγισης σύμπραξης, προκειμένου να εκσυγχρονίσουν την οργάνωση της εργασίας και να υποστηρίξουν την προσαρμοστικότητα στις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης της δια βίου μάθησης. Επιπλέον, οι κυβερνήσεις πρέπει να υποστηρίξουν τις επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό και να προωθήσουν τα προσαρμόσιμα είδη συμβάσεων εργασίας.

Δεδομένου ότι η μεγαλύτερη προσαρμογή πραγματοποιείται στον ίδιο το χώρο εργασίας, είναι προφανές ότι οι κοινωνικοί εταίροι είναι οι κύριοι φορείς προώθησης της προσαρμοστικότητας, με την υποστήριξη των κυβερνήσεων. Εν τούτοις, ο βαθμός της συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων στη διαδικασία των ΕΣΔ είναι άνισος (βλ. τμήμα 4.3.) και η υποβολή εκθέσεων σχετικά με τις τρέχουσες εξελίξεις από τους κοινωνικούς εταίρους είναι ανεπαρκής. Αυτό αποτελεί ιδιαίτερο πρόβλημα σε εκείνα τα κράτη μέλη όπου οι συλλογικές διαπραγματεύσεις είναι αποκεντρωμένες. Γενικά, τα ΕΣΔ δεν παρέχουν πλήρη εικόνα της προόδου της προσαρμοστικότητας στις συλλογικές συμβάσεις και στις μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας, δυσχεραίνοντας έτσι την αξιολόγηση των σημερινών εξελίξεων στο πλαίσιο αυτού του άξονα.

Στα περισσότερα κράτη μέλη υπήρξε μια τάση προς τις εταιρικές σχέσεις, συχνά τριμερείς, ως βάση για μακροπρόθεσμες προσεγγίσεις σε διάφορα ζητήματα. Σε αυτά τα ζητήματα περιλαμβάνονται η συγκράτηση των μισθών, η υποστήριξη της απασχόλησης μέσω της νέας εξισορρόπησης του κόστους της εργασίας, ο εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου, η εισαγωγή νέων μορφών οργάνωσης της εργασίας, και, τελευταία, η αυξημένη έμφαση στη δια βίου μάθηση. Οι πρόσφατες νομοθετικές πρωτοβουλίες σε σχέση με το χρόνο εργασίας έχουν δώσει ώθηση στον κοινωνικό διάλογο και τις συλλογικές συμφωνίες, και έχουν αποτελέσει καταλύτη για την εισαγωγή νέων μορφών οργάνωσης της εργασίας. Παραδείγματα αποτελούν η μείωση του χρόνου εργασίας στη Γαλλία, οι "λογαριασμοί χρόνου εργασίας" ως μέρος της "συμμαχίας για την απασχόληση" στη Γερμανία, οι διατάξεις περί μερικής απασχόλησης και η διευκόλυνση της χρήσης των γραφείων προσωρινής εργασίας στην Ιταλία, καθώς και η προσαρμογή του νόμου περί ωρών εργασίας στις Κάτω Χώρες. Ωστόσο, δεν φαίνεται να υπάρχει ολοκληρωμένη προσέγγιση στην πλειονότητα των κρατών μελών.

Στα ΕΣΔ υπάρχουν ακόμα λίγες ενδείξεις προόδου σε θέματα που συνδέονται με τον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης της εργασίας. Επιπλέον, υπάρχουν μόνον λίγες αναφορές σε συλλογικές συμφωνίες, οι οποίες παρέχουν το πλαίσιο στήριξης για αυτή τη διαδικασία αλλαγής. Όπου αναφέρονται ενέργειες, όπως το 1999, συχνά αυτές περιορίζονται στον τομέα της μείωσης και αναδιοργάνωσης του χρόνου εργασίας. Η οργάνωση της εργασίας υποστηρίχθηκε από κρατικά προγράμματα μόνον σε λίγα κράτη μέλη (Φινλανδία, Δανία, Ιρλανδία) [24].

[24] Πρόσφατη έκθεση δείχνει ωστόσο ότι τέτοια προγράμματα, που λειτουργούν με την υποστήριξη των επιχειρήσεων, υπάρχουν και σε άλλα κράτη μέλη. Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Government Support Programmes for New Forms of Work Organisation (Κρατικά προγράμματα υποστήριξης για νέες μορφές οργάνωσης της εργασίας) -OPOCE ISBN 92-828-9326X

Πολλά κράτη μέλη/περιφέρειες (Σουηδία, Δανία, Ιρλανδία, Κάτω Χώρες, Βόρεια Ιταλία, Φλάνδρα) αναφέρουν την ύπαρξη στένωσης όσον αφορά την προσφορά στην αγορά εργασίας. Αυτό το γεγονός προκάλεσε την αναπροσαρμογή των διατάξεων περί μετανάστευσης για επαγγελματίες στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας σε ορισμένα κράτη μέλη (Γερμανία, Δανία, Σουηδία, Ιρλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Φινλανδία) και την αυξημένη σημασία που δίνεται στη δια βίου μάθηση στο πλαίσιο των ενεργειών που συνδέονται με την προσαρμοστικότητα σχεδόν σε όλα τα κράτη μέλη. Οι ενέργειες κυμαίνονται από την αύξηση του ποσοστού εισφοράς από τους μισθούς προκειμένου να υποστηριχθεί η επαγγελματική κατάρτιση στο Βέλγιο, έως την επιβολή ειδικής εισφοράς στην Ιρλανδία (ήδη υπάρχουσας στη Γαλλία), και έως την άμεση υποστήριξη των ατόμων μέσω των λογαριασμών μάθησης (Ηνωμένο Βασίλειο). Έχουν καταβληθεί ιδιαίτερες προσπάθειες στον τομέα της απόκτησης δεξιοτήτων σχετικών με την ΤΠΕ (Δανία, Φινλανδία, Ιρλανδία, Σουηδία, Γερμανία και Πορτογαλία). Μόνον μερικά κράτη μέλη αντιμετωπίζουν την επαγγελματική κατάρτιση ως επένδυση, προβλέποντας την πλήρη απαλλαγή των δαπανών για κατάρτιση και επιμόρφωση από κάθε είδους φόρων. Αναμένεται να υιοθετηθεί μια ισορροπημένη προσέγγιση όσον αφορά τα γραφεία προσωρινής εργασίας στην Ισπανία.

Παρά την ύπαρξη ορισμένων νέων πρωτοβουλιών, η πρόοδος όσον αφορά την εισαγωγή πιο προσαρμόσιμων μορφών συμβάσεων στις εργατικές νομοθεσίες των κρατών μελών εξακολουθεί να είναι περιορισμένη, εφόσον η μεγάλη πλειονότητα των κρατών μελών υιοθετεί μόνον αποσπασματικές ή σταδιακές μεταρρυθμίσεις. Ενώ αναφέρονται ορισμένες πρωτοβουλίες, συχνά με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, οι οποίες αποβλέπουν στην παραμονή των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων στην ενεργό ζωή (ύστερα από ειδικές συστάσεις του Συμβουλίου σε ορισμένα κράτη μέλη), δεν έχει ακόμα αποδειχθεί η ύπαρξη θετικών αποτελεσμάτων.

Τα γεγονότα

*Το ιρλανδικό "Πρόγραμμα για ευημερία και δικαιοσύνη" (εθνική τριμερής συμφωνία για την περίοδο 2000-2002) καλύπτει τους τομείς της δια βίου μάθησης, της πολιτικής για την αγορά εργασίας, της επέκτασης της κοινωνίας της πληροφορίας, των ίσων ευκαιριών καθώς και των πολιτικών που λαμβάνουν υπόψη τον παράγοντα της οικογένειας.

*Το πρόγραμμα διαρθρωτικής πολιτικής και πολιτικής κοινωνικής πρόνοιας "Δανία 2005" αποτελεί μια ολοκληρωμένη και θεμελιωμένη προσέγγιση της προσαρμοστικότητας της αγοράς εργασίας και των επιχειρήσεων. Οι εταιρικές σχέσεις έχουν αναλάβει συγκεκριμένες ενέργειες που καλύπτουν ευρύ φάσμα θεμάτων σχετικά με την απασχόληση. Αυτό γίνεται είτε μέσω τριμερών δομών, π.χ. κοινωνικό και οικονομικό συμβούλιο στις Κάτω Χώρες είτε μέσω συμφωνιών των κοινωνικών εταίρων στο πλαίσιο της κρατικής υποστήριξης, π.χ. Σουηδία.

*Η επαγγελματική κατάρτιση ως ξεχωριστό στοιχείο των συμφωνιών αναφέρεται από την πλειονότητα των κρατών μελών, ενώ η εμπλοκή των κοινωνικών εταίρων ήταν ιδιαίτερα προφανής στο Βέλγιο, όπου επιτεύχθηκε εθνική συμφωνία-πλαίσιο, με στοχευόμενες επενδύσεις στην κατάρτιση, καθώς και στο Ηνωμένο Βασίλειο με το Union Learning Fund (Συνδικαλιστικό ταμείο μάθησης).

*Η Φινλανδία προέβη σε συνολική αναθεώρηση όλων των πτυχών της οργάνωσης της εργασίας, ενώ υπήρξαν θετικές πρωτοβουλίες στην Πορτογαλία, τη Γαλλία και τις Κάτω Χώρες. Παρ' όλα αυτά, γενικά η προσέγγιση όσον αφορά τον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης της εργασίας στερείται διαφάνειας.

3.3.2. Εκσυγχρονισμός της οργάνωσης της εργασίας, προσαρμοστικότητα στις επιχειρήσεις και κατάρτιση στις επιχειρήσεις

Στην κατευθυντήρια γραμμή 15 υπογραμμίζεται η σημασία των ισχυρών εταιρικών σχέσεων για την προώθηση του εκσυγχρονισμού της εργασίας και των μορφών εργασίας. Τα θέματα που μπορούν να καλυφθούν περιλαμβάνουν π.χ. την επαγγελματική κατάρτιση και την εκ νέου κατάρτιση. Η κατευθυντήρια γραμμή 17 ζητά από τα κράτη μέλη να εξετάσουν, και όπου αυτό αρμόζει, να καταργήσουν τα εμπόδια στις επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό και να εξασφαλίσουν ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο συνεισφέρει στην εξάλειψη των φραγμών στην απασχόληση.

Οι διαφορές στα πρότυπα των εργασιακών σχέσεων οδηγούν σε διαφορετικές προσεγγίσεις όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν τις σχετικές κατευθυντήριες γραμμές. Αυτό είναι ιδιαίτερα προφανές στην περίπτωση του χρόνου εργασίας και της μερικής απασχόλησης, για τις οποίες σε ορισμένα κράτη μέλη οι κοινωνικοί εταίροι διαθέτουν σημαντικά περιθώρια δράσης, ενώ άλλα κράτη μέλη βασίζονται στη νομοθεσία. Σε ορισμένα κράτη μέλη με παράδοση στην νομοθετική προσέγγιση, βελτιώθηκε η εμβέλεια των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Αυτό συνέβη στην Ισπανία, όπου η εργατική νομοθεσία τροποποιήθηκε προκειμένου να διευκολυνθεί η επέκταση των συλλογικών συμφωνιών από τις αρχές της απασχόλησης. Επίσης, η νομοθεσία περί της μείωσης του χρόνου εργασίας στη Γαλλία παρείχε νέα ώθηση για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις σε επίπεδο επιχειρήσεων, πέρα από το χρόνο εργασίας. Στη Γερμανία φαίνεται ότι επιτελείται μεταστροφή προς τα σύμφωνα απασχόλησης σε επίπεδο επιχειρήσεων.

Εταιρικές σχέσεις

Φαίνεται ότι η πλειονότητα των κρατών μελών έχει καθιερώσει ευρείες εταιρικές σχέσεις μεταξύ των εθνικών αρχών και των κοινωνικών εταίρων, οι οποίες αφορούν ιδιαίτερα την προώθηση της συνεχιζόμενης κατάρτισης και αποβλέπουν στην επέκταση της κατάρτισης ή εστιάζουν περισσότερο στην αντιμετώπιση των κενών στις δεξιότητες. Σε ορισμένα κράτη μέλη, οι κοινωνικοί εταίροι εργάζονται όλο και περισσότερο με τις αρχές τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης καθώς και άλλους εταίρους σε αυτά τα επίπεδα, στους οποίους παραχωρείται περισσότερη ευθύνη για την κατάρτιση και την εκπαίδευση. Ωστόσο, παρά τα μεμονωμένα παραδείγματα που παρέχουν τα ΕΣΔ, η γενική εικόνα της παροχής επαγγελματικής κατάρτισης μέσω συμφωνιών παραμένει ημιτελής.

Το πρόγραμμα κατάρτισης για την επαγγελματική μεταστροφή της Φινλανδίας αποσκοπεί στην εξάλειψη των ελλείψεων στην ύπαρξη εργατικού δυναμικού, κυρίως βελτιώνοντας τη διαθεσιμότητα των καταρτισμένων εργαζομένων στον τομέα των ΤΠΕ. Οι κοινωνικοί εταίροι και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση στη Γερμανία συνεργάζονται από το 1998 στη "συμμαχία για την απασχόληση" (Bόndnis fόr Arbeit) σχετικά με θέματα πολιτικής για την απασχόληση, όπως τα προγράμματα μαθητείας για τους νέους απασχολούμενους και κατάρτιση στον τομέα των ΤΠΕ. Στη Γαλλία, οι κοινωνικοί εταίροι προωθούν δραστήρια την καλύτερη πιστοποίηση, την παρακολούθηση της ανάπτυξης της σταδιοδρομίας και τη συγκέντρωση στατιστικών δεδομένων, τομείς όπου οι κοινωνικοί εταίροι μπορούν να συμβάλουν σημαντικά. Η ιρλανδική εταιρική σχέση καταρτίζει ευρύ πρόγραμμα για την προώθηση της δια βίου μάθησης στο εργατικό δυναμικό. Στην Ισπανία η κυβέρνηση και οι κοινωνικοί εταίροι διαχειρίζονται από κοινού το "Δεύτερο εθνικό πρόγραμμα για την επαγγελματική κατάρτιση", το οποίο αποσκοπεί στην προώθηση πιο διαφανούς πιστοποίησης και αναβάθμισης των προσόντων.

Η κατευθυντήρια γραμμή 5 ωθεί επίσης τους κοινωνικούς εταίρους να συνάψουν συμφωνίες προκειμένου να αυξηθούν οι δυνατότητες για κατάρτιση, εργασιακή πείρα, μαθητεία ή άλλα μέτρα που ενδέχεται να προωθήσουν την απασχολησιμότητα (βλ. επίσης τμήμα 3.1.4.)

Όσον αφορά τις εταιρικές σχέσεις που στοχεύουν πιο άμεσα στον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης της εργασίας, έχουν γίνει ορισμένα θετικά βήματα, ιδιαίτερα σε κράτη μέλη στα οποία απευθύνονται οι συστάσεις του Συμβουλίου. Η πορτογαλική κυβέρνηση και οι κοινωνικοί εταίροι συμφώνησαν σχετικά με τα μέτρα για την αποφυγή αδιεξόδου στον κοινωνικό διάλογο. Στο μέλλον, ο κοινωνικός διάλογος θα διεξάγεται σε κλαδικό επίπεδο και θα εστιάζεται σε συγκεκριμένα ζητήματα, όπως η οργάνωση της εργασίας, οι δραστηριότητες κατάρτισης και οι συνθήκες εργασίας. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, δημιουργήθηκε το ταμείο εταιρικών σχέσεων, όπου συμμετέχουν οι κοινωνικοί εταίροι και το οποίο έχει ως σκοπό να προωθήσει νέες μορφές οργάνωσης της εργασίας. Επιπλέον, η εισαγωγή του μέτρου της ελάχιστης αμοιβής απαιτεί, κατά τα λεγόμενα, αλλαγές στην οργάνωση της εργασίας στην πλειονότητα των επιχειρήσεων που αφορά το μέτρο αυτό. Στη Γαλλία έχουν ξεκινήσει συζητήσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, που αποβλέπουν στη μεταρρύθμιση των εργασιακών σχέσεων. Επιπλέον, οι συμφωνίες σε επίπεδο επιχειρήσεων και κλάδων σχετικά με τη μείωση του χρόνου εργασίας έχουν οδηγήσει σε αυξημένη συνεργασία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων σε θέματα όπως η οργάνωση της εργασίας και η κατάρτιση.

Ακόμα, η Φινλανδία, η Ιρλανδία και η Δανία συμφώνησαν για προγράμματα, τα οποία θα τα διαχειρίζονται από κοινού η κυβέρνηση και οι κοινωνικοί εταίροι, για την προώθηση νέων μορφών οργάνωσης της εργασίας. Έχει αποφασιστεί το ξεκίνημα νέου προγράμματος (2000-2004) στη Φινλανδία. Θα καλύψει 600 σχέδια με 85.000 υπαλλήλους. Το πρόγραμμα 'Διαχείριση, οργάνωση και ικανότητα' της Δανίας έχει ως σκοπό να αναπτύξει την ευέλικτη οργάνωση της εργασίας στο 50% των επιχειρήσεων έως το 2002 και αναφέρεται πρόοδος προς αυτό το στόχο. Τα προγράμματα βασίζονται στην εφαρμογή μέτρων σε επίπεδα επιχειρήσεων και εργασιακού χώρου και συνεπώς προβλέπουν την εταιρική σχέση εργαζομένων και διοίκησης.

Ειδικές συνεισφορές στις κατευθυντήριες γραμμές

Όσον αφορά την κατευθυντήρια γραμμή 15, αναφέρεται δράση όπως και το 1999 στον τομέα του χρόνου εργασίας. Ωστόσο σε γενικές γραμμές τα ΕΣΔ περιέχουν λίγες ενδείξεις προόδου σε άλλες πτυχές εκσυγχρονισμού της οργάνωσης της εργασίας. Υπάρχουν μόνον λίγες αναφορές σε συλλογικές συμφωνίες, οι οποίες παρέχουν πλαίσιο στήριξης για αυτή τη διαδικασία αλλαγής. Αναφέρονται ορισμένες πρωτοβουλίες σχετικά με τη διακοπή της σταδιοδρομίας και με την πρόληψη του άγχους που συνδέεται με την εργασία.

Χρόνος εργασίας

Τα θέματα που αφορούν το χρόνο εργασίας απασχολούν αρκετά από τα κράτη μέλη. Στη Γαλλία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο δόθηκε έμφαση στη δημιουργία θέσεων εργασίας μέσω των διαπραγματεύσεων για τη μείωση του χρόνου εργασίας. Στο γαλλικό ΕΣΔ, ο αριθμό θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν ή διατηρήθηκαν χάρη στη νομοθεσία περί των 35 ωρών, εκτιμάται σε 182.000. Η γαλλική πρωτοβουλία οδήγησε επίσης σε θετικά αποτελέσματα όσον αφορά την οργάνωση της εργασίας, γεγονός που καταδεικνύει ότι τα ζητήματα του χρόνου εργασίας, της οργάνωσης της εργασίας και της δια βίου μάθησης συνδέονται στενά. Σε άλλα κράτη μέλη, οι εξελίξεις συνδέονται στενότερα με τις παραδοσιακές ανησυχίες για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την ευελιξία. Έτσι, η Πορτογαλία αναφέρει την ύπαρξη νέας νομοθεσίας για τον περιορισμό της νυκτερινής εργασίας. Σε άλλα κράτη μέλη, όπως η Αυστρία, η Γερμανία, η Δανία, η Σουηδία και οι Κάτω Χώρες, δόθηκε έμφαση στην αναδιοργάνωση του χρόνου εργασίας, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των υπερωριών και της αύξησης της ευελιξίας του χρόνου εργασίας μέσω της επέκτασης της περιόδου αναφοράς. Στη Δανία και σε ορισμένους κλάδους στην Αυστρία, η ευελιξία αυξήθηκε μέσω του υπολογισμού του μέσου αριθμού ωρών εργασίας. Στις Κάτω Χώρες, ο νέος νόμος περί ωρών εργασίας θα δώσει περισσότερες δυνατότητες στους εργαζομένους να συνδυάσουν την εργασία με άλλες δραστηριότητες, ενώ παράλληλα παρέχει το καταστατικό δικαίωμα για εργασία περισσότερων ή λιγότερων ωρών.

Οι μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενοι

Τα κράτη μέλη και οι κοινωνικοί εταίροι προσπαθούν όλο και περισσότερο να δημιουργήσουν ευέλικτες μορφές εργασίας, οι οποίες να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων [25], ακολουθώντας ειδικότερα τις συστάσεις του Συμβουλίου. Στην Αυστρία, οι συμφωνίες μεταξύ των κοινωνικών εταίρων αποτελούν μέρος νομοθετικής δέσμης μέτρων για τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζομένους, συμπεριλαμβανομένων προτύπων χρόνου εργασίας για μεγαλύτερους εργαζομένους, ευέλικτων ρυθμίσεων για περιορισμένο χρόνο εργασίας και δραστηριοτήτων ευαισθητοποίησης σε θέματα συντάξεων μερικής απασχόλησης. Προβλέπεται δεύτερη δέσμη μέτρων για το 2000. Επίσης, οι κοινωνικοί εταίροι στη Γερμανία και το Βέλγιο συνέβαλαν στα μέτρα που αφορούν τους εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας, με πρωτοβουλίες όπως τη δομημένη μερική απασχόληση και νέα εργασιακά πρότυπα. Στις Κάτω Χώρες, ελήφθησαν πρωτοβουλίες για τη συγκράτηση ή την επιστροφή των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων στην αγορά εργασίας, μέσω ευνοϊκής φορολογικής μεταχείρισης. Στη Φινλανδία το πρόγραμμα 'Well-being at Work' (Ευεξία στην εργασία ), το οποίο αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας της εργασίας, εστιάζεται ειδικότερα στους εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας.

[25] Οι εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα των 55-64 ετών.

Αντιμετώπιση των φραγμών στους οποίους προσκρούει η επένδυση στην επαγγελματική κατάρτιση

Όσον αφορά την εξέταση των φορολογικών φραγμών στις επενδύσεις σε ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση (κατευθυντήρια γραμμή 17), αναφέρονται μόνον δύο πρωτοβουλίες (στην Αυστρία και τη Γαλλία), ενώ τα ΕΣΔ του περασμένου έτους περιλαμβάνουν παραδείγματα φορολογικών ελαφρύνσεων για την κατάρτιση σε τέσσερις χώρες. Η Αυστρία εφάρμοσε νομοθεσία για τη δυνατότητα φορολογικής έκπτωσης των δαπανών επαγγελματικής κατάρτισης. Στη Γαλλία, τα υπάρχοντα επίπεδα φορολογικών ελαφρύνσεων για επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό θα αυξηθούν, ενώ οι υψηλότερες ελαφρύνσεις θα απευθύνονται στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Δύο κράτη μέλη αναφέρουν νέα οικονομικά μη φορολογικά μέτρα. Στο Βέλγιο, τα υπάρχοντα συστήματα για τη δέσμευση των εταιρειών μέσω διεπαγγελματικών συμφωνιών επεκτάθηκαν και στην υποστήριξη της αναδιοργάνωσης των εταιρειών. Στη Δανία, οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν στα συστήματα προγραμματισμού για την κατάρτιση δικαιούνται την κάλυψη των δαπανών τους κατά το 50%. Όσον αφορά τους μεμονωμένους εργαζομένους, οι Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο εφαρμόζουν το σύστημα των ατομικών λογαριασμών μάθησης. Σε άλλα κράτη μέλη εξετάζεται η πιθανότητα εφαρμογής παρόμοιων συστημάτων.

Η έλλειψη συγκριτικών δεδομένων και κοινών δεικτών δεν επιτρέπει να αξιολογηθεί ο βαθμός στον οποίο τα νέα μέτρα έχουν βελτιώσει τη διαθεσιμότητα της επαγγελματικής κατάρτισης και της ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης καθώς και τη συμμετοχή των εργαζομένων σε αυτές. Ωστόσο, ορισμένα κράτη μέλη χρησιμοποιούν εθνικά δεδομένα για τη μέτρηση της προόδου όσον αφορά τη διαθεσιμότητα των προγραμμάτων κατάρτισης (Ισπανία, Ιρλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Φινλανδία, Βέλγιο, Γαλλία και Πορτογαλία).

Μερική απασχόληση

Ορισμένα κράτη μέλη αναφέρουν την επίτευξη προόδου σε θέματα μερικής απασχόλησης, μέσω της εφαρμογής της οδηγίας 97/81/ΕΚ για την εργασία μερικής απασχόλησης - στο Βέλγιο, τη Γερμανία, Ιταλία, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία. Επιπλέον, η Ισπανία ανέφερε αύξηση του αριθμού των συμβάσεων μερικής απασχόλησης από 147.000 το 1998 σε 261.000 το 1999 βάσει της συμφωνίας για την προώθηση της μερικής απασχόλησης. Στη Δανία, ύστερα από νέες συμφωνίες μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, το 50% του εργατικού δυναμικού έχει τώρα πρόσβαση σε θέσεις εργασίας με καθεστώς μερικής απασχόλησης. Στις Κάτω Χώρες, η μερική απασχόληση έχει αυξηθεί κατά 5,2% ετησίως από το 1990: αυτή η αύξηση οφείλεται κυρίως στους εργαζομένους που ασκούν τις προσωπικές επιλογές τους.

3.3.3. Προσαρμογή του εργατικού δικαίου

Η πρόοδος σε θέματα που αφορούν την κατευθυντήρια γραμμή 16 εξακολουθεί να είναι περιορισμένη. Παρ' ότι εφέτος αναφέρονται περισσότερες πρωτοβουλίες για την ενσωμάτωση πιο προσαρμόσιμων μορφών συμβάσεων στην εργατική νομοθεσία από ό,τι το 1999, η πλειονότητα των κρατών μελών έχει υιοθετήσει αποσπασματικές ή σταδιακές προσεγγίσεις, όπου δίνεται έμφαση σε ένα ή, σπάνια, μερικά θέματα, αντί για μια συνολική μεταρρύθμιση της εργατικής νομοθεσίας. Η περιορισμένη προσέγγιση της μεταρρύθμισης που ακολουθείται στην πλειονότητα των κρατών μελών δεν εξασφαλίζει πάντοτε ότι οι κατευθυντήριες γραμμές που αφορούν την προσαρμογή της εργατικής νομοθεσίας αντικατοπτρίζονται στη διαδικασία αυτή. Όπου πραγματοποιείται μεταρρύθμιση μεγάλης κλίμακας, και ιδιαίτερα στη Φινλανδία, είναι σαφές ότι αυτή ενδέχεται να αποτελέσει μακρά διαδικασία. Η επιτροπή που ετοίμασε συνολική μεταρρύθμιση του νόμου περί συμβάσεων εργασίας χρειάστηκε τέσσερα έτη για την έκδοση της τελικής έκθεσής της, η οποία τώρα θα αποτελέσει τη βάση για τις προτάσεις που θα υποβάλει η κυβέρνηση στο κοινοβούλιο.

Στην Ιταλία, η προηγούμενη πρόταση που αφορά τους "εργαζομένους που απασχολούνται στην παράλληλη αγορά εξαρτημένης εργασίας" εξακολουθεί να εξετάζεται από το κοινοβούλιο. Η Δανία αναφέρει ότι η κυβέρνηση εξετάζει την πιθανότητα έναρξης μιας μελέτης σχετικά με την εμβέλεια των διαφόρων τύπων συμβάσεων εργασίας και τις συνέπειές τους. Όσον αφορά την τηλεργασία, η ιρλανδική κυβέρνηση σχεδιάζει την αναθεώρηση των σχετικών φορολογικών και περιβαλλοντικών δομών, ενώ η Σουηδία έχει βελτιώσει την ασφάλεια απασχόλησης των τηλεργαζομένων. Σημειώθηκαν νομοθετικές εξελίξεις όσον αφορά την προσωρινή εργασία μέσω πρακτορείων στην Ιταλία, την Πορτογαλία, την Ελλάδα και ιδιαίτερα στην Ισπανία, όπου απαλείφθηκαν σοβαρά νομοθετικά εμπόδια σε αυτή τη μορφή εργασίας. Στην Ισπανία ο σκοπός της νέας νομοθεσίας είναι η εξισορρόπηση μεταξύ ασφάλειας και ευελιξίας, με την επέκταση της αρχής της ίσης μεταχείρισης μεταξύ εργαζομένων από πρακτορεία και εργαζομένων εντός της επιχείρησης. Στη Σουηδία, το κοινοβούλιο ζήτησε από την κυβέρνηση να αναθεωρήσει τη νομοθεσία σχετικά με την προσωρινή εργασία μέσω πρακτορείων. Ο χρόνος εργασίας και η μερική απασχόληση, συμπεριλαμβανομένων των νομοθετικών πτυχών τους, εξετάστηκαν στο κεφάλαιο 2.3.2.

Όσον αφορά την ενημέρωση των εργαζομένων και τη γνωμοδότησή τους, η γαλλική κυβέρνηση δηλώνει ότι πρέπει να ενισχυθούν οι αρμοδιότητες των αντιπροσωπευτικών σωμάτων των εργαζομένων προκειμένου να εξασφαλιστεί η πλήρη ενημέρωσή τους σχετικά με τις αποφάσεις, γεγονός το οποίο ενδέχεται να επηρεάσει την απασχόληση ή τις συνθήκες εργασίας. Επίσης η Φινλανδία αναφέρει ότι οι οργανώσεις της αγοράς εργασίας θα εξακολουθήσουν να αξιολογούν τη λειτουργία του συστήματος του συνδικαλιστικού εκπροσώπου (shop steward system), ειδικότερα σε μικρές επιχειρήσεις.

Η λήξη των συμβάσεων εργασίας αναφέρθηκε επίσης από διάφορα κράτη μέλη. Στις Κάτω Χώρες, η διττή φύση της διαδικασίας απόλυσης βρίσκεται αυτή τη στιγμή υπό εξέταση από επιτροπή, η οποία θα γνωμοδοτήσει στην κυβέρνηση σχετικά με την κατάργηση ή την αναδιοργάνωση του διττού συστήματος απολύσεων. Στην Πορτογαλία, η νομοθεσία που συνδέεται με τις προσωρινές απολύσεις τροποποιήθηκε ενώ η γαλλική κυβέρνηση θεωρεί ότι η νομοθεσία περί απολύσεων αποτελεί επίμαχο θέμα και αναφέρει ενδεχόμενη αναθεώρησή της. Η Σουηδία και η Φινλανδία εξετάζουν την πιθανότητα νομοθετικών μέτρων σε αυτόν τον τομέα.

Ένα νέο, πρωτοεμφανιζόμενο ζήτημα είναι το δικαίωμα του εργαζομένων στην ιδιωτική ζωή, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των εργαζομένων ('προστασία των δεδομένων'). Στη Σουηδία, τη Φινλανδία και τη Γερμανία, το ζήτημα εξετάζεται ενόψει νομοθετικών μέτρων.

Ανασκόπηση της προσαρμοστικότητας

Ο παρών πίνακας καταρτίστηκε βάσει της συγκριτικής και ποιοτικής αξιολόγησης των πληροφοριών που παρέχονται στα ΕΣΔ του 2000. Το σύμβολο X υποδηλώνει την ένταση των (νέων) μέτρων που αναφέρονται σε κάθε ΕΣΔ.

Δεν είναι σκόπιμη η παρουσίαση συνολικής ανασκόπησης ή κατάταξης της τρέχουσας θέσης κάθε κράτους μέλους.

Κ = Κυβέρνηση; ΚΕ = Κοινωνικοί εταίροι. ( = υποδηλώνει ότι αυτό το ζήτημα δεν αναφέρεται στο ΕΣΔ του 2000

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

3.4. Άξονας IV: Ίσες ευκαιρίες

3.4.1. Ανασκόπηση των εξελίξεων στις πολιτικές

Τα ΕΣΔ του 2000 κατευθύνονται σε μεγάλο βαθμό από τις συστάσεις του 1999 σε θέματα πολιτικής. Υπήρξε βελτίωση σχετικά με την ενσωμάτωση της διάστασης της ισότητας των δύο φύλων στις πολιτικές των κρατών μελών. Ωστόσο σε πολλές χώρες πρέπει ακόμα να καταβληθούν ουσιαστικές προσπάθειες σε αυτό το ζήτημα, ενώ πολλά μέτρα ακόμα παρουσιάζονται ως ουδέτερα ως προς το φύλο (βλ. τμήμα 4.5 για ανάπτυξη).

Το 1999, πέντε από τις 15 χώρες (Δανία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Φινλανδία και Κάτω Χώρες), ικανοποιούσαν το στόχο του 60% για το ποσοστό γυναικείας απασχόλησης, που τέθηκε στη σύνοδο κορυφής της Λισαβόνας. Πολλές χώρες αναφέρουν ότι η αύξηση του ποσοστού της γυναικείας απασχόλησης έως το 2010 αποτελεί ειδικό στόχο και ότι έχουν ληφθεί διάφορα μέτρα. Παρ' όλα αυτά, το γεγονός ότι οι δύο χώρες με το μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ των δύο φύλων και με τα χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης (Ισπανία και Ελλάδα) έχουν μόνον αναλάβει περιορισμένες ενέργειες για τη βελτίωση της κατάστασης, είναι απογοητευτικό.

Τα περισσότερα κράτη μέλη αντιμετωπίζουν το χάσμα των δύο φύλων στην ανεργία λαμβάνοντας κυρίως μέτρα που απευθύνονται σε μακροχρόνια άνεργες ή νέες γυναίκες. Επιπλέον, οι γυναίκες συχνά ενθαρρύνονται με διάφορους τρόπους να συμμετάσχουν σε ενεργά μέτρα που βελτιώνουν την απασχολησιμότητά τους.

Πολλά κράτη μέλη εξαγγέλλουν μέτρα για τη μείωση των διακρίσεων των δύο φύλων στα επαγγέλματα και τους διάφορους κλάδους. Μεταξύ των τριών κρατών με το μεγαλύτερο διαχωρισμό των επαγγελμάτων βάσει του φύλου, η Φινλανδία προτείνει την πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση, ενώ η Σουηδία εστιάζεται στην επιρροή των εκπαιδευτικών επιλογών των νέων. Ωστόσο η Δανία προτείνει μόνον λίγα μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού του διαχωρισμού. Η Σουηδία και η Φινλανδία λαμβάνουν υπόψη το ζήτημα του διαχωρισμού των φύλων σε ορισμένους κλάδους, ενώ η Πορτογαλία πρέπει να σημειώσει πρόοδο.

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα κρατών μελών που θίγουν το άνοιγμα της ψαλίδας όσον αφορά τους μισθούς των δύο φύλων. Ορισμένες πρωτοβουλίες αφορούν την αναθεώρηση των συστημάτων για την ταξινόμηση των επαγγελμάτων και την αξιολόγηση της εργασίας, ενώ άλλες έγκεινται σε εκστρατείες ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης. Οι χώρες με τις μεγαλύτερες διαφορές μεταξύ φύλων αντιμετωπίζουν το πρόβλημα ειδικά, όμως τα αποτελέσματα των μέτρων πολιτικής δεν έχουν ακόμα αξιολογηθεί. Ορισμένα κράτη μέλη - Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία - δεν αναφέρουν σχεδόν καθόλου μέτρα για την αντιμετώπιση του μισθολογικού χάσματος ανδρών και γυναικών. Γενικά, το γεγονός ότι σχεδόν κανένα κράτος μέλος δεν έχει λάβει μέτρα για τη μείωση των διαφορών στα εισοδήματα, είναι αξιοσημείωτο. Οι περισσότερες ενέργειες επικεντρώνονται μόνον στα έσοδα που προκύπτουν από την εργασία.

Τα μέτρα πολιτικής που αποσκοπούν στο να συμβιβάσουν την εργασία με την οικογενειακή ζωή κυμαίνονται ιδιαίτερα μεταξύ των κρατών μελών. Οι ρυθμίσεις του χρόνου εργασίας, όπως η ευέλικτη και μερική απασχόληση, αποτελούν συνήθεις πρωτοβουλίες, καθώς και οι άτυπες συμβάσεις και άλλες ευέλικτες μορφές απασχόλησης. Οι συμφωνίες των κοινωνικών εταίρων σε επίπεδο επιχειρήσεων συχνά ενθαρρύνονται. Επιπλέον, όλα τα κράτη μέλη θεωρούν το πρόβλημα της φροντίδας των παιδιών ως ουσιαστικό για το συμβιβασμό της εργασίας και της οικογενειακής ζωής. Ένα θετικό στοιχείο είναι η αυξανόμενη τάση για την καθιέρωση ποσοτικών στόχων, ιδιαίτερα για τη φροντίδα των παιδιών. Αυτό το στοιχείο ακολουθεί τα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής της Λισαβόνας, σχετικά με την καθιέρωση σημείου αναφοράς για τη βελτίωση της φροντίδας των παιδιών. Ωστόσο εξακολουθεί να δίνεται πολύ λίγη προσοχή στη φροντίδα των ηλικιωμένων και άλλων εξαρτώμενων ατόμων.

Σημαντικός αριθμός των συστάσεων του 1999 σε θέματα πολιτικής αναφέρεται στην ισότητα των φύλων. Λαμβάνονται υπόψη σχεδόν όλα τα ΕΣΔ. Αυτό συμβαίνει για εκείνες τις συστάσεις που αναφέρονται ρητά στην ισότητα των φύλων. Αντίθετα, οι συστάσεις που έχουν διατυπωθεί με τρόπο πιο έμμεσο και στις οποίες πρέπει να ενσωματωθεί η διάσταση της ισότητας των δύο φύλων, εφαρμόζονται σε μικρότερο βαθμό. Ειδικότερα αυτό συμβαίνει με τη σύσταση που αφορά την εξάλειψη της αρνητικής επιρροής των συστημάτων φόρων και παροχών στη συμμετοχή των γυναικών στην απασχόληση, στην οποία μόνον η Ιρλανδία ανταποκρίθηκε θετικά με την υιοθέτηση της εξατομίκευσης στη φορολόγηση του εισοδήματος.

3.4.2. Μείωση του χάσματος των δύο φύλων

Η μείωση του χάσματος στην απασχόληση και στην ανεργία

Τα γεγονότα:

*Το χάσμα των δύο φύλων στην αγορά εργασίας παραμένει σημαντικό σε όλα τα κράτη μέλη και στην ΕΕ στο σύνολό της. Στην ΕΕ, το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών βρίσκεται στο 53 τοις εκατό, λίγο περισσότερο από 18,2 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από το ποσοστό των ανδρών.

*Το μεγαλύτερο χάσμα σε ποσοστά απασχόλησης των δύο φύλων απαντάται στην Ισπανία, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ιρλανδία και το Λουξεμβούργο, όπου υπερβαίνει τις 20 ποσοστιαίες μονάδες (σε απόλυτο ποσό).

*Ορισμένα κράτη μέλη κατάφεραν να μειώσουν σημαντικά το χάσμα των δύο φύλων όσον αφορά την απασχόληση από το 1997 (δηλ. περισσότερο από 2 ποσοστιαίες μονάδες): Βέλγιο, Δανία, Ελλάδα, Λουξεμβούργο και Κάτω Χώρες.

*Στα περισσότερα κράτη μέλη, το ποσοστό ανεργίας εξακολουθεί συστηματικά να είναι υψηλότερο για τις γυναίκες από ό,τι για τους άνδρες. Κατά μέσο όρο το ποσοστό ανεργίας για τις γυναίκες αυτή τη στιγμή υπερβαίνει κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες εκείνο των ανδρών, όμως σε μερικές χώρες το χάσμα είναι κατά πολύ μεγαλύτερο, όπως για παράδειγμα στην Ισπανία (διαφορά 12 ποσοστιαίων μονάδων), Ελλάδα (9 μονάδες) και Ιταλία (7 μονάδες).

*Μεταξύ του 1998 και του 1999, σχεδόν όλα τα κράτη μέλη μείωσαν το χάσμα των δύο φύλων σε θέματα ανεργίας, επιβεβαιώνοντας έτσι τις γενικά θετικές προοπτικές για τις γυναίκες που ζητούν πρόσβαση σε θέσεις εργασίας.

Καλές επιδόσεις:

*Το μικρότερο χάσμα των δύο φύλων σε ποσοστά απασχόλησης: Σουηδία, Φινλανδία και Δανία. Μέσος όρος: 5,7 ποσοστιαίες μονάδες.

*Το μικρότερο χάσμα των δύο φύλων σε ποσοστά ανεργίας: Ιρλανδία, Σουηδία και Φινλανδία. Μέσος όρος: 0,3 ποσοστιαίες μονάδες.

Τα περισσότερα κράτη μέλη προσπαθούν να μειώσουν το άνοιγμα της ψαλίδας όσον αφορά την απασχόληση και την ανεργία. Η Γαλλία παρέχει καλύτερη αρχική κατάρτιση στις νέες γυναίκες καθώς και επαγγελματικό προσανατολισμό στις άνεργες γυναίκες. Η Πορτογαλία καθορίζει ως ειδικό στόχο τη μείωση του χάσματος των φύλων όσον αφορά την ανεργία, εστιάζοντας ειδικότερα στους νέους. Εκτός από την Ισπανία, η οποία προτείνει επιπλέον επίδομα στις εισφορές των εργοδοτών όταν προσλαμβάνουν μακροχρόνια άνεργες γυναίκες ή άνεργες γυναίκες άνω των 45 ετών, οι άλλες δύο χώρες με το μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ των δύο φύλων ( Ιταλία και Ελλάδα) προτείνουν πολύ λίγα ειδικά μέτρα για τη διόρθωση της κατάστασης αυτής.

Διάφορα κράτη μέλη αναφέρουν ως ειδικό στόχο τους την αύξηση του ποσοστού της γυναικείας απασχόλησης (Βέλγιο, Κάτω Χώρες, Λουξεμβούργο, Φινλανδία, Γαλλία και Ιταλία). Οι περισσότερες χώρες εξαγγέλλουν διάφορα μέτρα για την επίτευξη του στόχου αυτού. Πολλές αναφέρονται σε περισσότερη και καλύτερη φροντίδα για τα εξαρτώμενα άτομα, καλύτερες ώρες εργασίας και καλύτερα επιμορφωτικά μαθήματα. Οι Κάτω Χώρες εξαγγέλλουν φορολογική μεταρρύθμιση το 2001, η οποία αποσκοπεί στην αύξηση της απασχόλησης των γυναικών. Η Ιρλανδία εισήγαγε την εξατομίκευση της φορολόγησης, σε αντιδιαστολή με την από κοινού φορολόγηση του ζευγαριού, μέτρο που αναμένεται να ενθαρρύνει τη γυναικεία απασχόληση. Η Ιταλία αναφέρεται μεταξύ άλλων και στις βελτιωμένες ρυθμίσεις για μερική απασχόληση καθώς και σε άλλα μέτρα ευελιξίας, ως σημαντικά εργαλεία για την αύξηση της προσφοράς σε γυναικείο εργατικό δυναμικό. Το γεγονός ότι χώρες με υψηλό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων όσον αφορά την απασχόληση, όπως η Ιταλία, η Ιρλανδία και το Λουξεμβούργο, προτείνουν διάφορα μέτρα για τη βελτίωση της κατάστασης, είναι ενθαρρυντικό. Από την άλλη πλευρά, οι δύο χώρες με το μεγαλύτερο χάσμα στην απασχόληση (Ελλάδα και Ισπανία) δεν προτείνουν σημαντικές πρωτοβουλίες πολιτικής για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Η δράση για την επίτευξη ισορροπημένης αντιπροσώπευσης ανδρών και γυναικών σε όλους τους κλάδους και τα επαγγέλματα

Τα γεγονότα:

*Ο διαχωρισμός των φύλων στην απασχόληση παραμένει σημαντικό πρόβλημα, καθώς οι άνδρες και οι γυναίκες εξακολουθούν να αντιπροσωπεύονται άνισα στους κλάδους και τα επαγγέλματα σε όλη την ΕΕ. Η ανισορροπία αυτή μεταξύ των δύο φύλων σε συγκεκριμένα επαγγέλματα καλύπτει περίπου το ένα τέταρτο όλων των εργαζομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ η ανισορροπία ανά κλάδο αντιπροσωπεύει σχεδόν το 18%.

*Οι χώρες με υψηλά ποσοστά απασχόλησης για τις γυναίκες, όπως η Φινλανδία, η Σουηδία και η Δανία, τείνουν να παρουσιάζουν συγκριτικά περισσότερο διαχωρισμένες επαγγελματικές δομές, της τάξης του 29%, γεγονός που υποδηλώνει ότι έχει δοθεί περισσότερη έμφαση στην επίτευξη υψηλών ποσοστών ζήτησης για τις εργαζόμενες γυναίκες από ό,τι στην εξασφάλιση της ίσης πρόσβασης των ανδρών και των γυναικών σε όλα τα είδη των επαγγελμάτων.

*Ανά κλάδο, η Σουηδία και η Φινλανδία έχουν αγορές εργασίας με έντονο διαχωρισμό ως προς τα δύο φύλα, και το ίδιο συμβαίνει με την Πορτογαλία, την Αυστρία και την Ιρλανδία, των οποίων ο δείκτης διαχωρισμού των φύλων υπερβαίνει το 20%.

Καλές επιδόσεις:

*Χαμηλότερος δείκτης διαχωρισμού ανά επάγγελμα: Ιταλία, Κάτω Χώρες και Ισπανία. Μέσος όρος: 23,4%.

*Χαμηλότερος δείκτης διαχωρισμού ανά κλάδο: Ελλάδα, Ιταλία και Γαλλία. Μέσος όρος: 15,7%.

Μια από τις πιο ολοκληρωμένες προσεγγίσεις απαντάται στη Φινλανδία, η οποία σχεδιάζει συνολική στρατηγική, ύστερα από την εφαρμογή της σύστασης του 1999 σχετικά με αυτό το ζήτημα. Θα ξεκινήσει τετραετές σχέδιο για τη δημιουργία μιας "ίσης αγοράς εργασίας", η οποία θα επηρεάζει τους μηχανισμούς τοποθέτησης των ανδρών και των γυναικών στα διάφορα επαγγέλματα. Επιπλέον, θα ξεκινήσει τριετές πρόγραμμα συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων και σχολείων, με σκοπό να ενθαρρυνθούν τα αγόρια και τα κορίτσια να διαφοροποιήσουν τις επαγγελματικές επιλογές τους. Η Σουηδία επικεντρώνεται σε διάφορα μέτρα που αποβλέπουν στο να επηρεάσουν τις εκπαιδευτικές επιλογές σε διάφορα επίπεδα (βελτιωμένη καθοδήγηση, νέο τεχνολογικό πρόγραμμα σχεδιασμένο ώστε να ελκύει περισσότερο τα κορίτσια, κ.τ.λ.).

Υπάρχουν πολλά άλλα παραδείγματα μέτρων που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπιση του διαχωρισμού των φύλων. Η Γερμανία παρέχει σαφή σημεία αναφοράς και σύγκρισης για την τεχνολογία της πληροφορίας και τα πανεπιστήμια, σύμφωνα με τα οποία το ποσοστό των γυναικών αναμένεται να αυξηθεί έως το 2005. Στην Ελλάδα, αυτή τη στιγμή εξετάζεται σύστημα ποσοστώσεων. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει καθιερώσει νέα στρατηγική ίσων ευκαιριών για την υπηρεσία επαγγελματικού προσανατολισμού, βάσει της οποίας θα παρέχονται αμερόληπτες συμβουλές στους νέους για την επιλογή της σταδιοδρομίας τους. Επιπλέον, η Σουηδία αυτή τη στιγμή θέτει νέους στόχους προσλήψεων για γυναίκες καθηγητές. Η Ισπανία εισήγαγε επιπλέον επίδομα στις εισφορές των εργοδοτών για τη μόνιμη απασχόληση γυναικών σε επαγγέλματα όπου αυτές δεν εκπροσωπούνται επαρκώς. Ακόμα, στο Λουξεμβούργο και την Αυστρία εξαγγέλλονται διάφορα μέτρα για τη μείωση του διαχωρισμού των δύο φύλων.

Όμως πολλές από τις προτεινόμενες ενέργειες βρίσκονται ακόμα στο στάδιο σχεδιασμού ή έχουν μόλις ξεκινήσει. Συνεπώς, πρέπει να τονιστεί η σημασία της συνέχισης αυτών των μέτρων, και ειδικότερα σε μακροπρόθεσμη βάση, εφόσον πολλές από αυτές τις πρωτοβουλίες συνδέονται με εκπαιδευτικές επιλογές και θα έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες στην ισορροπία των δύο φύλων στην αγορά εργασίας.

Ωστόσο η Δανία και η Πορτογαλία, οι οποίες εμφανίζουν μεγάλο διαχωρισμό μεταξύ των δύο φύλων, ανά επάγγελμα και ανά κλάδο αντίστοιχα, δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα με τρόπο ουσιαστικό στα ΕΣΔ τους.

Ορθή πρακτική

Φινλανδία: Διαχωρισμός των φύλων σε επαγγέλματα και κλάδους

Η Φινλανδία, η οποία έχει υιοθετήσει συνεπή και συνεκτική στρατηγική, αποτελεί παράδειγμα ορθής πρακτικής. Οι ενέργειες για την καταπολέμηση του διαχωρισμού μελετήθηκαν για πρώτη φορά το 1998. Το υπουργείο Παιδείας ξεκίνησε σχέδιο προκειμένου να διερευνήσει κατά πόσον τα εκπαιδευτικά ιδρύματα μπορούν να εξαλείψουν το διαχωρισμό στην εκπαίδευση. Το 1999 υιοθετήθηκαν μέτρα για την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην κατάρτιση, σε θέματα τεχνολογιών της πληροφορίας και σε συναφείς τομείς. Το 2000 ξεκίνησε τριετές πρόγραμμα συνεργασίας μεταξύ σχολείων και επιχειρήσεων. Ο στόχος του είναι να μελετήσει πώς μπορούν τα αγόρια και τα κορίτσια να ενθαρρυνθούν να διαλέξουν μη παραδοσιακά επαγγέλματα.

Η προώθηση της ίσης αμοιβής για ίση εργασία ή εργασία ίσης αξίας και η μείωση των διαφορών στα εισοδήματα μεταξύ ανδρών και γυναικών

Τα γεγονότα

*Το χάσμα των φύλων όσον αφορά την αμοιβή εξακολουθεί να είναι σημαντικό στην ΕΕ. Στο σύνολο της Ένωσης, οι γυναίκες αμείβονται κατά μέσο όρο με το 83% των ωρομισθίων των ανδρών. Αυτό το χάσμα είναι πιο έντονο στον ιδιωτικό τομέα από ό,τι στο δημόσιο τομέα (76% και 89% αντίστοιχα), καθώς και στη γεωργία και τη βιομηχανία σε σύγκριση με τις υπηρεσίες. Όσον αφορά το είδος της εργασίας, το χάσμα είναι μεγαλύτερο στις χειρωνακτικές και τις διευθυντικές θέσεις εργασίας, από ό,τι στις μη χειρωνακτικές και μη διευθυντικές θέσεις εργασίας.

*Παρ' ότι ανισότητες στην αμοιβή παρατηρούνται σε όλα τα κράτη μέλη, το χάσμα φαίνεται να είναι βαθύτερο στη Γερμανία, την Ιρλανδία, την Αυστρία και το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου το μέσο καθαρό ωρομίσθιο των γυναικών παραμένει στο 80% του ωρομισθίου των ανδρών ή κάτω από αυτό, το 1996 (τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες από την έρευνα για τα νοικοκυριά της Ευρωπαϊκής Κοινότητας "European Community Household Panel"). Οι διαφορές στην αμοιβή είναι επίσης σημαντικές στον ιδιωτικό τομέα στην Πορτογαλία και την Ιταλία.

Καλές επιδόσεις:

*Το υψηλότερο ποσοστό σύμπτωσης των καθαρών ωρομισθίων των γυναικών σε σχέση με εκείνων των ανδρών (το 1996): Πορτογαλία, Βέλγιο και Ισπανία. Μέσος όρος: 91%.

Πολλά κράτη μέλη αναφέρουν την ύπαρξη πολιτικών για τη μείωση του χάσματος των αμοιβών. Στο Βέλγιο, οι κοινωνικοί εταίροι έχουν δεσμευθεί να αναθεωρήσουν τα συστήματα ταξινόμησης των επαγγελμάτων και να εξετάσουν εάν δημιουργούν ανισότητες μεταξύ των δύο φύλων. Στη Φινλανδία, σχεδιάζεται η ανάπτυξη πιο ίσων συστημάτων αμοιβής καθώς και ενός συστηματικού πλαισίου για την παρακολούθηση των διαφορών που παρατηρούνται στην αγορά εργασίας όσον αφορά την αμοιβή των δύο φύλων. Παρόμοιες πρωτοβουλίες έχουν εξαγγελθεί από τις Κάτω Χώρες, όπου αυτή τη στιγμή αναπτύσσεται πρακτικό εργαλείο για την ανίχνευση των διακρίσεων όσον αφορά τις αμοιβές στα συστήματα αξιολόγησης της εργασίας. Η Σουηδία θα αναλύσει τη διαδικασία καθορισμού των μισθών κάτω από το πρίσμα του φύλου και θα αναπτύξει μεθόδους ουδέτερες ως προς τη διάσταση του φύλου για την αξιολόγηση της εργασίας σε ετήσια βάση. Η Δανία έθεσε σε λειτουργία σχέδιο αξιολόγησης της εργασίας προκειμένου να αναλύσει τους παράγοντες που επηρεάζουν τον καθορισμό των αμοιβών. Παρόμοια πρωτοβουλία έχει αναληφθεί από τη Γερμανία. Επίσης, το Λουξεμβούργο εξαγγέλλει νέες ενέργειες για την προώθηση της ίσης αμοιβής.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η υιοθέτηση της εθνικής ελάχιστης αμοιβής ωφέλησε τις γυναίκες και συνεισέφερε στη μείωση του χάσματος των αμοιβών. Επιπρόσθετα, πραγματοποιούνται ενέργειες σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι διακρίσεις στα συστήματα αμοιβής, και ειδικότερα με τη βελτίωση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη για θέματα ίσης αμοιβής και με μια εκστρατεία που αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση σε θέματα χάσματος των αμοιβών και της εξάλειψής του. Εκστρατεία ενημέρωσης σχεδιάζεται και στην Αυστρία, στη διάρκεια της οποίας θα παρέχονται και συμβουλές στους εργοδότες σχετικά με το θέμα αυτό. Στην Ιρλανδία, βάσει του νόμου περί ισότητας στην απασχόληση, προβλέπεται η επιλογή συγκριτικού δείκτη για θέματα ίσης αμοιβής. Η Πορτογαλία εκπόνησε οδηγό με τίτλο "Ορθές πρακτικές για την εξασφάλιση της ίσης αμοιβής".

Παρ' ότι πολλά από τα προτεινόμενα μέτρα είναι σφαιρικά και καινοτόμα, τα αποτελέσματα πρέπει να εξακολουθήσουν να παρακολουθούνται στενά και να αξιολογούνται. Επιπλέον, προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι παρά το σημαντικό μέγεθος του χάσματος των φύλων όσον αφορά την αμοιβή σε όλα τα κράτη μέλη, ορισμένα ΕΣΔ δεν αναφέρουν ενέργειες σχετικές με αυτό το θέμα, και πιο συγκεκριμένα η Ελλάδα, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία. Ακόμα, πολύ λίγα κράτη μέλη αναφέρουν ειδικές ενέργειες για την αντιμετώπιση των διαφορών στα εισοδήματα των ανδρών και των γυναικών, μολονότι η Γερμανία αυτή τη στιγμή εκπονεί έκθεση σχετικά με το καθεστώς των γυναικών όσον αφορά την απασχόληση και το εισόδημα.

3.4.3. Πολιτικές φιλικές προς την οικογένεια

Τα γεγονότα:

*Η παρουσία παιδιών στο νοικοκυριό μειώνει σημαντικά τη συμμετοχή των γυναικών στην απασχόληση. Το 1998, στα 10 κράτη μέλη για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, το 71,6% των γυναικών ηλικίας 20-50 ετών χωρίς παιδιά απασχολούνταν, σε αντιδιαστολή με το 51,6% των γυναικών με παιδιά μικρότερα των 6 ετών.

*Αντίθετα, η απασχόληση των ανδρών αυξάνεται με την παρουσία μικρού παιδιού. Το 90,8% των ανδρών ηλικίας 20-50 ετών με παιδιά εργάζονται, σε σχέση με το 85,3% εκείνων που δεν έχουν παιδιά.

*Ο αντίκτυπος που έχει στην απασχόληση η ύπαρξη παιδιών στο νοικοκυριό είναι εντονότερος στη Γερμανία, τη Γαλλία, το Λουξεμβούργο και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Καλές επιδόσεις:

*Μεταξύ των 10 κρατών μελών για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, οι μικρότερες διαφορές μεταξύ των ποσοστών απασχόλησης των γυναικών 20-50 ετών με και χωρίς μικρά παιδιά: Βέλγιο, Ελλάδα, Ισπανία. Μέσος όρος: 5 ποσοστιαίες μονάδες.

Όπως και στα ΕΣΔ του 1999, η δέσμευση των κρατών μελών να προωθήσουν πολιτικές απασχόλησης φιλικές για την οικογένεια κυμαίνεται σημαντικά. Συχνά, τα μέτρα στενά συνδεδεμένα με τον άξονα της προσαρμοστικότητας. Οι κυριότερες πρωτοβουλίες πολιτικής αφορούν την ποσότητα και την ποιότητα της φροντίδας των παιδιών, όμως υπάρχουν και πολλά παραδείγματα ευέλικτων ρυθμίσεων του χρόνου εργασίας όπου περιλαμβάνονται συστήματα γονικής άδειας. Επιπλέον, υπάρχουν πολλά μέτρα για την αύξηση της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης στις επιχειρήσεις (π.χ. Γερμανία, Αυστρία, Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ηνωμένο Βασίλειο), νομοθετικές πρωτοβουλίες initiatives (π.χ. Γαλλία και Ισπανία) και πρωτοβουλίες που στοχεύουν στον καταμερισμό των ευθυνών στο σπίτι (π.χ. Κάτω Χώρες, Ιρλανδία, Γερμανία και Βέλγιο).

Φροντίδα για τα παιδιά και για άλλα εξαρτώμενα άτομα

Όλα τα κράτη μέλη σχεδιάζουν την παροχή περισσότερης φροντίδας για τα παιδιά. Στις Κάτω Χώρες εξαγγέλλεται σημαντική αύξηση του αριθμού των θέσεων (αύξηση κατά 70% τα προσεχή τρία έτη), ενώ το Βέλγιο, η Ελλάδα, η Ισπανία, το Λουξεμβούργο, η Αυστρία, η Πορτογαλία, η Φινλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Δανία, η Ιρλανδία, η Ιταλία και η Γαλλία σκοπεύουν να δημιουργήσουν περισσότερες θέσεις. Η Γερμανία εξακολουθεί να εφαρμόζει τη νομική προϋπόθεση ότι πρέπει να υπάρχει διαθέσιμη θέση φροντίδας για κάθε παιδί. Εκτός από την εξαγγελία αυξημένων παροχών παιδικής φροντίδας, πολλές χώρες έχουν καθορίσει λεπτομερείς ποσοτικούς στόχους, και ιδιαίτερα το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ελλάδα (σε απόλυτα μεγέθη) και οι Κάτω Χώρες (σε απόλυτο μέγεθος και ως ποσοστό).

Σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, σημειώνεται μια τάση για βελτίωση της ποιότητας της φροντίδας, προσφέροντας μεγαλύτερη ευελιξία στους γονείς. Τα κυριότερα μέτρα στα κράτη μέλη αφορούν τα εξής:

*Βέλγιο (Φλάνδρα) και Κάτω Χώρες - δοκιμαστικά σχέδια για τη φροντίδα των παιδιών, προσαρμοσμένα στις ανάγκες και τις συνθήκες.

*Δανία - ευελιξία στην πρόσβαση στην παιδική φροντίδα εκτός των κανονικών εργάσιμων ωρών.

*Ιταλία - προσαρμογή των βρεφονηπιακών σταθμών σε τοπικό επίπεδο στις ανάγκες των γονέων (μικρο-σταθμοί).

*Ιρλανδία - αύξηση της ποιότητας και της διαθεσιμότητας της φροντίδας για τα παιδιά.

*Ηνωμένο Βασίλειο - βελτίωση της ποιότητας και της προσιτής τιμής της φροντίδας των παιδιών, βελτίωση του καθεστώτος του επαγγελματικού κλάδου που ασχολείται με τη φροντίδα των παιδιών, αύξηση του αριθμού των εκπαιδευμένων βρεφοκόμων και παιδοκόμων και έναρξη εθνικής εκστρατείας προσλήψεων.

*Ιρλανδία, Φινλανδία και Βέλγιο - παροχή φροντίδας στα παιδιά των ανέργων γυναικών. Το ίδιο μέτρο θα υιοθετηθεί και στη Σουηδία και την Ελλάδα.

*Κάτω Χώρες - παροχή φροντίδας στα παιδιά μόνων γονέων δικαιούχων κοινωνικής πρόνοιας.

*Γαλλία - φορολογικά και οικονομικά μέτρα για τη βελτίωση της κατάστασης της φροντίδας τόσο για τα παιδιά όσο και για τα εξαρτώμενα άτομα.

*Σουηδία - σχέδιο για την εισαγωγή ανώτατου ορίου δαπανών για την παιδική φροντίδα και παροχή φροντίδας στα παιδιά γονέων που δικαιούνται γονική άδεια λόγω μικρότερου παιδιού.

Αυξημένος αριθμός κρατών μελών αναφέρει μέτρα για την αύξηση των παροχών φροντίδας στους ηλικιωμένους: Βέλγιο, Ισπανία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ελλάδα και Σουηδία. Το γερμανικό ΕΣΔ αναφέρει ότι δεν υπάρχουν ελλείψεις στην παροχή φροντίδας των ηλικιωμένων λόγω της υποχρεωτικής ασφάλισης. Επιπλέον, στη διάρκεια του 1999 αυξήθηκαν οι ασφαλιστικές παροχές για την ημερήσια και νυκτερινή φροντίδα. Όπως και στο ΕΣΔ του 1999, η απουσία συγκεκριμένων πρωτοβουλιών για τη φροντίδα των άλλων εξαρτώμενων προσώπων (αναπήρων, ασθενών συγγενών) σε όλες σχεδόν τις εκθέσεις, είναι αξιοσημείωτη (εξαιρέσεις αποτελούν οι Κάτω Χώρες και το Ηνωμένο Βασίλειο).

Ορθή πρακτική

Βέλγιο, Κάτω Χώρες: Ευέλικτες ρυθμίσεις για τη φροντίδα των παιδιών

Προκειμένου να αυξηθεί η ευελιξία, η φροντίδα των παιδιών ρυθμίζεται σύμφωνα με τις ανάγκες των γονέων.

Στο Βέλγιο (Φλάνδρα), θα αναδιοργανωθεί η φροντίδα των παιδιών. Οι αλλαγές θα εστιαστούν ιδιαίτερα στις νέες ανάγκες για παιδική φροντίδα (φροντίδα άρρωστων παιδιών, ευέλικτη φροντίδα, προσωρινή και επείγουσα ανάγκη για φροντίδα).

Στις Κάτω Χώρες, έχει παραχωρηθεί συνολικό ποσό 27 εκατ. EUR για την περίοδο έως το 2002, για πρωτοβουλίες βοήθειας προς αυτούς που προσπαθούν να συνδυάσουν τις εργασιακές και τις οικογενειακές ευθύνες (με την καθοδήγηση ειδικής επιτροπής). Στους στόχους περιλαμβάνονται η προώθηση των ωρών εργασίας ανάλογα με τις προσωπικές συνθήκες, ο αστικός και περιφερειακός σχεδιασμός και η κινητικότητα, η χαλάρωση των περιορισμών σχετικά με τις ώρες λειτουργίας των καταστημάτων και ο καλύτερος συντονισμός των ωρών εργασίας και λειτουργίας των καταστημάτων, οι προσωπικές υπηρεσίες και ο συντονισμός των χώρων ψυχαγωγίας, εκπαίδευσης και φροντίδας των παιδιών. αυτή τη στιγμή εξελίσσονται 73 δοκιμαστικά σχέδια.

_____________________________________________________________________

Συστήματα γονικής άδειας και άλλων αδειών

Όλα τα κράτη μέλη έχουν εφαρμόσει την οδηγία σχετικά με τη γονική άδεια. Σε ορισμένες χώρες, σχεδιάζονται ή εξαγγέλλονται μέτρα για τη βελτίωση της υπάρχουσας νομοθεσίας (Σουηδία: επέκταση σε 30 ημέρες, τόσο για πατέρες όσο και για μητέρες. Κάτω Χώρες: "New Work and Care Bill", δηλ. λογαριασμός νέας εργασίας και φροντίδας και "Leave-Saving Bill", δηλ. λογαριασμός αποταμίευσης ημερών αδείας). Στις περισσότερες χώρες που έχουν λάβει ή σχεδιάζουν νέα μέτρα, τονίζεται ο ρόλος του πατέρα (Φινλανδία, Πορτογαλία, Σουηδία) καθώς και οι ρυθμίσεις για μερική άδεια (Φινλανδία) ή οι εκτεταμένες ευκαιρίες για μερική απασχόληση (Γερμανία).

Διευκόλυνση της επανένταξης στην αγορά εργασίας

Δόθηκε περισσότερη προσοχή σε αυτή την κατευθυντήρια γραμμή από ό,τι το προηγούμενο έτος. Διάφορα κράτη μέλη αναφέρουν ενέργειες που αποσκοπούν στο να βελτιώσουν την πρόσβαση των άνεργων γυναικών σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, διευκολύνοντάς τους έτσι την πρόσβαση στην αγορά εργασίας:

*Βέλγιο - βελτίωση της πρόσβασης σε προγράμματα για την καταπολέμηση της ανεργίας, καθώς και παροχή κινήτρων στους εργοδότες για την πρόσληψη άνεργων γυναικών που επιστρέφουν στην αγορά εργασίας.

*Ισπανία - αύξηση της συμμετοχής των αδειούχων γυναικών σε προγράμματα επιμόρφωσης και κατάρτισης.

*Γαλλία - εξάλειψη της προϋπόθεσης που αφορά τον απαιτούμενο χρόνο ανεργίας για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα "Νέο ξεκίνημα".

*Ελλάδα - βελτίωση της φροντίδας των παιδιών, καλύτερη ενημέρωση σχετικά με τις δεξιότητες και έναρξη επιμορφωτικών σεμιναρίων.

*Αυστρία - οι ΔΥΑ παρέχουν μία καινοτόμο σειρά μέτρων για την επανένταξη στην αγορά εργασίας (βοήθεια κατά την αναζήτηση κατάλληλων επιλογών για τη φροντίδα των παιδιών, κατάρτιση σε θέματα υποβολής υποψηφιότητας για μια θέση εργασίας, ψυχολογική βοήθεια, κατάρτιση γυναικών σε άδεια μητρότητας, κ.τ.λ.).

*Ιρλανδία - ύστερα από την έκθεση του 1999 σχετικά με την πρόσβαση των γυναικών στην αγορά εργασίας, θα εφαρμοστούν συστάσεις για την αύξηση της απασχολησιμότητας των γυναικών.

*Ισπανία και Πορτογαλία - π.χ. προγράμματα κατάρτισης για μονογονικές οικογένειες και μέτρα για την εξάλειψη των εμποδίων που συναντούν οι μόνες μητέρες κατά την επιστροφή τους στην ενεργό ζωή.

4. Οριζόντιες πτυχές της εφαρμογής των ΕΣΔ

4.1. Προς μια κοινωνία βασιζόμενη στη γνώση και την πληροφορία

Τα ΕΣΔ του 2000, σε σχέση με όλους τους άξονες και τις κατευθυντήριες γραμμές, επιβεβαιώνουν την αυξανόμενη ευαισθητοποίηση των κρατών μελών σχετικά με την ανάγκη να εφοδιάσουν όχι μόνον τους νέους, αλλά και το παρόν και ενδεχόμενο ανθρώπινο δυναμικό τους με βασικές, νέες και σύγχρονες δεξιότητες και να προωθήσουν την ευρύτερη πρόσβαση στη γνώση και τη μάθηση σε όλη τη διάρκεια του βίου.

Στην κατευθυντήρια γραμμή 6 ζητείται από τα κράτη μέλη να αναπτύξουν δυνατότητες για τη δια βίου μάθηση και να καθορίσουν εθνικούς στόχους. Αυτό σημαίνει πράγματι ότι κάθε κράτος μέλος πρέπει να διαμορφώσει συνολική στρατηγική για τη δια βίου μάθηση, η οποία να βασίζεται στον ανωτέρω σφαιρικό ορισμό που είναι γενικά αποδεκτός. Ωστόσο η πλειονότητα των κρατών μελών είτε ακολουθεί αποσπασματική προσέγγιση, η οποία π.χ. βασίζεται σε συγκεκριμένα σχέδια ή πρωτοβουλίες, είτε τείνει να ορίζει ακόμα τη δια βίου μάθηση με τρόπο περιοριστικό, ιδίως όσον αφορά τη συνεχιζόμενη κατάρτιση και την αναβάθμιση των προσόντων.

Παρ' όλα αυτά, το γεγονός ότι έξι κράτη μέλη έχουν διαμορφώσει συνολικές πολιτικές που ενσωματώνουν τις διάφορες πτυχές της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, παρέχει πρότυπα ορθής πρακτικής τα οποία καταδεικνύουν ότι είναι δυνατόν η δια βίου μάθηση να μετατραπεί από μια έννοια περιορισμένης σημασίας σε μέσο επίτευξης της κοινωνίας της μάθησης, η οποία προάγει την ανάπτυξη και δημιουργεί περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας.

Στο πλαίσιο της απασχόλησης και της κοινωνίας της πληροφορίας, είναι ουσιαστική η απόκτηση και η τακτική αναβάθμιση των δεξιοτήτων, ενώ η ευρεία και ίση πρόσβαση στις ευκαιρίες και τους πόρους εκπαίδευσης και κατάρτισης θα αποτελέσει κρίσιμο παράγοντα. Η συμφωνία για τις "νέες βασικές δεξιότητες" και τα κεντρικά προσόντα των νέων επαγγελμάτων είναι ουσιαστική προκειμένου να εξασφαλιστεί η κατάλληλη διαμόρφωση των παρόντων και των μελλοντικών προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, καθώς και η επικύρωση και η πιστοποίησή τους. Η πρωτοβουλία για την ηλεκτρονική μάθηση (e-Learning) ασχολείται ειδικά με αυτά τα ζητήματα σε τέσσερις γραμμές δράσης, οι οποίες καλύπτουν όχι μόνον τις υποδομές και το περιεχόμενο, αλλά και τα δίκτυα των κέντρων μάθησης και την κατάρτιση για την απόκτηση των δεξιοτήτων που σχετίζονται με τις ΤΠΕ.

Η απόκτηση των δεξιοτήτων των ΤΠΕ στο σχολείο και στο χώρο εργασίας αποτελεί σημαντική προτεραιότητα για όλα τα κράτη μέλη, και έχουν ήδη τεθεί σε λειτουργία διάφορα μέτρα, τα οποία αναφέρονται στα ΕΣΔ και αποτελούν το πρώτο βήμα για την επίτευξη των στόχων που τίθενται από τις πρωτοβουλίες "e-Europe" και "e-Learning".

