Przyspieszenie transformacji cyfrowej w administracji w UE — plan działania na lata 2016–2020

 

STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:

Komunikat Komisji Europejskiej (COM(2016) 179 final) — Plan działania UE na rzecz administracji elektronicznej

Artykuł 197 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE)

Artykuł 41 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej

JAKIE SĄ CELE KOMUNIKATU, ARTYKUŁÓW TRAKTATU ORAZ KARTY?

Od 2005 r. Komisja Europejska przyjmuje plany działania dotyczące administracji elektronicznej w celu przyśpieszenia programu modernizacji sektora publicznego w całej UE. Plany te mają za zadanie wspierać europejską koordynację, współpracę i wspólne działania w związku z administracją elektroniczną.

Najnowszy plan działania ma wspierać procesy administracyjne, poprawić jakość usług i zwiększyć efektywność poprzez pełne wykorzystanie technologii cyfrowej. Plan ma także na celu zmniejszenie obciążenia administracyjnego przedsiębiorstw i obywateli poprzez zapewnienie, by kontakt z administracją publiczną był szybszy, wygodniejszy i tańszy, przynosząc dodatkowe korzyści ekonomiczne i społeczne ogółowi społeczeństwa.

Na mocy artykułu 197 TFUE Unia Europejska może wspierać wysiłki krajów UE dążące do poprawy wydajności administracji w celu wdrożenia prawodawstwa UE.

Zgodnie z artykułem 41 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej każdy ma prawo do:

• bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia swojej sprawy w rozsądnym terminie przez organy Unii, w tym prawo do bycia wysłuchanym, zanim zostaną podjęte indywidualne środki mogące negatywnie wpłynąć na sytuację danej osoby,
• dostępu do akt jego sprawy, przy poszanowaniu uprawnionych interesów poufności oraz tajemnicy zawodowej i handlowej.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Planowi działania przyświeca wizja, by do 2020 r. administracje publiczne i instytucje publiczne w UE były otwarte, efektywne i powszechne, zapewniając wszystkim obywatelom i przedsiębiorstwom wolne od granic, spersonalizowane, przyjazne dla użytkownika cyfrowe usługi publiczne.

W celu projektowania i świadczenia lepszych usług, zgodnych z potrzebami i oczekiwaniami obywateli i przedsiębiorstw, będą stosowane rozwiązania innowacyjne. Administracje publiczne wykorzystają możliwości, jakie oferuje nowe środowisko cyfrowe, aby ułatwić nawiązywanie kontaktów z zainteresowanymi podmiotami i ze sobą nawzajem.

Plan działania ma na celu połączenie nakładów dążących do usunięcia istniejących barier cyfrowych na drodze do jednolitego rynku cyfrowego. Plan działania nie ma specjalnego budżetu, pomoże jednak koordynować zasoby dostępne krajom Unii za pośrednictwem różnych programów UE. Inicjatywy wdrażane w ramach planu działania opierają się na czterech zasadach:

• domyślna cyfrowość: usługi świadczone są z założenia cyfrowo w ramach pojedynczych punktów kontaktowych,
• zasada jednorazowości: zapewnienie, by obywatele i przedsiębiorstwa musiały podawać te same informacje tylko raz,
• powszechność i dostępność: cyfrowe usługi publiczne powinny być powszechne i dostosowane do różnych potrzeb, np. potrzeb osób niepełnosprawnych,
• otwartość i przejrzystość: administracje publiczne powinny wymieniać się informacjami i danymi oraz zapewnić obywatelom i przedsiębiorstwom dostęp do ich danych, współpracując z zainteresowanymi podmiotami w zakresie projektowania usług,
• transgraniczność: udostępnianie cyfrowych usług publicznych na poziomie transgranicznym, zapobieganie dalszej fragmentacji i wspieranie mobilności w ramach jednolitego rynku UE,
• interoperacyjność: usługi powinny być opracowywane w taki sposób, aby funkcjonowały bezproblemowo w ramach jednolitego rynku i między strukturami organizacyjnymi,
• niezawodność i bezpieczeństwo: w przypadku inicjatyw należy zapewnić wyższy poziom ochrony danych osobowych, prywatności i bezpieczeństwa informatycznego, niż wynikałoby to ze zwykłej zgodności z ramami prawnymi w tych dziedzinach.

20-punktowy plan działania jest zorganizowany w 3 filary, a ponadto wskazuje termin zakończenia każdego działania.

