Αποψίλωση και υποβάθμιση των δασών

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (ΕΕ) 2023/1115 για τη διαθεσιμότητα στην αγορά της ΕΕ και την εξαγωγή από την ΕΕ ορισμένων βασικών και παράγωγων προϊόντων που συνδέονται με την αποψίλωση και την υποβάθμιση των δασών

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

Ο κανονισμός θεσπίζει δεσμευτικούς κανόνες για φορείς εκμετάλλευσης και εμπόρους στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) που διαθέτουν στην αγορά της ΕΕ ή εξάγουν από την ΕΕ ξυλεία, καουτσούκ, βοοειδή, καφέ, κακάο, φοινικέλαιο και σόγια, με σκοπό:

• την ελαχιστοποίηση της συμβολής της ΕΕ στην αποψίλωση και την υποβάθμιση των δασών παγκοσμίως· και
• την ελάττωση της συμβολής της ΕΕ στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και στην απώλεια βιοποικιλότητας.

Ο κανονισμός είναι μέρος της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030, της νέας δασικής στρατηγικής της ΕΕ για το 2030 και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Η αποψίλωση και η υποβάθμιση των δασών είναι το αποτέλεσμα της επέκτασης της γεωργικής γης, η οποία συνδέεται με την παραγωγή των βασικών προϊόντων που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό. Ως σημαντικός καταναλωτής των εν λόγω βασικών προϊόντων, η ΕΕ μπορεί να μειώσει τη συμβολή της στην παγκόσμια αποψίλωση και υποβάθμιση των δασών διασφαλίζοντας ότι τα εν λόγω προϊόντα και η αλυσίδα εφοδιασμού τους είναι μηδενικής αποψίλωσης.

Δέουσα επιμέλεια

• Σύμφωνα με την εκτίμηση επιπτώσεων του κανονισμού, χωρίς αυτή την παρέμβαση, η κατανάλωση και η παραγωγή στην ΕΕ των έξι βασικών προϊόντων και μόνο, θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα την αποψίλωση σχεδόν 250 000 εκταρίων δάσους ετησίως έως το 2030.
• Ο κανονισμός θεσπίζει υποχρεωτικούς κανόνες δέουσας επιμέλειας για φορείς εκμετάλλευσης και εμπόρους που διαθέτουν στην αγορά της ΕΕ ή εξάγουν από την αγορά της ΕΕ τα ακόλουθα βασικά προϊόντα: φοινικέλαιο, βοοειδή, ξυλεία, καφέ, κακάο, καουτσούκ και σόγια.
• Οι κανόνες εφαρμόζονται επίσης σε ορισμένα παράγωγα προϊόντα, όπως η σοκολάτα, τα έπιπλα, το τυπογραφικό χαρτί και ένα φάσμα προϊόντων που προέρχονται από το φοινικέλαιο (που χρησιμοποιούνται για προϊόντα περιποίησης, για παράδειγμα).
• Οι φορείς εκμετάλλευσης υποχρεούνται να παρακολουθούν τα βασικά προϊόντα που πωλούν από το γεωτεμάχιο που παράχθηκαν.
• Ο κανονισμός επιτρέπει σε μικρούς οικονομικούς φορείς να εργάζονται με μεγαλύτερους φορείς εκμετάλλευσης ώστε να συμπληρώσουν τις δηλώσεις δέουσας επιμέλειας.
• Ο κανονισμός ορίζει ως καταληκτική ημερομηνία τις 31 Δεκεμβρίου 2020, που σημαίνει ότι μόνο προϊόντα που έχουν παραχθεί σε γη που δεν έχει υποστεί αποψίλωση ή υποβάθμιση δασών θα μπορούν να διατίθενται στην αγορά της ΕΕ ή να εξάγονται από την ΕΕ μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2020.

