51998AC0797

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την «Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου που τροποποιεί τις οδηγίες 89/48/ΕΟΚ και 92/51/ΕΟΚ σχετικά με το γενικό σύστημα αναγνώρισης των επαγγελματικών διπλωμάτων και συμπληρώνει τις οδηγίες 77/452/ΕΟΚ, 77/453/ΕΟΚ, 78/686/ΕΟΚ, του οδοντιάτρου, του κτηνιάτρου, της μαίας, του αρχιτέκτονα, του φαρμακοποιού και του ιατρού (υποβλήθηκε από την Επιτροπή)» () (98/C 235/11)

Στις 16 Δεκεμβρίου 1997, το Συμβούλιο αποφάσισε, σύμφωνα με το άρθρο 198 της Συνθήκης περί ιδρύσεως των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, να ζητήσει τη γνώμη της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την ανωτέρω πρόταση.

Το τμήμα κοινωνικών, οικογενειακών, εκπαιδευτικών και πολιτισμικών θεμάτων στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΟΚΕ, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 15 Μαΐου 1998, με βάση την εισηγητική έκθεση της κυρίας Sigmund.

Κατά την 355η σύνοδο ολομέλειάς (συνεδρίαση της 27ης Μαΐου 1998), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε, με 115 ψήφους υπέρ και 2 αποχές, την ακόλουθη γνωμοδότηση

1. Εισαγωγή

Η Επιτροπή, υποβάλλοντας την πρωτοβουλία SLIM (Simpler Legislation for the Internal Market - απλοποίηση των νομικών διατάξεων στην ενιαία αγορά) κίνησε μια διαδικασία βάσει της οποίας μικρές ομάδες εμπειρογνωμόνων επεξεργάζονται προτεινόμενα μέτρα για την απλοποίηση της κοινοτικής νομοθεσίας περί εσωτερικής αγοράς με την ευρύτερη έννοια. Το πρότυπο σχέδιο του 1996 οδήγησε στη δημιουργία τεσσάρων ομάδων εκ των οποίων μια ασχολήθηκε με τις νομικές διατάξεις που αφορούν την αμοιβαία αναγνώριση διπλωμάτων. Η ομάδα αυτή υπέβαλε τον Οκτώβριο 1996 την έκθεσή της, τα κυριότερα σημεία της οποία είναι τα εξής:

- Διατηρείται η ισχύς των τομεακών οδηγιών.

- Διατηρούνται οι συμβουλευτικές επιτροπές, αλλά προτείνεται η απλοποίηση του διορισμού και ο περιορισμός του αριθμού των μελών τους και η βελτίωση της μεθόδου εργασίας των επιτροπών αυτών.

- Οι νομικές και διοικητικές διαδικασίες που ισχύουν σε ορισμένα κράτη μέλη σχετικά με την αναγνώριση πρέπει να αναθεωρηθούν και ενδεχομένως να απλοποιηθούν ή να καταστούν πληρέστερες.

- Απλοποιείται η διαδικασία ενημέρωσης των καταλόγων διπλωμάτων που αναγνωρίζονται αυτομάτως.

- Οι διατάξεις σχετικά με την βασική και επαγγελματική κατάρτιση που περιλαμβάνουν οι τομεακές οδηγίες θα προσανατολίζονται περισσότερο προς την αναγνώριση των ικανοτήτων και το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα παρά προς την θέσπιση αυστηρών κανόνων ως προς το περιεχόμενό τους.

Με το σχέδιο οδηγίας που υποβάλλει η Επιτροπή υλοποιεί ένα μέρος των προτάσεων των εμπειρογνωμόνων της ομάδας SLIM. Στις γενικές παρατηρήσεις της αιτιολογικής έκθεσης, η Επιτροπή δηλώνει ότι προτίθεται να λάβει περαιτέρω τυπικές αποφάσεις το 1998 με τις οποίες θα υλοποιηθούν οι προτάσεις των συμβουλευτικών επιτροπών περί απλοποιήσεως.

2. Γενικές παρατηρήσεις

2.1. Η ΟΚΕ συγχαίρει την Επιτροπή για την πρόταση οδηγίας η οποία συμβάλλει ώστε το έργο της Ένωσης να καταστεί σαφέστερο και αποτελεσματικότερο, χωρίς να διακυβεύονται τα νόμιμα δικαιώματα των πολιτών.

Η ΟΚΕ θεωρεί ότι η πρόταση της Επιτροπής αποτελεί ουσιαστική συμβολή στο συμβόλαιο εμπιστοσύνης για την απασχόληση.

