(1)

Η συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας, αφενός, και του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας και της Βόρειας Ιρλανδίας, αφετέρου («συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας») συνήφθη από την Ένωση και εγκρίθηκε με την απόφαση (ΕΕ) 2021/689 της 29ης Απριλίου 2021 του Συμβουλίου (1) και τέθηκε σε ισχύ την 1η Μαΐου 2021.

(2)

Το κεφάλαιο 2 του τίτλου Ι της πρώτης επικεφαλίδας του μέρους 2 της συμφωνίας εμπορίου και συνεργασίας και τα παραρτήματα 2 έως 9 αυτής περιλαμβάνουν διατάξεις σχετικά με τον ορισμό των καταγόμενων προϊόντων και τις μεθόδους διοικητικής συνεργασίας.

(3)

Σύμφωνα με τα άρθρα 7 και 68 της συμφωνίας εμπορίου και συνεργασίας, το συμβούλιο εταιρικής σχέσης μπορεί να τροποποιήσει το κεφάλαιο 2 «Κανόνες καταγωγής» του τίτλου Ι «Εμπορευματικές συναλλαγές» της πρώτης επικεφαλίδας, «Εμπόριο», του μέρους 2 «Εμπόριο, μεταφορές, αλιεία και άλλες ρυθμίσεις» και τα σχετικά παραρτήματα.

(4)

Ενδείκνυται να καθοριστεί η θέση που θα πρέπει να ληφθεί εξ ονόματος της Ένωσης στο πλαίσιο του συμβουλίου εταιρικής σχέσης, διότι η απόφασή της όσον αφορά τους μεταβατικούς ειδικούς ανά προϊόν κανόνες για τους ηλεκτρικούς συσσωρευτές και τα ηλεκτροκίνητα οχήματα θα είναι δεσμευτική για την Ένωση.

(5)

Στο παράρτημα 5 της συμφωνίας εμπορίου και συνεργασίας, προβλέπεται η σταδιακή έναρξη ισχύος ειδικών κανόνων καταγωγής ανά προϊόν για ηλεκτρικούς συσσωρευτές και ηλεκτρικά οχήματα.

(6)

Το παγκόσμιο πλαίσιο ασφάλειας, καθώς και το οικονομικό και εμπορικό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένων του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, της πανδημίας COVID και του ανταγωνισμού από νέα διεθνή καθεστώτα στήριξης μέσω επιδοτήσεων, έχουν οδηγήσει στην παύση ή την αναβολή ορισμένων επενδύσεων στο ευρωπαϊκό οικοσύστημα μπαταριών, καθώς και στη βραδύτερη υλοποίηση των σημαντικών επενδυτικών σχεδίων που διατηρήθηκαν παρά τις συνολικές συνθήκες. Οι άμεσες συνέπειες αυτών των εξωτερικών γεγονότων, όπως η εκτόξευση του ενεργειακού κόστους και τα υψηλά ποσοστά πληθωρισμού, παρεμπόδισαν περαιτέρω την ανάπτυξη του οικοσυστήματος μπαταριών στην Ένωση.

(7)

Η βραδύτερη από την αναμενόμενη ανάπτυξη του οικοσυστήματος μπαταριών προκάλεσε ανησυχίες στον ενωσιακό κλάδο ότι οι εξαγωγές της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας προς το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα συμμορφώνονται με τους νέους ειδικούς κανόνες καταγωγής ανά προϊόν, γεγονός που θα οδηγήσει στην επιβολή δασμών στις εν λόγω εξαγωγές και θα επηρεάσει αρνητικά την ανταγωνιστικότητά τους στην αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου.

