51998AR0240

Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών για την «Πρόταση Κανονισμού (ΕΚ) του Συμβουλίου σχετικά με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης»

(1999/C 51/01)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ,

έχοντας υπόψη την Πρόταση Κανονισμού (ΕΚ) του Συμβουλίου της 18ης Μαρτίου 1998 σχετικά με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης [COM(98) 131 τελικό - 98/0114 SYN] () 7

έχοντας υπόψη την απόφαση του Συμβουλίου της 19ης Μαΐου 1998 να ζητήσει τη γνωμοδότησή της για το θέμα αυτό, σύμφωνα με το άρθρο 130 Ε και την πρώτη παράγραφο του άρθρου 198 Γ της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας 7

έχοντας υπόψη την απόφαση του Προεδρείου της 13ης Μαΐου 1998 να αναθέσει την κατάρτιση της γνωμοδότησης στην επιτροπή περιφερειακής πολιτικής, Διαρθρωτικών Ταμείων, οικονομικής και κοινωνικής συνοχής και διασυνοριακής και διαπεριφερειακής συνεργασίας (επιτροπή 1) 7

έχοντας υπόψη το σχέδιο γνωμοδότησης που υιοθέτησε η επιτροπή 1 στις 30 Σεπτεμβρίου 1998 (CdR 240/98 rev.), με βάση εισηγητική έκθεση των κ. Chaves Gonzαlez και Kauppinen 7

εκτιμώντας τη γνωμοδότησή της με θέμα: «Ο ρόλος των περιφερειακών και τοπικών αρχών όσον αφορά την αρχή της εταιρικής σχέσης των Διαρθρωτικών Ταμείων» (CdR 234/95) () 7

εκτιμώντας τη γνωμοδότησή της με θέμα: «Καινοτόμες ενέργειες στα πλαίσια των Διαρθρωτικών Ταμείων 1995-1999 - Κατευθυντήριες γραμμές για τη δεύτερη σειρά ενεργειών σύμφωνα με το άρθρο 10 του ΕΤΠΑ» (CdR 303/95) () 7

εκτιμώντας τη γνωμοδότησή της με θέμα: «Ενίσχυση της μεσογειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Προτάσεις για την εφαρμογή μιας Ευρωμεσογειακής Εταιρικής Σχέσης» (CdR 371/95) () 7

εκτιμώντας τη γνωμοδότησή της με θέμα: «Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Βορρά για τη διαμεθοριακή συνεργασία Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ρωσικής Ομοσπονδίας και περιοχής της θάλασσας των Μπάρεντς» (CdR 10/96 fin) () 7

εκτιμώντας τη γνωμοδότησή της με θέμα: «Παρούσα και μέλλουσα πολιτική της ΕΕ για την περιοχή της Βαλτικής και ιδιαίτερα τις τοπικές και περιφερειακές πτυχές της» (CdR 141/96 fin) () 7

εκτιμώντας τη γνωμοδότησή της με θέμα: «Η κοινοτική πρωτοβουλία Interreg II C και ο δυνητικός ρόλος των τοπικών και περιφερειακών αρχών» (CdR 108/97 fin) () 7

εκτιμώντας τη γνωμοδότησή της με θέμα: «Οι περιφερειακές και τοπικές αρχές και η ευρωμεσογειακή συνεργασία» (CdR 125/97 fin) () 7

εκτιμώντας τη γνωμοδότησή της με θέμα: «Εκτιμήσεις των περιφερειακών και τοπικών αρχών σχετικά με τη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής διαρθρωτικής πολιτικής από το 1999 κι εφεξής» (CdR 131/97 fin) () 7

εκτιμώντας τη γνωμοδότησή της με θέμα: «Πρόγραμμα δράσης 2000: Χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά το 1999, με συνεκτίμηση των προοπτικών διεύρυνσης και των προκλήσεων του 21ου αιώνα» (CdR 303/97 fin) () 7

εκτιμώντας τη γνωμοδότησή της με θέμα: «Πρόταση κανονισμού (ΕΚ) του Συμβουλίου περί των γενικών διατάξεων για τα Διαρθρωτικά Ταμεία» (CdR 167/98 fin) () 7

υιοθέτησε την παρούσα γνωμοδότηση κατά την 26η σύνοδο ολομέλειας της 18ης και 19ης Νοεμβρίου 1998 (συνεδρίαση της 18ης Νοεμβρίου).

1. Γενικές παρατηρήσεις

1.1. Η περιφερειακή και διαρθρωτική πολιτική έχει καθοριστική σημασία για την ανάπτυξη μιας ενωμένης Ευρώπης. Το ένα τρίτο του προϋπολογισμού της ΕΕ διοχετεύεται, μέσω των Διαρθρωτικών Ταμείων, προς τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες, προκειμένου να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για την άρση των διαφορών στο επίπεδο ανάπτυξης. Σε όλη αυτή τη διαδικασία, ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) είναι πρωταρχικός.

1.2. Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με νέους κανόνες για τα Διαρθρωτικά Ταμεία αποτελούν σημαντικό συστατικό στοιχείο της πολιτικής για την προώθηση μιας ισορροπημένης και βιώσιμης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης στην Ευρώπη και για την άρση των διαφορών επιπέδου ανάπτυξης μεταξύ των περιφερειών.