2.2. Στις γενικές παρατηρήσεις της πρότασης οδηγίας η Επιτροπή εξετάζει λεπτομερώς το θέμα της μεταρρύθμισης των συμβουλευτικών επιτροπών για τα επαγγέλματα στον τομέα της ιατρικής.

Θίγει τα ακόλουθα σημεία:

- απλοποίηση της διαδικασίας διορισμού 7

- μείωση του αριθμού των μελών 7

- παράταση της διάρκειας της θητείας 7

- διεύρυνση των αρμοδιοτήτων.

2.3. Το ρυθμιστικό μέρος της πρότασης οδηγίας περιλαμβάνει κυρίως τα ακόλουθα στοιχεία:

- Η έννοια της «νομοθετικά κατοχυρωμένης εκπαίδευσης» που συναντάται ήδη στη λεγόμενη «δεύτερη οδηγία αναγνώρισης» (92/51/ΕΟΚ), εισάγεται στη λεγόμενη «1η οδηγία αναγνώρισης» (89/48/ΕΟΚ) (άρθρο 1) 7

- Η ομάδα συντονισμού εξουσιοδοτείται να γνωμοδοτεί (άρθρο 2) 7

- Η απλοποιημένη διαδικασία ενημέρωσης των καταλόγων των διπλωμάτων που προβλέπεται στην οδηγία «ιατροί» επεκτείνεται σε όλες τις τομεακές οδηγίες. Εξαιρείται η οδηγία «αρχιτέκτονες», δεδομένου ότι στην οδηγία αυτή προβλέπεται ήδη μια ειδική και αποτελεσματική διαδικασία (άρθρο 3) 7

- Προτείνεται να διασαφηνισθεί η κατάσταση των μεταναστών, υπηκόων κρατών μελών, που έλαβαν την εκπαίδευσή τους εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (άρθρο 5) 7

- Εισάγεται η δυνατότητα ειδικής προσφυγής κατά των αποφάσεων των κρατών μελών σχετικά με αιτήσεις αναγνώρισης (άρθρο 6).

3. Ειδικές παρατηρήσεις

Με την εξέταση του εγγράφου της Επιτροπής, η ΟΚΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με πληροφορίες διαφορετικής σημασίας από νομική άποψη: το κείμενο σχετικά με την μεταρρύθμιση των συμβουλευτικών επιτροπών έχει ενημερωτικό χαρακτήρα, διότι οι σχετικές αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί ακόμη. Αντιθέτως, το σχέδιο οδηγίας περιλαμβάνει συγκεκριμένες προτάσεις για ένα κείμενο με νομικώς δεσμευτικό χαρακτήρα.

3.1. Η μεταρρύθμιση των συμβουλευτικών επιτροπών

Η ΟΚΕ θεωρεί σκόπιμο, προτού προβεί στη λεπτομερή εξέταση των προτάσεων της Επιτροπής, να υπενθυμίσει τη σύνθεση και τον τρόπο εργασίας των συμβουλευτικών επιτροπών που λειτουργούν στα πλαίσια των τομεακών οδηγιών.

Τα μέλη των συμβουλευτικών επιτροπών είναι εμπειρογνώμονες με συμβουλευτικά καθήκοντα. Σκοπός των επιτροπών αυτών, κατά τη σύστασή τους, ήταν να διευκολύνουν και διασφαλίσουν την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την διάρθρωση και το περιεχόμενο των εκπαιδευτικών συστημάτων. Ώπως ήταν φυσικό, αυτή η ανάγκη για πληροφόρηση έχει ικανοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό και γι'αυτό, η αρμόδια ομάδα SLIM πρότεινε την επιλογή μιας προσέγγισης με κριτήριο τα αποτελέσματα και τις απαιτήσεις σχετικά με την άσκηση ενός συγκεκριμένου επαγγέλματος.

Οι προτάσεις μεταρρύθμισης που υπέβαλε η ομάδα SLIM δεν αφορούν τις επιτροπές Ανωτέρων Υπαλλήλων, οι οποίες διαφέρουν από τις συμβουλευτικές επιτροπές όσον αφορά τον τρόπο λειτουργίας. Οι επιτροπές Ανωτέρων Υπαλλήλων είναι εξουσιοδοτημένες να λαμβάνουν αποφάσεις και λειτουργούν επίσης στα πλαίσια της διαδικασίας επιτροπολογίας.

