52007DC0507

[pic] | Il-KUMMISSJONI TAL-KOMUNITAJIET EWROPEJ |

Brussell 12.9.2007

KUMM(2007) 507 finali

KOMUNIKAZZJONI MILL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW, LILL-KUNSILL, LILL-KUMITAT EKONOMIKU U SOĊJALI U LILL-KUMITAT TAR-REĠJUNI

Strateġija għall-ibgħad reġjuni: Kisbiet u Prospettivi fil-Ġejjieni

{SEG(2007) 1112}

WERREJ

1. Introduzzjoni 3

2. Rapport 4

3. L-isfida bħalissa: Il-ħsad ta’ l-opportunitajiet ta’ l-istrateġija ta’ l-2004 5

3.1. Tnaqqis tad-defiċit ta’ aċċessibbiltà u ta’ l-effetti ta’ l-iżvantaġġi l-oħrajn partikolari għall-ORs 5

3.2. Żieda fil-kompetittività ta' l-ORs 5

3.3. Tisħiħ tal-Pjan ta' azzjoni għall-Viċinat Usa' 7

3.4. Strument ta’ appoġġ għall-kumpens ta’ l-effetti tan-nuqqasijiet 9

4. Perspettivi 10

4.1. L-isfida tal-bidla fil-klima 10

4.2. Il-kwistjoni ta’ l-iżvilupp demografiku u tal-flussi migratorji 11

4.3. L-Agrikultura fl-ibgħad reġjuni 12

4.4. Ir-rwol ta’ l-ORs fil-politika marittima ta’ l-UE 12

5. Konklużjonijiet 13

KOMUNIKAZZJONI MILL-KUMMISSJONI LILL-PARLAMENT EWROPEW, LILL-KUNSILL, LILL-KUMITAT EKONOMIKU U SOĊJALI U LILL-KUMITAT TAR-REĠJUNI

Strateġija għall-ibgħad reġjuni: Kisbiet u Prospettivi fil-Ġejjieni

INTRODUZZJONI

B’kunsiderazzjoni b’mod partikolari għall-Artikolu 299(2) tat-Trattat KE u ta’ l-adozzjoni taż-żewġ Komunikazzjonijiet mill-Kummissjoni fl-2004[1], l-għarfien tan-natura speċifika ta’ l-ibgħad reġjuni (minn hawn ’il quddiem imsejħa ORs) [2] u l-iżvilupp ta' strateġija Ewropea għalihom saru realtà.

Din l-istrateġija tikkonċerna tliet assi: it-tnaqqis tad-defiċit ta’ aċċessibbiltà u ta’ l-effetti ta’ l-iżvantaġġi l-oħrajn ta’ l-ORs, it-titjib tal-kompetittività tagħhom u t-tisħiħ ta’ l-integrazzjoni reġjonali tagħhom. Hi ssejset fuq sħubija attiva bejn l-istituzzjonijiet Ewropej, l-Istati Membri u l-ORs.

Wara tliet snin ta’ implimentazzjoni, l-ewwel rapport jidher pożittiv ħafna. Bosta miżuri li jikkonċernaw il-politiki Komunitarji differenti ġew adottati u l-qagħda ekonomika u soċjali ta’ l-ORs tjiebet.

Il-Parlament Ewropew, il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew kif ukoll il-Kumitat tar-Reġjuni approvaw din l-istrateġija u stiednu lill-Kummissjoni sabiex issegwi l-implimentazzjoni tagħha[3]. B’dan il-għan, il-Kummissjoni tipproponi li ssaħħaħ l-istrateġija ta’ l-2004 b’miżuri ġodda li jistgħu jiġu implimentati fil-medda ta’ żmien qasir.

Barra minn hekk, il-Kummissjoni biħsiebha tibda dibattitu dwar il-ġejjieni ta’ l-istrateġija fuq tul ta’ żmien itwal. Tabilħaqq, jeħtieġ li din l-istrateġija tiġi aġġornata u mogħnija fir-rigward ta’ l-isfidi maġġuri li għandhom iħabbtu wiċċħom magħhom l-ORs fis-snin li ġejjin. Se tiġi organizzata konsultazzjoni għal dan il-għan. Din se twassal għal Komunikazzjoni li biha l-Kummissjoni se tibda pass ġdid fl-iżvilupp ta’ l-istrateġija tagħha rigward l-ORs.

Din il-Komunikazzjoni:

- tfassal rapport ta’ l-implimentazzjoni ta’ l-istrateġija mill-2004 ’l hawn, li d-deskrizzjoni ddettaljata tiegħu tidher fid-dokument ta' ħidma mehmuż ma' din il-Komunikazzjoni[4]

- tipproponi miżuri li jifirxu fuq medda qasira ta' żmien sabiex timplimenta bis-sħiħ l-istrateġija ta’ l-2004

- tiftaħ dibattitu dwar il-kwistjonijiet fil-medda ta’ żmien twil, b’mod partikolari fir-rigward tat-tematiċi ewlenin sensittivi għall-ORs: il-bidla fil-klima, l-iżvilupp demografiku u t-tmexxija tal-flussi migratorji, l-agrikoltura, il-politika marittima ta’ l-UE.