1.3. Η αναθεώρηση των κανόνων πραγματοποιείται σε μια εποχή κατά την οποία οι περιφερειακές και τοπικές αρχές καλούνται να αντιμετωπίσουν σημαντικές αλλαγές που οφείλονται στον ταχύ ρυθμό κοινωνικής και τεχνολογικής ανάπτυξης και στις προκλήσεις που συνεπάγονται οι μεταβολές αυτές και, πιο συγκεκριμένα: πώς να παρακάμψουν τα προβλήματα που συνεπάγεται η ανάπτυξη και πώς να επωφεληθούν καλύτερα από τις δυνατότητες που αυτή προσφέρει.

1.4. Η ΕΤΠ πιστεύει ότι είναι επίσης σημαντικό να αντιμετωπίζεται στην πράξη η διαρθρωτική πολιτική της ΕΕ ως μέρος του αναπτυξιακού έργου που επιτελούν σε όλους τους τομείς τα κράτη μέλη και οι περιφερειακές και τοπικές αρχές.

1.5. Είναι εξίσου καθοριστικό να γίνεται εξ αρχής αντιληπτή η σημασία της αλληλεπίδρασης των παραγόντων στα διάφορα περιφερειακά επίπεδα.

1.6. Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας συνεπάγεται βαθιές αλλαγές στην κοινωνικοοικονομική δομή των δήμων και των περιφερειών. Μέσα σ' αυτά τα πλαίσια, οι περιφερειακές και τοπικές αρχές έχουν την ευθύνη της διασφάλισης μιας αρμονικής και ισορροπημένης ανάπτυξης.

1.7. Οι προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποτελούν ένα συνεκτικό σύνολο και εισάγουν μια αλλαγή σε σχέση με την συνήθη πρακτική, από την άποψη ότι, αυτή τη φορά, καταρτίζεται μια πρόταση Κανονισμού (ΕΚ) του Συμβουλίου σχετικά με τα γενικά πρότυπα που διέπουν τα Διαρθρωτικά Ταμεία, ως κοινή βάση που καλύπτει όλα τα Ταμεία, επί πλέον των ειδικών προτάσεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Προσανατολισμού και Εγγυήσεων - Τμήμα Προσανατολισμού και το Χρηματοδοτικό Μέσο Προσανατολισμού της Αλιείας.

2. Γενική αποστολή του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης

2.1. Η παρούσα γνωμοδότηση για το ΕΤΠΑ παραπέμπει σε μια χωριστή γνωμοδότηση για την πρόταση Κανονισμού (ΕΚ) περί θεσπίσεως γενικών διατάξεων για τα Διαρθρωτικά Ταμεία.

2.2. Το άρθρο 130 Γ της Συνθήκης ΕΚ ορίζει ότι το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) ιδρύεται για να συμβάλει στην εξισορρόπηση των κυριότερων ανισοτήτων που υφίστανται μεταξύ των περιφερειών της Κοινότητας.

2.3. Σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις που προτείνονται για τα Διαρθρωτικά Ταμεία, η βασική αποστολή του ΕΤΠΑ είναι να υποστηρίζει τους στόχους 1 και 2 του άρθρου 1 του προαναφερόμενου Κανονισμού και να συμμετέχει στη χρηματοδότηση διασυνοριακών, διεθνικών και διαπεριφερειακών προγραμμάτων. Το Ταμείο οφείλει επίσης να υποστηρίζει καινοτόμα μέτρα τεχνικής υποστήριξης σε κοινοτικό επίπεδο.

3. Ανάλυση των στόχων του ΕΤΠΑ σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής

3.1. Στόχος 1

3.1.1. Ο στόχος 1 αποβλέπει στην προώθηση της ανάπτυξης και της προσαρμογής των λιγότερο ανεπτυγμένων περιφερειών. Σύμφωνα με την πρόταση, οι περιφέρειες του στόχου 1 περιλαμβάνουν, από τις περιφέρειες επιπέδου NUTS ΙΙ, εκείνες των οποίων το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, μετρούμενο σε μονάδες αγοραστικής δύναμης και υπολογιζόμενο με βάση τα διαθέσιμα κοινοτικά στοιχεία των τριών τελευταίων ετών, είναι κατώτερο από το 75 % του κοινοτικού μέσου όρου. Ο στόχος αυτός περιλαμβάνει επίσης τις εξόχως απομακρυσμένες περιφέρειες και τις περιφέρειες που περιλαμβάνονται στο στόχο 6 για την περίοδο 1995-1999. Η Επιτροπή θα ορίσει μεταγενέστερα τις περιφέρειες του στόχου για την περίοδο 2000-2006.

3.1.2. Οι περιφέρειες που δικαιούνται να επωφεληθούν του στόχου 1 κατά την τρέχουσα περίοδο του προγράμματος, αλλά δεν θα δικαιούνται πλέον για την προσεχή περίοδο, θα λάβουν μεταβατική στήριξη από το στόχο 1 για εξαετή περίοδο.