Filar I: Modernizacja administracji publicznej za pomocą technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT)

Działania w ramach tego filaru mają na celu poprawić efektywność i skuteczność administracji publicznych, co wciąż jest niezbędne w obecnej sytuacji gospodarczej i w kontekście oszczędności budżetowych, poprzez stosowanie kluczowych narzędzi cyfrowych:

1. W 2019 r.: wspieranie krajów UE w przejściu na elektroniczne zamówienia publiczne oraz w stosowaniu rejestru umów.

2. W 2016 r.: przyśpieszenie wdrożenia usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym.

3. W 2018 r.: zapewnienie długotrwałej stabilności transgranicznej infrastruktury usług cyfrowych.

4. W latach 2016–2019: prezentacja zmienionej wersji europejskich ram interoperacyjności i wspieranie korzystania z nich przez kraje UE.

5. W 2017 r.: koordynowanie opracowania prototypu na potrzeby europejskiego katalogu norm ICT w zakresie zamówień publicznych.

6. W latach 2016–2019: stopniowe wprowadzenie zasady „domyślnej cyfrowości” oraz „jednorazowości”, fakturowania elektronicznego oraz elektronicznych zamówień publicznych, a także ocena ewentualnego stosowania zasady „braku systemów odziedziczonych”.

Filar II: Większa mobilność transgraniczna dzięki cyfrowym usługom publicznym

W badaniach porównawczych prowadzonych w minionych latach administracja elektroniczna wykazuje opóźnienia usług wewnątrzunijnych w stosunku do usług krajowych oraz nieadekwatność dostępności i jakości usług oferowanych nierezydentom. Na przykład studiowanie w innym kraju może nadal wiązać się z procedurą składania aplikacji w wersji papierowej i spotkań, na których trzeba stawić się osobiście, przed zostaniem przyjętym na studia.

Działania w ramach tego filaru mają na celu wspieranie mobilności i dostępu do usług publicznych pomiędzy państwami dla obywateli i przedsiębiorstw w interoperacyjnej UE:

7. W 2017 r.: przedłożenie wniosku dotyczącego jednego portalu cyfrowego.

8. W 2016 r.: przekształcenie europejskiego portalu „e-Sprawiedliwość” w punkt kompleksowej obsługi informacyjnej.

9. W 2017 r.: obowiązkowe wzajemne połączenie wszystkich rejestrów przedsiębiorstw krajów UE.

10. W 2019 r.: dalsze prace nad rozwojem elektronicznego wzajemnego połączenia rejestrów dłużników niewypłacalnych.

11. W 2017 r.: przedstawienie inicjatywy na rzecz rozwiązań cyfrowych w całym cyklu życia spółki.

12. W 2016 r.: rozszerzenie jednolitego mechanizmu elektronicznego dotyczącego rejestracji i zapłaty VAT.

13. W 2016 r.: rozpoczęcie projektu pilotażowego dotyczącego zasady jednorazowości dla przedsiębiorstw.

14. W 2018 r.: ustanowienie punktu kompleksowej obsługi do celów sprawozdawczych w transporcie morskim oraz zdigitalizowanie dokumentów przewozowych.

15. W 2019 r.: zakończenie wprowadzania systemu elektronicznej wymiany informacji dotyczących zabezpieczenia społecznego.

16. W 2017 r.: rozwijanie Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej EURES.

17. W latach 2016–2018: wspieranie krajów UE w rozwijaniu transgranicznych usług w zakresie e-zdrowia.

Filar III: Łatwiejsze kontakty elektroniczne z obywatelami i przedsiębiorcami

Działania w ramach tego filaru mają na celu poprawę korzystania z cyfrowych usług publicznych przez obywateli i przedsiębiorstwa. Ma to ułatwić korzystanie z tych usług poprzez np. personalizację, przy jednoczesnym poszanowaniu prywatności i ochrony danych. Można to osiągnąć poprzez angażowanie samych użytkowników w projektowanie, tworzenie i świadczenie usług publicznych.

Działania o największym wpływie obejmują wprowadzenie identyfikacji elektronicznej i usług zaufania (usługi eIDAS), wprowadzenie zasady jednorazowości oraz ponowne wykorzystanie elementów składowych infrastruktury usług cyfrowych w stosunku do transgranicznych usług publicznych. Niektóre działania są specjalnie poświęcone transformacji cyfrowej samej Komisji.

