52013DC0181

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW

dotyczące strategii Unii Europejskiej na rzecz regionu Dunaju

1.           Wprowadzenie

Region Dunaju obejmuje 14 państw (osiem z nich to państwa członkowskie UE). Obszar ten zamieszkuje ponad 100 milionów osób, co stanowi jedną piątą ludności UE. Państwa zlokalizowane w tym regionie różnią się od siebie pod względem potencjału gospodarczego, lecz są one ze sobą ściśle powiązane w ramach regionu i mają możliwość dalszego pogłębienia integracji i osiągnięcia wzrostu gospodarczego.

Region zmienił się pod wpływem ostatnich dwóch rozszerzeń UE, ponadto niedługo do grona państw członkowskich dołączy również Chorwacja. Kolejne pięć państw rozwija w różnych formach swoje polityczne, społeczno-ekonomiczne i sektorowe powiązania z UE. Region ten posiada strategiczne położenie i stanowi łącznik pomiędzy UE i jej sąsiadami, regionem Morza Czarnego, Zakaukaziem i Azją Środkową. Przez region ten przepływa najbardziej międzynarodowa rzeka na świecie, która stanowi jedną z głównych osi transportowych, ważne dorzecze i znany na całym świecie korytarz ekologiczny.

Region ma zatem wspólne możliwości i wyzwania, a polityki państw regionu są od siebie uzależnione. Państwa te mogą jednak w dużym stopniu skorzystać na ściślejszej współpracy, na przykład w kwestii uzupełniania brakujących połączeń transportowych, ograniczania zanieczyszczenia oraz zagrożenia powodziami, zmniejszania zależności od dostawców energii spoza regionu, oraz reagowania na kwestie związane ze zmianami demograficznymi lub drenażem mózgów. Konkurencyjność regionu mogłaby również zyskać na wspólnych działaniach dotyczących MŚP, polityki w zakresie rynku pracy, edukacji i bezpieczeństwa. Istnieje potrzeba poprawy zdolności instytucjonalnych na wszystkich szczeblach.

Rada Europejska zwróciła się w konkluzjach prezydencji z dnia 18 czerwca 2009 r. do Komisji o przygotowanie strategii UE na rzecz regionu Dunaju (UESDR). Komisja odpowiedziała na wniosek Rady w swoim komunikacie z dnia 8 grudnia 2010 r. W kwietniu 2011 r. Rada zatwierdziła komunikat z załączonym do niej planem działania, w którym określone zostały konkretne działania i przykłady projektów dotyczących 11 priorytetowych obszarów tematycznych. W planie zastosowano podobne podejście jak w zainicjowanej przez UE strategii dla regionu Morza Bałtyckiego.

Strategia ta stanowi solidne zintegrowane ramy współpracy dla państw i regionów dotyczące kwestii, które nie mogą być w zadowalający sposób rozwiązane indywidualnie i wymagają ponadnarodowego podejścia strategicznego, projektów i sieci kontaktów. Ramy te umożliwiają lepszą współpracę w celu poprawy efektywności, lepszego przełożenia i wpływu polityki realizowanej na szczeblu UE, krajowym i lokalnym, wykorzystując istniejące polityki i programy oraz tworząc między nimi synergie.

Strategia koncentruje się na pośrednim szczeblu między działaniami krajowymi i działaniami dotyczącymi całej UE w dziedzinach takich jak badania i innowacje, migracja i bezpieczeństwo. Wzmacnia ona integrację państw z UE i przybliża państwa z regionu Bałkanów Zachodnich, Mołdawii i regionów Ukrainy do Unii Europejskiej.

Po 18 miesiącach realizacji strategii widoczne są znaczące osiągnięcia. Strategia spełnia następujące zadania:

– promuje konkretne projekty ponadnarodowe mające wpływ na region i daje nowe bodźce do podejmowania działań w regionie;

– wspiera koordynację różnych krajowych i unijnych strategii politycznych i funduszy, oraz stanowi podstawy do osiągnięcia większej spójności i lepszych wyników, szczególnie w latach 2014 – 2020;

– rozwija wielowymiarową platformę współpracy i zajmuje się problemami, które zostały określone jako wymagające wspólnej uwagi; platforma ta obejmuje 24 koordynatorów ds. zagadnień priorytetowych oraz 14 krajowych punktów kontaktowych, odpowiedzialnych za postępy w realizacji strategii;

– podkreśla polityczne znaczenie regionu, poprzez wsparcie strategiczne na szczeblu ministerialnym i konkretne postępy w zakresie jej wdrażania.

