e-Gezondheid: verbetering van de gezondheid en de gezondheidszorg dankzij informatie- en communicatietechnologieën

In het actieplan "e-Gezondheid" wordt omschreven hoe de informatie- en communicatietechnologieën (ICT) kunnen worden gebruikt om een gezondheidszorg van de beste kwaliteit te waarborgen en de wachttijd, alsmede het aantal vergissingen, te verkleinen. Het actieplan heeft als doelstelling een "Europese ruimte van e-Gezondheid" tot stand te brengen en beschrijft een reeks praktische maatregelen om dit te bewerkstelligen, meer bepaald door de toepassing van elektronische hulpmiddelen voor medische recepten, medische dossiers, de identificatie van patiënten en het gebruik van ziekteverzekeringskaarten, alsook door een versnelde uitrol van het breedbandinternet ten behoeve van gezondheidszorgsystemen. De uiteindelijke doelstelling is dat tegen het einde van dit decennium e-gezondheidszorg voor gezondheidswerkers, patiënten en burgers een normaal instrument is geworden.

BESLUIT

Mededeling van de Commissie aan de Raad, het Europees Parlement, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's van 30 april 2004 "e-Gezondheid - verbetering van de gezondheidszorg voor de Europese burgers: actieplan voor een Europese ruimte van e-Gezondheid" [COM(2004) 356 def. - Niet verschenen in het Publicatieblad].

SAMENVATTING

Het actieplan e-Gezondheidszorg is een onderdeel van de eEurope-strategie van de Europese Unie die tot doel heeft de voordelen van de informatiemaatschappij binnen het bereik van alle Europese burgers te brengen.

Het hoofddoel van het actieplan e-Gezondheidszorg is het voor de Europese Unie (EU) mogelijk te maken het hele potentieel van de online-gezondheidszorgsystemen en -diensten binnen een Europese ruimte voor e-gezondheidszorg te benutten.

Er worden drie belangrijke doelgebieden voorgesteld:

• een aanpak ontwikkelen voor de gemeenschappelijke uitdagingen en het juiste kader scheppen voor de ondersteuning van e-gezondheidszorg;
• proefprojecten opzetten om de realisatie van e-gezondheidszorg een vliegende start te geven;
• optimale praktijken verspreiden en de gemaakte vorderingen evalueren.

EEN AANPAK VOOR DE GEMEENSCHAPPELIJKE UITDAGINGEN

De zorginstanties hebben een belangrijke taak te vervullen

In het actieplan wordt voorgesteld dat elke lidstaat uiterlijk eind 2005 een nationaal of regionaal draaiboek voor e-gezondheidszorg uitwerkt.

Interoperabiliteit van zorginformatiesystemen

Een belangrijk aspect van de interoperabiliteit van zorginformatiesystemen is de noodzaak om een patiënt ondubbelzinnig te kunnen identificeren, alsmede een transparante uitwisseling van zorginformatie binnen geheel Europa tot stand te brengen.

In het actiepan wordt daarom voorgesteld dat de lidstaten uiterlijk eind 2006 een gemeenschappelijke aanpak voor patiëntidentificatoren formuleren en overeenstemming bereiken over interoperabiliteitsnormen voor berichten met gezondheidsgegevens en elektronische medische dossiers. Daarbij moeten zij rekening houden met optimale praktijken, relevante normalisatiewerkzaamheden en recente ontwikkelingen op het gebied van bijvoorbeeld de Europese ziekteverzekeringskaart (es de en fr) en identiteitsbeheer voor Europese burgers.

Mobiliteit van patiënten en zorgwerkers

Binnen de EU worden patiënten en zorgwerkers steeds mobieler.

De EU heeft al een mededeling over de mobiliteit van patiënten aangenomen en heeft activiteiten opgezet om de informatieverstrekking op dit gebied te verbeteren. De informatie over de mobiliteit van patiënten en zorgwerkers verbetert met name door de werkzaamheden van de werkgroep inzake zorgstelsels (EN).