(8)

Ως εκ τούτου, είναι σκόπιμο να παρασχεθεί στον κλάδο στην Ένωση ένας μεταβατικός μηχανισμός. Ο μηχανισμός αυτός αναμένεται να επιτρέψει την περαιτέρω κλιμάκωση του κλάδου των μπαταριών και να στηρίξει μια ισχυρή βάση παραγωγής ηλεκτρικών οχημάτων στην Ένωση που θα είναι ανταγωνιστική σε διεθνές επίπεδο. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλιστεί ότι οι εξαγωγές της ενωσιακής αυτοκινητοβιομηχανίας προς το Ηνωμένο Βασίλειο συμμορφώνονται με τους κανόνες καταγωγής στο πλαίσιο της συμφωνίας εμπορίου και συνεργασίας.

(9)

Ο μεταβατικός μηχανισμός θα επιτρέψει τη συνέχιση της εφαρμογής των ισχυόντων ειδικών κανόνων καταγωγής ανά προϊόν για ηλεκτρικούς συσσωρευτές και ηλεκτρικά οχήματα έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026. Από την 1η Ιανουαρίου 2027 θα εφαρμόζονται οι ειδικοί κανόνες καταγωγής ανά προϊόν που καθορίζονται στο παράρτημα 3 της συμφωνίας εμπορίου και συνεργασίας.

(10)

Στόχος των κανόνων καταγωγής για ηλεκτρικούς συσσωρευτές και ηλεκτρικά οχήματα που ορίζονται στη συμφωνία εμπορίου και συνεργασίας είναι να δοθούν κίνητρα για επενδύσεις στην ικανότητα κατασκευής μπαταριών στην Ένωση και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Δεν εξετάζεται το ενδεχόμενο περαιτέρω αναβολής των νέων κανόνων. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να θεσπιστεί περιορισμός στη δυνατότητα περαιτέρω τροποποιήσεων στους ειδικούς κανόνες καταγωγής ανά προϊόν για ηλεκτρικούς συσσωρευτές και ηλεκτρικά οχήματα.

(11)

Η Ένωση έχει δεσμευτεί να αναπτύξει και να ενισχύσει τις αλυσίδες εφοδιασμού της Ένωσης και ένα οικοσύστημα μπαταριών και ηλεκτρικών οχημάτων. Ως εκ τούτου, η παράταση άπαξ των ισχυόντων κανόνων καταγωγής θα πρέπει να συνοδεύεται από στρατηγική στήριξη του τομέα των μπαταριών και πιο ενεργή συνεργασία με τον κλάδο. Ειδικότερα, είναι σημαντικό ο κλάδος της ενωσιακής αυτοκινητοβιομηχανίας να αυξήσει τις επενδύσεις του στο σύνολο της αξιακής αλυσίδας των μπαταριών, με τη σύναψη συμφωνιών αγοράς με σκοπό την κάλυψη τουλάχιστον του 70 % της ζήτησης μπαταριών μέσω εγχώριας προμήθειας, και τη συμβολή στην ενίσχυση της βιωσιμότητας, της ιχνηλασιμότητας και της κυκλικότητας των μπαταριών σύμφωνα με το υφιστάμενο κεκτημένο, και ειδικότερα τον κανονισμό (ΕΕ) 2023/1542 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2).

(12)

Για την περαιτέρω προώθηση της ταχύτερης και οικονομικά αποδοτικότερης στήριξης για την κατασκευή των πλέον βιώσιμων μπαταριών στα κράτη μέλη, το Συμβούλιο σημειώνει ότι η Επιτροπή θα δημιουργήσει ειδικό μέσο στο πλαίσιο του Ταμείου Καινοτομίας (3). Το μέσο αυτό, το οποίο θα δρομολογηθεί το 2024, με πλήρη σεβασμό των στόχων και των κριτηρίων που καθορίζονται στον κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμό (ΕΕ) 2019/856 της Επιτροπής (4), θα παράσχει χρηματοδότηση ύψους έως και 3 δισεκατομμυρίων ευρώ για την επόμενη τριετία, η οποία θα χορηγηθεί, ενδεχομένως ως σταθερή πριμοδότηση για την ικανότητα κατασκευής μπαταριών στους ενωσιακούς κατασκευαστές των πλέον βιώσιμων μπαταριών, γεγονός που θα έχει σημαντικές δευτερογενείς επιπτώσεις στο σύνολο της ενωσιακής αξιακής αλυσίδας μπαταριών, ιδίως στο τμήμα της ανάντη. Ο μηχανισμός θα πρέπει να στηρίζει τις κεφαλαιουχικές και τις λειτουργικές δαπάνες, σύμφωνα με τις Συνθήκες, και να είναι σωρευτικός με άλλες μορφές στήριξης που λαμβάνουν οι επιλέξιμες οντότητες. Ο προϋπολογισμός των προσκλήσεων υποβολής προτάσεων, τα κριτήρια επιλεξιμότητας και οι λοιποί όροι και προϋποθέσεις για το μέσο αυτό θα καθοριστούν το 2024.