3.1.3. Η ΕΤΠ αναγνωρίζει τις δυσκολίες που συνεπάγεται ο καθορισμός των περιφερειών που μπορούν να απολαύουν των ευεργετημάτων του στόχου 1, αλλά θεωρεί ότι η Επιτροπή υπέβαλε μια εξισορροπημένη πρόταση που συντάσσεται με τη στάση που υιοθέτησε η ΕΤΠ το Νοέμβριο του 1997.

3.2. Στόχος 2

3.2.1. Σύμφωνα με την πρόταση, ο στόχος 2 περιλαμβάνει τέσσερα διαφορετικά είδη ζωνών που αντιμετωπίζουν προβλήματα κοινωνικοοικονομικής αναδιοργάνωσης και που έχουν επαρκώς μεγάλο πληθυσμό ή έκταση. Περιλαμβάνονται επομένως οι ζώνες που επιχειρούν κοινωνικοοικονομικές μεταβολές στους τομείς της βιομηχανίας και των υπηρεσιών, οι αγροτικές ζώνες που βρίσκονται σε κάμψη, οι αστικές ζώνες σε δυσχερή κατάσταση και οι ζώνες που εξαρτώνται από την αλιεία και βρίσκονται σε κρίση. Ο πληθυσμός των περιφερειών αυτών δεν πρέπει να υπερβαίνει το 18 % του συνολικού πληθυσμού της Κοινότητας. Η συγκέντρωση στα πλαίσια του στόχου 2 διαφορετικών προβληματισμών (αγροτικού, αστικού, μετατροπής και αλιείας) δείχνει τη βούληση της Επιτροπής όσον αφορά την απλοποίηση της κοινοτικής παρέμβασης η οποία και θα πρέπει να καταστεί περισσότερο «αναγνώσιμη». Η ΕΤΠ υπενθυμίζει ότι πιστεύει ότι η απλοποίηση αυτή πρέπει να γίνει επίσης αντιληπτή σε τοπικό επίπεδο από τους φορείς που είναι επιφορτισμένοι με την εφαρμογή των διαρθρωτικών ταμείων.

3.2.2. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη ορίζουν από κοινού ποιες ζώνες μπορούν να επωφεληθούν του στόχου 2. Οι ζώνες που μπορούν σήμερα να επωφεληθούν των στόχων 2 και 5(β) και που δεν θα μπορούν να υπαχθούν στις νέες ζώνες του στόχου 2 θα λάβουν μεταβατική στήριξη για τετραετή περίοδο, σύμφωνα με τους νέους κανόνες του στόχου 2.

3.2.3. Οι επιμέρους διατάξεις για το Στόχο 2 πρέπει να επανεξεταστούν σύμφωνα με τη γνωμοδότηση της ΕΤΠ του Νοεμβρίου 1997 και τη γνωμοδότηση επί της πρότασης κανονισμού με τις γενικές διατάξεις για τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία.

3.2.4. Ο προσδιορισμός των ζωνών που θα μπορούν να υπαχθούν στο στόχο 2 θα είναι δύσκολο έργο σε εθνικό επίπεδο. Είναι σημαντικό για τις περιφέρειες και τις τοπικές αρχές να στηριχθούν οι αποφάσεις στην ευρύτερη δυνατή στατιστική και ποιοτική εξέταση και στην επιδίωξη μιας ισορροπίας μεταξύ των περιφερειών και μεταξύ των μεμονωμένων περιοχών που τις απαρτίζουν.

3.3. Η νέα κοινοτική πρωτοβουλία διασυνοριακής, διεθνικής και διαπεριφερειακής συνεργασίας

3.3.1. Η πρόταση περιορίζει τον αριθμό των κοινοτικών πρωτοβουλιών σε τρεις, έτσι ώστε η κάθε πρωτοβουλία λαμβάνει τη στήριξη ενός από τα Διαρθρωτικά Ταμεία. Ωστόσο, η ΕΤΠ υπενθυμίζει τη σύστασή της σχετικά με την ανάγκη για την καθιέρωση ενός πρόσθετου μέσου με σκοπό την παρακολούθηση της διαρθρωτικής αλλαγής σε βιομηχανική και τομεακή κλίμακα και της στρατιωτικής μετατροπής, ώστε να καταστεί δυνατή η αντιμετώπιση απρόβλεπτων κρίσεων κατά τον ενδεδειγμένο τρόπο.

3.3.2. Η Επιτροπή προτείνει η χρηματοδότηση του ΕΤΠΑ να αξιοποιηθεί για την προώθηση της διασυνοριακής, διεθνικής και διαπεριφερειακής συνεργασίας που αποσκοπεί στην τόνωση μιας αρμονικής και ισορροπημένης ανάπτυξης και χωροταξίας.

3.3.3. Η νέα αυτή πρωτοβουλία συνιστά λοιπόν σημαντικό μέρος των δεσμεύσεων του ΕΤΠΑ. Η ΕΤΠ θα παρακολουθεί με προσοχή την αποτελεσματικότητα της κοινοτικής πρωτοβουλίας κατά την εφαρμογή της.