RAPPORT

L-aħħar tliet snin kienu kruċjali għall-implimentazzjoni ta’ l-istrateġija Ewropea rigward l-ORs. L-istrumenti ewlenin kollha għall-iżvilupp ekonomiku u soċjali ta’ dawn ir-reġjuni ġew definiti mill-ġdid u riveduti. L-eżempji jinkludu:

- il-politika ta’ koeżjoni riveduta li tinkludil-allokazzjoni speċjali finanzjarja li tagħmel tajjeb għall-ħlas ta’ l-ispejjeż żejda marbuta man-nuqqasijiet definiti fl-Artikolu 229(2) tat-Trattat;

- dispożizzjonijiet speċifiċi favur l-ibgħad reġjuni fil-kuntest tar-riforma ta’ l-organizzazzjonijiet tas-suq taz-zokkor u tal-banana;

- trattament preferenzjal ta' l-ibgħad reġjuni rigward il-linji gwida l-ġodda dwar l-għajnuna reġjonali nazzjonali;

- inizjattiva speċifika fis-Seba' Programm ta' Qafas għar-Riċerka u l-Iżvilupp Teknoloġiku (FPRTD) biex jinħeles il-potenzjal tar-riċerka fl-ibgħad reġjuni u biex tittejjeb l-integrazzjoni tagħhom fiż-Żona tar-Riċerka Ewropea.

Il-biċċa l-kbira mill-inizjattivi l-oħra rrakkomandati fil-Komunikazzjonijiet ta’ l-2004 ġew konkretizzati[5].

Tabilħaqq, l-għadd ta’ miżuri Komunitarji meħuda favur l-ORs jirriflettu r-rieda tal-Kummissjoni li tikkunsidra n-natura speċifika ta’ l-ORs waqt l-implimentazjoni tal-politiki ta' l-UE. Barra minn hekk, l-intervent Komunitarju rigward dawn ir-reġjuni jissarraf f’approċċ trasversali u komplementari, b’mod partikolari permezz ta’ sforz ta’ l-għadd tad-dipartimenti tal-Kummissjoni. Barra minn hekk, it-tnaqqis tad-defiċit ta’ l-aċċessibbiltà, it-tisħiħ tal-kompetittività u ta’ l-inserzjoni reġjonali jibqgħu assi relevanti, li jwieġbu b’mod xieraq għall-prijoritajiet ta’ l-iżvilupp ta’ dawn ir-reġjuni. Fl-aħħar, anke jekk l-istrateġija se tikkontribwixxi għat-titjib tal-qagħda soċjoekonomika ta’ l-ORs[6], il-valutazzjoni tal-politiki Komunitarji favurihom tista’ tittejjeb, b’mod paritkolari biex issaħħaħ il-koerenza ta’ l-azzjoni Komunitarja.

Madankollu, ċerti azzjonijiet maħsuba mill-2004 għadhom f’fażi ta’ żvilupp. Dan huwa wkoll il-każ b’mod partikolari għall-isforzi ta’ l-integrazzjoni ta’ l-ORs fiż-Żona Ewropea tar-riċerka u ta’ l-addattament tas-Servizzi ta’ Interess Ekonomiku Ġenerali (l-SGEIs) għall bżonnijiet tas-swieq lokali. Barra minn hekk, hu importanti li jiġi żgurat li l-possibbiltajiet ġodda maħsuba jtejbu l-koordinazzjoni bejn l-ERDF u l-EDF huma sfruttati bis-sħiħ fir-realtà.Għalhekk, l-istrateġija għandha minn hawn 'il quddiem tidħol f’fażi ta’ maturita li timmira li taħtaf l-opportunitajiet kollha ta’ l-istrateġija ta’ l-2004.

L-isfida bħalissa: Il-ħsad ta’ l-opportunitajiet ta’ l-istrateġija ta’ l-2004

Lil hinn mill-miżuri adottati mill-2004 ’l hawn, il-Kummissjoni tixtieq tiffoka fuq kull assi ta’ l-istrateġija permezz ta’ l-implimentazzjoni ta’ l-azzjonijiet komplementari.

Tnaqqis tad-defiċit ta’ aċċessibbiltà u ta’ l-effetti ta’ l-iżvantaġġi l-oħrajn partikolari għall-ORs

Il-miżuri li ġejjin jistgħu jgħinuna nsaħħu l-implimentazzjoni ta’ dan il-għan:

- l-iżvilupp ta’ l-opportunitajiet offerti mill-implimentazzjoni ta’ l-allokazzjoni speċifika sabiex jitħallsu lura l-ispejjeż żejda fir-rigward tat-trasport u t-teknoloġiji l-ġodda ta' l-informazzjoni u tal-komunikazzjoni;

- is-segwitu ta' l-isforz sabiex timtela l-lakuna li teżisti fis-servizzi ta’ frekwenza wiesgħa, b’mod partikolari permezz tal-programmi operattivi ta’ l-ERDF;

- l-iżvilupp ta’ l-opportunitajiet offerti permezz ta’ l-implimentazzjoni tal-programmi TEN-T, TEN-E u MARCO POLO II

- il-valutazzjoni tal-bżonnijiet speċifiċi ta’ l-ORs fl-okkażjoni tar-rapport dwar l-implimentazzjoni tal-programmi POSEI.

Żieda fil-kompetittività ta' l-ORs

Bosta strumenti jistgħu jtejbu l-kompetittivitià ta' l-ORs.