Ορισμένα κράτη μέλη διαθέτουν σφαιρικά εθνικά προγράμματα τα οποία έχουν εφαρμοστεί σταδιακά (π.χ. μέσα σε δύο έτη η Ιρλανδία έχει ήδη επιτύχει τους στόχους του τριετούς προγράμματός της "IT 2000 programme" και το σχέδιο της Δανίας έχει σχεδόν ολοκληρωθεί) από το περασμένο έτος. Ωστόσο η κάλυψη των στρατηγικών για την ΤΠΕ στα ΕΣΔ κυμαίνεται από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, γεγονός το οποίο περιορίζει τη συγκρισιμότητά τους. [26]

[26] Θα ακολουθήσει πιο λεπτομερής αξιολόγηση αυτής της προόδου στη συγκριτική έκθεση που θα βασίζεται στις "Στρατηγικές" με τη συνεργασία της ομάδας υψηλού επιπέδου για την απασχόληση και την κοινωνική διάσταση της κοινωνίας της πληροφορίας (ESDIS).

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα για το πώς μπορεί να προωθηθεί η ανάπτυξη των ΤΠΕ στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Σε αυτά περιλαμβάνεται η υποστήριξη προς τις νέες επιχειρήσεις του τομέα των τεχνολογιών της πληροφορίας, ιδιαίτερα με επιχειρηματικό κεφάλαιο (Γερμανία), η βοήθεια στην παραδοσιακή βιομηχανία για την ανάπτυξη στρατηγικής για το Διαδίκτυο, και η παροχή επενδυτικού κεφαλαίου για (μικρές) τεχνολογικές εταιρείες (Γερμανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ισπανία, Σουηδία, Αυστρία, Βέλγιο). Σε ορισμένες περιπτώσεις, στόχο αποτελεί η ανάπτυξη των ΤΠΕ σε συγκεκριμένους τομείς των υπηρεσιών (όπως ο τουρισμός στην Ισπανία). Άλλα κοινά ζητήματα των εθνικών προγραμμάτων για την κοινωνία της πληροφορίας είναι η πρόοδος της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και των δημόσιων υπηρεσιών σε απευθείας σύνδεση.

Στα περισσότερα ΕΣΔ υπογραμμίζεται ο ρόλος που διαδραματίζουν οι ΤΠΕ στην αύξηση της προσαρμοστικότητας των επιχειρήσεων, των εργαζομένων και της δια βίου μάθησης. Σε αυτό το πλαίσιο, οι ακόλουθες ενέργειες αποτελούν θετικά βήματα: αύξηση των μαθημάτων μεταστροφής σε τομείς της κοινωνίας της πληροφορίας για μη επαγγελματίες της ΤΠ (Φινλανδία), εκπαίδευση για ειδικούς των ΤΠΕ (Ιρλανδία, Δανία, Φινλανδία), ευκαιρίες κατάρτισης σε θέματα ΤΠΕ (Σουηδία ή Γερμανία) και η αντίστοιχη συμβολή των κοινωνικών εταίρων (Γερμανία), καθώς και φορολογικές ελαφρύνσεις για τις εταιρείες που παρέχουν δωρεάν ηλεκτρονικούς υπολογιστές στους υπαλλήλους τους ή σε σχολεία και άτοκα δάνεια σε σπουδαστές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που αγοράζουν ηλεκτρονικό υπολογιστή (Ιταλία). Σε ορισμένα ΕΣΔ τονίζονται τα ευρύτερα θέματα μιας κοινωνίας της πληροφορίας ανοιχτής σε όλους και των βασικών γνώσεων σχετικά με τις ΤΠΕ για όλους, μέσα από τη δημόσια πρόσβαση στην τεχνολογία της πληροφορίας και σε κέντρα επιμόρφωσης (Ηνωμένο Βασίλειο, Πορτογαλία) ή μέσα από την ενίσχυση της κοινωνίας της πληροφορίας σε υποβαθμισμένες περιοχές (Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Ελλάδα).

Στα περισσότερα ΕΣΔ, η αύξηση των βασικών γνώσεων σχετικά με τις ΤΠΕ μεταξύ των γυναικών, η προετοιμασία των γυναικών για επαγγέλματα των ΤΠΕ ή η ίδρυση κέντρων επιμόρφωσης στις ΤΠΕ για τις γυναίκες, αποτελούν κεντρικό στοιχείο της προσέγγισης των ίσων ευκαιριών.

4.2. Ο ρόλος των διαρθρωτικών ταμείων

Βάσει των κανονισμών των διαρθρωτικών ταμείων για την περίοδο προγραμματισμού 2000 - 2006, ζητείται από τα κράτη μέλη να εντάξουν τον προγραμματισμό των διαρθρωτικών ταμείων μαζί με την ανάπτυξη της εθνικής πολιτικής για την απασχόληση, στο πλαίσιο των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση. Σε όλα τα ΕΣΔ παρέχονται πληροφορίες σχετικά με τους τρόπους που θα χρησιμοποιηθεί το ΕΚΤ ώστε να υποστηρίξει την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση, όμως τα άλλα διαρθρωτικά ταμεία αναφέρονται μόνον σε λίγες περιπτώσεις.

Στα τελευταία έτη της περιόδου προγραμματισμού 1994-99 μπόρεσαν να πραγματοποιηθούν ορισμένες πρώτες προσαρμογές προς την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση, με τη διοχέτευση πόρων στην προληπτική δράση και σε άλλες προτεραιότητες της ΕΣΑ, στο πλαίσιο των ομάδων-στόχων που είχαν επιλεχθεί για υποστήριξη από το ΕΚΤ, λόγω της ευελιξίας της δομής προγραμματισμού των στόχων 1 και 3. Επιπλέον, τα προγράμματα του στόχου 4 υποστήριξαν την προσαρμογή και την πρόβλεψη των βιομηχανικών αλλαγών, απηχώντας έτσι τους στόχους του άξονα της προσαρμοστικότητας. Αυτή η μετατόπιση βάρους προς την πρόληψη και την ενεργοποίηση αντικατοπτρίζεται στις εκθέσεις των κρατών μελών που περιλαμβάνονται στα ΕΣΔ σχετικά με τη χρήση των διαρθρωτικών ταμείων για το1999, καθώς και στην αυξανόμενη έμφαση που δίνεται στις ίσες ευκαιρίες.

Για την περίοδο 2000-2006, όλα τα κράτη μέλη θα χρησιμοποιήσουν το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο προκειμένου να στηρίξουν την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση. Η φύση της υποστήριξης του ΕΚΤ στην ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση εξαρτάται έως ένα βαθμό από το μέγεθος των αντίστοιχων προγραμμάτων και από το βάρος του ΕΚΤ σε αναλογία με τις εθνικές ενεργές πολιτικές για την αγορά εργασίας. Μεγαλύτερα προγράμματα του ΕΚΤ τείνουν να επιδιώκουν την ανάπτυξη των δεξιοτήτων, την ένταξη ή την επανένταξη στις περισσότερες κατευθυντήριες γραμμές ως συμπλήρωμα των εθνικών πολιτικών, ενώ ο όγκος των μέτρων εστιάζεται στον άξονα της απασχολησιμότητας. Μικρότερα προγράμματα του ΕΚΤ συχνά τείνουν να είναι πιο επιλεκτικά και καινοτόμα, εστιάζοντας σε συγκεκριμένα θέματα πολιτικής μέσα στο συνολικό πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση.

Το γεγονός ότι το ΕΚΤ θα χρησιμοποιηθεί στα νέα προγράμματα για την υποστήριξη των ενεργειών που αποβλέπουν στη συμμόρφωση ως προς τις συστάσεις του Συμβουλίου σχετικά με την εφαρμογή των πολιτικών των κρατών μελών, όπου αυτή η υποστήριξη είναι επιλέξιμη, είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο. Οι κύριοι τομείς χρηματοδότησης του ΕΚΤ που συνδέονται με τις συστάσεις του Συμβουλίου αφορούν προληπτικές στρατηγικές που απευθύνονται στους νέους ή τους ενηλίκους πριν το κατώφλι των 6/12 μηνών ανεργίας αντίστοιχα, ενέργειες για την αύξηση της συμμετοχής των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας στην αγορά εργασίας, σχέδια για την προώθηση της ένταξης των γυναικών στην αγορά εργασίας και ενέργειες για την υποστήριξη της δημιουργίας θέσεων εργασίας στον κλάδο των υπηρεσιών, σε ένα πλαίσιο τοπικής ανάπτυξης.

Παρ' ότι σε ορισμένα κράτη μέλη οι διαπραγματεύσεις του νέου γύρου των προγραμμάτων του ΕΚΤ βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη, οι κύριες προτεραιότητες πολιτικής που θα υποστηριχθούν από το ΕΚΤ και που απαντώνται σε όλα τα κράτη μέλη είναι οι εξής:

*Στο πλαίσιο του άξονα της απασχολησιμότητας έχει δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην πρόληψη της μακροχρόνιας ανεργίας, τη βελτίωση της μετάβασης των νέων από το σχολείο στην εργασία, την εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση των ενηλίκων, τον εκσυγχρονισμό των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης και την κοινωνική ένταξη. Έχουν καταβληθεί σημαντικές προσπάθειες προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι η προληπτική προσέγγιση, όπως αυτή διατυπώνεται στις κατευθυντήριες γραμμές 1 και 2, υποστηρίζεται πλήρως στο πλαίσιο αυτών των νέων προγραμμάτων.

*Τα μέτρα στο πλαίσιο του άξονα που αφορά το επιχειρηματικό πνεύμα επικεντρώνονται στην υποστήριξη των ΜΜΕ, με έμφαση στις ΤΠΕ, την προώθηση των τοπικών πρωτοβουλιών για την απασχόληση, την αυτοαπασχόληση και τη δημιουργία θέσεων εργασίας στην κοινωνική οικονομία.

*Υπάρχουν λιγότερα μέτρα που στηρίζουν τον άξονα της προσαρμοστικότητας, και αυτά κυμαίνονται από χώρα σε χώρα. Η έμφαση δίνεται κυρίως στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων του υπάρχοντος εργατικού δυναμικού. Επιπρόσθετα, άλλες ενέργειες έχουν ως στόχο τα θέματα των εναλλακτικών και ευέλικτων μορφών οργάνωσης της εργασίας.

*Η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις πολιτικές έχει επιταχυνθεί όσον αφορά την εφαρμογή των ΕΣΔ από το 1998, και θα αναπτυχθεί περαιτέρω κατά την προσεχή περίοδο προγραμματισμού. Όλα τα προγράμματα του ΕΚΤ έχουν ως γενικό στόχο να εξισωθεί η συμμετοχή των γυναικών στην ενεργό αγορά εργασίας με το ποσοστό των άνεργων γυναικών. Επιπλέον θα δοθεί προτεραιότητα στα περισσότερα μελλοντικά προγράμματα που απευθύνονται αποκλειστικά στις γυναίκες, προκειμένου να απαλειφθούν οι ανισότητες στη συμμετοχή στην αγορά εργασίας που σχετίζονται με το φύλο. Οι θετικές ενέργειες για την ενίσχυση της ένταξης των γυναικών στην αγορά εργασίας έχουν αυξηθεί σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο προγραμματισμού.

Έως σήμερα, οι αρχές περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης έχουν διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο στην πραγματοποίηση των παρεμβάσεων του ΕΚΤ. Η συμμετοχή τους στη διατύπωση των κύριων προτεραιοτήτων πολιτικής οι οποίες θα υποστηριχθούν από το ΕΚΤ, έχει δώσει τη δυνατότητα να ληφθούν υπόψη στα προγράμματα οι περιφερειακές διαφορές και οι τοπικές ανάγκες, στο πλαίσιο των εθνικών σχεδίων δράσης. Επιπλέον, η διαδικασία διαπραγματεύσεων που οδηγεί στην έγκριση των προγραμμάτων του ΕΚΤ έχει βοηθήσει στην αύξηση της ενημέρωσης των τοπικών και περιφερειακών αρχών σχετικά με τις κύριες αρχές πολιτικής που στηρίζουν την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση.

Ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις του νέου γύρου των προγραμμάτων του ΕΚΤ έδειξαν ότι στα περισσότερα κράτη μέλη, η θετική και καρποφόρα αλληλεπίδραση μεταξύ των εθνικών αρχών που είναι αρμόδιες για την προετοιμασία των ΕΣΔ και εκείνων που διαχειρίζονται τις παρεμβάσεις του ΕΚΤ ήταν πολύ περιορισμένη. Αυτό πιθανώς οφείλεται στο γεγονός ότι σε πολλές χώρες οι δύο λειτουργίες εκτελούνται από διαφορετικά μέρη της σχετικής αρχής ή ακόμα και από διαφορετικά υπουργεία. Οι εθνικές διοικήσεις πρέπει να προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν πλήρως τη συνεργία μεταξύ της διατύπωσης της πολιτικής από τη μία πλευρά και των χρηματοδοτικών μέσων της ΕΕ από την άλλη.

4.3. Ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων

Οι κοινωνικοί εταίροι εμπλέκονται λιγότερο ή περισσότερο στην προετοιμασία των ΕΣΔ. Σε ορισμένα κράτη μέλη, γνωμοδότησαν σχετικά με το σχέδιο του κειμένου, ενώ σε άλλα είναι οι ίδιοι υπεύθυνοι για τη σύνταξη κοινών συνεισφορών στο κείμενο ή συμμετέχουν σε ομάδες εργασίας προκειμένου να αξιολογήσουν και να οργανώσουν την συνέχεια που δίνεται στα ΕΣΔ. Ορισμένα ΕΣΔ (π.χ. της Ελλάδας) δεν περιλαμβάνουν σαφείς πληροφορίες σχετικά με τη συνεισφορά των κοινωνικών εταίρων στο εθνικό σχέδιο δράσης.

Σε εθνικό επίπεδο, οι κοινωνικοί εταίροι συμβάλλουν στις διάφορες κατευθυντήριες γραμμές κυρίως μέσω δύο οδών. Πρώτον, με την άμεση συνεργασία με τις κυβερνήσεις και άλλους παράγοντες που προέρχονται είτε από τα διοικητικά συμβούλια φορέων της αγοράς εργασίας είτε από πρακτορεία, ή μέσω εταιρικών σχέσεων, είτε αυτές είναι γενικές ή εστιασμένες σε συγκεκριμένα θέματα. Η δεύτερη μορφή συμβολής απαντάται στις διμερείς συλλογικές διαπραγματεύσεις και τις συμφωνίες. Η βελγική εθνική συμφωνία-πλαίσιο αποτελεί παράδειγμα συνολικών δεσμεύσεων των κοινωνικών εταίρων σε ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως η μείωση του κόστους της εργασίας, η δια βίου μάθηση και η οργάνωση της εργασίας.

Τα ΕΣΔ δείχνουν την ύπαρξη προόδου του κοινωνικού διαλόγου στον τομέα της κοινωνικής ένταξης και των μη διακρίσεων. Τα κοινωνικά κεφάλαια σε πολλές συλλογικές συμβάσεις στη Δανία περιλαμβάνουν ειδικούς όρους για το χρόνο εργασίας και τους μισθούς που θα συμβάλουν στην ένταξη ομάδων οι οποίες κινδυνεύουν από αποκλεισμό. In Γαλλία, μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης που οργανώθηκε το Μάιο του 1999 μεταξύ της κυβέρνησης και των κοινωνικών εταίρων συνέβαλε στην προταθείσα νομοθεσία περί κοινωνικού εκσυγχρονισμού.

Η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στις περιφερειακές πολιτικές κυμαίνεται από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Για παράδειγμα, στην Ιταλία και την Ισπανία οι κοινωνικοί εταίροι εξακολουθούν να εργάζονται με τις περιφερειακές κυβερνήσεις μέσω συγκεκριμένων συμφώνων. Οι σουηδικές περιφερειακές συμφωνίες ανάπτυξης, οι οποίες αποσκοπούν στην καλύτερη ευθυγράμμιση των συνολικών δραστηριοτήτων πολιτικής με τις ανάγκες των επιχειρήσεων και τις προϋποθέσεις λειτουργίας τους σε περιφερειακό επίπεδο, αποτελούν άλλο παράδειγμα ευρείας εταιρικής σχέσης. Θέματα που συνδέονται με την ανάπτυξη της γνώσης και την προώθηση της δια βίου μάθησης αποτέλεσαν σημαντικά συστατικά των συμφωνιών αυτών.

Στο πλαίσιο του κοινωνικού διαλόγου τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι κοινωνικοί εταίροι έχουν συμβάλει τόσο σε κλαδικό όσο και σε διακλαδικό επίπεδο.

Η διακλαδική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στη διαδικασία του Λουξεμβούργου εκφράστηκε μέσω της σύναψης δύο συλλογικών συμφωνιών για πιο ευέλικτες μορφές εργασίας (μερική απασχόληση και συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου), οι οποίες προστατεύουν τα δικαιώματα των εργαζομένων.

Πιο πρόσφατα, οι διεπαγγελματικές οργανώσεις υπέβαλαν κοινή δήλωση όπου σηματοδοτείται η έναρξη διαπραγματεύσεων για την προσωρινή εργασία μέσω πρακτορείων. Επίσης προσπαθούν από κοινού να καθορίσουν τρόπους για την προώθηση της πρόσβασης στη δια βίου μάθηση και στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων. Επιπλέον, θα συνεχίσουν τον κοινό προβληματισμό τους σχετικά με την τηλεργασία, ενώ προετοιμάζουν κοινή συμβολή στο θέμα της αποστολής, του πεδίου δραστηριότητας και της λειτουργίας ενός παρατηρητηρίου των αλλαγών.

Από το 1999, οι κοινωνικοί εταίροι καθιέρωσαν επίσης το μακροοικονομικό διάλογο με τις νομισματικές και φορολογικές αρχές, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής της Κολωνίας. Το 1999 διοργανώθηκαν επίσης οι πρώτες συνεδριάσεις της ανασχηματισμένης Μόνιμης Επιτροπής για την Απασχόληση. Οι συνεδριάσεις αυτές αφορούσαν αποκλειστικά την αναζήτηση ομοφωνίας σχετικά με το ευρωπαϊκό σύμφωνο για την απασχόληση και με τη φθινοπωρινή δέσμη μέτρων για την απασχόληση, η οποία περιελάμβανε το σχέδιο κοινής έκθεσης και τις κατευθυντήριες γραμμές για το 2000, συστάσεις στα κράτη μέλη και το σχέδιο απόφασης του Συμβουλίου για την επιτροπή απασχόλησης.

Ο διάλογος μεταξύ των κοινωνικών εταίρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο διεξάγεται επίσης και σε κλαδικό επίπεδο, στο οποίο έχουν δρομολογηθεί νέες πρωτοβουλίες, βασιζόμενες εν μέρει στην ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση: η συμφωνία για το χρόνο εργασίας του ιπτάμενου προσωπικού στην πολιτική αεροπορία, η οποία αποτελεί την τέταρτη συμφωνία που έχει υπογραφεί σε κλαδικό επίπεδο. η δέσμευση των κοινωνικών εταίρων στον τομέα των τηλεπικοινωνιών για καλύτερη πρόσβαση στην επαγγελματική κατάρτιση, την πιστοποίηση της κατάρτισης και την τηλεργασία. οι τρέχουσες διαπραγματεύσεις στον κλάδο του εμπορίου, οι οποίες θα ολοκληρωθούν φέτος. η έναρξη διαπραγματεύσεων για την πιστοποίηση των επαγγελματικών προσόντων στον τομέα της γεωργίας. ο κώδικας που υιοθετήθηκε πρόσφατα για τον εκσυγχρονισμό της απασχόλησης και της οργάνωσης της εργασίας, έτσι ώστε ο κλάδος των βυρσοδεψείων να καταστεί πιο ανταγωνιστικός.

4.4. Ο ρόλος των αρχών τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης

Συνεχίζοντας τις προσπάθειες που περιγράφονται στα ΕΣΔ του προηγούμενου έτους, τα κράτη μέλη ανέπτυξαν την εδαφική διάσταση των πολιτικών τους για την απασχόληση. Ορισμένα κράτη μέλη εκφράζουν την πεποίθηση ότι αυτή η ανάπτυξη δεν αποτελεί μόνον απάντηση στις ευρωπαϊκές ή εθνικές τους πολιτικές ανάγκες ή απλά ένα μέτρο αποτελεσματικότητας, αλλά επίσης δίνει την ευκαιρία να υπερνικηθούν οι ελλείψεις στις διοικητικές δομές και στις παραδοσιακές προσεγγίσεις. Για παράδειγμα, η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο δηλώνουν ότι η τάση για αποκέντρωση, η οποία υποστηρίζεται μεταξύ άλλων και από τη στρατηγική για την απασχόληση, αποτελεί ευπρόσδεκτη συμβολή στο συνολικό εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης. Γενικά, οι πρόσφατες αλλαγές θεωρούνται θετικές από τα κράτη μέλη, π.χ. η Δανία αναφέρει ότι συνδυάζοντας τη χάραξη της πολιτικής για την αγορά εργασίας σε περιφερειακό επίπεδο με τη διαχείρισή της μέσω περιφερειακών συμβουλίων, δημιούργησε υψηλό βαθμό ομοφωνίας σχετικά με την πολιτική αυτή και κατέστησε τόσο τους εργοδότες όσο και τους εργαζομένους πιο υπεύθυνους. Επίσης αξιοσημείωτες είναι ορισμένες πιο διαρθρωτικές προσεγγίσεις όσον αφορά την ενημέρωση και την κατάρτιση, π.χ. στη Φινλανδία, όπου η κυβέρνηση σχεδιάζει να συντάξει το ΕΣΔ της σε περιφερειακό επίπεδο, βάσει μιας προσέγγισης διαχείρισης ανά στόχο, η οποία υιοθετήθηκε από τη δημόσια διοίκηση.

Η συμμετοχή των περιφερειακών και τοπικών αρχών στη διαδικασία προετοιμασίας των ΕΣΔ περιορίζεται κυρίως στο περιφερειακό επίπεδο, ιδιαίτερα στα κράτη μέλη όπου η διαδικασία αποκέντρωσης βρίσκεται σε εξέλιξη ή όπου υπάρχει ομοσπονδιακή ή σχεδόν ομοσπονδιακή πολιτική δομή. Οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης συμμετέχουν σε μικρότερο βαθμό, εκτός από την περίπτωση πολύ ειδικών μέτρων. Όσον αφορά την εφαρμογή της πολιτικής, τόσο οι περιφερειακές όσο και οι τοπικές αρχές εμπλέκονται σε διάφορους βαθμούς, ανάλογα κυρίως με τη συνταγματική κατανομή των αρμοδιοτήτων. Σε πολλά κράτη μέλη, οι ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας εμπίπτουν στην από κοινού αρμοδιότητα των εθνικών και των περιφερειακών αρχών, ενώ οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης είναι κυρίως αρμόδιες για προγράμματα κοινωνικής βοήθειας (κυρίως στο πλαίσιο του άξονα της απασχολησιμότητας).

Τα ΕΣΔ περιέχουν ενδείξεις για μια τάση προς την περιφερειακή χάραξη και εκτέλεση των πολιτικών για την απασχόληση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι αρχές περιφερειακής αυτοδιοίκησης διαδραματίζουν όλο και μεγαλύτερο ρόλο ως φορείς διαχείρισης και υλοποίησης των πολιτικών για την απασχόληση, ενώ το ανθρώπινο δυναμικό και οι χρηματοδοτικοί πόροι μεταφέρονται από την κεντρική στις περιφερειακές διοικήσεις (π.χ. Ιταλία και Ισπανία). Όμως πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι υπάρχει μια διαδικασία προσαρμογής των εθνικών πολιτικών στην ποικιλομορφία των περιφερειακών και τοπικών καταστάσεων. Σε διάφορα κράτη μέλη, αναπτύσσονται περιφερειακά σχέδια για την απασχόληση. Σε ορισμένες περιπτώσεις αυτά αποτελούν μέρος συνολικότερης εθνικής στρατηγικής, βάσει της οποίας οι εθνικές κυβερνήσεις καθορίζουν πλαίσιο εθνικών στόχων και προγραμμάτων, ενώ οι περιφερειακές διοικήσεις καθορίζουν τους δικούς τους στόχους και επιλέγουν τον κατάλληλο συνδυασμό μέσων. Σε άλλες περιπτώσεις, οι πρωτοβουλίες πηγάζουν από τις ίδιες τις περιφερειακές αρχές, οι οποίες προσπαθούν να συμπληρώσουν τις εθνικές πολιτικές και να βελτιώσουν τη συνοχή μεταξύ της περιφερειακής ανάπτυξης και των πολιτικών για την απασχόληση.

Καθώς η γενική κατάσταση της απασχόλησης έχει βελτιωθεί, τα κράτη μέλη προωθούν προγράμματα που έχουν ως στόχο τις πιο υποβαθμισμένες περιοχές, εκείνες που πλήττονται από υψηλή και επίμονη ανεργία, φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό. Κατά συνέπεια, τα σύνορα μεταξύ της κοινωνικής πολιτικής και της πολιτικής για την απασχόληση γίνονται ασαφή. Επιπλέον, στις αστικές πολιτικές λαμβάνονται υπόψη οι διαστάσεις της απασχόλησης και της κοινωνικής βιωσιμότητας. Παρ' ότι αυτές οι εξελίξεις είναι θετικές, τα ΕΣΔ σπάνια αναφέρουν την ύπαρξη ολοκληρωμένων σχεδίων για την απασχόληση τα οποία να προωθούνται από τις τοπικές αρχές και να καλύπτουν και τους τέσσερις άξονες. Ωστόσο, οι τοπικές αρχές μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην αποτελεσματικά της πολιτικής για την απασχόληση, αναπτύσσοντας εταιρικές σχέσεις που να εξασφαλίζουν τη συνεκτικότητα των διαφόρων μέτρων για την αγορά εργασίας που λαμβάνονται σε τοπικό επίπεδο και που συγκεντρώνουν όλους τους ενδιαφερόμενους παράγοντες στο πλαίσιο μιας τοπικής ατζέντας για την απασχόληση.

Όταν εξετάζονται οι παραπάνω τάσεις, υπάρχουν διάφορα θέματα που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και ειδικότερα στο πλαίσιο της συζήτησης σχετικά με την ανακοίνωση της Επιτροπής 'Τοπική δράση για την απασχόληση'. Η μεγαλύτερη ανησυχία αφορά την ανάγκη να εξασφαλιστεί η επαρκής ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των περιφερειακών και των τοπικών αρχών, τόσο σχετικά με την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση όσο και με τα εθνικά σχέδια δράσης, καθώς με τις δυνατότητες για ανάπτυξη τοπικών σχεδίων δράσης για την απασχόληση.

4.5. Ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στα ΕΣΔ

Σημειώθηκε βελτίωση στον τρόπο με τον οποίο τα κράτη μέλη χειρίστηκαν την ενσωμάτωση της διάστασης των δύο φύλων στα φετινά ΕΣΔ, σε σύγκριση με τα ΕΣΔ του 1998 και του 1999. Η πρόοδος οφείλεται στους εξής λόγους:

*Στα ΕΣΔ του 2000 είναι διαθέσιμα περισσότερα στατιστικά στοιχεία και δείκτες για την παρακολούθηση της ισότητας των φύλων. Καταβάλλονται προσπάθειες για την ανάπτυξη στατιστικών ανά φύλο, στους διάφορους σχετικούς τομείς όλων των αξόνων. Σε ένα αυξανόμενο αριθμό ΕΣΔ, ο αντίκτυπος των μέτρων αναλύεται ξεχωριστά για τους άνδρες και για τις γυναίκες. Αυτό είναι το πρώτο και αναγκαίο βήμα για την εξέταση των πτυχών που αφορούν τα δύο φύλα στην αξιολόγηση προγραμμάτων και σχεδίων.

*Ορισμένα κράτη μέλη έχουν υιοθετήσει ειδικές μεθόδους για την αξιολόγηση του αντικτύπου των νέων πρωτοβουλιών πολιτικής στα δύο φύλα. Η Φινλανδία έχει ξεκινήσει ένα δοκιμαστικό σχέδιο για την αξιολόγηση του αντικτύπου αυτού και η Ιρλανδία θα υιοθετήσει κοινές κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση του αντικτύπου των πολιτικών όσον αφορά την ισότητα των δύο φύλων σε όλες τις ενέργειες του εθνικού σχεδίου δράσης της.

*Βελτιωμένη συνεκτικότητα στην αντιμετώπιση του θέματος της ισότητας των φύλων σε όλες τις κατευθυντήριες γραμμές, από τα ΕΣΔ του 1998, σε ορισμένα κράτη μέλη.

Ωστόσο παραμένουν πολλά κενά και τομείς που επιδέχονται βελτίωση:

*Οι περισσότερες από τις πρωτοβουλίες στους άξονες 1 έως 3 θεωρούνται ουδέτερες ως προς τη διάσταση του φύλου και δεν υπάρχει συστηματική αξιολόγηση του αντικτύπου των πρωτοβουλιών πολιτικής στα δύο φύλα. Πολλές από τις ενέργειες θεωρείται ότι δεν έχουν διαφορετικό αντίκτυπο στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες. Αυτό συνεπάγεται ότι η γενική προσέγγιση μπορεί να χαρακτηριστεί ως αμυντική ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου, δηλ. δεν θεωρείται ότι τα προτεινόμενα μέτρα αυξάνουν τις ανισότητες των δύο φύλων.

*Διάφορα ΕΣΔ δεν αναφέρονται συγκεκριμένα στο μέγεθος και το μερίδιο του προϋπολογισμού της πολιτικής για την απασχόληση που παραχωρείται στην ισότητα των φύλων και στην ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις κεντρικές πολιτικές.

Όσον αφορά το στόχο που καθορίστηκε στις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την εξασφάλιση ότι οι ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας θα είναι διαθέσιμες στις γυναίκες σε αναλογία με το ποσοστό τους στην ανεργία, μόνον εννέα χώρες παραθέτουν στοιχεία στα ΕΣΔ τους, τα οποία να επιτρέπουν μια τέτοια αξιολόγηση. Για έξι από αυτές υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτός ο στόχος έχει επιτευχθεί (Δανία, Βέλγιο, Αυστρία, Φινλανδία, Σουηδία και Γερμανία). Σε ορισμένες περιπτώσεις, η γυναικεία συμμετοχή είναι ιδιαίτερα υψηλή, όπως στη Δανία, την Αυστρία, το Βέλγιο και τη Φινλανδία. ωστόσο, σε χώρες όπως η Ισπανία, οι Κάτω Χώρες και το Λουξεμβούργο σημειώθηκαν χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής των γυναικών σε σχέση με το μερίδιό τους στην ανεργία (το κενό κυμαίνεται από 6 έως 14 ποσοστιαίες μονάδες). Στην περίπτωση της Ισπανίας υπάρχει ιδιαίτερο πρόβλημα, εάν ληφθεί υπόψη το υψηλό επίπεδο γυναικείας ανεργίας της.

Τα περισσότερα μέτρα που αναφέρονται στον άξονα 2 αποβλέπουν στο να ενθαρρύνουν τις γυναίκες να δημιουργήσουν τη δική τους επιχείρηση, παρέχοντάς τους ειδικές επιδοτήσεις ή δάνεια (Ιταλία, Κάτω Χώρες, Ισπανία, Ελλάδα, Γαλλία και Φινλανδία), ή ενθαρρύνοντας το επιχειρηματικό πνεύμα των γυναικών με άλλους τρόπους (Δανία, Βέλγιο, Ιρλανδία, Αυστρία, Λουξεμβούργο και Σουηδία). Η Ελλάδα προωθεί επίσης την αυτοαπασχόληση και το επιχειρηματικό πνεύμα των γυναικών ειδικότερα σε αγροτικές, ορεινές και νησιωτικές περιοχές.

Η ενσωμάτωση της διάστασης των δύο φύλων στον άξονα 3 εστιάζεται κυρίως στην αύξηση της ευελιξίας για το συμβιβασμό της εργασίας και της οικογενειακής ζωής. Η Γαλλία αναφέρει ότι ο νέος νόμος περί της διαπραγματευόμενης μείωσης του χρόνου εργασίας αναμένεται να βελτιώσει αυτό το συμβιβασμό, και η Ιταλία διευκρινίζει ότι οι νέες, πιο ευέλικτες συμβάσεις εργασίας εκτός από το στόχο του συμβιβασμού, πρέπει να προωθούν την ανάπτυξη της γυναικείας απασχόλησης. Στη Γερμανία, οι γυναίκες αναμένεται να επωφεληθούν ιδιαίτερα από το νόμο περί της μερικής απασχόλησης σε μεγαλύτερη ηλικία. Ορισμένα κράτη μέλη σημειώνουν ειδικά τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων σε πρωτοβουλίες που σχετίζονται με τα δύο φύλα στο πλαίσιο του άξονα 3 (Δανία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ιρλανδία).

Σε γενικές γραμμές, η πιο αξιοπρόσεκτη έλλειψη όσον αφορά την ενσωμάτωση της διάστασης των δύο φύλων στους πρώτους τρεις άξονες συνδέεται με τις κατευθυντήριες γραμμές 4 (επανεξέταση και νέα έμφαση στα συστήματα φόρων-παροχών) και 14 (ελάφρυνση της φορολογικής πίεσης επί της εργασίας και του μη μισθολογικού κόστους, και ιδίως της σχετικά ανειδίκευτης και χαμηλά αμειβόμενης εργασίας). Ωστόσο ορισμένα κράτη μέλη έχουν προσαρμόσει ή βρίσκονται στη διαδικασία προσαρμογής των συστημάτων φόρων και παροχών τους, έτσι ώστε να ευνοούν την καλύτερη πρόσβαση στη φροντίδα των παιδιών, όπως για παράδειγμα το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες, η Δανία, η Σουηδία, η Γερμανία και η Ιρλανδία. Επιπλέον, η Ιταλία εξαγγέλλει σχέδια για την ανάλυση του αντικτύπου των συστημάτων φόρων-παροχών στη γυναικεία απασχόληση, ενώ η Ιρλανδία προβλέπει ότι η ανεξάρτητη φορολόγηση του άνδρα και της γυναίκας σε ένα ζευγάρι θα έχει θετικές συνέπειες για την απασχόληση των γυναικών.

Ορθή πρακτική

Γαλλία: Πρόοδος στην ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις πολιτικές

Στη Γαλλία, οι πολιτικές για την προώθηση της ισότητας και η έμφαση που δίνεται στην ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε αυτές, έχουν υποστεί σημαντική μετατροπή: μια νέα στρατηγική ξεκίνησε και προχώρησε, ιδιαίτερα από τα τέλη του 1999 και ενόψει του 2000-2001. Τα ΕΣΔ του 1999 και του 2000 λαμβάνουν περισσότερο υπόψη τις ενέργειες για την ισότητα και ειδικότερα για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου, τόσο στη μεθοδολογική τους προσέγγιση όσο και στη λήψη πρακτικών μέτρων. Συστάθηκε νέα διυπουργική επιτροπή αρμόδια για τα δικαιώματα και την ισότητα των γυναικών, με το σκοπό να φέρει σε επαφή όλα τα σχετικά διοικητικά τμήματα και να εξασφαλίσει τον καλύτερο συντονισμό. Δύο κύρια μέτρα εισήχθησαν στο ΕΣΔ και εφαρμόστηκαν κατά το 2000: το πρώτο μέτρο αφορά το συστηματικό καθορισμό δεικτών σχετικών με το φύλο για όλες τις κατευθυντήριες γραμμές. Η εγκύκλιος της 8ης Μαρτίου 2000 με τίτλο "Προσαρμογή των κυβερνητικών στατιστικών υπηρεσιών με σκοπό την καλύτερη κατανόηση της τρέχουσας κατάστασης των ανδρών και των γυναικών" αναμένεται να συμβάλει σε αυτό το στόχο.

Το δεύτερο μέτρο αποβλέπει στην ανάπτυξη ποσοτικών και ποιοτικών στόχων για τις ίσες ευκαιρίες όσον αφορά την πρόσβαση των γυναικών σε όλες τις υπηρεσίες και τις θέσεις (κατάρτιση, σχέδια επιστροφής στην εργασία, πρόσβαση σε διευθυντικές θέσεις, κ.τ.λ.). Μπορεί να ειπωθεί ότι η Γαλλία μεταβάλλει τη στρατηγική της για να υιοθετήσει μια ενεργητική προσέγγιση σε ορισμένα θέματα.

_______________________________________________________________________

5. Ενδιάμεση επανεξέταση της διαδικασίας του Λουξεμβούργου

Η περίοδος υποβολής της παρούσας κοινής έκθεσης για την απασχόληση συμπίπτει με το ενδιάμεσο σημείο στην εφαρμογή του τρέχοντος πενταετούς κύκλου της στρατηγικής για την απασχόληση, ο οποίος ξεκίνησε με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο Λουξεμβούργο το Νοέμβριο του 1997.

Για αυτό το λόγο, το έκτακτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που πραγματοποιήθηκε στη Λισαβόνα στις 23 και 24 Μαρτίου 2000 ζήτησε από την Επιτροπή και από τα κράτη μέλη να αναλάβουν μια ενδιάμεση επανεξέταση της στρατηγικής, με σκοπό "να δώσει νέα ώθηση στη διαδικασία αυτή, εμπλουτίζοντας τις κατευθυντήριες γραμμές και θέτοντας πιο συγκεκριμένους στόχους για αυτές, δημιουργώντας στενότερους δεσμούς με άλλους συναφείς τομείς πολιτικής και καθορίζοντας αποτελεσματικότερες διαδικασίες για τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων".

Η παρούσα εισαγωγή παρέχει τα τέσσερα στοιχεία για μια τέτοια ενδιάμεση αξιολόγηση.

Θετική γενική αποτίμηση παρά την ύπαρξη πολιτικών κινδύνων

Ο Τίτλος για την Απασχόληση της συνθήκης του Άμστερνταμ και η μεταγενέστερη διαδικασία του Λουξεμβούργου δημιούργησαν νέο περιβάλλον για μια συντονισμένη απάντηση στα προβλήματα απασχόλησης στην Ευρώπη. Αυτό το γεγονός με τη σειρά του οδήγησε σε σημαντικές αλλαγές στη χάραξη πολιτικής τόσο σε επίπεδο κρατών μελών όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, επιταχύνοντας έτσι τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις των αγορών εργασίας και βελτιώνοντας την ποιότητα των πολιτικών για την απασχόληση. Αυτή η θετική αποτίμηση επιβεβαιώθηκε από τα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής στη Λισαβόνα, με τα οποία αναγνωρίστηκε η συμβολή της διαδικασίας του Λουξεμβούργου στη μείωση της ανεργίας και επεκτάθηκε η "ανοικτή μέθοδος συντονισμού" - το στοιχείο-κλειδί της διαδικασίας του Λουξεμβούργου - σε έναν αριθμό άλλων σχετικών τομέων πολιτικής [27] ως βάση για τη χάραξη πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ.

[27] Κοινωνία της πληροφορίας. έρευνα και καινοτομία. περιβάλλον των επιχειρήσεων. εσωτερική αγορά. κεφαλαιαγορές. μακροοικονομικές πολιτικές. εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση. απασχόληση. κοινωνική προστασία. κοινωνική ένταξη.

Ειδικότερα:

*Η διαδικασία του Λουξεμβούργου έχει δημιουργήσει κοινό πλαίσιο για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες εντάσσονται στους τέσσερις άξονες της απασχολησιμότητας, του επιχειρηματικού πνεύματος, της προσαρμοστικότητας και των ίσων ευκαιριών. Αυτό το πλαίσιο επιτρέπει την επίτευξη συνεργίας μεταξύ ταυτόχρονων και αμοιβαία υποστηριζόμενων ενεργειών σε ευρύ φάσμα τομέων πολιτικής, συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων των συστημάτων φόρων και παροχών, της εκπαίδευσης, της πολιτικής για τις επιχειρήσεις, κ.τ.λ.

*Στη συνέχεια, αυτό το γεγονός οδήγησε σε αυξημένη διαφάνεια και συντονισμό της χάραξης των πολιτικών και ενίσχυσε τη συμμετοχή ευρέως αριθμού παραγόντων τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο στην ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση. Καίριες κυβερνητικές υπηρεσίες, και σε μερικές περιπτώσεις, αρχές περιφερειακής αυτοδιοίκησης, ήρθαν σε επαφή κατά την προετοιμασία και εφαρμογή των εθνικών σχεδίων δράσης. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ύστερα από την Επιτροπή, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ζητήθηκε η γνώμη μεγάλου αριθμού άλλων σωμάτων και ομάδων σχετικά με την περαιτέρω ανάπτυξη της στρατηγικής.

*Οι κοινωνικοί εταίροι τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο συμμετέχουν και/ή γνωμοδοτούν σε διάφορους βαθμούς.

*Η πρόοδος στις επιδόσεις που σχετίζονται με την απασχόληση αποδεικνύει ότι έχει δημιουργηθεί ένας αμοιβαία ενισχυτικός θετικός κύκλος, όπου οι μακροοικονομικές πολιτικές που προσανατολίζονται στη σταθερότητα και η τρέχουσες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις των αγορών εργασίας στα κράτη μέλη μειώνουν την ανεργία και τον κοινωνικό αποκλεισμό, δημιουργώντας περισσότερες θέσεις εργασίας.

*Ωστόσο πρέπει να αναγνωριστεί το γεγονός ότι τα στοιχεία ενός συνολικού συνδυασμού πολιτικών αφορούν διαφορετικές χρονικές προοπτικές. Τα επιτόκια ενδέχεται να αλλάξουν από τη μία ημέρα στην άλλη, αλλά ο αντίκτυπος των επενδύσεων στο ανθρώπινο δυναμικό και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στις αγορές εργασίας απαιτεί αδιάλειπτες προσπάθειες και τα αποτελέσματα θα καταστούν ορατά μόνον ύστερα από μακρύτερο χρονικό διάστημα. Το ευνοϊκότερο μακροοικονομικό κλίμα πρέπει να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να ενισχύσουν περισσότερο τις μεταρρυθμίσεις των αγορών εργασίας.

*Όσον αφορά τα κεντρικά θέματα πολιτικής, αρχίζουν να διαφαίνονται αποτελέσματα. Τα πιο ορατά αφορούν τον άξονα της απασχολησιμότητας, όπου σημειώνεται μια τάση για πιο ενεργητικές και προληπτικές πολιτικές, σύμφωνες με τις απαιτήσεις των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις συστάσεις του Συμβουλίου και στους κοινούς ποσοτικούς στόχους, οι οποίοι βοήθησαν στον καθορισμό σημείων σύγκρισης και αναφοράς και στην εστίαση της δράσης των κρατών μελών. Η ανάπτυξη κοινών και συγκρίσιμων δεικτών ή ο καθορισμός εθνικών στόχων πρέπει να συνεχιστεί προκειμένου να διατηρηθεί η επιτυχία της στρατηγικής.

Παρά τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα, πρέπει να αντιμετωπιστούν ορισμένοι παράγοντες πολιτικού κινδύνου:

*Η εφαρμογή των τεσσάρων αξόνων εξακολουθεί να είναι ανομοιόμορφη. Έχει επιτευχθεί μεγαλύτερη πρόοδος στον άξονα της απασχολησιμότητας. Εκτός από την ύπαρξη ποσοτικών στόχων, ένας ακόμα παράγοντας που συμβάλλει σε αυτή την πρόοδο είναι το γεγονός ότι οι προληπτικές και ενεργητικές πολιτικές αυτού του άξονα αποτελούν κυρίως αρμοδιότητα των υπηρεσιών εργασιακής πολιτικής, όπου υπάρχουν ήδη δομές εφαρμογής (όπως οι Δημόσιες Υπηρεσίες Απασχόλησης). Ωστόσο υπάρχει κίνδυνος να θεωρηθεί η διαδικασία του Λουξεμβούργου ως ατζέντα που αφορά αποκλειστικά τα υπουργεία Εργασίας, ενώ η στρατηγική είναι συνολική και δεσμεύει όλη την κυβέρνηση. Πρέπει να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες προκειμένου να βελτιωθεί η δομή των κινήτρων που ενυπάρχουν στα συστήματα φόρων-παροχών καθώς και να προσαρμοστούν τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης στις ανάγκες των ατόμων. Απαιτείται μεγαλύτερη συμμετοχή άλλων αρμόδιων υπουργείων (σε θέματα όπως το επιχειρηματικό πνεύμα, η κοινωνική προστασία, η φορολογία, η κατάρτιση και η εκπαίδευση). Η εξισορροπημένη εφαρμογή και των τεσσάρων αξόνων απαιτεί την πλήρη δέσμευση όλης της κυβέρνησης σε μια ολοκληρωμένη και συντονισμένη πολιτική για την ανάπτυξη και την απασχόληση.

*Ειδικότερα, η υλοποίηση των στόχων του άξονα της προσαρμοστικότητας καθυστερεί. Πολλές από τις ενέργειες στο πλαίσιο του άξονα αυτού αποτελούν ευθύνη των κοινωνικών εταίρων, οι οποίοι έχουν ιδιαίτερο συμφέρον να συμβάλουν στη δημιουργία περισσότερων και καλύτερων θέσεων εργασίας και των οποίων η συμμετοχή απαιτείται για την επίτευξη της προσαρμογής στο χώρο εργασίας και στις επιχειρήσεις. Τα κράτη μέλη εφαρμόζουν το θεσμό των κοινωνικών εταιρικών σχέσεων σε διαφορετικούς βαθμούς, και σε πολλά ΕΣΔ το θέμα αυτό δεν αναπτύσσεται επαρκώς εφόσον δεν αναφέρονται οι δραστηριότητες και οι πρωτοβουλίες που αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη. Παρ' όλα αυτά, η δραστηριοποίηση και η διαφάνεια όσον αφορά τις ενέργειες και τις πρωτοβουλίες για την προσαρμογή της αγοράς εργασίας είναι σαφώς ευθύνη των κοινωνικών εταίρων.

*Η προσαρμογή της διαδικασίας του Λουξεμβούργου στη διαδικασία κατάρτισης του προϋπολογισμού, κατά την οποία πρέπει να μεταφραστούν οι στόχοι, οι δεσμεύσεις και τα προτεινόμενα μέτρα σε (ενδεχομένως πολυετή) κονδύλια του προϋπολογισμού, δεν αποδείχθηκε εύκολη σε όλες τις περιπτώσεις. Αυτού του είδους η διαδικασία βρίσκεται αυτή τη στιγμή σε εξέλιξη, στο πλαίσιο του προγραμματισμού των παρεμβάσεων των διαρθρωτικών ταμείων για το 2000-2006, όμως απαιτείται επιχειρησιακή παρακολούθηση σε όλα τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία προκειμένου το κοινοτικό πλαίσιο στήριξης να μεταφραστεί σε δραστηριότητες που θα υλοποιήσουν τις προτεραιότητες της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση.

*Παρ' ότι υπάρχουν διάφορες ενδείξεις ότι η εθνική εφαρμογή της στρατηγικής για την απασχόληση αποτελεί αντικείμενο σημαντικών κοινοβουλευτικών και δημόσιων συζητήσεων, η ενημέρωση του κοινού σχετικά με τη διαδικασία του Λουξεμβούργου εξακολουθεί να είναι περιορισμένη. Από αυτή την άποψη, η πραγματοποίηση απτών ενεργειών από την κυβέρνηση και η πιο άμεση συμμετοχή των περιφερειακών και τοπικών αρχών, ενδεχομένως με την υποστήριξη πρωτοβουλιών που έχουν συμφωνηθεί από κοινού με την Επιτροπή, θα βοηθούσαν στην αύξηση της ενημέρωσης των πολιτών σχετικά με τη σημασία της στρατηγικής για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων προβλημάτων σχετικών με την απασχόληση.

Η σύνοδος κορυφής της Λισαβόνας και η περαιτέρω ανάπτυξη των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση

Τα αποτελέσματα της ανάλυσης που παρουσιάζεται στην παρούσα έκθεση δείχνουν ότι το οικονομικό κλίμα αλλάζει και διαγράφονται πολύ θετικές προοπτικές για την απασχόληση στην Ευρώπη. Σε ένα βαθμό, αυτή η βελτίωση μπορεί να συσχετιστεί με μια νέα οικονομία που βασίζεται στη γνώση στην οποία η ικανότητα για καινοτομία και εκμετάλλευση των οφελών της κοινωνίας της πληροφορίας αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επιτυχία. Ωστόσο στην Ένωση οι συνθήκες για την επιτυχή μετάβαση σε μια οικονομία βασισμένη στη γνώση δεν είναι με κανένα τρόπο δεδομένες, και συνεπώς, μεγάλο μέρος των δυνατοτήτων για οφέλη μπορεί να παραμείνει ανεκμετάλλευτο εάν δεν επιταχυνθεί η πρόοδος των οικονομικών και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Παραμένουν ακόμα αρκετά διαρθρωτικά προβλήματα προς αντιμετώπιση στις αγορές εργασίας, ορισμένα από τα οποία είναι μακρόχρονα, όπως π.χ. ο υψηλός αριθμός των μακροχρόνια ανέργων, οι ανισότητες των φύλων στην αγορά εργασίας ή οι ευρείες περιφερειακές ανισότητες στις επιδόσεις της αγοράς εργασίας, ενώ άλλα προβλήματα αναδύονται για πρώτη φορά ως θέματα προτεραιότητας κατά τη μετάβαση στην οικονομία της γνώσης, όπως το χαμηλό επίπεδο συμμετοχής στη δια βίου μάθηση, η αναπτυξιακή συμφόρηση λόγω ελλείψεων εργατικού δυναμικού και ελλείψεων δεξιοτήτων, ή οι δυσκολίες που προκύπτουν κατά την παράταση του ενεργού επαγγελματικού βίου λόγω της ταχείας απαρχαίωσης των προσόντων. Η ανεύρεση ουσιαστικών λύσεων σε αυτά τα προβλήματα αποτελεί προϋπόθεση για την κοινωνική συνοχή και για μια δυναμική και ανταγωνιστική οικονομία.

Παράλληλα με την έκκληση για την καταβολή εντονότερων προσπαθειών για τη μείωση των υψηλών ποσοστών των ανέργων, η σύνοδος κορυφής στη Λισαβόνα καθόρισε την πλήρη απασχόληση ως πρωτεύοντα μακροπρόθεσμο στόχο για τη νέα ευρωπαϊκή οικονομία. Ύστερα από τη Λισαβόνα, ο συνολικός στόχος της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση πρέπει να αφορά την αύξηση του μέσου όρου των ποσοστών απασχόλησης στην ΕΕ [28] από το σημερινό 61% όσο το δυνατόν κοντύτερα στο 70% έως το 2010, και να αυξήσει το ποσοστό της γυναικείας συμμετοχής από το σημερινό 51% σε περισσότερο από 60% έως το 2010. Ζητείται από τα κράτη μέλη να λάβουν υπόψη τους αυτόν τον κοινό στόχο κατά την καθιέρωση των εθνικών τους στόχων.

[28] Βλ. επίσης 5-6 και 30

Τα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής της Λισαβόνας καθοδηγούν την προσαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση με τέτοιο τρόπο ώστε να υποστηριχθεί η νέα ολοκληρωμένη στρατηγική για την απασχόληση, την οικονομική μεταρρύθμιση και την κοινωνική συνοχή, ως μέρος της κοινωνίας που βασίζεται στη γνώση.

*Βελτίωση της απασχολησιμότητας και μείωση των ελλείψεων δεξιοτήτων

Στα συμπεράσματα της Λισαβόνας εφιστάται η προσοχή στην ανάγκη για βελτίωση της απασχολησιμότητας και τη μείωση των ελλείψεων δεξιοτήτων και προτείνεται η επίτευξη αυτών των στόχων ειδικότερα με την παροχή υπηρεσιών απασχόλησης μέσω μιας πανευρωπαϊκής βάσης δεδομένων για θέσεις εργασίας και ευκαιρίες μάθησης καθώς και με την προώθηση ειδικών προγραμμάτων που θα δώσουν τη δυνατότητα στους ανέργους να καλύψουν τις ελλείψεις τους σε δεξιότητες.

*Κοινωνική ένταξη

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της Λισαβόνας, η προαγωγή της κοινωνικής ένταξης πρέπει να ενσωματωθεί στις κεντρικές πολιτικές των κρατών μελών που αφορούν την απασχόληση, την εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση καθώς και σε άλλες πολιτικές.

*Μεγαλύτερη προτεραιότητα στη δια βίου μάθηση

Στα συμπεράσματα της Λισαβόνας ζητείται η απόδοση μεγαλύτερης προτεραιότητας στη δια βίου μάθηση, μεταξύ άλλων με την ενθάρρυνση συμφωνιών μεταξύ των κοινωνικών εταίρων και με την αξιοποίηση της συμπληρωματικότητας μεταξύ της δια βίου μάθησης και της προσαρμοστικότητας (ευέλικτος χρόνος εργασίας, κ.τ.λ.).

*Αύξηση των επενδύσεων σε ανθρώπινο δυναμικό

Στα συμπεράσματα της Λισαβόνας ζητείται από τα κράτη μέλη να αυξήσουν ουσιαστικά τις κατά κεφαλήν επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό.

*Το εκπαιδευτικό σύστημα

Τα συμπεράσματα της Λισαβόνας ζητούν την προσαρμογή των συστημάτων αυτών στις ανάγκες της απασχόλησης, μέσω μιας νέας προσέγγισης που θα βασίζεται στην ανάπτυξη τοπικών κέντρων μάθησης, στην προαγωγή των νέων βασικών δεξιοτήτων και το σύγχρονο χαρακτήρα των επαγγελματικών προσόντων.

Τα συμπεράσματα της Λισαβόνας τη μείωση κατά το ήμισυ έως το 2010 του αριθμού των ατόμων ηλικίας 18-24 ετών, τα οποία έχουν ολοκληρώσει μόνον τον κατώτερο κύκλο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και δεν συνεχίζουν την εκπαίδευση και κατάρτισή τους. επιπλέον, τα σχολεία στην Ένωση πρέπει να έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο και σε πολυμέσα έως τα τέλη του 2001, και το διδακτικό προσωπικό πρέπει να είναι εξοικειωμένο με τη χρήση των ΤΠΕ έως τα τέλη του 2002.

*Αύξηση της απασχόλησης στις υπηρεσίες

Τα συμπεράσματα της Λισαβόνας απευθύνουν έκκληση για αύξηση της απασχόλησης στις υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των προσωπικών υπηρεσιών, όπου υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις. είναι δυνατή η προσφυγή σε ιδιωτικές ή δημόσιες πρωτοβουλίες ή και σε πρωτοβουλίες του τρίτου τομέα, με κατάλληλες λύσεις για τις λιγότερο ευνοημένες κατηγορίες.

*Προώθηση των ίσων ευκαιριών

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής της Λισαβόνας, πρέπει να ληφθούν υπόψη όλες οι πτυχές των ίσων ευκαιριών, ιδιαίτερα με τον καθορισμό νέου συγκριτικού σημείου για τη βελτίωση της παιδικής φροντίδας.

Απαιτούνται περαιτέρω βελτιώσεις της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας

Η ενδιάμεση επανεξέταση επέτρεψε επίσης να αναγνωριστούν οι ευκαιρίες για περαιτέρω βελτίωση της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας, βάσει της επιχειρησιακής πείρας που έχει αποκτηθεί έως σήμερα, να επιτευχθούν οι θεσμικές προσαρμογές που απαιτούνται από την έναρξη ισχύος της συνθήκης του Άμστερνταμ, καθώς και να ληφθούν επιπλέον μέτρα για τη συμμετοχή των διαφόρων παραγόντων, και ειδικότερα των κοινωνικών εταίρων, όπως συστήνεται στα συμπεράσματα των συνόδων κορυφής της Λισαβόνας και της Φέιρα.

*Απλούστευση του συστήματος υποβολής εκθέσεων

Το 2000, οι εκθέσεις σχετικά με την εφαρμογή των εθνικών σχεδίων δράσης (ΕΣΔ) ήταν περιορισμένου μεγέθους και επικεντρώνονταν στις κυριότερες καινοτόμους ενέργειες πολιτικής σε κάθε άξονα, στην ανταπόκριση προς τις συστάσεις και στην αξιολόγηση του αντικτύπου μιας πολιτικής. Αυτή η απλούστευση αναμένεται να βοηθήσει την Επιτροπή και το Συμβούλιο να προετοιμάσουν πιο εστιασμένες κοινές εκθέσεις στο μέλλον, ενώ παράλληλα θα επιτρέψουν τη σταδιακή μείωση του φόρτου εργασίας που συνδέεται με τη σύνταξη των εκθέσεων στα κράτη μέλη.

*Επιτάχυνση της διαδικασίας έγκρισης της "δέσμης μέτρων για την απασχόληση"

Χάρη στην απλούστευση του συστήματος υποβολής εκθέσεων, ένα ταχύτερο χρονοδιάγραμμα για την προετοιμασία του σχεδίου της κοινής έκθεσης για την απασχόληση θα επιτρέψει, από το 2000 και εξής, τις εις βάθος διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη πριν από την έγκριση από την Επιτροπή.

Από το 2000 και στο εξής, η Επιτροπή σκοπεύει να εγκρίνει σχέδιο απόφασης του Συμβουλίου για τις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση, μαζί με το σχέδιο της κοινής έκθεσης για την απασχόληση και τα σχέδια συστάσεων προς τα κράτη μέλη. Οι απαραίτητες τυπικές [29] και άτυπες διαβουλεύσεις θα διεξαχθούν κατά το φθινόπωρο, έτσι ώστε να επιτρέψουν την τελική έγκριση των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση και των συστάσεων του Συμβουλίου, αμέσως ύστερα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου.

[29] Από το 1999, απαιτείται η γνωμοδότηση της Επιτροπής Απασχόλησης, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής και της Επιτροπής των Περιφερειών, σύμφωνα με το άρθρο 128, παράγραφος 2.

*Συμμετοχή άλλων παραγόντων και ενίσχυση του ρόλου των κοινωνικών εταίρων

-Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της Λισαβόνας, δεν απαιτείται νέα διαδικασία δεδομένου ότι οι υπάρχουσες (ΓΠΟΠ, Λουξεμβούργο, Κάρντιφ και Κολωνία) έχουν απλοποιηθεί και συντονιστεί καλύτερα, ιδιαίτερα με τη συμβολή άλλων σχηματισμών του Συμβουλίου στην προετοιμασία των γενικών προσανατολισμών της οικονομικής πολιτικής (ΓΠΟΠ) από το Συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών (ECOFIN). Οι ΓΠΟΠ πρέπει να εστιάζονται όλο και περισσότερο στις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες των διαρθρωτικών πολιτικών και στις μεταρρυθμίσεις που αποβλέπουν στην προώθηση των δυνατοτήτων για οικονομική ανάπτυξη, της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής, καθώς και στη μετάβαση προς μια οικονομία βασισμένη στη γνώση. Οι διαδικασίες του Κάρντιφ και του Λουξεμβούργου πρέπει να αντιμετωπίζουν τα αντίστοιχα ιδιαίτερα θέματά τους με τρόπο πιο ενδελεχή. [30] Ζητήθηκε ειδικότερα από το Συμβούλιο των υπουργών Παιδείας να συμβάλει στις διαδικασίες του Λουξεμβούργου και του Κάρντιφ [31]. Αυτό θα πραγματοποιηθεί με την υποβολή έκθεσης στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την άνοιξη του 2001 και με συνεισφορές στις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση.

[30] Συμπεράσματα της συνόδου κορυφής της Λισαβόνας, παράγραφος 35.

[31] Συμπεράσματα της συνόδου κορυφής της Λισαβόνας, παράγραφος 27.

-Λαμβάνοντας υπόψη ότι ορισμένες κατευθυντήριες γραμμές απευθύνονται και στους κοινωνικούς εταίρους ή αποκλειστικά σε αυτούς, αυτοί οι τελευταίοι πρέπει στο μέλλον να συμβάλλουν άμεσα στη σύνταξη των εκθέσεων για την εφαρμογή των ΕΣΔ, αναλύοντας το ρόλο τους κατά την εφαρμογή της στρατηγικής για την απασχόληση. Αυτό ενδέχεται να συνεπάγεται τον καθορισμό κοινής προσέγγισης και στόχων από τους κοινωνικούς εταίρους, οι οποίοι θα τους επιτρέψουν να αναπτύξουν αυτόνομη διαδικασία στο πλαίσιο των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση, συμπεριλαμβανομένου του καθορισμού σημείου σύγκρισης και αναφοράς της συνεισφοράς τους σε διάφορα επίπεδα και σε όλους τους σχετικούς άξονες, και ειδικότερα στο πλαίσιο του άξονα της προσαρμοστικότητας.

*Βελτίωση της παρακολούθησης και αξιολόγηση των ορθών πρακτικών

Η ανάπτυξη δεικτών πρέπει να συνεχιστεί με το σκοπό να καταρτιστεί η ευρύτερη δυνατή σειρά δεικτών για την αξιολόγηση της προόδου και τη διεθνή συγκρισιμότητα. Οι ορθές πρακτικές των κρατών μελών πρέπει να αξιολογηθούν από ομότιμους ειδικούς και να διαδοθούν ευρύτερα.

*Τα πρώτα βήματα στην αξιολόγηση του αντικτύπου της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση

Προκειμένου να τροφοδοτηθεί η συζήτηση σχετικά με την επανεξέταση της στρατηγικής το 2002 με σαφείς μαρτυρίες του αντικτύπου της, όσον αφορά τις θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν και τη συνολική πρόοδο στη διαρθρωτική μεταρρύθμιση των αγορών εργασίας, πρέπει να αναπτυχθεί το κατάλληλο μεθοδολογικό πλαίσιο αξιολόγησης. Ένα τέτοιο πλαίσιο πρέπει να περιλαμβάνει τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των πολιτικών που διεξάχθηκε στα κράτη μέλη, καθώς και την ανάπτυξη μακροοικονομικών υποδειγμάτων και συγκεκριμένες στατιστικές έρευνες που θα διεξαχθούν σε επίπεδο ΕΕ.

ΚΟΙΝΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ 2000

ΜΕΡΟΣ II

ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ

ΒΕΛΓΙΟ

Συμπεράσματα

Γενική εκτίμηση Παρά τη βελτίωση στη βελγική αγορά εργασίας, η προσαρμογή στις προκλήσεις πολλών ετών είναι αργή: υψηλή εισροή στη μακροχρόνια ανεργία, χαμηλή συμμετοχή των μεγαλύτερων σε ηλικία ατόμων στην αγορά εργασίας, μεγάλο χάσμα μεταξύ των φύλων όσον αφορά την απασχόληση, δυνατότητα δημιουργίας θέσεων εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών.

Συνδυασμός πολιτικών Το Βέλγιο αντιμετωπίζει αυτές τις προκλήσεις με ένα καλό συνδυασμό πολιτικών που επιδρούν στην προσφορά και στη ζήτηση εργασίας καθώς και στην ανακατανομή της εργασίας. Η πολιτική στηρίζεται στη συγκράτηση των μισθών, τη μείωση των εισφορών για την κοινωνική ασφάλιση και 'το ενεργό κράτος πρόνοιας'. Ωστόσο η εξέλιξη του αντικτύπου των πολιτικών πρόληψης δεν είναι, προς το παρόν, ικανοποιητική: το Βέλγιο αντιμετωπίζει ακόμα υψηλά ποσοστά μηνιαίας εισροής στη μακροχρόνια ανεργία για τους νέους και τους ενήλικες.

Ανταπόκριση στις συστάσεις του Συμβουλίου του 1999 Ελήφθησαν μέτρα για τη μείωση των παγίδων της ανεργίας: με τη μείωση των εισφορών των εργαζομένων για την κοινωνική ασφάλιση σε επίπεδο κατώτατων μισθών, τα οικονομικά κίνητρα για αναζήτηση εργασίας αυξήθηκαν. Όσον αφορά τη συμμετοχή των μεγαλύτερων σε ηλικία ατόμων στην αγορά εργασίας, η ελάχιστη ηλικία για την πρόωρη συνταξιοδότηση δεν μεταβλήθηκε, αλλά ελήφθη μια σειρά μέτρων που κάνουν πιο ελκυστική την παραμονή στην εργασία. Ωστόσο, δεν έχει δοθεί αρκετή προσοχή σε περισταλτικά μέτρα που θα εμπόδιζαν τους εργαζομένους να αποχωρήσουν πρόωρα από την εργασία τους. Ο καλά ανεπτυγμένος τομέας των υπηρεσιών αποτελεί αναμφίβολα την κινητήρια δύναμη της απασχόλησης στο Βέλγιο. Αποφασίστηκε να μειωθούν οι εισφορές των εργοδοτών για την κοινωνική ασφάλιση προκειμένου να ενισχυθεί η δημιουργία θέσεων εργασίας στον τομέα της υγείας και στην κοινωνική οικονομία. Ο συντονισμός και η συνεκτικότητα των πολιτικών των διαφορετικών αρχών βελτιώθηκαν, όπως γίνεται σαφές από αρκετές συμφωνίες συνεργασίας. Όμως, ο πολλαπλασιασμός των μέτρων για την αγορά εργασίας μειώνει την αποτελεσματικότητά τους και δυσχεραίνει την αντίληψη των εμπλεκομένων μερών: παρά τις πολλές απόψεις που εμπλέκονται, χρειάζεται επειγόντως μεγαλύτερη απλοποίηση και περισσότερη ομοιογένεια, καθώς και μείωση των μέσων.

Επικείμενες προκλήσεις Η πρόοδος στη μείωση του ρυθμού εισροής στη μακροχρόνια ανεργία ήταν αργή. Για τους νέους, ενισχύθηκε πρόσφατα η πρόληψη, αλλά είναι απαραίτητες επειγόντως εντατικότερες ενέργειες για τους ενηλίκους.

Η φορολογική επιβάρυνση της εργασίας εξακολουθεί να είναι από τις υψηλότερες στην ΕΕ και δεν έχει αρχίσει ακόμα να μειώνεται, παρά τις προσπάθειες που έγιναν για τη μείωση των εισφορών για την κοινωνική ασφάλιση για ορισμένες ομάδες.

Προοδευτικά, εμφανίζονται σε περιοχές του Βελγίου κενές θέσεις εργασίας που παραμένουν ακάλυπτες λόγω της αναντιστοιχίας ανάμεσα στη ζήτηση και την προσφορά εργασίας. Η αυξημένη κινητικότητα του εργατικού δυναμικού και η περαιτέρω αναβάθμιση των δεξιοτήτων μέσω μιας πλήρους στρατηγικής για τη δια βίου μάθηση θα πρέπει να παίξουν κύριο ρόλο στη βελτίωση της βελγικής αγοράς εργασίας και στην πρόληψη των ελλείψεων εργατικού δυναμικού. Σημαντικές προσπάθειες κατάρτισης είναι αναμφίβολα απαραίτητες στον τομέα των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας (ΤΠΕ).

1. Οικονομική κατάσταση και απασχόληση

Η πραγματική αύξηση του ΑΕγχΠ ελαττώθηκε το 1999 στο 2,3%, αλλά αναμένεται να επιταχυνθεί και πάλι το 2000 (3,6%). Οι συνθήκες της αγοράς εργασίας βελτιώνονται λόγω (i) της μεγαλύτερης αύξησης του ΑΕγχΠ, (ii) της οικονομικής ανάπτυξης με υψηλότερη ένταση εργασίας από το 1996 και (iii) την τάση από παθητικές σε πιο ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας.

Το 1999 η αύξηση της απασχόλησης μειώθηκε στο 1,1% που είναι χαμηλότερο από το μέσον όρο για την ΕΕ. Το ποσοστό απασχόλησης αυξήθηκε από το 56,3% το 1996 στο 59,2% το 1999, που εξακολουθεί να είναι 3 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από το μέσον όρο για την Ευρωπαϊκή Ένωση. ωστόσο το ποσοστό του ΙΠΑ (ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης) είναι 1,5 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από το μέσον όρο για την ΕΕ. Στο ίδιο διάστημα το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών αυξήθηκε κατά σχεδόν 5 ποσοστιαίες μονάδες. Το χάσμα μεταξύ των φύλων συρρικνώνεται και βρίσκεται τώρα κάτω από το μέσον όρο για την ΕΕ. Εάν υπολογιστεί ανά ηλικιακή ομάδα, το ποσοστό απασχόλησης είναι ιδιαίτερα χαμηλό για τις ηλικιακές ομάδες των νεώτερων και των γηραιότερων, που είναι και οι δύο 12 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από το μέσον όρο για την ΕΕ. Για τα άτομα άνω των 55 ετών, το ποσοστό απασχόλησης (24,7%) είναι το χαμηλότερο στην ΕΕ.

Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε το 1999 σε 9,1% και είναι τώρα κάτω από το μέσο όρο για την ΕΕ. Η ανεργία των νέων αυξήθηκε το 1999, αλλά το ποσοστό ανεργίας των νέων γυναικών μειώθηκε στο 7,8 που είναι χαμηλότερο από το μέσο όρο για την ΕΕ. Η συνολική γυναικεία ανεργία είναι χαμηλότερη από το μέσον όρο για την ΕΕ, και η απόσταση από την ανδρική ανεργία μειώνεται. Ιδιαίτερο πρόβλημα αποτελεί η μακροχρόνια ανεργία: αν και μειώθηκε κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες ανάμεσα στο 1998 και το 1999, το ποσοστό της στη συνολική ανεργία (56%) είναι από τα υψηλότερα στην ΕΕ.

Υπάρχουν σημαντικές περιφερειακές διαφορές (με τοπικές παρεκκλίσεις) στην κατάσταση της αγοράς εργασίας: η ανεργία είναι ιδιαίτερα έντονη στη Βαλλονία και στις Βρυξέλλες, ενώ ποιοτικές ελλείψεις σε προσωπικό έχουν εμφανιστεί σε περιοχές της Φλάνδρας.

2. Η συνολική στρατηγική για την απασχόληση

Ο ακρογωνιαίος λίθος της βελγικής πολιτικής για την απασχόληση είναι η μείωση του μισθολογικού κόστους με τη συγκράτηση των μισθών και μειώσεις των εισφορών για την κοινωνική ασφάλιση (αμφότερα πρέπει να φτάσουν στο επίπεδο των τριών σπουδαιότερων γειτονικών χωρών) προκειμένου να μειωθεί η παγίδα της παραγωγικότητας και να αυξηθεί η ζήτηση εργασίας.

Το δεύτερο κύριο στοιχείο είναι η ανακατανομή της εργασίας. Δεδομένης της ανησυχίας για τις αυξήσεις του μισθολογικού κόστους ανά ώρα που θα προκύψουν σε περίπτωση γενικευμένης μείωσης του χρόνου εργασίας, εφαρμόστηκε μια ευέλικτη πολιτική σε επίπεδο τομέα και επιχείρησης. Οι κοινωνικοί εταίροι μπορούν να συμφωνήσουν για μειώσεις του χρόνου εργασίας και θα αποζημιωθούν εν μέρει για τις νέες προσλήψεις με μειώσεις του φόρου μισθωτών υπηρεσιών. Ο βέλγος Υπουργός Εργασίας ανακοίνωσε πρόσφατα μια πλήρη δέσμη μέτρων για την αναδιοργάνωση του χρόνου εργασίας.

