18.8.2015   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 272/70

(1)

Στις 26 Μαρτίου 2010 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε με την πρόταση της Επιτροπής να δρομολογηθεί νέα στρατηγική για την ανάπτυξη και την απασχόληση —με την ονομασία «Ευρώπη 2020»— που να βασίζεται σε ενισχυμένο συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Η στρατηγική επικεντρώνεται στους νευραλγικούς τομείς στους οποίους απαιτείται δράση ώστε να ενισχυθεί το δυναμικό βιώσιμης ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης.

(2)

Στις 14 Ιουλίου 2015, το Συμβούλιο Βάσει των προτάσεων της Επιτροπής, το Συμβούλιο εξέδωσε σύσταση σχετικά με τους γενικούς προσανατολισμούς της οικονομικής πολιτικής των κρατών μελών και της Ένωσης και στις 21 Οκτωβρίου 2010 απόφαση σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών (2). Οι δυο τους συναποτελούν τις «ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές» τις οποίες τα κράτη μέλη κλήθηκαν να λάβουν υπόψη στις εθνικές οικονομικές πολιτικές και τις πολιτικές απασχόλησης.

(3)

Στις 8 Ιουλίου 2014 το Συμβούλιο εξέδωσε σύσταση (3) σχετικά με το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων της Λιθουανίας για το 2014 και εξέδωσε τη γνώμη του σχετικά με το επικαιροποιημένο πρόγραμμα σύγκλισης της Λιθουανίας για το 2014.

(4)

Στις 28 Νοεμβρίου 2014 η Επιτροπή εξέδωσε την ετήσια επισκόπηση της ανάπτυξης, δίνοντας το εναρκτήριο λάκτισμα για το ευρωπαϊκό εξάμηνο του 2015 για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών. Την ίδια ημέρα, βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1176/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (4), η Επιτροπή εξέδωσε την έκθεση του μηχανισμού επαγρύπνησης, στην οποία η Λιθουανία δεν προσδιορίζεται ως ένα από τα κράτη μέλη για τα οποία θα διενεργηθεί εμπεριστατωμένη επισκόπηση.

(5)

Στις 18 Δεκεμβρίου 2014 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τις προτεραιότητες για την τόνωση των επενδύσεων, την εντατικοποίηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και την υλοποίηση υπεύθυνης και ευνοϊκής για την ανάπτυξη δημοσιονομικής εξυγίανσης.

(6)

Στις 26 Φεβρουαρίου 2015 η Επιτροπή δημοσίευσε την έκθεσή της για τη Λιθουανία για το 2015. Στην έκθεση αυτή αξιολογήθηκε η πρόοδος της Λιθουανίας σε σχέση με τις ειδικές για τη χώρα συστάσεις που είχαν εγκριθεί στις 8 Ιουλίου 2014.

(7)

Στις 13 Απριλίου 2015 η Λιθουανία υπέβαλε το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για το 2015 και στις 30 Απριλίου 2015 το πρόγραμμα σταθερότητας του 2015. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη η διασύνδεσή τους, τα δύο προγράμματα αξιολογήθηκαν ταυτοχρόνως.

(8)