Il-Politika ta' Koeżjoni

Il-kompetittività dgħajfa ta’ l-ORs jixirqilha sforz partikolari fi ħdan il-politika ta’ koeżjoni. Il-programmi operattivi għall-perjodu 2007-2013 għall-ERDF kif ukoll għall-ESF, l-inizjattiva "Ir-reġjuni, atturi tal-bidla ekonomika"[7], kif ukoll l-għajnuna teknika għall-inizjattiva tal-Kummissjoni[8], għandhom jippermettu li jsaħħu l-kompetittività ta’ l-ORs fil-linja ta' l-istrateġija ta' Liżbona għat-tkabbir u l-impjieg u tal-linji gwida strateġiċi Komunitarji. Jeħtieġ li:

- tiġi definita strateġija ġenwina reġjonali ta’ innovazzjoni tas-sħubija[9], b’mod partikolari minn ċentri ta’ eċċellenza u ta’ kompetittività, u jissaħħu l-infrastrutturi ta’ riċerka, ta’ żvilupp teknoloġiku u ta’ telekomunikazzjonijiet;

- jitħeġġeġ it-tisħiħ tal-kapital uman bl-implimentazzjoni tar-riformi tas-sistemi ta’ edukazzjoni u ta’ taħriġ u l-iżvilupp tal-potenzjal uman fil-qasam tar-riċerka u ta’ l-innovazzjoni. Għandu jiġi żgurat li t-tip ta’ taħriġ offrut ikun konsistenti ma’ l-azzjonijiet ippjanati fl-oqsma ewlenin magħrufa fl-istrateġija tal-Kummissjoni għall-ibgħa reġjuni, b’mod partikolari fl-oqsma ta' l-agrikultura u l-ambjent, l-enerġija li tiġġedded, it-trasport, it-telekomunikazzjoni u t-turiżmu;

- jissaħħaħ l-użu ta’ l-enerġiji li jiġġeddu (bijomassa kif ukoll l-iskart urban, ġeotermija, enerġija tal-mewġ, enerġija solari u tar-riħ) u jittejjeb ir-rapport enerġetiku ta’ l-ORs sabiex titnaqqas id-dipendenza tagħhom fuq sorsi barranin;

- titqies il-bijodiversità fil-ħolqien tal-proġetti ta’ l-iżvilupp, b’mod partikolari permezz tal-miżuri favur ambjenti u speċi differenti;

- jitħeġġeġ żvilupp ekonomiku sostenibbli billi jiġu promossi miżuri biex iħarsu l-bijodiversità li sikwit tkun għolja ħafna u assi ekonomiku maġġuri fl-ORs. Dan se jikkontribwixxi wkoll għall-għan dikjarat ta’ l-UE għat-twaqqif tat-tnaqqis tal-bijodiversità sa l-2010;

- jiġu appoġġjati l-modernizzazzjoni u t-tisħiħ tal-bażi tal-produzzjoni lokali, b’mod partikolari l-implimentazzjoni għall-SMEs tas-sistemi ta’ kwalità u ta’ tmexxija ambjentali (“eko innovazzjoni”), l-addattament tal-kwalifiki tal-ħaddiema u ta’ l-imprendituri, l-iżvilupp ta’ l-ispirtu ta’ impriża u tal-ħolqien ta’ l-impriżi;

- titrawwem il-kompetittività u s-sostenibbiltà ta’ l-industrija tat-turiżmu b’mod partikolari permezz ta' l-appoġġ ta' tmexxija sostenibbli tad-destinazzjonijiet;

- jissaħħu l-mekkaniżmi ta’ inġinerija finanzjarja u jittejjeb l-aċċess għall-finanzjament ta’ l-SMEs u l-VSBs f’dawn ir-reġjuni, b’mod partikolari fil-qafas ta’ l-inizjattivi JEREMIE u JESSICA;

- jissaħħaħ ir-rwol ta’ l-ibliet sabiex titħeġġeġ ekonomija lokali flessibbli li tgħaqqad industriji, servizzi, divertiment u turiżmu, permezz tal-programi urbani integrati u l-azzjonijiet urbani fl-ORs, bħal dawk tal-proġett "" - URBACT.

Programmi - qafas

Il-programmi-qafas Komunitarji li ġejjin jistgħu jsaħħu l-kompetittività ta’ l-ekonomija ta’ l-ORs :

- il-kunsiderazzjoni tan-natura speċifika ta' l-ORs fil-programmi speċifiċi tas-7 RTDFP, b'mod partikolari l-programm "Ħiliet", għandu jiġi sfruttat bis-sħiħ u kkompletat b’kunsiderazzjoni għall-potenzjalitajiet ta’ dawn ir-reġjuni f’ċerti tematiċi tal-programm “Kooperazzjoni”, bħall-enerġija, ir-riskji naturali marbuta mal-bidla tal-klima, l-agrikoltura, is-sajd subtropikali u l-akwakoltura;

- il-programm-qafas dwar l-innovazzjoni u l-kompetittività jipproponi opportunitajiet ta’ finanzjament relevanti ħafna għal dawn ir-reġjuni li huma wkoll għandhom jiġu sfruttati (eko-innovazzjoni, użu tat-teknoloġiji ta’ l-informazzjoni, ġeneralizzazzjoni ta’ l-enerġiji renovabbli u titjib ta’ l-effiċjenza enerġetika);

- il-programm ta’ Tagħlim tul il-Ħajja[10] għandu jistimula l-iskambji, il-kooperazzjoni u l-mobbiltà tas-sistemi ta’ edukazzjoni u ta’ taħriġ fi ħdan il-Komunità[11], filwaqt li jqis l-oqsma prijoritarji għall-ORs.