3.1.1. Απλοποίηση της διαδικασίας διορισμού

Στην παρούσα κατάσταση, τα κράτη μέλη ανακοινώνουν τον κατάλογο εμπειρογνωμόνων στο Συμβούλιο, το οποίο λαμβάνει την επίσημη απόφαση. Όπως αποδείχθηκε, πρόκειται για μια εξαιρετικά χρονοβόρα διαδικασία, η οποία, στη χείριστη περίπτωση, ολοκληρώνεται λίγο πριν λήξει η θητεία της ενδιαφερόμενης επιτροπής, επειδή το Συμβούλιο δεν λαμβάνει την απόφασή του εάν δεν λάβει και την τελευταία ανακοίνωση. Συνεπώς, η δραστηριότητα μιας επιτροπής διακυβευόταν ευθύς εξαρχής για τυπικούς λόγους.

Για τους λόγους αυτούς, η ΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση της Επιτροπής να απλοποιηθεί η διαδικασία κατά τέτοιο τρόπο, ώστε τα κράτη μέλη να κοινοποιούν τον κατάλογο των εκπροσώπων τους κατευθείαν στην Επιτροπή.

3.1.2. Μείωση του αριθμού των μελών

Προς το παρόν, κάθε κράτος μέλος διορίζει τρία τακτικά (έναν εκπρόσωπο που ασκεί το επάγγελμα, έναν εκπρόσωπο εκπαιδευτικού ιδρύματος και έναν εκπρόσωπο της αρμόδιας αρχής) και τρία αναπληρωματικά μέλη με αποτέλεσμα να απαρτίζεται κάθε επιτροπή από 90 μέλη.

Η ΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη των εμπειρογνωμόνων της ομάδας SLIM και της Επιτροπής ότι η σύνθεση των επιτροπών πρέπει να περιοριστεί προκειμένου να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητά τους. Σημαντικό επιχείρημα της πρότασης αυτής είναι ο παράγων του κόστους: σε περίπτωση διεύρυνσης της Ένωσης οι επιτροπές αυτές θα έχουν έξι επιπλέον μέλη από κάθε νέο κράτος μέλος.

Η πρόταση της Επιτροπής να περιορισθεί η σύνθεση των επιτροπών σε ένα πλήρες και ένα αναπληρωματικό μέλος (ένας εμπειρογνώμονας που ασκεί το επάγγελμα και ένας εμπειρογνώμονας από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα) φαίνεται λογική και προσαρμοσμένη στην αποστολή των επιτροπών αυτών.

Η προαναφερθείσα εξέλιξη όσον αφορά την αποστολή των συμβουλευτικών επιτροπών και η αντίδραση της Επιτροπής σχετικά με την εξέλιξη αυτή, η οποία αντικατοπτρίζεται στην προσαρμογή και στη διεύρυνση της αποστολής των επιτροπών στα πλαίσια μιας πιο πραγματιστικής προσέγγισης, σημαίνουν ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να διορίζουν εκπροσώπους του επαγγέλματος ως τακτικά μέλη των συμβουλευτικών επιτροπών. Δεν κρίνεται, επομένως, σκόπιμο και θα ήταν άλλωστε αντίθετο προς την βούληση της Επιτροπής για μεγαλύτερη προσαρμογή στην πραγματικότητα, αν αφεθεί στα κράτη μέλη να αποφασίζουν εάν θα διορίσουν ως τακτικό μέλος τον εμπειρογνώμονα που ασκεί το επάγγελμα ή τον εμπειρογνώμονα από το εκπαιδευτικό ίδρυμα.

Επομένως, πρέπει να υπογραμμισθεί το γεγονός ότι η Επιτροπή, υιοθετώντας τις αντίστοιχες προτάσεις της ομάδας SLIM, αναθεωρεί ριζικά την αποστολή των συμβουλευτικών επιτροπών (η οποία επικεντρώνεται προς το παρόν στον συντονισμό του περιεχομένου της διδασκαλίας) και διευρύνει το έργο τους προς καθήκοντα τα οποία μπορούν να εκπληρωθούν καλύτερα από εμπειρογνώμονες που ασκούν το επάγγελμα.

Η ΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να χαράξει μια σαφή πολιτική ως προς το θέμα αυτό και να παροτρύνει τα κράτη μέλη να διορίζουν κυρίως εμπειρογνώμονες που ασκούν το επάγγελμα ως τακτικά μέλη.

Εφόσον οι εμπειρογνώμονες των αρμόδιων αρχών εκπροσωπούνται και στις επιτροπές Ανωτέρων Υπαλλήλων, με τις οποίες συνεργάζονται οι συμβουλευτικές επιτροπές, η ισορροπία από διοικητική άποψη, που επιθυμούν ορισμένα κράτη μέλη δεν ανατρέπεται με τη μείωση του αριθμού των μελών των συμβουλευτικών επιτροπών.