3.3.4. Κάθε σχέδιο που περιλαμβάνεται στις κοινοτικές πρωτοβουλίες, πρέπει να χρηματοδοτείται από ένα μόνο ταμείο. Ωστόσο, ο κανονισμός επιτρέπει, ως συνήθως, την επέκταση της χρηματοδότησης σε όλες τις δράσεις που απαιτούνται για την εφαρμογή του εκάστοτε σχεδίου.

3.4. Πρωτοποριακές δράσεις

3.4.1. Τα Ταμεία θα μπορούσαν, με πρωτοβουλία της Επιτροπής και με ανώτατο όριο το 0,7 % του ετήσιου προϋπολογισμού τους, να χρηματοδοτούν πρωτοποριακές δράσεις σε κοινοτικό επίπεδο. Τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν μελέτες, πρότυπα προγράμματα και ανταλλαγές εμπειριών.

3.4.2. Ο κάθε τομέας προτύπων προγραμμάτων θα πρέπει να χρηματοδοτείται από ένα μόνο Ταμείο. Ο Κανονισμός επιτρέπει να διευρύνεται, όπως είθισται, η χρηματοδότηση ώστε να περιλαμβάνει όλα τα μέτρα που απαιτούνται για την υλοποίηση ενός προτύπου προγράμματος.

3.5. Τεχνική υποστήριξη

3.5.1. Τα Ταμεία θα μπορούν, με πρωτοβουλία της Επιτροπής ή εξ ονόματος της και με ανώτατο όριο το 0,3 % των αντίστοιχων ετησίων προϋπολογισμών, να χρηματοδοτούν τα προπαρασκευαστικά μέτρα και τα μέτρα παρακολούθησης, αξιολόγησης και εξακρίβωσης που απαιτούνται για την εφαρμογή των Διαρθρωτικών Ταμείων.

3.5.2. Οι λεπτομέρειες της τεχνικής αυτής υποστήριξης καθορίζονται στο άρθρο 22.

4. Σκοπός και κύρια σημεία της πρότασης Κανονισμού του ΕΤΠΑ

4.1. Σύμφωνα με την πρόταση, ο Κανονισμός έχει σκοπό να διευκρινίσει τα είδη δράσεων και τα έργα περιφερειακής ανάπτυξης που μπορούν να χρηματοδοτηθούν από το ΕΤΠΑ.

4.2. Εκτός από τον πρόλογο, η πρόταση Κανονισμού αποτελείται από εννέα μόνο άρθρα, τα πέντε από τα οποία αφορούν τις γενικές διοικητικές ρυθμίσεις. Τα άρθρα 1 έως 4 ορίζουν την αποστολή του Ταμείου, το άρθρο 2 το πεδίο εφαρμογής του, το άρθρο 3 τους κανόνες της κοινοτικής πρωτοβουλίας και το άρθρο 4 τους κανόνες των πρωτοποριακών μέτρων.

4.3. Η ΕΤΠ εκφράζει την ικανοποίησή της για την διαρθρωτική σαφήνεια που επιτυγχάνεται μεταξύ του Γενικού Κανονισμού και των κανονισμών των διαφόρων Ταμείων.

5. Αξιολόγηση του σχεδίου Κανονισμού του ΕΤΠΑ

5.1. Πρόλογος

5.1.1. Κατά τη γνώμη της ΕΤΠ, ο Πρόλογος απαρτίζει ένα συνεκτικό σύνολο. Επίσης, από το σχέδιο Κανονισμού προκύπτει σαφώς ότι υπάρχουν διάφορα Ταμεία, το καθένα με ξεχωριστούς στόχους. Έτσι, για παράδειγμα, το σημείο 4 αναφέρεται στη χρηματοδότηση που παρέχεται για την αρμονική, ισορροπημένη και βιώσιμη ανάπτυξη οικονομικών δραστηριοτήτων. Εντούτοις, στο συνολικό χώρο της περιφερειακής ανάπτυξης, θα έπρεπε να δίνεται επίσης προσοχή σε άλλες πτυχές της κοινωνίας. Προς το παρόν, οι δραστηριότητες που αφορούν κάποιες απ' αυτές τις πτυχές, χρηματοδοτούνται μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου. Λόγω των υφιστάμενων διαδικαστικών δυσχερειών, η ΕΤΠ φρονεί ότι, προκειμένου να διευκολυνθεί ο γενικότερος προγραμματισμός της ανάπτυξης, είναι απαραίτητος ένας μεγαλύτερος συντονισμός μεταξύ των διαφόρων Διαρθρωτικών Ταμείων.

5.1.2. Στο σημείο 5 διατυπώνονται οι περιβαλλοντικοί στόχοι και οι όροι, πιο λεπτομερώς απ' ό,τι σε άλλα σημεία. Για λόγους σαφήνειας, θα έπρεπε να γίνεται συγκεκριμένη αναφορά, στο σημείο αυτό, στις ενισχύσεις για διεθνοποίηση των ΜΜΕ μέχρι και το επίπεδο της παγκοσμιοποίησης, για όλες τις περιπτώσεις, ως τμήμα της στήριξης της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Πρέπει επίσης να αναφερθεί η σημασία της εξασφάλισης των υδάτινων πόρων που απαιτούνται για την αναχαίτιση και καταπολέμηση της υποβάθμισης και της διάβρωσης του εδάφους, καθώς και για τη διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης μεγάλων περιοχών της ΕΕ.