W kolejnych rozdziałach przedstawiono dotychczasowe dokonania wraz z konkretnymi przykładami oraz określono dziedziny, które wymagają większej uwagi. W rozdziale 5 podsumowano zdobyte doświadczenia, a w rozdziale 6 zaproponowano zalecenia na przyszłość.

2.           Projekty, polityka i sieci kontaktów dla regionu Dunaju

Strategia skupia się w szczególności na konkretnych strategicznych projektach i inicjatywach, które mają skutki makroregionalne. Strategia oraz odnośny plan działania koncentrują się na czterech zagadnieniach, dotyczących zasadniczych kwestii. Ułatwia to rozpoczynanie nowych projektów, jest nowym bodźcem dla istniejących projektów i wspiera sieci kontaktów w regionie[1].

2.1.        Lepsze połączenie regionu Dunaju ze światem

Nowe projekty:

– nowe projekty badawcze dotyczące innowacyjnych statków, np. projekt NEWS, obejmują prace nad rozwiązaniami technologicznymi mającymi na celu odnowienie floty na Dunaju dzięki zastosowaniu bardziej konkurencyjnych i przyjaznych dla środowiska rozwiązań, min. dzięki bardziej wydajnym i czystszym silnikom oraz lepszemu projektowaniu statków. Przyczynia się to do realizacji ogólnego celu, polegającego na zwiększeniu do 2020 r. zrównoważonego transportu towarów na Dunaju o 20% w stosunku do 2010 r.;

– wraki statków są usuwane z Dunaju, Sawy i Tisy, co poprawia nawigację i warunki ekologiczne. Projekt usuwania wraków o łącznej wadze około 15 000 ton, zainicjowany w ramach strategii przez Serbską Izbę Handlową obejmuje również sektor prywatny;

– realizowane są prace nad bułgarsko-serbskim gazociągiem międzysystemowym, łączącym obszar Morza Bałtyckiego z Adriatykiem i Morzem Egejskim, a następnie z Morzem Czarnym. Gazociąg będzie miał długość 150 km. Przyczynia się on do dywersyfikacji dostaw gazu, zapewnia ich bezpieczeństwo i zamyka ważny regionalny pierścień dostaw gazu.

Nowe bodźce dla istniejących projektów:

– podejście oparte na współpracy ułatwiło zakończeniu mostu Calafat-Vidin, łączącego Rumunię z Bułgarią. Ten most współfinansowany z funduszy europejskich jest drugim mostem na przestrzeni 630 km w części granicznej rzeki i stanowi brakujące ogniwo w transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T).

Nowe inicjatywy na rzecz koordynacji polityki:

– na zaproszenie Komisji ministrowie transportu regionu Dunaju przyjęli w dniu 7 czerwca 2012 r. deklarację w sprawie utrzymywania żeglugi na Dunaju, zobowiązując się do podjęcia konkretnych środków, w tym monitorowania głębokości wody i sygnalizowania tras żeglugi na płytkich odcinkach. Doprowadziło to do porozumienia pomiędzy Rumunią i Bułgarią dotyczącego wspólnych prac i wzajemnego udostępniania sprzętu;

– w celu ilościowego określenia regionalnego wpływu projektów infrastruktury gazowa planowanych w regionie opracowano model rynku gazu w regionie Dunaju. Dzięki temu kraje naddunajskie uzgadniają obecnie szereg zaleceń politycznych dotyczących przyszłości tego typu projektów.