Αντιθέτως, θα ήταν σκόπιμο να ληφθούν ορισμένα μέτρα διοικητικής φύσης, προκειμένου να εντατικοποιηθεί η αδιάλειπτη συνεργασία μεταξύ των δύο επιτροπών. Για το σκοπό αυτό θα μπορούσε να προβλεφθεί τουλάχιστον μια κοινή συνεδρίαση ετησίως.

3.1.3. Η επέκταση της θητείας των επιτροπών από τρία σε έξι έτη, αποτελεί, κατά τη γνώμη της ΟΚΕ αναγκαίο επακόλουθο της αναδιάρθρωσης των συμβουλευτικών επιτροπών, ώστε να περιοριστούν οι δυσκολίες που αντιμετωπίζονται κατά την έναρξη της λειτουργίας των νέων επιτροπών.

3.1.4. Η επέκταση των αρμοδιοτήτων των συμβουλευτικών επιτροπών σε όλες τις γνωμοδοτήσεις που ζητά η Επιτροπή σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των επαγγελμάτων που καλύπτουν οι τομεακές οδηγίες, αποτελεί λογικό μέτρο. Διότι, σε τελική ανάλυση, όλα τα μέτρα που λαμβάνονται στα πλαίσια της πρωτοβουλίας SLIM ή ως απόρροια της πρωτοβουλίας αυτής, πρέπει να θεωρηθούν ως μέρος του μεγάλου σχεδίου της Επιτροπής για την εσωτερική αγορά.

3.2. Η νομοθετικά κατοχυρωμένη εκπαίδευση (άρθρο 1)

Η εισαγωγή του όρου «νομοθετικά κατοχυρωμένη εκπαίδευση» στη λεγόμενη «1η οδηγία αναγνώρισης» ευνοεί γενικώς την απλοποίηση της ορολογίας, εφόσον ο όρος αυτός περιλαμβάνεται και στην (πιο πρόσφατη) λεγόμενη «2η οδηγία αναγνώρισης».

Όσον αφορά το περιεχόμενο, η εισαγωγή του όρου αυτού στην οδηγία 89/48/ΕΟΚ ανταποκρίνεται στην επιθυμία να αναζητηθεί στα πλαίσια της γενικής ρύθμισης της αναγνώρισης μια προσέγγιση προσανατολισμένη περισσότερο προς την άσκηση συγκεκριμένου επαγγέλματος. Κατ' αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται η διακίνηση πολλών νέων πολιτών που επιθυμούν να μεταναστεύσουν.

3.3. Η γνωμοδότηση των συντονιστών (άρθρα 1 και 2)

Η ΟΚΕ συμφωνεί με τη ρεαλιστική προσέγγιση που προτείνει η Επιτροπή. Κρίνεται σκόπιμο να αξιοποιηθεί η πείρα που έχουν αποκτήσει οι υπηρεσίες οι οποίες εφαρμόζουν την οδηγία στην πράξη, προκειμένου να επιτευχθεί μια πιο ομοιόμορφη εφαρμογή και ερμηνεία της οδηγίας.

Η ΟΚΕ υποστηρίζει την τάση αναβάθμισης της ομάδας συντονισμού σε συμβουλευτική υπηρεσία για την Επιτροπή.

3.4. Ενημέρωση των καταλόγων των διπλωμάτων (άρθρα 3 και 4)

Με βάση την πρόταση αυτή, τα κράτη μέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή όλες τις εθνικές ρυθμίσεις που ισχύουν σχετικά με τα διπλώματα, τα πιστοποιητικά ή άλλους τίτλους. Η Επιτροπή δημοσιεύει στην Επίσημη Εφημερίδα τις ονομασίες που έχουν καθορίσει τα κράτη μέλη.

Η διαδικασία αυτή έχει αποδειχθεί ως πολύ αποτελεσματική στον τομέα της γενικής ιατρικής και, επομένως, η ΟΚΕ θεωρεί σκόπιμο να επεκταθεί και σε άλλες τομεακές οδηγίες που έχουν υιοθετηθεί στον τομέα της υγείας.