Servizzi ta' interess ekonomiku ġenerali

B’rigward għall-operat tas-servizzi ta' interess ekonomiku ġenerali f'dawn ir-reġjuni, il-Kummissjoni se tissokta tikkunsidra l-ispeċifikazzjonijiet reġjonali kif ukoll ta' analiżi dettaljata tas-suq relevanti. Meta l-ispejjeż tal-provvista ta' dawn is-servizzi huma ogħla mill-ispejjeż f’reġjuni oħrajn, il-finanzjament tagħhom għandu jiġu żgurat skond id-dispożizzjonijiet stipulati fir-regoli ta’ għajnuna statali applikabbli, li jippermetti għal kumpens sħiħ ta’ l-ispejjeż kollha bħal dawn. Meta jfasslu l-ispeċifikazzjonijiet ta’ l-aċċess għas-servizz universali, l-Istati Membri huma mħeġġa jikkunsidraw il-partikularitajiet ta’ dawn ir-reġjuni, b’mod partikolari għal dak li għandu x’jaqsam ma’ l-iżolament tas-sistemi, id-distanza u l-frammentazzjoni tat-territorju.

Tisħiħ tal-Pjan ta' azzjoni għall-Viċinat Usa'

It-tisħiħ ta’ l-inserzjoni reġjonali ta’ l-ORs fiż-żoni ġeografiċi qrib tagħhom, hi innovazzjoni ta’ l-istrateġija ta’ l-2004 li żviluppat tassew, iżda li jeħtieġ li tissaħħaħ bl-implikazzjoni tal-parteċipanti pubbliċi u privati lokali, kif ukoll ta' l-Istati Membri kkonċernati. Id-djalogu bejn dawn ir-reġjuni u l-pajjiżi terzi ġirien, b’mod partikolari l-pajjiżi ta’ l-Afrika - tal-Karibew – tal-Paċifiku (ACP), kif ukoll il-pajjiżi u t-territorji barra mill-pajjiż assoċjati ma’ l-UE (OCTs) [12]għandhom iservu ta’ għodda biex imexxu dan il-proċess.

Ċerti miżuri jistgħu minn hawn ’il quddiem jikkontribwixxu għall-iffokar ta’ din l-assi.

Il-kunsiderazzjoni tan-natura speċifika ta’ l-ORs fil-Ftehimiet ta’ sħubija ekonomika (EPAs)

Sabiex jisfruttaw l-opportunitajiet ta’ kummerċ u jżidu l-iskambji reġjonali bejn il-pajjiżi ta’ l-ACP u l-ORs , il-Kummissjoni qiegħda tipprevedi arranġamenti speċifiċi għall-kunsiderazzjoni fl-EPA tal-linji gwida ta’ l-ORs avżati mill-Istati Membri. Dawn l-arranġamenti se jkunu konformi mad-dispożizzjonijiet li jkopru n-negozjat ta' l-EPA kif ukoll mar-regoli tad-WTO, u se jqisu l-partikularitajiet ta’ kull reġjun.

Huma jistgħu jikkonċernaw il-miżuri utli kollha li jikkontribwixxu għall-integrazzjoni mgħaġġla ta’ l-ORs fl-iskambji kummerċjali fuq livell reġjonali kif ukoll il-miżuri meħtieġa biex iqisu l-vulnerabbiltà tas-swieq ta’ l-ORs u ta’ xi produzzjonijiet tagħhom. Il-Kummissjoni trid tfakkar ukoll li r-relazzjonijiet kummerċjali ACP-OR mhumiex limitati għall-kummerċ tal-merkanzija u għandhom jippermettu tisħiħ tar-relazzjonijiet ACP-OR fl-oqsma kollha tagħha kif ukoll fl-EPA.

Koordinazzjoni ta’ l-istrumenti finanzjarji

Fuq il-bażi tad-djalogu ma’ l-ACP u l-OCTs fil-qafas tal-programmazzjoni ta’ l-10 EDF, is-sħubiji huma rispettivament mħeġġa sabiex jimplimentaw il-possibbiltajiet konkreti u l-arranġamenti prattiċi ta’ programmazzjoni miftiehma ta’ l-EDF u ta’ l-ERDF u ta’ kofinanzjament parallel, bil-ħsieb li azzjonijiet ta’ kooperazzjoni jitmexxew fuq livell nazzjonali u reġjonali.

Il-Kummissjoni se teżamina l-possibbiltajiet konkreti ta’ koordinazzjoni fost il-programmi ta’ kooperazzjoni territorjali (ERDF) tal-Gujana Franċiża u l-programm ġeografiku “Brażil” finanzjat mill-istrumenti ta’ finanzjament tal-kooperazzjoni fl-iżvilupp (DCI)[13].