2.2.        Ochrona środowiska w regionie Dunaju

Nowe projekty:

– dyrekcja Generalna ds. Badań Naukowych i Innowacji opublikowała zaproszenie do składania projektów badawczych mających na celu opracowywanie badań w zakresie ochrony środowiska i poprawę wykorzystania wyników w regionie. Pozwoliło to na zaangażowanie istotnych partnerów i środków publicznych (krajowych i unijnych) oraz źródeł prywatnych w celu skutecznego zarządzania rzeką, dorzeczem, wybrzeżem i morzem;

– powołano grupę zadaniową ds. jesiotra rosyjskiego w celu zapewnienia żywotności populacji tej ważnej ryby w rzece, która ma wspierać projekty, środki i inicjatywy mające na celu odtworzenie populacji tego gatunku. Grupa ta propaguje stosowanie podejścia przekrojowego, łączącego różnorodność biologiczną z takimi obszarami polityki jak jakość wody, przenikalność siedlisk, rozwój gospodarczy, edukacja w zakresie środowiska, a nawet zapobieganie przestępczości (dotyczącej nielegalnego handlu kawiorem).

Nowe bodźce dla istniejących projektów:

– projekt DANUBE FLOODRISK (dotyczący zagrożenia powodziowego w regionie Dunaju) jest poświęcony metodom i bazom danych umożliwiającym współpracę między państwami. W projekcie uczestniczy w sumie 19 instytucji z 8 państw regionu Dunaju, co ułatwia prace nad wspólną bazą danych i opracowywaniem map powodzi. Dodatkowe prace prowadzone są w ramach europejskiego systemu informowania o powodziach (EFAS).

2.3.        Budowanie dobrobytu w regionie Dunaju

Nowe projekty:

– DG ds. Sieci Komunikacyjnych, Treści i Technologii uruchomiła w ramach siódmego programu ramowego nowy projekt dotyczący e-infrastruktury w celu poprawy dostępu do zaawansowanych usług informatycznych dla naukowców oraz zapewniania tych usług. Nowa e-infrastruktura będzie spełniać funkcję łącznika z infrastrukturą superkomputerową w ramach partnerstwa na rzecz zaawansowanych technologii obliczeniowych w Europie, obejmującego państwa z regionu Dunaju oraz niektóre kraje Kaukazu. Stanowi to podstawę dla projektu SEERA-EI, dzięki któremu kwestie te i inne prace zostały uwzględnione w strategii na rzecz Dunaju;

– forum biznesu regionu Dunaju, koordynowane przez Austriacką Izbę Handlową, stanowi ważną platformę współpracy dla ponad 300 małych i średnich przedsiębiorstw. Jest ono okazją do spotkań pomiędzy przedsiębiorstwami i ułatwia kontakty z placówkami edukacyjnymi, takimi jak instytuty badawcze i uniwersytety;

– w regionie Dunaju utworzono ośrodki zajmujące się transferem technologii. Pięć projektów pilotażowych jest powiązanych z kluczowymi uczelniami w regionie Dunaju, a ich celem jest poprawa współpracy między środowiskiem naukowym i sektorem prywatnym;

– inny projekt pilotażowy polega na tym, że szkoły i uczniowie z regionu Dunaju wspólne pracują nad innowacyjnymi kursami szkoleniowymi i kreatywnymi programami edukacyjnymi, mającymi na celu promowanie transnarodowych kontaktów między kulturami, z naciskiem na aktywną postawę obywatelską oraz zobowiązania dotyczące zrównoważonego rozwoju. Opracowywany jest innowacyjny przewodnik dla nauczycieli, który ma być stosowany w całym regionie Dunaju.

Nowe inicjatywy na rzecz koordynacji polityki:

– w oparciu o doświadczenia dotyczące programu BONUS w regionie Morza Bałtyckiego rozpoczęto prace nad stworzeniem funduszu badań naukowych i innowacji w regionie Dunaju. W dniu 9 lipca 2012 r. w Ulm podpisano wspólną deklarację ministrów regionu Dunaju ds. badań, otwierającą drogę do prac przygotowawczych. Prace te wspiera Dyrekcja Generalna ds. Badań Naukowych i Innowacji oraz Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej, w szczególności poprzez INCO.net Dunaju i inne formy pomocy.

