Środowiskowe normy jakości dotyczące wód powierzchniowych

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa 2008/105/WE określająca środowiskowe normy jakości w dziedzinie polityki wodnej

JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?

• W dyrektywie określono środowiskowe normy jakości dotyczące obecności w wodach powierzchniowych* niektórych substancji lub grup substancji będących priorytetowymi substancjami zanieczyszczającymi ze względu na znaczne ryzyko, jakie mogą przedstawiać dla środowiska wodnego lub za jego pośrednictwem. Normy te są zgodne z przepisami i celami unijnej ramowej dyrektywy wodnej (dyrektywy 2000/60/WE).
• Uchyla ona dyrektywy 82/176/EWG, 83/513/EWG, 84/156/EWG, 84/491/EWG i 86/280/EWG ze skutkiem od dnia 22 grudnia 2012 r.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

W dyrektywie określono środowiskowe normy jakości dla substancji priorytetowych i ośmiu innych substancji zanieczyszczających. Substancje te obejmują metale (kadm, ołów, rtęć i nikiel oraz ich związki), benzen, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) oraz pewne pestycydy. Niektóre spośród tych substancji priorytetowych są klasyfikowane jako niebezpieczne.

Środowiskowe normy jakości zawarte w dyrektywie 2008/105/WE stanowią wartości graniczne stężeń substancji priorytetowych i ośmiu innych substancji zanieczyszczających w wodzie (lub faunie i florze*), tj. progi, których nie można przekraczać, jeśli ma być osiągnięty dobry stan chemiczny. Istnieją dwa rodzaje norm dotyczących wód:

• próg uśrednionego stężenia danej substancji wyliczony na podstawie pomiarów dokonywanych w okresie jednego roku. Celem tej normy jest zapewnienie ochrony przed narażeniem długotrwałym na substancje zanieczyszczające w środowisku wodnym;
• maksymalne dopuszczalne stężenie danej substancji, tj. wartość maksymalna dla każdego pojedynczego pomiaru. Celem tej normy jest zapewnienie ochrony przed narażeniem krótkotrwałym, tj. przed wzrostami zanieczyszczeń.

Środowiskowe normy jakości są odmienne dla:

• wód powierzchniowych śródlądowych (rzek i jezior);
• innych wód powierzchniowych (wód przejściowych, przybrzeżnych i terytorialnych).

Państwa UE zapewniają przestrzeganie środowiskowych norm jakości. Ponadto podejmują one działania w celu dopilnowania, aby stężenia substancji wykazujących tendencję do akumulowania się w osadach lub florze i faunie nie wzrastały w sposób znaczący.

Dyrektywa 2013/39/UE

W dyrektywie 2013/39/UE dostosowano środowiskowe normy jakości dla siedmiu spośród 33 pierwotnych substancji priorytetowych do najnowszej wiedzy naukowo-technicznej w dziedzinie właściwości tych substancji.

Zmienione środowiskowe normy jakości dla tych siedmiu substancji priorytetowych miały zostać po raz pierwszy uwzględnione w opracowywanych przez państwa UE planach gospodarowania wodami w dorzeczu począwszy od dnia 22 grudnia 2015 r. Celem tego działania miało być osiągnięcie dobrego stanu chemicznego wód powierzchniowych w odniesieniu do tych substancji do dnia 22 grudnia 2021 r.

Ujęto w niej 12 nowo zidentyfikowanych substancji priorytetowych, których środowiskowe normy jakości zostały uwzględnione przy sporządzaniu dodatkowych programów monitorowania oraz we wstępnych programach środków, które mają zostać przedstawione Komisji Europejskiej do końca 2018 r., w celu osiągnięcia dobrego stanu chemicznego wód powierzchniowych w odniesieniu do tych substancji do dnia 22 grudnia 2027 r.

Lista obserwacyjna

Zgodnie z dyrektywą 2013/39/UE Komisja miała także sporządzić listę obserwacyjną substancji, w odniesieniu do których gromadzone mają być dane z monitorowania obejmujące całą Unię, w celu wspierania przyszłych działań w zakresie szeregowania. Najnowszą listę obserwacyjną ustanowiono w decyzji wykonawczej (UE) 2022/1307.

Strefy mieszania

Zgodnie z dyrektywą 2008/105/WE państwa UE mają także wyznaczyć strefy mieszania w pobliżu punktów zrzutu, w których to strefach środowiskowe normy jakości mogą być przekroczone, o ile pozostała jednolita część wód powierzchniowych odpowiada tym normom. Obszary te muszą być wyraźnie zidentyfikowane w planach gospodarowania wodami w dorzeczach sporządzonych zgodnie z ramową dyrektywą wodną.

Wykazy

Dla każdego obszaru dorzecza państwa UE ustanawiają wykaz emisji, zrzutów i strat wszystkich substancji wymienionych w części A załącznika I do dyrektywy. Na podstawie tego wykazu Komisja sprawdza, czy czynione są postępy w odniesieniu do:

• stopniowego redukowania zanieczyszczenia substancjami priorytetowymi; oraz
• zaprzestania lub stopniowego eliminowania emisji, zrzutów i strat priorytetowych substancji niebezpiecznych.

OD KIEDY PRZEPISY TE MAJĄ ZASTOSOWANIE?

Dyrektywa miała być transponowana do prawa krajowego do 13 lipca 2010 r.

KONTEKST

Przestrzeganie środowiskowych norm jakości jest korzystne zarówno dla społeczeństwa, jak i dla środowiska. Ma się ono przyczyniać do obniżania kosztów uzdatniania wód powierzchniowych wykorzystywanych do wytwarzania wody pitnej oraz do poprawy stanu zdrowia roślin i zwierząt żyjących w tych wodach i zwierząt gospodarskich spożywających te wody.

Więcej informacji:

• Substancje priorytetowe i ramowa dyrektywa wodna (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/105/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie środowiskowych norm jakości w dziedzinie polityki wodnej, zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy Rady 82/176/EWG, 83/513/EWG, 84/156/EWG, 84/491/EWG i 86/280/EWG oraz zmieniająca dyrektywę 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. L 348 z 24.12.2008, s. 84–97).

Kolejne zmiany dyrektywy 2008/105/WE zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Decyzja wykonawcza Komisji (UE) 2022/1307 z dnia 22 lipca 2022 r. ustanawiająca listę obserwacyjną substancji do celów monitorowania obejmującego całą Unię w zakresie polityki wodnej na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/105/WE notyfikowanej jako dokument C(2022) 5098 (Dz.U. L 197 z 26.7.2022 r., s. 117–120).

Ostatnia aktualizacja: 10.08.2022