Υπόθεση 234/84

Βασίλειο του Βελγίου

κατά

Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων

«Κρατικές ενισχύσεις — Συμμετοχή στο κεφάλαιο επιχειρήσεως — Δικαιώματα της υπερασπίσεως»

Περίληψη

1. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράνη – Έννοια – Ενισχύσεις υπό μορφή δανείων ή συμμετοχής στο κεφάλαιο – Τρόποι αδιάφοροι για την εφαρμογή του άρθρου 92 της Συνθήκης – Συμμετοχή στο κεφάλαιο – Κριτήριο εκτιμήσεως – Κατάσταση της επιχειρήσεως σε σχέση με τις ιδιωτικές αγορές κεφαλαίων

   (Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 92)

2. Ενισχύσεις χορηγούμενες από τα κράτη – Επηρεασμός του μεταξύ κρατών μελών εμπορίου – Προσβολή του ανταγωνισμού

   (Συνθήκη ΕΟΚ, άρθρο 92, παράγραφος Ι)

3. Κοινοτικό δίκαιο – Αρχές – Δικαίωμα υπερασπίσεως – Εφαρμογή στις διοικητικές διαδικασίες που κίνησε η Επιτροπή – Εκταση

1.  Η Συνθήκη αφορά τις ενισχύσεις που χορηγούνται από τα κράτη ή από κρατικούς πόρους « υπό οποιαδήποτε μορφή ». Κατά συνέπεια, δεν μπορεί καταρχήν να γίνει διάκριση μεταξύ της ενισχύσεως που χορηγείται υπό μορφή δανείων και της ενισχύσεως που χορηγείται υπό μορφή συμμετοχής στο κεφάλαιο επιχειρήσεων. Οι ενισχύσεις υπό τη μία ή την άλλη μορφή εμπίπτουν στην απαγόρευση του άρθρου 92, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις που ορίζει η εν λόγω διάταξη.

   Προκειμένου να διαπιστωθεί αν συμμετοχή στο κεφάλαιο επιχειρήσεως έχει το χαρακτήρα κρατικής ενισχύσεως ενδείκνυται να εφαρμοστεί το κριτήριο το οποίο στηρίζεται στις δυνατότητες της επιχειρήσεως να εξεύρει τα εν λόγω ποσά στις ιδιωτικές αγορές κεφαλαίων. Στην περίπτωση επιχειρήσεως της οποίας το σύνολο σχεδόν του εταιρικού κεφαλαίου κατέχει το δημόσιο, πρέπει ιδίως να κριθεί αν, υπό παρόμοιες περιστάσεις, ιδιώτης εταίρος, στηριζόμενος στις προβλέψιμες δυνατότητες αποδοτικότητας, ανεξάρτητα από κάθε άποψη κοινωνικής, περιφερειακής ή κλαδικής πολιτικής, θα είχε προβεί σε παρόμοια εισφορά κεφαλαίου.

2.  Η διαπίστωση ότι η εν λόγω επιχείρηση εξήγε το 40 ο/ο περίπου της παραγωγής της προς τα άλλα κράτη μέλη, ότι η εν λόγω αγορά χαρακτηριζόταν από πλεόνασμα παραγωγικής ικανότητας, καθώς και ότι, υπό τις περιστάσεις αυτές, η χορηγηθείσα προς την επιχείρηση ενίσχυση είχε ως αποτέλεσμα να περιορίσει τις οικονομικές της επιβαρύνσεις σε σχέση με τις επιβαρύνσεις των ανταγωνιστών της, επέτρεπαν στην Επιτροπή να συναγάγει το συμπέρασμα ότι η εν λόγω ενίσχυση επηρεάζει το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών και νοθεύει ή απειλεί να νοθεύσει τον ανταγωνισμό, κατά την έννοια του άρθρου 92, παράγραφος 1, της Συνθήκης.

3.  Ο σεβασμός των δικαιωμάτων υπερασπίσεως στο πλαίσιο παντός είδους διαδικασίας κατά ορισμένου προσώπου που μπορεί να καταλήξει σε βλαπτική για το πρόσωπο αυτό πράξη αποτελεί θεμελιώδη αρχή του κοινοτικού δικαίου και πρέπει να διασφαλίζεται έστω και όταν ελλείπει οποιαδήποτε κανονιστική ρύθμιση σχετικά με την εν λόγω διαδικασία. Η αρχή αυτή σημαίνει ότι στο πρόσωπο κατά του οποίου η Επιτροπή κίνησε διοικητική διαδικασία δόθηκε η δυνατότητα, στο πλαίσιο της εν λόγω διαδικασίας, να διατυπώσει αποτελεσματικώς την άποψη του ως προς το αληθές και το βάσιμο των περιστατικών και περιστάσεων που προβάλλονται και ως προς τα έγγραφα που έχει στη διάθεση της η Επιτροπή προκειμένου να στηρίξει τον ισχυρισμό της ότι συντρέχει παραβίαση του κοινοτικού δικαίου. Εφόσον δεν δόθηκε η δυνατότητα στο εν λόγω πρόσωπο να σχολιάσει έγγραφα περιέχοντα στοιχεία καλυπτόμενα από το επαγγελματικό απόρρητο, η Επιτροπή δεν μπορεί να στηριχθεί στα στοιχεία αυτά.