3.5. Η μεταχείριση των διπλωμάτων που απέκτησε υπήκοος κράτους μέλους σε τρίτη χώρα

Ορθώς τονίζει η Επιτροπή στις παρατηρήσεις σχετικά με το άρθρο 5, ότι κάθε κράτος μέλος είναι ελεύθερο να αναγνωρίσει την εκπαίδευση που αποκτήθηκε εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά ότι η απόφαση αυτή δεν δεσμεύει τα άλλα κράτη μέλη.

Με τη διευκρίνιση αυτή, η Επιτροπή ακολουθεί τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, το οποίο τονίζει ρητά ότι η αναγνώριση διπλώματος που εκδόθηκε από τρίτη χώρα εκ μέρους ενός κράτους μέλους δεν δεσμεύει τα υπόλοιπα κράτη μέλη, αλλά ότι η επαγγελματική πείρα που αποκτήθηκε μετά την αναγνώριση αυτή, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ως στοιχείο που ισχύει σε κοινοτικό επίπεδο (). Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αποφάνθηκε ακόμη σαφέστερα στην υπόθεση Tawil-Albertini () όταν τόνισε ότι: «τα κράτη μέλη δεν δεσμεύονται από την αναγνώριση εκ μέρους άλλου κράτους μέλους διπλώματος που εξέδωσε τρίτη χώρα, ακόμη κι αν τα διπλώματα αναγνωρίζονται σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη ως ισότιμα».

Η ΟΚΕ συνιστά να διευκρινιστεί η διατύπωση του άρθρου 5 ως προς το γεγονός ότι η αναγνώριση διπλώματος από τρίτη χώρα σε ένα κράτος μέλος δεν δεσμεύει αυτομάτως τη χώρα υποδοχής.

Η έκφραση «λαμβάνουν υπόψη» που χρησιμοποιείται στο άρθρο 5, επιτρέπει μια ορισμένη ευρύτητα ως προς την ερμηνεία επειδή η έκφραση αυτή, σύμφωνα με τη γενικώς αναγνωρισμένη νομική ορολογία, ταυτίζεται με την μερική πτυχή μιας διαδικασίας λήψης αποφάσεων.

Η ΟΚΕ προτείνει, ωστόσο, για λόγους σαφήνειας να συμπληρωθεί η πρώτη πρόταση του άρθρου 5 ως εξής:

«Τα κράτη μέλη λαμβάνουν υπόψη, στα πλαίσια του ελέγχου της ισοτιμίας τα διπλώματα, τα πιστοποιητικά και τους άλλους τίτλους ...»

3.6. Οι δυνατότητες προσφυγής (άρθρο 6)

Η ΟΚΕ επιδοκιμάζει με έμφαση την εισαγωγή της δυνατότητας προσφυγής στο εσωτερικό δίκαιο κατά των αποφάσεων των κρατών μελών αλλά και σε περίπτωση μη έκδοσης απόφασης. Αυτό το θεμελιώδες δημοκρατικό δικαίωμα των πολιτών ανταποκρίνεται στις βασικές αρχές του κοινοτικού δικαίου.

3.7. Άρθρα 7 έως 21

Η ΟΚΕ απέφυγε συνειδητά να αποφανθεί σχετικά με τις ειδικές τροποποιήσεις των τομεακών οδηγιών. Κατά τη γνώμη της έχει πρωταρχική σημασία να λάβει θέση, με όσο το δυνατό ισορροπημένο τρόπο, σχετικά με τις βασικές τροποποιήσεις που προτείνει η Επιτροπή και κρίνει για το λόγο αυτό ότι η εξέταση των αδιαμφισβήτητων προσαρμογών είναι περιττή.

4. Τελικές παρατηρήσεις

Η ΟΚΕ υποστηρίζει, γενικώς, την πρόταση της Επιτροπής επειδή συμβάλλει στην νομική απλοποίηση και σε μεγαλύτερη διαφάνεια.

Τα μέτρα που προτείνονται για την απλοποίηση των εργασιών θα βελτιώσουν τη σχέση κόστους-οφέλους, θα επιταχύνουν τις διαδικασίες και θα ενισχύσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στην Ευρώπη.

Βρυξέλλες, 27 Μαΐου 1998.

Ο Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Tom JENKINS

() ΕΕ C 28 της 26.1.1998, σ. 6.

() Απόφαση του Δικαστηρίου από 9 Φεβρουαρίου 1994: Salomone Haim κατά Kassenzahnδrztliche Vereinigung Nordrhein. Rechtssache C 319/92.

() Απόφαση του Δικαστηρίου από 9 Φεβρουαρίου 1994: Abdullah Tawil-Albertini κατά Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών, Υπόθεση C 154/93, μνημονεύεται ως Haim, σημείο 21.