Jak najlepsze wykorzystanie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa 2012/19/UE w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego

JAKIE SĄ CELE DYREKTYWY?

Celem dyrektywy jest ochrona środowiska i zdrowia ludzkiego w drodze promowania zrównoważonej produkcji i konsumpcji. Cel ten jest osiągany poprzez:

• ograniczanie ilości zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE)*;
• promowanie ponownego wykorzystywania, recyklingu i innych metod odzysku odpadów pochodzących ze zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (EEE)*;
• przyczynianie się do wydajnego wykorzystywania zasobów oraz do odzyskiwania cennych surowców wtórnych.

Dyrektywa zmieniająca (UE) 2024/884 określa odpowiedzialność za pokrywanie określonych kosztów związanych z gospodarowaniem odpadami i ich utylizacją, aby dostosować dyrektywę do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który wydał wyrok w tej sprawie. Zmiany obejmują także nowy przepis dotyczący przeglądu, który nakłada na Komisję Europejską wymóg przeprowadzenia oceny konieczności zmiany dyrektywy do końca 2026 roku.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Przepisy:

• Przekształcają i unieważniają pierwotną dyrektywę w sprawie WEEE (dyrektywę 2002/96/WE), w której od momentu jej przyjęcia wprowadzono zasadnicze zmiany;
• kategoryzuje zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, taki jak mało- i wielkogabarytowy sprzęt, sprzęt działający na zasadzie wymiany temperatury, ekrany, lampy oraz małogabarytowy sprzęt informatyczny i telekomunikacyjny;
• nie ma zastosowania do niektórych rodzajów sprzętu elektrycznego i elektronicznego, w tym do materiałów przeznaczonych do celów wojskowych i materiałów wystrzeliwanych w przestrzeń kosmiczną, żarówek żarnikowych, aktywnych wyrobów medycznych do implantacji lub środków transportu.

Państwa członkowskie Unii Europejskiej (UE) mają obowiązek wykonać wymienione poniżej czynności:

• Wspierać współpracę między producentami a podmiotami zajmującymi się recyklingiem, aby zachęcać ich do projektowania sprzętu elektrycznego, który można ponownie wykorzystać, zdemontować lub odzyskać zgodnie z dyrektywą w sprawie ekoprojektu (dyrektywą 2009/125/WE);
• Minimalizować utylizację WEEE jako zmieszanych odpadów komunalnych;
• Umożliwiać gospodarstwom domowym i dystrybutorom nieodpłatne zwracanie WEEE;
• Zabraniać utylizacji selektywnie zbieranych WEEE, które nie zostały właściwie przetworzone;
• Zapewniać osiągnięcie minimalnego poziomu zbierania WEEE. Od 2016 roku poziom ten wynosił 45% ogólnej wagi wszystkich sprzętów elektrycznych i elektronicznych sprzedanych w ciągu poprzednich 3 lat. Od 2019 roku poziom docelowy wzrósł do 65% i stanowi obecnie równowartość zbierania 85% wszystkich wytwarzanych WEEE. W przyszłości mogą zostać ustanowione bardziej ambitne cele.

Ze względu na braki w zakresie niezbędnej infrastruktury i niski poziom zużycia EEE, Bułgaria, Czechy, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia i Węgry mogły odroczyć termin osiągnięcia poziomu zbierania wyznaczony na rok 2019 do 2021 roku.

Ponadto każde państwo członkowskie:

• sprawdza, czy wszystkie zakłady przetwarzające WEEE posiadają urzędową licencję;
• ustanawia rejestr wszystkich przedsiębiorstw wytwarzających lub sprowadzających sprzęt elektryczny i elektroniczny;
• przeprowadza kontrole w celu zapewnienia przestrzegania przepisów oraz wprowadza sankcje za ich naruszenia;
• zobowiązuje producentów do:
  • osiągnięcia minimalnych celów przetwarzania w odniesieniu do poszczególnych kategorii WEEE;
  • finansowania zbierania, przetwarzania, odzysku i przyjaznego dla środowiska unieszkodliwiania produktów znajdujących się w sprzedaży od dnia 13 sierpnia 2005 r. i pochodzących od wszystkich użytkowników, z wyjątkiem gospodarstw domowych;
  • przekazywania społeczeństwu informacji na temat zwrotu i zbierania WEEE.