Η Λιθουανία επί του παρόντος υπάγεται στο προληπτικό σκέλος του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης. Στο οικείο πρόγραμμα σταθερότητας η Λιθουανία έχει ζητήσει την εφαρμογή της ρήτρας μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος. Η Λιθουανία εκτιμά το δημοσιονομικό κόστος της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος σε 0,1 % του ΑΕΠ το 2016. Με την επιφύλαξη επιβεβαίωσης από την Eurostat ότι η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος πληροί τις αναγκαίες προϋποθέσεις, και λαμβάνοντας υπόψη ότι διατηρείται ένα κατάλληλο περιθώριο ασφαλείας όσον αφορά την τιμή αναφοράς για το έλλειμμα, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι η Λιθουανία θα μπορούσε να επωφεληθεί το 2016 από την αιτούμενη προσωρινή απόκλιση από την απαιτούμενη πορεία προσαρμογής προς την επίτευξη του μεσοπρόθεσμου στόχου. Με το πρόγραμμα σταθερότητας η κυβέρνηση σχεδιάζει να μειώσει το ονομαστικό έλλειμμα στο 1,2 % του ΑΕΠ το 2015 και να το μετατρέψει σε πλεόνασμα ύψους 0,7 % του ΑΕΠ μέχρι το 2018. Η κυβέρνηση προτίθεται να παραμείνει στον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο —διαρθρωτικό έλλειμμα 1 % του ΑΕΠ— καθ' όλη την περίοδο αναφοράς του προγράμματος. Σύμφωνα με το πρόγραμμα σταθερότητας, ο δείκτης δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ αναμένεται να κορυφωθεί στο 42,2 % το 2015 και να υποχωρήσει στο 32,9 % το 2018. Το μακροοικονομικό σενάριο στο οποίο στηρίζονται οι προβλέψεις του προϋπολογισμού είναι ρεαλιστικό. Ωστόσο, τα μέτρα για τη στήριξη των σχεδιαζόμενων στόχων για το έλλειμμα από το 2016 και μετά δεν έχουν προσδιοριστεί επαρκώς. Με βάση τις εαρινές προβλέψεις της Επιτροπής του 2015, υπάρχει κίνδυνος να σημειωθεί κάποια απόκλιση από την απαιτούμενη προσαρμογή προς τον μεσοπρόθεσμο στόχο το 2015 λόγω της υπέρβασης κατά 0,3 % του ΑΕΠ της αύξησης των καθαρών δαπανών σε σχέση με το ποσοστό αναφοράς. Για την περίοδο 2015-2016 τόσο το διαρθρωτικό ισοζύγιο όσο και η αύξηση των δαπανών αποκλίνουν σημαντικά από την απαιτούμενη πορεία προσαρμογής, πράγμα που υποδηλώνει κίνδυνο σημαντικής απόκλισης το 2016. Ως εκ τούτου, θα χρειασθούν περαιτέρω μέτρα και για τα δύο έτη. Με βάση την εκ μέρους του αξιολόγηση του προγράμματος σταθερότητας και λαμβάνοντας υπόψη τις εαρινές προβλέψεις του 2015 της Επιτροπής, το Συμβούλιο είναι της γνώμης ότι υπάρχει κίνδυνος ότι η Λιθουανία δεν θα συμμορφωθεί με τις διατάξεις του συμφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης. Επιπλέον, παρά την πρόοδο που σημειώθηκε πρόσφατα, το παρόν δημοσιονομικό πλαίσιο θα πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω με την ενίσχυση του δεσμευτικού χαρακτήρα και τη διασφάλιση της πλήρους συνοχής με τις φορολογικές διατάξεις της ΕΕ. Τα φορολογικά έσοδα της Λιθουανίας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την έμμεση φορολογία και τη φορολόγηση της εργασίας, ενώ τα έσοδα από περιβαλλοντικούς φόρους και τη φορολόγηση του πλούτου εξακολουθούν να είναι πολύ χαμηλά. Η Λιθουανία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει προκλήσεις στον τομέα της φορολογικής συμμόρφωσης, ιδίως σε σχέση με τον ΦΠΑ.

(9)

Η Λιθουανία αντιμετωπίζει μια σημαντική μείωση του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, που οφείλεται στη δημογραφία, τη μετανάστευση και την ανεπαρκή απόδοση του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης. Το σταθερά χαμηλό επίπεδο συμμετοχής στη διά βίου μάθηση δεν συμβάλλει στην ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου, τη βελτίωση της απασχολησιμότητας και την αύξηση της παραγωγικότητας. Τα σχολεία έχουν άνω του μέσου όρου ποσοστό ατόμων με χαμηλές επιδόσεις σε βασικές δεξιότητες, πράγμα που δείχνει την ανάγκη για τον εκσυγχρονισμό της κατάρτισης των εκπαιδευτικών και την προώθηση της συνεχούς επαγγελματικής εξέλιξης. Η εκπαίδευση και κατάρτιση που προσφέρεται δεν σχετίζεται πάντοτε με την αγορά εργασίας. Το ποσοστό σπουδαστών που παρακολουθούν προγράμματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι χαμηλό. Η Λιθουανία έχει λάβει μέτρα για τη βελτίωση και τη διεύρυνση της μαθητείας και της μάθησης με βάση την εργασία, αλλά ο αριθμός και η ποιότητα αυτών των προγραμμάτων ακόμη δεν επαρκούν. Ο αριθμός των νοσοκομειακών κλινών κατά κεφαλήν παραμένει υψηλός σε σχέση με την υπόλοιπη Ένωση και δείχνει ότι μπορεί να υπάρχουν ανισορροπίες στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης. Ταυτόχρονα, οι συνολικές δημόσιες επενδύσεις στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης παραμένουν χαμηλές. Η αναφερθείσα μεγάλη συχνότητα των άτυπων πληρωμών για υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης, καθώς και οι ανησυχίες σχετικά με τη διαφθορά στις δημόσιες συμβάσεις προμηθειών για ιατρικά προϊόντα, καταδεικνύουν την ανάγκη να βελτιωθεί η διακυβέρνηση του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης.

(10)

Τα μέτρα μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος που έχουν εκδοθεί δεν είναι επαρκή για την αντιμετώπιση του ζητήματος της μεσοπρόθεσμης βιωσιμότητας του συνταξιοδοτικού συστήματος. Το νόμιμο όριο ηλικίας συνταξιοδότησης θα αυξηθεί σταδιακά κατά την περίοδο έως το 2026, αλλά το συνταξιοδοτικό σύστημα δεν λαμβάνει υπόψη τους δείκτες του προσδόκιμου ζωής. Επιπλέον, οι κανόνες για την τιμαριθμική αναπροσαρμογή των συντάξεων δεν είναι σαφείς. Η χαμηλή συμμετοχή σε εθελοντικά συστήματα αποταμίευσης-συνταξιοδότησης και η απουσία επαγγελματικών συνταξιοδοτικών συστημάτων θέτει σε κίνδυνο τη μελλοντική επάρκεια των συντάξεων. Η κυβέρνηση προτίθεται να εφαρμόσει μια συνολική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, ως μέρος ενός ευρύτερου «νέου κοινωνικού μοντέλου». Ωστόσο η στρατηγική αυτή δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί και εγκριθεί, και θα πρέπει πρώτα να ολοκληρωθεί η διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους. Η Λιθουανία θέσπισε οικονομικά μέτρα στήριξης για τους ηλικιωμένους και οικονομικά κίνητρα για την απασχόληση ηλικιωμένων εργαζομένων. Ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμη μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την ενεργό γήρανση.