Działania w ramach tego filaru obejmują:

18. W 2019 r.: ocenę możliwości stosowania zasady jednorazowości w stosunku do obywateli w kontekście transgranicznym.

19. W latach 2016–2020: przyśpieszenie korzystania z infrastruktury danych ustanowionej dyrektywą w sprawie INSPIRE.

20. W 2018 r.: przekształcenie stron internetowych UE, tak aby sprzyjały udziałowi obywateli i przedsiębiorstw w programach i kształtowaniu polityki.

Aby osiągnąć te cele oraz aby dostosowywać się do szybko zmieniającego się otoczenia technologicznego, mogą być konieczne działania dodatkowe.

Komisja powołała także radę kierowniczą ds. planu działania na rzecz administracji elektronicznej,, w której skład wchodzą przedstawiciele krajów UE, w celu koordynowania skutecznego wdrożenia i monitorowania planu działania oraz w celu oceny i wybierania nowych działań.

Chociaż plan nie będzie posiadał własnego specjalnego budżetu, będzie otrzymywał finansowanie z różnych programów UE. W przypadku gdy finansowanie pochodzi z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, jest ono warunkowane stosowaniem przez dany kraj UE procedur zarządzania gospodarczego.

KONTEKST

Transformacja cyfrowa ułatwia kontakt przedsiębiorstw z administracją publiczną w całej UE, umożliwiając im łatwy dostęp do nowych rynków. Ponadto zmniejsza to obciążenia administracyjne obywateli, którzy chcą żyć, pracować, studiować lub przechodzić na emeryturę w innych krajach UE.

Cyfrowe usługi publiczne są kluczowe dla ograniczenia obciążeń administracyjnych obywateli i przedsiębiorstw poprzez sprawienie, by ich kontakt z organami publicznymi był szybszy, wygodniejszy i mniej kosztowny.

Plan działania na rzecz administracji elektronicznej na lata 2016–2020 ma na celu zaradzenie problemom, z którymi borykają się obywatele, przedsiębiorstwa i administracje publiczne, poprzez cele strategiczne wyznaczone w strategii jednolitego rynku cyfrowego dla Europy:

• 1.

  unowocześnienie administracji publicznej,

• 2.

  osiągnięcie transgranicznej interoperacyjności,

• 3.

  ułatwienie interakcji z obywatelami.

Dynamiczny plan działania

W przeglądzie śródokresowym planu działania na rzecz administracji elektronicznej na lata 2011–2015 zalecano, by w przypadku obecnego planu działania odejść od formuły 5-letniej statycznej inicjatywy na rzecz bardziej elastycznego i iteracyjnego podejścia. Dynamicznie rozwijający się plan działania na rzecz administracji elektronicznej wspierany jest cyfrową platformą udziału społecznego pod nazwą eGovernment4EU. Na platformie gromadzone są pomysły działań od wszystkich stron zainteresowanych. W piątym przeglądzie śródokresowym jednolitego rynku cyfrowego nowe działania zostały już uwzględnione w planie działania, jednakże wciąż mogą być do niego dodawane kolejne działania.

Wykraczając poza plan działania

Deklaracja ministerialna z Tallinna z 2017 r. w sprawie administracji elektronicznej stanowi silne zobowiązanie polityczne krajów europejskich (członków UE oraz EFTA) do dalszego przyśpieszania transformacji cyfrowej administracji zgodnie z zasadami planu działania na rzecz administracji elektronicznej. Deklaracja uznaje rolę unijnego planu działania na rzecz administracji elektronicznej z 2016 r. w tej przemianie, jednocześnie tworząc podstawy pod dalszą ewolucję cyfrową i wspólne działania wykraczające poza 2020 r. poprzez rozpowszechnianie cyfryzacji we wszystkich obszarach polityki i poprzez zapewnianie, by usługi były zorientowane na użytkowników końcowych.

Więcej informacji:

• Polityki w zakresie administracji elektronicznej (Komisja Europejska)
• Wizja usług publicznych (Komisja Europejska)
• Deklaracja ministerialna z Tallinna w sprawie administracji elektronicznej (Komisja Europejska)
• Strona internetowa eGovernment4EU (Komisja Europejska).

GŁÓWNE DOKUMENTY

Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej — Część trzecia — Tytuł XXIV — Współpraca administracyjna — Artykuł 197 (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 136)

Karta praw podstawowych Unii Europejskiej — Tytuł V — Prawa obywateli — Artykuł 41 — Prawo do dobrej administracji (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 401–402)

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów — Plan działania UE na rzecz administracji elektronicznej na lata 2016–2020 — Przyspieszenie transformacji cyfrowej w administracji (COM(2016) 179 final z 19.4.2016)

Ostatnia aktualizacja: 03.04.2018