Po wydaniu przez Trybunał Sprawiedliwości UE wyroku, wydana w celu spełnienia wymogów zasady pewności prawnej dyrektywa zmieniająca (UE) 2024/884 doprecyzowuje następujące kwestie:

• koszty związane z gospodarowaniem odpadami pochodzącymi z paneli fotowoltaicznych wprowadzonych do obrotu po dniu 13 sierpnia 2012 roku oraz ich utylizacją pozostają po stronie producenta sprzętu elektrycznego i elektronicznego; oraz
• rozszerzona odpowiedzialność producenta za sprzęt elektryczny i elektroniczny, który był objęty zakresem dyrektywy od 15 sierpnia 2018 roku, dotyczy produktów wprowadzonych do obrotu po tej dacie.

Akty wykonawcze

W kwietniu 2017 roku Komisja przyjęła rozporządzenie wykonawcze (UE) 2017/699. Określono w nim metody obliczania:

• masy sprzętu elektrycznego i elektronicznego sprzedawanego w każdym państwie członkowskim;
• masy WEEE wytwarzanych w każdym państwie członkowskim.

W lutym 2019 roku Komisja przyjęła rozporządzenie wykonawcze (UE) 2019/290, określające format rejestrowania i sprawozdawczości w rejestrze w odniesieniu do producentów sprzętu elektrycznego i elektronicznego.

W grudniu 2019 roku Komisja przyjęła decyzję wykonawczą (UE) 2019/2193, która określa zasady obliczania, weryfikacji i zgłaszania danych dotyczących minimalnych celów odzysku WEEE oraz ustanawia formaty danych.

Przegląd

Komisja ma ocenić, czy istnieje potrzeba zmiany dyrektywy 2012/19/UE, a jeśli tak, przedstawi wniosek ustawodawczy w tym zakresie do dnia 31 grudnia 2026 roku, któremu towarzyszyć będzie szczegółowa ocena skutków społeczno-gospodarczych i środowiskowych.

OD KIEDY PRZEPISY TE MAJĄ ZASTOSOWANIE?

Dyrektywa 2012/19/UE zmieniła i zastąpiła istniejące przepisy, czyli dyrektywę 2002/96/WE wraz z późniejszymi zmianami. Dyrektywa miała być transponowana do prawa krajowego do 14 lutego 2014 roku.

Dyrektywa zmieniająca (UE) 2024/884 ma być transponowana do prawa krajowego do 9 października 2025 r.

KONTEKST

• Ilość zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, takiego jak komputery, telewizory, lodówki i telefony komórkowe, rośnie z każdym rokiem. W 2005 roku sprzęt elektryczny i elektroniczny stanowił około 9 milionów ton odpadów. W 2021 roku masa takiego sprzętu wyniosła około 13,5 miliona ton.
• Taki sprzęt zawiera nie tylko rzadkie i drogie surowce, które można ponownie wykorzystać, ale także materiały niebezpieczne, które należy zagospodarować w prawidłowy sposób, aby uniknąć problemów środowiskowych i zdrowotnych.
• Więcej informacji:
  • Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny (WEEE) (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/19/UE z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE) (wersja przekształcona) (Dz.U. L 197 z 24.7.2012, s. 38–71).

Kolejne zmiany dyrektywy 2012/19/UE zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2019/290 z dnia 19 lutego 2019 r. określające format rejestrowania i sprawozdawczości w rejestrze w odniesieniu do producentów sprzętu elektrycznego i elektronicznego (Dz.U. L 48 z 20.2.2019, s. 6-16).

Decyzja Wykonawcza Komisji (UE) 2019/2193 z dnia 17 grudnia 2019 r. określająca zasady obliczania, weryfikacji i zgłaszania danych oraz ustanawiająca formaty danych do celów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/19/UE w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE) (Dz.U. L 330 z 20.12.2019, s. 72–85).

Zob. tekst skonsolidowany.

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2017/699 z dnia 18 kwietnia 2017 r. ustanawiające wspólną metodę obliczania masy sprzętu elektrycznego i elektronicznego (EEE) wprowadzanego do obrotu w każdym państwie członkowskim oraz wspólną metodę obliczania masy zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE) wytworzonego w każdym państwie członkowskim (Dz.U. L 103 z 19.4.2017, s. 17–21).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią (przekształcenie) (Dz.U. L 285 z 31.10.2009, s. 10–35).

Zob. tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 31.07.2024