It-tisħiħ tal-konnessjonijiet marittimi bejn l-ORs u l-pajjiżi terzi ġirien tagħhom

Il-politika komuni tat-trasport dan l-aħħar ikkunsidrat – fl-okkażjoni tal-linji direttriċi dwar it-trasport ta’ l-ajru – il-bżonn li jiġu inklużi l-bżonnijiet ta’ mobbiltà u tat-trasport ta’ l-ORs mal-pajjiżi terzi u l-OCTs sabiex jitnaqqas l-iżolament tagħhom. Dan il-ftuħ għandu jiġi kkompletat minn approċċ simili fil-qasam tat-trasport marittimu, billi jawtorizza l-għajnuniet statali għat-tnedija tas-servizzi tat-trasport bejn dawn ir-reġjuni u l-pajjiżi terzi ġirien.

Is-sehem konġunt ta’ l-ORs u l-pajjiżi terzi fin-netwerks tar-riċerka u l-programmi-qafas Komunitarji

It-tisħiħ tan-netwerk ta’ riċerka redCLARA permezz tal-programm @LIS II[14] u l-inklużjoni potenzjali u progressiva tal-pajjiżi tal-Karibew f’dan in-netwerk, jikkostitwixxu opportunità għall-ORs bħall-Guadeloupe, il-Gujana Franċiża u l-Martinique. Hi se tippermetti li jissaħħu r-rabtiet ta’ dawn ir-reġjuni mal-komunità xjentifika tal-pajjiżi terzi u l-OCTs ġirien, u li jingħaqdu ma’ l-Ewropa kontinentali permezz tal-proġett Alice filwaqt li jgawdu minn konnessjoni b'veloċità għolja bi prezz imnaqqas.

Fil-qafas tan-negozjar tal-Ftehimiet tas-Sħubija Ekonomika, il-Kummissjoni se tistimula l-parteċipazzjoni konġunta u l-azzjonijiet ta’ kooperazzjoni tal-pajjiżi ACP u ta’ l-ORs fis-7 RTDFP, il-programm-qafas dwar l-innovazzjoni u l-kompetittività u l-programm ta’ azzjoni fil-qafas ta’ l-edukazzjoni u tat-taħriġ matul il-ħajja.

Il-programm ta’ sostenn strateġiku rigward l-ICT tal-programm-qafas għall-innovazzjoni u l-kompetittività għandu l-għan iħeġġeġ l-innovazzjoni u l-kompetittività billi jistimula użu akbar u aktar effiċjenti ta' l-ICT miċ-ċittadini, is-setgħat pubbliċi, is-settur privat u b'mod partikolari l-SMEs. L-ORs huma mħeġġa jużaw il-finanzjamenti biex jiżviluppaw jew jispiċċaw l-iniżjattivi nazzjonali, reġjonali jew lokali fil-qasam ta’ l-ICT.

Il-kunsiderazzjoni tal-partikularitajiet ta’ l-ORs fil-politiki migratorji

Ċerti miżuri jistgħu jiġu previsti:

- koordinazzjoni tal-programmi ta’ kooperazzjoni territorjali ERDF ma’ l-10 EDF, li jidentifika l-migrazzjoni bħala waħda mill-prijoritajiet ta’ kooperazzjoni ACP-UE ġodda tiegħu;

- garanzija ta’ kunsiderazzjoni tal-bżonnijiet speċifiċi ta’ l-ORs fi ħdan il-programm tematiku “migrazzjoni u refuġju” ta’ l-Istrument ta’ Finanzjament għall-Kooperazzjoni u l-Iżvilupp (DCECI)[15], b'mod partikolari għall-kontribuzzjoni tat-tmexxija effettiva tal-flussi migratorji lejn dawn ir-reġjuni, kemm permezz tal-ġlieda kontra l-flussi illegali kif ukoll mit-tħaffif tal-mobbiltà tal-ħaddiema, u biex jitħaffef il-kontribt tal-migranti fl-ORS għall-iżvilupp sostenibbli fil-pajjiżi ta’ oriġini tagħhom;

- appoġġ, b’mod partikolari permezz tal-Fondi għall-integrazzjoni[16], tal-miżuri implimentati mill-Istati Membri, biex jgħaddu l-flussi migratorji regolari u l-miżuri ta’ integrazzjoni ta’ l-immigranti; tħaffif ta’ l-għoti ta’ viżi fl-ORs b’mod partikolari għat-tranżitu ta’ l-imprendituri jew tal-persuni li jinsabu f’xi taħriġ;

- appoġġ, permezz tal-Fondi Ewropej fil-ġejjieni biex imorru lura, azzjonijiet maħsuba għall-ripatrijazzjoni, u sa ċertu punt, għall-integrazzjoni mill-ġdid tal-persuni li jinsabu f’sitwazzjoni ta’ qagħda irregolari fl-ORs;

- appoġġ permezz tal-Fondi għall-fruntieri esterni u permezz ta’ l-iżvilupp ta’ l-aġenzija FRONTEX, l-użu tat-teknoloġiji ta' sorveljanza moderna, it-taħriġ tal-gwardjani fil-fruntieri jew il-bini ta' infrastrutturi fil-punti ta' qsim tal-fruntiera, sabiex iwieġbu f’waqthom għall-problemi l-aktar urġenti ta’ kontroll u ta’ sorveljanza tal-fruntieri;

- konsolidazzjoni tas-sisien ta’ din it-tematika permezz ta’ studju fuq l-impatt tal-fenomeni migratorji dwar il-koeżjoni ekonomika, soċjali u territorjali ta’ l-ORs. Jeħtieġ li jiġu vvalutati u proposti addatamenti tal-miżuri ġenerali applikabbli fir-reġjuni li l-aktar ikollhom x’jaqsmu ma’ dan il-fenomenu.