5.1.3. Επειδή μία από τις αποστολές του ΕΤΠΑ είναι η προώθηση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής μέσω της διόρθωσης των περιφερειακών ανισορροπιών και της συμμετοχής στην ανάπτυξη και την μετατροπή των περιφερειών, η Επιτροπή των Περιφερειών είναι της γνώμης ότι είναι σκόπιμο να γίνεται αναφορά στα κριτήρια του περιφερειακού και του νησιωτικού χαρακτήρα ως στοιχεία που προκαλούν μια σειρά διαρθρωτικών μειονεκτημάτων, σύμφωνα με το άρθρο 158 της Συνθήκης του Άμστερνταμ. Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 299 της Συνθήκης του Άμστερνταμ, πρέπει να γίνεται αναφορά στο κριτήριο του άκρως περιφερειακού χαρακτήρα, ώστε να λαμβάνεται υπόψη η απομακρυσμένη θέση και τα μόνιμα μειονεκτήματα των ενδιαφερόμενων περιοχών. Τέλος, πρέπει να αναφέρεται και το κριτήριο του περιφερειακού χαρακτήρα μίας περιοχής, όχι μόνο λόγω των ειδικών προβλημάτων που καλείται να αντιμετωπίσει εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης, αλλά επίσης και λόγω των ειδικών αναγκών διαμόρφωσης και διάρθρωσης των απομακρυσμένων περιφερειών, ανάλογα με τη διάρθρωση της κάθε μίας και με τη θέση που κατέχει στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής επικράτειας.

5.2. Άρθρο 1. Αποστολή του Ταμείου

5.2.1. Η διατύπωση του άρθρου είναι αρκετά γενική, αλλά ταυτόχρονα και αρκετά ακριβής, και ως εκ τούτου η ΕΤΠ δεν έχει να διατυπώσει καμία παρατήρηση επ'αυτού.

5.3. Άρθρο 2. Πεδίο εφαρμογής του Ταμείου

5.3.1. Το άρθρο αυτό είναι το πιο σημαντικό του σχεδίου Κανονισμού, δεδομένου ότι θεσπίζει τις κατηγορίες και τις ζώνες που μπορούν να χρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ. Η ΕΤΠ πιστεύει, υπό το φως της πρότασης, ότι οι ευρωπαϊκές περιφερειακές και τοπικές αρχές έχουν τη δυνατότητα να αναπτύσσουν δράσεις στις περιοχές εκείνες που θεωρούν κατάλληλες για την προώθηση μιας ισορροπημένης και βιώσιμης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, σύμφωνα με τις προοπτικές εξέλιξης που διαθέτουν.

5.3.2. Με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε δήμου ή περιφέρειας και με συνεκτίμηση της εξέλιξης της διαδικασίας της ευρωπαϊκής οικοδόμησης, ο κατάλογος των ζωνών που πρέπει να στηριχθούν κατά προτεραιότητα θα πρέπει να περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις της παραγωγικής δομής και των υπηρεσιών, προκειμένου να παρασχεθεί βοήθεια στις επιχειρήσεις, και ιδιαίτερα στις ΜΜΕ, για να προσαρμοστούν στην ενιαία αγορά και στο Ευρώ με ανταγωνιστικούς όρους.

5.3.3. Η ΕΤΠ επισημαίνει τη σημασία της συγχρηματοδότησης από το ΕΤΠΑ των επενδύσεων για έργα υποδομής. Εξάλλου, δεν κατανοεί τη στάση της Επιτροπής έναντι της επιθυμίας των τοπικών και περιφερειακών αρχών για συμμετοχή σε τέτοιου είδους επενδύσεις σε, μεταξύ άλλων, πρώην βιομηχανικές περιοχές, τη στιγμή που κατά τη γνώμη τους ο εκσυγχρονισμός των μεταφορικών υποδομών στις εν λόγω περιοχές είναι αναγκαίος.

5.3.4. Με δεδομένη τη μεγάλη σημασία του πολιτισμού για την ταυτότητα και τη ζωτικότητα τοπικών και περιφερειακών αρχών, είναι πρωταρχικό, σε ένα όλο και περισσότερο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, να εξασφαλίζεται ότι οι οικονομικές και πολιτιστικές δραστηριότητες σε όλες τις μορφές έκφρασής τους θα λαμβάνονται υπόψη στα πλαίσια της περιφερειακής ανάπτυξης. Η ΕΤΠ προτείνει, επομένως, να συμπεριληφθούν στους τομείς που ενισχύονται σύμφωνα με το άρθρο 2, οι πολιτιστικές δραστηριότητες που είναι σημαντικές από την άποψη της διαρθρωτικής πολιτικής - συμπεριλαμβανομένων, εκτός άλλων, εκείνων που σχετίζονται με την αξιοποίηση των πολιτιστικών αγαθών και με την ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού.