2.4.        Zwiększanie potencjału regionu Dunaju

Nowe projekty:

– Wspólne Centrum Badawcze podjęło inicjatywę zmierzającą do zapewniania wsparcia naukowego na rzecz strategii, we współpracy z kluczowymi partnerami naukowymi z regionu. Rozpoczęto prace nad stworzeniem danych referencyjnych dla całego regionu i infrastruktury usługowej, obejmujących wspólne wyzwania, takie jak ochrona środowiska, żeglowność, nawadnianie oraz rozwój rolnictwa i produkcja energii. Utworzono cztery tematyczne klastry naukowe w celu wspierania współpracy naukowej oraz usprawnienia działalności badawczej. Szczególny nacisk na strategie inteligentnej specjalizacji pomaga państwom i regionom w tworzeniu regionalnych strategii na rzecz innowacji;

– w celu poprawy dostępu do źródeł finansowania w regionie Dunaju inicjatywa „Danube Financing Dialogue” poświęcona finansowaniu w regionie Dunaju zajmuje się łączeniem projektów z odpowiednimi funduszami oraz identyfikowaniem promotorów projektów, takich jak MŚP, banki i międzynarodowe instytucje finansowe oraz programy finansowania.

Nowe inicjatywy na rzecz koordynacji polityki:

– na spotkaniu szefów policji w styczniu 2012 r. podjęto inicjatywę zmierzającą do zacieśnienia współpracy między organami policyjnymi w regionie Dunaju, poprawy środków zwalczania przestępczości powiązanej z Dunajem (w tym przestępczości zorganizowanej) oraz ustanowienia transnarodowej platformy egzekwowania prawa. Ponadto EUROPOL opracował specjalny projekt poświęcony analizie zagrożeń w tym regionie.

3.           Optymalne wykorzystanie istniejących środków: Dostosowanie źródeł finansowania i tworzenie synergii

Osiągnięte rezultaty są wynikiem ulepszenia sposobu wykorzystania (dzięki lepszej koordynacji) istniejących w regionie zasobów i know-how. W oparciu o to podejście, celem strategii jest osiągnięcie lepszych wyników i większego oddziaływania poprzez dostosowanie istniejących funduszy i działań politycznych na poziomie UE, krajowym i regionalnym. Dla przykładu można podać:

– projekty z zakresu infrastruktury finansowane z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, np. zakład oczyszczania ścieków w Budapeszcie, który dostarcza dla całego regionu lepszej jakości wodę;

– programy transgraniczne, np. pomiędzy Rumunią i Serbią oraz Węgrami i Serbią, są w coraz większym stopniu zgodne ze strategią i wykorzystują konkretne zaproszenia do składania wniosków lub przyznają dodatkowe punkty w procedurach selekcji. Sama Serbia przeznaczyła 19 mln EUR na projekty związane ze strategią w ramach komponentu IPA dotyczącego współpracy transgranicznej na 2011 r.;

– programy współpracy transnarodowej, np. w Europie Południowo-Wschodniej i Europie Środkowej, pozwoliły na sfinansowanie nowych projektów w ramach strategii na rzecz Dunaju;

– W ramach siódmego programu ramowego na rzecz badań ogłoszono trzy zaproszenia do składania wniosków, uwzględniające konkretnie trudności z jakimi boryka się region Dunaju w dziedzinach: innowacyjnej floty, rozwiązań w zakresie ochrony środowiska oraz koordynacji polityki naukowej i technicznej;

– projekty współfinansowane przez Dyrekcję Generalną ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu wspierają transnarodową zrównoważoną turystykę w regionie Dunaju;

– w zmienionym projekcie wytycznych dotyczących transeuropejskiej sieci transportowej uwzględnia się obecnie całą długość Dunaju;

– w kontekście ram inwestycyjnych dla Bałkanów Zachodnich, finansowanych ze środków Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej, projekty zgodne ze strategią będą traktowane priorytetowo;