(13)

Το Συμβούλιο σημειώνει ότι η Επιτροπή θα επεκτείνει επίσης το μέσο αυτό ώστε να μπορούν τα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν τους πόρους των εθνικών προϋπολογισμών τους για να χορηγούν στήριξη σε έργα που σχετίζονται με την ανάπτυξη ικανοτήτων της Ένωσης για βιώσιμη κατασκευή μπαταριών στην επικράτειά τους, ενώ παράλληλα θα βασίζεται σε μηχανισμό δημοπρασιών σε επίπεδο ΕΕ για τον προσδιορισμό των πλέον ανταγωνιστικών έργων. Η προσέγγιση αυτή θα αποτρέψει τον κατακερματισμό της αγοράς μπαταριών στην Ένωση και θα εξοικονομήσει το διοικητικό κόστος της ανάπτυξης διαφορετικών καθεστώτων στήριξης από τα κράτη μέλη.

(14)

Η Επιτροπή θα παρακολουθεί στενά την δέσμευση του κλάδου της ενωσιακής αυτοκινητοβιομηχανίας για την ανάπτυξη ενός ενωσιακού οικοσυστήματος μπαταριών. Ειδικότερα, η Επιτροπή θα συμμετέχει σε εξαμηνιαίους διαλόγους με τους κλάδους της αυτοκινητοβιομηχανίας και των μπαταριών, προκειμένου να αξιολογεί συνεχώς την πρόοδο προς την επίτευξη του πρωταρχικού στόχου, της κάλυψης τουλάχιστον του 70 % της ζήτησής τους για μπαταρίες μέσω εγχώριας προμήθειας, καθώς και την ετοιμότητα του κλάδου για την τήρηση των μόνιμων κανόνων καταγωγής της συμφωνίας εμπορίου και συνεργασίας που θα ισχύουν από το 2027. Με βάση τις αξιολογήσεις της, η Επιτροπή θα εξετάσει το ενδεχόμενο λήψης πρόσθετων μέτρων για τη βελτίωση της συμμόρφωσης, κατά περίπτωση.

(15)

Ενώ η απόφαση του συμβουλίου εταιρικής σχέσης καταργεί ένα βήμα στη σταδιακή θέσπιση αυστηρότερων κανόνων καταγωγής στο πλαίσιο της συμφωνίας εμπορίου και συνεργασίας και, ως εκ τούτου, παρατείνει τους ισχύοντες κανόνες καταγωγής έως το τέλος του 2026, η Ένωση παραμένει προσηλωμένη στους κανόνες που θα τεθούν σε ισχύ το 2027. Ως εκ τούτου, η απόφαση του συμβουλίου εταιρικής σχέσης, η οποία αποτελεί αντικείμενο της παρούσας απόφασης, περιορίζει τη δυνατότητα περαιτέρω τροποποιήσεων των ειδικών κανόνων καταγωγής ανά προϊόν για ηλεκτρικούς συσσωρευτές και ηλεκτρικά οχήματα μέσω περαιτέρω απόφασης του συμβουλίου εταιρικής σχέσης. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να αξιολογεί την κατάσταση στις παγκόσμιες και ευρωπαϊκές αγορές μπαταριών σε συνεχή βάση,