Το τρίτο στοιχείο της βελγικής πολιτικής για την απασχόληση ονομάζεται τώρα 'ενεργό κράτος πρόνοιας', και χαρακτηρίζεται (μεταξύ άλλων) από διαρκώς μεγαλύτερη έμφαση σε ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας, με ιδιαίτερη προσοχή στους νέους. Επιπλέον υπάρχουν ειδικά μέτρα για την αντιμετώπιση των παγίδων της ανεργίας και για την ένταξη των μακροχρόνια ανέργων στην αγορά εργασίας. Ο απώτερος στόχος είναι να αυξηθεί η προσφορά εργατικού δυναμικού.

Η πρόκληση αυτής της στρατηγικής για την απασχόληση είναι ότι οι αρχές πρέπει να εξισορροπήσουν την αυξημένη ζήτηση εργασίας (μειώνοντας το συνολικό μισθολογικό κόστος) με ισοδύναμη αύξηση της προσφοράς εργατικού δυναμικού (με ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας). Η τυχόν αναντιστοιχία ανάμεσα στη ζήτηση και την προσφορά εργασίας θα επιδείνωνε την κατάσταση όσον αφορά τις ακάλυπτες κενές θέσεις εργασίας που αρχίζουν να εμφανίζονται σε ορισμένους τομείς.

3. Αξιολόγηση της προόδου

3.1. Γενική εκτίμηση

Το ΕΣΔ του 2000 αποτελεί σαφή ένδειξη της ποιοτικής βελτίωσης του βελγικού ΕΣΔ από το 1998 και προσφέρει μια καλή γενική άποψη του τρόπου με τον οποίο οι διαφορετικές βελγικές αρχές καθορίζουν το συνδυασμό πολιτικών προκειμένου να εφαρμόσουν την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση. Οι προσπάθειες για να αυξηθεί η συνέπεια του βελγικού ΕΣΔ ενισχύθηκαν, αλλά ο συνολικός αριθμός των μέσων για την αγορά εργασίας εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλός.

Η προληπτική προσέγγιση, αν και ενισχύθηκε από τις πρόσφατες πολιτικές εξαγγελίες, δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί πλήρως και η βελγική πολιτική για την αγορά εργασίας εξακολουθεί να το επικεντρώνεται σε «θεραπευτικές» πολιτικές που απευθύνονται στους μακροχρόνια ανέργους. Ως αποτέλεσμα, τα ποσοστά μη συμμόρφωσης για τις δύο πρώτες κατευθυντήριες γραμμές υπερβαίνουν το 50%. Εάν λάβουμε υπόψη τα υψηλά ποσοστά εισροής στη μακροχρόνια ανεργία για τους νέους (41%) και τους ενηλίκους (35%), είναι απαραίτητες επειγόντως εντατικές ενέργειες.

3.2. Εφαρμογή του εθνικού σχεδίου δράσης για το 1999

Όσον αφορά την απασχολησιμότητα, το Βέλγιο συνεχίζει τις προσπάθειές του για μια προληπτική προσέγγιση, ιδίως για τους νέους. Για την Κ.Γ. 1 το ποσοστό της μη συμμόρφωσης μειώθηκε από 57,6% το 1998 σε 50,4% το 1999. Σημειώθηκε βελτίωση αλλά απαιτείται πολλή προσπάθεια ακόμα έως ότου σε κάθε νέο άνεργο να δίνεται η ευκαιρία για μια νέα αρχή πριν τον 6ο μήνα ανεργίας. Όσον αφορά την Κ.Γ. 2 ο δείκτης προσπάθειας για το 1999 είναι ακόμα χαμηλότερος από ότι το 1998. Ως αποτέλεσμα, η μη συμμόρφωση είναι ακόμα 54,3%.

Το 1999 το 80,8% των ατόμων που αναζητούσαν εργασία συμμετείχαν σε ενεργητικά μέτρα για τη μείωση της ανεργίας (Κ.Γ. 3), το οποίο είναι 16 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από το 1998. Η κατάρτιση αντιπροσωπεύει το 12% αυτών των ενεργητικών μέτρων.

Όσον αφορά τον άξονα του επιχειρηματικού πνεύματος οι ομοσπονδιακές και ομόσπονδες αρχές εφήρμοσαν πρωτοβουλίες για να μειώσουν το διοικητικό κόστος για τις επιχειρήσεις, να διευκολύνουν τη φάση έναρξης και ανάπτυξης των επιχειρήσεων και να εκπαιδεύσουν και να καθοδηγήσουν τους νέους επιχειρηματίες. Όλες αυτές οι πρωτοβουλίες εστιάζουν κυρίως στις ΜΜΕ. Ενθαρρύνεται η δημιουργία θέσεων εργασίας στον μη κερδοσκοπικό τομέα . Από την 1η Απριλίου 1999, και για ένα διάστημα έξι ετών, προγραμματίζονται επιπλέον μειώσεις στις κοινωνικές εισφορές, με ένα κατ' αποκοπή ποσό που καθορίζεται για κάθε εργαζόμενο από τη μία πλευρά, και επιπλέον μειώσεις για τους χαμηλόμισθους εργαζομένους από την άλλη. Έχει καθοριστεί ως στόχος να μειωθούν οι εισφορές για την κοινωνική ασφάλιση στο ύψος του μέσου όρου των κύριων γειτονικών χωρών μέσα σε μία εξαετία.

Όσον αφορά τον άξονα της προσαρμοστικότητας εφαρμόστηκαν αρκετές πρωτοβουλίες, που επικεντρώνονταν κυρίως στην αναδιοργάνωση του χρόνου εργασίας. Οι επιχειρήσεις που υιοθέτησαν την εβδομάδα τεσσάρων εργάσιμων ημερών, επωφελούνται από μειώσεις στις κοινωνικές εισφορές τους για το επιπλέον προσωπικό που αναγκάζονται να προσλάβουν. Ωστόσο δεν υπάρχουν δείκτες για την αξιολόγηση του αντικτύπου αυτής της πρωτοβουλίας. Οι προσπάθειες για την κατάρτιση ήταν αυξημένες και ελήφθησαν μέτρα όσον αφορά την προσωρινή διακοπή της καριέρας, την εργασία μερικής απασχόλησης για τους ηλικιωμένους και την κατάρτιση κατά τη διάρκεια του χρόνου εργασίας. Εκδόθηκε νόμος που ενθαρρύνει τη συμμετοχή του προσωπικού στα κέρδη της επιχείρησης. Σχετικά με τη συνεχιζόμενη κατάρτιση, οι κοινωνικοί εταίροι δεσμεύτηκαν να αυξήσουν τους πόρους προκειμένου να φτάσουν μέσα σε μία εξαετία στο μέσον όρο των τριών κύριων γειτονικών χωρών. Επομένως οι πόροι αυτοί θα αυξηθούν από το 1,2% στο 1,4% του συνόλου των μισθών πριν το τέλος του 2000, με σκοπό να φτάσουν στο 1,9% το 2004.

Οι ίσες ευκαιρίες, μέσω της πλήρους ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στις πολιτικές, κατέχουν υψηλή θέση στην πολιτική ατζέντα, αλλά μπορεί να ειπωθεί ότι αναμένονται πιο συγκεκριμένες ενέργειες. Η διεπαγγελματική συμφωνία του 1999-2000 δεσμεύει τους εταίρους να αναθεωρήσουν τα συστήματα ταξινόμησης των επαγγελμάτων. Ενθαρρύνονται οι θετικές ενέργειες ενώ στην κατάρτιση θα επιδιωχθούν ίσες ευκαιρίες για τους άνδρες και τις γυναίκες.

Ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων στην εφαρμογή του ΕΣΔ για το 1999 ήταν σημαντικός. Η διεπαγγελματική συμφωνία του 1999-2000 αποτελεί το κύριο μέρος των διαφόρων μέτρων που δεσμεύτηκαν να αναλάβουν οι κοινωνικοί εταίροι για την εφαρμογή του ΕΣΔ για το 1999. Οι κοινωνικοί εταίροι γνωμοδότησαν κατά την προετοιμασία του ΕΣΔ του 2000.

Κατά την περίοδο 2000-2006 το ΕΚΤ θα υποστηρίξει τη στρατηγική του ΕΣΔ μέσω της αυξημένης εστίασης σε προληπτικά μέτρα για την αγορά εργασίας, προσαρμοσμένα στις συγκεκριμένες συνθήκες της κάθε περιφέρειας.

4. Νέες πρωτοβουλίες πολιτικής

Οι συστάσεις του Συμβουλίου του 1999 για την εφαρμογή των πολιτικών για την απασχόληση του Βελγίου

(1) Να ενισχύσει τις προληπτικές πολιτικές, μέσω της έγκαιρης ανάληψης δράσης η οποία θα βασίζεται στις ατομικές ανάγκες, προκειμένου να ανακόψει την εισροή στην μακροχρόνια ανεργία. Ειδικότερα, το Βέλγιο πρέπει να συμμορφωθεί απόλυτα με τις κατευθυντήριες γραμμές 1 και 2 και να παράσχει στους νέους και ενήλικες μακροχρόνια ανέργους αποτελεσματικά μέτρα για την ενίσχυση της απασχολησιμότητάς τους προτού διανύσουν το κατώφλι των 6 και 12 μηνών αντιστοίχως.

(2) Να εξετάσει με τρόπο πιο ενδελεχή τα αντικίνητρα στο πλαίσιο των συστημάτων φόρων και παροχών, συμπεριλαμβανομένων της διάρκειας των παροχών και των προϋποθέσεων για τη χορήγησή τους, τα οποία ενδέχεται να αποτρέπουν τη συμμετοχή, κυρίως των γυναικών και των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων, στην αγορά εργασίας, Ειδικότερα, το Βέλγιο πρέπει να επαναξιολογήσει την παραδοσιακή πολιτική του, η οποία διευκολύνει την πρόωρη συνταξιοδότηση των εργαζομένων, και να εξετάσει επιλογές πολιτικής οι οποίες είναι οι πλέον ενδεδειγμένες για την αποτροπή της πρόωρης εξόδου των εργαζομένων από την αγορά εργασίας.

(3) Να εγκρίνει και να εφαρμόσει συνεκτικές στρατηγικές, οι οποίες να περιλαμβάνουν ρυθμιστικά, φορολογικά μέτρα καθώς και μέτρα για την αγορά εργασίας, με στόχο να αξιοποιήσει επαρκέστερα το δυναμικό για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης στον τομέα παροχής υπηρεσιών.

(4) Να ενισχύσει τη συνεργασία των διαφόρων αρμόδιων αρχών για την εφαρμογή του εθνικού σχεδίου δράσης.

4.1. Πρωτοβουλίες που ελήφθησαν βάσει των συστάσεων

Όσον αφορά την ενδυνάμωση των πολιτικών πρόληψης, η κυριότερη καινοτομία στο ΕΣΔ του 2000 είναι η 'σύμβαση πρώτης εργασίας των νέων' (convention de premier emploi jeunes). Σύμφωνα με το πρόγραμμα αυτό, τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας πρέπει να αυξήσουν τα επίπεδα του προσωπικού τους προσλαμβάνοντας, από 1 την Απριλίου 2000, νέους, βραχυπρόθεσμα άνεργους. Οι επιχειρήσεις πρέπει να προσφέρουν θέσεις εργασίας, που ισοδυναμούν με το 3% του εργατικού δυναμικού τους, σε νέους που τελείωσαν το σχολείο το τελευταίο εξάμηνο. Επιπλέον, οι επιχειρήσεις αυτές επωφελούνται από ελαφρύνσεις στις εισφορές των εργοδοτών για την κοινωνική ασφάλιση εάν οι νεοπροσληφθέντες έχουν χαμηλά προσόντα. Ο αντίκτυπος αυτού του νέου μέτρου θα ενισχυθεί, σε στενή συνεργασία με τις περιφέρειες, προσφέροντας ευκαιρίες ένταξης στους νέους ύστερα από 3 μήνες ανεργίας. Αναμένεται να δημιουργηθούν 45.000 επιπλέον θέσεις εργασίας.

Η αδυναμία του ΕΣΔ του 2000 είναι ότι δεν υπάρχουν αρκετά νέα συγκεκριμένα μέτρα που να ανταποκρίνονται στην Κ.Γ. 2: τα μέτρα που περιλαμβάνει το ΕΣΔ αφορούν συχνότερα την πρόληψη της πρόωρης συνταξιοδότησης παρά την πρόληψη της μακροχρόνιας ανεργίας.

Όσον αφορά τα αντικίνητρα στο φορολογικό σύστημα και στο σύστημα παροχών, η μείωση των κοινωνικών και φορολογικών επιβαρύνσεων επιταχύνεται. Από την 1η Απριλίου του 2000, η κυβέρνηση μείωσε περαιτέρω τις εισφορές για την κοινωνική ασφάλιση. Η συνολική μείωση των επιβαρύνσεων το έτος 2000 προϋπολογίζεται σε 2,6 δισεκατομμύρια EUR. Οι στοχευόμενες ελαφρύνσεις στο φόρο των εργαζομένων και τις εισφορές για την κοινωνική ασφάλιση αποσκοπούν στη μείωση των παγίδων της ανεργίας. Ωστόσο η μέση φορολογική επιβάρυνση της εργασίας παρουσίασε αυξητική τάση και είναι από τις υψηλότερες στην ΕΕ, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα μέτρα που ελήφθησαν δεν ήταν αρκετά ισχυρά.

Όσον αφορά τη συμμετοχή των μεγαλύτερων σε ηλικία ατόμων στην αγορά εργασίας, η ελάχιστη ηλικία για την πρόωρη συνταξιοδότηση δεν μεταβλήθηκε. Αν και η ηλικία πρόσβασης στην πρόωρη συνταξιοδότηση δεν θα μεταβληθεί, θα αναπτυχθούν μέθοδοι για την αναδιοργάνωση του χρόνου εργασίας ανάλογα με την ηλικία, όπως γίνεται ήδη στο μη κερδοσκοπικό τομέα, για να ενθαρρύνονται οι μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενοι να εξακολουθήσουν να εργάζονται. Επιπλέον, η πρόσληψη μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων θα ενθαρρυνθεί με τη μείωση των εισφορών των εργοδοτών για την κοινωνική ασφάλιση. Ωστόσο, δεν έχει δοθεί αρκετή προσοχή σε περισταλτικά μέτρα που θα εμπόδιζαν τους εργαζομένους να αποχωρήσουν πρόωρα από την εργασία τους. Αν και στο Βέλγιο το χάσμα των φύλων όσον αφορά την απασχόληση έχει μειωθεί σημαντικά από το 1997, λαμβάνονται περαιτέρω μέτρα για να αυξηθεί η συμμετοχή των γυναικών, κυρίως με την επέκταση των δυνατοτήτων για τη φροντίδα των παιδιών. Τα μέτρα που αποσκοπούν στη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας δεν περιλαμβάνουν αναλύσεις του αντικτύπου των μέτρων αυτών στα δύο φύλα.

Έχουν αναπτυχθεί διάφορες πρωτοβουλίες για να αυξηθεί η απασχόληση στον τομέα των υπηρεσιών. Οι βελγικές αρχές ενθαρρύνουν επίσης την ανάπτυξη ειδικών σχεδίων για την απασχόληση στην κοινωνική οικονομία μέσω της ενεργοποίησης των επιδομάτων ανεργίας και του ελάχιστου εισοδήματος.

Τα προγράμματα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και των περιφερειακών και κοινοτικών κυβερνήσεων θεωρούν την ενισχυμένη συνεργασία πολύ σημαντική. Η καλύτερη συνεργασία και συνεκτικότητα είναι ήδη ορατές στη συμφωνία για τις 'συμβάσεις πρώτης εργασίας για τους νέους' και στην αυξημένη χρηματοδότηση από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση των προγραμμάτων απασχόλησης των ομόσπονδων αρχών. Τέλος, η μονάδα αξιολόγησης του αντίκτυπου των ΕΚΤ-ΕΣΔ (ENIAC), που συστάθηκε στο πλαίσιο του νέου προγράμματος του ΕΚΤ, βάσει του οποίου θα συνεργαστούν οι πέντε βελγικές αρχές, αποτελεί σαφή έκφραση της διάθεσης για συνεργασία.

4.2. Άλλες πρωτοβουλίες πολιτικής

Όσον αφορά τη νέα έμφαση στις κατευθυντήριες γραμμές για το 2000 είναι σημαντικό να υπογραμμιστούν οι πρόσφατες πρωτοβουλίες για την αποκέντρωση των υπηρεσιών που απευθύνονται στους ανέργους. Ο σκοπός των 'Lokale Werkwinkels' στη Φλάνδρα, των 'Plateformes locales de l'emploi' στις Βρυξέλλες και των 'Maisons de l'emploi' στη Βαλλονία είναι να υποδέχονται τους ανέργους, να παρέχουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες (η ιδέα του 'σημείου ενιαίας εξυπηρέτησης') ή/και να προωθούν τις τοπικές υπηρεσίες.

Ωστόσο, σημαντικές πρωτοβουλίες όσον αφορά την κατάρτιση στην ΤΠΕ (Κ.Γ. 6) δεν παρουσιάζονται στο ΕΣΔ του 2000.

Στον τομέα της απασχολησιμότητας η δέσμευση των κοινωνικών εταίρων να αυξήσουν βαθμιαία τις επενδύσεις στη δια βίου μάθηση των εργαζομένων αποτελεί ένα μεγάλο βήμα μπροστά. Ωστόσο, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο θέμα της δικαιοσύνης κατά την πρόσβαση στην κατάρτιση. Το ίδιο ισχύει για τους μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένους: το σημερινό τους μερίδιο στην εκπαίδευση των ενηλίκων είναι πολύ κάτω από το μέσον όρο. Το πρόγραμμα 'Spring' φιλοδοξεί, μεταξύ άλλων, να μειώσει κατά 50% μέσα σε μία πενταετία των αριθμό των δικαιούχων του ελάχιστου επιδόματος διαβίωσης και της κοινωνικής βοήθειας με τα προγράμματα απασχόλησης.

Όσον αφορά το επιχειρηματικό πνεύμα διάφορα είδη πρωτοβουλιών αναπτύσσονται στην κοινωνική οικονομία προκειμένου να δημιουργήσουν ευκαιρίες απασχόλησης που να απευθύνονται σε διάφορες ομάδες μακροχρόνια ανέργων με χαμηλά προσόντα που αναζητούν εργασία. Η συμφωνία συνεργασίας για την κοινωνική οικονομία, που έχει συναφθεί ανάμεσα στην ομοσπονδιακή και τις περιφερειακές/κοινοτικές κυβερνήσεις φιλοδοξεί να διπλασιάσει την απασχόληση στον τομέα αυτό. Ωστόσο, πρέπει να αναπτυχθούν και συμπράξεις με εμπορικές επιχειρήσεις και άλλα παρόμοια μέτρα ενσωμάτωσης στην κανονική αγορά εργασίας. Σε τομείς όπως οι επισκευές κατοικιών, που πλήττονται ιδιαίτερα από τη λαθραία εργασία, εφαρμόζεται μειωμένο ποσοστό ΦΠΑ (6%).

Προκειμένου να αυξηθεί η προσαρμοστικότητα εισάγονται διάφορα μέτρα με τη δέσμευση των κοινωνικών εταίρων: ευέλικτο ωράριο, περισσότερες δυνατότητες για προσωρινή διακοπή της σταδιοδρομίας, περισσότερη μερική απασχόληση, μείωση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας για τα άτομα άνω των 50 ετών, μείωση του χρόνου εργασίας στο σύνολο του κύκλου της ζωής.

Σχετικά με τις ίσες ευκαιρίες παρουσιάζονται διάφορες πρωτοβουλίες: βελτίωση της φροντίδας των παιδιών, διευκόλυνση των προσωρινών διακοπών της σταδιοδρομίας, καταπολέμηση του κάθετου και οριζόντιου διαχωρισμού.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

ΔΑΝΙΑ

Συμπεράσματα

Γενική εκτίμηση Η κατάσταση της αγοράς εργασίας παραμένει σε ισχυρή θέση, με το υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης στην ΕΕ, τόσο για τους άνδρες όσο και για τις γυναίκες. Το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε σταθερό, πολύ κάτω από το μέσον όρο της ΕΕ. Οι κυριότερες προκλήσεις το 1999 ήταν ο καθορισμός πολιτικών για την προώθηση της προσφοράς σε εργατικό δυναμικό και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και των προσόντων του εργατικού δυναμικού. Οι πολιτικές αυτές περιλαμβάνουν προσπάθειες για την ενθάρρυνση των εργαζομένων να παραμείνουν περισσότερο στον ενεργό βίο και για τη μείωση του αριθμού των ατόμων σε εργάσιμη ηλικία που λαμβάνουν κοινωνικά επιδόματα. Επίσης η συμμετοχή των γυναικών και των ανδρών στους διάφορους τομείς και τα επαγγέλματα θα μπορούσε να είναι πιο ισορροπημένη.

Συνδυασμός πολιτικών Η Δανία απαντά στις προκλήσεις της αγοράς εργασίας εστιάζοντας ακόμα περισσότερο στην ανάγκη να αυξηθεί το εργατικό δυναμικό και την ανάγκη να διατηρηθούν και να αναπτυχθούν τα προσόντα του. Έγιναν προσπάθειες και στους τέσσερις άξονες, αλλά ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην απασχολησιμότητα.

Ανταπόκριση στις συστάσεις του Συμβουλίου του 1999 Η πρώτη σύσταση προς τη Δανία που αποσκοπούσε στην αύξηση της προσφοράς εργατικού δυναμικού αντιμετωπίστηκε με αλλαγές στο φορολογικό σύστημα και περισσότερα κίνητρα για την παραμονή στην εργασία ή την εξεύρεση εργασίας. Καθώς τα μέτρα εφαρμόζονται σταδιακά ή εφαρμόστηκαν πρόσφατα, είναι πολύ νωρίς ακόμα για να αξιολογηθεί εάν επαρκούν για την επίτευξη του στόχου. Για τη δεύτερη σύσταση σχετικά με την προώθηση της κατάρτισης και των ευκαιριών απασχόλησης για τις άνεργες γυναίκες, έως τώρα έχουν επιτευχθεί ικανοποιητικά αποτελέσματα. Ελήφθησαν διάφορα μέτρα για την αντιμετώπιση του διαχωρισμού των φύλων στην αγορά εργασίας. Ωστόσο, η επίτευξη μικρότερου διαχωρισμού των φύλων φαίνεται πως είναι μακροπρόθεσμος στόχος καθώς εξαρτάται, μεταξύ άλλων, σε μεγάλο βαθμό από τις εκπαιδευτικές επιλογές και τις προτιμήσεις όσον αφορά τους επαγγελματικούς τομείς.

Επικείμενες προκλήσεις Ενόψει της ανάγκης να αυξηθεί η προσφορά εργατικού δυναμικού, οι μεταρρυθμίσεις του φορολογικού συστήματος, του συστήματος αδειών και των συστημάτων πρόωρης συνταξιοδότησης πρέπει να εξακολουθήσουν να παρακολουθούνται στενά και να αξιολογούνται ώστε να καθοριστεί εάν επαρκούν για την επίτευξη του στόχου. Επίσης πρέπει να συνεχιστεί η περαιτέρω μείωση του αριθμού των ατόμων που λαμβάνουν επίδομα ανεργίας και κοινωνικά επιδόματα.

Καθώς αναμένεται δημογραφική εξέλιξη με αρνητικό αντίκτυπο στο εργατικό δυναμικό, η οποία θα συνοδεύεται από υψηλό ποσοστό απασχόλησης και σχετικά χαμηλό ποσοστό ανεργίας, πρέπει να συνεχιστούν οι πολιτικές για την προώθηση της προσφοράς εργατικού δυναμικού και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και των προσόντων του εργατικού δυναμικού ως μέσο αποφυγής των νεοεμφανιζόμενων ελλείψεων.

1. Οικονομική κατάσταση και απασχόληση

Η οικονομία της Δανίας εξακολούθησε να αναπτύσσεται ισόρροπα και οι πολιτικές για την ενίσχυση της απασχόλησης, αν και περιόρισαν την κατανάλωση, λειτούργησαν με επιτυχία μέχρι στιγμής. Το ποσοστό αύξησης του ΑΕγχΠ ελαττώθηκε το 1999 σε 1,7% σε σχέση με το 2,5% το προηγούμενο έτος. Η ανάπτυξη κατά τη διάρκεια του 1999 μπορεί να ερμηνευθεί τόσο με την αύξηση της απασχόλησης κατά 1,1% όσο και με την αποτελεσματικότερη χρήση των πόρων στην οικονομία με 0,6%.

Το ποσοστό απασχόλησης με 76,5% το 1999 παρέμεινε το υψηλότερο στην ΕΕ και είναι πολύ υψηλότερο από τους μελλοντικούς στόχους τόσο για τις γυναίκες (με 71,6 %) όσο και τους άνδρες (με 81,2 %) που έχουν τεθεί για ολόκληρη την ΕΕ για το έτος 2010 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Λισαβόνα. Υπήρξε ιδιαίτερα ευνοϊκή εξέλιξη στην απασχόληση της ηλικιακής ομάδας 55-64 ετών. Το ποσοστό απασχόλησης βελτιώθηκε κατά 3,8 ποσοστιαίες μονάδες από 50,4% το 1998 σε 54,2% το 1999, σε σύγκριση με το μέσον όρο για την ΕΕ που ήταν 36,9% το 1999.

Το συνολικό ποσοστό ανεργίας παρέμεινε σταθερό στο 5,2% ανάμεσα στο 1998 και το 1999, αλλά το 1999 οι γυναίκες επωφελήθηκαν περισσότερο από τους άνδρες από τη βελτίωση της αγοράς εργασίας και η γενικότερη κατάσταση στην αγορά εργασίας παρουσιάζει αύξηση της ισότητας. Το ποσοστό ανεργίας για τις γυναίκες μειώθηκε από 6,6% το 1998 σε 6,0% το 1999 ενώ το ποσοστό ανεργίας για τους άνδρες αυξήθηκε από 4,1% το 1998 σε 4,5% το 1999 μειώνοντας έτσι την απόσταση μεταξύ των φύλων σε 1,5 ποσοστιαίες μονάδες. Το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας μειώθηκε από 1,4% το 1998 σε 1,1% το 1999. Η μείωση αυτή αντανακλά την ελάττωση του ποσοστού της μακροχρόνιας ανεργίας των γυναικών, ενώ το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας των ανδρών δεν μεταβλήθηκε από 1998. Για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια το ποσοστό ανεργίας των νέων δεν μειώθηκε αλλά αυξήθηκε από 5,8% το 1998 σε 7,2% το 1999.

2. Η συνολική στρατηγική για την απασχόληση

Το πολυετές πρόγραμμα διαρθρωτικής και κοινωνικής πολιτικής της κυβέρνησης, "Δανία 2005", αποτελεί τη βάση της συνολικής στρατηγικής ως προς την οικονομική πολιτική, συμπεριλαμβανομένης της στρατηγικής για την απασχόληση. Οι σημαντικότεροι στόχοι της πολιτικής για την απασχόληση της Δανίας έως το έτος 2005 είναι:

*Aύξηση του εργατικού δυναμικού κατά 80.000 άτομα περίπου από το 1998 έως το 2005, που ισούται με σχεδόν 3 τοις εκατό.

*Ποσοστό ανεργίας στο επίπεδο του 5 τοις εκατό περίπου του εργατικού δυναμικού σύμφωνα με τον εθνικό ορισμό και συγκράτηση της αύξησης των μισθών.

*Μείωση του αριθμού των ατόμων που λαμβάνουν παροχές κατά 60.000 άτομα περίπου από το 1998 έως το 2005.

*Μείωση του φορολογικού βάρους.

*Μείωση του δημόσιου χρέους.

Η κύρια πρόκληση της στρατηγικής για την απασχόληση έγκειται στην επίτευξη της απαραίτητης αύξησης του εργατικού δυναμικού. Η δημογραφική εξέλιξη αυτή καθαυτή θα οδηγήσει σε μείωση του εργατικού δυναμικού, το ποσοστό ανεργίας είναι χαμηλό και στις αρχές του 2000 υπογράφηκαν συλλογικές συμβάσεις σε ορισμένους τομείς με τις οποίες θα αυξηθεί ο αριθμός των ημερών άδειας.Η Δανία σκοπεύει να συνεχίσει και να αναπτύξει περαιτέρω τη διαρθρωτική πολιτική που περιλαμβάνει σταδιακές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, στο σύστημα πρόωρης συνταξιοδότησης και στο φορολογικό σύστημα, την ενίσχυση των μέτρων για την αγορά εργασίας και τη συνέχιση της ανάπτυξης της αγορά εργασίας χωρίς αποκλεισμούς.

3. Αξιολόγηση της προόδου

3.1 Γενική εκτίμηση

Το ΕΣΔ του 2000 αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου ΕΣΔ και αντανακλά πολύ καλά την εξέλιξη και την πρόοδο που πραγματοποιήθηκε κατά την εφαρμογή του. Η πολιτική της Δανίας για την αγορά εργασίας εξελίσσεται καλά και εστιάζει ακόμα πιο έντονα στην ανάγκη να αυξηθεί το εργατικό δυναμικό και την ανάγκη να διατηρηθούν και να αναπτυχθούν τα προσόντα του εργατικού δυναμικού. Επιτεύχθηκαν αποτελέσματα και στους τέσσερις άξονες αλλά ιδιαίτερα ικανοποιητικά αποτελέσματα παρουσιάζονται για τον άξονα της απασχολησιμότητας.

Επιπλέον, η παρακολούθηση και η αξιολόγηση φαίνεται να παίζουν όλο και μεγαλύτερο ρόλο στην τρέχουσα πολιτική διαδικασία. Το ΕΣΔ περιγράφει με συνέπεια το συνδυασμό πολιτικών μέτρων τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, από νομικά μέτρα μέχρι εκστρατείες που έχουν σκοπό να αλλάξουν τη στάση και τη συμπεριφορά. Η πρόοδος είναι ορατή όσον αφορά τις οικονομικές και στατιστικές πληροφορίες αλλά μπορούν να γίνουν περαιτέρω βελτιώσεις.

3.2 Εφαρμογή του εθνικού σχεδίου δράσης για το 1999

Όσον αφορά την απασχολησιμότητα, το ΕΣΔ αναφέρει ότι ο στόχος της Κοινότητας για την πρόληψη της ανεργίας των νέων έχει αρχίσει να επιτυγχάνεται σταδιακά και ότι στόχος όσον αφορά την ανεργία των ενηλίκων θα έχει επιτευχθεί στις αρχές του 2001. Οι δείκτες δείχνουν ότι το 1998 το 90 τοις εκατό των ασφαλισμένων νέων ανέργων και το 96 τοις εκατό των ασφαλισμένων ενηλίκων ανέργων έπαυαν να είναι άνεργοι πριν συμπληρώσουν 6 και 12 μήνες ανεργίας αντίστοιχα. Από την άλλη πλευρά, για το μικρό αριθμό των ασφαλισμένων (δηλ. το 10 και το 4 τοις εκατό αντίστοιχα) που παρέμειναν άνεργοι ύστερα από 6 και 12 μήνες αντίστοιχα χωρίς να τους προσφερθεί κάποιο σχέδιο δράσης, οι δείκτες μη συμμόρφωσης είναι 84% και 76% αντίστοιχα. Προφανώς απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες. Tο ΕΣΔ δηλώνει ότι η κατάσταση μεταβλήθηκε για τους νέους από το τέλος του 1999 και για τους ενήλικους θα αλλάξει από τις αρχές του 2001.

Το ποσοστό ενεργοποίησης των ασφαλισμένων το 1999 (1ο - 3ο τρίμηνο) ήταν 44%. Γενικά δεν παρέχονται δείκτες για τους μη ασφαλισμένους (περίπου το 20 τοις εκατό των ανέργων σύμφωνα με τον εθνικό ορισμό).

Συνεχίστηκαν οι προσπάθειες εφαρμογής πολιτικών με σκοπό να αυξηθούν τα κίνητρα έτσι ώστε τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας να παραμείνουν στην αγορά εργασίας. Τον ίδιο σκοπό έχει και το νέο σύστημα εθελοντικής πρόωρης συνταξιοδότηση για άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω που ξεκίνησε την 1η Ιουλίου 1999. Ενισχύθηκαν οι πρωτοβουλίες για την προώθηση μιας αγοράς εργασίας ανοιχτής σε όλους, συμπεριλαμβανομένων των αρχών για τη μεταρρύθμιση του συστήματος αναπηρικών συντάξεων, την αύξηση του αριθμού των θέσεων εργασίας με ειδικούς όρους και την περαιτέρω μείωση του αριθμού των ατόμων που λαμβάνουν παροχές το 1999.

Δόθηκε υψηλή προτεραιότητα στη δια βίου μάθηση και καθορίστηκαν επιμέρους στόχοι, ωστόσο οι δείκτες πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω. Ένα σχέδιο δράσης για την ΤΠΕ έχει εφαρμοστεί σχεδόν πλήρως και η ΤΠΕ έγινε υποχρεωτική σε όλα τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης.

Όσον αφορά το επιχειρηματικό πνεύμα, οι βασικές συνθήκες για τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων παρέμειναν ανάμεσα στις κύριες προτεραιότητες, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης της διοικητικής επιβάρυνσης, της παροχής συμβουλών στους επιχειρηματίες πριν ξεκινήσουν μια επιχείρηση και της υποστήριξης των νεωτεριστικών νέων επιχειρήσεων. Όσον αφορά το στόχο για την αξιοποίηση του δυναμικό απασχόλησης του τομέα των υπηρεσιών, η χρήση του συστήματος "υπηρεσίες στο σπίτι" αυξήθηκε στο 14,3% το 1999 από το 12% το 1998 του συνολικού αριθμού των νοικοκυριών.

Όσον αφορά την προσαρμοστικότητα το σχέδιο "ΔΟΙ" (διαχείριση, οργάνωση και ικανότητα) που ενισχύει την προσαρμοστικότητα των επιχειρήσεων στις συνθήκες του ανταγωνισμού σε μια κοινωνία που βασίζεται στη γνώση προχωράει σύμφωνα με το πρόγραμμα. Σχετικά με την κατάρτιση, η αξιολόγηση ενός κοινού ταμείου για την υποστήριξη του σχεδιασμού δραστηριοτήτων κατάρτισης έδειξε ότι καλύφθηκαν περίπου 50.000 υπάλληλοι και το ήμισυ των επιχειρήσεων δήλωσε ότι το σχέδιο τους είχε ως επίκεντρο όλους τους υπαλλήλους τους. Οι νέες συλλογικές συμβάσεις σε κλάδους που ρυθμίζονται από τη συνομοσπονδία των εργοδοτών της Δανίας (DA) και τη συνομοσπονδία των συνδικαλιστικών οργανώσεων της Δανίας (LO) συνεπάγονται ότι το μεγαλύτερο μέρος των εργαζομένων στους κλάδους αυτούς καλύπτονται τώρα από ένα πιο ευέλικτο υπολογισμό του μέσου όρου ωρών εργασίας. Επίσης, στις συμβάσεις αυτές ενσωματώθηκε η ευκολότερη πρόσβαση στην εργασία μερικής απασχόλησης.

Όσον αφορά τις ίσες ευκαιρίες, η δέσμευση για την ενσωμάτωση της προσέγγισης της διάστασης του φύλου σε όλες τις κατευθυντήριες γραμμές συνεχίστηκε. Κατατέθηκε νομοσχέδιο για τις ίσες ευκαιρίες, που περιλαμβάνει πρόταση για την ίδρυση "Κέντρου γνώσεων για τις ίσες ευκαιρίες". Ένα από τα καθήκοντα του κέντρου θα είναι να προσφέρει καλύτερες συνθήκες για την παρακολούθηση της εξέλιξης από την προοπτική του φύλου. Όσον αφορά τις φιλικές προς την οικογένεια πολιτικές ο βαθμός κάλυψης των παιδιών σε παιδικούς σταθμούς, σχολικές οργανώσεις και οργανώσεις νέων (για τις ηλικιακές ομάδες από 6 μηνών - 17 ετών) αυξήθηκε σε 55 τοις εκατό, μια αύξηση κατά 1 ποσοστιαία μονάδα ανάμεσα στο 1998 και το 1999.

Οι κοινωνικοί εταίροι συμμετέχουν δραστήρια στην εφαρμογή της στρατηγικής για την απασχόληση. Αναμιγνύονται στις συλλογικές διαπραγματεύσεις και επίσης μέσω των εταιρικών σχέσεων με την κυβέρνηση και τις αρχές. Η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας αποτελεί σαφές παράδειγμα της ανάμιξης των κοινωνικών εταίρων μέσω εταιρικών σχέσεων.

Η ενίσχυση του ΕΚΤ για τη νέα περίοδο προγραμματισμού 2000-2006 στηρίζεται στους στόχους της Δανίας για την οικονομική πολιτική και την πολιτική για την απασχόληση έως το έτος 2005, την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση και τις προτεραιότητες της Δανίας όσον αφορά την απασχόληση όπως ορίζονται στο ΕΣΔ του 1999 αλλά και τις συστάσεις που απηύθυνε στη Δανία το Συμβούλιο.

4. Νέες πρωτοβουλίες πολιτικής

Οι συστάσεις του Συμβουλίου του 1999 για την εφαρμογή των πολιτικών για την απασχόληση της Δανίας

(1) Να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις των συστημάτων φορολόγησης και παροχών προκειμένου να περιορίσει τη συνολική φορολογική επιβάρυνση της εργασίας, ιδίως τη φορολογική επιβάρυνση των χαμηλών εισοδημάτων, και να ενισχύσει τα κίνητρα για ανάληψη εργασίας ή παραμονή στην απασχόληση. Να αξιολογήσει τα προσφάτως ληφθέντα στον εν λόγω τομέα μέτρα, όπως τα συστήματα αδειών, και τη μεταρρύθμιση των συστημάτων πρόωρης συνταξιοδότησης λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη για αύξηση της προσφοράς εργασίας.

(2) Να προωθήσει τις δυνατότητες για κατάρτιση και απασχόληση των ανέργων γυναικών και να εξετάσει στο πλαίσιο προσέγγισης βασιζόμενης στην ενσωμάτωση της διάστασης των φύλων σε όλα τα μέτρα τρόπους για τον περιορισμό των υφιστάμενων επιπέδων διαχωρισμού λόγω φύλου στα διάφορά επαγγέλματα και τους διάφορους κλάδους της αγοράς εργασίας.

4.1 Πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί βάσει των συστάσεων

Η πρώτη σύσταση που αποσκοπεί στην αύξηση της προσφοράς εργατικού δυναμικού ακολουθήθηκε. Καθώς τα μέτρα εφαρμόζονται σταδιακά ή εφαρμόστηκαν πρόσφατα, είναι πολύ νωρίς για να αξιολογηθεί εάν επαρκούν για την επίτευξη του στόχου. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη μείωση της συνολικής φορολογικής πίεσης στην εργασία.

Οι αλλαγές στο φορολογικό σύστημα στο πλαίσιο του "πακέτου Whitsun" εφαρμόζονται σταδιακά όπως είχε σχεδιαστεί και περιλαμβάνουν περισσότερα κίνητρα για την απόκτηση κανονικής απασχόλησης. Tο συνολικό φορολογική επιβάρυνση για το 1999 αναμένεται να είναι το 50,8% του ΑΕγχΠ ενώ το συνολικό φορολογική επιβάρυνση για τα έτη 2000 και 2001 αναμένεται να μειωθεί στο 50% και το 49,7% αντίστοιχα. Με τη μεσοπρόθεσμη προβολή η φορολογική επιβάρυνση προγραμματίζεται να μειωθεί σε 47,7% του ΑΕγχΠ έως το έτος 2005 (εθνικός ορισμός). Tα πρόσφατα σημαντικά μέτρα στον τομέα των κανονισμών σχετικά με τη διαθεσιμότητα για εργασία, τα συστήματα αδειών και των συστημάτων πρόωρης συνταξιοδότησης ενίσχυσαν τα κίνητρα για την απόκτηση εργασίας ή την παραμονή στην εργασία. Η μεταρρύθμιση των συστημάτων αδειών πέτυχε τη μείωση του αριθμού των ατόμων που βρίσκονται σε άδεια κατά 10.600 ή 28% το 1999, ενώ ο αριθμός των ατόμων με πρόωρη συνταξιοδότηση εξακολούθησε να αυξάνεται. Καθώς η μεταρρύθμιση των συστημάτων εθελοντικής πρόωρης συνταξιοδότησης πραγματοποιήθηκε μόλις τον Ιούλιο του 1999, οι πληροφορίες για την ένδειξη του αποτελέσματος δεν θα είναι διαθέσιμες πριν το καλοκαίρι του 2000.

Σχετικά με τη δεύτερη σύσταση, επιτεύχθηκαν ικανοποιητικά αποτελέσματα σχετικά με την προώθηση της κατάρτισης και των επαγγελματικών ευκαιριών για τις άνεργες γυναίκες. Ελήφθησαν διάφορα μέτρα για την αντιμετώπιση του σημερινού επιπέδου διαχωρισμού των φύλων στην αγορά εργασίας. Οι προσπάθειες για την εφαρμογή της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στη στρατηγική συνεχίστηκαν μαζί με το έργο για τη βελτίωση της παρακολούθησης των ανισοτήτων ανάμεσα στα δύο φύλα. Το 1999 οι γυναίκες επωφελήθηκαν περισσότερο από τους άνδρες από τη βελτίωση της αγοράς εργασίας με αποτέλεσμα τη μείωση της παραμονής στην ανεργία σε 1,5 ποσοστιαίες μονάδες. Το ποσοστό ενεργοποίησης των γυναικών εξακολούθησε να είναι υψηλότερο με 52 τοις εκατό σε σύγκριση με το 35 τοις εκατό για τους άνδρες. Στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού των συστημάτων της αγοράς εργασίας ξεκίνησαν δοκιμαστικά σχέδια στον τομέα της ουδέτερης ως προς το φύλο πλήρωσης θέσεων εργασίας. Ένα νέο "νομοσχέδιο περί ίσων ευκαιριών για τις γυναίκες και τους άνδρες" συμπεριλαμβανομένης της προσέγγισης της ενσωμάτωσης του φύλου υποβλήθηκε στο κοινοβούλιο της Δανίας.

4.2 Άλλες πρωτοβουλίες πολιτικής

Σχετικά με την απασχολησιμότητα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η πιο αποτελεσματική ενσωμάτωση των ανέργων στην αγορά εργασίας η εστίαση γίνεται όλο και περισσότερο στα αποτελέσματα των ενεργητικών μέτρων για την αγορά εργασίας. Εφαρμόστηκε ένα νέο μέτρο, η "εργασιακή εξάσκηση", που σημαίνει βραχυπρόθεσμες (2-4 εβδομάδες) περίοδοι επαγγελματικής εμπειρίας ώστε να φανεί εάν το άτομο έχει τα απαιτούμενα προσόντα ή χρειάζεται περαιτέρω κατάρτιση. Η δια βίου μάθηση θα εφαρμοστεί με την αποκαλούμενη "μεταρρύθμιση VEU " και στον τομέα της ΤΠΕ το 93% των μαθητών στην 7η έως την 9η τάξη έχει πρόσβαση σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές και το 85% έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Η εστίαση στην αγορά εργασίας χωρίς αποκλεισμούς υποστηρίζεται από τα νέα μέτρα που καθορίζονται στον οικονομικό νόμο για το 2000. Επιπλέον σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους ετοιμάστηκε ένα γενικό πρόγραμμα δράσης για τη βελτίωση της ένταξης των εθνικών μειονοτήτων στην αγορά εργασίας.

Όσον αφορά το επιχειρηματικό πνεύμα, οι νέες πρωτοβουλίες περιλαμβάνουν την "Στρατηγική της κυβέρνησης για τη βιομηχανία.dk.21". Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό, σχεδιάζεται να δημιουργηθεί ένα σύστημα εγγυήσεων που θα εξασφαλίζει δάνεια σε μικρές επιχειρήσεις.

Όσον αφορά την προσαρμοστικότητα, το 2000 οι νέες συλλογικές συμβάσεις στην ιδιωτική αγορά εργασίας υπογράφονται για μία τετραετία. Στις συμβάσεις αυτές έγιναν διαπραγματεύσεις για πτυχές των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση όπως η οργάνωση της εργασίας, η εργασία μερικής απασχόλησης, η δια βίου μάθηση και οι προϋποθέσεις για την απασχόληση ατόμων με μειωμένη ικανότητα για εργασία.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Συμπεράσματα

Γενική εκτίμηση: Αν και υπήρξε κάποια μείωση του ποσοστού ανεργίας, η οικονομική ανάπτυξη δεν ήταν αρκετά ισχυρή ώστε να βελτιώσει τη δημιουργία θέσεων εργασίας και η αύξηση της απασχόλησης παρέμεινε η χαμηλότερη στην ΕΕ. Το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας των ενηλίκων, ιδίως για τους μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένους, παρέμεινε σχετικά υψηλό. Δεν υπήρξε αύξηση του ποσοστού συμμετοχής των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας. Η μη δημιουργία θέσεων εργασίας στα Lδnder της ανατολικής Γερμανίας εξακολουθεί να είναι πολύ ανησυχητική.

Συνδυασμός πολιτικών: Ο συνδυασμός πολιτικών ανάμεσα στους τέσσερις άξονες είναι κατανεμημένος καλύτερα από ό,τι στο προηγούμενο ΕΣΔ. Συγκεκριμένα ενισχύθηκαν οι ενέργειες του άξονα της απασχολησιμότητας και του επιχειρηματικού πνεύματος.

Ανταπόκριση στις συστάσεις: Οι προληπτικές ενέργειες για την καταπολέμηση της μακροχρόνιας ανεργίας αυξήθηκαν με τη διεύρυνση της προσέγγισης που αφορά τις δυνατότητες ένταξης. Απαιτείται στενή παρακολούθηση για να εξασφαλιστεί ότι οι προσπάθειες αυτές επαρκούν για την πλήρη συμμόρφωση με τις κατευθυντήριες γραμμές 1 και 2 έως το 2002 και για την επίτευξη των στόχων που καθορίστηκαν σε εθνικό επίπεδο όσον αφορά την εισροή στη μακροχρόνια ανεργία.

Οι πρωτοβουλίες για τη δημιουργία θέσεων εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών, συγκεκριμένα στον τομέα των ΤΠΕ, και ειδικά προγράμματα για τις ΜΜΕ ενισχύονται και παρουσιάζουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Η ίδρυση νέων επιχειρήσεων προωθείται με διάφορους τρόπους. Ωστόσο, προκειμένου να επιτευχθούν οι στρατηγικοί στόχοι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στη Λισαβόνα το δυναμικό για τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε δραστηριότητες του τομέα των υπηρεσιών πρέπει να εξακολουθήσει να είναι αυξημένο.

Ενώ εφαρμόστηκαν φορολογικές πολιτικές για τη βελτίωση των επενδυτικών συνθηκών και των ευκαιριών απασχόλησης οι οποίες θα μειώσουν ορισμένα αντικίνητρα στο φορολογικό σύστημα για την αποδοχή θέσης εργασίας και την προσφορά θέσεων εργασίας, πρέπει να πραγματοποιηθούν περισσότερες ενέργειες για να συνεχιστεί αυτή η διαδικασία. Αν και για τους πιο ηλικιωμένους εργαζομένους αυξήθηκε η ηλικία συνταξιοδότησης, λίγα έγιναν για να εκσυγχρονιστούν τα συστήματα παροχών.

Η συνολική φορολογική επιβάρυνση επί της εργασίας αυξήθηκε πρόσφατα και εξακολουθεί να είναι από τις υψηλότερες στην ΕΕ. Η φορολογική μεταρρύθμιση του 2000 αναμένεται να αρχίσει να αντιστρέψει αυτή την τάση. Ξεκίνησαν πρότυπα σχέδια για τη δημιουργία θέσεων εργασίας για χαμηλόμισθους εργαζόμενους. Οι πολιτικές αυτές χρειάζονται στενή παρακολούθηση όσον αφορά την αποτελεσματική εφαρμογή τους και τον αντίκτυπό τους στη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Δόθηκαν κοινοί δείκτες πολιτικής, αλλά χρειάζονται περαιτέρω επεξεργασία. Εξετάζεται η πιθανότητα μιας τριμηνιαίας έρευνας του εργατικού δυναμικού και προβλέπονται δοκιμαστικές έρευνες.

Επικείμενες προκλήσεις: Τα σημαντικά προβλήματα της απασχόλησης παραμένουν παράλληλα με ορισμένες ελλείψεις δεξιοτήτων, συγκεκριμένα σε δραστηριότητες ΤΠΕ. Οι ενέργειες κατάρτισης χρειάζεται να αυξηθούν περαιτέρω και να εκσυγχρονιστούν, συγκεκριμένα στο πλαίσιο των αποτελεσμάτων της διαδικασίας "Συμμαχία για θέσεις εργασίας". Η ανάπτυξη μιας στρατηγικής για τη δια βίου μάθηση, συμπεριλαμβανομένου του καθορισμού ποσοτικών στόχων, ενδέχεται να συνεισφέρει στην ενίσχυση αυτών των προσπαθειών. Χρειάζεται προσεκτική αξιολόγηση εκ νέου της πολιτικής για την αγορά εργασίας στην Ανατολική Γερμανία ώστε να προωθηθεί πιο ισχυρή αύξηση της απασχόλησης. Στον τομέα της ισότητας των φύλων, τα στοιχεία δείχνουν ότι η Γερμανία παρουσιάζει συγκριτικά μεγάλες μισθολογικές διαφορές στις αμοιβές μεταξύ των φύλων, ιδίως στον ιδιωτικό τομέα, και ότι επομένως οι υπηρεσίες που ασχολούνται με τις ίσες ευκαιρίες και άλλοι αρμόδιοι φορείς πρέπει να φροντίσουν ώστε να μειωθούν οι διαφορές αυτές.

1. Οικονομική κατάσταση και απασχόληση

Η πραγματική αύξηση του ΑΕγχΠ ελαττώθηκε από 2,2% το 1998 σε 1,5% το 1999. Το πραγματικό κόστος της εργασίας ανά μονάδα προϊόντος εξακολουθεί να μειώνεται αν και σε μικρότερο βαθμό από ό,τι το 1998. Ο αριθμός των απασχολουμένων αυξήθηκε συγκριτικά με το 1998, κατά 0,3% κατά μέσον όρο, και το ποσοστό της απασχόλησης αυξήθηκε κατά μία περίπου ποσοστιαία μονάδα, περισσότερο για τις γυναίκες από τους άνδρες. Τα ποσοστά απασχόλησης των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας παρέμειναν σταθερά. Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε ελαφρά το 1999 και η ανεργία μεταξύ των γυναικών εξακολούθησε να είναι υψηλότερη παρά μεταξύ των ανδρών, αν και η διαφορά μειώθηκε λίγο. Το ποσοστό ανεργίας των νέων μειώθηκε το 1999 όπως και το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας, και στις δύο περιπτώσεις περισσότερο για τις γυναίκες από τους άνδρες. Η Γερμανία εξακολούθησε να παρουσιάζει μια διπλή αγορά εργασίας. Στα νέα κρατίδια η εγγεγραμμένη ανεργία παρέμεινε κατά προσέγγιση δύο φορές υψηλότερη από ό,τι στο δυτικό τμήμα της χώρας. Οι γυναίκες εξακολούθησαν να πλήττονται ιδιαίτερα σκληρά από τη σοβαρή κατάσταση στην ανατολική Γερμανία.

2. Η συνολική στρατηγική για την απασχόληση και οι κύριοι στόχοι της

Για τη μείωση της ανεργίας και για τη δημιουργία ευνοϊκών προϋποθέσεων για καλύτερη ανάπτυξη των θέσεων εργασίας η κυβέρνηση ξεκίνησε σημαντικές φορολογικές μεταρρυθμίσεις και άρχισε ένα πρόγραμμα σταθεροποίησης των δημόσιων οικονομικών. Γενικότερα η οικονομική και κοινωνική πολιτική ατζέντα αναλαμβάνει να συνδέσει τις πολιτικές για την απασχόληση, την εκπαίδευση, την κατάρτιση, την έρευνα και την καινοτομία, προκειμένου να αυξήσει, συγκεκριμένα, τις επενδύσεις στην έρευνα και ανάπτυξη και το ανθρώπινο δυναμικό, να αυξήσει τις επενδύσεις κεφαλαίου και να εξασφαλίσει την απαραίτητη υποδομή. Δόθηκε προσοχή στο άνοιγμα των υπερελεγχόμενων αγορών, την προώθηση της διάδοσης των τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας καθώς και στην υποστήριξη προγραμμάτων για νεοσύστατες επιχειρήσεις και για ΜΜΕ. Οι κύριοι στόχοι των πολιτικών για την αγορά εργασίας είναι να δοθεί προτεραιότητα σε ενεργητικά μέτρα αντί για παθητικές παροχές υποκατάστασης του εισοδήματος και να ενισχυθεί η προληπτική προσέγγιση. Οι προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό του διπλού συστήματος και την αύξηση της συνεχιζόμενης κατάρτισης αυξήθηκαν. Οι πολιτικές με τις οποίες συμφώνησαν οι κοινωνικοί εταίροι στη "συμμαχία για θέσεις εργασίας" σε μακροοικονομικό επίπεδο αποσκοπούν σε συλλογικές διαπραγματεύσεις με στόχο την απασχόληση και στη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και αμοιβής σύμφωνα με τα κέρδη που προέκυψαν από τις αυξήσεις της παραγωγικότητας. Στον τομέα της ισότητας των ευκαιριών ξεκίνησαν βελτιώσεις στο πλαίσιο του προγράμματος "Γυναίκες και εργασία".

3. Αξιολόγηση της προόδου

3.1. Γενική εκτίμηση

Το 1999 η ενίσχυση των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας και της ώθησης που δίνουν στην πρόληψη συνεχίστηκε. Νέοι δείκτες αναπτύχθηκαν για την παρακολούθηση της συμμόρφωσης με τις κατευθυντήριες γραμμές 1 και 2. Ωστόσο, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες τόσο για την καταπολέμηση του μεγάλου αριθμού των ενηλίκων μακροχρόνια ανέργων και όσο και για την αύξηση της εισροής στη συνεχιζόμενη κατάρτιση. Οι δραστηριότητες που ενισχύθηκαν από ειδικά προγράμματα, συγκεκριμένα για τις ΜΜΕ και τις ΤΠΕ, εμφανίζουν τα πρώτα θετικά αποτελέσματα. Η ανάμιξη των κοινωνικών εταίρων στον τομέα της προσαρμοστικότητας ήταν αυξημένη, αν και απαιτούνται περαιτέρω ενέργειες. Το θέμα της πλήρους ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου υποστηρίζεται δραστήρια.

Οι γερμανικές αρχές και οι κοινωνικοί εταίροι προσπάθησαν να συμμορφωθούν με την ΕΣΑ. Κάποια πρόοδος σημειώθηκε στον τομέα της αύξησης της απασχολησιμότητας. Το συνολικό φορολογική επιβάρυνση επί της εργασίας αυξήθηκε, ωστόσο. Η κατάσταση αυτή απαιτεί την αποφασιστική εφαρμογή μέτρων για την ελάφρυνση και τη μεταρρύθμιση της φορολογίας που ξεκίνησαν το 1999 με στόχο να μειωθεί η συνολική φορολογική επιβάρυνση τα προσεχή έτη.

3.2. Εφαρμογή των εθνικών σχεδίων δράσης για το 1999

Απασχολησιμότητα: Γενικά τα μέσα των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας προσανατολίστηκαν περισσότερο προς την πρόληψη και μια ολοκληρωμένη προσέγγιση παροχής ευκαιριών. Οι προσπάθειες αυτές θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέσα στην επόμενη διετία.

Όλες οι προσπάθειες που περιγράφηκαν σε προηγούμενα ΕΣΔ όσον αφορά την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων συνεχίζονται, συμπεριλαμβανομένου του Προγράμματος Άμεσης Δράσης. Οι προσπάθειες της Γερμανίας παραδοσιακά εστιάζονται σε μια ευρεία προσέγγιση της πρόληψης μέσω του διττού συστήματος κατάρτισης που καλύπτει περίπου τα 2/3 των ενδιαφερομένων ηλικιακών ομάδων. Οι δείκτες ενεργειών και αποτελεσμάτων της πολιτικής δείχνουν ότι το 74,4% εκείνων που έγιναν άνεργοι κατά τη διάρκεια του 1998 άρχισε ένα μέτρο στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου σχεδίου δράσης πριν συμπληρώσουν έξι μήνες ανεργίας. Περίπου το 16% όσων παρέμειναν άνεργοι για περισσότερους από έξι μήνες δεν ξεκίνησε ένα ενεργητικό μέτρο πολιτικής (ποσοστό μη συμμόρφωσης). Ενεργητικά μέτρα ελήφθησαν στο πλαίσιο του Προγράμματος Άμεσης Δράσης για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων και την προσφορά θέσεων κατάρτισης στους νέους, επιπλέον από τα συνήθη μέτρα των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας. Όσον αφορά τη μακροχρόνια ανεργία των ενηλίκων, οι προσπάθειες αυξήθηκαν γενικά με την επέκταση της προσέγγισης των ατομικών ευκαιριών. Προκειμένου να είναι πιο έγκαιρη η παρέμβαση, ορισμένα όρια επιλεξιμότητας εφαρμόστηκαν πιο ισχυρά. Οι δείκτες δείχνουν ότι το 77% του συνόλου των ατόμων που έγιναν άνεργα το 1998 ξεκίνησαν ένα μέτρο στο πλαίσιο ενός συγκεκριμένου σχεδίου δράσης πριν συμπληρώσουν 12 μήνες. Το 21% όσων παρέμειναν άνεργοι ύστερα από 12 μήνες δεν είχαν ξεκινήσει κάποιο μέτρο στο πλαίσιο του εξατομικευμένου σχεδίου δράσης. Τα ποσοστά αυτά υποδεικνύουν την τάση για την εφαρμογή αυτής της κατευθυντήριας γραμμής στο άμεσο μέλλον.

Όσον αφορά την κατευθυντήρια γραμμή 3, το 1999 περίπου 1,5 εκατομμύρια άτομα (από τα οποία το 45,2% ήταν γυναίκες) συμμετείχαν κατά μέσον όρο σε ενεργητικά μέτρα σε ομοσπονδιακό επίπεδο, 240.000 περισσότερα από το 1998. Σε επίπεδο κρατιδίων, υπολογίζεται ότι όπως και το 1998, ενισχύθηκαν 385.000 άτομα. Από τους εγγεγραμμένους άνεργους, το 45,8% συμμετείχε σε ενεργητικά μέτρα, σε σύγκριση με το 37,2% το προηγούμενο έτος. Επιπλέον οι κοινότητες εξακολούθησαν να βρίσκουν εργασία στους αποδέκτες κοινωνικής ενίσχυσης.

Οι προσπάθειες για τη βελτίωση του ποσοστού συμμετοχής των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας εντάθηκαν. Η ηλικία συνταξιοδότησης αυξάνεται και οι συντάξεις που χορηγούνται πριν από τη νόμιμη ηλικία συνταξιοδότησης μειώνονται. Ωστόσο, οι ευέλικτες διαδικασίες αποχώρησης παραμένουν σημαντικές παράμετροι δράσης, όπως συμφωνήθηκε στη διαδικασία της συμμαχίας για θέσεις εργασίας και στις συλλογικές συμβάσεις.

Επιχειρηματικό πνεύμα: Ο αριθμός των αυτοαπασχολούμενων γενικά αυξάνεται. Περίπου 100.000 άτομα έλαβαν το επίδομα "γεφυρώματος" των ανέργων για να ιδρύσουν δική τους επιχείρηση. Η πρόσβαση στη χρηματοδότηση αποτελεί παραδοσιακή προτεραιότητα: το πετυχημένο νέο πρόγραμμα «Stargeld» προωθεί την εκκίνηση επιχειρήσεων σε μικρή κλίμακα. Το 1999 σχεδόν 0,8 εκατομμύρια EUR διατέθηκαν ως επιχειρηματικό κεφάλαιο μέσω ενός ειδικού προγράμματος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης για μικρές επιχειρήσεις στον τομέα της τεχνολογίας. Η καθοδήγηση, το κεφάλαιο υψηλού κινδύνου και τα προγράμματα κατάρτισης για τις ΜΜΕ ήταν αυξημένα. Τα μέτρα για την κάλυψη της υπολογιζόμενης έλλειψης περίπου 75.000 ειδικευμένων ατόμων σε δραστηριότητες ΤΠΕ εξακολουθούν να αυξάνονται. Η συνολική φορολογική επιβάρυνση της γερμανικής οικονομίας και ο πραγματικός φορολογικός συντελεστής για τους μισθωτούς ήταν υψηλοί και αυξάνονταν έως το 1999. Ωστόσο, τα διάφορα βήματα στους νόμους για τις φορολογικές ελαφρύνσεις που ξεκίνησαν το 1999, ο αντίκτυπος του φόρου περιβάλλοντος και η προσεχής μείωση του φορολογικού συντελεστή των επιχειρήσεων αναμένεται να δημιουργήσουν περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης στο προσεχές μέλλον.

Προσαρμοστικότητα: Πραγματοποιήθηκαν ενέργειες για τη βελτίωση των διατάξεων της μερικής συνταξιοδότησης για τους μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένους, ιδίως στις ΜΜΕ, και των δυνατοτήτων για τα άτομα που εργάζονται με μερική απασχόληση. Στις συζητήσεις συνεννόησης για τη "Συμμαχία για θέσεις εργασίας" οι κοινωνικοί εταίροι δεσμεύτηκαν να εκσυγχρονίσουν την οργάνωση της εργασίας, να αυξήσουν την εργασία μερικής απασχόλησης και να αξιοποιήσουν περισσότερο τους "λογαριασμούς αποταμίευσης χρόνου". Σε πολλές συλλογικές συμβάσεις δόθηκε προτεραιότητα στο θέμα της αρχικής και της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης.

Ίσες ευκαιρίες: Το πρόγραμμα "Γυναίκες και θέσεις εργασίας", που ανακοινώθηκε στο προηγούμενο ΕΣΔ, εφαρμόστηκε μέσω διαφόρων μέτρων, π.χ. αυξάνοντας το μερίδιο των γυναικών στην κατάρτιση στην ΤΠΕ και στις σπουδές πληροφορικής, καθώς και σε ηγετικές θέσεις. Η ομοσπονδιακή υπηρεσία απασχόλησης εξακολουθεί να επιδιώκει μια διττή προσέγγιση όσον αφορά την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου και τα ειδικά μέτρα για τις ίσες ευκαιρίες. Καταβάλλονται προσπάθειες να αυξηθούν οι εγκαταστάσεις φροντίδας των παιδιών, συγκεκριμένα στη δυτική Γερμανία. Οι μεγάλες διαφορές στις αμοιβές μεταξύ των δύο φύλων που εντοπίστηκαν στο ECHP πρέπει να μειωθούν. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις διατάξεις του φορολογικού συστήματος και του συστήματος παροχών που μπορεί να αποτελούν αντικίνητρο για την αυξημένη γυναικεία συμμετοχή στην αγορά εργασίας στην κυβερνητική έκθεση για την απασχόληση και την εισοδηματική θέση των γυναικών που προβλέπεται για το 2001.

Οι κοινωνικοί εταίροι: Οι κοινωνικοί εταίροι συνέταξαν το κείμενο σχετικά με την κατευθυντήρια γραμμή 15 στο ΕΣΔ. Η διαδικασία της "συμμαχίας για θέσεις εργασίας" στην οποία συμμετέχει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση και οι κοινωνικοί εταίροι μέσω τακτικών συνεδριάσεων συνεννόησης ανώτατου επιπέδου, είχε ως αποτέλεσμα αρκετές κοινές δηλώσεις, οι οποίες αφορούν συγκεκριμένα πολιτικές για το χρόνο εργασίας που είναι φιλικές για την απασχόληση και τη χρήση της μερικής συνταξιοδότησης για τους μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένους. Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι πολιτικές που αφορούν τη διατήρηση και τη δημιουργία εγκαταστάσεων για την αρχική και τη συνεχιζόμενη κατάρτιση. Σε αρκετές σημαντικές βιομηχανίες οι προθέσεις αυτές υποστηρίζονται μεσοπρόθεσμα από συλλογικές συμβάσεις που προσανατολίζονται προς τη σταθερότητα και την απασχόληση. Επίσης, η συνεννόηση της "Συμμαχίας για θέσεις εργασίας" επεκτάθηκε και εμβανθύθηκε με παρόμοιες "συμμαχίες" για την απασχόληση και κατάρτιση σε επίπεδο κρατιδίων.

Το ΕΚΤ και τα διαρθρωτικά ταμεία: Κατά μέσον όρο, κατά το διάστημα 1994-98, ενισχύονταν περίπου 250.000 άτομα ετησίως από το ΕΚΤ. Tο ΕΚΤ συνεισφέρει κατά 3% στα ομοσπονδιακά μέτρα και κατά 36% στα μέτρα των κρατιδίων στο πλαίσιο των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας . Το διάστημα 1994-99 περίπου 7,4 εκατομμύρια EUR διατέθηκαν από το ΕΚΤ. το2000-2006 το ποσό αυτό θα αυξηθεί σε 11,5 εκατομμύρια EUR. Παράλληλα με την υποστήριξη των κατευθυντήριων γραμμών γενικά και ιδίως της προληπτικής προσέγγισης, το 10% των κονδυλίων του ΕΚΤ θα διατεθούν για ειδικά μέτρα για τις γυναίκες. Η χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Προσανατολισμού και Εγγυήσεων σε περιοχές της Γερμανίας του στόχου 1 (9,91 εκατομμύρια EUR στο διάστημα 1994-99) συνέβαλε στη διατήρηση και τη δημιουργία περίπου 480.000 θέσεων εργασίας. Το διάστημα 2000-2006 οι πόροι των Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Προσανατολισμού και Εγγυήσεων σε περιφέρειες του στόχου 1 θα αυξηθούν σε 14,75 εκατομμύρια EUR.

4. Νέες πρωτοβουλίες πολιτικής

Οι συστάσεις του Συμβουλίου του 1999 για την εφαρμογή των πολιτικών της Γερμανίας για την απασχόληση.

(1) Να ενισχύσει τις προληπτικές πολιτικές μέσω της έγκαιρης ανάληψης δράσης στη βάση των ατομικών αναγκών προκειμένου να αποτρέψει την εισροή στη μακροχρόνια ανεργία. Η Γερμανία πρέπει να αυξήσει το επίπεδο των φιλοδοξιών της όσον αφορά τους υφιστάμενους στόχους και να περιορίσει την εισροή στη μακροχρόνια ανεργία στα επίπεδα των κρατών μελών με τις καλύτερες επιδόσεις (κατώτερα του 10% ύστερα από 12 μήνες).

(2) Να εγκρίνει και να εφαρμόσει συνεκτική στρατηγική για την αξιοποίηση του δυναμικού απασχόλησης στον τομέα παροχής υπηρεσιών, η οποία να περιλαμβάνει ρυθμιστικά, φορολογικά μέτρα, καθώς και άλλα μέτρα για τη μείωση της επιβάρυνσης επί της δημιουργίας νέων επιχειρήσεων.

(3) Να εξετάσει ενδελεχέστερα τα αντικίνητρα στο πλαίσιο των συστημάτων φόρων και παροχών, τα οποία ενδέχεται να αποτρέπουν τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας όλων των κατηγοριών, και κυρίως των μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένων. Ειδικότερα, η Γερμανία πρέπει να επαναξιολογήσει την παραδοσιακή πολιτικής της η οποία διευκολύνει την πρόωρη συνταξιοδότηση και να εξετάσει επιλογές πολιτικής οι οποίες να είναι οι πλέον ενδεδειγμένες για την αποτροπή της πρόωρης εξόδου από την αγορά εργασίας.

(4) Να συνεχίσει και να παρακολουθήσει τις ήδη εξαγγελθείσες προσπάθειες για τη σταδιακή μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας μέσω περικοπών της φορολογίας και των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Ειδικότερα πρέπει να μειωθεί το μισθολογικό κόστος στη βάση της μισθολογικής πυραμίδας, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη την ανάγκη για εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών.

(5) Να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για τη βελτίωση και την προσαρμογή του στατιστικού της συστήματος ώστε να παρέχει στοιχεία συγκρίσιμα με τους δείκτες της κοινής πολιτικής. Η Γερμανία πρέπει επίσης να εισαγάγει τριμηνιαία έρευνα του εργατικού δυναμικού σύμφωνα με τον κανονισμό ΕΚ του Συμβουλίου 577/98.

4.1. Πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί βάσει των συστάσεων

Προκειμένου να ενισχυθούν οι πολιτικές πρόληψης, οι πρωτοβουλίες που έχουν αναπτυχθεί αναμένεται να έχουν ως αποτέλεσμα την πλήρη εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών 1 και 2 έως το 2002 το αργότερο. Ο στόχος σχετικά με την εισροή στη μακροχρόνια ανεργία τόσο για τους νέους όσο και για όλες τις ομάδες των ανέργων είναι να μειωθεί το ποσοστό αυτό σε λιγότερο από 10% (από αντίστοιχα 15% και 17% το 1999) για το ίδιο διάστημα. Καθώς η μακροχρόνια ανεργία, αν και μειώνεται, εξακολουθεί να είναι υψηλή, η εφαρμογή των πολιτικών που εφαρμόστηκαν στο πλαίσιο αυτό θα χρειαστούν στενή παρακολούθηση ως προς τον πραγματικό τους αντίκτυπο στην επίδοση της αγοράς εργασίας.

Η ανάπτυξη μιας συνεπούς στρατηγικής για την αξιοποίηση του δυναμικού απασχόλησης του τομέα των υπηρεσιών αντανακλάται σε ένα ευρύ φάσμα μέτρων στον άξονα του επιχειρηματικού πνεύματος και στην έναρξη και αναβάθμιση μιας σειράς προγραμμάτων, συγκεκριμένα για τις ΜΜΕ. Αν και πρόσφατα καταγράφηκε αύξηση της απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών, ο αντίκτυπος όλων αυτών των πολιτικών θα γίνει αισθητός μόνο σταδιακά με την πάροδο του χρόνου.

Όσον αφορά την εξέταση των αντικινήτρων που μπορεί να αποθαρρύνουν τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας όλων των ομάδων, ιδίως των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας, οι ενέργειες άρχισαν με τη σταδιακή μείωση των συνολικών επιβαρύνσεων της φορολογίας και της κοινωνικής ασφάλισης. Αν και οι δημογραφικές αλλαγές μαρτυρούν μείωση της προσφοράς εργατικού δυναμικού με φυσικό επακόλουθο την ανακούφιση του προβλήματος της ανεργίας πρέπει να προβλεφθούν πιο θετικές ενέργειες για να αυξηθεί η συμμετοχή των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας.