5.3.5. Η Επιτροπή των Περιφερειών υπογραμμίζει ότι στο πεδίο παρέμβασης του ΕΤΠΑ πρέπει να περιληφθούν, μαζί με τα διευρωπαϊκά δίκτυα, τα έργα υποδομής περιφερειακού και διαπεριφερειακού ενδιαφέροντος στους τομείς των μεταφορών, των τηλεπικοινωνιών και της ενέργειας, και να δοθεί παράλληλα προσοχή στις νησιωτικές, τις άκρως απομακρυσμένες, τις ορεινές αγροτικές και τις απομακρυσμένες περιφέρειες, που παρουσιάζουν ιδιαίτερα διαρθρωτικά μειονεκτήματα.

5.4. Άρθρο 3. Κοινοτική πρωτοβουλία για τη διασυνοριακή, διεθνική και διαπεριφερειακή συνεργασία

5.4.1. Η κοινοτική πρωτοβουλία, το αναθεωρημένο πρόγραμμα Interreg, επιδρά επί της διασυνοριακής, διεθνικής και διαπεριφερειακής συνεργασίας που αποσκοπεί στην προώθηση μιας αρμονικής και ισορροπημένης ανάπτυξης και χωροταξίας στην Ευρώπη.

5.4.2. Η χρηματοδότηση του προγράμματος καλύπτεται αποκλειστικά από το ΕΤΠΑ, οι δραστηριότητες όμως που χρηματοδοτούνται μπορούν να ανήκουν σε είδος δραστηριοτήτων που παραδοσιακά υπάγονται στην αρμοδιότητα των άλλων Διαρθρωτικών Ταμείων.

5.4.3. Η ΕΤΠ σημειώνει με ικανοποίηση τις προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με το περιεχόμενο και τη χρηματοδότηση. Το γεγονός ότι η χρηματοδότηση θα προέρχεται από ένα μόνο Ταμείο, μπορεί να διευκολύνει την εφαρμογή. Η προτεινόμενη διαδικασία αποτελεί επίσης μια καλή ευκαιρία για να δοκιμασθεί η αρχή του ενιαίου Ταμείου. Με εξαίρεση ορισμένα προβλήματα, τα προγράμματα Interreg είχαν ευρεία αποτελεσματικότητα και υπάρχει μεγάλη ανάγκη συνεργασίας διασυνοριακού, διεθνικού και διαπεριφερειακού χαρακτήρα.

5.4.4. Δεδομένου ότι οι λεπτομερείς κανόνες βρίσκονται στη φάση της κατάρτισης, η ΕΤΠ θα επιθυμούσε να επιστήσει την προσοχή σε ορισμένα ζητήματα που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για τους νέους κανόνες και τις εργασίες της Επιτροπής.

5.4.5. Η κοινοτική πρωτοβουλία απαρτίζεται από τρία μέρη: διασυνοριακή, διεθνική και διαπεριφερειακή συνεργασία. Η ΕΤΠ θα επιθυμούσε να επικεντρωθεί ειδικότερα το πρόγραμμα αυτό στην ενίσχυση της συμμετοχής των περιφερειακών και τοπικών αρχών στη διασυνοριακή και διαπεριφερειακή συνεργασία, δεδομένου ότι, για την προώθηση της διεθνικής συνεργασίας, υπάρχουν πολλές ευκαιρίες σε εθνικό επίπεδο.

5.4.6. Στο πλαίσιο της εφαρμογής της πρωτοβουλίας Interreg, η ΕΤΠ θεωρεί ότι θα πρέπει δοθεί ιδιαίτερη προσοχή, τόσο σε ποσοτικό όσο και σε ποιοτικό επίπεδο, στις διαδικασίες συνεργασίας και διαμόρφωσης των κατάλληλων περιφερειακών διαρθρώσεων, με σκοπό την εντατικοποίηση των σχέσεων μεταξύ των μικρότερων οικονομικών και κοινωνικών ζωνών που τις αποτελούν, ώστε να επιτευχθεί η διαμόρφωση και δημιουργία νέων ολοκληρωμένων λειτουργικών, οικονομικών και πολιτιστικών ζωνών, βάσει πάντα της θέσης που κατέχει η κάθε περιοχή στην περιφερειακή διάρθρωση της Ευρώπης.

5.4.7. Στο πεδίο της διασυνοριακής συνεργασίας, η ΕΤΠ θα επιθυμούσε να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην εξάλειψη των προβλημάτων στα οποία προσκρούει η διασυνοριακή συνεργασία στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.

5.4.8. Στο πλαίσιο των προγραμμάτων MEDA, Phare και Tacis, φάνηκε ότι τα σχέδια διασυνοριακής συνεργασίας στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, στην πράξη, αντιμετώπισαν πολυάριθμα ειδικά προβλήματα, πράγμα που επέδρασε αρνητικά στη συνεργασία. Απαιτείται επομένως μια διασαφήνιση των διαδικασιών ώστε οι δράσεις της νέας πρωτοβουλίας του ΕΤΠΑ να συντονίζονται καλύτερα με τα προγράμματα MEDA, Phare και Tacis, ιδίως όσον αφορά τα διασυνοριακά στοιχεία τους.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι περιφερειακές και τοπικές αρχές αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για τη διασυνοριακή συνεργασία, η ΕΤΠ προσφέρει τη συνεργασία της για συμμετοχή στη διαδικασία αυτή και για εξεύρεση συγκεκριμένων λύσεων.