– Parlament Europejski wspiera projekty pilotażowe i działania przygotowawcze na rzecz regionu Dunaju, zapewniając koordynatorom ds. zagadnień priorytetowych pomoc techniczną oraz zachęcając do promowania innowacyjnego podejścia do realizacji strategii;

– regiony takie jak Badenia-Wirtembergia przeznaczyły własne fundusze na wsparcie strategii, w tym na finansowanie początkowej fazy projektów o wyraźnych skutkach makroregionalnych;

– Europejski Bank Inwestycyjny stworzył w Budapeszcie wraz z Węgrami punkt kontaktowy ds. Dunaju w celu ułatwienia realizacji transnarodowych projektów inwestycyjnych;

– trwają również prace nad instrumentem pomocy technicznej dla regionu Dunaju, ułatwiającym przygotowywanie projektu.

W odniesieniu do nadchodzącego istotnego okresu programowania na lata 2014–2020 konieczne jest, by zachowana została możliwość dalszego wykorzystywania programów i polityk do wdrażania przedmiotowej strategii. Poniżej opisano działania mające zapewnić tę możliwość:

– we wspólnych ramach strategicznych obejmujących koordynację europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych kładzie się nacisk na strategie makroregionalne. Dzięki temu proces programowania ma kierunek strategiczny. Ułatwia to również powiązania sektorowe i terytorialne w ramach funduszy objętych wspólnym zarządzaniem, takich jak Fundusz Spójności, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich i Europejski Fundusz Morski i Rybacki;

– podejście makroregionalne jest uwzględnione w umowach o partnerstwie z poszczególnymi państwami, w celu zagwarantowania, że zostanie ono uwzględnione w krajowych i regionalnych programach współpracy. Pozwala to na finansowanie w przyszłości strategii z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych i jednocześnie zapewnia stabilność na nadchodzące lata;

– stworzono zmieniony i szczegółowy program współpracy transnarodowej dla regionu Dunaju w celu finansowania projektów w zakresie tworzenia sieci kontaktów, a także wsparcia instytucjonalnego dla wdrażania i zarządzania.

4.           Platforma współpracy

Po raz pierwszy w tym regionie, po okresie konfliktów i podziałów, bazując na rozszerzeniu UE, strategia tworzy struktury współpracy operacyjnej w celu wspólnego rozwiązania problemów w regionie Dunaju. Strategia nie tylko obejmuje projekty i programy, lecz stanowi również ważną nową platformę, angażującą wielu partnerów, w tym państwa z regionu Dunaju politycznie zaangażowane na poziomie ogólnym.

Platforma umożliwia kluczowym partnerom, administracji krajowej i regionalnej codzienną realizację strategii bez potrzeby tworzenia nowych instytucji:

– w ramach strategii istnieje 11 funkcjonalnych obszarów priorytetowych, łączących w sobie wiedzę i odpowiedzialność: 1) śródlądowe drogi wodne oraz transport kolejowy, drogowy i powietrzny; 2) energia; 3) kultura i turystyka; 4) jakość wody; 5) zagrożenia dla środowiska; 6) różnorodność biologiczna; 7) społeczeństwo oparte na wiedzy i technologie informacyjne; 8) konkurencyjność i tworzenie klastrów; 9) inwestycje w ludzi i umiejętności; 10) potencjał instytucjonalny, 11) bezpieczeństwo;

– obszary te są zarządzane przez koordynatorów ds. zagadnień priorytetowych, urzędników wysokiego szczebla administracji krajowej i regionalnej oraz ekspertów z poszczególnych obszarów tematycznych. Pracują oni w ramach 11 grup sterujących, odpowiadających obszarom priorytetowym, a pomocy udzielają im odpowiednie organy z regionu Dunaju. Są to istotne, nowe i samodzielne platformy współpracy;

– na poziomie krajowym i regionalnym wdrożeniem zajmują się krajowe punkty kontaktowe, co sprawia, że strategia włączona jest w ramy krajowe i regionalne, a decydentom łatwiej przyjąć makroregionalną perspektywę. Zaangażowanie polityczne jest zagwarantowane dzięki spotkaniom ministrów spraw zagranicznych oraz ministrów ds. danego sektora oraz dzięki inicjatywom ze strony miast i regionów;