Παρά ορισμένες ελαφρύνσεις του φόρου εισοδήματος και του φόρου επί των επιχειρήσεων το 1999 και την εισαγωγή του 'φόρου περιβάλλοντος', ο πραγματικός φορολογικός συντελεστής της μισθωτής εργασίας αυξήθηκε έως το 1999 και παρέμεινε σε υψηλό επίπεδο. Η φορολογική μεταρρύθμιση του 2000 θα μειώσει περαιτέρω τους προσωπικούς φορολογικούς συντελεστές σε ολόκληρο το φάσμα της φορολογίας εισοδήματος, θα αυξήσει τις βασικές και τις οικογενειακές παροχές και θα μειώσει το φορολογικό συντελεστή επί των κερδών των επιχειρήσεων από το 40% στο 25% το 2001. Μαζί με τη συνεχιζόμενη μείωση των συνταξιοδοτικών εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και την αύξηση των αντισταθμιστικών φόρων επί της κατανάλωσης ενέργειας ("φόρος περιβάλλοντος") τόσο η συνολική φορολογική επιβάρυνση της εργασίας όσο και ο πραγματικός φορολογικός συντελεστής επί της μισθωτής εργασίας προβλέπεται να μειωθούν και αναμένεται να δημιουργήσουν σταδιακά περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης. Ορισμένα πρότυπα σχέδια θα δρομολογηθούν το καλοκαίρι του 2000 για να βελτιώσουν τα κίνητρα για τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας. Στόχος τους είναι να δώσουν πιο αποτελεσματικά κίνητρα στους εργοδότες για να προσφέρουν, και στους εργαζομένους για να δεχθούν, θέσεις εργασίας στη χαμηλότερη βαθμίδα της μισθολογικής κλίμακας. Όλες αυτές οι πολιτικές πρέπει να παρακολουθούνται στενά όσον αφορά την αποτελεσματική εφαρμογή τους και τον αντίκτυπό τους στη δημιουργία θέσεων εργασίας.

Οι δείκτες πολιτικής όσον αφορά τις κατευθυντήριες γραμμές 1 και 2 παρέχονται βάσει ενός συνδυασμού στατιστικής μελέτης σε αντιπροσωπευτικές περιφέρειες για την αγορά εργασίας και καταγράφουν τα στοιχεία ροής της αγοράς εργασίας. Ωστόσο ο διαχωρισμός κατά φύλο απουσιάζει, αλλά προβλέπεται για το 2001. Οι δείκτες για την κατευθυντήρια γραμμή 2 δεν εστιάζουν ακόμα απόλυτα στους ενήλικες άνεργους μόνο, αλλά συμπεριλαμβάνουν όλες τις ηλικιακές ομάδες. Επομένως ολόκληρο το σύστημα πρέπει να αποκτήσει σταθερότερη βάση. Εξετάζεται εάν η επισκόπηση του εργατικού δυναμικού θα μπορούσε να εκπονείται συχνότερα από μια φορά ετησίως και ενδέχεται να πραγματοποιηθούν δοκιμαστικές επισκοπήσεις το φθινόπωρο του 2000.

4.2. Άλλες πρωτοβουλίες

Απασχολησιμότητα: Το 2000 αναμένεται να υποστηριχθούν περίπου 1,6 εκατομμύρια άτομα από τα ομοσπονδιακά προγράμματα ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας. Προς το τέλος του 2000 θα προσφερθούν περίπου 40.000 θέσεις μαθητείας σε δραστηριότητες της ΤΠΕ . Η δια βίου μάθηση θα αυξηθεί, συγκεκριμένα σε δραστηριότητες ΤΠΕ για εργαζόμενους και ανέργους. Οι επιχειρήσεις δεσμεύτηκαν να αυξήσουν επαληθεύσιμα την ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση στις τεχνολογίες που συνδέονται με το διαδίκτυο. Έως το τέλος του 2001 όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα θα έχουν εξοπλιστεί με ηλεκτρονικούς υπολογιστές πολυμέσων και θα έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Αναμένεται ότι το ποσοστό των πρωτοετών φοιτητών στον τομέα της πληροφορικής θα αυξηθεί στο 40% έως το 2005. Εγκρίθηκε νομοσχέδιο για την επανένταξη περίπου 50.000 ατόμων με σοβαρές ειδικές ανάγκες στην αγορά εργασίας τα προσεχή 2 - 3 έτη.

Επιχειρηματικό πνεύμα: Η κυβέρνηση εξήγγειλε τη δημιουργία ενός σχεδίου δράσης, που θα εφαρμοστεί έως το τέλος του 2001, με σκοπό τη μείωση των γραφειοκρατικών εμποδίων για την έναρξη επιχειρήσεων και ΜΜΕ. Αναμένεται ότι η σταδιακή εφαρμογή της φορολογικής μεταρρύθμισης του 2000 καθώς και η προβλεπόμενη μείωση του ποσοστού των εισφορών για την κοινωνική ασφάλιση επί των μικτών αποδοχών από το σημερινό 42% σε 40% θα βελτιώσει περαιτέρω μεσοπρόθεσμα το επιχειρηματικό κλίμα. Tα πρότυπα σχέδια που ξεκίνησαν για τους εργαζομένους στην κατώτερη βαθμίδα της μισθολογικής κλίμακας και για τους μακροχρόνια άνεργους αναμένεται επίσης να εμφανίσουν τα πρώτα θετικά αποτελέσματα.

Ίσες ευκαιρίες: Το μερίδιο των γυναικών σε θέσεις εργασίας που προσανατολίζονται στο μέλλον προβλέπεται να αυξηθεί στο 40% το 2005. Οι νομικές διατάξεις για τις εκπαιδευτικές άδειες θα αναθεωρηθούν το 2001 με σκοπό να υπάρξει μεγαλύτερη ευελιξία και καλύτερη χρήση των ευκαιριών εργασίας με μερική απασχόληση. Μια συνολική έκθεση για την απασχόληση και την εισοδηματική θέση των γυναικών θα υποβληθεί προς το τέλος του 2001. Επιπλέον δρομολογούνται νέα νομοθετικά μέσα για τις ίσες ευκαιρίες.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

ΕΛΛΑΔΑ

Συμπεράσματα

Γενική εκτίμηση: Το 1999 η ελληνική οικονομία αυξήθηκε κατά 3,5%, ταχύτερα από το μέσο όρο για την ΕΕ για τέταρτο συναπτό έτος. Έως το τέλος του 1999 η Ελλάδα ικανοποιούσε όλα τα κριτήρια σύγκλισης για να εισέλθει στην οικονομική και νομισματική ένωση. Αν και η συνολική απασχόληση αυξήθηκε, η ανεργία παρέμεινε πολύ υψηλότερη από το μέσο όρο της ΕΕ αντανακλώντας διαρθρωτικές ελλείψεις στην αγορά εργασίας. Το ποσοστό ανεργίας των νέων, των γυναικών και της μακροχρόνιας ανεργίας παραμένουν σημαντικά υψηλότερα από τους αντίστοιχους μέσους όρους για την ΕΕ. Το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ των φύλων στην απασχόληση και τα ποσοστά ανεργίας είναι από τα υψηλότερα στην ΕΕ.

Συνδυασμός πολιτικών: Οι νέες πολιτικές που ανακοινώθηκαν ακολουθούν τη σωστή κατεύθυνση, αλλά η εφαρμογή τους πρέπει να επιταχυνθεί. Περισσότερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην πρόληψη. Οι προσπάθειες πρέπει να είναι πιο συστηματικές προκειμένου να εμφανιστούν έγκαιρα συγκεκριμένα αποτελέσματα.

Ανταπόκριση στις συστάσεις: Παρά το γεγονός ότι σημειώθηκε κάποια πρόοδος, η μεταρρύθμιση των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης έχει καθυστερήσει και πρέπει να ολοκληρωθεί επειγόντως. Η Ελλάδα καταβάλλει προσπάθειες, αλλά δεν έχει επιτύχει ακόμα τους στόχους της ΕΣΑ σχετικά με την πρόληψη και την ενεργοποίηση. Το υπάρχον σύστημα στατιστικής παρακολούθησης είναι ακόμα ανεπαρκές και δεν διατίθενται στοιχεία σχετικά με την πρόληψη και την ενεργοποίηση.

Αρκετές ενέργειες πραγματοποιήθηκαν με σκοπό να προωθήσουν την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου και την αύξηση της γυναικείας συμμετοχής στην αγορά εργασίας, αλλά πιο συντονισμένες ενέργειες είναι απαραίτητες προκειμένου το γυναικείο ποσοστό απασχόλησης να πλησιάσει το μέσο όρο της ΕΕ.

Αρκετά μέτρα που αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης και της κατάρτισης εγκρίθηκαν ή εφαρμόστηκαν αλλά οι προσπάθειες πρέπει να συνεχιστούν. Οι κοινωνικοί εταίροι γνωμοδότησαν πιο συστηματικά, αλλά υπάρχουν ακόμα μεγάλα περιθώρια για πιο ενεργό συμμετοχή, συγκεκριμένα όσον αφορά τον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης της εργασίας και την ευελιξία στην αγορά εργασίας.

Παρά την εισαγωγή αρκετών νέων μέτρων με σκοπό να τονωθεί το επιχειρηματικό πνεύμα, περαιτέρω ενέργειες είναι απαραίτητες στην κατεύθυνση της μείωσης των διοικητικών επιβαρύνσεων κατά την ίδρυση νέων επιχειρήσεων και της αξιοποίησης του δυναμικού για θέσεις εργασίας του τομέα των υπηρεσιών.

Επικείμενες προκλήσεις: Οι διαρθρωτικές ελλείψεις στην αγορά εργασίας παραμένουν. Επομένως, η Ελλάδα πρέπει να συνεχίσει και να εντείνει τις προσπάθειες για τη μεταρρύθμιση των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης και να εφαρμόσει πολιτικές πρόληψης και ενεργοποίησης σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές 1, 2 και 3. να ενθαρρύνει περαιτέρω τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας, ιδίως των γυναικών και να προωθήσει την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου. να βελτιώσει περαιτέρω την ποιότητα της εκπαίδευση και της επαγγελματικής κατάρτισης και να αναπτύξει μια ολοκληρωμένη στρατηγική για τη δια βίου μάθηση. να τονώσει περαιτέρω το επιχειρηματικό πνεύμα, να διευκολύνει την ίδρυση επιχειρήσεων να προωθήσει τη δυνατότητα δημιουργίας θέσεων εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών. να ενθαρρύνει την πιο ενεργητική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, συγκεκριμένα για τον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης της εργασίας και να λάβει περαιτέρω μέτρα για την αναβάθμιση του συστήματος της στατιστικής παρακολούθησης.

1. Οικονομική κατάσταση και απασχόληση

Έως το τέλος του 1999 η Ελλάδα ικανοποιούσε όλα τα κριτήρια σύγκλισης για την είσοδο στην ΟΝΕ. Οι μακροοικονομικές επιδόσεις βελτιώθηκαν σημαντικά τα τελευταία έτη. Η πραγματική αύξηση της παραγωγής παρέμεινε για τέταρτο συναπτό έτος πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ.

Ωθούμενη από την αυξημένη δραστηριότητα, η προσφορά εργατικού δυναμικού αυξήθηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια, το ίδιο και η απασχόληση, αλλά με χαμηλότερη ταχύτητα. Το 1999 η απασχόληση αυξήθηκε μόνο κατά 1,2%, σε σύγκριση με 3,4% το 1998 και το μέσο όρο της ΕΕ που είναι 1,4%. Το 1999 το ποσοστό απασχόλησης μειώθηκε κατά τι, στο 55,5%, αρκετά μικρότερο από το μέσο όρο για την ΕΕ που είναι 61%. Η διαφορά στα ποσοστά απασχόλησης ανάμεσα στην Ελλάδα και το μέσο όρο της ΕΕ οφείλεται αποκλειστικά σε διαφορές στα γυναικεία ποσοστά απασχόλησης, καθώς τα ποσοστά απασχόλησης για τους άνδρες είναι σχεδόν τα ίδια.

Το 1998 το ποσοστό ανεργίας [32] αυξήθηκε στο 10,7%, που είναι υψηλότερο από το μέσο όρο της ΕΕ για το 1998. Η αύξηση της ανεργίας αποδίδεται κυρίως στην αύξηση του εργατικού δυναμικού- λόγω της αυξημένης γυναικείας συμμετοχής και των μεταναστών εργαζομένων - και τη μείωση της απασχόλησης στη γεωργία. Το ποσοστό της γυναικείας ανεργίας ήταν υπερδιπλάσιο του αντίστοιχου ποσοστού για τους άνδρες και σημαντικά υψηλότερο από το μέσο όρο για την ΕΕ. Το ποσοστό ανεργίας των νέων ήταν υψηλότερο από το μέσο όρο για την ΕΕ και υψηλότερο από το εθνικό ποσοστό ανεργίας. Το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας αυξήθηκε σε 5,9%, που υπερβαίνει το μέσο όρο της ΕΕ. Η αναλογία της μακροχρόνιας ανεργίας των γυναικών είναι πολύ υψηλότερη από εκείνη των ανδρών.

[32] Τα στοιχεία της Eurostat για την ανεργία δεν είναι ακόμη διαθέσιμα για το 1999

Η παραγωγικότητα της εργασίας αυξήθηκε κατά 2,2% το 1999, που αποτελεί σημαντική βελτίωση σε σύγκριση με την αύξηση κατά 0,3% που καταγράφηκε το 1998, και πολύ υψηλότερη από το μέσο όρο της ΕΕ που ήταν 0,9%. Εν μέρει ως αποτέλεσμα των αυξήσεων στην παραγωγικότητα της εργασίας, το πραγματικό κόστος της εργασίας ανά μονάδα προϊόντος μειώθηκε κατά 0,4% το 1999, αναστρέφοντας έτσι την ανοδική τάση που παρατηρήθηκε το 1997 και το 1998.

2. Η συνολική στρατηγική για την απασχόληση

Η προώθηση της ανάπτυξης, η πρόληψη της ανεργίας και η υποστήριξη των εύτρωτων ομάδων είναι οι κύριοι στόχοι της νέας ελληνικής κυβέρνησης. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις σε συνδυασμό με τις πολιτικές ευελιξίας και προσαρμογής στην αγορά εργασίας αναμένεται να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα και να συνεισφέρουν στη βιώσιμη ανάπτυξη στο πλαίσιο της κοινωνικής συνοχής. Η καταπολέμηση των περιφερειακών ανισοτήτων όσον αφορά την ανεργία αποτελεί επίσης προτεραιότητα για την Ελλάδα. Η νέα κυβέρνηση δεσμεύτηκε να συνεχίσει τις προσπάθειές της για τη μετάβαση από παθητικές σε ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης και την εφαρμογή της εξατομικευμένης προσέγγισης, παράλληλα με τον εκσυγχρονισμό και την αναδιάρθρωση των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης. Προσπαθεί επίσης να προωθήσει την κοινωνία της γνώσης, με σκοπό να προετοιμάσει ένα εργατικό δυναμικό ικανό να συμβαδίσει με τις εξελίξεις στην ελληνική και τις διεθνείς αγορές εργασίας. Οι ίσες ευκαιρίες για τις εύτρωτες ομάδες του πληθυσμού και η ισότητα των φύλων επιδιώκονται τόσο με τα γενικά όσο και με ειδικά μέτρα. Το 2000 η Ελλάδα σκοπεύει να δημιουργήσει 75.000 νέες θέσεις εργασίας και 75.000 νέες θέσεις κατάρτισης. Σκοπεύει επίσης να επεκτείνει τους κανονισμούς πιστοποίησης για τους εκπαιδευτές, να καταβάλει προσπάθειες για την καλύτερη αξιοποίηση των δυνατοτήτων απασχόλησης σε νέους τομείς όπως οι νέες τεχνολογίες και να επέμβει στην αγορά εργασίας εάν αυτό κριθεί απαραίτητο (π.χ. ρυθμίσεις του χρόνου εργασίας) προκειμένου να αυξηθεί ο αριθμός των διαθέσιμων θέσεων εργασίας. Η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να επιτύχει τη μεγαλύτερη δυνατή κοινωνική συναίνεση ενισχύοντας το ρόλο των κοινωνικών εταίρων στο σχεδιασμό και την εφαρμογή των πολιτικών και ενθαρρύνοντάς τους να αναλάβουν θετικές πρωτοβουλίες. Δίνεται έμφαση στη σημασία της αναδιάρθρωσης του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης προκειμένου να εξασφαλιστεί κοινωνική αλληλεγγύη. Η Ελλάδα θα ενισχύσει και θα εφαρμόσει τη στρατηγική και τις πολιτικές της για την απασχόληση την περίοδο 2000-2006 με αποδοτικότερη χρήση των πιστώσεων του ΕΚΤ και των διαρθρωτικών ταμείων γενικότερα.

3. Αξιολόγηση της προόδου

3.1 Γενική εκτίμηση

Tο ΕΣΔ του 2000 αποτελεί τη συνέχεια του προηγούμενου σχεδίου. Παρά την πρόοδο που σημειώθηκε, είναι απαραίτητα μια πιο στρατηγική θεώρηση και καλύτερη εξισορρόπηση των πολιτικών στους διάφορους άξονες. Η απασχολησιμότητα παραμένει ο πιο σημαντικός άξονας. Εφαρμόστηκαν ορισμένα νέα μέτρα. Η απουσία κατάλληλων στατιστικών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένων των εισροών στην ανεργία και των εκροών από αυτή, δυσχεραίνουν την αξιολόγηση των πολιτικών και των μέτρων. Η καθυστέρηση της μεταρρύθμισης των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης παρεμποδίζει την εφαρμογή άλλων ενεργειών του ΕΣΔ. Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται, η Ελλάδα δεν έχει υιοθετήσει ακόμα την προσέγγιση της πρόληψης, της ενεργοποίησης και της εξατομικευμένης αντιμετώπισης και δεν έχει επιτύχει τους στόχους της ΕΣΑ. Πρέπει να αναπτυχθεί μια ολοκληρωμένη στρατηγική για τη δια βίου μάθηση και να τεθούν στόχοι. Εφαρμόστηκαν αρκετά νέα μέτρα με σκοπό να υποστηρίξουν τις ΜΜΕ και να διευκολύνουν την πρόσβασή τους στην κεφαλαιαγορά. Ορισμένα νέα μέτρα που προωθούν τις ίσες ευκαιρίες ανάμεσα στις γυναίκες και τους άνδρες αποτελούν το πρώτο βήμα για την ελάττωση του ανοίγματος της ψαλίδας μεταξύ των φύλων.

3.2 Εφαρμογή του εθνικού σχεδίου δράσης για το 1999

Απασχολησιμότητα: Παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν για να επιταχυνθεί η μεταρρύθμιση των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης, οι ενέργειες έχουν καθυστερήσει πολύ. Έχουν τεθεί σε λειτουργία 24 νέα κέντρα προώθησης της απασχόλησης και υπολογίζεται να διπλασιαστούν έως το τέλος του 2000. Τα προγράμματα "Νέοι στην επαγγελματική ζωή" και "Ξανά στη δουλειά" παραμένουν οι κύριες ενέργειες για την πρόληψη της ανεργίας των νέων και της μακροχρόνιας ανεργίας. Αν και δεν έχει γίνει λεπτομερής αξιολόγηση των προγραμμάτων μέχρι στιγμής, ο αριθμός των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα "Ξανά στη δουλειά" το 1999 ξεπέρασε το στόχο που είχε τεθεί και το 60% των νέων θέσεων απασχόλησης διατηρήθηκαν μετά τη λήξη των προγραμμάτων. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με την επίτευξη του στόχου της ενεργοποίησης του 20%. Πρέπει να αναπτυχθεί μια πλήρης στρατηγική για τη δια βίου μάθηση και να καθοριστούν στόχοι. Το Ταμείο Απασχόλησης και Επαγγελματικής Κατάρτισης, με την ενεργό συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, αύξησε τις δραστηριότητές του, χρηματοδοτώντας αρκετές νέες πρωτοβουλίες. Έχει προγραμματιστεί η ίδρυση νέων κέντρων επαγγελματικού προσανατολισμού και η λειτουργία ενός ειδικού κέντρου για τη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση.

Επιχειρηματικό πνεύμα: Μέτρα για τη μείωση των γενικών εξόδων και της διοικητικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων εφαρμόστηκαν αν και σε μικρότερη κλίμακα από ό,τι αναμενόταν. Ο εκσυγχρονισμός του φορολογικού συστήματος επιταχύνθηκε το 1999. Εάν αυτή η προσπάθεια συνεχιστεί το 2000, υπολογίζεται ότι θα έχει γενικά θετικό αντίκτυπο, ιδίως στην αυτοαπασχόληση. Η μείωση του μη μισθολογικού εργασιακού κόστους - που ήταν μία από τις σημαντικότερες πρωτοβουλίες του άξονα αυτού το 1999 - νομοθετήθηκε το Νοέμβριο του 1999 και η εφαρμογή της ξεκίνησε στις αρχές του 2000. Η εφαρμογή μέτρων στο πλαίσιο των τοπικών συμφώνων απασχόλησης που ξεκίνησαν με μεγάλη καθυστέρηση το Σεπτέμβριο του 1999. Αν και δεν είναι φιλόδοξα, είναι ενθαρρυντικά για τη βελτίωση των ευκαιριών απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο. Εφαρμόστηκαν ορισμένα ειδικά πολιτιστικά προγράμματα απασχόλησης με στόχο να προωθήσουν το δυναμικό απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών, αλλά δεν ακολούθησαν παρόμοιες πρωτοβουλίες σε άλλους τομείς που είχαν αναγνωριστεί ως τομείς προτεραιότητας το 1999 (π.χ. νέες τεχνολογίες, περιβάλλον).

Προσαρμοστικότητα: η νομοθεσία του 1998 - η οποία προβλέπει πιο ευέλικτες μορφές εργασίας - είναι το κύριο νομοθετικό μέτρο που απευθύνεται άμεσα στο στόχο του άξονα αυτού. Κάποια πρόοδος σημειώθηκε στην εφαρμογή του, ιδίως όσον αφορά την ίδρυση ιδιωτικών γραφείων απασχόλησης, την εργασία μερικής απασχόλησης και τη δοκιμαστική εφαρμογή ευέλικτων μορφών εργασίας στον τραπεζικό τομέα και τον τομέα των τηλεπικοινωνιών. Η εργασία μερικής απασχόλησης επεκτάθηκε στο δημόσιο τομέα. Προβλέπεται γνωμοδότηση των κοινωνικών εταίρων το τρέχον έτος προκειμένου να προωθηθούν περαιτέρω οι ευέλικτες εργασιακές ρυθμίσεις. Η ελληνική κυβέρνηση πιστεύει ότι το πρόγραμμα ιδιωτικοποίησης ενδέχεται να έχει έμμεσο θετικό αντίκτυπο στην προσαρμοστικότητα και τις ευέλικτες εργασιακές ρυθμίσεις. Διερευνήθηκαν πειραματικά νέες δεξιότητες. Εφαρμόστηκαν διάφορα ενδοεπιχειρησιακά συστήματα κατάρτισης, αλλά σε μικρότερη κλίμακα από ό,τι προβλεπόταν για το 1999. Οι κοινωνικοί εταίροι εξακολούθησαν να παίζουν κύριο ρόλο στον τομέα αυτό, αλλά υπάρχουν ακόμα περιθώρια βελτίωσης.

Ίσες ευκαιρίες: Πραγματοποιήθηκαν βήματα προς τη βελτίωση της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου. Δίνεται προτεραιότητα στην εξασφάλιση της γυναικείας συμμετοχής σε όλες τις ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας αναλογικά με το μερίδιό τους στην ανεργία. Τα προγράμματα "Δομές υποστήριξης της γυναικείας επιχειρηματικότητας" και "Ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας" εφαρμόστηκαν, αν και χρησιμοποιήθηκε μόνο ένα μικρό τμήμα του προϋπολογισμού του 1999 για το τελευταίο. Η ίδρυση κέντρων φροντίδας των παιδιών για 7.500 παιδιά έχει σχεδόν ολοκληρωθεί και δημιουργήθηκαν 191 κέντρα κοινωνικής πρόνοια για τη φροντίδα των ηλικιωμένων. Η ζήτηση για παρόμοιες υπηρεσίες προγραμματίζεται να καλυφθεί πλήρως κατά την περίοδο εφαρμογής του διαρθρωτικού ταμείου 2000-2006.

Οι κοινωνικοί εταίροι: Καταβλήθηκαν προσπάθειες για την αναβάθμιση του ρόλου των κοινωνικών εταίρων, αν και υπάρχουν ακόμα περιθώρια βελτίωσης. Οι δραστηριότητες του ταμείου απασχόλησης και επαγγελματικής κατάρτισης - που συγχρηματοδοτείται από τους κοινωνικούς εταίρους - αυξήθηκαν όσον αφορά τις ενέργειες κατάρτισης σε μικρές επιχειρήσεις. Ιδρύθηκε ένας εθνικός οργανισμός επαγγελματικής κατάρτισης με τη συλλογική συμμετοχή των υπουργών Εργασίας και Παιδείας, καθώς και των κοινωνικών εταίρων. Οι τριμερείς συμβουλευτικές επιτροπές στην οργάνωση για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση αξίζει να αναφερθούν.

ΕΚΤ και διαρθρωτικά ταμεία: Ένα πολύ σημαντικό ποσοστό των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας που εφαρμόστηκαν - κυρίως στους άξονες της απασχολησιμότητας, της προσαρμοστικότητας και των ίσων ευκαιριών - συγχρηματοδοτήθηκαν από τα διαρθρωτικά ταμεία, και ιδίως από το ΕΚΤ. Δόθηκε προσοχή ώστε το κοινοτικό πλαίσιο στήριξης για το διάστημα 2000-2006 και τα σχετικά επιχειρησιακά προγράμματα να εστιάζουν στους στόχους και τις προτεραιότητες της ΕΣΑ, όπως εφαρμόζεται μέσω του ελληνικού ΕΣΔ. Η ανάπτυξη ενός πλήρους και αξιόπιστου συνόλου δεδομένων όσον αφορά τους στόχους και τους δείκτες αξιολόγησης θα ενισχύσει το θετικό ρόλο του ΕΚΤ.

4. Νέες πρωτοβουλίες πολιτικής

Οι συστάσεις του Συμβουλίου του 1999 για την εφαρμογή των πολιτικών απασχόλησης της Ελλάδας

(1) Να αναλάβει αποφασιστική, συνεκτική και μετρήσιμη δράση προκειμένου να αποτρέψει το πέρασμα των νέων και ενηλίκων ανέργων στη μακροχρόνια ανεργία. Ειδικότερα πρέπει να ενισχυθούν οι προσπάθειες που καταβάλλονται για την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης των υπηρεσιών απασχόλησης και την εφαρμογή προληπτικών πολιτικών σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές 1 και 2.

(2) Να εξετάσει ενδελεχέστερα τα αντικίνητρα που παρέχουν τα συστήματα φόρων και παροχών, τα οποία ενδέχεται να αποτρέπουν τη συμμετοχή, κυρίως των γυναικών, στην αγορά εργασίας, προκειμένου να αυξήσει το ποσοστό της γυναικείας απασχόλησης σε επίπεδα ανάλογο με το μέσο όρο της ΕΕ, ο οποίος ανέρχεται στο 50%, και να ενισχύσει την ενσωμάτωση της διάστασης των φύλων σε όλα τα μέτρα με την αξιοποίηση της προόδου που έχει ήδη συντελεστεί όσον αφορά το επιχειρηματικό πνεύμα.

(3) Να καταβάλει περαιτέρω προσπάθειες για τη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης με στόχο να ενισχύσει τη συνεχή κατάρτιση, ιδίως με πιο δραστήρια συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων.

(4) Να εγκρίνει και να εφαρμόσει συνεκτικές στρατηγικές, οι οποίες να περιλαμβάνουν ρυθμιστικά, φορολογικά και άλλα μέτρα με στόχο τον περιορισμό των διοικητικών επιβαρύνσεων όσον αφορά τη σύσταση νέων εταιρειών, προκειμένου να προωθήσει το επιχειρηματικό πνεύμα και να αξιοποιήσει το δυναμικό για δημιουργία θέσεων απασχόλησης στον τομέα παροχής υπηρεσιών.

(5) Να ενθαρρύνει μια προσέγγιση εταιρικής σχέσης και να προωθήσει συγκεκριμένες δεσμεύσεις εκ μέρους των κοινωνικών εταίρων σε όλα τα κατάλληλα επίπεδα για τον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης της εργασίας, με στόχο να ενισχύσει την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων επιτυγχάνοντας παράλληλα την απαιτούμενη ισορροπία μεταξύ ευελιξίας και ασφάλειας.

(6) Να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την αναβάθμιση του συστήματος στατιστικής επιτήρησης ώστε να είναι διαθέσιμοι πριν από το 2000 οι δείκτες πολιτικής για την πρόληψη και την ενεργοποίηση βάσει των συμπεφωνημένων ορισμών και μεθόδων.

4.1 Πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί βάσει των συστάσεων

Η Ελλάδα δεν προέβη σε ειδικές επιπλέον ενέργειες ούτε ανέλαβε επιπλέον πρωτοβουλίες από τις υπάρχουσες για να εμποδίσει τη ροή των νέων και ενηλίκων ανέργων στη μακροχρόνια ανεργία. Πάντως, η ολοκλήρωση της ανασυγκρότησης του ΟΑΕΔ (δημόσια υπηρεσία απασχόλησης) προβλέπεται για το τέλος του 2001.

Το ΕΣΔ 2000 δεν παρέχει πληροφορίες σχετικά με αντικίνητρα του φορολογικού συστήματος και του συστήματος παροχών για τη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας. Παρέχονται ορισμένες δυνατότητες φροντίδας των παιδιών και των ηλικιωμένων. Αν και σε αρκετά μέτρα ενσωματώθηκε η διάσταση του φύλου και πραγματοποιήθηκαν κάποια βήματα για την αύξηση του γυναικείου ποσοστού απασχόλησης, πρέπει να αναπτυχθεί μια πλήρης στρατηγική και απαιτούνται περαιτέρω βήματα για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Σημαντικά ποσά θα διατεθούν για την προώθηση της γυναικείας συμμετοχής κατά τη νέα περίοδο προγραμματισμού των διαρθρωτικών ταμείων.

Η Ελλάδα συνέχισε την εφαρμογή της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης του 1998, ένας από τους κύριους στόχους της οποίας είναι η βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Η αξιολόγηση της προόδου που πραγματοποιήθηκε και της συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων πρέπει να ενσωματωθεί στις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες. Πραγματοποιήθηκαν ενέργειες για τη βελτίωση της συνεχιζόμενης κατάρτισης, ιδίως μέσω της πιστοποίησης. Μέτρα όπως τα "σχολεία δεύτερης ευκαιρίας" και η "γενική εκπαίδευση των ενηλίκων" δεν έχουν ακόμα επιτύχει τους στόχους τους.

Ο συνεχιζόμενος εκσυγχρονισμός του φορολογικού συστήματος δημιουργεί θετικό κλίμα για το επιχειρηματικό πνεύμα. Ωστόσο, κανένα νέο μέτρο με άμεσο στόχο τη μείωση των διοικητικών επιβαρύνσεων κατά την ίδρυση νέων επιχειρήσεων δεν αναφέρεται στο ΕΣΔ. Μέτρα που έχουν σχεδιαστεί για να διευκολύνουν την πρόσβαση των επιχειρήσεων σε κεφάλαιο, είτε έχουν ήδη ληφθεί είτε εξετάζονται. Αν και υποδεικνύουν μια πιο συνεπή προσέγγιση, η ύπαρξη περισσότερων από ένα φορέων λήψης αποφάσεων δυσχεραίνει το συντονισμό σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως τις ΜΜΕ. Ένα σημαντικό νομοθετικό μέτρο που προγραμματίζεται είναι η δημιουργία του νέου χρηματιστηρίου για τις δυναμικές ΜΜΕ. Αρκετές ενέργειες που περιλαμβάνονται στο ΕΣΔ του 2000 αναμένεται να βελτιώσουν το δυναμικό απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών. Μελετάται η δημιουργία ενός ταμείου για την υποστήριξη των επενδύσεων στις νέες τεχνολογίες και αναμένεται να διευκολύνει τις πρωτοβουλίες στον τομέα των υπηρεσιών. Η προετοιμασία νομοθετικού πλαισίου για τη λειτουργία του ηλεκτρονικού εμπορίου είναι ενθαρρυντική.

Οι κοινωνικοί εταίροι συμμετέχουν στο σχεδιασμό και την εφαρμογή διαφόρων πολιτικών και μέτρων του ΕΣΔ. Αν και καταβάλλονται προσπάθειες για την προοδευτική αναβάθμιση του ρόλου τους, δεν παρέχονται συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με την ενεργό συμμετοχή τους ή τις τυχόν δεσμεύσεις για τον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης της εργασίας. Στον τομέα αυτό το νομοθετικό πλαίσιο ορίζεται από τη νομοθεσία του 1998 περί εργασιακών σχέσεων, που άρχισε ήδη να εφαρμόζεται. Η ισορροπία ανάμεσα στην ευελιξία και την ασφάλεια στην εργασία είναι το κύριο μέλημα της ελληνικής κυβέρνησης.

Έγιναν ορισμένα βήματα για τη βελτίωση του συστήματος παρακολούθησης του ΕΣΔ. Η μεταρρύθμιση και η μηχανογράφηση των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης δεν προχώρησε αρκετά ώστε να επιτρέψει τον υπολογισμό των δεικτών πολιτικής για την πρόληψη και την ενεργοποίηση. Η έλλειψη στατιστικών δεδομένων και δεικτών είναι μία από τις αδυναμίες του ελληνικού ΕΣΔ.

4.2 Άλλες πρωτοβουλίες πολιτικής

Απασχολησιμότητα: Αρκετά νέα μέτρα εφαρμόστηκαν, με στόχο τη βελτίωση της εκπαίδευσης και την ένταξη των πιο ευαίσθητων ομάδων στην αγορά εργασίας. Αυτά δίνουν την εντύπωση μιας ενθαρρυντικής, αλλά ανεπαρκούς προσπάθειας για τη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης. Η Ελλάδα θα προσπαθήσει να συμμορφωθεί με τα συμπεράσματα της Λισαβόνας σχετικά με την κοινωνία της πληροφορίας, μέσω ενός φιλόδοξου προγράμματος, που συγχρηματοδοτείται από τα διαρθρωτικά ταμεία της περιόδου 2000-2006.

Επιχειρηματικό πνεύμα: Σε ένα ευνοϊκό μακροοικονομικό περιβάλλον, η επικείμενη απελευθέρωση του τομέα των τηλεπικοινωνιών και της ενέργειας και το προβλεπόμενο πρόγραμμα ιδιωτικοποίησης, αναμένεται να συνεισφέρουν στην περαιτέρω αύξηση του επιχειρηματικού πνεύματος. Η βελτίωση της δημοσιονομικής κατάστασης επέτρεψε την εισαγωγή ορισμένων φορολογικών μέτρων όπως μειώσεις του φορολογικού συντελεστή και φορολογικά κίνητρα για τη δημιουργία επιχειρήσεων επιχειρηματικού κεφαλαίου. Επιπλέον, η μείωση των επιτοκίων μειώνει το κόστος του κεφαλαίου. Και οι δύο εξελίξεις ενδέχεται να προωθήσουν τις επενδύσεις και επομένως την απασχόληση, αν και η τελευταία μπορεί να ενθαρρύνει επίσης την υιοθέτηση τεχνολογιών με μικρότερη ένταση εργασίας.

Προσαρμοστικότητα: Δοκιμαστικά συστήματα όσον αφορά ευέλικτους τρόπους οργάνωσης της εργασίας εφαρμόστηκαν στον τομέα των τηλεπικοινωνιών και τον τραπεζικό τομέα. Η αξιολόγησή τους, η οποία έχει ήδη ξεκινήσει, θα αποτελέσει τη βάση για την εισαγωγή περαιτέρω ευελιξίας στην αγορά εργασίας.

Ίσες ευκαιρίες: Η ίδρυση μιας ειδικής διυπουργικής επιτροπής για το συντονισμό των εργασιών σχετικά με την προώθηση των ίσων ευκαιριών σε όλες τις πολιτικές ίσως να αποτελεί το πρώτο βήμα για πιο συγκεκριμένες πρωτοβουλίες. Νέες ενέργειες και επαρκή κονδύλια προορίζονται για την προώθηση των φύλων στα νέα προγράμματα των διαρθρωτικών ταμείων.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

ΙΣΠΑΝΙΑ

Συμπεράσματα

Γενική εκτίμηση Το 1999 συνεχίστηκε η πολύ θετική τάση για οικονομική μεγέθυνση και αύξηση της απασχόλησης στην Ισπανία με αξιοσημείωτη βελτίωση των ποσοστών ανεργίας. Η δημιουργία θέσεων απασχόλησης ήταν σημαντική και πολύ υψηλότερη από το μέσον όρο της ΕΕ. Ωστόσο, παρά τη θετική τάση, μερικά από τα προϋπάρχοντα προβλήματα παραμένουν. Το ποσοστό απασχόλησης εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλό, ιδίως για τις γυναίκες. Η μακροχρόνια ανεργία μειώθηκε σημαντικά, αν και είναι ακόμα υψηλή. Σημειώθηκε σημαντική αύξηση στον αριθμό των σταθερών θέσεων εργασίας αλλά το ποσοστό της προσωρινής απασχόλησης, ως επί το πλείστον σύντομης διάρκειας, δεν μειώθηκε σημαντικά και επηρεάζει κυρίως τις γυναίκες και τους εργαζόμενους μεγαλύτερης ηλικίας. Αν και το ποσοστό απασχόλησής τους αυξήθηκε, οι γυναίκες εξακολουθούν να έχουν μειονεκτική θέση στην αγορά εργασίας και συναντούν περισσότερες δυσκολίες προκειμένου να εξέλθουν από την ανεργία και να βρουν σταθερή απασχόληση. Οι περιφερειακές διαφορές παραμένουν εντυπωσιακές.

Συνδυασμός πολιτικών Η ισπανική στρατηγική για την απασχόληση αποσκοπεί στη δημιουργία σταθερής απασχόλησης. Στηρίζεται τόσο σε ένα σύνολο κινήτρων για τη σύναψη μόνιμων συμβάσεων όσο και στη σημαντική ανάπτυξη ενεργητικών πολιτικών για τους ανέργους, με καλύτερη εξισορρόπηση από ό,τι η παθητική ενίσχυση. Αυτά συμπληρώνονται από νομοθετικές και διοικητικές μεταρρυθμίσεις για τη μείωση των φορολογικών και διοικητικών δαπανών των επιχειρήσεων και τη βελτίωση της απόδοσης των αγορών. Η πολιτική για την απασχόληση εφαρμόζεται στο πλαίσιο ενός καλά ανεπτυγμένου κοινωνικού διαλόγου.

Ανταπόκριση στις συστάσεις του Συμβουλίου του 1999 Καταβάλλονται σήμερα σοβαρές προσπάθειες τόσο σε κεντρικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο για τον εκσυγχρονισμό του δημόσιου συστήματος απασχόλησης (ΔΣΑ), την αύξηση του συντονισμού του και τη βελτίωση της διαχείρισης των δεδομένων του. Η προσπάθεια να αυξηθεί η αποδοτικότητα των ενεργειών σε επίπεδο δικαιούχου πρέπει να ενισχυθεί. Επίσης, από το 1997, οι διοικητικές και φορολογικές επιβαρύνσεις των επιχειρήσεων μειώθηκαν με επιτυχημένες πρωτοβουλίες όπως τα 'σημεία ενιαίας εξυπηρέτησης'. Τα μέτρα που εξασφαλίζουν ίσες ευκαιρίες περιλαμβάνουν την εξασφάλιση αναλογικής πρόσβασης στα ενεργητικά μέτρα, νομοθετικές πρωτοβουλίες και κίνητρα πρόσληψης. Ωστόσο, πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερα για να διευκολυνθεί η συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό.

Επικείμενες προκλήσεις Το 2000, οι αποτελεσματικές ενέργειες πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω για να επιλυθούν τα προβλήματα όσων αντιμετωπίζουν περισσότερες δυσκολίες στην αγορά εργασίας. Η προσπάθεια συντονισμού των ΔΣΑ και βελτίωσης της αποδοτικότητάς τους πρέπει να συνεχιστεί. Επίσης, πρέπει να ληφθούν περαιτέρω μέτρα τα οποία θα εξασφαλίζουν τη δημιουργία σταθερών και ειδικευμένων θέσεων εργασίας. Η Ισπανία πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της προκειμένου να προσφέρει στο εργατικό δυναμικό επαρκείς δεξιότητες στο πλαίσιο μιας πλήρους στρατηγικής δια βίου μάθησης. Πρέπει να καταβληθούν μεγάλες προσπάθειες προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα της επαγγελματικής κατάρτισης και να μειωθεί το ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο.

1- Οικονομική κατάσταση και απασχόληση

Το 1999 η ισπανική οικονομία εξακολούθησε να εξελίσσεται πολύ ευνοϊκά. Η πραγματική αύξηση του ΑΕγχΠ ήταν 3,7%, πολύ υψηλότερη από το μέσο όρο της ΕΕ. Το ποσοστό αύξησης της απασχόλησης ήταν 3,4%, επιβεβαιώνοντας την πολύ θετική τάση που επικρατεί από το 1997. Μόνο το 1999, δημιουργήθηκαν 612.000 νέες θέσεις εργασίας. Το ποσοστό απασχόλησης αυξήθηκε ανάλογα από 48,2% το 1997 σε 52,5% το 1999. Παρά το αυξανόμενο ποσοστό των εργαζομένων, το ποσοστό απασχόλησης εξακολουθεί να βρίσκεται κάτω από το μέσο όρο της ΕΕ που είναι 62,2%.Το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών είναι ιδιαίτερα χαμηλό (37,6% το 1999) αν και παρουσιάζει βελτίωση. Η αύξηση της απασχόλησης δεν έχει απορροφήσει ακόμα τον άνεργο πληθυσμό και το ποσοστό ανεργίας είναι ακόμα υψηλό (15,9% το 1999) αν και μειώνεται ραγδαία. Το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας μειώθηκε σημαντικά από 9,4% σε 7,3%, αλλά παραμένει σοβαρό πρόβλημα που πλήττει κυρίως τις γυναίκες και τους εργαζόμενους μεγαλύτερης ηλικίας. Tο ποσοστό ανεργίας των γυναικών είναι υπερδιπλάσιο του αντίστοιχου ποσοστού των ανδρών (23,0% και 11,2% αντίστοιχα), γεγονός που επιδεινώνεται από τον αυξανόμενο αριθμό των γυναικών που εισέρχονται στο εργατικό δυναμικό. Το ποσοστό ανεργίας των νέων μειώθηκε από 14,5% σε 12,5% το 1999 αν και το ποσοστό συμμετοχής τους μειώθηκε επίσης ελαφρά.

Οι διαφορές ανάμεσα στις περιφέρειες είναι εντυπωσιακές. Ορισμένες περιφέρειες έχουν χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας από το μέσο όρο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ σε άλλες το ποσοστό ανεργίας υπερβαίνει το 25%. Η γεωγραφική κινητικότητα δεν ήταν αρκετή για να μειωθεί σημαντικά αυτή η ανισότητα όσον αφορά την απασχόληση. Ενδέχεται επίσης να έχει παρεμποδιστεί από το υψηλό ποσοστό έκτακτης εργασίας (το 32,6% του συνόλου των εργαζομένων εργάζεται με βραχυπρόθεσμα συμβόλαια).

2- Η συνολική στρατηγική για την απασχόληση

Ο κύριος στόχος της ισπανικής πολιτικής για την απασχόληση όπως διατυπώνεται στο ισπανικό εθνικό σχέδιο δράσης είναι η δημιουργία σταθερής απασχόλησης και η βελτίωση των μηχανισμών της αγοράς εργασίας. Είναι μια πλήρης πολιτική που έχει σκοπό να παρέμβει σε όλους τους τομείς: μακροοικονομική σταθεροποίηση, απελευθέρωση των αγορών κεφαλαίου, αγαθών και υπηρεσιών και μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας. Ο στόχος της κυβέρνησης είναι να επιτύχει μεσοπρόθεσμα πλήρη απασχόληση.

Οι μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του κοινωνικού διαλόγου και τα περισσότερα μέτρα είναι προϊόν διαπραγματεύσεων με τους κοινωνικούς εταίρους. Το μεγαλύτερο μέρος της στρατηγικής στηρίζεται ακόμα στη συμφωνία για τη σταθερή απασχόληση του 1997 που εγκρίθηκε από τους κοινωνικούς εταίρους. Μεταξύ των άλλων μέτρων, η συμφωνία αυτή προώθησε τη μείωση του κόστους των μόνιμων συμβάσεων που προσφέρονταν σε γυναίκες, νέους και εργαζομένους μεγαλύτερης ηλικίας. Οι άλλες κύριες ενέργειες περιελάμβαναν την αύξηση της σημασίας των ενεργητικών πολιτικών που εφάρμοσαν οι δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης και οι συνεργάτες τους. Οι οικονομικοί πόροι που αφιερώθηκαν σε ενεργητικά μέτρα για την απασχολησιμότητα αυξήθηκαν κατά ή στο 37% ανάμεσα στο 1997 και το 2000.

Αρκετές νομοθετικές μεταρρυθμίσεις ξεκίνησαν επίσης για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας στα γραφεία εξεύρεσης προσωρινής εργασίας, στους τοπικούς συνεταιρισμούς, στη μετανάστευση και στο συνδυασμό της επαγγελματικής και της οικογενειακής ζωής. Ξεκίνησε μια σημαντική εθνική πρωτοβουλία με στόχο να αυξηθεί η διάδοση της τεχνολογίας των πληροφοριών στην κοινωνία.

Νέος γύρος διαπραγματεύσεων όπου θα συζητηθεί η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας θα ξεκινήσει φέτος.

Η πολιτική για την απασχόληση εφαρμόζεται σε ένα δυναμικό πλαίσιο θεσμικής αποκέντρωσης, που απαιτεί εμμονή στην προσπάθεια για την ενίσχυση του συντονισμού ανάμεσα στους παράγοντες που παρεμβαίνουν.

3- Αξιλόγηση της προόδου

3.1 Γενική εκτίμηση

Την τελευταία διετία, η ισπανική πολιτική για την απασχόληση παρουσίασε συνεπή εθνικά σχέδια δράσης, τα οποία παράλληλα με την αντιμετώπιση των εθνικών ιδιαιτεροτήτων, συνέτειναν στη σύγκλιση με τις κατευθυντήριες γραμμές της ΕΣΑ. Καταβλήθηκαν μεγάλες προσπάθειες για την ανάπτυξη της ενεργοποίησης και της πρόληψης στον άξονα της απασχολησιμότητας και για τη μείωση των φορολογικών και διοικητικών δαπανών των επιχειρήσεων στον άξονα του επιχειρηματικού πνεύματος. Η πρόοδος που πραγματοποιήθηκε όσον αφορά την ευέλικτη οργάνωση της εργασίας ή τις ίσες ευκαιρίες ήταν λιγότερο εντυπωσιακή. Επιπλέον, το ΕΣΔ δεν αντιμετωπίζει επαρκώς το ζήτημα των περιφερειακών ανισοτήτων.

3.2 Εφαρμογή του εθνικού σχεδίου δράσης για το 1999

Γενικά, οι πολιτικές που ανακοινώθηκαν στο ΕΣΔ του 1999 εφαρμόστηκαν με ικανοποιητικό τρόπο. Οι οικονομικοί πόροι που διατέθηκαν για τις ενεργητικές πολιτικές αυξήθηκαν κατά 15% ανάμεσα στο 1998 και το 1999, γεγονός που επέτρεψε την αύξηση του αριθμού των ενεργειών που πραγματοποιήθηκαν. Όμως, παρά την ικανοποιητική εφαρμογή τους, υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες όσον αφορά τον πραγματικό αντίκτυπο των διαφόρων πολιτικών.

Σχετικά με την απασχολησιμότητα, εφαρμόστηκαν 1,8 εκατομμύρια ενέργειες που κάλυψαν 1,1 εκατομμύρια δικαιούχους, πολύ περισσότερες από όσες προέβλεπε το πρόγραμμα του προηγούμενου έτους. Παρά την αύξηση των προληπτικών ενεργειών για ενηλίκους, μόνο το 45% των νέων και το 33% των ενηλίκων που έμειναν άνεργοι επωφελήθηκαν από την ενεργοποίηση πριν εισέλθουν στη μακροχρόνια ανεργία. Πρέπει να καταβληθούν μεγαλύτερες προσπάθειες για να επιτευχθούν οι στόχοι των κατευθυντήριων γραμμών έως το τέλος του 2002. Όσον αφορά την Κ. Γ. 3, η Ισπανία πέτυχε τον κοινό στόχο το 1999. Φαίνεται ότι υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στις περιφέρειες όσον αφορά την κάλυψη. Η μεγαλύτερη αύξηση παρατηρήθηκε στις υπηρεσίες καθοδήγησης, όπου πραγματοποιήθηκαν 600.000 περισσότερες σχετικές ενέργειες. Υπήρξε πολύ μεγαλύτερη δυσκολία στην εφαρμογή ενισχύσεων για την απασχόληση και ιδίως στη σύσταση του σχεδίου για την ανάπτυξη τοπικών πρωτοβουλιών. Η εξατομικευμένη προσέγγιση δεν έχει γενικευθεί ακόμα, αλλά περιορίζεται προς το παρόν σε πειραματικά προγράμματα. Σημειώθηκε πάντως σημαντική βελτίωση όσον αφορά τα μέτρα για άτομα με ειδικές ανάγκες. Σχετικά με την αποτελεσματικότητα και την καταλληλότητα των ενεργειών, διεξάγονται συστηματικά ατομικές συνεντεύξεις σε βάθος προκειμένου οι άνεργοι να στρέφονται στο πιο ενδεδειγμένο μέτρο. Πρέπει να δοθεί προσοχή έτσι ώστε ο πολλαπλασιασμός των οργανισμών που επεμβαίνουν να μην επηρεάσει το συντονισμό και την αποτελεσματικότητα των πολιτικών. Γενικά, όσο αυξάνονται οι δαπάνες για τις ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας, θα απαιτούνται αυξημένες προσπάθειες για να εξασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα αυτών των μέτρων και να παρακολουθούνται τα αποτελέσματα. Το στατιστικό σύστημα που θα ενοποιήσει όλες τις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης ακόμα αναπτύσσεται. Οι βελτιώσεις στην εκπαίδευση δεν είναι προφανείς και το ποσοστό των ατόμων που εγκαταλείπει πρόωρα το σχολείο εξακολουθεί να είναι ανησυχητικό. Έχουν καταβληθεί σοβαρές προσπάθειες για τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας.

Στον άξονα του επιχειρηματικού πνεύματος, οι ρυθμιστικές αλλαγές και η διοικητική απλοποίηση μείωσαν αποτελεσματικά την επιβάρυνση των νέων επιχειρήσεων. Τα 'σημεία ενιαίας εξυπηρέτησης' ιδρύθηκαν και εξαπλώνονται σε περισσότερες περιοχές. Το σχέδιο για την ανάπτυξη του δυναμικού της τοπικής οικονομίας δεν υλοποιήθηκε ακόμα, αλλά καταβλήθηκε προσπάθειες για τη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής που θα προσπαθήσει να επιλύσει τα συγκεκριμένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι πρωτοβουλίες αυτές.

Όσον αφορά την προσαρμοστικότητα, το ποσοστό της προσωρινής εργασίας δεν κατάφερε να μειωθεί αν και δημιουργήθηκαν 528.000 νέες σταθερές θέσεις εργασίας που επωφελήθηκαν από τις μειώσεις της κοινωνικής ασφάλισης για την προώθηση των μονίμων συμβάσεων. Ελήφθησαν συμπληρωματικά μέτρα όπως η μεταρρύθμιση των γραφείων εξεύρεσης προσωρινής εργασίας για να προωθηθεί η σταθερότητα και να βελτιωθεί η ποιότητα της εργασίας. Επίσης 261.287 νέες σταθερές συμβάσεις μερικής απασχόλησης υπογράφηκαν το 1999 αυξάνοντας την εργασία μερικής απασχόλησης από το 7,7% της συνολικής απασχόλησης το 1998 στο 8,2% το 1999. Δεν έχει παρουσιαστεί ακόμα κάποια συγκεκριμένη στρατηγική για τη δια βίου μάθηση η οποία θα προωθεί τη σταθερότητα, αν και οι ενέργειες στον τομέα της δια βίου μάθησης αυξήθηκαν κατά 15%. Ασκήθηκε πίεση από την κυβέρνηση για τη μείωση της κατάχρησης της πρώιμης συνταξιοδότησης και την ενθάρρυνση των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας να παραμείνουν στο εργατικό δυναμικό.

Για την προώθηση της ισότητας των φύλων εφαρμόστηκε η νέα νομοθεσία για το συμβιβασμό της εργασίας και της οικογενειακής ζωής. Δημιουργήθηκαν ειδικές ενισχύσεις για την απασχόληση που απευθύνονται στις γυναίκες. Πάντως, αν και οι γυναίκες επωφελήθηκαν σε μεγάλο βαθμό τις από ενεργητικές πολιτικές, εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται στα πιο αποδοτικά και εντατικά μέτρα. Η πλήρης ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου νοείται ως εξασφάλιση δίκαιης συμμετοχής σε όλα μέτρα αλλά δεν περιγράφεται κάποιος ειδικός μηχανισμός που να την εξασφαλίζει.

Οι κοινωνικοί εταίροι γνωμοδότησαν κατά το στάδιο προετοιμασίας του ΕΣΔ. Το σχέδιο εγκρίθηκε πάντως χωρίς να υπάρχει ομοφωνία. Η συμμετοχή τόσο των εργατικών σωματείων όσο και των οργανώσεων των εργοδοτών στο σχεδιασμό των πολιτικών για την απασχόληση καθιερώθηκε και είναι εποικοδομητική. Συμμετέχουν επίσης ενεργά στη διαχείριση ορισμένων πολιτικών όπως το εθνικό σχέδιο για τη δια βίου μάθηση.

Το 1999 το ΕΚΤ προσέφερε οικονομική ενίσχυση στα ενεργητικά μέτρα με ποσό 1.771 εκατομμυρίων EUR. Οι διαπραγματεύσεις για τη χρήση των διαρθρωτικών ταμείων για την περίοδο 2000-2006 κατάληξαν στο ότι το μεγαλύτερο μέρος των 11.317 εκατομμυρίων EUR της συνεισφοράς του ΕΚΤ θα προοριστεί κυρίως για την ανάπτυξη ενεργητικών πολιτικών και την υποστήριξη της δια βίου μάθησης. Tο ΕΚΤ θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην πλήρη ενσωμάτωση των ίσων ευκαιριών. Με την επέμβασή του, το ΕΚΤ προσφέρει σημαντικότατη ενίσχυση για την εφαρμογή των μέτρων που ανακοινώθηκαν στο ΕΣΔ.

4. Νέες πρωτοβουλίες πολιτικής

Οι συστάσεις του Συμβουλίου του 1999 για την εφαρμογή των πολιτικών για την απασχόληση της Ισπανίας

Να εξακολουθήσει να εφαρμόζει τις προληπτικές πολιτικές τις οποίες δρομολόγησε το 1998, προχωρώντας πέρα από τον εντοπισμό των αναγκών των ανέργων, μέσω της αύξησης του αριθμού και της αποτελεσματικότητας των εξατομικευμένων μέτρων ενεργοποίησης ώστε να περιορίσει σημαντικά την εισροή των νέων και των ενηλίκων στη μακροχρόνια ανεργία.

Να εγκρίνει και να εφαρμόσει συνεκτικές στρατηγικές, οι οποίες να περιλαμβάνουν ρυθμιστικά, φορολογικά και άλλα μέτρα με στόχο τον περιορισμό των διοικητικών επιβαρύνσεων των επιχειρήσεων, προκειμένου να τονώσει το επιχειρηματικό πνεύμα και να αξιοποιήσει το δυναμικό για δημιουργία περισσότερο σταθερών θέσεων απασχόλησης στον τομέα παροχής υπηρεσιών.

Να ενισχύσει τις προσπάθειες για την ενσωμάτωση της ισότητας ευκαιριών στην πολιτική απασχόλησης πέραν των προπαρασκευαστικών ήδη εξαγγελθέντων μέτρων, προκειμένου να αυξήσει το ποσοστό της γυναικείας απασχόλησης σε επίπεδα ανάλογα με το μέσο όρο της ΕΕ.

Να συνεχίσει τις προσπάθειες για την αναβάθμιση του συστήματος στατιστικής παρακολούθησης ώστε να είναι διαθέσιμοι πριν από το 2000 οι δείκτες πολιτικής για την πρόληψη και την ενεργοποίηση βάσει των συμπεφωνημένων ορισμών και μεθόδων. Aυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στο σημερινό πλαίσιο της αποκέντρωσης των ενεργών πολιτικών για την αγορά εργασίας.

4.1. Πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί βάσει των συστάσεων

Καταβλήθηκαν προσπάθειες προκειμένου να αυξηθεί ο αριθμός των εντατικών εξατομικευμένων μέτρων ενεργοποίησης που απευθύνονται κυρίως στους ανέργους που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες στην αγορά εργασίας. Οι προληπτικές ενέργειες αποτελούν σημαντικό μέρος της προσπάθειας ενεργοποίησης και ιδιαίτερη πρόοδος σημειώθηκε στην περίπτωση των ενηλίκων. Τα αποτελέσματα των αναλυτικών συνεντεύξεων θα χρησιμοποιηθούν για τη βελτίωση της καταλληλότητας των μέτρων που προσφέρουν οι δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης, αν και η πρόοδος στη γενίκευση των εξατομικευμένων λύσεων δεν έχει καταγραφεί. Η εστίαση στην ενεργοποίηση αντανακλάται καλά στον προϋπολογισμό, όπου τα ενεργητικά μέτρα αυξάνονται περαιτέρω κατά 32% το 2000. Το σύστημα για τη βελτίωση της διαχείρισης των δεδομένων καθώς και ο συντονισμός πολιτικών των περιφερειακών συστημάτων θα αναπτυχθούν περαιτέρω αλλά υπάρχει κίνδυνος επικάλυψης και μείωσης της αποδοτικότητας με τον πολλαπλασιασμό των παραγόντων που παρεμβαίνουν.

Για να αντιμετωπιστεί η ανάγκη μείωσης των διοικητικών επιβαρύνσεων που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις, θα συνεχιστεί η απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών. Ιδίως τα 'σημεία ενιαίας εξυπηρέτησης' που ξεκίνησαν σε μερικές επαρχίες ως πειραματικό σχέδιο αποδείχτηκαν ικανοποιητικά και θα επεκταθούν. Επιπλέον, οι επιχειρήσεις θα μπορούν να πραγματοποιούν τις διαδικασίες της κοινωνικής ασφάλισης μέσω του διαδικτύου. Στην προσπάθεια να αξιοποιηθεί το δυναμικό του τομέα των υπηρεσιών, εγκαινιάστηκε το πρόγραμμα INFO XXI, μια εθνική πρωτοβουλία για τη διάδοση της κοινωνίας της πληροφορίας. Θα στοιχίσει 2.524 εκατομμύρια EUR και έχει σκοπό να προωθήσει τη χρήση του διαδικτύου στα νοικοκυριά, τα σχολεία και τη δημόσια διοίκηση.

Σχετικά με την επίταση της ενσωμάτωσης των ίσων ευκαιριών, προβλέπονται ενέργειες που υποστηρίζουν τα επιχειρηματικά σχέδια γυναικών και η κατάρτιση στην τεχνολογία της πληροφορίας που απευθύνεται σε γυναίκες θα ενταθεί. Σχεδιάζεται να αναπτυχθεί ένα σύστημα φροντίδας των παιδιών και παροχής υπηρεσιών στα προστατευόμενα άτομα αλλά θα εξαρτηθεί από την ανάπτυξη συνεργασίας ανάμεσα στους τοπικούς παράγοντες. Ίσως να χρειαστεί μια πιο σταθερή δέσμευση στον τομέα αυτό.

Το υπάρχον ενιαίο σύστημα των υπηρεσιών απασχόλησης, που περιλαμβάνει τη συλλογή και μεταβίβαση δεδομένων, αναπτύσσεται περαιτέρω προκειμένου να αναβαθμίσει το σύστημα στατιστικής παρακολούθησης της πολιτικής για την πρόληψη και την ενεργοποίηση και αναμένεται να είναι λειτουργικό εντός του 2001. Το σχέδιο έγινε πιο φιλόδοξο όσον αφορά τις δυνατότητές του για παρακολούθηση και συντονισμό.

4.2. Άλλες νέες πρωτοβουλίες

Υπάρχουν αρκετές άλλες νέες πρωτοβουλίες στο ΕΣΔ του 2000. Στον άξονα της απασχολησιμότητας δημιουργείται ένα νέο πρόγραμμα για να αυξηθεί η συμμετοχή των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας στην αγορά εργασίας σύμφωνα με τη νέα κατευθυντήρια γραμμή που απαιτεί την παροχή κινήτρων για την ένταξη στο εργατικό δυναμικό. Αυτό το 'εισόδημα ενεργού ένταξης' είναι μια ενίσχυση του εισοδήματος των ενηλίκων άνω των 45, που περιλαμβάνει ένα συμβόλαιο με τις υπηρεσίες απασχόλησης για να ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα για την επανένταξη στο εργατικό δυναμικό. Όσον αφορά τις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης, φαίνεται πως υπάρχει τάση να ευνοηθεί η ανάπτυξη των επιδοτήσεων των προσλήψεων παρά οι άμεσες ενισχύσεις απασχόλησης για τους ανέργους. Αυτό σημαίνει ότι θα εφαρμοστούν μέτρα που ενδέχεται να είναι λιγότερο επικεντρωμένα. Σύμφωνα με τη νέα κατευθυντήρια γραμμή που απαιτεί την πρόσβαση των σχολείων στην κοινωνία της πληροφορίας, η νέα πρωτοβουλία INFO XXI θα εξοπλίσει όλα τα σχολεία με ηλεκτρονικούς υπολογιστές πριν από το τέλος του 2001. Επίσης, ένα νέο σύστημα ποιοτικού ελέγχου εφαρμόστηκε σε πειραματικό στάδιο σε μερικά κέντρα τεχνικής εκπαίδευσης αλλά δεν παρουσιάστηκε κάποιο ολοκληρωμένο πρόγραμμα για την επίλυση των σημερινών προβλημάτων του εκπαιδευτικού συστήματος. Συγκεκριμένα, δεν ελήφθησαν πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση του προβλήματος της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου. Τα μέτρα για την ένταξη των ατόμων με ειδικές ανάγκες καθώς και των μεταναστών εξακολουθούν να αναπτύσσονται και να επωφελούνται από τα αυξημένα κονδύλια.

Σχετικά με την προσαρμοστικότητα, συνάπτονται συμφωνίες για την επέκταση των θεμάτων που περιλαμβάνονται στις συλλογικές διαπραγματεύσεις σε θέματα που σχετίζονται με τις ευέλικτες ρυθμίσεις της εργασίας. Το τρέχον έτος θα γίνουν διαπραγματεύσεις σχετικά με μια νέα ρύθμιση για τη συνεχιζόμενη κατάρτιση. Επίσης, θα ξεκινήσει μια πλήρης μελέτη ως πρώτο βήμα ενός εθνικού σχεδίου με στόχο τη μείωση των φραγμών που τίθενται στην περιφερειακή κινητικότητα.

Οι περισσότερες περιφέρειες έχουν καταρτίσει δικά τους σχέδια απασχόλησης που αναφέρουν αναλυτικά τα μέτρα που θα χρηματοδοτηθούν από τις περιφερειακές αρχές όσον αφορά την πολιτική για την απασχόληση. Το ισπανικό ΕΣΔ θα παρείχε μια πιο ακριβή εικόνα της ισπανικής στρατηγικής για το ανθρώπινο δυναμικό, εάν συμπλήρωνε την περιγραφή των μέτρων της κεντρικής διοίκησης με πληροφορίες σχετικά με τα επιπλέον περιφερειακά μέτρα που λαμβάνονται για την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

ΓΑΛΛΙΑ

Συμπεράσματα

Γενική εκτίμηση: η οικονομική μεγέθυνση που συνεχίστηκε το 1999 με έντονη επιτάχυνση προς το τέλος του έτους επηρέασε θετικά την εξέλιξη της απασχόλησης. Παρά τη βελτίωσή του το 1999, το ποσοστό απασχόλησης στη Γαλλία παραμένει κατώτερο από το μέσο όρο της ΕΕ, αν και ελαφρά υψηλότερο από την άποψη του ισοδύναμου πλήρους απασχόλησης. Η μείωση της ανεργίας επιταχύνθηκε στο τέλος του 1999, αλλά το ποσοστό ανεργίας υπερβαίνει κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες το μέσο όρο της ΕΕ. Η μείωση αυτή ωφέλησε κυρίως τους μακροχρόνια άνεργους, τους νέους και τις γυναίκες. Το άνοιγμα της ψαλίδας ανάμεσα στα ποσοστά απασχόλησης και ανεργίας των ανδρών και των γυναικών μειώθηκε.

Συνδυασμός πολιτικών Τα αποτελέσματα αυτά είναι σύμφωνα με τη γαλλική στρατηγική που αποβλέπει σε ανάπτυξη με μεγαλύτερη ένταση εργασίας και προς όφελος όλων. Η στρατηγική αυτή, η οποία είχε θετικά αποτελέσματα από την άποψη των θέσεων εργασίας, έδωσε προτεραιότητα στις ενέργειες υπέρ των νέων, των γυναικών και των μακροχρόνια ανέργων. Στο πλαίσιο αυτό, τοποθετούνται το πρόγραμμα "νέες υπηρεσίες, απασχόληση για νέους", οι συμφωνίες για τη μείωση του χρόνου εργασίας, οι διατάξεις που περιλαμβάνει ο νόμος για την καταπολέμηση των αποκλεισμών και οι ενέργειες του "νέου ξεκινήματος" για την απασχόληση των ανέργων. Περισσότερο από το ήμισυ των ατόμων που εξυπηρέτησαν οι δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης στο πλαίσιο αυτό ήταν γυναίκες.

Ανταπόκριση στις συστάσεις του Συμβουλίου το 1999: Τα μέτρα που ελήφθησαν με σκοπό να δοθούν κίνητρα στους εργαζόμενους μεγαλύτερης ηλικίας για να παραμείνουν περισσότερο στην επαγγελματική ζωή ίσως να μην επαρκούν για να τους αποτρέψουν λόγω της έκτασης του προβλήματος.

Προκειμένου να αξιοποιηθεί το δυναμικό δημιουργίας θέσεων εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών ελήφθησαν νέα φορολογικά μέτρα και μέτρα υποστήριξης του κεφαλαίου υψηλού κινδύνου παράλληλα με το πρόγραμμα απασχόλησης των νέων στον τομέα των υπηρεσιών. Όμως φαίνεται πως οι δυνατότητές τους είναι περιορισμένες σε σχέση με τη δυσκολία αυτών των προβλημάτων.

Αποφασίστηκε να εισαχθεί ένα νέο σύστημα ελάφρυνσης των μη μισθολογικών δαπανών στις επιχειρήσεις που έχουν συνάψει συμφωνίες για τη μείωση του χρόνου εργασίας, με σκοπό να μειωθεί η φορολογική επιβάρυνση επί της εργασίας, και κυρίως της ανειδίκευτης και χαμηλά αμειβόμενης εργασίας. Το ποσοστό της μέσης φορολογίας της εργασίας παραμένει ωστόσο υπερβολικά υψηλό.

Οι διαπραγματεύσεις για τη μείωση του χρόνου εργασίας κατέληξαν συχνά σε συμφωνίες ανάμεσα στους κοινωνικούς εταίρους που επέτρεψαν την επιτάχυνση του εκσυγχρονισμού της οργάνωσης της εργασίας.

Επικείμενες προκλήσεις Οι προσπάθειες που καταβλήθηκαν μέχρι στιγμής σε ανταπόκριση στις συστάσεις πρέπει να ενισχυθούν. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη μείωση των φορολογικών επιβαρύνσεων επί της εργασίας, που παραμένουν υψηλότερες από το μέσο όρο για την ΕΕ. Η αναθεώρηση του συστήματος ελαφρύνσεων σε σχέση με τη μείωση του χρόνου εργασίας πρέπει να εξεταστεί από την άποψη αυτή.

Επιπλέον, η προτεραιότητα που δίνεται στους μακροχρόνια άνεργους στο πλαίσιο των ενεργειών του νέου ξεκινήματος πρέπει να συμπληρωθεί με την ενίσχυση των προληπτικών ενεργειών για τους νέους/ενήλικους που βρίσκονται για 6/12 μήνες στην ανεργία, επειδή τα μέτρα αυτά δεν επέτυχαν τους στόχους που είχαν καθοριστεί για το 1999.

1. Η κατάσταση της απασχόλησης

Η αύξηση του ΑΕγχΠ κατά 2,9% το 1999 επηρέασε θετικά την εξέλιξη της απασχόλησης, η οποία αυξήθηκε κατά 1,5%.Η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας ήταν 1,4%.

Το ποσοστό απασχόλησης αυξήθηκε από 59,9% το 1998 σε 60,4% το 1999. Είναι κατώτερο από το μέσο όρο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, αν και ελαφρά υψηλότερο από την άποψη του ισοδύναμου πλήρους απασχόλησης. Η βελτίωση αυτή ωφέλησε κυρίως τους νέους (αύξηση από 25,2% το 1998 σε 26,5% το 1999) και τις γυναίκες (αύξηση από 52,9% το 1998 σε 53,5% το 1999). Αντίθετα, το ποσοστό απασχόλησης των ατόμων άνω των 55 ετών σταθεροποιήθηκε και παραμένει πολύ χαμηλό (28,3%).

Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε από 11,7% το 1998 σε 11,3% το 1999. Παραμένει ωστόσο υψηλότερο από το μέσον όρο της ΕΕ. Η μείωση της ανεργίας ωφέλησε περισσότερο τις γυναίκες (μειώθηκε από 13,8% σε 13,3%) απ' ότι τους άνδρες. Η απόσταση από τους τελευταίους μειώθηκε, αλλά παραμένει ωστόσο μεγάλη (3,7 μονάδες). Το ποσοστό ανεργίας των νέων μειώθηκε σημαντικά, από 9,1% σε 8,2%. Οι νέες γυναίκες επωφελήθηκαν περισσότερο από τους νέους άνδρες από τη μείωση της ανεργίας. Το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας μειώθηκε από 4,9% σε 4,4%.

2. Η στρατηγική για την απασχόληση

Η γαλλική στρατηγική για την απασχόληση διαρθρώνεται γύρω από τρεις άξονες: ισχυρότερη ανάπτυξη, ανάπτυξη με περισσότερες θέσεις εργασίας, ανάπτυξη για όλους. Η στρατηγική αυτή έχει στόχο την πλήρη απασχόληση ως το τέλος της δεκαετίας.

Στο πλαίσιο της ανάπτυξης που συνοδεύεται από την αύξηση των θέσεων εργασίας ανήκουν τα μέτρα του άξονα του επιχειρηματικού πνεύματος και της προσαρμοστικότητας, ιδίως η μείωση του χρόνου εργασίας, η μείωση του μη μισθολογικού κόστους εργασίας και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας που συνδέονται με τις νέες υπηρεσίες. Τέλος, οι ενέργειες των αξόνων της απασχολησιμότητας και ίσων ευκαιριών έχουν σκοπό να εξασφαλίσουν ότι η ανάπτυξη είναι προς όφελος όλων. Αυτό ισχύει κυρίως για τις ενέργειες πρόληψης και καταπολέμησης του αποκλεισμού, το "νέο ξεκίνημα" και την καταπολέμηση της αποχώρησης από το εκπαιδευτικό σύστημα χωρίς την απόκτηση προσόντων.