5.4.9. Σήμερα, αποκτά ιδιαίτερη σημασία, καθώς οδεύουμε προς τη διεύρυνση της ΕΕ η συνεργασία μεταξύ του προγράμματος Phare και της νέας πρωτοβουλίας για τη διασυνοριακή, διεθνική και διαπεριφερειακή συνεργασία. Μία καλή συνεργασία θα βοηθήσει και για την άρση των προβλημάτων που ενδέχεται να προκύψουν στις παραμεθόριες περιφέρειες της ΕΕ κατά τη διαδικασία της διεύρυνσης.

5.4.10. Κατά τον ίδιο τρόπο, θα πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερος συντονισμός μεταξύ της νέας πρωτοβουλίας και του προγράμματος MEDA, με σκοπό οι περιφερειακές και τοπικές αρχές να συμμετέχουν πιο ενεργά στην Ευρωμεσογειακή Συμφωνία Σύνδεσης που επετεύχθη στη διάσκεψη της Βαρκελώνης το Νοέμβριο του 1995. Με τον τρόπο αυτό, και μέσω της αποκεντρωμένης συνεργασίας, θα συμβάλουν στην επίτευξη μιας ζώνης ειρήνης, σταθερότητας και προόδου στη Μεσόγειο.

5.4.11. Σε συνδυασμό με τη νέα κοινοτική πρωτοβουλία, η διασυνοριακή συνεργασία που πραγματοποιείται στα πλαίσια του προγράμματος Tacis θα μπορούσε να αποβεί ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό μέσο για την καθιέρωση της συνεργασίας μεταξύ της Ρωσίας και των παραμεθόριων περιφερειών της ΕΕ. Αυτές ακριβώς οι παραμεθόριες περιφέρειες της Ευρώπης εμφανίζουν τις μεγαλύτερες διαφορές στο επίπεδο ανάπτυξης, τόσο ως προς το βιοτικό επίπεδο, όσο και ως προς την αποτελεσματικότητα των δημοκρατικά εκλεγμένων τοπικών και περιφερειακών αρχών.

5.4.12. Η ΕΤΠ θεωρεί επίσης ότι αυτή η νέα πρωτοβουλία οφείλει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή στις ζώνες και περιφέρειες που διαθέτουν μια κοινή πολιτιστική καλλιέργεια ή μειονοτική γλώσσα, που εκτείνεται εκατέρωθεν των συνόρων.

5.4.13. Η διαπεριφερειακή συνεργασία είναι μία από τις καθοριστικές πτυχές για την οικοδόμηση της Ευρώπης. Η ΕΤΠ επιθυμεί να επισημάνει τη σημασία της συνεργασίας αυτής. Για να αυξηθεί η συνοχή της Ευρώπης, είναι πρωταρχικό να επιτευχθεί ένα καλό επίπεδο αλληλοκατανόησης στο εσωτερικό της Ευρώπης. Η νέα κοινοτική πρωτοβουλία παρέχει τα μέσα για την επίτευξη του σκοπού αυτού.

5.4.14. Οι κανόνες της νέας πρωτοβουλίας για τη διασυνοριακή, διεθνική και διαπεριφερειακή συνεργασία θα πρέπει να επιτρέψουν τη δημιουργία συνδυασμών μεταξύ προγραμμάτων, ιδιαίτερα μεταξύ διασυνοριακής και διαπεριφερειακής συνεργασίας.

5.4.15. Η ΕΤΠ θεωρεί ότι στο εσωτερικό της πρωτοβουλίας για τη συνεργασία διασυνοριακού, διεθνικού και διαπεριφερειακού χαρακτήρα επιβάλλεται να προβλεφθούν ειδικές δράσεις διαπεριφερειακής συνεργασίας μεταξύ των υπερπεριφερειακών ζωνών.

5.5. Άρθρο 4. Πρωτοποριακά μέτρα

5.5.1. Τα πρωτοποριακά μέτρα περιλαμβάνουν μελέτες που πραγματοποιούνται με πρωτοβουλία της Επιτροπής, πρότυπα προγράμματα και ανταλλαγές εμπειριών σχετικών με την καινοτομία.

5.5.2. Η ΕΤΠ στηρίζει την πρόταση της Επιτροπής, με την έννοια ότι τα πρωτοποριακά μέτρα έχουν αποδείξει τη σημασία τους για τις περιφέρειες και τους δήμους. Τα προγράμματα που πραγματοποιήθηκαν με πρωτοβουλία της Επιτροπής είχαν επίσης σημαντική επίδραση. Επί πλέον, οι περιφέρειες και οι δήμοι κατόρθωσαν να καθιερώσουν μια στενή συνεργασία με την Επιτροπή, που συνέβαλε στην αύξηση της αλληλοκατανόησης.