– poziom europejski ułatwia wdrażanie oraz włączenie strategii do polityki UE, poprzez kontakty z zainteresowanymi stronami w państwach z regionu Dunaju, ułatwianie kontaktów z decydentami unijnymi, na przykład poprzez regularne fora przeznaczone dla posłów do Parlamentu Europejskiego, poprzez regularne uczestnictwo urzędników Komisji w spotkaniach dotyczących całego regionu, a także poprzez wsparcie instytucjonalne udzielane za pomocą budżetu UE;

– unijny program INTERACT pomaga w budowania potencjału i udziela wsparcia organizacyjnego oraz narzędzi komunikacyjnych (np. w zakresie identyfikacji wizualnej, strony internetowej, biuletynów) rozpowszechniających wyniki strategii w mediach i wśród społeczeństwa;

– opierając się na dotychczasowych osiągnięciach, strategia kładzie również nacisk na istniejące w tym regionie instytucje i udziela im wsparcia operacyjnego, np. Międzynarodowej Komisji Ochrony Dunaju (ICPDR), która zajmuje się problemami dotyczącymi ochrony środowiska i jakości wody, oraz Komisji Dunaju, podejmującej działania w zakresie żeglowności. Do prac włączane są organizacje społeczeństwa obywatelskiego. Biorą one udział w seminariach dla zainteresowanych stron, dorocznym forum, a w szczególności uczestniczą w pracach w ramach obszaru priorytetowego 10 „zdolność instytucjonalna”.

5.           Wnioski

Po początkowym okresie wdrażania można wyciągnąć następujące kluczowe wnioski:

Struktura realizacji

· krajowe punkty kontaktowe, koordynatorzy ds. zagadnień priorytetowych i ich grupy sterujące stanowią główny element wdrażania strategii. Ich działania muszą być bardziej zakorzenione w strukturach politycznych i administracyjnych. Ich widoczna, kluczowa rola wymaga stabilności instytucjonalnej, uznania politycznego i odpowiednich zasobów ludzkich. Aby w odpowiedni sposób spełniać swoją rolę, potrzebują one odpowiedniego personelu oraz wsparcia ze strony ministerstw;

· doświadczenie pokazuje, że koordynacja na szczeblu krajowym funkcjonuje lepiej w państwach, które ustanowiły międzyresortowe grupy robocze ds. koordynacji prac w zakresie regionu Dunaju na szczeblu krajowym, w szczególności w przypadku, gdy platformy zostały ustanowione na szczeblu politycznym lub na wyższym szczeblu urzędników służby cywilnej, a także gdy ich pracę wspiera sekretariat techniczny. Stanowi to dobrą praktykę, do której należy zachęcać w całym regionie;

· budżet UE może zapewnić ograniczone bezpośrednie finansowanie struktury wdrożeniowej do 2014 r. Ponieważ jednak finansowanie po 2014 r. nie jest zagwarantowane, należy pozyskać inne środki pomocy, takie jak środki krajowe, przyszły program współpracy transnarodowej regionu Dunaju oraz przyszły program INTERACT.

Wsparcie polityczne

· strategia została zainicjowana dzięki wsparciu politycznemu na wysokim szczeblu, które pozostaje kluczowe dla jej wdrożenia. Spotkania ministrów (poświęcone kwestiom związanym z transportem, badaniami i innowacją oraz energią) przyczyniły się do znacznego zaawansowania prac w zakresie utrzymania Dunaju, koordynacji krajowych i regionalnych polityk w dziedzinie badań i innowacji oraz wspierania państw trzecich we wdrażaniu trzeciego pakietu energetycznego w ramach Wspólnoty Energetycznej;

· Na spotkaniach ministrów spraw zagranicznych podkreślono ogólne poparcie polityczne dla strategii. Do przyspieszenia prac przyczyniła się również aktywna rola Węgier podczas prezydencji. Jest to szczególnie przydatne w sytuacji, gdy szczeble polityczne są powiązane z cyklem działań podejmowanych w ramach strategii.