Έλεγχοι στα προϊόντα

• Ο κανονισμός περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός συστήματος συγκριτικής αξιολόγησης, που αποδίδει ένα επίπεδο κινδύνου σχετικά με την αποψίλωση και υποβάθμιση δασών (χαμηλό, σύνηθες ή υψηλό) στα κράτη μέλη της ΕΕ και σε τρίτες χώρες.
• Η κατηγορία κινδύνου καθορίζει το επίπεδο υποχρεώσεων για τη δέουσα επιμέλεια των οικονομικών φορέων και των αρχών των κρατών μελών να διεξάγουν επιθεωρήσεις και ελέγχους, ενισχύοντας την παρακολούθηση των χωρών υψηλού κινδύνου και απλοποιώντας τη δέουσα επιμέλεια για τις χώρες χαμηλού κινδύνου.
• Προκειμένου να επαληθεύεται η αποτελεσματική εκπλήρωση των υποχρεώσεών τους, κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να διενεργεί ελέγχους στο:
  • 9 % των φορέων εκμετάλλευσης που εμπορεύονται προϊόντα από χώρες υψηλού κινδύνου, καθώς και στο 9 % των σχετικών βασικών και παράγωγων προϊόντων που διατίθενται ή εξάγονται από την αγορά τους από χώρες υψηλού κινδύνου·
  • 3 % των φορέων εκμετάλλευσης που εμπορεύονται προϊόντα από χώρες συνήθους κινδύνου·
  • 1 % των φορέων εκμετάλλευσης που εμπορεύονται προϊόντα από χώρες χαμηλού κινδύνου.
• Η ΕΕ θα ενισχύσει τη συνεργασία με χώρες εταίρους, ιδίως με όσες έχουν χαρακτηριστεί ως υψηλού κινδύνου.

Ανθρώπινα δικαιώματα

Οι κανόνες λαμβάνουν επίσης υπόψη την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων που σχετίζονται με την αποψίλωση λαμβάνοντας υπόψη την αρχή της ελεύθερης, εκ των προτέρων και κατόπιν ενημέρωσης συναίνεσης των αυτοχθόνων πληθυσμών.

Κυρώσεις

Ο κανονισμός περιλαμβάνει κανόνες για κυρώσεις, οι οποίες τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίζουν ότι είναι αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές και περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, πρόστιμα αναλογικά προς την οικολογική ζημία και προς την αξία των επίμαχων σχετικών βασικών ή παράγωγων προϊόντων, τα οποία πρέπει να ανέρχονται τουλάχιστον στο 4 % του συνολικού ετήσιου κύκλου εργασιών του φορέα εκμετάλλευσης στην ΕΕ, και προσωρινό αποκλεισμό από διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων και από πρόσβαση σε δημόσια χρηματοδότηση.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Ο κανονισμός εφαρμόζεται από τις 29 Ιουνίου 2023. Ορισμένες διατάξεις εφαρμόζονται από τις 30 Δεκεμβρίου 2024 (ή από τις 30 Ιουνίου 2025 για πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που συστάθηκαν μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2020).

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:

• Κατευθυντήριες γραμμές για τη φιλική προς τη βιοποικιλότητα δάσωση, αναδάσωση και δενδροφύτευση (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• 3 δισεκατομμύρια δέντρα (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Φύση και βιοποικιλότητα (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΕ) 2023/1115 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 31ης Μαΐου 2023, για τη διαθεσιμότητα στην αγορά της Ένωσης και την εξαγωγή από την Ένωση ορισμένων βασικών και παράγωγων προϊόντων που συνδέονται με την αποψίλωση και την υποβάθμιση των δασών, και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 995/2010 (ΕΕ L 150 της 9.6.2023, σ. 206-247).

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Νέα δασική στρατηγική της ΕΕ για το 2030 [COM(2021) 572 final της 16.7.2021].

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 — Επαναφορά της φύσης στη ζωή μας [COM(2020) 380 final της 20.5.2020].

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία [COM(2019) 640 final της 11.12.2019].

τελευταία ενημέρωση 08.12.2023