Modernisering van infrastructuur en technologieën

Krachtens het actieplan moeten de lidstaten gedurende de periode 2004-2008 steun verlenen aan de opbouw van informatienetwerken voor e-gezondheidszorg op basis van vaste en draadloze mobiele en breedbandinfrastructuur en Grid-technologie.

Conformiteitstests en accreditatie voor een e-gezondheidszorgmarkt

Talrijke Europese landen zijn reeds overgegaan tot de accreditatie van e-gezondheidszorgsystemen die als model zijn gaan fungeren voor andere regio's.

Uiterlijk midden 2005 moet de Commissie een overzicht van Europese optimale praktijken samenstellen als leidraad voor de lidstaten.

Daarna moeten de lidstaten uiterlijk eind 2007 aan de hand van succesvolle optimale praktijken regelingen voor conformiteitstests en accreditatie vaststellen.

Stimuleren van investeringen

Elke ontwikkeling of modernisering van de systemen en diensten vergt de nodige investeringen. Om die reden moeten de lidstaten overeenkomstig het actieplan uiterlijk eind 2006 een gezamenlijke aanpak ontwikkelen voor de ondersteuning en stimulering van investeringen in e-gezondheidszorg.

Juridische en regelgevingsaspecten

Overeenkomstig het actieplan moet de Europese Commissie in samenwerking met de lidstaten uiterlijk eind 2009 activiteiten ondernemen om:

• een referentie vast te stellen voor een gestandaardiseerde Europese kwalificatie voor diensten van e-gezondheidszorg in een klinische en administratieve omgeving;
• een kader te creëren voor een grotere rechtszekerheid omtrent de aansprakelijkheid bij producten en diensten van e-gezondheidszorg in de context van bestaande wetgeving inzake productaansprakelijkheid;
• de informatie voor patiënten, zorgverzekeringstelsels en zorgverstrekkers te verbeteren ten aanzien van de voorschriften voor de vergoeding van de kosten van de diensten van e-gezondheidszorg;
• e-gezondheidszorg te bevorderen teneinde beroepsongevallen en -ziekten terug te dringen en preventieve maatregelen met het oog op het ontstaan van nieuwe risico's op de werkplaats te ondersteunen.

HET OPZETTEN VAN PROEFPROJECTEN

Binnen de Europese Unie lopen er talrijke proefprojecten op het gebied van e-gezondheidszorg of gaan dergelijke proefprojecten zeer binnenkort van start.

Informatie voor burgers en overheid over gezondheidseducatie en ziektepreventie

In de context van haar programma voor de volksgezondheid werkt de Commissie aan de totstandkoming van een publieke portaalsite voor gezondheid voor de gehele Europese Unie die eind 2005 operationeel moet zijn. Deze portaalsite biedt de burger één toegangspunt tot informatie over de volksgezondheid, maar ook over gezondheid en veiligheid op het werk.

De Commissie werkt ook aan een verbetering van de instrumenten van de ICT waarmee de vroegtijdige alarmering, detectie en surveillance van bedreigingen voor de volksgezondheid kunnen worden geïntensiveerd.

Totstandbrenging van geïntegreerde zorginformatienetwerken

Er wordt momenteel intensief gewerkt aan het onderling koppelen van zorginformatienetwerken. Uiterlijk eind 2008 moeten de meeste Europese zorgorganisaties en zorgregio's (gemeenten, provincies en streken) online-diensten als teleconsulting (medische second opinion), elektronische recepten, elektronische verwijzing naar gespecialiseerde diensten, telemonitoring en telezorg (de monitoring van patiënten thuis) kunnen aanbieden.

Stimulering van het gebruik van kaarten in de gezondheidszorg

Er zijn twee soorten kaarten die in de gezondheidszorg kunnen worden gebruikt: de zorgpas, die nuttige gegevens bevat voor noodgevallen zoals bloedgroep, ziekten en behandelingen, en de Europese ziekteverzekeringskaart, die op 1 januari 2004 is gelanceerd en die alle papieren formulieren vervangt die tot dusverre nodig waren om bij een tijdelijk verblijf in het buitenland medisch noodzakelijke zorg te verkrijgen.