Finansowanie konkretnych działań

· kluczowe znaczenie ma optymalne wykorzystanie istniejących polityk i programów, takich jak europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne, Instrument Pomocy Przedakcesyjnej, program TEN-T, program ramowy w zakresie badań i rozwoju lub prywatne fundusze. W odniesieniu do lat 2014–2020 istotne jest systematyczne włączanie strategii do programów. Konieczne są wspólne wysiłki podejmowane przez państwa z regionu Dunaju, przez regiony oraz Komisję Europejską;

· w celu wsparcia projektów na etapie ich przygotowania podjęto istotne inicjatywy, mające również na celu poprawę dostępu do finansowania. Należą do nich instrument pomocy technicznej regionu Dunaju, środki pochodzące z Badenii-Wirtembergii, punkt kontaktowy regionu Dunaju w Budapeszcie lub dialog w sprawie finansowania regionu Dunaju. Należy zapewnić ściślejsze powiązania między tymi inicjatywami.

Wzmocnienie istniejących inicjatyw

· utworzono już synergie pomiędzy istniejącymi organami i inicjatywami, takimi jak Międzynarodowa Komisja Ochrony Dunaju, Wspólnota Energetyczna lub Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji, które należy dalej wzmocnić. Zaangażowanie już istniejących instytucji, organów i sieci kontaktów opiera się na pozytywnych doświadczeniach w innych regionach − w szczególności w regionie Morza Bałtyckiego. Udział ten ułatwia grupa wysokiego szczebla, utworzona w celu kierowania pracami w ramach inicjatywy makroregionalnych oraz doradztwa w zakresie tych prac, co umacnia dostępną wiedzę specjalistyczną i pozwala na uniknięcie struktur równoległych oraz na optymalne wykorzystanie dostępnych zasobów.

Podejście zorientowane na wyniki i cele

· cele, kluczowe etapy oraz plany działania pomagają w ustalaniu priorytetów działań i przyczyniają się do terminowej realizacji strategii. Ułatwiają również komunikowanie jej potencjału. Elementy te powinny być stale oceniane i monitorowane.

Zintegrowanie strategii politycznych i funduszy

· zintegrowane podejście ma szczególną wartość, na przykład w kontekście łączenia kwestii takich jak żegluga i ochrona środowiska z rozwojem rzeki, np. na odcinku na wschód od Wiednia. Komisja ułatwia współpracę międzysektorową, na przykład w dziedzinie nauki, poprzez działania Wspólnego Centrum Badawczego, przy udziale odpowiednich służb i wielu źródeł finansowania. Ogólnie rzecz biorąc, należy w większym stopniu wykorzystywać ramy współpracy na poziomie UE, podkreślając, że region Dunaju obejmuje wiele więcej niż tylko rzekę.

Włączenie państw spoza UE

· strategia obejmuje w równym zakresie sześć państw spoza UE, co pozwala na wspieranie procesu integracji i zwiększa współpracę w regionie. Należy określić i wzmocnić innowacyjne rozwiązania w celu ułatwienia uczestnictwa tych państw i finansowania realizacji projektów. Rozwiązania te obejmują już pełne uczestnictwo w koordynacji zagadnień priorytetowych i działaniach grup sterujących, które poświęcają szczególną uwagę kwestii wspierania zaangażowania. Co najmniej jedno państwo spoza UE zidentyfikowało fundusze przydzielone przez UE, finansujące działania związane ze strategią regionu Dunaju, co stanowi dobrą i godną naśladowania praktykę.

Komunikacja

· wspólna identyfikacja wizualna, kompleksowa strona internetowa obejmująca wszystkie obszary priorytetowe, biuletyn oraz materiały promocyjne, opracowane przy silnym wsparciu programu INTERACT, pomogły w zwiększeniu widoczności działań i ułatwiły komunikację. Przydatne byłoby scentralizowane gromadzenie informacji na temat spotkań i konferencji poświęconych regionowi Dunaju, aby umożliwić wspólną komunikację na ich temat;

· podczas pierwszego dorocznego forum, które odbyło się w Regensburgu w listopadzie 2012 r. potwierdzono poparcie polityczne dla strategii. Była to również okazja do zaprezentowania i omówienia realizacji strategii. Regularna organizacja tego rodzaju konferencji jako głównego wydarzenia w ramach strategii stanowi wartość dodaną, w połączeniu z posiedzeniem ministrów spraw zagranicznych.