(11)

Πάνω από το 30 % του πληθυσμού της Λιθουανίας αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού. Η μεταρρύθμιση του συστήματος χρηματικής κοινωνικής αρωγής, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα της βελτίωσης της οικονομικής κατάστασης, είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση των δαπανών και του αριθμού των δικαιούχων της κοινωνικής πρόνοιας. Τα ενεργητικά μέτρα για την αγορά εργασίας και άλλες υπηρεσίες για τη στήριξη των δικαιούχων, εξακολουθούν να είναι ωστόσο περιορισμένα.

(12)

Η Λιθουανία έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο σχετικά με τη μεταρρύθμιση των κρατικών επιχειρήσεων και έχει θεσπίσει νομοθεσία για να διασφαλιστεί ότι οι μεταρρυθμίσεις θα έχουν διαρκή αποτελέσματα. Η κυβέρνηση έχει ολοκληρώσει τον διαχωρισμό μεταξύ εμπορικών και μη εμπορικών δραστηριοτήτων, οι οποίες αναφέρονται τώρα σε ετήσιες εκθέσεις. Οι υπόλοιπες κρατικές εταιρείες υποχρεούνται να ορίσουν ανεξάρτητα μέλη του διοικητικού συμβουλίου έως το τέλος Σεπτεμβρίου 2015.

(13)

Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου η Επιτροπή προέβη σε συνολική ανάλυση της οικονομικής πολιτικής της Λιθουανίας και τη δημοσίευσε στην έκθεσή της για τη χώρα για το 2015. Αξιολόγησε επίσης το πρόγραμμα σταθερότητας και το εθνικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, καθώς και τη συνέχεια που δόθηκε στις συστάσεις που είχαν απευθυνθεί στην Λιθουανία κατά τα προηγούμενα έτη. Έλαβε υπόψη όχι μόνο τη σημασία τους για μια διατηρήσιμη δημοσιονομική και κοινωνικοοικονομική πολιτική στην Λιθουανία, αλλά και το κατά πόσο συνάδουν με τους κανόνες και τις κατευθύνσεις της ΕΕ, δεδομένης της ανάγκης να ενισχυθεί η συνολική οικονομική διακυβέρνηση της Ένωσης με την παροχή εισροών σε επίπεδο ΕΕ για μελλοντικές εθνικές αποφάσεις. Οι συστάσεις στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου αποτυπώνονται στις συστάσεις 1 έως 3 κατωτέρω.

(14)

Υπό το πρίσμα της αξιολόγησης αυτής, το Συμβούλιο εξέτασε το πρόγραμμα σταθερότητας και η γνώμη του (5) αντικατοπτρίζεται ιδίως στη σύσταση 1 κατωτέρω.

(15)

Στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου η Επιτροπή διενήργησε επίσης ανάλυση της οικονομικής πολιτικής ολόκληρης της ζώνης του ευρώ. Βάσει της ανάλυσης αυτής, το Συμβούλιο απηύθυνε ειδικές συστάσεις προς τα κράτη μέλη που έχουν ως εθνικό νόμισμα το ευρώ (6). Ως χώρα που έχει ως εθνικό νόμισμα το ευρώ, η Λιθουανία θα πρέπει επίσης να εξασφαλίσει την πλήρη και έγκαιρη εφαρμογή των εν λόγω συστάσεων,

1.

Να αποφύγει την απόκλιση από τον μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό στόχο το 2015 και να διασφαλίσει ότι η απόκλιση το 2016 θα περιορίζεται στο επιτρεπόμενο όριο που συνδέεται με τη συστημική μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού καθεστώτος. Να διευρύνει τη φορολογική βάση και να βελτιώσει τη φορολογική συμμόρφωση.

2.

Να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της συρρίκνωσης του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, βελτιώνοντας τη διασύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, αυξάνοντας την επίτευξη βασικών δεξιοτήτων και βελτιώνοντας τις επιδόσεις του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης· να μειώσει την υψηλή φορολογική επιβάρυνση για τους χαμηλόμισθους εργαζομένους, με μετατόπιση του φορολογικού βάρους προς άλλες πηγές που είναι λιγότερο επιζήμιες για την ανάπτυξη.

3.

Να θεσπίσει μια ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, η οποία θα αντιμετωπίζει επίσης το πρόβλημα της επίτευξης επάρκειας των συντάξεων. Να βελτιώσει την κάλυψη και την επάρκεια των επιδομάτων ανεργίας και των χρηματικών παροχών κοινωνικής πρόνοιας και να βελτιώσει την απασχολησιμότητα των ατόμων που αναζητούν εργασία.