Strument ta’ appoġġ għall-kumpens ta’ l-effetti tan-nuqqasijiet

Ir-riforma tal-politiki Komunitarji ewlenin toffri lill-ORs, għall-perjodu 2007-2013, allokazzjonijiet finanzjarji sostanzjali bħala kumpens ta’ l-effetti tal-fatturi magħrufa mit-Trattat li jagħmlu ħsara permanenti lill-iżvilupp ta’ dawn ir-reġjuni, f’approċċ aktar addattat għan-natura speċifika tagħhom.

Għalkemm l-iżvilupp ta’ l-ORs ma jsarrafx biss fl-“ispejjeż żejda”, fost il-mezzi maħsuba jtejbu l-effiċjenza tal-miżuri, jeħtieġ li nsemmu l-linji gwida biex jitkejlu l-effetti kwantifikabbli tan-nuqqasijiet speċifiċi li għandhom jiġu finalizzati. Tabilħaqq, il-ħidmiet għas-sħubija tkomplew biex jiġu definiti l-linji gwida maħsuba li jtejbu, permezz ta’ sistematizzazzjoni aħjar tal-fatturi tan-nuqqasijiet speċifiċi ta’ l-ORs u ta’ l-effetti tagħhom, l-evalwazzjoni ta’ dawn il-fatturi. Il-Kummissjoni biħsiebħa tifformalizza r-riżultati li se jieħdu s-sura ta’ linji gwida adottati mill-Kulleġġ. Madankollu, dawn il-linji gwida mhumiex se jkunu l-uniku element ta’ valutazzjoni ta’ l-interventi tal-Komunità peress li l-Istati Membri jistgħu wkoll jippreżentaw lill-Kummissjoni għodda ta’ sostituzzjoni jew komplementari.

L-implimentazzjoni ta’ dawn il-linji gwida u ta’ l-istrumenti mfassla mill-Istati Membri se tkun suġġetta għad-disponibbiltà tat-tagħrif meħtieġ għall-istima ta’ l-ispejjeż żejda. Il-biċċa l-kbira ta’ dan it-tagħrif hu disponibbli bħalissa iżda xorta jeħtieġ li l-Istati Membri jaħdmu flimkien biex jiġbruhom. Għandu jiġi previst perjodu tranżitorju ta’ implimentazzjoni tal-linji gwida u ta’ l-għodod nazzjonali sabiex ikun hemm il-kapaċità statistika meħtieġa

Perspettivi

L-ORs m’għadhomx jagħmlu parti mill-grupp ta' l-ifqar reġjuni ta' l-UE mkabbra, madankollu l-permanenza u l-akkumulazzjoni tal-fatturi li jagħmlu ħsara lill-potenzjal ta’ żvilupp tagħhom għadhom jeżistu. Huwa għalhekk li jeħtieġ li jitkompla l-isforz ta’ addattament tal-politiki Komunitarji u ta’ appoġġ speċifiku kull darba li jkun hemm bżonn, iżda akkumpanjati minn strumenti xierqa, b’mod partikolari t-tisħiħ tal-valutazzjoni tal-politiki Komunitarji.

Minn issa ’l quddiem, il-Kummissjoni tipproponi li tirrifletti għall-ġejjieni ta’ l-istrateġija Ewropea rigward l-ORs, billi tiftaħ id-dibattitu mal-kollaboraturi li qiegħda bi sħab magħhom[17]. F’dan il-għan, identifikat mill-inqas tliet temi, li jippreżentaw kwistjonijiet maġġuri għall-ORs, għal-lum u fis-snin li ġejjin. Tabilħaqq, dawn it-tematiċi trasversali għat-tliet assi ta’ l-istrateġija ta’ l-2004 u l-prijoritajiet fl-Aġenda Ewropea[18], kisbu importanza sinifikanti għal dawn ir-reġjuni.

L-isfida tal-bidla fil-klima

Il-ġlieda kontra l-bidla fil-klima u l-addattament għal dawn l-effetti jikkostitwixxu kwistjoni importanti għall-ORs, b’kunsiderazzjoni tal-qagħda ġeografika u d-dgħufija tagħhom. L-effetti tal-bidla fil-klima, b’mod partikolari ż-żieda fil-livell ta' l-ilma, se jkollhom riperkussjonijiet fuq l-agrikultura, it-turiżmu, ir-riżorsi fl-ilma, l-ekosistemi u l-biodiversità ta' dawn ir-reġjuni. Il-fenomeni metereoloġiċi estremi (uragani, ċikluni, nuqqas ta’ xita, għargħar) jirriskjaw li jiżdiedu u li jaffettwaw it-tliet assi ta’ l-istrateġija ta’ l-2004:

- aċċessibbiltà: l-ORs jiddependu b’mod esklussiv mit-trasport ta’ l-ajru għal dak li għandu x’jaqsam mat-trasport tal-persuni. Dan jikkonċerna direttament il-mobbiltà tar-residenti ta’ l-ORs meta mqabbel mal-bqija ta’ l-UE iżda wkoll ma’ dik tat-turisti u tal-parteċipanti ta’ l-iżvilupp soċjoekonomiku tagħhom lejn l-ORs;

- kompetittività: l-ORs għandhom għejun speċifiċi ta’ l-enerġija li tiġġedded. L-Ażores[19] jew il-proġett li għaddej fil-ġżira ta’ El Hierro fil-Kanarji[20] jikkostitwixxu eżempji ta’ użu tar-riżorsi indiġeni li jrażżnu l-emissjonijiet tas-CO2;

- inserzjoni reġjonali: ċerti ORs żviluppaw mekkaniżmi ta’ kooperazzjoni fiż-żona ġeografika tagħhom sabiex jissorveljaw ir-riskji naturali u jrażżnu l-effetti tagħhom.

Il-Kummissjoni tistieden l-imsieħba tagħha sabiex jibdew djalogu dwar il-mistoqsijiet li ġejjin:

Liema miżuri għandhom jiġu adottati sabiex l-għan tat-tnaqqis ta’ l-emissjonijiet ma jkollhomx impatt negattiv fuq l-aċċessibbiltà, l-ekonomija u ċ-ċittadini ta’ l-ORs? Liema kriterji għandhom jinżammu biex dan it-tħassib jiddaħħal fi stima ta’ l-impatt ex ante ?

Kif nistgħu nisfruttaw bl-aħjar mod l-opportunitajiet il-ġodda li l-ġlieda kontra l-bdil fil-klima toffri lill-ORs minħabba l-vantaġġi naturali tagħhom (enerġija ġeotermali, bijomassa, bijodiversità eċċ) sabiex jitjieb il-bilanċ enerġetiku u tissaħħaħ il-kompetittività tagħhom, b’mod partikolari bl-iżvilupp ta’ l-enerġija li tiġġedded u permezz tar-riċerka?

Kif tagħmel progress lejn awtosuffiċjenza enerġetika bl-isfruttament sa l-aħħar tal-potenzjal tat-tfaddil ta' l-enerġija? Liema setturi għajr dawk tal-bini u tat-trasport huma kkonċernati b’mod ewlieni?

Liema mezzi ġodda jistgħu jiġu żviluppati sabiex jitjiebu s-sistemi ta’ prevenzjoni tar-riskji naturali permezz tal-kooperazzjoni mal-pajjiżi l-ġodda ġirien u l-OCTs?

Il-kwistjoni ta’ l-iżvilupp demografiku u tal-flussi migratorji

Il-popolazzjonijiet tal-biċċa l-kbira ta’ l-ORs esperjenzaw bidliet sinifikattivi, kemm minħabba l-iżviluppi demografiċi naturali kif ukoll minħabba l-flussi migratorji, li jikkostitwixxu kemm opportunitajiet kif ukoll thedid għat-tkabbir ekonomiku u soċjali tagħhom. Dan il-proċess għandu konsegwenzi fuq l-ippjanar ta' l-u¿u ta' l-art, is-suq tax-xogħol, il-b¿onnijiet ta’ taħriġ u s-servizzi pubbliċi.

Ir-rata ta’ tkabbir demografiku tad-DOM hi l-ogħla fl-UE.

Fil-Ġżejjer Kanarji, iż-żieda fl-għadd ta’ migranti illegali permezz tal-baħar[21] tiżdied bil-problema ta’ immigrazzjoni illegali ta’ dawk taħt l-età li mhumiex akkumpanjati.

L-ORs ma jikkostitwixxux kategorija omoġenja għal dak li għandu x’jaqsam mal-politika migratorja: Huma għandhom statuti ġuridiċi differenti b’rigward għaż-żona Schengen u huma kkonċernati b’mod differenti mill-fenomenu migratorju. Barra minn hekk, il-politika migratorja tissokta taqa’ taħt il-kompetenza ta’ l-Istati Membri, b’mod partikolari għal dak li għandu x’jaqsam ma' l-ammissjoni fejn l-UE tikkoordina u takkumpanja azzjonijiet nazzjonali.

Madankollu, fid-dawl tad-daqs kbir ta’ konsegwenzi tal-flussi migratorji għall-ORs, il-Kummissjoni tixtieq tiddiksuti dwar din it-tema ma’ l-imsieħba tagħha, b’mod partikolari dwar il-mistoqsijiet li ġejjin:

Kif tqis aħjar l-isfidi maġġuri kkaġunati mill-pressjoni demografika għolja kif ukoll il-fenomeni ta’ migrazzjoni lejn il-metropoli li kull ma jmur qegħdin jiżdiedu?

Kif issaħħaħ il-miżuri li jiffavorixxu l-integrazzjoni tal-migranti legali f'dawn it-territorji kemm fuq livell?

Liema miżuri jistgħu jittieħdu biex jiġu ttrattati s-sisien l jikkawża l-immigrazzjoni illegali fl-ORs minħabba l-pożizzjoni ġeografika tagħhom fi ħdan ambjent reġjonali li għadu mhux żviluppat?