3. Αξιολόγηση της προόδου

3.1. Γενική εκτίμηση

Το γαλλικό ΕΣΔ παρουσιάζει μια ακριβή διάγνωση των προβλημάτων που υπάρχουν και καθορίζει ποσοτικά προσδιορισμένους στόχους για τις περισσότερες κατευθυντήριες γραμμές. Οι άξονες της επαγγελματικής ένταξης και της πολιτικής για την ισότητα των ευκαιριών παραμένουν οι πιο σημαντικοί. Ωστόσο οι πιο σημαντικές μεσοπρόθεσμες προεκτάσεις θα αντιστοιχούν ίσως στην αναδιοργάνωση της εργασίας που συνδέεται με τη μείωση του χρόνου εργασίας.

Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα γενικά είναι σύμφωνα με τις προβλέψεις. Ωστόσο, η έγκαιρη αντιμετώπισης της ανεργίας των νέων και των ενηλίκων πριν τους 6 ή 12 μήνες αντίστοιχα, δεν στάθηκε στο ύψος των σχετικών προσδοκιών. Αντίθετα, καταβλήθηκαν σημαντικές προσπάθειες για την επαγγελματική ένταξη των γυναικών, των μακροχρόνια ανέργων και των ατόμων που απειλούνται με αποκλεισμό.

3.2. Εφαρμογή του εθνικού σχεδίου δράσης για το 1999

Επαγγελματική ένταξη. Οι ενέργειες του νέου ξεκινήματος υπέρ των νέων/ενηλίκων μέσα στους 6/12 πρώτους μήνες της ανεργίας το 1999 (69.000 νέοι και 154.000 ενήλικοι) δεν πέτυχαν το στόχο που είχε τεθεί. Το ποσοστό μη συμμόρφωσης είναι 77,8% για τους νέους και 74,8% για τους ενηλίκους. Δόθηκε προτεραιότητα στους μακροχρόνια ανέργους και στα άτομα που απειλούνται με αποκλεισμό, που αποτελούν το 73% του συνόλου (841.000 άτομα) των επωφελούμενων από τις ενέργειες για το "νέο ξεκίνημα". Οι τελευταίοι επωφελήθηκαν επίσης από το πρόγραμμα Trace (43.000 νέοι) και από το σύνολο των διατάξεων του νόμου για την καταπολέμηση του αποκλεισμού. Το ποσοστό ενεργοποίησης αυξήθηκε από 20,3% το 1998 σε 22,5% το 1999. Η δημιουργία βοηθητικών τμημάτων για την πρόληψη της αποχώρησης από το εκπαιδευτικό σύστημα χωρίς την απόκτηση προσόντων συνεχίζεται σύμφωνα με τις προβλέψεις. Στο πλαίσιο ενός φιλόδοξου προγράμματος για την εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαίδευση, η σύνδεση με το διαδίκτυο εξασφαλίστηκε στο τέλος του 1999 σε όλα τα λύκεια γενικής και τεχνολογικής εκπαίδευσης, το 50% των λυκείων επαγγελματικής και το 60% των γυμνασίων και το 15% των σχολείων της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Ανάπτυξη επιχειρηματικού πνεύματος. Στο πλαίσιο του προγράμματος "νέες υπηρεσίες, απασχόληση για νέους" ο αριθμός των θέσεων εργασίας που δημιουργήθηκαν αυξήθηκε από 160.000 το 1998 σε 223.000 το 1999, λίγο μικρότερος από το στόχο που ανακοινώθηκε στο ΕΣΔ του 1999 που ήταν 250.000 θέσεις εργασίας έως το τέλος του 1999. Ωστόσο υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με τη μακροβιότητα αυτών των θέσεων εργασίας. Προκειμένου να σταθεροποιηθούν αυτές οι θέσεις εργασίας και μετά την περίοδο επιχορήγησης, δίνεται προτεραιότητα στην ποιότητα των σχεδίων όσον αφορά την κάλυψη των κατάλληλων αναγκών.

Προσαρμοστικότητα. Στο πλαίσιο της εφαρμογής του νόμου της 13 Ιουνίου 1998 ως το τέλος Μαρτίου του 2000 είχαν συναφθεί 28.400 συμφωνίες για τη μείωση της διάρκειας του χρόνου εργασίας στις επιχειρήσεις που αφορούσαν περισσότερα από 3,1 εκατομμύρια μισθωτούς και 132 κλαδικές συμφωνίες που αφορούσαν σχεδόν 10 εκατομμύρια μισθωτούς. Σύμφωνα με τις εθνικές εκτιμήσεις, οι συμφωνίες για τη μείωση του χρόνου εργασίας επέτρεψαν τη δημιουργία ή τη διατήρηση 182.000 θέσεων εργασίας. Αυτό φαίνεται ότι πραγματοποιήθηκε χωρίς να μειωθεί η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Το 1999, το κόστος της εργασίας ανά μονάδα προϊόντος είχε αυξηθεί μόνον κατά 0,2% (σε σύγκριση με 0,6% στην ΕΕ). Αυτό στάθηκε δυνατό χάρη στη συγκράτηση των μισθών, τις φορολογικές ελαφρύνσεις και την αύξηση της παραγωγικότητας που συνδέονται με τις νέες μορφές οργάνωσης της εργασίας. Οι συμφωνίες αυτές συνέβαλαν επίσης στη δραστηριοποίηση του κοινωνικού διαλόγου.

Ίσες ευκαιρίες για τους άνδρες και τις γυναίκες. Η πολιτική των ίσων ευκαιριών αποτέλεσε αντικείμενο συστηματικής παρακολούθησης σε όλους τους άξονες. Οι στόχοι που καθορίστηκαν στο ΕΣΔ 1999 όσον αφορά τη συμμετοχή των γυναικών στα μέτρα για την ένταξη γενικά επιτεύχθηκαν (το 56% στα μέτρα του προγράμματος για την καταπολέμηση της μακροχρόνιας ανεργίας και των αποκλεισμών και το 54% στο "νέο ξεκίνημα").

Ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων ενισχύθηκε σημαντικά. Συμμετείχαν στην εκπόνηση του ΕΣΔ σε μία συνεδρίαση της οποίας προήδρευσε ο πρωθυπουργός και σε πέντε συνεδριάσεις εργασίας. Συνέβαλαν επίσης στην εφαρμογή των μέτρων του ΕΣΔ κυρίως στους τομείς της επαγγελματικής κατάρτισης, της προσαρμοστικότητας και των ίσων ευκαιριών ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες.

Η συνεισφορά του ΕΚΤ επικεντρώνεται στον πρώτο άξονα. Τα κύρια μέτρα που υποστηρίχθηκαν είναι η πολιτική πρόληψης με το "νέο ξεκίνημα", οι πολιτικές για την ένταξη και κατά του αποκλεισμού και οι ενέργειες που διευκολύνουν τη μετάβαση από το σχολείο στην εργασία. Η υπόλοιπη συνεισφορά του ΕΚΤ αφιερώθηκε στην προσαρμογή των εργαζομένων και στις ίσες ευκαιρίες ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες. Η εφαρμογή του ΕΚΤ αποτέλεσε το αντικείμενο αυξημένης αποκέντρωσης, γεγονός που θα έπρεπε να επιτρέψει την ενίσχυση των περιφερειακών στρατηγικών για την απασχόληση.

4. Νέες πρωτοβουλίες πολιτικής

Συστάσεις του Συμβουλίου του 1999 για την εφαρμογή της πολιτικής για την απασχόλησης στη Γαλλία

(1) Να επανεξετάσει τα υπάρχοντα συστήματα παροχών, ιδίως αυτά τα οποία διευκολύνουν την πρόωρη συνταξιοδότηση προκειμένου να επιτύχει την παραμονή των μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένων στην ενεργό ζωή.

(2) Να εγκρίνει και να εφαρμόσει συνεκτικές στρατηγικές, οι οποίες να περιλαμβάνουν ρυθμιστικά, φορολογικά και άλλα μέτρα για τη μείωση των διοικητικών επιβαρύνσεων των επιχειρήσεων, την εκμετάλλευση του δυναμικού δημιουργίας θέσεων εργασίας στον τομέα παροχής υπηρεσιών μέσω, μεταξύ άλλων, της αξιοποίησης των πρόσφατων προσπαθειών για προσφορά δυνατοτήτων απασχόλησης στους νέους.

(3) Να εξακολουθήσει να εφαρμόζει και να αξιολογήσει μέτρα πολιτικής για τον περιορισμό της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας, κυρίως τα μέτρα τα οποία απευθύνονται στους ανειδίκευτους και χαμηλόμισθους εργαζόμενους.

(4) Να ενισχύσει την κοινωνική εταιρική σχέση με στόχο την ανάπτυξη σφαιρικής προσέγγισης όσον αφορά τον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης της εργασίας.

4.1. Πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί βάσει των συστάσεων

Προκειμένου να δοθούν κίνητρα στους εργαζόμενους μεγαλύτερης ηλικίας για να παραμείνουν περισσότερα χρόνια στην επαγγελματική ζωή, ελήφθη μια σειρά μέτρων, ανάμεσα στα οποία ήταν η αύξηση της εισφοράς που καταβάλλουν οι επιχειρήσεις κατά την απόλυση μισθωτών ηλικίας 50 ετών και άνω (η οποία διπλασιάστηκε). Ωστόσο είναι απαραίτητο να εξεταστεί εάν τα μέτρα αυτά επαρκούν για να αποτρέψουν την πρόωρη συνταξιοδότηση.

Τα μέτρα που ελήφθησαν προκειμένου να αξιοποιηθεί το δυναμικό δημιουργίας θέσεων εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών (πρόγραμμα "νέες υπηρεσίες, νέες θέσεις εργασίας", απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών και ενίσχυση του κεφαλαίου υψηλού κινδύνου) φαίνεται να έχουν πολύ περιορισμένες δυνατότητες σε σύγκριση με τη δυσκολία των προβλημάτων ιδίως στον ιδιωτικό τομέα. Όσον αφορά τη μείωση του συντελεστή του ΦΠΑ στις υπηρεσίες υψηλής έντασης εργασίας, που εφαρμόστηκε στο τέλος Οκτωβρίου του 1999, είναι πολύ νωρίς για να μπορέσει να υπολογιστεί ο αντίκτυπος.

Προκειμένου να μειωθεί η φορολογική επιβάρυνση επί της εργασίας και ιδίως της ανειδίκευτης και χαμηλά αμειβόμενης εργασίας, το 2000 εφαρμόστηκε μια νέα ελάφρυνση των κοινωνικών εισφορών για τους χαμηλότερους μισθούς αλλά μόνον στις επιχειρήσεις οι οποίες έχουν συνάψει συμφωνίες για το 35ωρο. Η αναμενόμενη μείωση του κόστους της εργασίας είναι 18,5% για τους μισθούς που κυμαίνονται στο επίπεδο του ελάχιστου διεπαγγελματικού μισθού. Εν αναμονή των αποτελεσμάτων αυτού του μέτρου μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι το ποσοστό της μέσης φορολογίας της εργασίας δεν μειώθηκε το 1999 και παραμένει πάρα πολύ υψηλό (το 64,67% του ακαθάριστου μισθού). Το ίδιο ισχύει για το ποσοστό της φορολογίας σε επίπεδο κατώτατων μισθών (48,34%).

Οι δημόσιες αρχές κατέβαλαν σημαντική προσπάθεια για την ενίσχυση του ρόλου των κοινωνικών εταίρων. Παρά το ότι οι οργανώσεις των εργοδοτών τοποθετήθηκαν κατά του νόμου για το 35ωρο, οι διαπραγματεύσεις για τη μείωση του χρόνου εργασίας ενεργοποίησαν τον κοινωνικό διάλογο σε πολυάριθμες επιχειρήσεις και κατέληξαν συχνά σε συμφωνίες ανάμεσα στους κοινωνικούς εταίρους σχετικά με το θέμα της οργάνωσης της εργασίας.

4.2. Άλλες πρωτοβουλίες

Μία από τις σημαντικότερες απόψεις του ΕΣΔ του 2000 είναι ότι προβλέπεται να καταβληθούν ιδιαίτερες προσπάθειες για την ενίσχυση των δύο πρώτων Κ. Γ. και για την ανάπτυξη της τοπικής διάστασης των προγραμμάτων.

Απασχολησιμότητα: ο αριθμός των ατόμων που προβλέπεται να ωφεληθούν από τις ενέργειες για το "νέο ξεκίνημα" το έτος 2000 είναι 1.100.000 άτομα, μεταξύ των οποίων 240.000 νέοι με λιγότερο από 6 μήνες στην ανεργία και 440.000 ενήλικοι με λιγότερο από 12 μήνες στην ανεργία, προοπτική πολύ φιλόδοξη σε σχέση με τα επιτεύγματα του 1999. Άλλα μέτρα που προβλέπονται στο πλαίσιο του άξονα αυτού αφορούν κυρίως την επικύρωση της εμπειρίας και το σύστημα πιστοποίησης καθώς και τη σύνδεση με το διαδίκτυο όλων των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και 5000 νηπιαγωγείων και δημοτικών σχολείων.

Η τοπική διάσταση θα ενισχυθεί στο πλαίσιο της ανάπτυξης του επιχειρηματικού πνεύματος. Οι δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης και οι υπεύθυνοι για την εφαρμογή του προγράμματος "νέες υπηρεσίες, νέες θέσεις εργασίας" πρέπει να ενεργοποιήσουν τις τοπικές εταιρικές σχέσεις και να εφαρμόσουν πραγματικά τοπικές στρατηγικές. Επίσης, προβλέπονται φορολογικές ελαφρύνσεις στο πλαίσιο των νέων επιχειρήσεων που θα δημιουργηθούν και της μεταφοράς του δικαιώματος μεταβίβασης των επιχειρήσεων.

Όσον αφορά την προσαρμοστικότητα, πρέπει να αναφερθούν οι νέες διατάξεις που περιλαμβάνει ο νόμος της 19ης Ιανουαρίου 2000 για τη μείωση του χρόνου εργασίας. Ο νόμος αυτός ορίζει το σύστημα των υπερωριών, προσφέρει νέες δυνατότητες για την οργάνωση του χρόνου εργασίας (ευέλικτο ωράριο, λογαριασμός αποταμίευσης χρόνου, διατάξεις για τα στελέχη επιχειρήσεων, μερική απασχόληση) και θέτει σε εφαρμογή νέες ελαφρύνσεις στις εισφορές των εργοδοτών.

Σχετικά με το θέμα των ίσων ευκαιριών, το 2000 δίνεται έμφαση στην κινητοποίηση των δημοσίων υπηρεσιών απασχόλησης προκειμένου να διευκολύνουν την πρόσβαση των γυναικών στην αγορά εργασίας. Η προϋπόθεση της αρχαιότητας στην ανεργία, που απαιτείται για την πρόσβαση στο μηχανισμό "νέο ξεκίνημα" δεν ισχύει πλέον για τις γυναίκες που επιστρέφουν στην αγορά εργασίας. Άλλα ειδικά μέτρα που αφορούν: τη συμμετοχή στις συμβάσεις που υπογράφονται από τις επιχειρήσεις μέτρα κατά των διακρίσεων κατά την πρόσληψη ως προϋπόθεση προκειμένου οι επιχειρήσεις να επωφελούνται από ελαφρύνσεις στις κοινωνικές εισφορές. αύξηση των πόρων του ταμείου εγγυήσεων για τη δημιουργία γυναικείων επιχειρήσεων. και τέλος ποσοτική και ποιοτική βελτίωση της φροντίδας των παιδιών.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

ΙΡΛΑΝΔΙΑ

Συμπεράσματα

Γενική εκτίμηση: Καθώς η οικονομική μεγέθυνση στην Ιρλανδία συνεχίστηκε ιδιαίτερα έντονα σε όλη τη διάρκεια του 1999, η ταχεία αύξηση των θέσεων εργασίας ώθησε το ποσοστό απασχόλησης πέραν του μέσου όρου της ΕΕ για πρώτη φορά. Δεδομένου ότι η ανεργία εξακολούθησε να μειώνεται, τα ελλείμματα εργατικού δυναμικού και δεξιοτήτων συνιστούν πλέον μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις για το άμεσο μέλλον. Σε συνδυασμό με την αγορά εργασίας με μικρά περιθώρια ελιγμών, ο πληθωρισμός αυξήθηκε ταχύτατα (εν μέρει λόγω των τάσεων της συναλλαγματικής ισοτιμίας και της τιμής της ενέργειας) και πρέπει να αντιμετωπιστεί προκειμένου να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα και η οικονομική μεγέθυνση.

Συνδυασμός πολιτικής: Οι πολιτικές που θεσπίστηκαν ή προγραμματίστηκαν στα πλαίσια του εφετινού ΕΣΔ παρουσιάζουν μια χαρακτηριστική μετατόπιση προς την κατεύθυνση της κινητοποίησης του εργατικού δυναμικού με σαφή εστίαση στα μέτρα για την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων τόσο των δεξιοτήτων όσο και του εργατικού δυναμικού καθώς και έντονες δεσμεύσεις όσον αφορά την ισότητα των φύλων και την κοινωνική ένταξη. Το συμπέρασμα, στις αρχές του χρόνου, της νέας τριετούς συμφωνίας σύμπραξης «Πρόγραμμα ευημερίας και δικαιοσύνης» (Programme for Prosperity and Fairness- PPF) ήταν ότι οι κοινωνικοί εταίροι είχαν έντονη επιρροή στις εξελίξεις της πολιτικής.

Ανταπόκριση στις συστάσεις: Η Ιρλανδία εφαρμόζει ενεργώς τη σύσταση για τη διευκόλυνση και την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας σε πολλά μέτωπα, συμπεριλαμβανομένων ενός προγράμματος εξατομίκευσης του φόρου και της θέσπισης ευρέων πρωτοβουλιών για τη φροντίδα των παιδιών. Πρόκειται για μια πολλά υποσχόμενη απάντηση, η οποία όμως θα απαιτήσει επίσης την ολοκληρωμένη παρακολούθηση, όχι μόνο στον τομέα της εξατομίκευσης του φόρου, εάν πρόκειται να μειωθεί το μεγάλο άνοιγμα της ψαλίδας της απασχόλησης μεταξύ των φύλων.

Σημειώθηκε πολύ ταχεία επέκταση όσον αφορά την απασχόληση στον τομέα των υπηρεσιών κατά τη διάρκεια των προηγούμενων 5 ετών (1994-1999). Οι θέσεις εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών αντιπροσωπεύουν πλέον το 63% του συνόλου της απασχόλησης στην Ιρλανδία. Η πολιτική των συνεχιζόμενων περικοπών όσον αφορά τα ποσοστά φορολόγησης των εταιρειών, σε συνδυασμό με τα ταχέως ανερχόμενα εγχώρια πραγματικά εισοδήματα, θεωρείται ότι δημιουργεί το κατάλληλο περιβάλλον για τη συνεχή επέκταση του τομέα.

Το ΕΣΔ ανακοινώνει μια σημαντική νέα πρωτοβουλία πολιτικής σε σχέση με την ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση, τη θέσπιση ενός νέου Εθνικού Ταμείου Κατάρτισης που χρηματοδοτείται μέσω εργοδοτικής εισφοράς. Η επιτυχία της πρωτοβουλίας αυτής θα εξαρτηθεί από το βαθμό στον οποίο οι πόροι του ταμείου που θα συγκεντρωθούν θα αυξήσουν τις επενδύσεις στην ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση και στη διά βίου μάθηση.

Επικείμενες προκλήσεις: Ο μετασχηματισμός της ιρλανδικής αγοράς εργασίας απαίτησε την αποφασιστική μετατόπιση ως προς την πολιτική. Προκειμένου να καλυφθούν οι απαιτήσεις της μελλοντικής επέκτασης του εργατικού δυναμικού, πρέπει οι στρατηγικές να περιλαμβάνουν προσπάθειες για την περαιτέρω αύξηση των ποσοστών συμμετοχής του εργατικού δυναμικού, ιδίως των παντρεμένων γυναικών και των πιο ηλικιωμένων εργαζομένων και να διευκολυνθεί η εσωτερική μετανάστευση που στοχεύει στην αντιμετώπιση των ελλείψεων δεξιοτήτων. Οι παράγοντες αυτοί θα συμβάλουν στην αύξηση της προσφοράς εργασίας στο πλαίσιο της επιβράδυνσης της φυσικής αύξησης του εργατικού δυναμικού.

Η διατήρηση της ανάπτυξης της παραγωγικότητας θα απαιτήσει στρατηγικές προσπάθειες για τη συνεχή αναβάθμιση των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων του ιρλανδικού εργατικού δυναμικού, ιδίως στον τομέα των επιχειρήσεων. Αυτό θα απαιτήσει την αυξημένη έμφαση στην ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση και στη διά βίου μάθηση και την ανάπτυξη ενός επιχειρησιακού πλαισίου και για τις δύο.

Οι προσπάθειες σε σχέση με την ενίσχυση των μηχανισμών για την προώθηση της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου πρέπει να διατηρηθούν και πρέπει να δοθεί συνεχής προσοχή στο άνοιγμα της ψαλίδας των αμοιβών των δύο φύλων.

1. Οικονομική κατάσταση και απασχόληση

Οι εξαιρετικές επιδόσεις της ιρλανδικής οικονομίας συνεχίζονται, καθώς το 1999 είναι το 6ο έτος εξαιρετικά έντονης οικονομικής μεγέθυνσης. Η αύξηση του πραγματικού ΑΕγχΠ, κατά 9,8%, είναι τετραπλάσια του μέσου όρου της Ένωσης. Το πραγματικό κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος εξακολουθεί να μειώνεται, υποστηρίζοντας την ταχεία επέκταση της απασχόλησης - ο αριθμός των εργαζομένων αυξήθηκε κατά 103.000 μέσα στους δώδεκα μήνες έως το τελευταίο τρίμηνο του 1999. Ο τομέας των υπηρεσιών αντιπροσώπευε το άνω του 70% της συνολικής ανάπτυξης θέσεων εργασίας. Το ποσοστό απασχόλησης, που ανέρχεται σε 62,5%, ξεπέρασε το μέσο όρο της ΕΕ για πρώτη φορά. Ενώ το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών αυξάνεται ταχύτερα από το αντίστοιχο των ανδρών, με 51,4% παραμένει κάτω από το μέσο όρο της ΕΕ. Τα ανοίγματα της ψαλίδας της απασχόλησης και της αμοιβής των δύο φύλων εξακολουθούν να παραμένουν ευρύτερα από το μέσο όρο της ΕΕ. Τα ποσοστά απασχόλησης στις νεότερες και μεγαλύτερες ομάδες σε ηλικία εργασίας είναι σημαντικά ανώτερα των μέσων επιπέδων της ΕΕ, ωστόσο το ποσοστό απασχόλησης της κύριας ομάδας σε ηλικία εργασίας παραμένει κάτω του μέσου όρου της ΕΕ, αντικατοπτρίζοντας τα χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής του γυναικείου εργατικού δυναμικού.

Η ανεργία (ΔΟΕ) συνέχισε την πτωτική ελικοειδή πορεία της, πέφτοντας στο 5,7% του εργατικού δυναμικού του 1999 ή στο λιγότερο από τα 2/3 της ΕΕ. Τα ποσοστά ανεργίας σε όλες τις ομάδες ανέργων - νέοι, μακροχρόνια άνεργοι, άνδρες και γυναίκες - είναι σημαντικά κατώτερα των μέσων επιπέδων της ΕΕ. Έως το 1999, το ποσοστό μακροχρόνιας ανεργίας ανερχόταν στο μόλις 2,3%. Και τα δύο ποσοστά (ανεργίας και μακροχρόνιας ανεργίας) εξακολούθησαν να μειώνονται δραστικά το 2000.

Η αύξηση του ποσοστού απασχόλησης και η έντονη πτώση του ποσοστού ανεργίας είναι ενδεικτικά της περαιτέρω μείωσης των περιθωρίων ελιγμών της αγοράς εργασίας, που ήταν έκδηλα ήδη από το περασμένο έτος. Όλοι οι δείκτες της πιθανής προσφοράς εργατικού δυναμικού μειώνονται δραστικά.

2. Συνολική στρατηγική για την απασχόληση

Το ΕΣΔ τονίζει τις μεταβαλλόμενες ανάγκες της ιρλανδικής οικονομίας και τη νέα έμφαση στη συνέχιση των πολιτικών που βασίζονται στην κινητοποίηση του εργατικού δυναμικού, ενώ δεν επικεντρώνεται αποκλειστικά στην αντιμετώπιση της ανεργίας. Προσδιορίζει ότι οι υφιστάμενες ελλείψεις δεξιοτήτων και εργατικού δυναμικού απαιτούν διαφορετικές απαντήσεις πολιτικής. Καθώς οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας θα μειώνονται κατά τα επόμενα έτη, αναπτύσσεται μια νέα προσέγγιση ως προς τη μετανάστευση για να εξασφαλιστεί ότι θα επιτευχθούν τα ποσοστά οικονομικής μεγέθυνσης, όπως προβλέπονται στο ΕΣΔ. Το ΕΣΔ αναγνωρίζει τις σημαντικές πιέσεις στις διαθέσιμες πηγές προσφοράς, που εκφράζονται με υψηλότερους μισθούς και πληθωρισμό και τις πιθανές συνέπειες της απώλειας της ανταγωνιστικότητας και της χαμηλότερης ανάπτυξης. Αναγνωρίζει επίσης την ανάγκη η ιρλανδική οικονομία να αναπροσανατολισθεί όσον αφορά την προσαρμοσιμότητα, να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις των νέων τεχνολογιών και των δεξιοτήτων και της παγκοσμιοποίησης των αγορών και επαναβεβαιώνει την έντονη δέσμευση που προβλέπεται στο εθνικό σχέδιο ανάπτυξης και στο ΚΠΣ για την ισότητα των ευκαιριών μεταξύ γυναικών και ανδρών.

Το Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης 2000-2006 (National Development Plan - NDP) περιλαμβάνει ένα πρόγραμμα για την ανάπτυξη της απασχόλησης και του ανθρώπινου δυναμικού, που διαρθρώνεται γύρω από τους τέσσερις άξονες της ΕΣΑ, γεγονός που αντιστοιχεί σε δαπάνες 14 δισεκατομμυρίων ευρώ για περίοδο 7 ετών (25% του συνόλου της προγραμματισμένης δαπάνης).

3. Αξιολόγηση της προόδου

3.1. Γενική εκτίμηση

Σήμερα, η έμφαση της πολιτικής στα πλαίσια του ΕΣΔ επικεντρώθηκε στον άξονα της απασχολησιμότητας και ιδίως στην πρόληψη της ανεργίας. Αυτό το ΕΣΔ επισημαίνει ότι η προληπτική στρατηγική θα επεκταθεί σε όλες τις ομάδες ακόμη νωρίτερα από ό,τι προβλεπόταν αρχικά. Ο νέος προσανατολισμός όσον αφορά την προσέγγιση της αγοράς εργασίας είναι εμφανής, σε συνδυασμό πλέον με τις συνεχιζόμενες προσπάθειες για την επανένταξη των μακροχρόνια ανέργων. Αναγνωρίζεται πλέον ότι εντός των συνθηκών μιας αγοράς εργασίας με πολύ μικρά περιθώρια ελιγμών, οι μεγαλύτερες προσπάθειες πρέπει να κατευθυνθούν προς την κινητοποίηση του εργατικού δυναμικού. Οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις και οι μεταρρυθμίσεις στον τομέα των παροχών αποσκοπούν στη βελτίωση της ανταμοιβής από την εργασία και με τον τρόπο αυτό στην ενίσχυση της προσφοράς εργασίας. Στα πλαίσια του παρόντος ΕΣΔ έχει δοθεί μεγαλύτερο βάρος στον άξονα των ίσων ευκαιριών, ιδίως όσον αφορά την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και την απασχόληση. Το νέο στοιχείο του Εθνικού Ταμείου Κατάρτισης του άξονα της προσαρμοσιμότητας αποτελεί μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη η οποία θα αποτελέσει αντικείμενο επεξεργασίας στο πλαίσιο της νομοθεσίας που θα θεσπιστεί το φθινόπωρο του 2000. Ενώ το ΕΣΔ του φετινού έτους είναι συνεπές με τα σχέδια που προβλέπονται στο NDP και στο «Πρόγραμμα ευημερίας και δικαιοσύνης» 2000-2003 (PPF) ο μακροπρόθεσμος χαρακτήρας των προγραμμάτων αυτών σημαίνει ότι είναι σημαντικό οι μηχανισμοί επανεξέτασης που υπάρχουν να εξασφαλίσουν την έγκαιρη εφαρμογή τους. Η ικανότητα της ιρλανδικής οικονομίας και των ερευνητικών της εγκαταστάσεων για την αποτελεσματική απορρόφηση της πολύ σημαντικής ερευνητικής χρηματοδότησης που προτείνεται δυνάμει του Technology Foresight Fund κατά τρόπο ώστε να έχει ως αποτέλεσμα την ενισχυμένη ανταγωνιστικότητα θα πρέπει να παρακολουθηθεί. Μεγάλο μέρος της μελλοντικής επιτυχίας της αγοράς εργασίας συνδέεται με τη σταθερότητα και την επιτυχία της συμφωνίας σύμπραξης: το πώς αντιμετωπίζει τις πληθωριστικές πιέσεις απομένει να διαπιστωθεί.

3.2. Εφαρμογή του εθνικού σχεδίου δράσης 1999

Απασχολησιμότητα: Όπως προβλέπεται στο ΕΣΔ 1999, η προληπτική προσέγγιση επεκτάθηκε στην ομάδα ηλικίας 25-34 το Μάιο του προηγούμενου έτους και στην ομάδα ηλικίας 35-54 το Φεβρουάριο του 2000. Η ομάδα που απομένει θα καλυφθεί αργότερα εντός του παρόντος έτους, και το σημείο έναρξης θα τεθεί στους 9 μήνες για όλες τις ομάδες. Μπορεί να διαπιστωθεί μια ήπια βελτίωση όσον αφορά την προσπάθεια για τη νεότερη ομάδα ηλικίας, αλλά τα στοιχεία για τους ενήλικους ανέργους καλύπτουν μόνον τους τελευταίους 6 μήνες και έτσι δεν μπορούν να γίνουν συγκρίσεις. Ωστόσο, η εισροή στη μακροχρόνια ανεργία για την ομάδα αυτή είναι σχετικά χαμηλή. Για την κατευθυντήρια γραμμή 3, οι Ιρλανδοί υπολογίζουν συμμετοχή στις ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας (ΕΠΑΕ) ως 49,6% των εγγεγραμμένων. Το ΕΣΔ του προηγούμενου έτους έθετε ως επιμέρους στόχο το 20% των μακροχρόνια ανέργων σε προγράμματα κατάρτισης του FΑS [33] αλλά το ποσοστό αυτό ξεπεράστηκε (22%). Ο στόχος αυξήθηκε σε 25% για το 2000. Για την προώθηση της ενεργοποίησης οι χαμηλόμισθοι εξαιρέθηκαν από το φόρο εισοδήματος, ενώ η φορολόγηση των εργαζόμενων ζευγαριών μειώθηκε. Η εισαγωγή ενός νέου ελάχιστου μισθού από τον Απρίλιο του 2000 θα πρέπει επίσης να ενθαρρύνει τα υψηλότερα επίπεδα συμμετοχής του εργατικού δυναμικού. Η κυβέρνηση ενέκρινε την αναδιάρθρωση της Community Employment (40% των θέσεων ΕΠΑΕ) με σκοπό την περαιτέρω επικέντρωση στους μακροχρόνια ανέργους και στις μειονεκτούσες ομάδες καθώς και στην αύξηση της συνιστώσας της κατάρτισης.

[33] Εθνική Αρχή Κατάρτισης

Η νομοθεσία για τη δημιουργία μιας Εθνικής Υπηρεσίας Προσόντων (National Qualifications Authority) εγκρίθηκε τον Ιούλιο του 1999. η δομή βρίσκεται στο στάδιο της δημιουργίας. Η χρηματοδότηση για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού των ενηλίκων αυξήθηκε σημαντικά (αν και από πολύ χαμηλή βάση, αν ληφθεί υπόψη η κλίμακα του προβλήματος), ενώ εφαρμόστηκαν διάφορες νέες πρωτοβουλίες. Ελπίζεται ότι το επικείμενο Λευκό Βιβλίο για την εκπαίδευση των ενηλίκων θα σκιαγραφήσει μια ολοκληρωμένη στρατηγική, αλλά εξακολουθούν να παραμένουν οι ανησυχίες ότι οι υφιστάμενοι πόροι ενδέχεται να μην είναι επαρκείς για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Η εθνική πιστοποίηση εισήχθη για πρώτη φορά για το Youthreach (το πρόγραμμα για αυτούς που εγκαταλείπουν το σχολείο), βελτιώνοντας την πορεία προόδου και τις επακόλουθες εκπαιδευτικές ευκαιρίες, όμως η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχίες, δεδομένων των ενισχυμένων προσφορών της αγοράς εργασίας. Ο νόμος περί εκπαίδευσης (πρόνοιας) που δημοσιεύθηκε το 1999, ο οποίος προβλέπει την εγγραφή των νέων άνω των 18 ετών που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο και ότι κάποιος εργοδότης δεν μπορεί να απασχολήσει αυτά τα άτομα χωρίς πιστοποιητικό εγγραφής, έχει πλέον εγκριθεί. Μια συγκεκριμένη πρωτοβουλία για την παραμονή μετά την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, η πρωτοβουλία Post-Primary Retention, που προορίζεται για τα σχολεία, θεσπίστηκε τον Ιούνιο 1999. Οι στόχοι του τριετούς προγράμματος IT 2000 καλύφθηκαν ύστερα από δύο έτη, έχει δημιουργηθεί το εθνικό κέντρο τεχνολογίας στην εκπαίδευση, ενώ ξεκίνησε και ο ιστοχώρος Scoilnet. Στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας προβλέπονται επιπλέον 5.400 θέσεις σε πανεπιστήμια και τεχνολογικά ιδρύματα για την περίοδο 2000-2002 (σύμφωνα με τις συστάσεις της ομάδας εμπειρογνωμόνων σχετικά με τις μελλοντικές ανάγκες δεξιοτήτων).

Επιχειρηματικό πνεύμα: H βαθμιαία μείωση του κανονικού ποσοστού του φόρου επιχειρήσεων, όπως προβλέπεται στο ΕΣΔ του 1999, συνεχίστηκε (μειώθηκε από 32% σε 28%). Ο αναπτυσσόμενος ρόλος των Enterprise Ireland, County Enterprise Boards και των τοπικών συμπράξεων ανάπτυξης καθορίζονται σαφώς στο ΕΣΔ. Η Ιρλανδία είναι πλέον 7η γενικά στο διεθνή κατάλογο της εθνικής ανταγωνιστικότητας (ανέβηκε κατά 11 - 15 θέσεις στα πλαίσια διαφόρων πρόσφατων μελετών - ΟΟΣΑ, Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, Institute of Management Development). Η κυβέρνηση ενέκρινε ένα κοινωνικό οικονομικό πρόγραμμα τον Ιούλιο του 1999, ενώ συμφωνήθηκαν το επιχειρησιακό πλαίσιο και οι πόροι για το 1999/2000.

Προσαρμοστικότητα: Μια πρωτοβουλία που στοχεύει στην ενίσχυση της επίγνωσης της σημασίας και του αντικτύπου στις επιχειρήσεις του ηλεκτρονικού εμπορίου και των ηλεκτρονικών επιχειρήσεων ξεκίνησε από την Enterprise Ireland τον Οκτώβριο του 1999, ως ένα στοιχείο της ολοκληρωμένης κυβερνητικής στρατηγικής για την κοινωνία της πληροφορίας. Σε σχέση με την ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση, το ΕΣΔ αναφέρεται σε μια πρόσφατα δημοσιευθείσα μελέτη της Ομοσπονδίας των Εργοδοτών (IBEC) που επισημαίνει ότι οι δαπάνες κατάρτισης στα πλαίσια των επιχειρήσεων ανέρχονται πλέον στο 3% του συνόλου των μισθών. Ενδέχεται να χρειάζεται περαιτέρω έργο για την επικύρωση αυτού του στοιχείου.

Ίσες ευκαιρίες: Η σημαντική πρόοδος είναι έκδηλη: στο ΕΣΑ και στο ΚΠΣ περιέχεται μια ιδιαίτερα έντονη δέσμευση για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου, συμπεριλαμβανομένων των δομών για την παρακολούθηση σε όλους τους τομείς του σχεδίου, καθώς και διαφόρων πρωτοβουλιών, ιδίως στον τομέα της φροντίδας των παιδιών (επιδοτήσεις, επιδόματα φορολογίας, κατάρτιση και απογραφή και βάση δεδομένων παιδικής φροντίδας). Η πρωτοβουλία «Term-time» βρίσκεται επί του παρόντος σε δοκιμαστικό στάδιο σε περιορισμένο αριθμό δημόσιων υπηρεσιών (επιτρέποντας στους γονείς να πάρουν άδεια κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών).

Οι κοινωνικοί εταίροι: Η κοινωνική σύμπραξη μεταξύ των κοινωνικών εταίρων προέκυψε ουσιαστικά στην Ιρλανδία κατά τη διάρκεια των προηγούμενων 15 ετών. Η τελευταία εθνική συμφωνία σύμπραξης, η PPF, καταδεικνύει τη συνεχιζόμενη κοινή κατανόηση μεταξύ της κυβέρνησης και των κοινωνικών εταίρων σχετικά με την ανάγκη συνεργατικής δράσης για την επίτευξη κοινών κοινωνικών και οικονομικών στόχων. Η PPF είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη για την έντονα ανεπτυγμένη κοινωνική ένταξη και τις διαστάσεις ισότητας. Οι κοινωνικοί εταίροι διαβουλεύτηκαν επίσημα όσον αφορά την εκπόνηση του ΕΣΔ.

ΕΚΤ και τα διαρθρωτικά ταμεία: Το ΕΣΔ καθορίζει λεπτομερώς το μελλοντικό ρόλο του ΕΚΤ όσον αφορά την εφαρμογή της ΕΣΑ μέσω του νέου επιχειρησιακού σχεδίου «Απασχόληση και Ανθρώπινου Δυναμικό», που διαρθρώνεται γύρω από τους τέσσερις άξονες της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση. Ωστόσο, όσον αφορά την ποσοτικοποίηση των δαπανών, το ΕΣΔ παραλείπει τη σημαντική χρηματοδότηση για την παιδική φροντίδα δυνάμει των περιφερειακών επιχειρησιακών προγραμμάτων (συνολική δαπάνη 317 εκατομμυρίων ευρώ, που αντιπροσωπεύει τη μοναδική μεγαλύτερη επένδυση όσον αφορά την επιδίωξη της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών. Η συμβολή του ΕΚΤ - 115 εκατομμύρια ευρώ - αντιπροσωπεύει το 11% της συνολικής προγραμματισμένης δαπάνης ΕΚΤ για την περίοδο 2000-2006). Το EΤΠΑ έχει συμβάλει επίσης σημαντικά όσον αφορά τη συνολική επένδυση για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και θα διαδραματίσει πολύ έντονο ρόλο δυνάμει του νέου ΚΠΣ ιδίως στους τομείς της φροντίδας των παιδιών και της επένδυσης στην έρευνα και την τεχνολογία.

4. Νέες πρωτοβουλίες πολιτικής

Οι συστάσεις του Συμβουλίου 1999 σχετικά με την εφαρμογή των πολιτικών για την απασχόληση της Ιρλανδίας

(1) Να υιοθετήσει σφαιρική στρατηγική για την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, η οποία να περιλαμβάνει την άρση των συνδεόμενων με τη φορολογία και τις παροχές αντικινήτρων και να θεσπίζει μέτρα με στόχο τη διευκόλυνση του συνδυασμού του επαγγελματικού και του οικογενειακού βίου. Ειδικότερα απαιτείται σταθερή προσπάθεια για την αναβάθμιση των προτύπων για τη φροντίδα των παιδιών και των άλλων εξαρτώμενων ατόμων.

(2) Να εξακολουθήσει να εφαρμόζει τις προσφάτως δρομολογηθείσες πολιτικές, οι οποίες περιλαμβάνουν ρυθμιστικά, εκπαιδευτικά και φορολογικά μέτρα, προκειμένου να αξιοποιήσει τις δυνατότητες ανάπτυξης στον τομέα της παροχής υπηρεσιών.

(3) Να ενισχύσει τις πολιτικές προσπάθειες για την επέκταση και τη βελτίωση της ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης των απασχολούμενων.

4.1. Πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί βάσει των συστάσεων

Η Ιρλανδία εφαρμόζει ενεργώς τις συστάσεις για τη διευκόλυνση και την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας σε πολλά μέτωπα. Έχουν χρησιμοποιηθεί δύο κύρια μέσα. Πρώτον, ο προϋπολογισμός του παρόντος έτους εισήγαγε το πρώτο στάδιο ενός προγράμματος εξατομίκευσης του φόρου, το οποίο θα πρέπει να αυξήσει τα κίνητρα για την εργασία, ιδίως για τις παντρεμένες γυναίκες. Δεύτερον, ο προϋπολογισμός του 2000 εισήγαγε ένα ευρύ φάσμα πρωτοβουλιών για τη φροντίδα των παιδιών, από τις επιχορηγήσεις υπό μορφή κεφαλαίων για την παροχή εγκαταστάσεων παιδικής φροντίδας έως τις ενισχύσεις για την κατάρτιση στον τομέα της παιδικής φροντίδας και την ανάπτυξη τοπικών δικτύων παιδικής φροντίδας. Επιπλέον, η νέα συμφωνία των κοινωνικών εταίρων προβλέπει ότι οι διαπραγματεύσεις σχετικά με μια δίκαιη στρατηγική για την υποστήριξη των γονέων όσον αφορά την εκπλήρωση των αναγκών της παιδικής φροντίδας - συμπεριλαμβανομένων των προτάσεων για άμεσες πληρωμές ανά παιδί - θα ολοκληρωθούν πριν από το τέλος του 2000 και θα εφαρμοστούν κατά τη διάρκεια της περιόδου της συμφωνίας. Η δημιουργία ενός εθνικού πλαισίου για την υποστήριξη και την ανάπτυξη φιλικών προς την οικογένεια πολιτικών σε επίπεδο επιχείρησης έχει συμφωνηθεί τόσο από την κυβέρνηση όσο και από τους κοινωνικούς εταίρους.

Καθώς η απασχόληση στον τομέα των υπηρεσιών υπερέβη το 1 εκατομμύριο για πρώτη φορά το 1999 θα αναμενόταν ότι οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν πρόσφατα έχουν έντονο αντίκτυπο στον τομέα αυτό. Η επέκταση προκλήθηκε από τα ταχέως αυξανόμενα εγχώρια πραγματικά εισοδήματα, την ενισχυμένη απόδοση από διεθνείς υπηρεσίες και τις συνεχιζόμενες περικοπές των ποσοστών φορολογίας των επιχειρήσεων, ενώ προβλέπεται και συνολική μείωση έως και 12,5% έως το τέλος του 2002.

Η σημαντική νέα πρωτοβουλία πολιτικής σε σχέση με την εσωτερική κατάρτιση ήταν η αναγγελία στον προϋπολογισμό του 2000 της θέσπισης ενός νέου Εθνικού Ταμείου Κατάρτισης, που θα χρηματοδοτηθεί μέσω μιας εργοδοτικής εισφοράς ύψους 0,7%, με αντίστοιχη μείωση των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης των εργοδοτών. Η ίδρυση του ταμείου αυτού δεν περιλαμβάνει τυχόν προσθετικότητα για το 2000 όσον αφορά την ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση: οι πόροι θα χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση των υφιστάμενων ενισχύσεων κατάρτισης όσον αφορά την απασχόληση. Ωστόσο αναμένεται ότι, με την πάροδο του χρόνου, η αύξηση των εσόδων του ταμείου θα παράσχει νέους πόρους για προγράμματα εσωτερικής κατάρτισης και προγράμματα διά βίου μάθησης.

4.2. Άλλες πρωτοβουλίες πολιτικής

Απασχολησιμότητα: Στην προσπάθεια για την αύξηση της ελκυστικότητας της εργασίας, τα μόνα άτομα που κερδίζουν λιγότερα από 140 ευρώ την εβδομάδα έχουν εξαιρεθεί από το σύστημα φόρου εισοδήματος από τον Απρίλιο του 2000. Παράλληλα, τα ποσοστά φόρου των κανονικών και των υψηλότερων εισοδημάτων μειώθηκαν κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες σε 22% και 44% αντίστοιχα. Θεσπίστηκε για πρώτη φορά ένας εθνικός ελάχιστος μισθός, επίσης τον Απρίλιο του 2000, που αντιστοιχεί σε ωρομίσθιο 5,59 ευρώ. Ο ρόλος των εθνικών υπηρεσιών απασχόλησης στα πλαίσια της FΑS εξακολουθεί να ενισχύεται με την ένταξη των τοπικών υπηρεσιών απασχόλησης (LES) και τη μεταφορά της αρμοδιότητας από το εθνικό συμβούλιο αποκατάστασης για την παροχή απασχόλησης και υπηρεσιών επαγγελματικής κατάρτισης για τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Οι ετήσιες δαπάνες για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού των ενηλίκων σχεδιάζεται να διπλασιαστούν στην πράξη κατά τα έτη 2000 έως 2002, σε σύγκριση με μια βασική παροχή 7,24 εκατομμυρίων ευρώ το 1999, αν και τα απόλυτα επίπεδα δαπανών παραμένουν σχετικά χαμηλά. Προβλέπεται η εκπόνηση Λευκού Βιβλίου για την εκπαίδευση των ενηλίκων. Οι στόχοι τίθενται σε σχέση με την περαιτέρω ανάπτυξη του προγράμματος IT 2000 για τα σχολεία, με σκοπό να εξασφαλιστεί ότι όλοι οι μαθητές έχουν πρόσβαση σε εγκαταστάσεις ΤΠΕ.

Επιχειρηματικό πνεύμα: Έχουν διατεθεί σημαντικοί νέοι πόροι για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των νέων τεχνολογιών κατά την περίοδο του ΕΣΑ. Οι πόροι αυτοί περιλαμβάνουν περίπου 2,5 δισ. ευρώ για προγράμματα έρευνας, τεχνολογίας και καινοτομίας, από τα οποία το 1,5 δισ. ευρώ απευθύνεται σε συστήματα επιστημών και τεχνολογίας για τη βιομηχανική ανάπτυξη. Επιπλέον, το Technology Foresight Fund (Ταμείο τεχνολογικής πρόβλεψης) προτίθεται να επενδύσει 711 εκατομμύρια κατά την περίοδο 2000 έως 2006 για την έρευνα ειδικών τομέων της βιοτεχνολογίας και των ΤΠΕ. Η ικανότητα της ιρλανδικής οικονομίας και των ερευνητικών εγκαταστάσεών της για την αποτελεσματική απορρόφηση αυτής της χρηματοδότησης της έρευνας πρέπει να παρακολουθηθούν. Η κυβέρνηση επενδύει επίσης σημαντικά ποσά στη δημιουργία των συνθηκών έρευνας καθώς και των νομικών και επιχειρηματικών συνθηκών που θα ενισχύσουν την ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου και των ψηφιακών βιομηχανιών (τέθηκε σε ισχύ ένας νόμος που εφαρμόζει τις ηλεκτρονικές υπογραφές και συμβάσεις, ο οποίος δημοσιεύτηκε το Μάρτιο). Ο προϋπολογισμός του 2000 μειώνει το κανονικό ποσοστό φορολογίας επιχειρήσεων από 28% σε 24%. Περαιτέρω, το κανονικό ποσοστό φόρου επιχειρήσεων 12,5%, το οποίο θα ισχύσει γενικά από το 2003, έχει υποβληθεί την 1 Ιανουαρίου 2000 για τις ΜΜΕ με εμπορικά κέρδη κάτω των 63.487 ευρώ. Στο πρόγραμμα για την κοινωνική οικονομία έχουν διατεθεί 12,69 εκατομμύρια ευρώ το 2000, ενώ το ποσό αυτό αναμένεται να αυξηθεί σε 52 εκατομμύρια ευρώ, όταν το πρόγραμμα καταστεί πλήρως λειτουργικό.

Προσαρμοστικότητα: Δημιουργήθηκε μια Task Force για τη διά βίου μάθηση που επικεντρώνεται στην προσαρμοστικότητα και στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων και στην πρόσβαση στις ευκαιρίες μάθησης που είναι αναγκαίες για την εκπλήρωση των στόχων αυτών. Το Μάρτιο του 1999 θεσπίστηκε ένα νέο σύστημα θεώρησης εργασίας με σκοπό τη μείωση των ελλείψεων δεξιοτήτων και εργατικού δυναμικού σε ορισμένες επαγγελματικές κατηγορίες στις οποίες το εργατικό δυναμικό παρουσιάζει ιδιαίτερα μικρή προσφορά. Η πολιτική για την προσαρμογή επικεντρώνεται επίσης στην ανάπτυξη και την αξιοποίηση της κοινωνίας της πληροφορίας. Οι κοινωνικοί εταίροι συμφώνησαν επί ενός φάσματος θεμάτων που θα αναληφθούν σε συνεργασία σε επίπεδο επιχείρησης, όπως η καλύτερη οργάνωση εργασίας, η προσωπική ανάπτυξη και οι ρυθμίσεις εργασίας που είναι φιλικές προς την οικογένεια.

Ίσες ευκαιρίες: στο ΕΣΔ αντικατοπτρίζεται η έντονη δέσμευση για την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου τόσο στην ΕΣΑ όσο και στο ΚΠΣ. Οι ειδικές πρωτοβουλίες περιλαμβάνουν την ανάπτυξη μιας τράπεζας δεδομένων με στατιστικά στοιχεία διαχωρισμένα ανά φύλο για όλους τους τομείς σε ολόκληρη την ΕΣΑ και την υλοποίηση ενός προγράμματος μέτρων θετικής δράσης για τις γυναίκες με προϋπολογισμό περίπου 30 εκατομμυρίων ευρώ. Το Σεπτέμβριο του 2000 θα δημοσιευθεί από την ESRI μια έκθεση σχετικά με τις διαφορές των μισθών ανδρών και γυναικών, ενώ μια συμβουλευτική ομάδα, στην οποία θα περιλαμβάνονται οι κοινωνικοί εταίροι, θα αναπτύξει προτάσεις πολιτικής που θα απορρέουν από τις συστάσεις της έκθεσης.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

ΙΤΑΛΙΑ

Συμπεράσματα

Γενική εκτίμηση: οι συνθήκες της αγοράς εργασίας βελτιώθηκαν το 1999, κυρίως λόγω της έγκρισης φορολογικών κινήτρων και ευέλικτων ρυθμίσεων εργασίας. Ο κοινωνικός διάλογος υποστήριξε τη θέσπιση των μέτρων αυτών. Τα διαρθρωτικά προβλήματα της ιταλικής αγοράς εργασίας απαιτούν περαιτέρω ενέργειες: δυσκολία για τους νέους και τους μακροχρόνια ανέργους να εισέλθουν στην απασχόληση. μη ευνοϊκές διαφορές μεταξύ των φύλων. περιφερειακές ανισορροπίες. λαθραία εργασία.

Συνδυασμός πολιτικών: Μπορούν να παρατηρηθούν βελτιώσεις πολιτικής. Η πρόοδος ήταν αξιοσημείωτη όσον αφορά τους άξονες της προσαρμοστικότητας και του επιχειρηματικού πνεύματος. Επιπλέον, ελήφθησαν άλλα μέτρα προς τη σωστή κατεύθυνση με την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης του εκπαιδευτικού συστήματος, με τη συνέχιση της μετατόπισης των επιβαρύνσεων από φόρους και εισφορές στην εργασία και με την αύξηση των ευκαιριών κατάρτισης και μαθητείας. Στα πλαίσια της απασχολησιμότητας, έχει θεσπιστεί νομοθεσία, αλλά το πεδίο εφαρμογής της μεταρρύθμισης που ξεκίνησε και οι διοικητικές καθυστερήσεις εμπόδισαν την πρακτική εφαρμογή των πολιτικών.

Ανταπόκριση στις συστάσεις: η πλήρης εφαρμογή της προληπτικής προσέγγισης προχωρεί αργά. Η αναδιάρθρωση και ο εκσυγχρονισμός των ΔΥΑ, όταν επιτευχθεί, θα αποτελέσει ένα δομικό στοιχείο. Ολοκληρώθηκε η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων των ΔΥΑ στις περιφέρειες και καθορίστηκαν τα καθήκοντα για τα νέα κέντρα τοπικής απασχόλησης. Οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή ήταν αποτέλεσμα του ότι τα απαιτούμενα στοιχεία για την παρακολούθηση των εξελίξεων της πολιτικής δεν συγκεντρώθηκαν σύμφωνα με την από κοινού συμφωνηθείσα μεθοδολογία.

Θεσπίστηκαν μέτρα που ελαφρύνουν περαιτέρω τις φορολογικές και διοικητικές επιβαρύνσεις στις εταιρείες.

Η μεταρρύθμιση του συστήματος παροχών ανεργία αναβλήθηκε για το 2001.

Ελήφθησαν μέτρα που αποσκοπούν στην υποστήριξη των ίσων ευκαιριών, τα οποία όμως πρέπει να ενισχυθούν προκειμένου να μειωθούν σημαντικά οι αποστάσεις μεταξύ των φύλων.

Οι επικείμενες προκλήσεις: οι συστάσεις του προηγούμενου έτους τηρήθηκαν εν μέρει, απαιτείται όμως περαιτέρω και ταχύτερη δράση, ιδίως στους τομείς των ενεργητικών πολιτικών που στοχεύουν στην πρόληψη ή/και τη μείωση της ανεργίας των νέων και της μακροχρόνιας ανεργίας καθώς και των αποστάσεων μεταξύ των φύλων. Απαιτείται επειγόντως η μεταρρύθμιση του συστήματος παροχών. το περιβάλλον που θα οδηγούσε στην ανάπτυξη της απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών θα μπορούσε να βελτιωθεί. πρέπει να αναληφθεί δράση σχετικά με μια στρατηγική για τη διά βίου μάθηση. είναι αναγκαία η αναβάθμιση του συστήματος παρακολούθησης και αξιολόγησης..

1. Οικονομική κατάσταση και απασχόληση

Η αύξηση του ΑΕγχΠ, κατά 1,4%, ήταν χαμηλότερη από το μέσο όρο της ΕΕ του 1999. Η απασχόληση αυξήθηκε κατά 1,0%. Η υψηλή ελαστικότητα της απασχόλησης όσον αφορά το ρυθμό αύξησης των αποτελεσμάτων αποτελεί έτσι επίσης συνέπεια της διαφορετικής κατανομής της εργασίας μεταξύ των απασχολουμένων. Το ποσοστό απασχόλησης αυξήθηκε σε 52,5%, κυρίως εξαιτίας της αύξησης του τομέα των υπηρεσιών. Παρέμεινε κατώτερο του μέσου όρου της ΕΕ, κυρίως λόγω της θηλυκής συνιστώσας: η διαφορά είναι 4,5 μονάδες για τους άνδρες και 14,8 μονάδες για τις γυναίκες. Το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών αυξήθηκε περισσότερο από το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών (1 και 0,5 ποσοστιαία μονάδα αντίστοιχα). Τα ποσοστά απασχόλησης των νέων και των μεγαλύτερων εργαζομένων δεν αυξήθηκαν.

Η ανάκαμψη της απασχόλησης άρχισε να απορροφά εκ νέου το απόθεμα των ατόμων που ψάχνουν για θέση εργασίας. Το ποσοστό της ανεργίας μειώθηκε σε 11,3%. το ποσοστό ανεργίας των γυναικών ήταν 15,6%, σχεδόν διπλάσιο από αυτό των ανδρών, που ήταν 8,7%. Η ανεργία των νέων μειώθηκε ελαφρά, παρόλο που το ποσοστό ανεργίας για τα άτομα 15-24 ήταν σχεδόν 4 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ. Το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας, το οποίο παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο, ή επιδεινώθηκε οριακά στη νότια Ιταλία, εξακολουθεί να είναι άνω του μέσου όρου της ΕΕ.

Οι περιφερειακές διαφορές χαρακτηρίζουν την ιταλική ανεργία. Στη νότια Ιταλία αντιστοιχούσε το 35% του διαμένοντος πληθυσμού, το 28,1% της απασχόλησης και το 61.3% των ατόμων που ψάχνουν για εργασία. Tο ποσοστό ανεργίας ήταν 6,5% στην κεντρική και βόρεια και 22% στη νότια Ιταλία.

2. Η συνολική στρατηγική για την απασχόληση και οι κύριοι στόχοι της

Tο ΕΣΔ προβλέπει ποσοστά αύξησης της απασχόλησης, εκφρασμένα σε ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης, ελαφρώς χαμηλότερα από το 1% μεταξύ του 2000 και του 2003 και μείωση του μέσου ποσοστού ανεργίας σε 9,3% έως το 2003, με υψηλότερο ρυθμό μείωσης στη βόρεια παρά στη νότια Ιταλία.

Η στρατηγική για την απασχόληση χωρίζεται σε τρεις άξονες δράσης. Ο πρώτος στοχεύει στην αύξηση του ποσοστού ανάπτυξης, ιδίως στο νότο. Τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν είναι: κίνητρα για την ανταγωνιστικότητα. αυξημένες δημόσιες δαπάνες. ιδιωτικά χρηματοδοτούμενη επέκταση των δημοσίων έργων και υπηρεσιών. περικοπές φόρων. προγράμματα ιδιωτικοποίησης και απελευθέρωσης. Ο δεύτερος άξονας δράσης εστιάζεται στην πλευρά της προσφοράς μέσω: (i) μεταρρυθμίσεων που στοχεύουν στη μείωση της διαφοράς της ανεργίας μεταξύ νέων και ενηλίκων (εφαρμογή ΔΥΑ, νέο σύστημα μαθητείας, κ.τ.λ.). (ii) μέτρων που απευθύνονται στους ενηλίκους (μεταρρύθμιση των κοινωνικών παροχών ανακούφισης, νέες συμβάσεις για τα άτομα που επανέρχονται στην αγορά εργασίας, διά βίου μάθηση). (iii) μεταρρυθμίσεων του εταιρικού δικαίου και της δημόσιας διοίκησης που απλουστεύουν τη δημιουργία επιχειρήσεων και την τοποθέτηση, τη διεύρυνση των αγορών κεφαλαίου κ.τ.λ. Ο τρίτος άξονας στοχεύει στον καθορισμό ενεργειών για τη νότια Ιταλία. Δίνεται έμφαση σε δύο διαρθρωτικές πολιτικές: μέτρα που συνδέονται με τις εισφορές για τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων και την αύξηση του αριθμού των εργαζομένων. μείωση των επιβαρύνσεων του φόρου και των εισφορών στην εργασία.

3. Αξιολόγηση της προόδου

3.1. Γενική εκτίμηση

Ορισμένες από τις πολιτικές που εγκρίθηκαν το 1999 φαίνεται ότι ήταν αποτελεσματικές, κυρίως όσον αφορά την κάλυψη της ζήτησης των επιχειρήσεων για μεγαλύτερη ευελιξία των ρυθμίσεων εργασίας. Καταβλήθηκε προσπάθεια για τη διάρθρωση του συνδυασμού πολιτικής όσον αφορά τους άξονες, εξακολουθούν όμως να παραμένουν ανισορροπίες όσον αφορά τον τρόπο και την ταχύτητα με τα οποία οι υφιστάμενες πολιτικές πληρούν τις κατευθυντήριες γραμμές. Μπορεί να διαπιστωθεί πρόοδος, συγκεκριμένα, στους άξονες της προσαρμοστικότητας και του επιχειρηματικού πνεύματος. Η μείωση τόσο του φορολογικού βάρους στις εταιρείες όσο και του εργατικού κόστους συνεχίζεται.

Όσον αφορά την απασχολησιμότητα, ελήφθησαν περαιτέρω μέτρα προς τη σωστή κατεύθυνση με την αύξηση των ευκαιριών κατάρτισης και μαθητείας. Ο κοινωνικός διάλογος υποστήριξε τις εξελίξεις αυτές. Οι καθυστερήσεις όσον αφορά τη μεταρρύθμιση των υπηρεσιών απασχόλησης εμποδίζουν ωστόσο την εφαρμογή των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας, που υποστηρίζουν την προληπτική προσέγγιση για τη μακροχρόνια ανεργία. Σημειώθηκαν επίσης καθυστερήσεις όσον αφορά την ολοκλήρωση των αναπτυξιακών σχεδίων στο νότο, παρόλο που αυξήθηκαν οι δημοσιονομικές πιστώσεις.

Στο μέτωπο των διαφορών όσον αφορά τα περιφερειακά ποσοστά ανεργίας, δεν προτάθηκε καμία πολιτική για την υποστήριξη της περιφερειακής κινητικότητας του εργατικού δυναμικού. Τα μέτρα που συνδέονται με την ισότητα των ευκαιριών φαίνονται κυρίως πειραματικά και περιορισμένου αντικτύπου.

3.2. Εφαρμογή του εθνικού σχεδίου δράσης για το 1999

Απασχολησιμότητα: Τα ενεργητικά μέτρα αυξήθηκαν μέσα στο 1999. Τα μέτρα για την πρόληψη της ανεργίας των νέων και της μακροχρόνιας ανεργίας των ενηλίκων, που εφαρμόστηκαν μέσω των ΔΥΑ, προβλέπεται να καταστούν λειτουργικά βαθμιαία και να εφαρμοστούν πλήρως έως το 2003. Όσον αφορά τις υπηρεσίες απασχόλησης, οι ευρείες πρωτοβουλίες που δημιουργήθηκαν το 1999 ενεργοποιήθηκαν εν μέρει. Η διαδικασία της μεταβίβασης των αρμοδιοτήτων των ΔΥΑ στις περιφέρειες ολοκληρώθηκε, παρόλο που η εφαρμογή προχωρά σε ορισμένες μόνο περιφέρειες (234 κέντρα απασχόλησης ενεργοποιήθηκαν στο κέντρο και το βορρά και 8 στο νότο). Η προθεσμία για την ολοκλήρωση του συστήματος πληροφοριών απασχόλησης, που καθορίστηκε για τα μέσα του 2000, μετατοπίστηκε προς το τέλος του έτους. Η γενική μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικών παροχών και κινήτρων απασχόλησης αναβλήθηκε επίσης για το Μάρτιο του 2001. Περισσότερο από το 20% των εγγεγραμμένων ανέργων στις ΔΥΑ συμμετείχε σε προγράμματα κατάρτισης ή/και εμπειρία επιδοτούμενης εργασίας. Θεσπίστηκαν πολλά μέτρα για την απασχόληση των ατόμων με ειδικές ανάγκες.

Ο αριθμός των προχωρημένων κύκλων μαθημάτων κατάρτισης που περιελάμβανε εμπειρία εργασίας σε εταιρίες αυξήθηκε. Ολοκληρώθηκε η μεταρρύθμιση του συστήματος εκπαίδευσης. Στα σχολεία και τα πανεπιστήμια δόθηκε μεγαλύτερη αυτονομία και αναλήφθηκαν περισσότερες αποτελεσματικές ενέργειες κατά της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου στη νότια Ιταλία. Η διαπίστευση των ιδρυμάτων κατάρτισης και η ανάπτυξη ενός συστήματος πιστοποίησης της επαγγελματικής κατάρτισης βρίσκονται σε εξέλιξη. Χρηματοδοτήθηκαν 21.000 σχέδια για την απόκτηση σταθμών πολυμέσων σε σχολεία. Δημιουργήθηκαν 487 μόνιμα κέντρα κατάρτισης, ενώ 200.000 ενήλικοι εγγράφηκαν για κύκλους μαθημάτων ενηλίκων.

Επιχειρηματικό πνεύμα: Οι κύριες ενέργειες αναφέρονται στο κόστος εργασίας: οι επιβαρύνσεις των εισφορών μειώθηκαν κατά 0,82%. η συνολική ελάφρυνση από τις εισφορές για τις εταιρείες στο νότο εξακολουθεί να εφαρμόζεται. το σύστημα κινήτρων και ελάφρυνσης που διατίθεται σε βιομηχανικές εταιρείες επεκτάθηκε και στο μη κερδοσκοπικό τομέα. Τα μέτρα για την υποστήριξη του επιχειρηματικού πνεύματος των νέων και τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων έδωσαν αποτελέσματα. Ο «σχεδιασμένος προγραμματισμός» οδήγησε σε αύξηση των δημοσιονομικών πόρων που συνδέονται με τα σύμφωνα περιφερειακής απασχόλησης σε περιοχές υψηλής ανεργίας, όπου δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στον κοινωνικό διάλογο. Η διοικητική απλοποίηση συνεχίζεται μέσω της ενιαίας θυρίδας για τις εταιρείες, αν και η εφαρμογή είναι επί του παρόντος μερική (45% στο βορρά και 33% στο νότο). Η προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος των νέων και των γυναικών και τα «δάνεια τιμής» προχωρούν σε συνδυασμό με προγράμματα δράσης για τη διάδοση του επιχειρηματικού πνεύματος στα σχολεία.

Προσαρμοστικότητα: επιτεύχθηκαν αποτελέσματα κυρίως μέσω ενός νέου κανονισμού και κινήτρων για μερική εργασία (ο στόχος των 100.000 νέων θέσεων εργασίας υπερκαλύφθηκε κατά 40.000) και μέσω συμβάσεων ορισμένου χρόνου (μαθητεία, προσωρινή εργασία, κ.τ.λ.), που απευθύνονται κυρίως σε γυναίκες και νέους εργαζομένους. Μία αρχή κατά των διακρίσεων και η συγκατάθεση των εργαζομένων συμπεριλήφθηκαν στον κανονισμό μερικής απασχόλησης ιδίως για την πρόληψη του δυσμενούς αντικτύπου στις γυναίκες. Ο κοινωνικός διάλογος οδήγησε σε περαιτέρω διάδοση και ρύθμιση της ευελιξίας της εργασίας. Προχώρησε η νομοθετική δράση σχετικά με τις συμβάσεις ανταλλαγής χρόνου εργασίας για δραστηριότητα κατάρτισης και με τη ρύθμιση των συντονισμένων και συνεχιζόμενων συστημάτων συνεργασίας. Η ανάπτυξη της έκτακτης εργασίας αφορά 200.000 άτομα.

Ίσες ευκαιρίες: Οι πρωτοβουλίες για την υποστήριξη του επιχειρηματικού πνεύματος των γυναικών (δημιουργία επιχειρήσεων ειδικότερα) επιβεβαιώθηκαν. Θα παρέχεται υποστήριξη μητρότητας σε μεγάλες οικογένειες και σε γυναίκες χωρίς άλλη κάλυψη κοινωνικής ασφάλισης. Ξεκίνησε η μεταρρύθμιση των υπηρεσιών φροντίδας και των νηπιαγωγείων. Διευρύνθηκαν οι ευκαιρίες γονικής άδειας και άδειας για κατάρτιση.

Οι κοινωνικοί εταίροι: To ΕΣΔ εξέφρασε σαφώς την ευρεία διαβούλευση των κοινωνικών εταίρων επί όλων των σημαντικών κυβερνητικών αποφάσεων. Η θεσμοθέτηση του κοινωνικού διαλόγου πραγματοποιήθηκε μέσου του συμφώνου των Χριστουγέννων του 1998. Οι κοινωνικοί εταίροι συμφώνησαν με την ευρεία στρατηγική του ΕΣΔ. Ωστόσο, ζήτησαν από την κυβέρνηση να λάβει αποτελεσματικότερα και ταχύτερα μέτρα για την υλοποίηση των ΔΥΑ, για την περαιτέρω μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης επί της εργασίας και για τη διοικητική απλοποίηση. Ζήτησαν επίσης την ανανέωση της νομοθεσίας σχετικά με τις κοινωνικές παροχές και σχετικά με τη ρύθμιση της μερικής απασχόλησης. Παραμένουν θέματα επί των οποίων υπάρχουν αντιθέσεις, ιδίως όσον αφορά τις πολιτικές ευελιξίας, για τα οποία διεξάγονται περαιτέρω διαπραγματεύσεις.

Tο ΕΚΤ και τα διαρθρωτικά ταμεία: Σε σύγκριση με το 1998, οι δεσμεύσεις του ΕΚΤ υποστήριξαν ευρύτερο φάσμα εθνικών πολιτικών. Περισσότερο από το 20% του συνόλου της χρηματοδότησης διατέθηκε στον άξονα 3, δηλ. τη συνεχιζόμενη κατάρτιση, με ιδιαίτερη έμφαση στην απασχολησιμότητα των ατόμων σε ηλικία εργασίας. 1395 εκατομμύρια EUR (περίπου 70% του συνόλου) διατέθηκαν για προληπτικά μέτρα, που στοχεύουν ειδικά στους νέους που αναζητούν την πρώτη τους εργασία, στους άνεργους ενηλίκους και στα άτομα με ειδικές ανάγκες. Σημαντική υποστήριξη δόθηκε σε πρωτοβουλίες για την ενίσχυση της ισότητας των ευκαιριών.

Η μεταρρύθμιση των ΔΥΑ, η εφαρμογή της προληπτικής προσέγγισης και η ανάπτυξη του συστήματος κατάρτισης θα συνεχιστούν μέσω των προγραμμάτων του ΕΚΤ 2000-2006, όπως θα συνεχιστούν και άλλες εθνικές και περιφερειακές πολιτικές. Το 10% του συνόλου των πόρων αφιερώνεται στη βελτίωση της ισότητας των ευκαιριών τόσο για ενέργειες ένταξης της διάστασης του φύλου όσο και ειδικές ενέργειες.

4. Νέες πρωτοβουλίες πολιτικής

Οι συστάσεις του Συμβουλίου του 1999 σχετικά με την εφαρμογή των πολιτικών για την απασχόληση της Ιταλίας

(1) Να αναλάβει αποφασιστική, συνεκτική και μετρήσιμη δράση προκειμένου να αποτρέψει το πέρασμα των νέων και ενηλίκων ανέργων στη μακροχρόνια ανεργία. Ειδικότερα πρέπει να ενισχυθούν οι προσπάθειες για τη χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης των υπηρεσιών απασχόλησης, την εφαρμογή προληπτικών πολιτικών σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές 1 και 2, και τη βελτίωση της ποιότητας της επαγγελματικής κατάρτισης Οι προσπάθειες για την αναβάθμιση του στατιστικού συστήματος παρακολούθησης πρέπει να συνεχιστούν, έτσι ώστε οι δείκτες προληπτικής για την πρόληψη και την ενεργοποίηση θα παρασχεθούν έως το 2000 με τους συμφωνημένους ορισμούς και μεθόδους.

(2) Να εγκρίνει και να εφαρμόσει συνεκτικές στρατηγικές, οι οποίες να περιλαμβάνουν ρυθμιστικά, φορολογικά και άλλα μέτρα για την ελάφρυνση της διοικητικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων, την προαγωγή του επιχειρηματικού πνεύματος και την αξιοποίηση του δυναμικού για δημιουργία θέσεων απασχόλησης στον τομέα παροχής υπηρεσιών.