Er worden activiteiten opgezet in de lidstaten om het gebruik van die kaarten te stimuleren. Er is ook afgesproken dat het beginsel van toepassing van een elektronische ziekteverzekeringskaart uiterlijk in 2008 wordt goedgekeurd.

MONITORING VAN DE PRAKTIJK

Verspreiding van optimale praktijken

e-Gezondheidszorg moet worden ondersteund door de grootschalige verspreiding van optimale praktijken. Daarbij moet het gaan om de effecten op de toegang tot de gezondheidszorg en op de kwaliteit daarvan, een evaluatie van kostenverlaging en productiviteitswinst, alsmede voorbeelden van een aanpak voor de aansprakelijkheid bij telegeneeskunde-diensten, vergoedingsregelingen en de accreditatie van producten en diensten van e-gezondheidszorg.

De verspreiding van optimale praktijken moet worden gewaarborgd door geregelde conferenties op hoog niveau die door de Europese Commissie worden ondersteund. Parallel hiermee moet de Commissie uiterlijk eind 2005 een effectieve manier invoeren voor de verspreiding van optimale praktijken.

Evaluatie

De Europese Commissie heeft zich ertoe verbonden om in de loop van de periode 2004-2010 tweejaarlijks een studie te publiceren over de vorderingen die zijn gemaakt bij de invoering van e-gezondheidszorg.

DE EUROPESE UNIE EN DE e-GEZONDHEIDSZORG

Waarom heeft de EU er behoefte aan haar systemen en diensten voor e-gezondheidszorg te ontwikkelen?

Sinds enkele jaren stijgt de vraag naar gezondheidsdiensten in Europa, dit ten gevolge van de veroudering van de bevolking en de toename van de inkomens. De voor gezondheidszorg beschikbare middelen blijven echter beperkt. Tegelijkertijd eisen de burgers een steeds betere zorg en is de mobiliteit van patiënten en zorgwerkers toegenomen. De enorme hoeveelheden zorginformatie die momenteel worden gegenereerd, maken het beheer ervan voor de overheid moeilijk.

De ontwikkeling van online-gezondheidszorgsystemen en -diensten moet het mogelijk maken een antwoord te bieden op deze problemen. Hierdoor kunnen met name de kosten worden gedrukt en kan de productiviteit worden opgetrokken op gebieden zoals facturering en archivering, het terugdringen van medische fouten en de vermindering van onnodige zorg en kan tegelijk de kwaliteit van de gezondheidszorg verbeteren.

Ten minste vier op vijf Europese artsen hebben tegenwoordig een internetaansluiting en een kwart van de Europeanen gebruikt het internet voor informatie over ziekten en gezondheidsvraagstukken. Die bemoedigende cijfers maken het waarschijnlijk dat online aangeboden gezondheidszorgdiensten en -producten een snelle ontwikkeling zullen kennen.

De onderzoeksprogramma's van de Europese Gemeenschap hebben in het verleden steun gegeven aan e-gezondheidszorg. De hiervoor uitgetrokken cofinanciering is sinds begin jaren '90 opgelopen tot 500 miljoen euro en het totale budget bedraagt door het mechanisme van cofinanciering ongeveer het dubbele van dit bedrag. Vele toepassingen die nu succes hebben, zijn voortgekomen uit het wetenschappelijk onderzoek. Die ontwikkelingen hebben bijgedragen tot het ontstaan van een nieuwe "e-gezondheidszorg-industrie" die momenteel een omzet haalt van 11 miljard euro. Volgens bepaalde ramingen zou deze sector in 2010 goed kunnen zijn voor 5% van de totale begroting voor de gezondheidszorg.

Het hier voorgestelde actieplan is maar één onderdeel van het antwoord dat de EU formuleert op de reusachtige uitdagingen waarmee de diensten voor gezondheidszorg momenteel worden geconfronteerd. Twee andere initiatieven hebben betrekking op enerzijds de mobiliteit van patiënten en anderzijds een vergelijkende evaluatie van de nationale hervormingen in de gezondheidszorgsystemen.

Laatste wijziging: 20.05.2005