6.           Zalecenia

Strategia UE na rzecz regionu Dunaju wykazała w pierwszej fazie wdrażania, że posiada znaczny potencjał. Pozwoliła ona na zwrócenie uwagi na region o znacznym potencjale pod względem rozwoju i dalszej integracji. Strategia umożliwiła współpracę w zakresie takich wyzwań jak zrównoważone wykorzystanie zasobów lub zmiana klimatu. W celu zapewnienia kontynuacji prac związanych z głównymi problemami, z którymi boryka się ten region, oraz w oparciu o doświadczenia przedstawione w niniejszym dokumencie, jak również w dyskusjach podczas dorocznego forum, Komisja zaleca, aby uczestniczące państwa i regiony podjęły następujące kroki:

· wzmocniły swoje wewnętrzne struktury wdrożeniowe, zapewniając odpowiednie wsparcie finansowe, poparcie polityczne i zwiększoną stabilność instytucjonalną;

· zapewniły ciągłość reprezentacji oraz odpowiednie umocowanie dla reprezentantów uczestniczących w pracach grup sterujących, wykorzystując programy europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych na lata 2014–2020 do wsparcia struktur wdrożeniowych;

· zapewniły trwałe przywództwo i planowanie strategiczne dla strategii, przy wsparciu Komisji Europejskiej, aby uczestniczące państwa i regiony wypełniały swoje obowiązki. Wdrażanie strategii powinno być bardziej samowystarczalne w oparciu o struktury zapewniające ciągłość nawet w przypadku zmian personalnych;

· stale monitorowały wdrażanie wszystkich obszarów priorytetowych, w tym zaangażowanie na szczeblu politycznym oraz konkretne osiągnięcia, aby umożliwić skoncentrowanie się na poszczególnych wyzwaniach oraz ustalenie priorytetów, jak i zapewnienie efektywniejszej, zorientowanej na wyniki struktury;

· położyły większy nacisk na wyniki, poświęcając wzmożoną uwagę celom i wskaźnikom, kluczowym etapom i harmonogramom;

· zagwarantowały systematyczne włączanie kwestii objętych strategią do programów unijnych, krajowych i regionalnych na lata 2014–2020, w szczególności europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, programu „Horyzont 2020”, COSME oraz instrumentu „Łącząc Europę”, korzystając przy programowaniu i wdrażaniu strategii z wiedzy specjalistycznej płynącej z sieci kontaktów regionu oraz pochodzącej od kluczowych zainteresowanych stron;

· wzmacniały wkład strategii w program „Europa 2020” poprzez konkretne działania w regionie Dunaju na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu;

· zwiększyły spójność działań dotyczących regionu Dunaju z polityką UE dzięki zagwarantowaniu, że strategia jest omawiana przez istniejące instytucje, w ramach odpowiednich rad sektorowych, i w miarę potrzeb, podczas poszczególnych spotkań na szczeblu ministerialnym;

· usprawniły komunikację dotyczącą działań skierowanych do szerszej grupy odbiorców;

· ustanowiły doroczną konferencję jako główne wydarzenie roku, podczas którego określany jest kierunek strategiczny, dochodzi do nawiązywania kontaktów i ustalenia wspólnego podejścia, a także upowszechniane są osiągnięcia;

· umocniły, wspólnie z Komisją Europejską, koordynację i spójność z istniejącymi i ewentualnymi przyszłymi inicjatywami unijnymi o takim samym lub podobnym charakterze makroregionalnym oraz tymi, które dotyczą basenów morskich.

[1]               Pełne sprawozdanie dotyczące każdego obszaru priorytetowego można znaleźć na stronie internetowej poświęconej strategii UE na rzecz regionu Dunaju (www.danube-region.eu/pages/reports).