(3) Να συνεχίσει τις καταβαλλόμενες προσπάθειες μεταρρύθμισης με στόχο τη μετατόπιση της φορολογικής επιβάρυνσης από την εργασία σε άλλες φορολογικές βάσεις.

(4)Να συνεχίσει την εφαρμογή της μεταρρύθμισης των συστημάτων σύνταξης και άλλων παροχών προκειμένου να μειωθεί η εκροή από την αγορά εργασίας σε συστήματα συντάξεων και άλλα συστήματα.

(5) Να εγκρίνει σφαιρικές πολιτικές για την αντιμετώπιση του μεγάλου χάσματος των φύλων όσον αφορά την απασχόληση και την ανεργία μέσω, μεταξύ άλλων, της αξιοποίησης των συγκεκριμένων υφιστάμενων πρωτοβουλιών. Οι πολιτικές για την προώθηση της ισότητας των φύλων πρέπει να ενσωματωθούν σε όλα τα σκέλη των εθνικών σχεδίων δράσης.

4.1. Πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί βάσει των συστάσεων

Η μεταρρύθμιση των ΔΥΑ και η εφαρμογή του συστήματος πληροφοριών για την απασχόληση συνεχίστηκε, αλλά ήταν ανεπαρκής. Δεν παρασχέθηκαν δείκτες που να επιτρέπουν την αποτελεσματική παρακολούθηση των προληπτικών πολιτικών σύμφωνα με την κοινά συμφωνηθείσα μεθοδολογία. Το ΕΣΔ του 2000 ορίζει τα καθήκοντα και τα ελάχιστα επίπεδα λειτουργίας για τα νέα κέντρα απασχόλησης και επιβεβαιώνει ότι, ενώ η πρόοδος συνεχίζεται, η πλήρης εφαρμογή των προληπτικών μέτρων για τους νέους και τους μακροχρόνια ανέργους και των ΔΥΑ θα είναι λειτουργικά έως το 2003. Επομένως, η σύσταση 1 ικανοποιήθηκε εν μέρει.

Η σύσταση για την άρση των διοικητικών επιβαρύνσεων στις εταιρείες, την ενθάρρυνση του επιχειρηματικού πνεύματος και την ενίσχυση των υπηρεσιών ικανοποιήθηκε εν μέρει. Οι διοικητικές διαδικασίες για τις εταιρείες απλουστεύτηκαν μέσω της θέσπισης της ενιαίας θυρίδας, η οποία όμως απέχει ακόμη πολύ από την πλήρη κάλυψη όλης της επικράτειας. Επίσης ελήφθησαν μέτρα για τη δημιουργία θέσεων εργασίας στους τομείς του πολιτισμού και του περιβάλλοντος.

Η σύσταση για τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης στην εργασία συνεχίστηκε με τις φορολογικές μειώσεις και τις μειώσεις των εισφορών που θεσπίστηκαν το 1998-99, αν και σε μικρότερο βαθμό. Ο νόμος περί χρηματοδότησης του 2000 ορίζει μικρές μειώσεις για τις εισφορές στο μισθολογικό κόστος (0,2% μείωση όσον αφορά τις εισφορές μητρότητας και 0,5% μείωση όσον αφορά το ασφάλιστρο εθνικής ασφάλισης έναντι των εργατικών ατυχημάτων). Δυνατότητες, όπως η επέκταση της διπλής φορολόγησης εισοδήματος σε εμπορικές εταιρείες και η μεταρρύθμιση του περιφερειακού φόρου επί των οικονομικών δραστηριοτήτων υπέρ μικρότερων εταιρειών αναφέρθηκαν στο ΕΣΔ χωρίς λεπτομέρειες. Αυτές οι θετικές ενέργειες πρέπει να συνεχιστούν.

Η μεταρρύθμιση του συστήματος παροχών ανεργίας, η οποία επρόκειτο να ολοκληρωθεί το 1999, αναβλήθηκε για το 2001. Αναμένεται περαιτέρω μεταρρύθμιση του συστήματος συντάξεων έως το 2001. εν τω μεταξύ οι μεταρρυθμίσεις των συστημάτων σύνταξης που ήδη συμφωνήθηκαν εξακολουθούν να εφαρμόζονται.

Έχουν αναληφθεί ενέργειες προκειμένου να προωθηθεί η ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου σε όλους τους άξονες. Ωστόσο, η διαδικασία της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου εξακολουθεί να βρίσκεται σε προκαταρκτικό στάδιο. Η γυναικεία απασχόληση αναμένεται να αυξηθεί ιδίως μέσω της όλο και μεγαλύτερης χρήσης συμβάσεων μερικής απασχόλησης και ευέλικτων συμβάσεων. Προσοχή δόθηκε στην επέκταση της φροντίδας και των βρεφονηπιακών και συμπληρωματικών υπηρεσιών και στην εισαγωγή της γονικής άδειας. Απαιτούνται περαιτέρω συγκεκριμένα μέτρα για την πλήρη αντιμετώπιση των μεγάλων αποστάσεων μεταξύ των φύλων, όπως αναγνωρίζεται στο ίδιο το ΕΣΔ.

4.2. Άλλες πρωτοβουλίες

Οι νέες πτυχές των κατευθυντήριων γραμμών 2000 αντιμετωπίστηκαν εν μέρει. Σε συμφωνία με τα συμπεράσματα της Λισαβόνας, ο νόμος περί χρηματοδότησης του 2000 προβλέπει την περαιτέρω χρηματοδότηση των υπολογιστών στα σχολεία και για τους νέους σε συνδυασμό με προγράμματα κατάρτισης των δασκάλων. Διατίθεται επίσης ποσό 330 εκατ. £ το 2000-2002 για επιχειρηματικές πρωτοβουλίες που συνδέονται με τις ΤΠΕ και το ηλεκτρονικό εμπόριο. Θα χρηματοδοτηθεί ένα σχέδιο για την ανάπτυξη της επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας με στόχο την αύξηση της απασχόλησης νέων ερευνητών με προσόντα από 30.000 μονάδες σε τρία χρόνια. Οι ενέργειες που αναλαμβάνονται θα αποτελέσουν τμήμα ενός σχεδίου για την ανάπτυξη της κοινωνίας της πληροφορίας και της οικονομίας με βάση τη γνώση. Δεν σημειώθηκε δράση για κίνητρα σχετικά με την επανένταξη στην αγορά εργασίας ιδίως προσαρμοσμένα στους νέους και τους μακροχρόνια άνεργους ούτε για την ευκολότερη πρόσβαση σε αγορές επιχειρηματικού κεφαλαίου.

Απασχολησιμότητα: Οι πόροι για «κοινωνικά χρήσιμες θέσεις εργασίας» πρόκειται να ανακατανεμηθούν υπέρ εργοδοτών που προσλαμβάνουν εργαζομένους δυνάμει του τίτλου αυτού και άλλων ενεργειών για τοποθέτηση σε θέση εργασίας από μια υπηρεσία του υπουργείου Εργασίας. Έως το 2002, όλοι οι νέοι ηλικίας 15-18 που εγκαταλείπουν το εκπαιδευτικό σύστημα θα συμμετέχουν σε σχέδια επαγγελματικής κατάρτισης ή, εάν έχουν ήδη προσληφθεί δυνάμει συμβάσεων μαθητείας, θα πρέπει να λάβουν τουλάχιστον 120 ώρες κατάρτισης εκτός του χώρου εργασίας για την ενίσχυση των γενικών δεξιοτήτων. Εγκρίθηκαν οι κατευθυντήριες γραμμές για τη διεύρυνση του εκπαιδευτικού συστήματος για ενηλίκους, αλλά οι λεπτομέρειες για την οργάνωση και τους ποσοτικούς στόχους αναβλήθηκαν. Δεν προτάθηκαν ιδιαίτερες ενέργειες για τη διά βίου μάθηση.

Επιχειρηματικό πνεύμα: Υπάρχουν πρωτοβουλίες για την «κατάρτιση για την ανάπτυξη», όπως η κατάρτιση στις τεχνικές ανάπτυξης ικανοτήτων. Ελήφθησαν φορολογικά μέτρα, όπως μειώσεις του ΦΠΑ για την ανακαίνιση ιδιωτικών κτιρίων. Η ISTAT προχωρεί στην πρώτη απογραφή του μη κερδοσκοπικού τομέα. Εκτιμώντας την ευρεία διάδοση των αγορών λαθραίας εργασίας, θα εκπονηθούν εκ νέου οι συμβάσεις «επανευθυγράμμισης» και «επισημοποίησης της λαθραίας εργασίας».

Προσαρμοστικότητα: Το κίνητρο για εργασία μερικής απασχόλησης μέσω μείωσης των εισφορών κατέστη λειτουργικό. Οι συμβάσεις που επιτρέπουν την προσωρινή απασχόληση επεκτάθηκαν και στον κλάδο της οικοδομής και στο γεωργικό τομέα. Χρηματοδοτήθηκαν τα μέτρα που αποσκοπούν στη ρύθμιση του χρόνου εργασίας και επανακαθορίστηκε η νομοθεσία για τη μείωση των υπερωριών. Ο νόμος περί χρηματοδότησης του 2000 μείωσε την ανισότητα μεταξύ των εργαζομένων δυνάμει διαφόρων ειδών συμβάσεων που συνδέονται με τις εισφορές.

Ισότητα των ευκαιριών: Δημιουργήθηκε μια μονάδα παρακολούθησης της απασχόλησης των γυναικών προκειμένου να καταμετρηθεί ο αντίκτυπος των πολιτικών και να γίνει η διάδοση των πληροφοριών. Η μονάδα παρακολούθησης της ευελιξίας παρακολουθεί τις επιπτώσεις στα φύλα των ευέλικτων ρυθμίσεων εργασίας. Οι δραστηριότητες των συμβούλων για την ισότητα των γυναικών ρυθμίστηκαν με διάταγμα. Ο νόμος υπέρ των αυτοπασχολούμενων γυναικών επεκτάθηκε περαιτέρω.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ

Συμπεράσματα

Γενική εκτίμηση: Χάρη στο δυναμισμό της οικονομίας κατά τα τελευταία χρόνια, στο Λουξεμβούργο σημειώθηκε έντονη ανάπτυξη της απασχόλησης και το εγχώριο ποσοστό απασχόλησής του έφθασε το μέσο όρο της ΕΕ. Παρά τη θετική αυτή εξέλιξη, το Λουξεμβούργο εξακολουθεί να έχει πολύ χαμηλό ποσοστό απασχόλησης των εργαζομένων άνω των 55 ετών και των γυναικών και χαμηλή συμμετοχή στη συνεχιζόμενη κατάρτιση. Το «φαινόμενο» ποσοστό απασχόλησης είναι εξαιρετικά υψηλό, καθώς η περιφέρεια προέλευσης του εργατικού δυναμικού του Λουξεμβούργου ξεπερνά κατά πολύ τα εθνικά διοικητικά σύνορα. Οι διαμεθοριακοί εργαζόμενοι αποτελούν το πάνω από το ένα τρίτο των εθνικών μισθωτών, γεγονός που εξηγεί την έντονη αύξηση της απασχόλησης παρά την εικονική απουσία μιας δεξαμενής ειδικευμένων εργαζομένων στη χώρα.

Συνδυασμός πολιτικών: Η στρατηγική για την απασχόληση του Λουξεμβούργου διαρθρώνεται γύρω από μια έντονη και με ένταση απασχόλησης μεγέθυνση της οικονομίας, μια μεγέθυνση για όλους. Αυτή η πολιτική βασίζεται σε ισχυρά μέτρα ενεργοποίησης, στην έντονα προληπτική προσέγγιση της καταπολέμησης της ανεργίας, στην ανάπτυξη ενός ευνοϊκού κλίματος για τη δημιουργία επιχειρήσεων και σε ένα ισχυρό ιστό κοινωνικής προστασίας που οδηγεί σε πολύ χαμηλό επίπεδο φτώχειας.

Ανταπόκριση στις συστάσεις του Συμβουλίου 1999: Στο Λουξεμβούργο, ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων είναι ζωτικός. Τα ΕΣΔ 1998 και 1999 βασίστηκαν πάντα σε τριμερή συμφωνία που μεταφέρθηκε στην εθνική νομοθεσία. Το γεγονός αυτό εξηγεί την καθυστέρηση που παρατηρήθηκε όσον αφορά την εφαρμογή των προγραμματισμένων μεταρρυθμίσεων. Επιπλέον, δεδομένης της απουσίας τριμερούς συμφωνίας, η κυβέρνηση του Λουξεμβούργου δεν κατέστη δυνατό να υποβάλει ένα ΕΣΔ 2000, που να περιλαμβάνει τις κύριες μεταρρυθμίσεις που προγραμμάτισε, ιδίως σε απάντηση στις συστάσεις του Συμβουλίου. Το έγγραφο που υποβλήθηκε περιορίζεται συνεπώς σε μια έκθεση εφαρμογής για το 1999, έτος κατά το οποίο το Λουξεμβούργο έλαβε μέτρα για τη βελτίωση της κατάστασης των γυναικών στην αγορά εργασίας του Λουξεμβούργου (τη γονική άδεια, τη φροντίδα των παιδιών) και ενέκρινε ένα νόμο πλαίσιο σχετικά με τη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση.

Οι επικείμενες προκλήσεις: Στο πλαίσιο της «πλήρους απασχόλησης» στο Λουξεμβούργο και αξιοποιώντας την επιτυχία της προληπτικής του πολιτικής που υπερβαίνει τις κατευθυντήριες γραμμές 1 και 2, οι εργαζόμενοι άνω των 55 ετών πρέπει να ενθαρρυνθούν να εξακολουθήσουν να εργάζονται.

Ο πρόσφατος νόμος πλαίσιο σχετικά με τη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση αποτελεί ένα βήμα προς τα εμπρός για την ποιοτική αναπροσαρμογή των εργαζομένων. Παρόλα αυτά, εξακολουθεί να αποτελεί ένα σημαντικό διακύβευμα του μέλλοντος και θα πρέπει να δοθεί προσοχή στην εφαρμογή, προκειμένου να ανυψωθεί σημαντικά το επίπεδο της συνεχιζόμενης κατάρτισης.

Η γενική εφαρμογή της αρχής της ισότητας των ευκαιριών άρχισε να επηρεάζει την κατάσταση των γυναικών στην αγορά εργασίας του Λουξεμβούργου. Η θέσπιση της θετικής διάκρισης θα πρέπει να βελτιώσει ακόμη περισσότερο τις ευκαιρίες τους για επαγγελματική ένταξη.

Οι δυσκολίες που παρουσιάστηκαν στην τριμερή επιτροπή πρέπει να παρακινήσουν τους εταίρους να επιστρέψουν στο δρόμο του εποικοδομητικού διαλόγου που είναι απαραίτητος για την επιτυχία των δεσμεύσεων που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο του σχεδίου για την προώθηση της απασχόλησης.

Ευρισκόμενο στο κέντρο μιας ευρωπαϊκής περιφέρειας, όπου υπάρχουν 500.000 άνεργοι, το Λουξεμβούργο πρέπει να συνεχίσει τις προσπάθειές του προς την κατεύθυνση της απλούστευσης των υφιστάμενων μηχανισμών προκειμένου να δημιουργήσει ένα πιο ευνοϊκό κλίμα για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και να αξιοποιήσει περαιτέρω τις δυνατότητες για τη δημιουργία θέσεων εργασίας που κατέστησαν δυνατές λόγω της υγιούς οικονομικής του κατάστασης.

1. Κατάσταση της απασχόλησης

Η οικονομία του Λουξεμβούργου μεγεθύνεται συνεχώς από το 1985. Το ΑΕγχΠ αυξήθηκε κατά 7,5% το 1999, ποσοστό ανώτερο του ευρωπαϊκού μέσου όρου (1,4%). Η αύξηση αυτή έχει ως αποτέλεσμα την καθαρή αύξηση της απασχόλησης κατά 4,9%, που είναι το δεύτερο καλύτερο αποτέλεσμα της ΕΕ, και πολύ χαμηλό επίπεδο ανεργίας (2,3%).

Το ποσοστό της εγχώριας απασχόλησης (61,6%) είναι λίγο κατώτερο από το μέσο όρο της ΕΕ (62,2%), όμως το «φαινόμενο» ποσοστό απασχόλησης ανέρχεται σε 91%, εξαιτίας των διαμεθοριακών εργαζομένων. Αυτό συμβαίνει επειδή η περιφέρεια προέλευσης του εργατικού δυναμικού του Λουξεμβούργου ξεπερνά στην πράξη κατά πολύ τα εθνικά διοικητικά σύνορα. Οι διαμεθοριακοί εργαζόμενοι αντιπροσωπεύουν το 34% της εθνικής μισθωτής απασχόλησης, γεγονός που εξηγεί αυτή την έντονη ανάπτυξη της συνολικής απασχόλησης χωρίς ιδιαίτερες μισθολογικές εντάσεις, παρά την εικονική απουσία μιας δεξαμενής εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού στη χώρα. Το ποσοστό απασχόλησης των εργαζομένων άνω των 55 ετών (26%) είναι από τα πιο χαμηλά της ΕΕ και παρά την πρόσφατη αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των γυναικών, το Λουξεμβούργο χαρακτηρίζεται από τη σημαντική απόσταση μεταξύ ανδρών και γυναικών και ένα ποσοστό συμμετοχής (48,5%) κάτω από το μέσο όρο της Ένωσης.

Σε σχέση με τα άλλα κράτη μέλη, η κατάσταση παραμένει πολύ ευνοϊκή: το Λουξεμβούργο έχει πολύ χαμηλά ποσοστά συνολικής ανεργίας (2,3%, 5351 άτομα το 1999) και μακροχρόνιας ανεργία (0,8%) και ανεργίας των νέων (2,3%), γεγονός που οφείλεται εν μέρει στην πολιτική ενεργοποίησης που ξεκίνησε το 1995 και ενισχύθηκε από τα ΕΣΔ. Γενικά, το κυριότερο πρόβλημα στο Λουξεμβούργο δεν είναι η ανεργία κατά τη «συνήθη» έννοια (που αποτελείται από τα άτομα που αναζητούν εργασία), αλλά ο πρόωρος αποκλεισμός από την αγορά εργασίας ενός σημαντικού μέρους του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας που μετατρέπεται σε «απόθεμα» στο πλαίσιο παθητικών συστημάτων. Το γεγονός αυτό οδηγεί στη μη απασχόληση κατά την ευρεία έννοια, που εκτιμάται ότι ανέρχεται στο 13% του εργατικού δυναμικού - δηλ. πάνω από 25.000 άτομα επί εγχώριου εργατικού δυναμικού 183.000 ατόμων, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που αναζητούν εργασία, των δικαιούχων ενεργητικών μέτρων της αγοράς εργασίας και των δικαιούχων των παθητικών συστημάτων (πρόωρη συνταξιοδότηση, σύνταξη αναπηρίας).

2. Η στρατηγική για την απασχόληση

Η στρατηγική του Λουξεμβούργου για την απασχόληση διαρθρώνεται γύρω από μια έντονη και με ένταση απασχόλησης μεγέθυνση της οικονομίας, μια μεγέθυνση για όλους. Όμως πρέπει να σημειωθεί ότι οι διαμεθοριακοί εργαζόμενοι αντιπροσωπεύουν το 75% των νέων θέσεων εργασίας που δημιουργούνται.

Η αύξηση του ποσοστού της εγχώριας απασχόλησης είναι ο στόχος των μέτρων στα πλαίσια των αξόνων του επιχειρηματικού πνεύματος και της προσαρμοστικότητας, όπως η μεταρρύθμιση της συνεχιζόμενης κατάρτισης, η μείωση των διοικητικών διαδικασιών για τη δημιουργία επιχειρήσεων, η γονική άδεια, ο πολλαπλασιασμός των παιδικών σταθμών και η ενθάρρυνση των νέων θέσεων εργασίας που συνδέονται με τις εκ του σύνεγγυς υπηρεσίες. Τέλος, οι ενέργειες στα πλαίσια των αξόνων της απασχολησιμότητας και της ισότητας των ευκαιριών αποσκοπούν στην εξασφάλιση ότι αυτή η μεγέθυνση ευνοεί όλους. Πρόκειται ιδίως για τα μέτρα πρόληψης και καταπολέμησης των αποκλεισμών, τα μέτρα «νέου ξεκινήματος» και τα μέτρα για την καταπολέμηση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου χωρίς την απόκτηση προσόντων.

Ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων είναι εντελώς κεντρικός και ζωτικός. Συμμετέχουν άμεσα στην εφαρμογή του σχεδίου.

3. Αξιολόγηση της προόδου

3.1. Γενική εκτίμηση

Το Λουξεμβούργο ανέπτυξε μια συγκριτικά δυναμική πολιτική απασχόλησης που ενισχύθηκε από τα ΕΣΔ και που μπορεί επίσης να εξηγήσει, εν μέρει, το χαμηλό επίπεδο ανεργίας στη χώρα αυτή. Η πολιτική αυτή βασίζεται σε: ισχυρά μέτρα ενεργοποίησης (πάνω από 2200 άτομα επωφελούνται από τα μέτρα αυτά, σε σύγκριση με τα 5351 άτομα που είναι άνεργα), μια προληπτική προσέγγιση της καταπολέμησης της ανεργίας, που χαρακτηρίζεται από την έγκαιρη αναγνώριση των ικανοτήτων και την εξατομικευμένη υποστήριξη των ατόμων που αναζητούν εργασία, την ανάπτυξη ενός ευνοϊκού κλίματος για τη δημιουργία επιχειρήσεων και ενός ισχυρού ιστού κοινωνικής ασφάλισης, που οδηγούν σε πολύ χαμηλό ποσοστό φτώχειας.

Τα ΕΣΔ 1998 και 1999 βασίζονται στην τριμερή συμφωνία της 18ης Απριλίου 1998, η οποία μεταφέρθηκε στη νομοθεσία την 12η Φεβρουαρίου 1999. Το γεγονός αυτό εξηγεί την καθυστέρηση όσον αφορά την εφαρμογή των προγραμματισμένων μέτρων. Επίσης τον Ιούνιο του 1999 ψηφίστηκε ένας σημαντικός νόμος για τη συνεχιζόμενη κατάρτιση, που άρχισε να εφαρμόζεται μόλις στις αρχές του Ιανουαρίου του 2000. Το πεδίο εφαρμογής αυτών των ΕΣΔ ξεπερνά το πλαίσιο ενός απλού ετήσιου προγράμματος και οι προσπάθειες πρέπει να συνεχιστούν. Η αξιολόγηση του συνόλου των μέτρων που ελήφθησαν στο πλαίσιο των ΕΣΔ προβλέπεται να γίνει το 2003.

3.2. Εφαρμογή του εθνικού σχεδίου δράσης 1999

Απασχολησιμότητα. Το Λουξεμβούργο παγιώνει την ενεργητική πολιτική του για την πρόληψη και την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων και της μακροχρόνιας ανεργίας (που μειώθηκε το 1999). Πρέπει να υπενθυμιστεί ότι το Λουξεμβούργο αποφάσισε να υπερβεί τα οριζόμενα όρια στις ΚΓ 1 και 2 και όρισε ως φιλόδοξο στόχο να προσεγγίσει όλους τους νέους πριν να συμπληρώσουν 3 μήνες ανεργίας και όλους τους ενηλίκους πριν να συμπληρώσουν 6 μήνες ανεργίας. Προτεραιότητα δόθηκε στους νέους που εισέρχονται στην επαγγελματική ζωή και στους ενηλίκους που είναι προσωρινά άνεργοι. Πρέπει να σημειωθεί η βελτίωση με την πάροδο του χρόνου, καθώς το ποσοστό μη συμμόρφωσης μειώθηκε από το 29,9 % το 1998 στο 13,8 % το 1999 για τους νέους (για ροή 6500/το χρόνο), ενώ το ίδιο ποσοστό για τους ενηλίκους σημείωσε επίσης εξέλιξη θετική από 63,1 % το 1998 σε 41,4 % το 1999 (για ροή 11.000 ατόμων το 1999). Η συνολική παροχή ενεργητικών μέτρων αυξήθηκε ελαφρά (+2% σε όγκο μεταξύ 1998 και 1999), ενώ το ΕΣΔ πρότεινε προσπάθειες όσον αφορά την κατάρτιση των κατοίκων, με περιορισμένα αποτελέσματα, εξαιτίας ακριβώς της μείωσης της ανεργίας και της αύξησης της εσωτερικής απασχόλησης.

Ορισμένες κοινωνικοοικονομικές μελέτες εξηγούν την πρόσληψη διαμεθοριακών εργαζομένων, εν μέρει εξαιτίας του επιπέδου κατάρτισης τους, της ευελιξίας τους, της γεωγραφικής κινητικότητάς τους και της προσαρμοσιμότητάς τους. Συνεπώς, για την αύξηση του επιπέδου της εσωτερικής απασχόλησης (σε αύξηση το 1999), το ΕΣΔ πρότεινε προσπάθειες στον τομέα της κατάρτισης των μισθωτών και των άνεργων κατοίκων. Ο πρόσφατος νόμος πλαίσιο συνιστά από την άποψη αυτή σημαντική πρόοδο που επιτρέπει ένα πραγματικό σύστημα διά βίου κατάρτισης.

Όσον αφορά την καταπολέμηση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου εγκρίθηκαν πρόσφατα μέτρα στο πλαίσιο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η πρόσβαση στη μαθητεία θα διευκολυνθεί από τη δομοστοιχειωτή προσέγγιση των υφιστάμενων καταρτίσεων και οικονομικών ενισχύσεων για τους μαθητευόμενους. Οι εργοδότες αύξησαν σημαντικά την προσφορά θέσεων μαθητείας, ένα μεγάλο μέρος των οποίων παραμένει κενό (350 θέσεις παραμένουν κενές), εξαιτίας της απουσίας υποψηφίων που να είναι κάτοικοι του Λουξεμβούργου.

Δεδομένου του αυξημένου επιπέδου αεργίας, ιδίως των ατόμων άνω των 50 ετών, πραγματοποιήθηκαν εκστρατείες ευαισθητοποίησης με σκοπό να αποτρέψουν τη συνταξιοδότηση λόγω αναπηρίας καθώς και την πρόωρη συνταξιοδότηση. Θεσπίστηκαν επίσης μέτρα που στοχεύουν στη βελτίωση της απασχόλησης των λιγότερο απασχολήσιμων ατόμων ή των ατόμων με ειδικές ανάγκες.

Επιχειρηματικό πνεύμα. Για την ενθάρρυνση του επιχειρηματικού πνεύματος, το Λουξεμβούργο θέσπισε διάφορα μέτρα που αποβλέπουν στη διευκόλυνση της πρόσβασης στην απασχόληση, στη δημιουργία επιχειρήσεων και στην ανάπτυξη των αγορών επιχειρηματικού κεφαλαίου, στον αναγκαίο συντονισμό για την απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών για τις επιχειρήσεις και στην προσαρμογή της σχετικής νομοθεσίας για τη δημιουργία επιχειρήσεων. Θεσπίστηκαν σημεία ενιαίας εξυπηρέτησης μέτρα παρακολούθησης και μέτρα διάθεσης κεφαλαίου ανάπτυξης που απευθύνονται στις ΜΜΕ. Το έμμεσο κόστος της εργασίας κατέστη ευνοϊκό σε σύγκριση με τις γειτονικές χώρες. Όσον αφορά τη φορολογία και το ΦΠΑ, οι διατάξεις του Λουξεμβούργου είναι επίσης σχετικά ελκυστικές. Στον τομέα της πολιτικής για τη δημιουργία επιχειρήσεων, πολλά αποτελέσματα έχουν γίνει πλέον απτά, χωρίς να είναι όμως δυνατό να εκφραστεί ποσοτικά ο αντίκτυπος.

Αυξάνεται η δημιουργία θέσεων απασχόλησης (+/-300) στις επιχειρήσεις κοινωνικού χαρακτήρα ή τις υπηρεσίες εκ του σύνεγγυς, ιδίως μετά τη θέσπιση της διαρκούς φροντίδας των εξαρτώμενων ατόμων (μετά τον Ιανουάριο του 1999), την πιο πρώιμη εισαγωγή στην εκπαίδευση (μετά το σχολικό έτος 1998/99) και τις ενέργειες στα πλαίσια των τοπικών συμφώνων απασχόλησης.

Προσαρμοστικότητα. Στα πλαίσια του άξονα αυτού, ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων είναι βασικός στο Λουξεμβούργο. Καθώς επίσης και τα θέματα σχετικά με το χώρο εργασίας και την οργάνωση της εργασίας που είναι αποκλειστική αρμοδιότητα των κοινωνικών εταίρων. Ο ρόλος τους είναι επίσης σημαντικός όσον αφορά τη συνεχιζόμενη κατάρτιση των εργαζομένων ή την ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση για νέους ή ενηλίκους.

Ο πρόσφατος νόμος πλαίσιο για τη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση (νόμος της 22ας Ιουνίου 1999) συνιστά ένα μεγάλο βήμα προς την ποιοτική αναπροσαρμογή των επιχειρήσεων και των μισθωτών. Ο νόμος αυτός θεσπίζει φορολογικές ελαφρύνσεις για την ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση. Δεν μπορούν να δοθούν ποσοτικά αποτελέσματα καθώς ο νόμος πλαίσιο είναι ακόμη πολύ πρόσφατος.

Επιπλέον, βρίσκεται σε εξέλιξη η μεταρρύθμιση του συστήματος κατάρτισης που οδηγεί στην απόκτηση προσόντων για εννέα περίπου επαγγέλματα, ενώ μια δομοστοιχειωτή προσέγγιση της μαθητείας θα είναι διαθέσιμη από το ακαδημαϊκό έτος 2000/01. Ορισμένες ομάδες ασκουμένων θα λάβουν εισόδημα ισοδύναμο με τον ελάχιστο κοινωνικό μισθό. Αυτή η μεταρρύθμιση είναι ακόμη περισσότερο σημαντική καθώς σημαντικός αριθμός νέων εγκαταλείπει τη σχολική εκπαίδευση χωρίς προσόντα και καθώς το χάσμα μεταξύ των απαιτήσεων της οικονομίας και του επιπέδου κατάρτισης των κατοίκων εξακολουθεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στο επίπεδο της εσωτερικής απασχόλησης.

Ισότητα ευκαιριών ανδρών και γυναικών. Η γενική εφαρμογή της αρχής αυτής αρχίζει να επηρεάζει θετικά την κατάσταση των γυναικών στην αγορά εργασίας του Λουξεμβούργου (αύξηση του ποσοστού απασχόλησης κατά 1% ανά έτος τα δύο προηγούμενα χρόνια), εξακολουθούν όμως να μένουν ακόμη πολλά να γίνουν. Μέτρα όπως η γονική άδεια ή η φροντίδα των παιδιών (+55% θέσεις παιδικής φροντίδας σε 3 χρόνια) βοηθούν κυρίως τις γυναίκες να συνδυάσουν τον οικογενειακό και τον επαγγελματικό τους βίο. Τα μέτρα αυτά έχουν διαρθρωτικό χαρακτήρα, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούν θέσεις εργασίας. Η γονική άδεια σημείωσε πραγματική επιτυχία (1443 δικαιούχοι). Εντούτοις, ο στόχος της εναλλαγής των ατόμων στη θέση εργασίας που έχει έτσι «απελευθερωθεί» δεν έχει επιτευχθεί ακόμη πλήρως (το 65% των θέσεων έχουν επαναπληρωθεί στην πράξη). Η αρχή της εισαγωγής θετικών διακρίσεων έχει γίνει αποδεκτή. Οι τρόποι εφαρμογής των διακρίσεων αυτών που προβλέπονται στο νόμο για το φύλο που υποεκπροσωπείται σε κάποιον οικονομικό τομέα αποτελούν αντικείμενο διαβουλεύσεων μεταξύ των κοινωνικών εταίρων και θα συμβάλουν σίγουρα στην αύξηση των ευκαιριών ένταξης ή επανένταξης των γυναικών στην αγορά εργασίας και μείωσης έτσι του ανοίγματος της ψαλίδας μεταξύ ανδρών και γυναικών.

ΕΚΤ: Στα πλαίσια του στόχου 3, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο θα υποστηρίξει τη στρατηγική για την απασχόληση, θα βελτιώσει την απασχολησιμότητα, θα συμβάλει στην πρόληψη της ανεργίας και θα βοηθήσει στην αποτροπή της πρόωρης ένταξης των πιο ηλικιωμένων εργαζομένων σε ένα παθητικό σύστημα.

4. Nέες πρωτοβουλίες πολιτικής (ΕΣΔ 2000)

Δεδομένης της απουσίας συμφωνίας επί του συνόλου των μέτρων στα πλαίσια της τριμερούς επιτροπής, η κυβέρνηση του Λουξεμβούργου δεν στάθηκε δυνατό να υποβάλει στην Επιτροπή το σχέδιό της του ΕΣΔ 2000. Το έγγραφο που υποβλήθηκε περιορίζεται ως εκ τούτου σε μια έκθεση εφαρμογής για το 1999.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

ΚΑΤΩ ΧΩΡΕΣ

Συμπεράσματα

1. Γενική εκτίμηση

Η ολλανδική οικονομία και αγορά εργασίας σημειώνουν ταχεία άνοδο από τα μέσα της δεκαετίας του '90. Ωστόσο εξακολουθούν να παραμένουν σημαντικές προκλήσεις που πρέπει να ξεπεραστούν. Η πιο πιεστική είναι η προσφορά εργασίας που εξακολουθεί να μην έχει αξιοποιηθεί, που εκφράζεται πιθανότατα με το βέλτιστο τρόπο με το παράδειγμα των περισσότερων από 744.000 ατόμων με παροχές αναπηρίας. Το παρόν οικονομικό κλίμα παρέχει μια μοναδική ευκαιρία για την αύξηση των ποσοστών απασχόλησης των γυναικών και των ατόμων άνω των 55 ετών. Αυτό θα συμβάλλει στην αντιμετώπιση της μελλοντικής γήρανσης του πληθυσμού. Άλλες σημαντικές προκλήσεις είναι οι όλο και μεγαλύτερες στενώσεις λόγω της οικονομικής επέκτασης και της ανάγκης να ενταχθούν αρμονικά οι πολύ νέοι πολίτες των εθνοτικών μειονοτήτων.

2. Συνδυασμός πολιτικών

Οι Κάτω Χώρες είχαν επιτύχει στα πλαίσια του συνδυασμού των πολιτικών για την απασχόληση και την αγορά εργασίας μια λογική ισορροπία μεταξύ των τεσσάρων αξόνων της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση. Η έμφαση δίνεται στην όλο και πιο αποτελεσματική προσφορά εργατικού δυναμικού μέσω της ενεργοποίησης και της πρόληψης και στα μέτρα για να καταστεί το σύστημα φόρων και παροχών πιο φιλικό προς την απασχόληση. Ταυτόχρονα η πολιτική εξακολουθεί να εστιάζεται στη συγκράτηση των μισθών, στις ευέλικτες σχέσεις εργασίας και στον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης της εργασίας.

3 .Ανταπόκριση στις συστάσεις του Συμβουλίου του 1999

Η σημαντική μεταρρύθμιση της φορολογίας αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την εκπλήρωση της πρώτης σύστασης του Συμβουλίου 1999, η οποία ζητά από τους ολλανδούς να καταστήσουν το σύστημά τους φόρων και παροχών πιο φιλικό προς την απασχόληση. Η φορολογική μεταρρύθμιση συμβάλλει στη μείωση της παγίδας της φτώχειας.

Όσον αφορά τη δεύτερη σύσταση σχετικά με την παρακολούθηση της ολοκληρωμένης προσέγγισης, φαίνεται να υπάρχει κάποια πρόοδος. Δημιουργήθηκε ένα νέο σύστημα επεξεργασίας δεδομένων, αλλά η επαλήθευση των κατευθυντήριων γραμμών 1, 2 και 3 παραμένει δύσκολη, καθώς τα στοιχεία των διαφόρων παραγόντων δεν έχουν συγκεντρωθεί σε μία βάση δεδομένων.

Οι Κάτω Χώρες έχουν αναλάβει την πρωτοβουλία για την επέκταση της ολοκληρωμένης προσέγγισης στις μειονεκτούσες ομάδες με τις περισσότερες δυσκολίες που βρίσκονται ιδιαίτερα μακριά από την αγορά εργασίας. Φαίνεται ότι η επιτυχία της στρατηγικής αυτής θα εξαρτηθεί αποφασιστικά από την ικανότητα να μεταμορφωθεί το παρόν άκαμπτο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης σε ένα ολοκληρωμένο και λειτουργικό αποκεντρωμένο κέντρο εργασίας και εισοδήματος.

4. Επικείμενες προκλήσεις

Τα μέτρα που παρουσιάζονται στο ΕΣΔ για την αντιμετώπιση του όλο και μεγαλύτερου αριθμού παροχών αναπηρίας ενδέχεται να μην είναι ανάλογα με το μέγεθος του προβλήματος και θα πρέπει να παρακολουθηθούν στενά. Απαιτούνται επίσης μεγαλύτερες προσπάθειες, ιδιαίτερα βραχυπρόθεσμα, για την αντιμετώπιση των ελλείψεων στον τομέα των δεξιοτήτων και των πολλών δυσκολιών για την πλήρωση των κενών θέσεων εργασίας που έχουν εμφανιστεί.

1. Οικονομική κατάσταση και απασχόληση

Δεν υπάρχουν ακόμη σημάδια οικονομικής επιβράδυνσης. Το 1999 το πραγματικό ΑΕγχΠ αυξήθηκε κατά 3,6%, ενώ το 2000 αναμένεται να αυξηθεί κατά 4%. Οι συνθήκες της αγοράς εργασίας βελτιώνονταν συνεχώς από το 1990 πλην μιας μείωσης το 1993. Οι Κάτω Χώρες βιώνουν τη μεγαλύτερη περίοδο συνεχούς οικονομικής ανάπτυξης από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και μετά.

Tο ποσοστό απασχόλησης αυξήθηκε από 65,4 % το 1996 σε 70,9 % το 1999 και βρίσκεται πολύ πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ. Για τα άτομα ηλικίας άνω των 55, το ποσοστό απασχόλησης του 35,3% είναι ελαφρά κάτω από το μέσο όρο της ΕΕ. Tο ποσοστό απασχόλησης σε ισοδύναμο πλήρους απασχόλησης (ΙΠΑ) αυξήθηκε επίσης σε 56,3% το 1999. Η λιγότερο εντυπωσιακή αύξηση του ΙΠΑ οφείλεται στην ευρύτατα διαδεδομένη χρήση της εργασίας μερικής απασχόλησης. Το ποσοστό απασχόλησης ΙΠΑ των ανδρών είναι 3,5% πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ, ενώ το ποσοστό απασχόλησης ΙΠΑ των γυναικών εξακολουθεί να είναι σχεδόν 4,5% κάτω. Το άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ των φύλων όσον αφορά το ΙΠΑ το 1999 βρίσκεται στο 33,5% σε σύγκριση με το μέσο όρο της ΕΕ που είναι 25,5.

Το ποσοστό ανεργίας εξακολούθησε να μειώνεται το 1999 και βρίσκεται σήμερα στο 3,3%. Η σύνθεση της ανεργίας χαρακτηρίζεται από τα υψηλά ποσοστά ανειδίκευτων, πιο ηλικιωμένων και από την υπερεκπροσώπηση των εθνοτικών μειονοτήτων. Το ποσοστό ανεργίας των εθνοτικών μειονοτήτων το 1998 ήταν 16% σε σύγκριση με το 4% για τους ιθαγενείς ολλανδούς. Η ανεργία των νέων βρίσκεται κάτω από το μέσο όρο της ΕΕ, με 4,8% το 1999. Η συνολική ανεργία των γυναικών (με 4,7%) είναι πολύ χαμηλότερη από το μέσο όρο της ΕΕ, ωστόσο όμως εξακολουθεί να είναι δύο φορές υψηλότερη από το ποσοστό των ανδρών που εξακολουθεί να είναι 2,3%. Η μακροχρόνια ανεργία είναι πολύ χαμηλή και βρίσκεται στο μόλις 1,3%. Η πολύ ευνοϊκή εικόνα της ανεργίας που προκύπτει από τις επίσημες στατιστικές παραπάνω πρέπει να περιοριστεί. Η γενική ανεργία εξακολουθεί να είναι αρκετά υψηλή, εξαιτίας του γεγονότος ότι πολλοί αποδέκτες παροχών δεν αναζητούν ενεργητικά εργασία ή δεν είναι διαθέσιμοι για εργασία. Υπάρχει επίσης σημαντική αφανής ανεργία μεταξύ των 744.000 που λαμβάνουν παροχές ανεργίας.

Ένα από τα σημαντικά προβλήματα είναι η τρέχουσα αναντιστοιχία στην αγορά εργασίας που οφείλεται σε ελλείψεις δεξιοτήτων. Είναι εμφανές ότι όλοι οι τομείς της οικονομίας αντιμετωπίζουν δυσκολίες για την πλήρωση των κενών θέσεων εργασίας. Το 1996, υπήρχε μόνο μια κενή θέση εργασίας ανά 100 εργαζομένους, ενώ σήμερα ο αριθμός αυτός έχει υπερδιπλασιαστεί.

2. Η συνολική στρατηγική για την απασχόληση

Μετά τη συμφωνία του Wassenaar το 1982, η συγκράτηση των μισθών και τα μέτρα για τη βελτίωση της λειτουργίας της αγοράς εργασίας αποτέλεσαν τους ακρογωνιαίους λίθους της ολλανδικής πολιτικής για την απασχόληση. Η πολιτική αυτή επιτυγχάνεται μέσω της συγκράτησης των ονομαστικών μισθών και μέσω της μείωσης των φόρων εισοδήματος και, εφόσον είναι δυνατόν, των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης των εργοδοτών. Οι κοινωνικοί εταίροι, υποστηριζόμενοι από την κυβερνητική νομοθεσία, συνήψαν πολλές συμφωνίες σχετικά με την κατάρτιση και την ευελιξία της αγοράς εργασίας, αρχής γενομένης με την προώθηση της μερικής απασχόλησης και την ευρέως διαδεδομένη χρήση των υπηρεσιών ανεύρεσης έκτακτης εργασίας.

Το ολλανδικό ΕΣΔ 2000 αναφέρει τρία θέματα ως το κύριο επίκεντρο της πολιτικής για τα επόμενα έτη: i/μια γενική πολιτική διευκόλυνσης που στοχεύει στη μακροοικονομική σταθερότητα και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να εξασφαλίσει ότι η αγορά εργασίας συμβαδίζει με την οικονομική ανάπτυξη, ii/ την ενθάρρυνση της αποτελεσματικής προσφοράς εργασίας ώστε να κρατηθεί υπό έλεγχο το μισθολογικό κόστος και να ικανοποιηθούν οι τρέχουσες ελλείψεις εργατικού δυναμικού και iii/ τον περιορισμό της παρούσας εισροής προς τα συστήματα παροχών αναπηρίας και την ενθάρρυνση της εκροής από αυτά.

3. Αξιολόγηση της προόδου

3.1. Γενική εκτίμηση

Tο ΕΣΔ 2000 παρουσιάζει μια σύντομη αλλά περιεκτική εικόνα του τρόπου με τον οποίο ο συνδυασμός πολιτικής στις Κάτω Χώρες διατηρεί την ισορροπία μεταξύ των τεσσάρων αξόνων. Η κύρια έμφαση δίνεται σαφώς στην αύξηση και τη διατήρηση της προσφοράς εργασίας μέσω της ενεργοποίησης και της πρόληψης. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση του άξονα της απασχολησιμότητας φαίνεται να σημειώνει πρόοδο. Η ακριβής κατάσταση για την κατευθυντήρια γραμμή 2 είναι δύσκολο να αξιολογηθεί εξαιτίας της έλλειψης πλήρους ποσοτικής παρακολούθησης. Είναι αμφισβητήσιμο εάν τα μέτρα στο πλαίσιο του ΕΣΔ αποτελούν επαρκή βραχυπρόθεσμη απάντηση στην πρόσφατη αύξηση των ελλειμμάτων εργατικού δυναμικού. Η ανακοινωθείσα μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης χρειαζόταν εδώ και καιρό. Η επιτυχία της θα εξαρτηθεί αποφασιστικά από τη δυνατότητα ευθυγράμμισης των διαφόρων φορέων εφαρμογής, καθένας από τους οποίους έχει τους δικούς του στόχους, προς ένα ενιαίο και λειτουργικό κέντρο εργασίας και εισοδήματος.

3.2. Εφαρμογή του εθνικού σχεδίου δράσης για το 1999

Απασχολησιμότητα: Το 1999 το Συμβούλιο αναγνώρισε ήδη ότι οι Κάτω Χώρες συμμορφώνονται με την κατευθυντήρια γραμμή 1. Κατά το νόμο, το ποσοστό μη συμμόρφωσης πρέπει να τεθεί στο μηδέν, αν και δεν είναι διαθέσιμα εμπειρικά στοιχεία στο ΕΣΔ. Στην περίπτωση της κατευθυντήριας γραμμής 2 ο δείκτης μη συμμόρφωσης τίθεται στο εντυπωσιακά υψηλό 63%. Το αποτέλεσμα αυτό δεν είναι πλήρες καθώς βασίζεται μόνο στα μητρώα δεδομένων της υπηρεσίας απασχόλησης και δεν περιέχει στοιχεία από την υπηρεσία παροχών ανεργίας (LISV) ούτε από τους δήμους. Οι ολλανδοί προσπαθούν ώστε να επιτύχουν την πλήρη συμμόρφωση έως το τέλος του 2002. Ο δείκτης της προσπάθειας ενεργοποίησης της κατευθυντήριας γραμμής 3 του 1999 εκτιμάται στο 34%.

Η κυβέρνηση, από κοινού με τους κοινωνικούς εταίρους, έχει διαμορφώσει ως στόχο πολιτικής της «διά βίου μάθησης» την επίτευξη των επιδόσεων των κορυφαίων δύο κρατών μελών. Το σύστημα μαθητείας πρόκειται να μετασχηματιστεί σε σύστημα «κατάρτισης επί της θέσεως εργασίας». Η απασχολησιμότητα προωθείται περαιτέρω με το βραβείο ποιότητας για την επένδυση στον άνθρωπο, με ένα σύστημα επικύρωσης των δεξιοτήτων και με ένα δοκιμαστικό σύστημα ατομικών λογαριασμών μάθησης που βασίζεται στην εμπειρία του Ηνωμένου Βασιλείου. Το μέσο μέγεθος της τάξης πρόκειται να μειωθεί και έχει ξεκινήσει μια εκστρατεία για να καταστεί το επάγγελμα του δασκάλου πιο ελκυστικό. Η πρόωρη εγκατάλειψη του σχολείου αντιμετωπίζεται με το νόμο περί του περιφερειακού συστήματος καταγραφής, που υποστηρίζεται από ένα προϋπολογισμό 27 εκατομμυρίων ευρώ.

Καταβλήθηκαν ειδικές προσπάθειες επανένταξης για 82.000 άτομα με ειδικές ανάγκες και έως σήμερα 10.700 έχουν τοποθετηθεί σε αμειβόμενη απασχόληση. Μια taskforce θα αξιολογήσει τον νέο νόμο για την ενθάρρυνση της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό των εθνοτικών μειονοτήτων (SAMEN). Οι ΜΜΕ, σε συνεργασία με την κυβέρνηση και την υπηρεσία απασχόλησης ξεκίνησαν ένα πρόγραμμα για την τοποθέτηση 20.000 ατόμων με εθνοτικό υπόβαθρο σε αμειβόμενες θέσεις εργασίας.

Επιχειρηματικό πνεύμα: Ένας εξωτερικός φορέας επανεξετάζει όλες τις σημερινές διαδικασίες και κανονισμούς με στόχο τη μείωση κατά 15% το 2000 του διοικητικού κόστους της λειτουργίας μιας επιχείρησης. Η κυβέρνηση προτίθεται να αντιμετωπίσει τα εμπόδια για το επιχειρηματικό πνεύμα με την άρση των περιττών απαιτήσεων για τις επιχειρήσεις, με την προώθηση του επιχειρηματικού κεφαλαίου για τις ΜΜΕ, με την τροποποίηση του νόμου περί πτωχεύσεως και με τη θέσπιση ενός επιχειρηματικού προγράμματος κατάρτισης για νέους. Περαιτέρω, το ιδιαίτερα επιτυχημένο σχέδιο «Δυνάμεις της αγοράς, απορύθμιση και νομοθετική ποιότητα» (MDW) θα συνεχιστεί. Δυνάμει του νέου συστήματος φορολόγησης για τον 21ο αιώνα, τα ποσοστά φόρων στο εργατικό δυναμικό μειώνονται, δηλαδή κυμαίνονται από 0,6% για την πρώτη ομάδα έως 8 % για την τρίτη και την τέταρτη ομάδα. Υπάρχουν ειδικά φορολογικά πλεονεκτήματα για τους εργαζόμενους γονείς και για την περιβαλλοντική προστασία. Το σύστημα VLM/SPAK (επιδότηση μισθού-κόστους) το οποίο θεσπίστηκε πριν από μερικά χρόνια, παρέχει στους εργοδότες φορολογική ελάφρυνση, εάν προσλάβουν μακροχρόνια ανέργους ή απασχολήσουν εργαζομένους που κερδίζουν έως το 115% του ελάχιστου μισθού. Το σύστημα αυτό εκτιμάται ότι έχει δημιουργήσει σχεδόν 60.000 πρόσθετες θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα. Το μέσο φορολογικό βάρος επί του ελάχιστου μισθού έχει μειωθεί από 29% το 1990 στο 15% το 1999. Επιπλέον, παρέχονται στους εργοδότες φορολογικά κίνητρα ύψους 4.436 ευρώ για να προωθήσουν την κατάρτιση «επί της θέσης εργασίας» των μακροχρόνια ανέργων. Οι Κάτω Χώρες ξεκίνησαν τους πειραματισμούς με κατώτερα ποσοστά ΦΠΑ σε τομείς με ένταση εργασίας.

Προσαρμοστικότητα: Ο νόμος περί προσαρμογής των ωρών εργασίας, ο οποίος θα αρχίσει να ισχύει τον Ιούλιο, δίνει στους εργαζομένους θεσμικά δικαιώματα έτσι ώστε οι εργαζόμενοι μερικής απασχόλησης να μπορούν να μεταβούν σε θέσεις πλήρους απασχόλησης ή το αντίθετο. Επανεξετάζεται η διττή διαδικασία απόλυσης, σκοπός της οποίας είναι να εξυπηρετήσει τους εργοδότες χωρίς να θυσιάζει τα δικαιώματα των μεμονωμένων εργαζομένων.

Ίσες ευκαιρίες: Προκειμένου να γεφυρωθεί το χάσμα των φύλων, οι ολλανδοί θέλουν να αυξήσουν το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών σε επίπεδο όσο το δυνατόν πιο κοντά στο 70% έως το 2010. Το 1999 ξεκίνησε το σύστημα παρακολούθησης της ίσης αμοιβής για την καλύτερη ανίχνευση των διακρίσεων λόγω φύλου. Η κυβέρνηση εκπόνησε το νέο νόμο περί εργασίας και φροντίδας που συνδυάζει διάφορα συστήματα άδειας. Ο νέος νόμος δίνει το δικαίωμα και στους δύο γονείς για τρεις εβδομάδες άδειας μητρότητας μετ'αποδοχών και έως 10 ημέρες άδειας φροντίδας το χρόνο με αποδοχές ύψους 70%, ενώ το ήμισυ του κόστους του εργοδότη επιστρέφεται. Η νέα αποταμίευση άδειας θα καταστήσει δυνατή την εξοικονόμηση έως και 10% του εισοδήματος κάποιου για μια περίοδο επιμορφωτικής (σαββατικής) άδειας.

Ο αριθμός των θέσεων στον τομέα της παιδικής φροντίδας έχει σχεδόν διπλασιαστεί. Οι 89.000 θέσεις που υπήρχαν το 1998 ενισχύθηκαν με επιπλέον 71.000 θέσεις. Η κυβέρνηση διέθεσε 68 εκατομμύρια ευρώ για την επέκταση της ελάφρυνσης φόρου στον τομέα της παιδικής φροντίδας. Διατίθεται ειδικός προϋπολογισμός στον τομέα της παιδικής φροντίδας ύψους 56 εκατομμυρίων ευρώ για τους μόνους γονείς. Έως σήμερα έχουν δημιουργηθεί 2.700 νέες επιδοτούμενες θέσεις εργασίας στον τομέα της παιδικής φροντίδας. Στο 55% όλων των συλλογικών συμβάσεων εργασίας συμπεριλήφθηκαν ειδικές διατάξεις για την παιδική φροντίδα. Το κόστος της παιδικής φροντίδας μπορεί να επιστραφεί στα πλαίσια της πορείας επανένταξης.

Διεξήχθησαν διαβουλεύσεις με τους κοινωνικούς εταίρους κατά τη διάρκεια της σύνταξης του ΕΣΔ. Οι κοινωνικοί εταίροι έχουν την πρώτη αρμοδιότητα για τη διά βίου μάθηση μέσω των κλαδικών ταμείων κατάρτισης, ενώ συμμετέχουν επίσης άμεσα στην επίλυση των στενώσεων του τομέα που προκύπτουν εξαιτίας των ελλείψεων δεξιοτήτων.

Η συνεισφορά ΕΚΤ για τη νέα περίοδο χρησιμοποιείται πλήρως για την επιτάχυνση της εφαρμογής του ΕΣΔ. Καταβάλλεται ειδική προσπάθεια για την ενίσχυση της κατευθυντήριας γραμμής 2 και της ολοκληρωμένης προσέγγισης.

4 Νέες πρωτοβουλίες πολιτικής (ΕΣΔ 2000)

Οι συστάσεις του Συμβουλίου του 1999 σχετικά με την εφαρμογή των πολιτικών για την απασχόληση των Κάτω Χωρών

(1) Να συνεχίσουν τις προσπάθειες για τη βελτίωση των συστημάτων φορολόγησης και παροχών με στόχο την άρση αντικινήτρων τα οποία ενδέχεται να αποτρέπουν τη συμμετοχή, κυρίως των γυναικών και των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων, στην απασχόληση. Απαιτούνται αποφασιστικές προσπάθειες για τη μείωση του μεγάλου αριθμού ατόμων τα οποία παραμένουν εκτός της αγοράς εργασίας εξαιτίας συστημάτων παθητικής στήριξης του εισοδήματος.

(2) Να συνεχίσουν τις προσπάθειες για την αναβάθμιση του συστήματος στατιστικής επιτήρησης ώστε να είναι διαθέσιμοι οι δείκτες πολιτικής για την πρόληψη και την ενεργοποίηση πριν από το 2000 βάσει των συμπεφωνημένων ορισμών και μεθόδων.

4.1. Πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί βάσει των συστάσεων

Όσον αφορά τις προσπάθειες για την άρση των αντικινήτρων στο σύστημα φόρων και παροχών η ολλανδική κυβέρνηση συνεχίζει μια τετραπλή πολιτική μεταρρύθμισης της φορολογίας, που αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός για την εκπλήρωση της πρώτης σύστασης του Συμβουλίου. Το πρώτο είναι η φορολογική μεταρρύθμιση η οποία θα έχει μεταξύ άλλων ως αποτέλεσμα τη μείωση της παγίδας της φτώχειας μέσω φορολογικών πιστώσεων που αυξάνουν το καθαρό εισόδημα στο κατώτερο άκρο της κλίμακας αμοιβών κατά 2-3%. Ταυτόχρονα, καταργείται η επιδότηση φόρου άεργων ατόμων, γεγονός που αυξάνει τη διαφορά μεταξύ εισοδήματος και παροχής κατά 540 ευρώ. Δεύτερον, υπάρχει μια μεταρρύθμιση κοινωνικής ασφάλισης που εγκρίθηκε πρόσφατα στο Κοινοβούλιο. Η διάρθρωση και η εφαρμογή θα είναι πιο ολοκληρωμένη και διαφανής ακολουθώντας την προσέγγιση του ενιαίου σημείου εξυπηρέτησης. Τα δημόσια κονδύλια διοχετεύονται σε μια ξεχωριστή ιδιωτική αγορά επανένταξης, προκειμένου να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα. Το τρίτο είναι η προώθηση της συμμετοχής των πιο ηλικιωμένων εργαζομένων, καθιστώντας την εργασία σε μεγαλύτερη ηλικία και πάλι δυνατή και ελκυστική. Η υποχρεωτική πρόωρη συνταξιοδότηση πρέπει να αποφευχθεί και να αντικατασταθεί από την εθελοντική συνταξιοδότηση με έξοδα του ίδιου του ατόμου. Η εκροή από την απασχόληση συγκρατείται με τη λήξη της υφιστάμενης ευνοϊκής φορολογικής μεταχείρισης για τα συστήματα πρόωρης συνταξιοδότησης. Η εισροή ενθαρρύνεται μέσω μειώσεων φόρων. Η κυβέρνηση εξετάζει την κατάργηση των εξαιρέσεων για τους πιο ηλικιωμένους ανέργους προκειμένου να ψάξουν για θέση εργασίας. Τέταρτον, η συμμετοχή των γυναικών υποστηρίζεται από το διπλασιασμό του αριθμού των θέσεων στον τομέα της παιδικής φροντίδας, μέσω του νόμου περί εργασίας και φροντίδας και του νόμου περί ωρών εργασίας (τροποποίηση) καθώς και μέσω της φορολογικής μεταρρύθμισης. Η κυβέρνηση εξετάζει επίσης την ευνοϊκή μεταχείριση των αρχηγών της οικογένειας στο φορολογικό σύστημα και στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης.

Όσον αφορά το μεγάλο αριθμό των ατόμων που λαμβάνουν παροχές αναπηρίας φαίνεται ότι το πρόβλημα έγκειται κυρίως στις συνθήκες εισόδου που είναι πολύ επιεικείς. Αν και το ΕΣΔ αναγγέλλει διάφορα μέτρα για τον περιορισμό αυτής της εισροής, η αποτελεσματικότητά τους μπορεί να αξιολογηθεί μόνο σε διάστημα κάποιων χρόνων. Η επιτυχία τους θα εξαρτηθεί αποφασιστικά από τη δυνατότητα επιβολής πιο αυστηρών συνθηκών εισόδου.

Όσον αφορά τη δεύτερη σύσταση σχετικά με την ανάγκη βελτίωσης της παρακολούθησης της ολοκληρωμένης προσέγγισης, απαιτείται ιδιαίτερη προσπάθεια ώστε να ληφθούν εναρμονισμένες πληροφορίες από τους τρεις διαφορετικούς φορείς εφαρμογής, δηλαδή τους δήμους και τις κοινότητες, τη LISV και την υπηρεσία απασχόλησης, που είναι υπεύθυνοι για την παροχή πληροφοριών σχετικά με την εισροή στην ανεργία και σχετικά με τα αποτελέσματα των πορειών επανένταξης. Έως σήμερα μόνο ένας φορέας, η υπηρεσία απασχόλησης, διαθέτει σύστημα παρακολούθησης. Επιπλέον, 500 δήμοι δεν ήταν σε θέση έως σήμερα να παράσχουν πληροφορίες σχετικά με το θέμα αυτό. Επί του παρόντος, η κυβέρνηση έχει ξεκινήσει από κοινού με το σύνδεσμο δήμων και κοινοτήτων (VNG) ένα δοκιμαστικό σχέδιο με τους 25 μεγαλύτερους δήμους (G25) ώστε να καταλήξουν σε ένα κοινό σύστημα. Τα πρώτα χρησιμοποιήσιμα στοιχεία πρέπει να καταστούν διαθέσιμα εντός του πρώτου τριμήνου του 2002. Για την υπηρεσία παροχών ανεργίας (LISV) τα πρώτα αποτελέσματα αναμένονται κατά το τρίτο τρίμηνο του 2001.

4.2. Άλλες πρωτοβουλίες πολιτικής

Σχετικά με την εφαρμογή των κατευθυντήριων γραμμών 2000, το κοινοβούλιο ενέκρινε πλέον τη συνεργασία όσον αφορά την εφαρμογή του νόμου περί εργασίας και εισοδήματος (SUWI) σχετικά με την μεταρρύθμιση των ΔΥΑ. Οι πέντε υπάρχοντες φορείς παροχών συγχωνεύονται σε ένα δημόσιο φορέα που είναι αρμόδιος για την εφαρμογή των συστημάτων ασφάλισης των εργαζομένων. Τα τοπικά κέντρα εργασίας και εισοδήματος θα αναλάβουν το συμβουλευτικό ρόλο της υπηρεσίας απασχόλησης. Οι κοινωνικοί εταίροι και οι τοπικές αρχές εκπροσωπούνται σε ένα εθνικό συμβούλιο εργασίας και εισοδήματος. Στον άξονα της απασχολησιμότητας, η κύρια νέα πρωτοβουλία είναι η επέκταση της ολοκληρωμένης προσέγγισης στο τρέχον απόθεμα των ανέργων, χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η εφαρμογή της κατευθυντήριας γραμμής 2. Πρόσθετοι πόροι θα καταστούν διαθέσιμοι για την παροχή τόσων πορειών όσων χρειάζεται. Στην πράξη όλες οι συλλογικές μισθολογικές συμβάσεις έχουν πλέον ειδικά μέτρα απασχολησιμότητας. Η κατάρτιση επί της θέσης εργασίας προσφέρεται σε ανέργους και σε επιδοτούμενους εργαζομένους. Τα πειράματα με το νόμο περί ασφάλισης ανέργων επιτρέπουν την κατάρτιση χωρίς την απώλεια των παροχών. Τον Απρίλιο, υποβλήθηκε στο κοινοβούλιο ένα σχέδιο δράσης για τις παροχές αναπηρίας προκειμένου να μετριαστεί η αύξηση των παροχών αναπηρίας. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής της Λισαβόνας η κυβέρνηση δεσμεύτηκε να συνδέσει όλα τα σχολεία με το Διαδίκτυο έως το 2001, δηλ. ένα χρόνο νωρίτερα από αυτόν που ανακοινώθηκε το 1999. Στα πλαίσια του άξονα του επιχειρηματικού πνεύματος ενισχύεται η τοπική ανάπτυξη δίνοντας στην υπηρεσία απασχόλησης ένα ειδικό προϋπολογισμό για σχέδια που μειώνουν τις τοπικές αναντιστοιχίες. Ο άξονας της προσαρμοστικότητας αντιμετωπίζεται από τον όλο και μεγαλύτερο αριθμό των συλλογικών συμβάσεων εργασίας που διαθέτουν διατάξεις για την κατάρτιση των εργαζομένων. Στις ίσες ευκαιρίες δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή μέσω του νέου ελέγχου ισότητας δικαιωμάτων. Ο έλεγχος αυτός προωθεί την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου και δίνει επίσης ιδιαίτερη προσοχή στην εθνική καταγωγή.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

ΑΥΣΤΡΙΑ

Συμπεράσματα

Γενική εκτίμηση: Σε σύγκριση με τα περισσότερα κράτη μέλη, τα αποτελέσματα της αυστριακής αγοράς εργασίας είναι πολύ ικανοποιητικά. Η κατάσταση βελτιώθηκε κατά τη διάρκεια του 1999. Τόσο η ευνοϊκή οικονομική κατάσταση όσο και οι ενεργητικές πολιτικές της αγοράς εργασίας συνέβαλαν στην αύξηση της απασχόλησης και στη μείωση της ανεργίας. Αλλά οι βασικές προκλήσεις στην αγορά εργασίας - χαμηλή συμμετοχή των πιο ηλικιωμένων εργαζομένων στην απασχόληση, σημαντικό άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ των φύλων στην απασχόληση και υψηλότερο από το μέσο όρο μερίδιο φόρου στην εργασία - παραμένουν αμετάβλητες.

Συνδυασμός πολιτικών: Η μεσοπρόθεσμη στρατηγική που επικεντρώνεται στην απασχολησιμότητα εξακολουθεί να εφαρμόζεται με κάποιες τροποποιήσεις. Τα μέτρα ενεργοποίησης και πρόληψης επεκτάθηκαν σημαντικά, ο «ιστός ασφάλειας» για τα άτομα που αναζητούν θέσεις μαθητείας αντιμετώπισε την ανεργία των μειονεκτούντων νέων με σχετική επιτυχία, ενώ η προσέγγιση ένταξης της διάστασης του φύλου στον άξονα της απασχολησιμότητας έχει πλέον πιο διαφανείς στόχους.

Ανταπόκριση στις συστάσεις: Σημειώθηκε περιορισμένη αντίδραση στις συστάσεις του Συμβουλίου. Τα μέτρα που ελήφθησαν για την ενθάρρυνση των πιο ηλικιωμένων εργαζομένων ώστε να μείνουν περισσότερο στην εργασία δεν είχαν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η ανεργία στην ηλικιακή ομάδα των 55 ετών και άνω παραμένει υψηλή. Προκειμένου να μειωθεί η απόσταση μεταξύ των φύλων και να επιτευχθούν οι στόχοι της Λισαβόνας για την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των γυναικών απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες όσον αφορά την επέκταση της υποδομής στον τομέα της παιδικής φροντίδας για παιδιά κάτω των 3 ετών και των υπηρεσιών κατ' οίκον για τους πιο ηλικιωμένους. Το πρόβλημα της μεγάλης ψαλίδας των αμοιβών των δύο φύλων πρέπει να αντιμετωπιστεί. Η ανακοινωθείσα βαθμιαία μείωση του μη μισθολογικού κόστους εργασίας κατά περίπου 0,4% του ΑΕγχΠ το 2003 μπορεί να θεωρηθεί ως ένα μικρό βήμα προς τα εμπρός για τη μείωση της υψηλής φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας.

Επικείμενες προκλήσεις: Οι μελλοντικές ελλείψεις και τα χάσματα των δεξιοτήτων στην αγορά εργασίας πρέπει να αποφευχθούν με τον έλεγχο των δυνατοτήτων της νέας τεχνολογίας. Η διά βίου μάθηση πρέπει να προωθηθεί περαιτέρω με συντεταγμένες προσπάθειες από εκείνους που είναι αρμόδιοι για την έρευνα και την εκπαίδευση και τους κοινωνικούς εταίρους για να προβλεφθεί η ζήτηση. Πρέπει να προωθηθούν νέα μέτρα κατά των διακρίσεων για τους διακινούμενους εργαζομένους. Τα κίνητρα στα πλαίσια του συστήματος ασφάλισης ανεργίας ή των ευέλικτων μοντέλων χρόνου εργασίας θα μπορούσαν να συμβάλουν στη μείωση της εποχιακής ανεργίας.

1. Οικονομική κατάσταση και απασχόληση

Το 1999, η αύξηση του ΑΕγχΠ στην Αυστρία ανήλθε στο 2,1 %. Ύστερα από ένα στάδιο νωθρής δραστηριότητας κατά την εκδήλωση των ασιατικών κρίσεων, η οικονομία ανέκαμψε και η κυκλική ανοδική τάση απέκτησε δυναμική στη διάρκεια του έτους. Η αύξηση της παραγωγικότητας επιβραδύνθηκε σε 0,7% .

Οι επιδόσεις της αυστριακής αγοράς εργασίας βελτιώθηκαν κατά το προηγούμενο έτος. Η απασχόληση αυξήθηκε κατά 1 % το 1999 και το ποσοστό απασχόλησης αυξήθηκε από 67,4 % το 1998 σε 68,2 % το 1999. Το ποσοστό ισοδύναμου πλήρους απασχόλησης για τους άνδρες ανήλθε σε 75,4 %, για τις γυναίκες σε 50,8 %. Τα κέρδη της απασχόλησης μεταφράστηκαν σε μείωση του ποσοστού ανεργίας, το οποίο μειώθηκε από 4,7 % το 1998 σε 3,8 % το 1999. Το ποσοστό των εγγεγραμμένων ανέργων στη Βιέννη ήταν 1/5 πάνω από τον αυστριακό μέσο όρο και περίπου το μισό του συνόλου της μακροχρόνιας ανεργίας καταγράφηκε στη Βιέννη. Σε αντίθεση, η Άνω Αυστρία και το Σάλτσμπουργκ επέτυχαν σχεδόν πλήρη απασχόληση.

Πέραν της ευνοϊκής οικονομικής κατάστασης (οι κενές θέσεις εργασίας αυξήθηκαν σημαντικά), η σημαντική επέκταση των κονδυλίων που ήταν διαθέσιμα για τις ενεργητικές πολιτικές της αγοράς εργασίας συνέβαλαν σε αυτή τη θετική έκβαση. Αν και η ανεργία των γυναικών εξακολούθησε να είναι ανώτερη της ανεργίας των ανδρών (4,5% έναντι 3,3%), η απόσταση μεταξύ των φύλων στο ποσοστό ανεργίας μειώθηκε ελαφρά. Με την εξαίρεση του Λουξεμβούργου, η Αυστρία είχε το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας νέων (2,9%), ενώ το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας (1,2%) παρέμεινε ένα από τα χαμηλότερα στην ΕΕ και μειωνόταν ελαφρά. Ωστόσο, η ανάκαμψη της αγοράς εργασίας για άτομα άνω των 54 ήταν πολύ κάτω από αυτή για τους νέους.

2. Η συνολική στρατηγική για την απασχόληση και οι κύριοι στόχοι της

Η θετική οικονομική κατάσταση έδωσε τη δυνατότητα στην Αυστρία να επιτύχει, το 1999, τους εθνικούς στόχους, που αρχικά τέθηκαν για το 2002, της αύξησης του ποσοστού των ατόμων στα μέτρα των ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας σε τουλάχιστον 20% και, το 2000, της δημιουργίας 100.000 νέων θέσεων εργασίας. Ο αυστριακός συνδυασμός πολιτικών εστιάζεται στην απασχολησιμότητα, στην ανάπτυξη επιχειρηματικών δυνατοτήτων, στη διάνοιξη καινοτόμων πόρων απασχόλησης και στην ισότητα των ευκαιριών γυναικών και ανδρών. Οι στόχοι αυτοί θα πραγματοποιηθούν μέσω μιας ολοκληρωμένης και συντονισμένης στρατηγικής για την απασχόληση. Η ενσωμάτωση της έννοιας των τοπικών συμφώνων απασχόλησης σε όλα τα Lδnder βελτιώνει τη διάδοση της ορθής πρακτικής όσον αφορά τη δημιουργία θέσεων εργασίας σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

3. Αξιολόγηση της προόδου

3.1. Γενική εκτίμηση

Το 1999, το ΕΣΔ συνέβαλε σημαντικά στη βελτίωση της απόδοσης της αυστριακής αγοράς εργασίας μέσω ενός ισορροπημένου συνδυασμού πολιτικών. Συγκεκριμένα, η μεγαλύτερη έμφαση στην ενεργητική πολιτική για την αγορά εργασίας βοήθησε να μειωθεί ο αριθμός των ανέργων καθώς και η εισροή στη μακροχρόνια ανεργία. Η καταπολέμηση της ανεργίας των νέων σημείωσε κάποια επιτυχία. Ο ιστός ασφάλειας για τους νέους, παρέχοντας ευκαιρίες στους μειονεκτούντες νέους να βρουν κατάρτιση μαθητείας, ήταν ένα σημαντικό μέτρο καθώς έδωσε έμφαση στην ομάδα αυτή. Δυνάμει του ΕΣΔ 1999, εκπονήθηκε μια δέσμη πολιτικών για τους πιο ηλικιωμένους που τέθηκε σε ισχύ την 1.1.2000 με σκοπό την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων. Στα πλαίσια του άξονα του επιχειρηματικού πνεύματος σημειώθηκε κάποια πρόοδος όσον αφορά την έναρξη των διοικητικών μεταρρυθμίσεων. Η διαδικασία ΕΣΔ είχε ως αποτέλεσμα μια ευρεία συζήτηση σχετικά με τα διάφορα εμπόδια για την ενίσχυση του επιχειρηματικού πνεύματος. Όπως και τα τελευταία δύο έτη, οι κοινωνικοί εταίροι δεν σημείωσαν μεγάλη πρόοδο στον εκσυγχρονισμό του οργανωτικού πλαισίου της εργασίας. Καταβλήθηκαν ορισμένες προσπάθειες προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της ισότητας των ευκαιριών γυναικών και ανδρών, διευκολύνοντας την επιστροφή στην αγορά εργασίας ύστερα από μακροχρόνια διακοπή.