5.5.3. Ιδιαίτερα ικανοποιητική είναι επίσης η διαπίστωση ότι τα πρωτοποριακά μέτρα μπορούν να χρηματοδοτηθούν μέσω του ΕΤΠΑ, με τη διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής σε τομείς που καλύπτονται από άλλα Διαρθρωτικά Ταμεία. Η πρόταση αποδεικνύει την έλλειψη προκαταλήψεων της Επιτροπής, καθώς και την κατανόηση των αναγκών των περιφερειακών και τοπικών αρχών. Η ΕΤΠ ελπίζει ότι η Επιτροπή θα θεσπίσει απλούς και αποτελεσματικούς κανόνες για τις διαδικασίες, καθώς και ότι θα ενθαρρύνει όλως ιδιαιτέρως την απλοποίηση των κανόνων που άπτονται της επιλεξιμότητας των δαπανών, την καθιέρωση δημοσιονομικού ελέγχου εκ των υστέρων και τη διαμόρφωση μηχανισμών για την κοινή κατανομή των κινδύνων στην περίπτωση των προγραμμάτων πιο περιορισμένης κλίμακας.

5.5.4. Στο χώρο των πρωτοποριακών μέτρων, η ΕΤΠ επιθυμεί να επιστήσει την προσοχή στο γεγονός ότι, πρόσφατα, η Επιτροπή αποφάσισε να δίνει προτεραιότητα στα προγράμματα μεγαλύτερης οικονομικής εμβέλειας, πράγμα που συνεπάγεται τη μείωση του αριθμού των προγραμμάτων που συγχρηματοδοτούνται. Η ΕΤΠ κατανοεί το γενικότερο περιβάλλον που δικαιολογεί κάτι τέτοιο, εκφράζει όμως την αποφασιστική της αντίθεση προς την τάση αυτή.

5.5.5. Πολλές περιφέρειες και δήμοι της Ευρώπης είναι πολύ μικροί και, όταν στηρίζονται προγράμματα μεγάλης κλίμακας, έχουν ελάχιστες δυνατότητες να συμμετάσχουν. Έχει, επομένως, καθοριστική σημασία να παρέχει η Επιτροπή μια ευκαιρία στα περιορισμένης κλίμακας πρωτοποριακά προγράμματα, και μεταξύ αυτών σε κείνα που προέρχονται από την κοινωνία των πολιτών. Οι μικρές περιφέρειες και δήμοι χρειάζονται κι αυτές καινοτομίες για να προσαρμοστούν στον εντατικό ρυθμό της ανάπτυξης.

5.5.6. Η ΕΤΠ αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στο να καταστεί δυνατή η διαπεριφερειακή συνεργασία, στα πλαίσια των πρωτοποριακών δράσεων. Συγκεκριμένα, υποστηρίζει τη συνέχιση και τη βελτίωση της διαδικασίας των προγραμμάτων ECOS-Ouverture και Recite, προκειμένου να επιτευχθεί μεγαλύτερος συντονισμός μεταξύ των μέτρων που χρηματοδοτεί το ΕΤΠΑ και εκείνων που περιλαμβάνονται στα προγράμματα MEDA, Phare και Tacis.

5.6. Άρθρα 5-9

5.6.1. Η ΕΤΠ δεν έχει να διατυπώσει καμία παρατήρηση σχετικά με τα άρθρα αυτά.

6. Συμπέρασμα

Η παρούσα γνωμοδότηση αποτελεί ένα ανεξάρτητο συμπλήρωμα της γνωμοδότησης της ΕΤΠ για το Γενικό Κανονισμό και η ΕΤΠ ζητά από την Επιτροπή να αναθεωρήσει την πρόταση Κανονισμού του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις της ΕΤΠ. Ζητά επίσης από την Επιτροπή να λάβει υπόψη της τις προτάσεις που διατυπώνει η ΕΤΠ στην παρούσα γνωμοδότηση, κατά την θέσπιση των συγκεκριμένων κανόνων της νέας πρωτοβουλίας για τη διασυνοριακή, διεθνική και διαπεριφερειακή συνεργασία και των πρωτοποριακών δράσεων και, συνεπώς, να αναθεωρήσει και τους κανόνες των προγραμμάτων MEDA, Phare και Tacis έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα αποτελεσματικό σύστημα προγραμματισμού και εφαρμογής διασυνοριακών και διαπεριφερειακών προγραμμάτων.

Βρυξέλλες, 18 Νοεμβρίου 1998.

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής των Περιφερειών

Manfred DAMMEYER

() ΕΕ C 176 της 9.6.1998, σ. 35.

() ΕΕ C 100 της 2.4.1996, σ. 72.

() ΕΕ C 100 της 2.4.1996, σ. 124.

() ΕΕ C 126 της 29.4.1996, σ. 12.

() ΕΕ C 337 της 11.11.1996, σ. 7.

() ΕΕ C 42 της 10.2.1997, σ. 6.

() ΕΕ C 244 της 11.8.1997, σ. 19.

() ΕΕ C 64 της 27.2.1998, σ. 59.

() ΕΕ C 64 της 27.2.1998, σ. 5.

() ΕΕ C 64 της 27.2.1998, σ. 40.

() ΕΕ C 373 της 2.12.1998, σ. 1.