3.2. Ανάλυση ανά άξονα (ΕΣΔ 1999)

Απασχολησιμότητα: Η Αυστρία εφαρμόζει προληπτικές και ενεργητικές πολιτικές πολύ ικανοποιητικά. Η εισροή στη μακροχρόνια ανεργία συγκαταλέγεται στις χαμηλότερες της ΕΕ. Το ποσοστό των συμμετεχόντων σε ενεργητικά μέτρα αυξήθηκε σημαντικά, κατά 5,6 ποσοστιαίες μονάδες, και ως αποτέλεσμα η Αυστρία συμμορφώνεται για πρώτη φορά με τον κοινό στόχο του 20%. Σχεδόν το μισό της αύξησης οφειλόταν στη σημαντική επέκταση ενός προγράμματος κατάρτισης σχετικά με την κατάρτιση αναζήτησης θέσης εργασίας (που αναμένεται να περικοπεί το 2000). Οι περιφερειακές διαφορές όσον αφορά την ενεργοποίηση εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλές και κυμαίνονται από μόλις 15,9% στη Βιέννη (παρά την αύξηση της ενεργοποίησης στην περιφέρεια αυτή) σε 33,1% στην Άνω Αυστρία..

Οι πιο ηλικιωμένοι εργαζόμενοι κατέστησαν η κεντρική ομάδα στόχος των ΔΥΑ. Ωστόσο, εξακολουθούν να μην υπάρχουν ελκυστικά μέτρα που να αποτελούν εναλλακτική λύση για τους πιο ηλικιωμένους (ανειδίκευτους) εργαζομένους που έχουν ήδη φτάσει στην ηλικία πρόωρης συνταξιοδότησης. Ένα πρόγραμμα 62 εκατομμυρίων ευρώ συγχρηματοδότησε θέσεις εργασίας για περισσότερους από 15.000 μακροχρόνια ανέργους και πιο ηλικιωμένους. Για τους νέους, ο ιστός ασφάλειας ήταν πολύ επιτυχημένος καθώς μείωσε την πίεση στην αγορά μαθητείας βραχυπρόθεσμα.

Δύο καινοτόμα μέτρα απόκτησης προσόντων που επικεντρώνονται στη στένωση στον τομέα της ΤΠΕ εφαρμόστηκαν το 1999. Συνολικά, καταρτίστηκαν 6.300 συμμετέχοντες αν και τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν ότι αντιμετώπισαν δυσκολίες όσον αφορά την ένταξη στην αγορά εργασίας. Κατά συνέπεια, σχεδιάστηκε μια βελτιωμένη έκδοση του μέτρου αυτού.

Όσον αφορά τη διά βίου μάθηση, στα άτομα που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο προσφέρθηκαν κάποιες ευκαιρίες να ολοκληρώσουν την υποχρεωτική εκπαίδευση σε μεταγενέστερο στάδιο. Συνολικά, 600 συμμετείχαν σε αυτούς τους κύκλους μαθημάτων (3,6 εκατ. EUR). Οι προσπάθειες για την παροχή μιας δεύτερης ευκαιρίας πρέπει να αυξηθούν ώστε να επιτύχουν τους μεσοπρόθεσμους εθνικούς στόχους σχετικά με τη μείωση του ποσοστού των ανειδίκευτων νέων.

Η κατάσταση των ατόμων με ειδικές ανάγκες στην αγορά εργασίας βελτιώθηκε το 1999, όμως η ομάδα αυτή δεν επωφελήθηκε από την οικονομική άνοδο στον ίδιο βαθμό με άλλες ομάδες. Αν και οι δαπάνες για τις ενεργητικές πολιτικές της αγοράς εργασίας για τα άτομα με ειδικές ανάγκες αυξήθηκαν σημαντικά κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους, πρέπει να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες για την αποτελεσματική ενσωμάτωση της διάταξης περί ειδικών αναγκών σε όλες τις ενεργητικές πολιτικές της αγοράς εργασίας.

Για τις εθνικές μειονότητες και τους διακινούμενους εργαζομένους, το ΕΣΔ 1999 δεν προέβλεπε τυχόν πρόσθετα μέτρα.

Επιχειρηματικό πνεύμα: Η Αυστρία ενέκρινε μια φορολογική μεταρρύθμιση (Steuerreform 2000) που απλοποιεί το σύστημα φορολογίας για τις μικρές επιχειρήσεις, διευκολύνει τις μεταβιβάσεις των επιχειρήσεων και αφαιρεί ορισμένα διοικητικά τέλη για τις επιχειρήσεις. Η μεταρρύθμιση απευθύνεται ειδικότερα στις ΜΜΕ και τις νέες επιχειρήσεις. Περιλαμβάνει τη θέσπιση ειδικών ευνοϊκών συνθηκών για τις νέες επιχειρήσεις, που επωφελούνται από κάποια μείωση του μη μισθολογικού κόστους εργασίας. Πέραν του καινοτόμου προγράμματος NEWSTART, λίγες πρωτοβουλίες αναπτύχθηκαν για την κάλυψη του στόχου της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας στον κοινωνικό τομέα και στον τομέα της ιατρικής περίθαλψης.

Προσαρμοστικότητα: Τα νέα μοντέλα χρόνου εργασίας συνέβαλαν στη μείωση της εποχιακής ανεργίας στον τομέα των τεχνικών και οικοδομικών έργων, όμως το πρόβλημα αυτό δεν έχει αντιμετωπιστεί ακόμα στους άλλους εποχιακούς κλάδους, όπως ο τουρισμός, ή στις εν λόγω περιφέρειες. Η ανάληψη άλλων ευέλικτων μοντέλων χρόνου εργασίας, όπως το εκπαιδευτικό σύστημα άδειας (Bildungskarenz) ή το μοντέλο ανταμοιβής της αλληλεγγύης που συνδέει τον ευέλικτο χρόνο εργασίας με την πρόσληψη ανέργων το 1999 ήταν μάλλον χαμηλή.

Σημειώθηκε περιορισμένη μόνο πρόοδος όσον αφορά τη διάδοση των νέων επαγγελματικών χαρακτηριστικών και των νέων κανονισμών πιστοποίησης. Π.χ. τα Lδnder ανέπτυξαν νέα επαγγελματικά χαρακτηριστικά και νέα προγράμματα κατάρτισης για υπηρεσίες παροχής βοήθειας κατ' οίκον για τους ηλικιωμένους, αλλά τα πιστοποιητικά δεν αναγνωρίζονται από τα άλλα Lδnder. Επιπλέον, γι' αυτόν τον ταχέως αναπτυσσόμενο κλάδο, εξακολουθούν να πρέπει να επιτευχθούν ειδικές συλλογικές συμφωνίες προκειμένου να επιτευχθούν ελκυστικές συνθήκες εργασίας και να εξασφαλιστούν υψηλά πρότυπα ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Ίσες ευκαιρίες: Το 1999 οι στόχοι των κατευθυντήριων γραμμών 1-3 μετατράπηκαν σε περισσότερους ειδικούς στόχους επιδόσεων της ισότητας των ευκαιριών. Δημιουργήθηκαν 10.000 θέσεις στον τομέα της παιδικής φροντίδας στα πλαίσια ενός ειδικού προγράμματος που λήγει την άνοιξη του 2000. Το πρόγραμμα αυτό αντιπροσωπεύει περιορισμένη πρόοδο όσον αφορά την παροχή περισσότερων και καλύτερων εγκαταστάσεων στον τομέα της παιδικής φροντίδας. Οι προσπάθειες για τη δημιουργία περισσότερων εγκαταστάσεων καλύτερα προσαρμοσμένων στις ανάγκες των εργαζόμενων γονέων πρέπει να διατηρηθούν. Το 1999 το ποσοστό των άνεργων γυναικών με περιορισμούς κινητικότητας (κυρίως λόγω της παιδικής φροντίδας) επανήλθε, μετά από αύξηση το 1998, στο επίπεδο του 1997. Η έννοια της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου εφαρμόστηκε ικανοποιητικά δυνάμει του άξονα I, αλλά δεν υπάρχουν νέες πρωτοβουλίες δυνάμει των άλλων αξόνων.

Οι κοινωνικοί εταίροι: Σε αντίθεση με τα προηγούμενα έτη, η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων μειώθηκε. Εφέτος διαβουλεύθηκαν σχετικά με το σχέδιο ΕΣΔ όπως και άλλες ομοσπονδιακές και περιφερειακές αρχές.

ΕΚΤ και διαρθρωτικά ταμεία: Η στρατηγική ΕΣΔ υποστηρίχθηκε από τους κύριους στόχους των προγραμμάτων ΕΚΤ, ιδίως όσον αφορά τις κατευθυντήριες γραμμές 1-3, 6, 9, 12 και τον άξονα IV. Το 1999 δαπανήθηκαν 124 εκατ EUR του ΕΚΤ και 262 εκατ. EUR των συνολικών δημόσιων πόρων σε μέτρα του προγράμματος ΕΚΤ. Το 1999 οι προτεραιότητες της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση συνέπεσαν με τις ομάδες στόχους των αυστριακών προγραμμάτων ΕΚΤ: Ειδικές ομάδες που χρειάζονται ενίσχυση για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας όπως οι νέοι, οι πιο ηλικιωμένοι, τα άτομα με εδικές ανάγκες και οι μακροχρόνια άνεργοι αποτελούν ομάδες στόχους στα πλαίσια του ΕΣΔ καθώς και στα πλαίσια του ΕΚΤ. Στα πλαίσια του στόχου 4, η κατάρτιση δεξιοτήτων για τους εργαζομένους στοχεύει στην πρόληψη της ανεργίας. Τα στοιχεία που αφορούν το πρώτο εξάμηνο του 1999 επισημαίνουν ότι το 48% όλων των συμμετεχόντων ήταν γυναίκες. Για τη νέα περίοδο προγραμματισμού 2000-2006, οι στόχοι του ΕΣΔ και του ΕΚΤ έχουν επίσης εναρμονιστεί. Το ΕΚΤ θα επικεντρωθεί σε προληπτικά μέτρα για την καταπολέμηση της ανεργίας των ενηλίκων και των νέων και σε πολιτικές για τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Δυνάμει του νέου στόχου 3, θεσπίστηκε η επικέντρωση στη διά βίου μάθηση, ενώ θα προωθηθεί η προσέγγιση της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου.

4. Νέες πρωτοβουλίες πολιτικής

Οι συστάσεις του Συμβουλίου 1999 σχετικά με την εφαρμογή των πολιτικών για την απασχόληση της Αυστρίας. Η Αυστρία πρέπει:

(1) Να επανεξετάσει τα παρεχόμενα για πρόωρη συνταξιοδότηση κίνητρα και να αναπτύξει ευέλικτα συστήματα όσον αφορά το χρόνο εργασίας, ώστε να επιτύχει την παραμονή των μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένων στην απασχόληση.

(2) Να εξακολουθήσει να εφαρμόζει σφαιρική στρατηγική με στόχο τον περιορισμό της διαφοράς μεταξύ των φύλων όσον αφορά την απασχόληση μέσω, μεταξύ άλλων, της θέσπισης μέτρων τα οποία να συμβάλλουν στο συνδυασμό της εργασίας με τον οικογενειακό βίο.

(3) Να συνεχίσει τις προσπάθειες για τον περιορισμό της υψηλής φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στα συνδεόμενα με το μη μισθολογικό κόστος της εργασίας στοιχεία στη βάση της πυραμίδας των αμοιβών.

4.1. Πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί βάσει των συστάσεων

Όσον αφορά τη σύσταση σχετικά με τη συμμετοχή των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων στην απασχόληση, εκπονήθηκε μια «δέσμη πολιτικής για τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζομένους» επικεντρωνόμενη σε μοντέλα ευέλικτης εργασίας. Σε αυτή περιλαμβάνονται ρυθμίσεις της μερικής απασχόλησης και κίνητρα εισφορών ασφάλισης ανεργίας. Τα πρώτα αποτελέσματα του έτους 2000 δείχνουν ότι η χρησιμοποίηση αυτών των μοντέλων μερικής απασχόλησης είναι μικρή. Δεν προβλέπεται υψηλότερη συμμετοχή των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων στην ενεργό απασχόληση στο εγγύς μέλλον. Πρέπει να αναληφθούν νέες πρωτοβουλίες προκειμένου να ενεργοποιηθούν οι πιο ηλικιωμένοι εργαζόμενοι για να παραμείνουν στην αγορά εργασίας.

Η σύσταση σχετικά με τη μείωση της απόστασης μεταξύ των φύλων στην απασχόληση και τη διευκόλυνση του συνδυασμού του επαγγελματικού και οικογενειακού βίου έχει ληφθεί υπόψη από ορισμένα «ήπια» μέτρα που σε μεγάλο βαθμό παρέχουν κίνητρα. Η παροχή εγκαταστάσεων παιδικής φροντίδας για γονείς που εργάζονται σε ασυνήθιστες ώρες και για παιδιά κάτω των 3 ετών και η περαιτέρω ενίσχυση των ατόμων με υποχρεώσεις παροχής φροντίδας πρέπει να τεθούν ως ποσοτικά εκφρασμένοι στόχοι.

Η σύσταση σχετικά με τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνση στην εργασία με ειδική προσοχή στις προβληματικές ομάδες στην αγορά εργασίας έχει αντιμετωπιστεί εν μέρει από τη φορολογική μεταρρύθμιση 2000, που θέσπισε μέτρα για την υποστήριξη της απασχόλησης των ασκουμένων, για την ειδική ενίσχυση των νέων επιχειρηματιών και την υποστήριξη της εσωτερικής κατάρτισης. Το κόστος της εργασίας μειώθηκε μόνο για τους ασκουμένους. Έως το 2003, προγραμματίζεται η μείωση του μη μισθολογικού κόστους εργασίας κατά 0,9 δισεκατομμύρια ευρώ (0,4% του ΑΕγχΠ). Με βάση το συνεχιζόμενο υψηλό ποσοστό φόρου στη μισθωτή εργασία, ο αντίκτυπος των μεταρρυθμίσεων αυτών πρέπει να παρακολουθείται στενά.

4.2. Άλλες πρωτοβουλίες

Στα πλαίσια της απασχολησιμότητας, η κυβέρνηση έθεσε το στόχο της αύξησης του ποσοστού των ανειδίκευτων εργαζομένων σε κατάρτιση απόκτησης δεξιοτήτων στο επίπεδο των συμμετεχόντων με προσόντα μέσου επιπέδου. Ωστόσο, δεν προγραμματίστηκαν πρόσθετα μέτρα για την επίτευξη του στόχου αυτού για το 2000. Η επιλογή της ολοκλήρωσης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης αργότερα διαγράφηκε ήδη το 1998 και επεκτάθηκε το 1999 σε μικρή κλίμακα. Με τη βοήθεια του νέου προγράμματος ΕΚΤ για το στόχο 3, ο σημαντικός αυτός στόχος θα ενισχυθεί το 2000, καλύπτοντας περίπου 850 συμμετέχοντες. Προγραμματίζεται να παρασχεθεί σε όλα τα αυστριακά σχολεία πρόσβαση στο Διαδίκτυο έως το 2002. Ωστόσο, εξαιτίας των σημερινών δημοσιονομικών περιορισμών, τα οικονομικά μέσα για την πρωτοβουλία αυτή δεν έχουν ακόμη διατεθεί.

Δεν έχουν γίνει νέες ενέργειες δυνάμει της κατευθυντήριας γραμμής 9 για τη βελτίωση της κατάστασης των διακινούμενων εργαζομένων που συγκαταλέγονται στις πιο μειονεκτούσες ομάδες στην αυστριακή αγορά εργασίας. Η Αυστρία πρέπει να προωθήσει μέτρα κατάρτισης προσαρμοσμένα στις ανάγκες των διακινούμενων, ιδίως των γυναικών και των διακινούμενων δεύτερης ή τρίτης γενιάς.

Στο ΕΣΔ 2000, προγραμματίζονται μέτρα για την ενίσχυση του τομέα του επιχειρηματικού κεφαλαίου, τη μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και του διοικητικού συστήματος καθώς και για τη βελτίωση του ηλεκτρονικού εμπορίου ενόψει των απαιτήσεων της αγοράς. Τα μέτρα που συζητούνται εδώ και ορισμένα χρόνια (σημαία ενιαίας εξυπηρέτησης, απελευθέρωση των κανονισμών) παρατίθενται επίσης στο ΕΣΔ 2000. Το ΕΣΔ 2000 αναφέρει μια νέα προτεραιότητα για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στον κοινωνικό τομέα και στον τομέα της φροντίδας, χρησιμοποιώντας τα τοπικά σύμφωνα απασχόλησης και πρωτοβουλίας δυνάμει του νέου στόχου 3 του ΕΚΤ. Δεν προγραμματίζονται πρόσθετες ενέργειες για τον καθορισμό νέων περιγραφών των επαγγελμάτων, ενώ οι δυνατότητες απασχόλησης των αυστριακών κανονισμών για τη φροντίδα δεν αξιοποιήθηκαν πλήρως. Τα διοικητικά εμπόδια, π.χ. η εγκυρότητα των πιστοποιητικών πέραν των ορίων των Lδnder, δείχνουν ότι εξακολουθούν να υπάρχουν πολλοί φραγμοί στους τομείς αυτούς. Επιπλέον, οι συλλογικές συμφωνίες και οι περαιτέρω διερεύνηση των δυνατοτήτων απασχόλησης στους αναδυόμενους νέους τομείς υπηρεσιών, ιδίως στον τομέα της ιατρικής περίθαλψης, πρέπει να προβλεφθούν. Αυτές οι νέες προκλήσεις απαιτούν μια καινοτόμο προσέγγιση από την πλευρά των κοινωνικών εταίρων.

Το ΕΣΔ 2000 τονίζει τη σημασία της αύξησης της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας και της μείωσης της ανεργίας των γυναικών με ειδική προσοχή στο συνδυασμό του οικογενειακού και του επαγγελματικού βίου. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση συζητά νέες πολιτικές οι οποίες ενδέχεται ακόμη και να οδηγήσουν σε μια πιο παραδοσιακή διαίρεση της εργασίας εφαρμόζοντας μεγαλύτερη γονική άδεια με υψηλότερες επιδοτήσεις στον τομέα της παιδικής φροντίδας. Μακροπρόθεσμα, οι πολιτικές αυτές ενδέχεται να αντισταθμίσουν το στόχο της ένταξης περισσότερων γυναικών στην αγορά εργασίας.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ

Συμπεράσματα

Γενική εκτίμηση: Το 1999 η μεγέθυνση της οικονομίας της Πορτογαλίας συνεχίστηκε επιτυγχάνοντας υψηλότερο ποσοστό από το μέσο όρο της ΕΕ, ιδίως για τις γυναίκες και τους μακροχρόνια ανέργους. Τα ποσοστά τόσο της απασχόλησης όσο και της ανεργίας κατέγραψαν καλύτερες επιδόσεις από το μέσο όρο της ΕΕ. Ωστόσο, το επίπεδο δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού εξακολουθεί να πάσχει από υψηλά επίπεδα εγκατάλειψης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, χαμηλά επίπεδα επίσημης εκπαίδευσης και χαμηλά επίπεδα συμμετοχής στη συνεχιζόμενη κατάρτιση. Αυτές οι διαπιστώσεις συμβαδίζουν με τα χαμηλά επίπεδα παραγωγικότητας και την ανάγκη εκσυγχρονισμού της οργάνωσης εργασίας. Ο τομέας των υπηρεσιών δεν έχει αναπτυχθεί, ενώ έχει σημαντικές δυνατότητες για τη δημιουργία και την αναβάθμιση των θέσεων εργασίας.

Συνδυασμός πολιτικών: Η κύρια πρόκληση για την Πορτογαλία είναι να συνδυάσει τη συνέχεια των διαρθρωτικών αλλαγών και τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας, διατηρώντας παράλληλα τις καλές επιδόσεις της απασχόλησης. Η εθνική στρατηγική του 2000 αποτελεί συνέχεια του ΕΣΔ 1999, αν και δίνεται περισσότερη προσοχή πλέον στη διά βίου μάθηση, η οποία συνδέεται με την ανάγκη αύξησης του επιπέδου προσόντων του εργατικού δυναμικού.

Ανταπόκριση στις συστάσεις του Συμβουλίου του 1999: Tο ΕΣΔ αντιμετωπίζει τις συστάσεις 1999 αλλά με μεγαλύτερη έμφαση στον τομέα της εκπαίδευσης, στο σύστημα κατάρτισης και στην εισαγωγή των νέων τεχνολογιών. Αντιμετωπίζονται οι κύριες αδυναμίες του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά δεν υποβάλλεται ολοκληρωμένη πολιτική στον τομέα της διά βίου μάθησης. Εξακολουθεί να μην υπάρχει σαφής στρατηγική ανάπτυξης του τομέα των υπηρεσιών. Αντιμετωπίζοντας δυσκολίες στον κοινωνικό διάλογο η κυβέρνηση και οι κοινωνικοί εταίροι συμφώνησαν επί μιας νέας και ρεαλιστικής μεθοδολογίας για τη συνεργασία σχετικά με την προσαρμοστικότητα.

Επικείμενες προκλήσεις: Πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες στα πλαίσια μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής για τη διαρθρωτική μεταρρύθμιση με ιδιαίτερο επίκεντρο τη βελτίωση της ποιότητας τόσο της προσφοράς όσο και της ζήτησης του εργατικού δυναμικού. Αυτό συνεπάγεται την ανάπτυξη της διά βίου μάθησης και τη βελτίωση του τομέα της εκπαίδευσης παράλληλα με την εξέλιξη προς ένα πιο παραγωγικό σύστημα εξειδίκευσης.

1. Οικονομική κατάσταση και απασχόληση

Το 1999, η μεγέθυνση της οικονομίας της Πορτογαλίας συνεχίστηκε επιτυγχάνοντας υψηλότερο ποσοστό από το μέσο όρο της ΕΕ, παρόλο που ο ρυθμός αυτός ήταν χαμηλότερος από το 1999 (2,9% σε σύγκριση με 3,5% το 1998). Η κατάστασης της απασχόλησης και της ανεργίας εξακολούθησε να βελτιώνεται.

Tο ποσοστό απασχόλησης βελτιώθηκε συνολικά (από 66,5% το 1998 σε 67,4% το 1999), σημειώνοντας ιδιαίτερα έντονη αύξηση στις γυναίκες (από 57,9% σε 59,4%) και στους έκτακτους εργαζομένους. Η απόσταση μεταξύ των φύλων μειώθηκε επίσης στα ποσοστά ανεργίας όπου η θετική επίδοση (4,9% έναντι 4,5%) οφείλεται αποκλειστικά στην καλύτερη κατάσταση των γυναικών (6,1% έναντι 5,2%). Η μακροχρόνια ανεργία μειώθηκε (2,3% έναντι 1,7%) με ρυθμό ταχύτερο από τη συνολική ανεργία. Η κατάσταση όλων των ομάδων εκτός από τους πιο ηλικιωμένους εργαζομένους βελτιώθηκε.

Παρόλα αυτά, η καλή αυτή επίδοση στον τομέα της απασχόλησης εξακολουθεί να κρύβει διαρθρωτικές αδυναμίες σε σχέση με τη χαμηλή συμμετοχή στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, τα χαμηλά επίπεδα παραγωγικότητας και τη μη ισορροπημένη κατανομή της απασχόλησης ανά τομείς. Η συμμετοχή του εργατικού δυναμικού στον τομέα των υπηρεσιών αυξήθηκε επίσης, κυρίως εξαιτίας της αύξησης των ανειδίκευτων θέσεων εργασίας (ιδίως στο εμπόριο και την υγεία, τις κοινωνικές και προσωπικές υπηρεσίες) και σε μικρότερο βαθμό, των εξειδικευμένων θέσεων εργασίας.

2. Η συνολική στρατηγική για την απασχόληση

Η εθνική στρατηγική είναι η σταθεροποίηση και η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των τρεχουσών πολιτικών για την απασχόληση. Επομένως, οι στρατηγικοί στόχοι αποτελούν συνέχεια των στόχων του ΕΣΔ 1999 στα πλαίσια του ευρύτερου στόχου της διατήρησης του ποσοστού της απασχόλησης πάνω από το 70% και του ποσοστού της ανεργίας κάτω από το 5%. Οι στόχοι αυτοί πρέπει να θεωρηθούν με βάση τους εθνικούς δείκτες οι οποίοι ήταν 71,5% και 4,5% το 1999. Η συνολική στρατηγική επομένως δεν αποσκοπεί στην αύξηση του ποσοστού απασχόλησης αλλά μάλλον στη διατήρησή του, ενώ επιδιώκεται παράλληλα ο εκσυγχρονισμός της οικονομίας.

Αντιμετωπίζονται όλοι οι άξονες και, όπως και στο προηγούμενο ΕΣΔ, υπάρχει σαφής εστίαση στον πρώτο άξονα. Δυνάμει της απασχολησιμότητας, οι προτεραιότητες είναι η πρόληψη, η έγκαιρη παρέμβαση και η αποτελεσματική ένταξη εκείνων που εκτίθενται περισσότερο στον κίνδυνο της μακροχρόνιας ανεργίας. Η διά βίου μάθηση θα προωθηθεί περαιτέρω, ιδίως στον τομέα των νέων τεχνολογιών, που είναι συνεκτική με την ανάγκη να αυξηθεί το επίπεδο των προσόντων του εργατικού δυναμικού.

Το επιχειρηματικό πνεύμα πρέπει να ενισχυθεί ιδιαίτερα στον τομέα των υπηρεσιών και στο τοπικό επίπεδο. Η ισότητα των ευκαιριών πρέπει να εξασφαλιστεί με την προσέγγιση της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου.

Η συνολική στρατηγική πρέπει να αξιολογηθεί έναντι ενός πλαισίου δύσκολων συλλογικών διαπραγματεύσεων.

Σε σύγκριση με τον προϋπολογισμό του προηγούμενου έτους, το ΕΣΔ του 2000 αποτελεί μια συνεκτική και αξιόλογη μετατόπιση των πόρων από ενεργητικά μέτρα που προσφέρονται στους ανέργους (ιδίως κατευθυντήρια γραμμή 1) στη διά βίου μάθηση (κατευθυντήρια γραμμή 6). Τα μέτρα έγκαιρης παρέμβασης θα αναπτυχθούν σε περιφερειακό επίπεδο.

3. Αξιολόγηση της προόδου

3.1. Γενική εκτίμηση

Το 1999 ήταν έτος παγίωσης της στρατηγικής για την απασχόληση της Πορτογαλίας που σκιαγραφήθηκε στο ΕΣΔ 1998. Οι προσπάθειες επικεντρώθηκαν στον άξονα Ι και ιδίως στα μέτρα που απευθύνονται στους ανέργους: η τοπική κάλυψη των δικτύων απασχόλησης έχει προσεγγίσει - όπως προβλεπόταν - το 75% του πληθυσμού. Οι περισσότεροι από τους ποσοτικούς στόχους έχουν καλυφθεί ή υπερκαλυφθεί. Σημειώθηκε αξιόλογη βελτίωση των δεικτών. Δεδομένων των θετικών επιδόσεων της οικονομίας και της απασχόλησης καθώς και της ποσοτικής επιτυχίας των πολιτικών ενεργοποίησης, οι προσπάθειες πρέπει πλέον να εστιαστούν σε ποιοτικούς στόχους.

Ωστόσο εμφανίζονται μερικά ασθενέστερα χαρακτηριστικά: οι ΔΥΑ αντιμετωπίζουν το χαμηλό επίπεδο προσέλευσης των ανέργων. Η εισροή στη μακροχρόνια ανεργία παραμένει υψηλή. ο προγραμματισμένος προϋπολογισμός του 1999 δεν έχει δαπανηθεί πλήρως (αλλά τα οικονομικά στοιχεία εξακολουθούν να είναι προσωρινά), δεν παρέχονται πληροφορίες σχετικά με τα φορολογικά μέτρα και την αποτελεσματικότητά τους. Στα πλαίσια του κοινωνικού διαλόγου έχει σημειωθεί μικρή πρόοδος.

3.2. Εφαρμογή του εθνικού σχεδίου δράσης για το 1999

Σχετικά με την απασχολησιμότητα, τα προγράμματα που ασχολούνται με τους νέους (INSERJOVEM - κατευθυντήρια γραμμή 1) και τους ενήλικους ανέργους (REAGE - κατευθυντήρια γραμμή 2) εξακολουθούν να παράγουν σημαντικά αποτελέσματα. Η τοπική κάλυψη και των δύο πρωτοβουλιών έχει διευρυνθεί και στο 18,7% και στο 21,2% των ενηλίκων δεν έχει προσφερθεί ενεργητικό μέτρο πριν από 6 και 12 μήνες ανεργίας αντίστοιχα. Η εκτίμηση αυτών των σχετικά χαμηλών ποσοστών μη συμμόρφωσης (μία από τις καλύτερες επιδόσεις των κρατών μελών) λαμβάνει υπόψη ότι πολλοί άνεργοι δεν απαντούν στην κλήση των ΔΥΑ. Πράγματι τα ποσοστά προσέλευσης είναι ανησυχητικά χαμηλά: το 52% των νέων και το 43% των ενηλίκων δεν προσέρχονται στις συνεντεύξεις που προσφέρουν οι ΔΥΑ. Πραγματοποιείται μελέτη σχετικά με το πρόβλημα αυτό. Υπάρχει επίσης έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με το είδος των μέτρων που προσφέρονται για να εξασφαλιστεί η πιο αποδοτική ένταξη. Συνολικά, το 18,8% των εγγεγραμμένων ανέργων έλαβε ένα ενεργητικό μέτρο το 1999 (κατευθυντήρια γραμμή 3). Ωστόσο, ορισμένα μέτρα φαίνεται να μην έχουν εκτιμηθεί πλήρως. Ο στόχος του 20% πρέπει να επιτευχθεί έως το 2002.

Δημιουργήθηκε μια εθνική υπηρεσία εκπαίδευσης και κατάρτισης των ενηλίκων, εξακολουθεί όμως να βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο. Ο αριθμός των εργαζομένων στα πλαίσια της συνεχιζόμενης κατάρτισης δυνάμει του προγράμματος Pessoa αυξήθηκε κατά 60% σε σύγκριση με το 1998 (κατευθυντήρια γραμμή 6). Ο αριθμός των μαθητειών (στο 31%) βελτιώθηκε επίσης σημαντικά πέραν των προσδοκιών (κατευθυντήρια γραμμή 8).

Όσον αφορά το επιχειρηματικό πνεύμα, κατέστη ευκολότερη η εκκίνηση επιχειρήσεων με μέση καθυστέρηση 14-26 ημέρες σε σύγκριση με τους 5-6 μήνες, χάρη στην περαιτέρω ανάπτυξη του δικτύου των επιχειρηματικών διαδικασιών. Ωστόσο οι πρωτοβουλίες αυτές δεν καλύπτουν την εγγραφή και την αδειοδότηση μιας εταιρείας. Έχουν ληφθεί μέτρα για την καταπολέμηση της φαινομενικής αυτοαπασχόλησης (εργάτες που υποδύονται τους υπεργολάβους), με επακόλουθη μείωση του ποσοστού αυτοαπασχόλησης, και της άτυπης απασχόλησης.

Πραγματοποιήθηκε μια νόμιμη προσπάθεια προκειμένου να ενισχυθεί η προσαρμοστικότητα με νόμους που εγκρίθηκαν στους τομείς της μερικής απασχόλησης, της προσωρινής εργασίας και της νυχτερινής εργασίας. Τροποποιήθηκε το νομικό πλαίσιο για τους εργαζομένους (μισθοί, απόλυση). Το 1999 περίπου 140.000 εργαζόμενοι επωφελήθηκαν από κατάρτιση συγχρηματοδοτούμενη από το ΕΚΤ.

Οι ίσες ευκαιρίες αντιμετωπίζονται μέσω της προσέγγισης της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου. Έχουν αναπτυχθεί δείκτες για την παρακολούθησή της, αλλά θα εφαρμοστούν μόλις το 2000. Το ποσοστό κάλυψης της προσχολικής εκπαίδευσης (3 έως 5 ετών) αυξήθηκε σε 65% (από 62,6% το 1998) και έφτασε τα 323.000 παιδιά.

Οι κοινωνικοί εταίροι έχουν συμμετάσχει στην αξιολόγηση και αναθεώρηση του ΕΣΔ, αλλά υπάρχουν σημαντικά προβλήματα στα πλαίσια της διαδικασίας των συλλογικών διαπραγματεύσεων συνολικά.

Τα περισσότερα μέτρα που εκτελέστηκαν στα πλαίσια του ΕΣΔ 1999 συγχρηματοδοτήθηκαν από το ΕΚΤ. Οι κατευθυντήριες γραμμές 1, 2 και 6, που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 90% της προγραμματισμένης προσπάθειας δημοσιονομικής προσαρμογής (εξαιρουμένων των φορολογικών επιστροφών), συγχρηματοδοτήθηκαν έως ένα μέσο όρο της τάξης του 63%. Αυτός ο ισχυρός δεσμός μεταξύ του ΕΣΔ και του ΕΚΤ θα διατηρηθεί κατά το διάστημα 2000-2006. Για το 2000, το ΕΚΤ αναμένεται να συγχρηματοδοτήσει αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές έως ένα μέσο όρο 73% των δημοσίων δαπανών με ειδική προσπάθεια στη συνεχιζόμενη κατάρτιση.

4. Νέες πρωτοβουλίες πολιτικής

Οι συστάσεις του Συμβουλίου του 1999 σχετικά με την εφαρμογή των πολιτικών για την απασχόληση της Πορτογαλίας

(1) Να συνεχίσει τις προσπάθειες για τη βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού συστήματος και να ενισχύσει την στήριξη της συνεχούς κατάρτισης, ιδίως με πιο δραστήρια συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων.

(2) Να εγκρίνει και να εφαρμόσει συνεκτικές στρατηγικές, οι οποίες να περιλαμβάνουν ρυθμιστικά, φορολογικά και άλλα μέτρα με στόχο τον περιορισμό της φορολογικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων, την τόνωση του επιχειρηματικού πνεύματος και την αξιοποίηση των δυνατοτήτων για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης στον τομέα παροχής υπηρεσιών.

(3) Να ενθαρρύνει μια προσέγγιση εταιρικής σχέσης και να προωθήσει συγκεκριμένες δεσμεύσεις εκ μέρους των κοινωνικών εταίρων σε όλα τα κατάλληλα επίπεδα όσον αφορά τον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης της εργασίας με στόχο να ενισχύσει την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων επιτυγχάνοντας παράλληλα την απαιτούμενη ισορροπία μεταξύ ευελιξίας και ασφάλειας.

4.1. Πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί βάσει των συστάσεων

Προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος, το σχέδιο καθορίζει ορισμένα μέτρα που αποσκοπούν στη μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου και στην ενίσχυση του περιεχομένου όσον αφορά τις νέες τεχνολογίες. Ειδικότερα, θα αναπτυχθούν οι ζώνες δράσης ειδικής εκπαίδευσης, θα προσφερθούν εναλλακτικά προγράμματα στους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες, θα καταστούν διαθέσιμοι ειδικοί κύκλοι μαθημάτων που συνδυάζουν κατάρτιση και εκπαίδευση σε άτομα που εγκατέλειψαν πρόωρα το σχολείο και εισέρχονται στην αγορά εργασίας. Ο αριθμός των μαθητών στην επαγγελματική κατάρτιση πρέπει να αυξηθεί κατά 10% σε σύγκριση με το 1997. Προγραμματίζεται επίσης αύξηση έως και 40% των μαθητών στις νέες τεχνολογίες με ειδική προσοχή στην ισότητα των ευκαιριών. Δηλώνεται επίσης ότι έως το 2002 θα πραγματοποιηθεί η μεταρρύθμιση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η αποδοτικότητα των μέτρων αυτών θα πρέπει να παρακολουθείται στενά, λαμβάνοντας υπόψη ένα ποσοστό ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο της τάξης του 45% το 1999.

Ενώ ο εθνικός στόχος της επίτευξης ενός ποσοστού 10% συμμετοχής των εργαζομένων σε ενέργειες κατάρτισης δεν έχει ακόμη επιτευχθεί, έχει καταστεί ακόμη πιο φιλόδοξος προσθέτοντας ένα συμπληρωματικό στόχο σύμφωνα με τον οποίο οι μισές από τις ενέργειες αυτές πρέπει να έχουν νέο περιεχόμενο όσον αφορά τις ΤΠΕ. Περαιτέρω προσοχή πρέπει να δοθεί στην επάρκεια και στην πρόβλεψη των αναγκών της αγοράς εργασίας. Μια μεσοπρόθεσμη συμφωνία σχετικά με την απασχόληση, την αγορά εργασίας και την κατάρτιση βρίσκεται σε στάδιο διαπραγμάτευσης με τους κοινωνικούς εταίρους. Αυτό μεταφράζεται σε σημαντική αύξηση του προϋπολογισμού για την κατευθυντήρια γραμμή 6.

Αυτό το σύνολο των πρωτοβουλιών αποτελεί την απάντηση σε ορισμένες από τις κύριες ελλείψεις του συστήματος, αλλά πρέπει να υποβληθεί στο πλαίσιο μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής για τη διά βίου μάθηση.

Οι πρωτοβουλίες που στοχεύουν στη μείωση της διοικητικής επιβάρυνσης στις εταιρείες θα συνεχιστούν, ιδιαίτερα στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης. Ωστόσο, δίνονται ανεπαρκείς πληροφορίες σχετικά με την παρούσα κατάσταση. Η έλλειψη πληροφοριών εμποδίζει επίσης την εκτίμηση της οικονομικής υποστήριξης που δίνεται στις νέες εταιρείες (χρηματοοικονομικά συστήματα, φορολογικά μέτρα). Αναγγέλλονται πολλές πρωτοβουλίες για τον τομέα των υπηρεσιών (ιδίως στους τομείς των νέων τεχνολογιών, του τουρισμού και του περιβάλλοντος) δεν παρέχουν όμως σαφή εικόνα της στρατηγικής που ακολουθήθηκε.

Για να ξεπεραστεί το πάγωμα του κοινωνικού διαλόγου, η κυβέρνηση πρότεινε μια νέα προσέγγιση εργασίας στους κοινωνικούς εταίρους με στόχο τη σύναψη μεσοπρόθεσμων συμφωνιών σε θέματα του τομέα, όπως η κατάρτιση, η οργάνωση εργασίας, η κοινωνική προστασία, οι συνθήκες εργασίας. Όλοι οι εταίροι δεσμεύονται να εφαρμόσουν την προσέγγιση αυτή, ενώ οι σχετικές εκθέσεις θα πρέπει να εκδοθούν εντός του έτους.

4.2. Άλλες πρωτοβουλίες πολιτικής

Περαιτέρω, άλλες πρωτοβουλίες του ΕΣΔ του 2000 δείχνουν τη βούληση να αυξηθεί η συνολική στρατηγική για την απασχόληση με εντονότερη εστίαση στη διά βίου μάθηση και την τοπική ανάπτυξη, όπως συνιστάται στις κατευθυντήριες γραμμές 2000. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στις νέες τεχνολογίες στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης σε συμφωνία με τα συμπεράσματα της συνόδου της Λισαβόνας.

Δυνάμει του άξονα της απασχολησιμότητας, η πλήρης εδαφική κάλυψη των περιφερειακών δικτύων απασχόλησης θα ολοκληρωθεί το 2000. Στα ζητήματα μάθησης δίνεται περαιτέρω έμφαση με νέους ποσοτικούς - όχι όμως ποιοτικούς - στόχους (κατευθυντήρια γραμμή 8).

Θα δοθεί επίσης έμφαση στη γνώση της πληροφορικής με νέα προγράμματα και προϊόντα πολυμέσων. Το πρόγραμμα «Το Διαδίκτυο στα σχολεία» θα εξασφαλίσει ότι έως το 2002 όλα τα σχολεία της Πορτογαλίας (πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια) θα συνδεθούν με το Διαδίκτυο, με την έντονη υποστήριξη των διαρθρωτικών ταμείων. Αυτό θα γίνει μέσω του δικτύου Επιστήμης, Τεχνολογίας και Κοινωνίας που θα συνδέσει τα σχολεία μεταξύ τους αλλά και με τις δημόσιες βιβλιοθήκες, τα κέντρα κατάρτισης των εκπαιδευτικών και τις πολιτιστικές ενώσεις.

Προκειμένου να αναπτυχθεί το επιχειρηματικό πνεύμα σε τοπικό επίπεδο, τα τοπικά σύμφωνα θα επεκταθούν περαιτέρω και θα ενισχύσουν τις εταιρικές σχέσεις σε τοπικό επίπεδο. Ο στόχος είναι η δημιουργία 5000 θέσεων εργασίας ετησίως σε τοπικό επίπεδο χάρη σε πρωτοβουλίες μικρής κλίμακας.

Όσον αφορά τις ίσες ευκαιρίες, η Πορτογαλία έχει προσδιορίσει σαφώς τις αδυναμίες της ιδίως στον τομέα του οριζόντιου διαχωρισμού της αγοράς εργασίας. Ωστόσο, λίγες νέες θετικές ενέργειες προγραμματίζονται και η πιο σημαντική είναι η ανάπτυξη του προσχολικού δικτύου που θα επιτύχει την πλήρη κάλυψη έως το 2006.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ

Συμπεράσματα

Γενική εκτίμηση: Η κατάσταση της αγοράς εργασίας χαρακτηρίζεται τόσο από την υψηλότερη από το μέσο όρο της ΕΕ οικονομική μεγέθυνση όσο και από το υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης. Έχει επίσης υψηλότερο από το μέσο όρο ποσοστό ανεργίας. Επίσης η φορολογική επιβάρυνση στην εργασία είναι υψηλή στη Φινλανδία. Η απασχόληση είναι υψηλότερη από το μέσο όρο της ΕΕ, αλλά η συμμετοχή των ομάδων των πιο ηλικιωμένων είναι χαμηλή και η αγορά εργασίας είναι έντονα διαχωρισμένη. Η διαρθρωτική ανεργία έχει καταστεί ένα μόνιμο πρόβλημα που απειλεί τους πιο ηλικιωμένους μακροχρόνια ανέργους με αποκλεισμό.

Συνδυασμός πολιτικών: Ο στόχος της εθνικής στρατηγικής για την απασχόληση είναι να αυξηθεί το ποσοστό απασχόλησης σε 70% έως το 2003. Αυτός ο στόχος φαίνεται ρεαλιστικός υπό την προϋπόθεση ότι η ευνοϊκή οικονομική ανάπτυξη θα συνεχιστεί και ότι θα διατηρηθεί η υποστήριξη των κοινωνικών εταίρων. Έμφαση δίνεται στην εξασφάλιση της προσφοράς εργασίας και στην ορθή λειτουργία των αγορών εργασίας με την επένδυση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και στις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης. Η ενίσχυση του επιχειρηματικού πνεύματος, η βελτίωση της προσαρμοστικότητας των οργανισμών καθώς και η άρση του διαχωρισμού συνδέονται στενά με τη στρατηγική ανάπτυξης με βάση τη γνώση. Καταβάλλεται προσπάθεια για τη μείωση των φόρων στην εργασία.

Ανταπόκριση στις συστάσεις του Συμβουλίου του 1999: Η Φινλανδία απάντησε στις συστάσεις θεσπίζοντας κίνητρα και αντικίνητρα για τους εργαζομένους και τους εργοδότες προκειμένου να παρατείνει τον επαγγελματικό βίο των πιο ηλικιωμένων εργαζομένων. Εφαρμόστηκαν ορισμένα μέτρα για την υποστήριξη της παράτασης του επαγγελματικού βίου, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του ορίου της πρόωρης συνταξιοδότησης, καθιστώντας όμως δυνατή την πρόωρη μετάβαση στη μερική σύνταξη. Η Φινλανδία συνέχισε τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης στην εργασία. Έγιναν ενέργειες το 1999, ενώ ανακοινώθηκαν περαιτέρω ενέργειες για το 2000 και το 2001. Ωστόσο, εξακολουθεί να απαιτείται περαιτέρω πρόοδος. Ο διαχωρισμός των φύλων στην αγορά εργασίας είναι ένα δύσκολο πρόβλημα με σημαντικές κοινωνικές επιπτώσεις και επιπτώσεις στην αγορά εργασίας. Για την άρση του διαχωρισμού στην αγορά εργασίας, το ΕΣΔ θεσπίζει μια σημαντική πρωτοβουλία, την πρωτοβουλία «Ίσες Αγορές Εργασίας», όπου οι κοινωνικοί εταίροι διαδραματίζουν βασικό ρόλο.

Επικείμενες προκλήσεις: περιλαμβάνουν περαιτέρω προσπάθειες για τη μείωση της διαρθρωτικής ανεργίας. Επιπλέον, η Φινλανδία μπορεί, σε μια δεκαετία να αντιμετωπίσει σοβαρά προβλήματα όσον αφορά τη διαθεσιμότητα εργατικού δυναμικού, όχι μόνο στους κλάδους της ΤΠ αλλά και στον τομέα των υπηρεσιών σε διάφορα επίπεδα δεξιοτήτων, εάν δεν ληφθούν ισχυρά μέτρα για την εξασφάλιση της διαθεσιμότητας εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Υπάρχει μια σημαντική δεξαμενή ανθρώπινου δυναμικού στις εφεδρείες των μακροχρόνια ανέργων που πρέπει να κινητοποιηθεί, λαμβάνοντας υπόψη ότι ελλείψεις υπάρχουν επίσης και σε άλλες θέσεις εργασίας και όχι μόνο στις εξειδικευμένες.

Προσοχή πρέπει επίσης να δοθεί στην ανάπτυξη ευρύτερων συνεργασιών επί τόπου, συμπεριλαμβανομένων του ιδιωτικού τομέα, των δήμων και κοινοτήτων, των οργανώσεων των πολιτών και του τριτογενούς τομέα. Οι περιφερειακοί και τοπικοί συντελεστές θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην επίτευξη συγκεκριμένων αποτελεσμάτων.

1. Οικονομική κατάσταση και απασχόληση

Η Φινλανδία έχει διατηρήσει ισχυρή οικονομική μεγέθυνση κατά τα τελευταία πέντε έτη. Παρόλο που σημειώθηκε μείωση της αύξησης του ΑΕγχΠ το 1999, η οικονομική προοπτική είναι πολύ ευνοϊκή με σχετικά χαμηλό πληθωρισμό και επιτόκια σε συνδυασμό με σημαντική βελτίωση στην απόδοση της εξαγωγικής βιομηχανίας.

Το 1999 η συνολική αύξηση της απασχόλησης ήταν 2,2%, το ποσοστό απασχόλησης ήταν 66,3% (69,1% για τους άνδρες και 63,4% για τις γυναίκες), κυμαινόμενο σημαντικά ανάλογα με την ηλικία. Πάνω από το 80% των κύριων ηλικιακών ομάδων (25-54) απασχολούνταν σε σύγκριση με τα άτομα άνω των 55 ετών από τα οποία απασχολούνταν μόνο το 38,8%.

Η έντονη οικονομική μεγέθυνση οδήγησε στην ταχεία δημιουργία θέσεων εργασίας, αλλά εξαιτίας της ταυτόχρονης αύξησης της προσφοράς εργατικού δυναμικού, το συνολικό ποσοστό ανεργίας παρέμενε στο 10,2% το 1999 (10,7% για τις γυναίκες και 9,8% για τους άνδρες), με ευρείες περιφερειακές ανισότητες. Το ποσοστό ανεργίας των νέων παρέμεινε υψηλό στη Φινλανδία (10,8%). Οι περισσότερες νέες θέσεις εργασίας βρίσκονται στον ιδιωτικό τομέα, όπου παρατηρήθηκαν πρόσφατα ελλείμματα εργατικού δυναμικού, ιδίως σε τομείς που γνωρίζουν ταχεία ανάπτυξη. Η ζήτηση επικεντρώνεται σε νέους με καλά προσόντα και δεξιότητες ΤΠ, ενώ ταυτόχρονα τα άτομα που αναζητούν εργασία και είναι άνω των 50 ετών και με ξεπερασμένες δεξιότητες τείνουν να παραμείνουν άνεργα.

2. Η συνολική στρατηγική για την απασχόληση

Το ΕΣΔ του 2000 αντικατοπτρίζει την έντονη βούληση της φινλανδικής κυβέρνησης να βελτιώσει τη συνολική απασχόληση επενδύοντας στην ανάπτυξη με βάση τη γνώση. Η κυβέρνηση έχει θέσει ως στόχο την επίτευξη ενός ποσοστού απασχόλησης κοντά στο 70% έως το 2003, το οποίο συμφωνεί με τα συμπεράσματα της Λισαβόνας. Ο στόχος είναι η προώθηση μιας ισορροπημένης οικονομικής ανάπτυξης μέσω πειθαρχημένων φορολογικών και άλλων πολιτικών, προκειμένου να προληφθούν στενώσεις στην αγορά εργασίας. Η έμφαση δίνεται στην εξασφάλιση της προσφοράς εργατικού δυναμικού και στην ορθή λειτουργία των αγορών εργασίας με την επένδυση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και στις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης. Προκειμένου να αυξηθεί η αποδοτικότητα, η εστίαση θα μετατοπιστεί από τη στόχευση των μακροχρόνια ανέργων σε εκείνους που διατρέχουν τον κίνδυνο να μετατραπούν σε μακροχρόνια άνεργους.

Η πολιτική απασχόλησης στη Φινλανδία βασίζεται σε μια ενδελεχή ανάλυση των αναγκών και των προβλημάτων της αγοράς εργασίας. Το ΕΣΔ του 2000 προβλέπει μια στρατηγική προσέγγιση, εδραιώνοντας τις ενέργειές της σε οκτώ ξεχωριστά προγράμματα δράσης, τα οποία είναι όλα πολυκλαδικά με συγκεκριμένους στόχους και χρονοδιαγράμματα (π.χ. βελτίωση δεξιοτήτων στα πλαίσια των ΜΜΕ, διαθεσιμότητα ειδικευμένου εργατικού προσωπικού, νέα εκκίνηση, πρόληψη του αποκλεισμού, ενίσχυση της κοινωνίας της πληροφορίας, επιχειρηματικό πνεύμα, εκσυγχρονισμός της οργάνωσης εργασίας και προσαρμοστικότητα στις επιχειρήσεις, ίση αγορά εργασίας).

3. Αξιολόγηση της προόδου

3.1. Γενική εκτίμηση

Προκειμένου να επιτευχθεί μακροπρόθεσμος αντίκτυπος στην αγορά εργασίας, η Φινλανδία έχει αξιολογήσει και καθορίσει τις πολιτικές των περασμένων γύρων. Από την εκτεταμένη χρήση των μέτρων για την αγορά εργασίας, η έμφαση έχει δοθεί πλέον στη βελτίωση της ποιότητας των ενεργειών. Η ατομική διαδικασία υπηρεσιών και η στενή συνεργασία με τις εταιρείες έχουν τεθεί στο προσκήνιο.

Έχει επιτευχθεί πρόοδος σε βασικούς τομείς και οι συστάσεις αντιμετωπίστηκαν κατάλληλα. Παρόλο που δεν μπορεί να αναμένονται άμεσα αποτελέσματα, καθώς οι περισσότεροι στόχοι που τέθηκαν στο ΕΣΔ 1999 ήταν μακρόπνοοι, έχουν γίνει θετικά βήματα, ιδίως όσον αφορά τη βελτίωση της απασχολησιμότητας. Στα πλαίσια του επιχειρηματικού πνεύματος, το ΕΣΔ θέτει στόχους για περαιτέρω μειώσεις φορολογίας, ιδίως για τα άτομα με χαμηλά εισοδήματα. Οι στόχοι αυτοί πρέπει πλέον να μετατραπούν σε δράση σύμφωνα με τη σύσταση του Συμβουλίου. Τα επιτεύγματα στα πλαίσια της προσαρμοστικότητας αφορούν μια ολοκληρωμένη επανεξέταση όλων των πτυχών της οργάνωσης εργασίας και διαπιστώθηκαν σοβαρές προσπάθειες επίσης όσον αφορά τη βελτίωση των πολιτικών για την ισότητα.

3.2. Εφαρμογή του εθνικού σχεδίου δράσης για το 1999

Απασχολησιμότητα: Η μεταρρύθμιση της πολιτικής για την αγορά εργασίας της Φινλανδίας στόχευε στην παροχή σε όλα τα άτομα που αναζητούν εργασία ενός σχεδίου δράσης για την ανεύρεση εργασίας στην ανοιχτή αγορά εργασίας. Αν και σημειώθηκε σημαντική πρόοδος, οι στόχοι που τέθηκαν για τις κατευθυντήριες γραμμές 1 και 2 δεν εφαρμόστηκαν πλήρως το 1999. Από όλους τους άνεργους που αναζητούσαν εργασία περίπου το 95% έλαβε ένα σχέδιο δράσης πριν να φθάσει στο κατώφλι. Ωστόσο, σχεδόν οι μισοί από αυτούς που καθίστανται μακροχρόνια άνεργοι (6/12 μήνες) δεν είχαν ένα ατομικό σχέδιο δράσης. Παρά τη σημασία της προσπάθειας πρόληψης, ο δείκτης αποτελεσμάτων εξακολουθεί να είναι υψηλός: περίπου το 10% τόσο των νέων όσο και των ενηλίκων ατόμων που αναζητούν εργασία πέρασε το κατώφλι της μακροχρόνιας ανεργίας. Ο κίνδυνος της μακροχρόνιας ανεργίας είναι πολύ υψηλός για τους πιο ηλικιωμένους που αναζητούν εργασία (32% για την ηλικιακή ομάδα 55-59 και 61% για την ηλικιακή ομάδα 60-64).

Τα ενεργητικά μέτρα για την αγορά εργασίας κάλυψαν το 30% των ανέργων που αναζητούσαν εργασία το 1999. Τα στοιχεία της παρακολούθησης δείχνουν ότι ακόμη και εάν το σχεδόν 30% βρήκε γρήγορα εργασία στην ανοιχτή αγορά εργασίας μετά την επιδοτούμενη εργασία ή την κατάρτιση στην αγορά εργασίας, το 44% συνέχισε να επιστρέφει στην ανεργία μετά 3 μήνες. Οι προσπάθειες για τη βελτίωση της ποιότητας των μέτρων πρέπει επομένως να ενισχυθούν, ιδίως εάν ληφθούν υπόψη τα προβλήματα των ομάδων που είναι δυσκολότερο να τοποθετηθούν σε θέση εργασίας.

Η διά βίου μάθηση θεωρείται από καιρό ως συντελεστής δημιουργίας των στρατηγικών ανάπτυξης, ανταγωνιστικότητας και απασχόλησης. Επιπλέον της προσφοράς μιας θέσης επαγγελματικής κατάρτισης σε όλους τους νέους, ο στόχος ήταν να παράσχει στους ενηλίκους τις δεξιότητες που χρειάζονται στην κοινωνία της πληροφορίας. Η εκπαίδευση των ενηλίκων και η κατάρτιση στην αγορά εργασίας επεκτάθηκαν και αναπτύχθηκαν, καθώς όμως το ΕΣΔ 1999 δεν έθετε συγκεκριμένους στόχους για τη διά βίου μάθηση, είναι ασαφές το πόσο αποτελεσματικά ήταν τα μέτρα. Προκειμένου να βελτιωθεί η μετάβαση από το σχολείο στην εργασία, το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής κατάρτισης (70%) περιλάμβανε πρακτική κατάρτιση το 1999. Από τις αρχές του 1999 δημιουργήθηκαν κόμβοι του Διαδικτύου στο 80-90% των σχολείων πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, στο 90-95% των ανώτερων δευτεροβάθμιων σχολείων και σε όλα τα επαγγελματικά ιδρύματα.

Μεγάλη προσπάθεια καταβλήθηκε για να προληφθούν οι ελλείψεις και να εξασφαλιστεί η διαθεσιμότητα της εργασίας (μια εθνική κατευθυντήρια γραμμή). Τα πανεπιστήμια και τα πολυτεχνεία, τα περιφερειακά γραφεία και τα γραφεία απασχόλησης, σε συνδυασμό με τους κοινωνικούς εταίρους, ξεκίνησαν σχέδια για την πρόβλεψη των αλλαγών όσον αφορά τη ζήτηση εργατικού δυναμικού και προέβλεπαν εκτεταμένα προγράμματα κατάρτισης, ιδίως στους τομείς της ΤΠΕ.

Επιχειρηματικό πνεύμα: Η δημιουργία νέων εταιρειών ήταν ταχεία στα τέλη της δεκαετίας του 1990. ο αριθμός των ΜΜΕ αυξήθηκε σε όλους τους τομείς, ιδίως στον τομέα των υπηρεσιών. Για να βελτιωθεί το ποσοστό επιβίωσης και να διευκολυνθούν οι δεσμοί μεταξύ της υψηλότερης τεχνολογίας και των επιχειρήσεων, η κυβέρνηση αύξησε περαιτέρω τις επενδύσεις στην έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη (3,1% του ΑΕγχΠ το 1999, συμπεριλαμβανομένων τόσο των δημόσιων όσο και των ιδιωτικών επενδύσεων). Η εφαρμογή των προγραμματισμένων ενεργειών δυνάμει των κατευθυντήριων γραμμών 10-13 είχε ωστόσο βραδεία εκκίνηση.

Προσαρμοστικότητα: Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε στην ανάπτυξη της οργάνωσης της εργασίας τόσο μέσω της νομοθεσίας όσο και μέσω νέων τρόπων εργασίας. Η κυβέρνηση, από κοινού με τους κοινωνικούς εταίρους, συνέχισε να αναπτύσσει εργατική νομοθεσία για την εγγύηση της ασφάλειας των εργαζομένων και την ευελιξία των επιχειρήσεων. Τέλος, ύστερα από τέσσερα έτη προπαρασκευαστικής εργασίας, ο νόμος περί συμβάσεων απασχόλησης υποβάλλεται στο κοινοβούλιο Πρόκειται να επιφέρει βελτιώσεις όσον αφορά την ασφάλεια της θέσης εργασίας στα πλαίσια της άτυπης εργασίας, διατάξεις που συνδέονται με τη δοκιμαστική περίοδο και οφέλη και υποχρεώσεις στην προσφερόμενη εργασία. Οι κοινωνικοί εταίροι συμμετείχαν επίσης στην έναρξη του «Προγράμματος ευεξίας στην εργασία» που ξεκίνησε κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2000.

Ίσες ευκαιρίες: Η ενσωμάτωση της ισότητας των ευκαιριών σε όλες τις νομοθετικές πράξεις της κυβέρνησης, προχώρησε ένα βήμα προς τα εμπρός, αλλά μακρύτερο «άλμα» δεν θα πραγματοποιηθεί έως το 2000 όταν και θα εκτιμηθεί ο νέος νόμος περί συμβάσεων απασχόλησης για τον αντίκτυπό του στα φύλα και θα χρησιμοποιηθεί ως δοκιμαστικό σχέδιο όσον αφορά την εκτίμηση άλλων νομοθετικών πράξεων για τον αντίκτυπό τους στα φύλα. Για να πάψει ο διαχωρισμός της αγοράς εργασίας, κάθε περιφερειακή αρχή απασχόλησης ήταν υποχρεωμένη να εκπονήσει ένα πρόγραμμα για την άρση του διαχωρισμού. Το ΕΣΔ δεν επεξηγεί ποια συγκεκριμένα βήματα έχουν πραγματοποιηθεί για την πραγματοποίηση αυτού του δύσκολου έργου. Οι κοινωνικοί εταίροι συμμετείχαν στην ανάπτυξη πιο ισότιμων μισθολογικών συστημάτων και συνέχισαν το σχέδιό τους για την ανάπτυξη ενός ισότιμου χώρου εργασίας.

Οι κοινωνικοί εταίροι: Όπως και προηγουμένως, οι κοινωνικοί εταίροι συμμετείχαν στην εφαρμογή και παρακολούθηση του ΕΣΔ. Διαδραμάτισαν επίσης ενεργό ρόλο στο ΕΣΔ του 2000 και έχουν δεσμευτεί να πραγματοποιήσουν τις προγραμματισμένες πρωτοβουλίες. Πρόκειται για μια βασική αρχή ότι οι κοινωνικοί εταίροι στη Φινλανδία συμμετέχουν στην εκπόνηση των νομοθετικών προτάσεων και στη λήψη αποφάσεων όσον αφορά θέματα που σχετίζονται με την απασχόληση. Η τριμερής διαδικασία διευκολύνει τη συνεργασία και αυξάνει τη δέσμευση όσον αφορά τους συμφωνημένους στόχους.

Διαρθρωτικά ταμεία: Ο ρόλος των διαρθρωτικών ταμείων δεν είναι εύκολο να εντοπιστεί στην έκθεση προόδου του 1999. Κατά την περίοδο 2000-2006, το ΕΚΤ από κοινού με τα άλλα διαρθρωτικά ταμεία θα συμβάλει στο στόχο της φινλανδικής κυβέρνησης για την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης, τη διατήρηση για περισσότερο χρόνο του γηράσκοντος εργατικού δυναμικού στην εργασία και για την υποστήριξη της δημιουργίας θέσεων εργασίας, υποστηρίζοντας έτσι την υλοποίηση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση. Το ΕΚΤ διαδραματίζει θετικό ρόλο όσον αφορά την ανάπτυξη νέων μεθόδων εφαρμογής των πολιτικών για την αγορά εργασίας.

4. Νέες πρωτοβουλίες πολιτικής

Οι συστάσεις του Συμβουλίου του 1999 σχετικά με την εφαρμογή των πολιτικών για την απασχόληση της Φινλανδίας

1) Να συνεχίσει την επανεξέταση των υπαρχόντων συστημάτων παροχών, ιδίως αυτών που διευκολύνουν την πρόωρη συνταξιοδότηση, με στόχο την παραμονή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα των μεγαλύτερης ηλικίας εργαζομένων στην απασχόληση.

2) Να εξακολουθήσει να επιδιώκει τους προσανατολισμούς της πρόσφατης πολιτικής με στόχο τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης της εργασίας.

3) Να εξετάσει, στο πλαίσιο της προσέγγισης η οποία βασίζεται στην ενσωμάτωση της διάστασης των φύλων σε όλες τις πολιτικές, τρόπους για τη μείωση των υπαρχόντων επιπέδων διαχωρισμού κατά επαγγέλματα και κατά κλάδους στην αγορά εργασίας.

4.1. Πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί βάσει των συστάσεων

Για τη συνέχιση της επανεξέτασης των υφιστάμενων συστημάτων παροχών ιδίως εκείνων που διευκολύνουν την πρόωρη συνταξιοδότηση, προκειμένου να παραταθεί ο επαγγελματικός βίος των πιο ηλικιωμένων εργαζομένων, η φινλανδική κυβέρνηση και οι κοινωνικοί εταίροι συμφώνησαν επί μιας δέσμης μέτρων για την υποστήριξη της παράτασης του επαγγελματικού βίου. Τα μέτρα, που ξεκίνησαν κυρίως στις αρχές του 2000, περιλαμβάνουν τόσο κίνητρα όσο και αντικίνητρα για τους εργαζομένους και τους εργοδότες, π.χ. το μερίδιο των εργοδοτών στο κόστος της σύνταξης αυξήθηκε, το όριο ηλικίας για πρόωρη συνταξιοδότηση αυξήθηκε, αλλά κατέστη δυνατή η πρόωρη συνταξιοδότηση με σύνταξη μερικού χρόνου απασχόλησης. Υποστηρίζεται η προληπτική δράση μέσω σχεδίων έγκαιρης αποκατάστασης και βελτίωσης των συνθηκών εργασίας. Η μέση ηλικία συνταξιοδότησης έχει ήδη αυξηθεί κατά ένα έτος, αλλά ο δεσμός μεταξύ της δέσμης μέτρων και του επιτεύγματος αυτού δεν είναι σαφής.

Προκειμένου να συνεχιστούν οι πρόσφατοι προσανατολισμοί πολιτικής για τη μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης στην εργασία, στο ΕΣΔ 1999 εξαγγέλθηκε ότι η κυβέρνηση θα συνεχίσει να μειώνει το φόρο εισοδήματος και τις εισφορές για την κοινωνική ασφάλιση, δίνοντας έμφαση στα άτομα με χαμηλά εισοδήματα. Η κυβέρνηση στοχεύει στη βαθμιαία μείωση των φόρων επί της εργασίας κατά 1,8 δισ. ευρώ (1,5% του ΑΕγχΠ). Οι συγκεκριμένες αποφάσεις λαμβάνονται ετησίως και βασίζονται στις οικονομικές τάσεις και στην κατάσταση των δημόσιων οικονομικών. Το 1999 οι μειώσεις ανήλθαν σε 350 εκατομμύρια ευρώ, από τα οποία περίπου 260 εκατομμύρια ευρώ αφορούν τους μισθωτούς. Ανακοινώθηκαν σημαντικές περαιτέρω μειώσεις για το 2001. Ωστόσο, η Φινλανδία εξακολουθεί να παραμένει πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ όσον αφορά το φορολογικό βάρος στην εργασία.

Προκειμένου να εξεταστούν, στο πλαίσιο της προσέγγισης της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου, τρόποι μείωσης των σημερινών επιπέδων επαγγελματικού και κλαδικού διαχωρισμού στην αγορά εργασίας, η Φινλανδία θέσπισε μια νέα πρωτοβουλία με τίτλο «Ίσες Αγορές Εργασίας» για την άρση του διαχωρισμού. Οι κοινωνικοί εταίροι θα έχουν βασικό ρόλο στην εφαρμογή του σχεδίου αυτού, το οποίο θα ξεκινήσει το 2000. Η πρωτοβουλία περιλαμβάνει μια μελέτη σκοπιμότητας που στοχεύει στον προσδιορισμό των βασικών παραγόντων επιτυχίας όσον αφορά την άρση του διαχωρισμού και τον εντοπισμό της βέλτιστης πρακτικής. Επιπλέον, θα θεσπιστεί η τακτική παρακολούθηση των μισθολογικών διαφορών. Το κατά πόσο θα επιτευχθούν συγκεκριμένα αποτελέσματα μένει ακόμα να διαπιστωθεί.

4.2. Άλλες πρωτοβουλίες πολιτικής

Το ΕΣΔ του 2000 δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην αντιμετώπιση των διαρθρωτικών προβλημάτων της αγοράς εργασίας, το σημαντικότερο από τα οποία είναι η διαθεσιμότητα εργατικού δυναμικού, το υψηλό επίπεδο ανεργίας, η απειλή του αποκλεισμού και ο διαχωρισμός των φύλων.

Οι τοπικές πρωτοβουλίες απασχόλησης δεν αντιμετωπίζονται ως ξεχωριστό ζήτημα. Αντίθετα υπάρχει ένα σχέδιο για την περιφερειακή εφαρμογή του ΕΣΔ που σημαίνει ότι οι περιφερειακοί και τοπικοί συντελεστές μπορούν να προσαρμόσουν το σχέδιο στις δικές τους ανάγκες και συνθήκες. Επειδή αυτό είναι το κρίσιμο σημείο του ΕΣΔ, ο διάλογος μεταξύ των κεντρικών και περιφερειακών επιπέδων θα είναι αποφασιστικός. Είναι επίσης ζωτικό να εξασφαλιστεί η επάρκεια των πόρων της εφαρμογής.

Στα πλαίσια της απασχολησιμότητας έμφαση δίνεται στη μακροχρόνια ανάπτυξη του εργατικού δυναμικού στις ΜΜΕ καθώς και στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων του συνολικού πληθυσμού για την πρόληψη των ελλειμμάτων εργατικού δυναμικού και για να εξασφαλισθεί ότι η προσφορά εργασίας ανταποκρίνεται στα απαιτούμενα προσόντα. Για την υποστήριξη της περιφερειακά ισόρροπης ανάπτυξης, θα αναληφθεί δράση για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και εκτός των κέντρων ανάπτυξης. Θα ξεκινήσει μια πρωτοβουλία με τίτλο «Νέα εκκίνηση» με σκοπό την πρόληψη της μακροχρόνιας ανεργίας. Tα μέτρα στα επιμέρους σχέδια δράσης πρέπει να ξεκινήσουν πριν από 6/12 μήνες, ενώ η ποιότητα των σχεδίων θα βελτιωθεί.

Για την ενίσχυση της κοινωνίας της πληροφορίας, θα προωθηθεί η ΤΠΕ στις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των νέων επιχειρηματικών μεθόδων και της δικτύωσης. Για τη βελτίωση της ποιότητας της κατάρτισης, όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα πρέπει να εκπονήσουν ένα πρόγραμμα ΤΠΕ έως το 2002. Αυτό στοχεύει στο να εξασφαλίσει ότι θα επιτευχθεί ο στόχος της ενίσχυσης των δεξιοτήτων της ΤΠ του συνολικού πληθυσμού.

Το 2000 και το 2001 θα εφαρμοστεί ένα ειδικό σχέδιο για το επιχειρηματικό πνεύμα, στα πλαίσια του οποίου συνεργάζονται πολλές κυβερνητικές υπηρεσίες με σκοπό την επιτάχυνση των ενεργειών για την έναρξη νέων επιχειρήσεων και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους. Επίκεντρο θα αποτελέσουν τα κρίσιμα στάδια του κύκλου ζωής των ΜΜΕ. Έμφαση δίνεται επίσης στη συμμετοχή του προσωπικού στον προγραμματισμό της κατάρτισης, της επαγγελματικής ανάπτυξης και της ευεξίας των οργανισμών εργασίας. Για τη βελτίωση της προσαρμοστικότητας θα ανανεωθεί το εθνικό πρόγραμμα θέσεων εργασίας, καλύπτοντας το σύνολο του εργατικού δυναμικού και εστιάζοντας στους πιο ηλικιωμένους εργαζομένους και στην προώθηση των κοινοτήτων ίσης εργασίας. Αυτό το νέο πρόγραμμα αναμένεται να καλύψει 600 σχέδια ανάπτυξης και 85.000 εργαζομένους (3,3% του συνολικού εργατικού δυναμικού). Οι πρωτοβουλίες στα πλαίσια των ίσων ευκαιριών επικεντρώνονται κυρίως στην κατευθυντήρια γραμμή 19, αντιμετωπίζοντας το διαχωρισμό της αγοράς εργασίας με τη θέσπιση συγκεκριμένων πρωτοβουλιών, π.χ. την ανακάλυψη και εξάλειψη των βασικών παραγόντων που συμβάλλουν στο διαχωρισμό και την ενθάρρυνση αγοριών και κοριτσιών να επιλέξουν ένα μη τυπικό επάγγελμα.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

ΣΟΥΗΔΙΑ

Συμπεράσματα

1. Γενική εκτίμηση

Η αγορά εργασίας βελτιώθηκε ουσιαστικά κατά τη διάρκεια του 1999, ενώ με το ποσοστό απασχόλησης ύψους 72,2% η Σουηδία ενισχύει τη θέση της ως χώρας με τις καλύτερες επιδόσεις στην ΕΕ. Οι κύριες προκλήσεις το 1999 για τη σουηδική οικονομία ήταν η καταπολέμηση του υψηλού ποσοστού ανεργίας, η μείωση του διαχωρισμού των φύλων στην αγορά εργασίας και η μείωση της φορολογικής επιβάρυνσης, ιδίως για τα χαμηλά εισοδήματα.

2 .Συνδυασμός πολιτικών

Ο συνολικός στόχος της απασχόλησης είναι η μείωση κατά το ήμισυ του ποσοστού ανεργίας έως το τέλος του τρέχοντος έτους φτάνοντας το 4% (εθνικός ορισμός) και η αύξηση του ποσοστού απασχόλησης σε 80% έως το έτος 2004 για τα άτομα σε ηλικία εργασίας. Με βάση τους στόχους αυτούς θα μειωθούν επίσης οι εργαζόμενοι που εξαρτώνται από διάφορες παροχές και επιδοτήσεις. Η ενίσχυση της ενεργοποίησης και των δεξιοτήτων είναι θεμελιώδης για να επιτευχθεί ο στόχος της αύξησης του επιπέδου απασχόλησης με την έννοια ότι η πολιτική για την αγορά εργασίας υποστηρίζει αφενός εκείνα τα άτομα που έχουν και τις μεγαλύτερες δυσκολίες να αποκτήσουν εργασία και αφετέρου την ανάπτυξη.

3. Ανταπόκριση στις συστάσεις του Συμβουλίου του 1999

Έχουν πραγματοποιηθεί ορισμένες πρώτες ενέργειες για τη μείωση του φόρου επί της εργασίας με την αύξηση του ορίου για την καταβολή εθνικού φόρου και με τη μείωση της φορολογικής εισφοράς για τη χρηματοδότηση των συντάξεων που συνδέονται με τα εισοδήματα και των επικουρικών συντάξεων για τα άτομα με χαμηλούς και μέσους μισθούς. Οι ενέργειες αυτές πρέπει να θεωρηθούν ως η έναρξη μιας ολοκληρωμένης φορολογικής μεταρρύθμισης. Η εφαρμογή και τα αποτελέσματα αυτής της ολοκληρωμένης φορολογικής μεταρρύθμισης μένουν ακόμα να διαπιστωθούν. Η Σουηδία προτίθεται να καταπολεμήσει το διαχωρισμό των φύλων στην αγορά εργασίας αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα σε πολύ πρωιμότερο στάδιο σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης καθώς και μέσω μιας εκστρατείας ευαισθητοποίησης στα πλαίσια της αγοράς εργασίας για τη βελτίωση της κατάστασης και των δύο φύλων.

4. Επικείμενες προκλήσεις

Ο κύριος στόχος για τα επόμενα έτη πρέπει να είναι η εξασφάλιση της αποτελεσματικής λειτουργίας της αγοράς εργασίας και η αποφυγή των στενώσεων στην αγορά εργασίας, αποφεύγοντας με τον τρόπο αυτό τις πληθωριστικές μισθολογικές αυξήσεις και η πορεία προς μια βιώσιμη απασχόληση και συνολική αύξηση του ΑΕγχΠ. Η φορολογική επιβάρυνση επί της εργασίας στη Σουηδία εξακολουθεί να είναι η υψηλότερη στην ΕΕ, ενώ οι προσπάθειες για μειώσεις πρέπει να συνεχιστούν. Η σουηδική αγορά εργασίας πρέπει να προωθήσει τη γεωγραφική και επαγγελματική κινητικότητα, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις αυξημένες περιφερειακές ανισότητες καθώς και να ικανοποιήσει τις περιφερειακές ελλείψεις δεξιοτήτων. Οι προσπάθειες για τη βελτίωση της ένταξης στη σουηδική αγορά εργασίας των ατόμων που έχουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες, συμπεριλαμβανομένων των διακινούμενων εργαζομένων, πρέπει να συνεχιστούν περαιτέρω.

1. Οικονομική κατάσταση και απασχόληση

Η σουηδική οικονομία συνέχισε να έχει καλές επιδόσεις κατά τη διάρκεια του 1999 με συνολική αύξηση του ΑΕγχΠ ύψους 3,8%. Αυτή η ταχεία άνοδος της οικονομίας οδήγησε σε έντονη ανάπτυξη της απασχόλησης, της τάξης του 2,2%, ποσοστό που είναι το καλύτερο των τελευταίων 10 ετών. Η αύξηση της απασχόλησης κατά τη διάρκεια του 1999 κατανεμήθηκε ισότιμα ανάμεσα στις γυναίκες και τους άνδρες, με συνολικό ποσοστό απασχόλησης 72,2%, (70,3% για τις γυναίκες και 74,0% για τους άνδρες) και είναι έτσι ήδη υψηλότερη από το στόχο που έθεσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισαβόνας για την ΕΕ. Η πλειονότητα της αύξησης της απασχόλησης παρατηρήθηκε στον τομέα των ιδιωτικών υπηρεσιών.

Το ποσοστό ανεργίας συνέχισε να μειώνεται κατά τη διάρκεια του 1999 τόσο για τις γυναίκες όσο και για άνδρες και ανέρχεται σήμερα σε 7,1% για τις γυναίκες και 7,2% για τους άνδρες. Tο ποσοστό ανεργίας των νέων μειώθηκε επίσης σε 6,2%. Η ανεργία των ατόμων που γεννήθηκαν εκτός Σουηδίας βελτιώθηκε κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο ετών, αλλά εξακολουθεί να είναι υπερδιπλάσια του ποσοστού για τον πληθυσμό συνολικά.

Το ποσοστό απασχόλησης των πιο ηλικιωμένων είναι πολύ υψηλό, 64% για την ηλικιακή ομάδα 55-64 ετών, σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη. Η εντονότερη αύξηση κατά τη διάρκεια του 1999, ήταν για τους νέους, ενώ το ποσοστό απασχόλησης για την κύρια ηλικιακή ομάδα παρέμεινε σταθερό.

Οι περιφερειακές ανισότητες παραμένουν και αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, καθώς σημειώθηκε έντονη αύξηση στη νότια Σουηδία και λιγότερο ευνοϊκή ανάπτυξη στη βόρεια Σουηδία.

2. Η συνολική στρατηγική για την απασχόληση

Ο γενικός στόχος της στρατηγικής για την απασχόληση είναι η μείωση κατά το ήμισυ του ποσοστού ανεργίας έως το τέλος του τρέχοντος έτους, φτάνοντας το 4% (εθνικός ορισμός) και η αύξηση του ποσοστού απασχόλησης σε 80% έως το 2004 για τα άτομα σε ηλικία εργασίας. Οι στόχοι αυτοί θα μειώσουν επίσης τον αριθμό των εξαρτώμενων από διάφορες παροχές και επιδοτήσεις. Η ενεργοποίηση και η ενίσχυση των δεξιοτήτων είναι θεμελιώδεις προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της αύξησης του επιπέδους απασχόλησης. Αυτό είχε την έννοια ότι η πολιτική για την αγορά εργασίας υποστηρίζει την ανάπτυξη αφενός και εκείνους που έχουν τις περισσότερες δυσκολίες για την απόκτηση εργασίας αφετέρου. Κατά τη διάρκεια των πρόσφατων ετών ο αριθμός των συμμετεχόντων σε διάφορα συστήματα της αγοράς εργασίας έχει μειωθεί. ωστόσο υπάρχει μεγαλύτερη έμφαση στην κατάρτιση για την αγορά εργασίας, ως εργαλείο για την υποστήριξη της ανάπτυξης.

Η σουηδική πολιτική για το επιχειρηματικό πνεύμα στοχεύει στην καλλιέργεια ενός καλού επιχειρηματικού κλίματος γενικά και στην πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων θέσεων εργασίας στα πλαίσια της κοινωνίας της πληροφορίας. Για να επιτευχθεί αυτό, η πολιτική απευθύνεται, μεταξύ άλλων, στην επίτευξη ευρύτερων δεξιοτήτων ΤΠ σε ολόκληρη την κοινωνία και στην άρση των εμποδίων που ενδέχεται να υπάρχουν για την πλήρη αξιοποίηση του δυναμικού στον τομέα αυτό.

Η πολιτική για την απασχόληση της Σουηδίας επικεντρώνεται στην καλή συνεργασία μεταξύ της κυβέρνησης και των κοινωνικών εταίρων προκειμένου να δημιουργηθούν οι συνθήκες που θα προαγάγουν την απασχολησιμότητα, την ευελιξία και τις ευκαιρίες για τη διά βίου μάθηση. Προτίθενται να δημιουργήσουν τις πρωτοβουλίες αυτές από κοινού.

Η ισότητα των ευκαιριών για τις γυναίκες και τους άνδρες αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής της κυβέρνησης όσον αφορά την επίτευξη μιας πιο ισότιμης κατανομής της ανάπτυξης και του πλούτου. Για την επίτευξη αυτού του γενικού στόχου, η ορθά ανεπτυγμένη παροχή παιδικής φροντίδας, η φροντίδα των ηλικιωμένων και το δικαίωμα γονικής άδειας αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για την επίτευξη του στόχου αυτού. Ο φόρος που βασίζεται στο άτομο και το σύστημα παροχών είναι επίσης σημαντικά για την επίτευξη της ισότητας των ευκαιριών ανάμεσα στις γυναίκες και τους άνδρες.

3. Αξιολόγηση της προόδου

3.1. Γενική εκτίμηση

Tο ΕΣΔ επικεντρώνεται έντονα στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων των απασχολουμένων και των ανέργων, τόσο με τη χρησιμοποίηση των παραδοσιακών μέτρων της πολιτικής για την αγορά εργασίας όσο και επίσης με νέες πρωτοπόρους πρωτοβουλίες για τη διά βίου μάθηση. Δημιουργήθηκε ένα σύστημα με βάση την ενημέρωση από το Διαδίκτυο προκειμένου να βελτιωθούν οι διαθέσιμες πληροφορίες στις μικρές και στις καινούργιες επιχειρήσεις. Η πολιτική της ισότητας των ευκαιριών στη Σουηδία αναπτύσσεται ικανοποιητικά, ενώ έχει αναληφθεί και μια πρόσθετη πρωτοβουλία στα πλαίσια του ΕΣΔ που στοχεύει στο συνδυασμό του επαγγελματικού και του οικογενειακού βίου.

Το σουηδικό ΕΣΔ ευθυγραμμίζεται απόλυτα με την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση με μια φιλόδοξη πολιτική για την απασχόληση και με σαφείς στόχους. Ο συνδυασμός των πολιτικών είναι σε μεγάλο βαθμό μεροληπτικός δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην απασχολησιμότητα και στην ισότητα των ευκαιριών. Αν και ο άξονας της προσαρμοστικότητας μάλλον υστερεί όσον αφορά την εφαρμογή, έχουν καταβληθεί προσπάθειες για την ενίσχυσή του στα πλαίσια του εφετινού ΕΣΔ ιδίως όσον αφορά την ανάπτυξη ικανότητας. Προσπάθειες καταβάλλονται και για τη βελτίωση του περιβάλλοντος των επιχειρηματιών ιδίως όσον αφορά τη μείωση της διοικητικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων.

3.2. Εφαρμογή του εθνικού σχεδίου δράσης για το 1999

Απασχολησιμότητα: Η προληπτική προσέγγιση εφαρμόστηκε επιτυχώς για τους νέους. Περίπου το 90% όλων των νέων ανέργων ξεκίνησαν το ατομικό τους σχέδιο πριν να φθάσουν στο κατώφλι των 6 μηνών ανεργίας. Ο δείκτης αποτελεσμάτων δείχνει ότι μόνο το 3% εκείνων που κατέστησαν άνεργοι οδηγήθηκε στη μακροχρόνια ανεργία. Όσον αφορά τους ενηλίκους, το 93% περίπου είχε αρχίσει ένα ατομικό σχέδιο δράσης πριν να φθάσει στο κατώφλι των 12 μηνών ανεργίας, αν και το ποσοστό εισροής (15%) στη μακροχρόνια ανεργία είναι πολύ υψηλότερο από αυτό για τους νέους και αυτή είναι μια σημαντική αύξηση σε σύγκριση με το 1998. Η διαφορά αυτή μεταξύ ενηλίκων και νέων εξηγείται από το σαφέστερο εθνικό στόχο για τους νέους, ο οποίος ορίζει ότι κάθε νέος άνεργος πρέπει να έχει ένα ατομικό σχέδιο πριν να φτάσει τις 100 ημέρες ανεργίας. Επιπλέον της συμβολής του κανονικού εκπαιδευτικού συστήματος της Σουηδίας στην απασχολησιμότητα μακροπρόθεσμα, η πολιτική έχει επίσης μεταβεί από τα συστήματα εργασίας στα μέτρα κατάρτισης. Καθώς τα τελευταία είναι πιο δαπανηρά, μικρότερο μέρος του πληθυσμού θα προσεγγισθεί με τον ίδιο προϋπολογισμό, γεγονός που ενδέχεται με τη σειρά του να οδηγήσει στον αυξημένο κίνδυνο του να καταστούν οι ενήλικοι μακροχρόνια άνεργοι. Το σουηδικό ποσοστό ενεργοποίησης υπερβαίνει το στόχο που τέθηκε για την ΕΕ, ανερχόμενο σε 86%.

Το μέτρο «κίνητρο γενικής πρόσληψης» εφαρμόστηκε επιτυχώς και κάλυψε περίπου 10.000 άτομα το μήνα κατά τη διάρκεια του 1999. Από τα άτομα αυτά, το 63% απέκτησε μια θέση εργασίας. Τον Οκτώβριο του 1999 θεσπίστηκε ένα «ευρύτερο κίνητρο πρόσληψης» που παρείχε υψηλότερη πίστωση φόρου για τους εργοδότες που προσλαμβάνουν άτομα που ήταν άνεργα για περισσότερους από 24 μήνες και έως το Μάρτιο του 2000 είχε καλύψει περίπου 2.600 άτομα μηνιαίως. Εφαρμόζεται η πρωτοβουλία για να παρασχεθεί στους δασκάλους ανάπτυξη δεξιοτήτων στον τομέα της TΠ.

Επιχειρηματικό πνεύμα: Ελήφθησαν ορισμένα μέτρα για τη μείωση της διοικητικής επιβάρυνσης επιχειρήσεων, το πιο σημαντικό από τα οποία ήταν η εφαρμογή μέτρων για την απλούστερη εγγραφή των εταιρειών στις δημόσιες εφορίες και στο γραφείο ευρεσιτεχνιών και εγγραφών. Για τη βελτίωση της πληροφόρησης που είναι διαθέσιμη σε μικρές και νεοϊδρυθείσες επιχειρήσεις θα δημιουργηθεί ένα σύστημα ενημέρωσης με βάση το Διαδίκτυο. Κατά τη διάρκεια του 1999, κάθε κομητεία προετοίμασε ένα περιφερειακό σχέδιο ανάπτυξης δίνοντας έμφαση στη σημασία της ανάπτυξης της γνώσης και προωθώντας τη διά βίου μάθηση για την υποστήριξη των περιφερειακών και τοπικών αναγκών.

Προσαρμοστικότητα: Η σουηδική εργατική νομοθεσία είναι σε μεγάλο βαθμό προαιρετική και συμπληρώνεται με συλλογικές συμφωνίες μεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε μεγάλες διαφορές όσον αφορά τις εργασιακές πρακτικές στους διάφορους κλάδους. Η μερική απασχόληση είναι συνήθης στη Σουηδία, ιδίως μεταξύ των γυναικών. Ωστόσο, το 1/3 περίπου των ατόμων που δουλεύουν υπό καθεστώς μερικής απασχόλησης θέλει να αυξήσει τον χρόνο εργασίας του. Η πρόοδος στα πλαίσια του άξονα προσαρμοστικότητας είναι ωστόσο ασαφής, γεγονός που καθιστά δύσκολη την εκτίμηση της εφαρμογής του ΕΣΔ 1999.

Ίσες ευκαιρίες: Η χρήση της γονικής άδειας για τους άνδρες αυξήθηκε κατά τη διάρκεια του 1999 και ανήλθε στο 33%. Η θέσπιση του «μήνα του πατέρα» επηρέασε σαφώς το ποσοστό της γονικής άδειας που χρησιμοποιείται από τους πατέρες. Το 70% περίπου των πατέρων με παιδιά που γεννήθηκαν το 1995 και το 1996 χρησιμοποίησαν τη γονική άδεια κατά τη διάρκεια των πρώτων δύο ετών του παιδιού. Αυτό το ποσοστό μπορεί να συγκριθεί με το 60% για τους πατέρες των παιδιών που γεννήθηκαν το 1993.

Οι κοινωνικοί εταίροι: Ο διάλογος μεταξύ της κυβέρνησης και των κοινωνικών εταίρων συνεχίστηκε και ενισχύθηκε κατά τη διάρκεια της εκπόνησης του ΕΣΔ. Συγκεκριμένα στους τομείς που αφορούν την εκπαίδευση, την κατάρτιση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων στον εργασιακό βίο, συνήφθη μια τριμερής συμφωνία. Οι εταίροι τόνισαν την ανάγκη μιας περισσότερο διαφοροποιημένης και προσανατολισμένης στο άτομο πολιτικής για την αγορά εργασίας. Η συναίνεση σε κεντρικό επίπεδο είναι ένα σημαντικό κριτήριο για μια σταθερή και υγιή οικονομία και θα καταστήσει ευκολότερη την επίτευξη συναίνεσης σε τοπικό επίπεδο.

ΕΚΤ: Η σημασία του ΕΚΤ ως μέσου εφαρμογής της στρατηγικής για την απασχόληση είναι πιο ορατή στο εφετινό ΕΣΔ. Το κύριο καθήκον του ΕΚΤ κατά τη διάρκεια της περιόδου προγραμματισμού 2000-2006 θα είναι η ενίσχυση της ανάπτυξης δεξιοτήτων τόσο των εργαζομένων όσο και των ανέργων.

4. Νέες πρωτοβουλίες πολιτικής

Οι συστάσεις του Συμβουλίου του 1999 σχετικά με την εφαρμογή των πολιτικών για την απασχόληση της Σουηδίας

(1) Να λάβει μέτρα για τον περιορισμό της υψηλής φορολογικής επιβάρυνσης του προερχόμενου από την εργασία εισοδήματος, ιδίως για τα άτομα με χαμηλό καθαρό εισόδημα από την εργασία.

(2) Να εξετάσει, στο πλαίσιο προσέγγισης βασιζόμενης στην ενσωμάτωση της διάστασης των φύλων σε όλες τις πολιτικές, τρόπους για τον περιορισμό των σημερινών επιπέδων επαγγελματικού διαχωρισμού μεταξύ των φύλων.

4.1. Πρωτοβουλίες που ελήφθησαν βάσει των συστάσεων

Η Σουηδία πρέπει να λάβει μέτρα για τη μείωση της υψηλής φορολογικής επιβάρυνσης στο εισόδημα από εργασία με έμφαση στους χαμηλόμισθους εργαζομένους. Ως πρώτο βήμα για μια ολοκληρωμένη φορολογική μεταρρύθμιση, που αρχίζει από την 1η Ιανουαρίου 2000, ο φόρος έχει μειωθεί για τους εργαζόμενους με χαμηλούς και μέσους μισθούς. Ορισμένα πρώτα βήματα έχουν γίνει για τη μείωση του φόρου των χαμηλών εισοδημάτων, με τη μείωση της ατομικής φορολογικής εισφοράς και με την αύξηση του ορίου για την πληρωμή εθνικού φόρου. Περαιτέρω, το ελάχιστο επίπεδο εισοδήματος για την πληρωμή εθνικού φόρου έχει αυξηθεί και ο στόχος είναι ότι το 15% κατ' ανώτερο όριο των φορολογουμένων πρέπει να πληρώνει εθνικό φόρο αντί του 18% (19% το 1999) που είναι σήμερα.

Η Σουηδία πρέπει να εξετάσει, από την άποψη της ισότητας των ευκαιριών, τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να μειωθεί ο διαχωρισμός των φύλων στους διάφορους τομείς και επαγγελματικές κατηγορίες. Στη σουηδική αγορά εργασίας παρατηρείται πολύ υψηλός διαχωρισμός των φύλων. Ωστόσο, το σχέδιο τονίζει επίσης τις ευεργετικές συνέπειες για την απασχόληση των γυναικών από την ανάπτυξη των δημόσιων υπηρεσιών (όπως η παιδική φροντίδα κ.τ.λ.). Προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο διαχωρισμός, έχουν αναληφθεί κάποιες ενέργειες ιδίως στα πλαίσια του εκπαιδευτικού συστήματος, προκειμένου να επηρεαστεί η επιλογή των μαθητών όσον αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Επιπλέον αυτών των ειδικών μέτρων, οι ενεργητικές πολιτικές για την αγορά εργασίας συμβάλλουν επίσης στον επηρεασμό της επιλογής του επαγγέλματος για τις γυναίκες και τους άνδρες. Αν και τα αποτελέσματα των μέτρων αυτών πρέπει να θεωρηθούν από μακροπρόθεσμη άποψη, οι προσπάθειες πρέπει να συνεχιστούν προς την κατεύθυνση αυτή.

4.2. Άλλες πρωτοβουλίες πολιτικής

Οι περιφερειακές συμφωνίες ανάπτυξης θα εφαρμοστούν κατά τη διάρκεια του 2000 προκειμένου να ενισχυθεί η συνεργία μεταξύ των διαφόρων συντελεστών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και να βρεθούν μέτρα που θα αυξάνουν την ανάπτυξη και την απασχόληση. Τα περισσότερα σχολεία έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο, συγκεκριμένα το 85% των μαθητών των πρωτοβάθμιων σχολείων και το 88% των μαθητών των δευτεροβάθμιων σχολείων.

Στα πλαίσια της απασχολησιμότητας έμφαση δίνεται στην προσέγγιση εκείνων των ατόμων που έχουν τις περισσότερες δυσκολίες όσον αφορά την απόκτηση μιας θέσης εργασίας προτείνοντας την ενίσχυση των κινήτρων πρόσληψης. Η διάρκεια και η μείωση του φόρου στα πλαίσια των κινήτρων πρόσληψης θα εξαρτηθούν από το διάστημα κατά το οποίο ο άνεργος ήταν εγγεγραμμένος, δηλαδή όσο πιο οξύ ήταν το πρόβλημα τόσο υψηλότερη θα είναι η μείωση του φόρου. Περαιτέρω, θα θεσπιστεί μια «εγγύηση δραστηριότητας»με σκοπό τη διακοπή του φαύλου κύκλου για εκείνα τα άτομα που ήταν άνεργα για περισσότερους από 24 μήνες, παρέχοντάς τους μια σταθερή και βιώσιμη δραστηριότητα πλήρους απασχόλησης μέχρι να βρουν μια θέση εργασίας πλήρους απασχόλησης. Το μέτρο αυτό συνεπάγεται ότι κανείς δεν θα είναι άνεργος για διάστημα άνω των δύο ετών. Περαιτέρω, πραγματοποιείται μεταρρύθμιση της ασφάλισης ανεργίας με στόχο την ενίσχυση του ρόλου της ως ασφάλισης αναπροσαρμογής. Ο στόχος είναι η αποσαφήνιση των προσπαθειών που τα άτομα πρέπει να καταβάλλουν ενώ αναζητούν εργασία, μαζί με την ενίσχυση των απαιτήσεων όσον αφορά τη γεωγραφική και την επαγγελματική κινητικότητα. Προκειμένου να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή στην αγορά εργασίας των πιο ηλικιωμένων εργαζομένων, η κυβέρνηση θα προτείνει αργότερα εντός του παρόντος έτους ότι θα είναι δυνατό να συνεχιστεί η εργασία μέχρι την ηλικία των 67 ετών.

Στα πλαίσια του επιχειρηματικού πνεύματος συνεχίστηκε το έργο για τη μείωση της διοικητικής επιβάρυνσης και την απλούστευση των κανόνων τόσο για αυτούς που θέλουν να δημιουργήσουν μια νέα επιχείρηση όσο και για τις υπάρχουσες επιχειρήσεις. Η κυβέρνηση προτίθεται να δημιουργήσει μια νέα υπηρεσία για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων με τη συγχώνευση τμημάτων υφιστάμενων υπηρεσιών, η οποία αναμένεται να βελτιώσει τις υπηρεσίες υποστήριξης για τους επιχειρηματίες και τους μελλοντικούς επιχειρηματίες. Περαιτέρω, η κυβέρνηση στοχεύει στη μείωση του φόρου για τους εργαζομένους με χαμηλούς και μέσους μισθούς. Πέραν των συστάσεων, η σουηδική κυβέρνηση έχει αναλάβει περαιτέρω ενέργειες προς την κατεύθυνση ενός πράσινου φόρου αυξάνοντας το φόρο του πετρελαίου ντίζελ, το φόρο της ηλεκτρικής ενέργειας και το φόρο της πυρηνικής ενέργειας. Τα έσοδα που θα αποκτηθούν από αυτή την αύξηση φόρου θα χρησιμοποιηθούν για επιδοτήσεις φόρου σε συνδυασμό με την ανάπτυξη δεξιοτήτων των ατόμων.

Ο άξονας της προσαρμοστικότητας έχει ενισχυθεί σε σύγκριση με τα προηγούμενα ΕΣΔ. Η κυβέρνηση προτίθεται, κατόπιν αιτήματος του σουηδικού κοινοβουλίου, να υποβάλει πρόταση κατά τη διάρκεια της άνοιξης του 2000 σχετικά με το δικαίωμα των εργοδοτών να εξαιρούν δύο εργαζομένους σε κάθε τόπο εργασίας από τους κανόνες προτεραιότητας του νόμου περί προστασίας της απασχόλησης. Έχει τεθεί επίσης ο στόχος της μείωσης του αριθμού των «ανέργων μερικού χρόνου» δηλαδή των ατόμων που θέλουν να αυξήσουν τις ώρες εργασίας τους, στόχος ο οποίος σε μια συμφωνία μεταξύ της κυβέρνηση και των αρμόδιων κοινωνικών εταίρων, στοχεύει στη μείωση της ομάδας αυτής από 30.000 άτομα σε 15.000 άτομα. Η σουηδική κυβέρνηση έχει διαθέσει περισσότερα από 117 εκατομμύρια ευρώ ως κίνητρο για ατομικές αποταμιεύσεις προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης των δεξιοτήτων. Το κίνητρο θα παρασχεθεί με τη μορφή επιδότησης φόρου.

Στα πλαίσια των ίσων ευκαιριών έμφαση δίνεται στα μέτρα για την αντιμετώπιση του διαχωρισμού των φύλων στην αγορά εργασίας, και στη συνέχιση του έργου για την προσέγγιση ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στις καθημερινές δραστηριότητες στα πλαίσια όλων των τομέων πολιτικής σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Η οικογενειακή πολιτική έχει ενισχυθεί περαιτέρω. Μεταξύ άλλων θα θεσπιστεί ένας πρόσθετος «μήνας του πατέρα», αργότερα εντός του έτους, με σκοπό την παροχή κινήτρων σε άνδρες να χρησιμοποιήσουν τη γονική άδεια σε υψηλότερο βαθμό. Περαιτέρω, ως πρώτο βήμα για τη διά βίου μάθηση, θα θεσπιστεί η γενική προσχολική εκπαίδευση για τους τετράχρονους και πεντάχρονους από 1ης Ιανουαρίου 2003 και ένα όριο στα δίδακτρα για την παιδική φροντίδα είναι ορισμένες ενέργειες που θα υποβληθούν σε νόμο για το κοινοβούλιο κατά τη διάρκεια της άνοιξης του 2000.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ

Συμπεράσματα

Γενική εκτίμηση: Η ευνοϊκή ανάπτυξη της απασχόλησης του ΗΒ συνεχίζεται αν και χρειάζεται να αντιμετωπιστούν ορισμένες διαρθρωτικές προκλήσεις. Η αγορά εργασίας με μικρά περιθώρια ελιγμών δείχνει σημάδια έλλειψης δεξιοτήτων σε ορισμένους τομείς. ιδίως αναφέρονται ελλείψεις σε επαγγέλματα που συνδέονται με την ΤΠ καθώς και ελλείψεις βασικών και γενικών δεξιοτήτων. Παρόλο που μειώνεται, μεγάλο μέρος της λοιπής μακροχρόνιας ανεργίας επικεντρώνεται στο πλαίσιο άνεργων νοικοκυριών μεταξύ των μη ευνοημένων ομάδων και σε ορισμένες γεωγραφικές περιοχές που παρουσιάζουν προβλήματα κοινωνικού αποκλεισμού. Το ΗΒ έχει τα χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό για τους μόνους γονείς στην ΕΕ. Η εισροή στη μακροχρόνια ανεργία τόσο των νέων όσο και των ενηλίκων (17% και 11% αντίστοιχα) εξακολουθεί να υπερβαίνει εκείνη των κρατών μελών με τις καλύτερες επιδόσεις.

Συνδυασμός πολιτικών: Το εφετινό ΕΣΔ καθορίζει ένα περισσότερο φιλόδοξο στόχο πλήρους απασχόλησης. Ο συνδυασμός χαρακτηρίζεται από την καλύτερη ισορροπία μεταξύ των αξόνων, αλλά δίνει έμφαση στην αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού και στην επιστροφή των αέργων στην εργασία.

Ανταπόκριση στις συστάσεις: Ο ελάχιστος μισθός βοηθά τις χαμηλόμισθες γυναίκες και κλείνει μια από τις μεγαλύτερες ψαλίδες των αμοιβών των δύο φύλων στην ΕΕ. Τα στοιχεία του ΗΒ για το 1999 δείχνουν τη μείωση της ψαλίδας των ωρομισθίων πλήρους απασχόλησης κατά μία ποσοστιαία μονάδα σε 19%. Ένα ευρύτερο φάσμα πολιτικών για την αντιμετώπιση των επαγγελματικών στερεοτύπων των φύλων και του διαχωρισμού, θα μπορούσε να ενισχύσει περαιτέρω τη μείωση αυτή.

Η συμβολή στο ΕΣΔ των δύο κύριων κοινωνικών εταίρων του ΗΒ αντικατοπτρίζει τη στενότερη σχέση με την κυβέρνηση. Υπάρχουν σαφέστερες ενδείξεις ειδικών ενεργειών σε όλα τα επίπεδα στην οικονομία, ιδίως στο τοπικό επίπεδο. Η πρόοδος όσον αφορά την εθνική συμμετοχή θα μπορούσε να συνεχιστεί.

Τα τρέχοντα συστήματα στατιστικής παρακολούθησης έχουν καταστήσει δυνατό τον υπολογισμό των περισσότερων δεικτών πολιτικής. Όσον αφορά την ενεργοποίηση, το Ηνωμένο Βασίλειο παρέχει δύο δείκτες, έναν που ισχύει για τον κοινό ορισμό, δείχνοντας ότι το ΗΒ πέφτει πολύ κάτω από το στόχο του 20%, και έναν που χρησιμοποιεί τον ευρύτερο ορισμό του ΗΒ, συμπεριλαμβανομένης της εκτεταμένης παροχής συμβουλών με αναζήτηση θέσης εργασίας. Δυνάμει του ορισμού αυτού το ΗΒ επιτυγχάνει το 100%.

Οι μεταρρυθμίσεις αντιμετωπίζουν το έλλειμμα της παροχής παιδικής φροντίδας. Ο αριθμός των θέσεων στον τομέα της παιδικής φροντίδας που χρηματοδοτούνται από το κράτος έχει αυξηθεί κατά 170.000 στα πλαίσια των τρεχουσών πρωτοβουλιών. Η πρόοδος θα συμβάλει στη μείωση της απόστασης των φύλων όσον αφορά την απασχόληση κατά πάνω από 3 εκατομμύρια θέσεις εργασίας.

Επικείμενες προκλήσεις: Το ΗΒ αντιμετωπίζει ορισμένες προκλήσεις πολιτικής στην αγορά εργασίας. Η κύρια αδυναμία για την παροχή ενεργητικής υποστήριξης για την πρόληψη της μακροχρόνιας ανεργίας των ενηλίκων είναι η υπερβολική εξάρτηση από την εντατική αναζήτηση θέσης εργασίας μέσω του συστήματος επιδότησης των ατόμων που αναζητούν θέση εργασίας (JSA). Για τους περισσότερους ενηλίκους δεν παρέχεται πιο εντατική υποστήριξη έως το σημείο των 24 μηνών, οπότε και μετακινούνται πλέον προς το New Deal. Οι βασικές πολιτικές για τη διά βίου μάθηση εξακολουθούν να πρέπει να εφαρμοστούν πλήρως τρία χρόνια μετά την εξαγγελία τους. Υπάρχουν λίγα λεπτομερή στοιχεία σχετικά με την πρόοδο όσον αφορά την κάλυψη των εθνικών στόχων. Επιπλέον οι πολιτικές πρέπει να στοχοθετήσουν τα άτομα με προβλήματα βασικών δεξιοτήτων και να δείξουν τον τρόπο με τον οποίο θα εξασφαλιστούν η πρόσβαση και οι ευκαιρίες για τις ομάδες αυτές. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο πρόβλημα για τους πιο ηλικιωμένους εργαζομένους. Οι κοινωνικοί εταίροι θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην προώθηση της μάθησης στο χώρο εργασίας για την αντιμετώπιση των βασικών δεξιοτήτων και θα συμβάλουν στην αντιμετώπιση της χαμηλής παραγωγικότητας της εργασίας.

1. Οικονομική κατάσταση και απασχόληση

Κατά το 1999 διαπιστώθηκε συνεχής πραγματική αύξηση του ΑΕγχΠ και της απασχόλησης, γεγονός που μεταφράζεται σε υψηλότερο ποσοστό απασχόλησης, της τάξης του 70,4%. Το ποσοστό για τις γυναίκες αυξήθηκε, ενώ για τους άνδρες παρέμεινε σχετικά στατικό. Το μεγαλύτερο τμήμα της αύξησης αυτής οφείλεται σε αύξηση της απασχόλησης πλήρους χρόνου. Εξακολουθεί να παραμένει η μεγάλη διαφορά μεταξύ του ποσοστού απασχόλησης για τις γυναίκες και του ισοδύναμου πλήρους απασχόλησης, αν και ο δείκτης αυτός είναι λιγότερο σημαντικός στο ΗΒ. Τα πρότυπα εργασίας δείχνουν ότι η διάκριση μεταξύ μερικής απασχόλησης και πλήρους απασχόλησης καθίσταται όλο και περισσότερο ασαφής. Το ποσοστό απασχόλησης για την ηλικιακή ομάδα 15-24 ετών μειώθηκε, εξαιτίας της αυξημένης συμμετοχής στην εκπαίδευση. Το ποσοστό απασχόλησης των πιο ηλικιωμένων εργαζομένων είναι ανώτερο του μέσου όρου της ΕΕ. Η αγορά εργασίας με μικρά περιθώρια ελιγμών δείχνει σημάδια έλλειψης δεξιοτήτων σε ορισμένους τομείς, ιδίως στον τομέα της TΠ. Η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας ήταν ελαφρώς κατώτερη του μέσου όρου της ΕΕ το 1999 και τα επίπεδα παραμένουν κάτω από εκείνα των κυριότερων ανταγωνιστών.

Η ανεργία μειώθηκε στο 6,1% το 1999. Τα ποσοστά των γυναικών παραμένουν χαμηλότερα από αυτά των ανδρών. Η ανεργία των νέων ανδρών υπερβαίνει το μέσο όρο της ΕΕ. Το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας εξακολουθεί να μειώνεται και είναι μικρότερο από το ήμισυ του μέσου όρου της ΕΕ. Η ανεργία και η αεργία επικεντρώνονται όλο και περισσότερο στους άνδρες πιο ηλικιωμένους εργαζομένους, στις μειονεκτούσες ομάδες καθώς και στα πλαίσια ορισμένων μη ευνοημένων κοινοτήτων όπου ο αριθμός των άνεργων οικογενειών είναι υψηλός. Οι περιφερειακές ανισότητες όσον αφορά την ανεργία παραμένουν σημαντικές, αν και οι μεγάλες διακυμάνσεις στα πλαίσια των περιφερειών έχουν επίσης υπογραμμιστεί ως πρόβλημα.

2. Η συνολική στρατηγική για την απασχόληση

Στα πλαίσια αυτού του ΕΣΔ υποβάλλεται μια φιλόδοξη στρατηγική για την προσφορά πλήρους απασχόλησης με την εξασφάλιση ευκαιριών θέσεων εργασίας για όλους. Καθώς η ανεργία βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδό της εδώ και 20 χρόνια, το πρόβλημα του ΗΒ καθίσταται όλο και περισσότερο η ανάγκη επέκτασης του εργατικού δυναμικού. Ο άξονας της απασχολησιμότητας καθορίζει τη στρατηγική της «ανταμοιβής από τη εργασία». Οι φορολογικές μεταρρυθμίσεις και οι μεταρρυθμίσεις των παροχών αποβλέπουν στην άρση των οικονομικών αντικινήτρων για την επιστροφή στην εργασία και στην αντιμετώπιση των σχετικών προβλημάτων του κοινωνικού αποκλεισμού. Το ΗΒ έθεσε ως στόχους για το 2002, την αύξηση της συμμετοχής στη διά βίου μάθηση, την αύξηση των επιπέδων δεξιοτήτων, την μείωση του αριθμού των ατόμων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο κατά το ένα τρίτο και την πρόσβαση όλων των σχολείων στο Διαδίκτυο. Οι πρωτοβουλίες δημιουργίας τοπικής απασχόλησης αποτελούν κεντρικό στόχο της κυβέρνησης του ΗΒ και των περιφερειακών διοικήσεων όσον αφορά την αντιμετώπιση των προβλημάτων των γεωγραφικών διακυμάνσεων σχετικά με τη δημιουργία και τις ευκαιρίες θέσεων εργασίας. Ο άξονας της προσαρμοστικότητας επικεντρώνεται στη διατήρηση ενός ευέλικτου εργατικού δυναμικού, σε συνδυασμό με μέτρα για την εξασφάλιση ενός ελάχιστου επιπέδου δικαιοσύνης. Υπάρχουν πολλές πρωτοβουλίες που στοχεύουν στη βελτίωση της ισορροπίας εργασίας/ζωής και στην ενθάρρυνση περισσότερων γυναικών να ενταχθούν στο εργατικό δυναμικό.

3. Αξιολόγηση της προόδου

3.1. Γενική εκτίμηση

Tο ΕΣΔ παρέχει μια καλά αναπτυγμένη παρουσίαση του τρόπου με τον οποίο ο συνδυασμός πολιτικών του ΗΒ αποβλέπει στην αντιμετώπιση των ζητημάτων της αγοράς εργασίας. Ωστόσο, με το να μη γίνεται διαχωρισμός μεταξύ των υφιστάμενων και των νέων πολιτικών, καθίσταται συχνά δύσκολος ο προσδιορισμός των νέων εξελίξεων. Δεν περιλαμβάνονται ορισμένες σημαντικές νέες πολιτικές, ιδίως στον τομέα του κοινωνικού αποκλεισμού. Παρά το γεγονός αυτό, το ΕΣΔ παρουσιάζει ένα πιο ισορροπημένο συνδυασμό πολιτικών, ιδίως μεταξύ των πρώτων δύο αξόνων. Στα πλαίσια αυτού του ΕΣΔ ο άξονας της απασχολησιμότητας παραμένει ο πιο σημαντικός, αλλά μεγαλύτερη έμφαση δίνεται στο επιχειρηματικό πνεύμα. Ο άξονας της προσαρμοστικότητας επαναβεβαιώνει τις μετακινήσεις προς την ισορροπία μεταξύ ευελιξίας και ασφάλειας, με τους κοινωνικούς εταίρους να επιβεβαιώνουν την ανάγκη αυτή, αλλά φαίνεται να υπάρχουν λίγες νέες πρωτοβουλίες. Υπάρχουν επίσης λίγα συγκεκριμένα στοιχεία σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο το ΗΒ θα αντιμετωπίσει τη χαμηλή παραγωγικότητα της εργασίας.

Tο ΗΒ εξακολουθεί να κινείται προς μια πιο ενεργητική και προληπτική πολιτική για την αγορά εργασίας από την έναρξη της ΕΣΑ και μετά. Περαιτέρω κινήσεις προς την κατεύθυνση της συμμόρφωσης μπορούν να διαπιστωθούν στα πλαίσια των αξόνων της απασχολησιμότητας, του επιχειρηματικού πνεύματος και των ίσων ευκαιριών. Υπάρχει μικρή ορατή μεταβολή όσον αφορά την πολιτική της προσαρμοστικότητας. Ορισμένες πολιτικές που ανακοινώθηκαν σε προηγούμενα ΕΣΔ, όπως οι πρωτοβουλίες ελάχιστου μισθού και New Deal αρχίζουν να αντιμετωπίζουν ζητήματα της αγοράς εργασίας, γενικά όμως το ΕΣΔ θα μπορούσε να παράσχει περισσότερα λεπτομερή στοιχεία σχετικά με τον αντίκτυπο που έχουν πλέον οι πολιτικές.

3.2. Εφαρμογή του εθνικού σχεδίου δράσης 1999

Απασχολησιμότητα: Tο ΕΣΔ παρέχει το πλήρες φάσμα των δεικτών ενεργειών και αποτελεσμάτων, αν και όχι κατανεμημένους ανά φύλο. Για τις κατευθυντήριες γραμμές 1 και 2, ο ενεργητικός χαρακτήρας του συστήματος JSA σημαίνει ότι όλοι οι άνεργοι δικαιούχοι λαμβάνουν μια νέα εκκίνηση πριν από τους 6 ή τους 12 μήνες. Το ποσοστό συμμόρφωσης του 100% συνδέεται με αυστηρές κυρώσεις στο επίπεδο των παροχών. Ο δείκτης ενεργειών για την κατευθυντήρια γραμμή 3 συζητείται στα πλαίσια του τμήματος 4.1. Οι βασικές πολιτικές της ενεργητικής προσέγγισης παραμένουν οι πρωτοβουλίες New Deal. Τα στοιχεία της αξιολόγησης υποδεικνύουν ότι η New Deal για τους νέους έχει αντίκτυπο στις εκροές από την ανεργία. Η φορολογική μεταρρύθμιση προς την κατεύθυνση της υποστήριξης των χαμηλόμισθων απασχολουμένων μέσω του συστήματος «πίστωσης φόρου για τις εργαζόμενες οικογένειες» (Working Families Tax Credit - WFTC) ωφελεί πλέον 1,4 εκατομμύρια εργαζομένους. Ο ελάχιστος μισθός καταβάλλεται σε 1,5 εκατομμύριο χαμηλόμισθους εργαζομένους, κυρίως γυναίκες. Σε συνδυασμό με ένα χαμηλότερο πρώτο φάσμα φόρου εισοδήματος, τα μέτρα αυτά αίρουν τα οικονομικά αντικίνητρα για την επιστροφή στην εργασία. Η πρωτοβουλία New Deal για τα άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω και η New Deal για τα άτομα με ειδικές ανάγκες ωφελούν τους πιο ηλικιωμένους αέργους ή ανέργους.

Η πολιτική του ΗΒ στοχεύει στην ενθάρρυνση της διά βίου μάθησης για την αντιμετώπιση των χαμηλών επιπέδων των βασικών δεξιοτήτων. Έχουν τεθεί φιλόδοξοι εθνικοί στόχοι. Το ΕΣΔ απεικονίζει το ρόλο της εταιρικής σχέσης όσον αφορά την εφαρμογή της στρατηγικής, αλλά δεν αντικατοπτρίζει επαρκώς την προτεραιότητα που η κυβέρνηση θέτει στον τομέα αυτό. Υπάρχουν λίγες ενδείξεις του τρόπου με τον οποίο οι κύριες πολιτικές θα στοχοθετήσουν την παροχή προς τα άτομα με προβλήματα βασικών δεξιοτήτων και του τρόπου με τον οποίο θα εξασφαλιστεί η πρόσβαση για άτομα των μη ευνοημένων ομάδων της «διαίρεσης της μάθησης». Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο πρόβλημα για τους πιο ηλικιωμένους εργαζομένους. Οι κύριες πρωτοβουλίες που ανακοινώθηκαν προηγουμένως μένει ακόμα να εφαρμοστούν πλήρως τρία χρόνια μετά την ανακοίνωσή τους. Το πανεπιστήμιο της εργασίας (University of Industry) δεν θα ξεκινήσει παρά μόνο το φθινόπωρο του 2000, και τα κέντρα μάθησης ΤΠ θα εφαρμοστούν σε εθνικό επίπεδο μετά το 2002.

Επιχειρηματικό πνεύμα: Tο ΗΒ είναι μια από τις χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις όσον αφορά την απασχόληση στον τομέα των υπηρεσιών. Το ΗΒ έχει έναν από τους βραχύτερους χρόνους εκκίνησης μιας νέας επιχείρησης και το δεύτερο χαμηλότερο ποσοστό μη μισθολογικού εργατικού κόστους στην ΕΕ. Η φορολογική μεταρρύθμιση στοχεύει στην άρση των εμποδίων για τη δημιουργία και τη λειτουργία ΜΜΕ. Η μεταβίβαση εξουσιών στις περιφέρειες της Σκοτίας, της Ουαλίας, της Βόρειας Ιρλανδίας και της Αγγλίας έχει αντίκτυπο στον άξονα αυτό. Οι αγγλικές υπηρεσίες περιφερειακής ανάπτυξης και οι αρμόδιες διοικήσεις έχουν αρμοδιότητα για την ανάπτυξη στρατηγικών με στόχο την αύξηση των δεξιοτήτων και την ενθάρρυνση της δημιουργίας θέσεων εργασίας. Το έργο των τοπικών υπηρεσιών είναι βασικό για την ενθάρρυνση των επιχειρήσεων και την αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού.

Προσαρμοστικότητα: Οι κοινωνικοί εταίροι επαναβεβαιώνουν την ανάγκη κατάλληλης ισορροπίας μεταξύ της ευελιξίας και της ασφάλειας. Η ανάγκη αυτή βοηθήθηκε από το νόμο περί σχέσεων απασχόλησης του 1999. Το ΕΣΔ αναγνωρίζει τα μονίμως χαμηλά επίπεδα του ΗΒ όσον αφορά την αύξηση της παραγωγικότητας εργασίας, δεν γίνεται όμως αναφορά στα πρώτα αποτελέσματα των πολιτικών στον τομέα αυτό. Το ΕΣΔ αρχίζει να προδιαγράφει τις ενέργειες της κυβέρνησης και των κοινωνικών εταίρων για την προώθηση της μάθησης στο χώρο εργασίας μέσω πρωτοβουλιών όπως το Union Learning Fund και το Partnership Fund. Ο σημαντικός ρόλος της Taskforce για τις εθνικές δεξιότητες στα πλαίσια του άξονα αυτού δεν εξετάζεται.

Ίσες ευκαιρίες: Η παροχή παιδικής φροντίδας και οι πολιτικές για την αντιμετώπιση της ψαλίδας των αμοιβών των δύο φύλων συζητούνται στο τμήμα 4.1. Η θέσπιση υποστήριξης των εργαζομένων μέσω του WFTC βοηθά τους γονείς να μεταβούν στην εργασία. Το ΕΣΔ αναφέρεται στο New Deal για μόνους γονείς (New Deal for Lone Parents), που προσπαθεί να ενθαρρύνει περισσότερους μόνους γονείς να αρχίσουν να εργάζονται. Ωστόσο το ποσοστό αυτών παραμένει χαμηλό. Η Γραμματεία για τις Γυναίκες (Women's Unit) στα πλαίσια της κυβέρνησης είναι αρμόδια για την παρακολούθηση όλων των νέων πολιτικών, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι λαμβάνονται υπόψη πλήρως τα ζητήματα των φύλων. Επιπλέον, η κυβέρνηση και οι αρμόδιες διοικήσεις απαιτούν από όλες τις νέες νομοθετικές πολιτικές να περιέχουν μια δήλωση σχετικά με τον αντίκτυπο στα φύλα.

Οι ρυθμίσεις των κοινωνικών εταίρων εξετάζονται στο τμήμα 4.1.

ΕΚΤ και διαρθρωτικά ταμεία: Tο ΕΣΔ καθορίζει ικανοποιητικά το ρόλο που τα διαρθρωτικά ταμεία πρέπει και θα διαδραματίσουν όσον αφορά την εφαρμογή της ΕΣΑ. Το ΕΚΤ και το EΤΠΑ έχουν ήδη συμβάλλει στους στόχους του ΕΣΔ. Υπάρχουν επίσης στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο τα διαρθρωτικά ταμεία, ιδίως το ΕΚΤ, θα χρησιμοποιηθούν για την υποστήριξη του ΕΣΔ κατά την περίοδο προγραμματισμού 2000-2006. Το ΕΤΠΑ θα έχει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο όσον αφορά την αντιμετώπιση των διακυμάνσεων στα πλαίσια της δημιουργίας τοπικών θέσεων εργασίας και στην ενθάρρυνση του επιχειρηματικού πνεύματος και της προσαρμοστικότητας, ενώ το ΕΚΤ θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε όλους τους άξονες, με ιδιαίτερη έμφαση στις συστάσεις του Συμβουλίου. Η στρατηγική αυτή θα ενισχυθεί από τη δέσμευση της κυβέρνησης για τη χρηματοδότηση των ρυθμίσεων για το συνδυασμό των κεφαλαίων όσον αφορά τις παρεμβάσεις των διαρθρωτικών ταμείων, γεγονός που θα βοηθήσει στην εφαρμογή των στόχων του ΕΣΔ.

4. Νέες πρωτοβουλίες πολιτικής

4.1. Πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί βάσει των συστάσεων

Οι συστάσεις του Συμβουλίου του 1999 σχετικά με την εφαρμογή των πολιτικών για την απασχόληση του ΗΒ

(1) Να εστιαστεί στο θέμα της διαφοράς των αμοιβών μεταξύ των φύλων και να καταρτίσει τις κατάλληλες για την αντιμετώπιση του θέματος πολιτικές μέσω, μεταξύ άλλων, της αξιοποίησης των θετικών αποτελεσμάτων που αναμένεται ότι θα επιφέρει η εισαγωγή του βασικού μισθού το 1998.

(2)Να ενθαρρύνει μια προσέγγιση εταιρικής σχέσης και να προωθήσει συγκεκριμένες δεσμεύσεις εκ μέρους των κοινωνικών εταίρων σε όλα τα κατάλληλα επίπεδα όσον αφορά τον εκσυγχρονισμό της οργάνωσης της εργασίας, να ενισχύσει την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων επιτυγχάνοντας παράλληλα την απαιτούμενη ισορροπία μεταξύ ευελιξίας και ασφάλειας

(3) Να αναβαθμίσει το καθεστώς στατιστικής επιτήρησης ώστε να είναι διαθέσιμοι οι δείκτες πολιτικής για την πρόληψη και την ενεργοποίηση πριν από το 2000 βάσει των συμπεφωνημένων ορισμών και μεθόδων.

(4)Να συνεχίσει τις προσπάθειες για την επέκταση και τη βελτίωση της ποιότητας της παροχής παιδικής φροντίδας προκειμένου να επιτρέψει στις γυναίκες ιδιαίτερα να συμμετέχουν περισσότερο τόσο στη μερική όσο και στην πλήρη απασχόληση ανάλογα με τις προτιμήσεις τους.

Ο ελάχιστος μισθός άρχισε να ευνοεί τις γυναίκες οι οποίες υπεραντιπροσωπεύονται στους χαμηλόμισθους. Αν και μειώνεται, το ΗΒ εξακολουθεί να έχει μία από τις υψηλότερες ψαλίδες των αμοιβών των δύο φύλων στην ΕΕ. Η περαιτέρω μείωσή τους θα βοηθηθεί από ένα ευρύτερο φάσμα πολιτικών για την αντιμετώπιση των στερεοτύπων ανά επάγγελμα. Δεν γίνεται αναφορά, στα πλαίσια της σύστασης αυτής, της οδηγίας περί μερικής απασχόλησης, νομοθεσίας που θα εξασφαλίσει τη δικαιότερη αμοιβή και συνθήκες για τους εργαζόμενους μερικής απασχόλησης του ΗΒ, το 80% των οποίων είναι γυναίκες.

Αυτό το ΕΣΔ δείχνει μια πιο διαφανή προσέγγιση σύμπραξης. Οι δύο κοινωνικοί εταίροι παρείχαν ένα κοινό κείμενο για τον τομέα τους στα πλαίσια του ΕΣΔ. Οι ρυθμίσεις σύμπραξης λειτουργούν διαφορετικά στο ΗΒ και αυτό το ΕΣΔ χρησιμοποιεί παραδείγματα ορθής πρακτικής για να απεικονίσει τον τρόπο με τον οποίο οι ρυθμίσεις λειτουργούν σε τοπικό επίπεδο και σε επίπεδο εταιρείας, αν και συχνά αυτό καθιστά δύσκολη την αξιολόγηση της προόδου. Οι τοπικοί εταίροι είναι βασικοί για την αντιμετώπιση ζητημάτων όπως ο κοινωνικός αποκλεισμός. Σε εθνικό επίπεδο, θα μπορούσε να οικοδομηθεί η συμμετοχή. Οι κοινωνικοί εταίροι χαιρετίζουν τη δημιουργία του Partnership Fund, το οποίο στοχεύει στην υποστήριξη σχεδίων στο χώρο εργασίας τα οποία ενισχύουν την σύμπραξη, την κατάρτιση και, γεγονός που είναι σημαντικό δεδομένης της κουλτούρας της περισσότερο διασκορπισμένης σύμπραξης του ΗΒ, την εξάπλωση της ορθής πρακτικής. Η διαβούλευση με τις αρμόδιες διοικήσεις και τις αγγλικές περιφέρειες έχει βελτιωθεί σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Τα υφιστάμενα συστήματα στατιστικής παρακολούθησης έχουν καταστήσει δυνατό τον υπολογισμό των περισσότερων δεικτών πολιτικής σχετικά με την πρόληψη και την ενεργοποίηση. Για την κατευθυντήρια γραμμή 3, βάσει του κοινού ορισμού του δείκτη, το 8.7% των ανέργων λαμβάνει ενεργό κατάρτιση. Αν και το ποσοστό αυτό έχει αυξηθεί σε σχέση με το προηγούμενο έτος, είναι σημαντικά κατώτερο του στόχου του 20%. Tο ΕΣΔ υποστηρίζει ότι αυτό το στοιχείο από μόνο του δεν αντιπροσωπεύει μια κατάλληλη ένδειξη της βοήθειας που είναι διαθέσιμη από τις ενεργητικές πολιτικές της αγοράς εργασίας σχετικά με την κατευθυντήρια γραμμή 3. Εφαρμόζοντας τον ευρύτερο ορισμό του ΗΒ όσον αφορά την υποστήριξη, ο οποίος περιλαμβάνει την παροχή συμβουλών και τη βοήθεια για την αναζήτηση θέσης εργασίας, επιτρέπει τη συμπερίληψη του συστήματος JSA και ενός φάσματος άλλων πρωτοβουλιών. Με βάση τη μέτρηση αυτή το ΗΒ επιτυγχάνει το 100%.

Το ΕΣΔ του έτους αυτού ενισχύει τα μέτρα για την αύξηση της παροχής παιδικής φροντίδας. Υπάρχει ανάπτυξη μιας σαφούς στρατηγικής με την ειλικρινή παραδοχή ότι το ΗΒ καθυστέρησε να αναπτύξει ποιοτική, οικονομικά προσιτή και προσβάσιμη παιδική φροντίδα. Σημειώνεται πρόοδος όσον αφορά τον αριθμό των θέσεων στον τομέα της παιδικής φροντίδας που χρηματοδοτούνται από το κράτος οι οποίες αυξήθηκαν κατά 170.000 βάσει των τρεχουσών πρωτοβουλιών. Tο WFTC περιέχει μία πίστωση για την ενίσχυση του κόστους της παιδικής φροντίδας. Η τοπική εφαρμογή της στρατηγικής για την παιδική φροντίδα αποβλέπει στην επίτευξη προσφοράς που να ανταποκρίνεται στην τοπική ζήτηση. Εξακολουθεί να πρέπει να σημειωθεί πρόοδος, εάν το ΗΒ θέλει να ενθαρρύνει περισσότερες γυναίκες να ενταχθούν στο εργατικό δυναμικό ώστε να διευκολυνθεί η περαιτέρω αύξηση της απασχόλησης. Παρά τα υψηλά ποσοστά συμμετοχής, εξακολουθούν να υπάρχουν περαιτέρω δυνατότητες, καθώς η απόσταση μεταξύ των φύλων όσον αφορά την απασχόληση είναι της τάξης των 3 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας και άνω.

4.2. Άλλες πρωτοβουλίες πολιτικής

Απασχολησιμότητα: Το φάσμα των πρωτοβουλιών του New Deal έχει επεκταθεί για να προσφέρει υποστήριξη σε ένα ευρύτερο φάσμα των ανέργων. Τα άτομα άνω των 50 ετών, είτε άεργα είτε άνεργα, μπορούν πλέον να συμμετάσχουν στο «New Deal 50 plus». Από τον Απρίλιο του 2001 οι άνεργοι ενήλικοι για 18 μήνες θα είναι επιλέξιμοι για ένα πιο εντατικό New Deal για τα άτομα ηλικίας άνω των 25 ετών. Η πρόσφατη πολιτική βασίζεται στη φορολογική μεταρρύθμιση και τη μεταρρύθμιση των παροχών με ένα εντυπωσιακό φάσμα μέτρων για την άρση των οικονομικών αντικινήτρων και την «ανταμοιβή από την εργασία». Οι μεταβολές όσον αφορά την υποστήριξη του εισοδήματος, οι εκτεταμένες πληρωμές παροχών στέγασης και μια επιδότηση θέσης εργασίας αποβλέπουν στην ομαλή μετάβαση στην αγορά εργασίας. Το 2003 μια πίστωση φόρου απασχόλησης θα επεκτείνει τις αρχές του WFTC στα άτομα χωρίς παιδιά. Από το 2001 οι αρμοδιότητες των ΔΥΑ και πολλές από αυτές τις υπηρεσίες παροχών θα συγχωνευθούν. Η κυβέρνηση επενδύει σε πρωτοβουλίες ΤΠ για τον εκσυγχρονισμό των ΔΥΑ, συμπεριλαμβανομένης μιας τηλεφωνικής υπηρεσίας, ενός κέντρου κλήσεων και ενός ιστοχώρου με τίτλο «Μάθηση και τράπεζα εργασίας» που παρέχουν απευθείας πρόσβαση σε όλες τις ΔΥΑ και σε πολλές άλλες κενές θέσεις εργασίας.

Tο δίκτυο των «Συμβουλίων μάθησης και δεξιοτήτων» αρχίζει τον Απρίλιο του 2001 και θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη βελτίωση της συμμετοχής στη διά βίου μάθηση και στην εξασφάλιση ευελιξίας για την κάλυψη των τοπικών αναγκών σε δεξιότητες. Δεν υπάρχει αναφορά ορισμένων σημαντικών νέων εξελίξεων στα πλαίσια της διά βίου μάθησης, π.χ. της νέας «Μονάδας στρατηγικής για τις βασικές δεξιότητες των ενηλίκων» (Adult Basic Skills Strategy Unit) που θεσπίστηκε στα πλαίσια της απάντησης της κυβέρνησης στην έκθεση Moser. Η αύξηση των επιπέδων εκπαίδευσης αποτελεί προτεραιότητα. Έως το 2002 η κυβέρνηση στοχεύει να μειώσει κατά ένα τρίτο τα επίπεδα κοπάνας, μη τακτικής παρακολούθησης και αποκλεισμού. Το αναθεωρημένο αγγλικό εθνικό πρόγραμμα έχει ως στόχο να παράσχει στα άτομα που εγκαταλείπουν το σχολείο τις δεξιότητες ενός σύγχρονου εργατικού δυναμικού. Το 1999 το 62% των πρωτοβάθμιων και το 93% των δευτεροβάθμιων σχολείων είχαν σύνδεση με το Διαδίκτυο, ενώ έως το 2002, ο στόχος είναι όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα να έχουν σύνδεση στο Διαδίκτυο.

Επιχειρηματικό πνεύμα: Η κυβέρνηση στοχεύει να καταστήσει το ΗΒ το «καλύτερο μέρος στον κόσμο για ηλεκτρονικό εμπόριο έως το 2002». Η στρατηγική για την ανάπτυξη της απασχόλησης στην TΠ επικεντρώνεται στην άρση των φραγμών για το ηλεκτρονικό εμπόριο και στην ενθάρρυνση των επενδύσεων μέσω φορολογικών μειώσεων. Ο προϋπολογισμός του 2000 θέσπισε μια 100% επιδότηση κεφαλαίου για μικρές εταιρείες που αγοράζουν εξοπλισμό ΤΠΕ. Το φάσμα των πολιτικών για τη δημιουργία τοπικών θέσεων εργασίας που αποβλέπει στην αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού είναι εντυπωσιακό, αλλά δεν αντιπροσωπεύεται πλήρως σε αυτό το ΕΣΔ. Τόσο η πρωτοβουλία «New Deal για κοινότητες» όσο και η πρωτοβουλία «Ζώνες απασχόλησης» που ξεκίνησε σε 15 νέες περιοχές τον Απρίλιο του 2000 θα επικεντρωθούν σε περιοχές με θύλακες υψηλής ανεργίας. Ωστόσο, δεν συζητείται ή συζητείται ελάχιστα το φάσμα των νέων πρωτοβουλιών πολιτικής, όπως οι ομάδες δράσης για την απασχόληση (Employment Action Teams), και η εστίαση σε θέσεις εργασίας και σε δεξιότητες της εθνικής στρατηγικής για την ανανέωση της γειτονιάς (National Strategy for Neighbourhood Renewal).

Προσαρμοστικότητα: Τον Ιούλιο του 2000 η οδηγία περί εργασίας μερικής απασχόλησης θα ενισχύσει την υφιστάμενη νομοθεσία και θα εξασφαλίσει δικαιότερη μεταχείριση για το σημαντικό αριθμό των εργαζομένων μερικής απασχόλησης του ΗΒ. Η υπηρεσία κανονιστικού αντικτύπου (Regulatory Impact Unit) εξασφαλίζει ότι οι νέοι κανονισμοί είναι διαφανείς και προσεκτικά στοχοθετημένοι. Αλλιώς, το ΕΣΔ παρουσιάζει λίγες νέες πολιτικές σχετικά με την περαιτέρω ανάπτυξη τόσο της ευελιξίας όσο και της ασφάλειας.

Ίσες ευκαιρίες: Οι πρόσφατες πρωτοβουλίες επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των αποστάσεων μεταξύ των φύλων και στη βελτίωση της ισορροπίας εργασίας/οικογενειακής ζωής προκειμένου περισσότερες γυναίκες να ενθαρρυνθούν να εισέλθουν στο εργατικό δυναμικό. Ειδική προσοχή πρέπει να δοθεί στους μόνους γονείς. Το ΗΒ έχει τα χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής μόνων γονέων στην ΕΕ και το ΗΒ πρέπει να υποστηρίξει ορισμένα σημαντικά διδάγματα και μεταβολές στο NDLP για την ενίσχυση των πολιτικών στον εν λόγω τομέα. Η συνεκτικότητα και η συνέπεια της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στο ΕΣΔ θα βελτιωθούν με την καλύτερη επίδειξη του αντικτύπου των πολιτικών στα φύλα.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Παράρτημα

...

ΚΟΙΝΗ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

Ορισμοί, πίνακες και διαγράμματα

(υποβάλλεται από την Επιτροπή)

ΟΡΙΣΜΟΙ ΔΕΙΚΤΩΝ

Βασικοί δείκτες επιδόσεων

Δείκτες απασχόλησης

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

* οι δείκτες 2, 3 και 4 αναλύονται σύμφωνα με το φύλο

ΔTTTABLEείκτες ανεργίας [όλοι οι δείκτες κατανέμονται βάσει φύλου]

ΟTTTABLEικονομικοί δείκτες που αφορούν την απασχόληση

Δείκτης πολιτικής για τις κατευθυντήριες γραμμές 1 έως 3

Κατευθυντήριες γραμμές 1-2

Μεταβλητές

A: αριθμός νέων (ενηλίκων) ατόμων που κατέστησαν άνεργοι το μήνα X

B: αριθμός νέων (ενηλίκων) ατόμων που εξακολουθούν να είναι αδιαλείπτως άνεργοι στο τέλος του μήνα X+6 (12)

Γ: αριθμός νέων (ενηλίκων) ατόμων που κατέστησαν άνεργοι το μήνα X και δρομολόγησαν συγκεκριμένο ατομικό σχέδιο δράσης πριν από το μήνα X+6 (12)

Δ: αριθμός νέων (ενηλίκων) ατόμων που κατέστησαν άνεργοι το μήνα X, εξακολουθούν να είναι άνεργοι στο τέλος του μήνα X+6 (12) και δεν έχουν δρομολογήσει ατομικό σχέδιο δράσης

Δείκτεςs

Ενεργειών

Δείκτης προσπάθειας: ποσοστό νέων/ενηλίκων ανέργων που κατέστησαν άνεργοι το μήνα X και έχουν δρομολογήσει ατομικό σχέδιο δράσης προτού συμπληρώσουν 6/12 μήνες ανεργίας Γ/Α

Ποσοστό μη συμμόρφωσης: ποσοστό νέων/ενηλίκων ανέργων που κατέστησαν άνεργοι το μήνα X, εξακολουθούν να είναι άνεργοι κατά τους μήνες X+6/12 και δεν έχουν δρομολογήσει ατομικό σχέδιο δράσης Δ/Β

Αποτελεσμάτων

Ποσοστό εισροής στη μακροχρόνια ανεργία: ποσοστό νέων (ενηλίκων) ατόμων που εξακολουθούν να είναι άνεργοι στο τέλος του μήνα X+6 (12) χωρίς διακοπή B/A

Κατευθυντήρια γραμμή 3

Μεταβλητές

E: αριθμός των συμμετεχόντων σε κατάρτιση και σε παρόμοια μέτρα, που ήταν προηγουμένως άνεργοι (ετήσιος μέσος όρος) (1)

ΣΤ: αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων (ετήσιος μέσος όρος) (1)

Δείκτες

Ενεργειών

Ποσοστό ενεργοποίησης (E)/(ΣΤ): αριθμός συμμετεχόντων σε κατάρτιση και σε παρόμοια μέτρα οι οποίοι ήταν προηγουμένως εγγεγραμμένοι άνεργοι σε σχέση με τον αριθμό των εγγεγραμμένων ανέργων (ετήσιοι μέσοι όροι). Κατανομή σύμφωνα με τα είδη των μέτρων.

Αποτελεσμάτων

Ποσοστό επιστροφής στην ανεργία (ύστερα από τη συμμετοχή σε μέτρο). Κατανομή σύμφωνα με τα είδη των μέτρων.

Προαιρετικά:

Ποσοστό επιστροφής στην απασχόληση (ύστερα από τη συμμετοχή σε μέτρο). Κατανομή σύμφωνα με τα είδη των μέτρων.

(1) Προτιμούνται οι ετήσιοι μέσοι όροι που βασίζονται σε μηνιαίες καταμετρήσεις

Διαρθρωτικοί δείκτες επιδόσεων

Δείκτες για την εκπαίδευση και την κατάρτιση

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

*Αυτοί οι δύο δείκτες πρόκειται να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό ώστε να εξυπηρετήσουν τον σκοπό της οδηγίας που στοχεύει στον "εξοπλισμό των σχολείων με υπολογιστές και στη διευκόλυνση της πρόσβασης των μαθητών στο Διαδίκτυο".

Δείκτες για το επιχειρηματικό πνεύμα

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Δείκτες φορολογίας - Κατευθυντήρια γραμμή 14

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Δείκτες για την ισότητα των φύλων

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Πίνακας 1 - Πρόβλεψη δεικτών στα ΕΣΔ για την παρακολούθηση των κατευθυντήριων γραμμών 1-2 και 3

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Πηγή: ΕΣΔ 2000. Ανάλυση της ΓΔ EMPL.

Πίνακας 2 - Δείκτης αποτελέσματος (εισροές στη μακροχρόνια ανεργία)

Άνεργοι νέοι

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Ενήλικοι άνεργοι

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

* 3μηνη παρακολούθηση

** Μη διαθέσιμα στοιχεία

(1) Τα δεδομένα δεν είναι συγκρίσιμα με αυτά των άλλων κρατών μελών, καθώς οι έξοδοι από την ανεργία που καλύπτουν διάστημα μικρότερο των 3 μηνών δεν διακόπτουν τις περιόδους δικαιωμάτων σε παροχές ανεργίας

(2) Αμφισβητείται η αξιοπιστία των δεδομένων

(3) Τα δεδομένα δεν είναι συγκρίσιμα λόγω αλλαγής της βάσης υπολογισμού.

(4) Η εκτίμηση βασίζεται στο συγκεκριμένο εθνικό δείκτη

(5) Τα δεδομένα καλύπτουν μόνον τους ασφαλισμένους ανέργους

Πίνακας 3 - Δείκτες ενεργειών της πολιτικής

Άνεργοι νέοι

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Ενήλικοι άνεργοι

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

* Αναθεωρημένα δεδομένα περιλαμβάνονται στην έκθεση 2000

** Εκτιμώμενα στοιχεία βάσει εθνικών δεδομένων.

(1) Αμφισβητείται η αξιοπιστία των δεδομένων

(2) Υπολογισμός βάσει εθνικών δεικτών

(3) 3μηνη παρακολούθηση

(4) ο δείκτης μη συμμόρφωσης δεν είναι συγκρίσιμος κατά την πάροδο του χρόνου (αλλαγή της βάσης υπολογισμού)

(5) ο δείκτης καλύπτει μόνον τους ασφαλισμένους ανέργους

Πίνακας 4: Ποσοστό ενεργοποίησης 1999

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

(α) Πρώτα τρία τρίμηνα του 1999. (β) Για τους συμμετέχοντες σε μέτρα κατάρτισης δεν διατίθενται δεδομένα από τα Lδnder και τις τοπικές αρχές. (γ) Στοιχεία που βασίζονται στους εγγεγραμμένους ανέργους, συμπεριλαμβανομένων των ενδιαφερομένων για θέσεις μαθητείας (δ) Τα περισσότερα από τα μέτρα του Ην. Βασιλείου αφορούν την κατάρτιση ή την εκπαίδευση (..) Στοιχεία 1998, κοινή έκθεση για την απασχόληση 1999, σελίδα 37. Στοιχείο 1998 από τη Δανία στο ΕΣΔ2000.

Πίνακας 5: Αριθμός μαθητών ανά υπολογιστή

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Πίνακας 6: Ποσοστό σχολείων συνδεδεμένων με το Διαδίκτυο

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Πηγές για τους πίνακες 5 και 6: ΟΟΣΑ, Ανάλυση Εκπαιδευτικής Πολιτικής

Βέλγιο = Φλαμανδική κοινότητα

Έτη αναφοράς: 97, 98

*Δεδομένα που προέρχονται από τα Εθνικά Σχέδια Δράσης για την Απασχόληση

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>