Il-promozzjoni ta’ migrazzjoni legali/ċirkolari hija l-aħjar mod kif ikun hemm rikonċiljazzjoni bejn il-miżuri ta’ kontroll tal-migrazzjoni ma’ l-iżvilupp ekonomiku u soċjali tal-pajjiżi ta’ oriġini?

L-Agrikultura fl-ibgħad reġjuni

L-Agrikultura hi fattur ewlieni fl-ekonomika ta’ l-ORs, li huma mfixxkla minħabba żvantaġġi ġeografiċi u ta’ klima. Il-produzzjoni agrikoula u l-provvista ta’ l-ikel xorta jibqgħu essenzjali għas-sostenibbiltà ekonomika ta’ dawn ir-reġjuni, li jistgħu jittejbu iżjed bil-politika ta’ żvilupp rurali Ewropew.

L-appoġġ Komunitarju lis-setturi agrikoli varji, b’mod partikolari wara l-inklużjoni ta’ l-appoġġ lis-settur tal-banana fl-2006, issa jista’ jiġi integrat bis-sħiħ fl-iskema POSEI. Din l-integrazzjoni tippermetti approċċ aktar koerenti lill-iżvilupp fil-ġejjieni tas-settur agrikolu f’dawn ir-reġjuni. Se ssir stima ta’ l-impatt ta’ dawn ir-riformi fuq POSEI fl-2009 l-aktar tard.

Ir-rwol ta’ l-ORs fil-politika marittima ta’ l-UE

Il-po¿izzjoni ġeografika speċifika ta’ l-ORs fl-Oċean Atlantiku, fl-Oċean Indjan u l-baħar tal-Karibew tagħti dimensjoni marittima dinjija lill-Ewropa u tagħti lill-ORs rwol importanti fil-politika marittima tal-ġejjieni ta’ l-UE. L-ORs ħadu sehem b’mod attiv għall-proċess ta’ konsultazzjoni dwar il-ġejjieni tal-politika marittima ta’ l-Unjoni Ewropea mnieda f’Ġunju 2006 mill-Kummissjoni [22]u, fil-qafas tal-proġett ta' kooperazzjoni tagħhom RUPMER sostnut mill-programm INTERRED IIIC, ippreżentaw kontribut konġunt għall- Green Paper lejn politika marittima ta’ l-Unjoni. Wara dan il-proċess ta’ konsultazzjoni, se titwaqqaf politika marittima ġdida ta’ l-UE u pjan ta’ azzjoni, li fih se tiġi kkunsidrata n-natura speċifika ta’ l-ORs.

L-ORs għandhom parti importanti ta’ l-ispazju marittimu ta’ l-UE u jtuha d-dimensjoni dinjija tagħha. L-eżistenza tagħhom hi kkundizjonata mir-relazzjoni tagħhom mal-baħar: varjetà ta’ l-attivitajiet ekonomiċi marittimi, għana inkomparabbli tal-patrimonju naturali tal-baħar tagħhom iżda wkoll vulnerabbiltà għall-bidliet fil-klima u għall-fenomeni estremi fiż-żoni tal-baħar. Id-daqs taż-żoni ekonomiċi esklussivi tagħhom huwa daqs is-superfiċje tal-Mediterran u tal-Baħar Baltiku flimkien u jippermettilhom jipprovdi servizzi ta’ ekosistema importanti u jagħmlu mill-Istati Membri tagħhom l-ewwel fid-dinja f’termini ta’ spazji marittimi. Dan isaħħaħ ukoll ir-responsabbiltà ta’ l-UE għall-ħarsien tar-riżorsi marittimi.

F’ċerti ORs l-użu sostenibbli tar-riżorsi marittimi tagħhom se jiddependi fuq kooperazzjoni eqreb mal-pajjiżi ġirien tagħhom. Kemm l-istrateġija għall-ORs kif ukoll il-politika marittima ġdida ta’ l-UE għandha tippromwovi l-iżvilupp tal-mekkaniżmi ta’ kooperazzjoni ma’ dawn il-pajjiżi.Il-proġett NET-BIONE, proġett ta’ bini ta’ kollegamenti tal-politiċi reġjonali ta’ riċerka ta’ l-ORs u ta' l-OCTs fil-qasam tal-bijodiversità tropikali, b'mod partikolari tal-baħar, juri l-kapaċità ta' l-ORs li joħolqu netwerk ta' riċerka f’qasam li hu speċifiku għalihom u li fih potenzjal tal-valorizzazzjoni ta’ l-assi tagħhom.Tabilħaqq, il-kooperazzjoni fil-qasam tax-xjenza u r-riċerka marittima hi ta’ importanza konsiderevoli għall-ORs u se tkun ta’ kontribut għal dawn ir-reġjuni sabiex ikunu jistgħu jiffaċċjaw l-isfidi tal-bidla fil-klima u s-sostenibbiltà ta’ l-oċeani tagħhom.

Il-Kummissjoni tistieden lill-imsieħba tagħha sabiex jibdew djalogu dwar il-mistoqsijiet li ġejjin:

Kif tippromwovi għodda ta’ governanza fi ħdan il-baċini marittimi differenti (il-Karibew, ix-Xlokk ta’ l-Oċean Indjan, il-Macaronesia)? Konferenza għal kull baċin li tgħaqqad il-partijiet ikkonċernati bil-ħsieb li jiżviluppaw approċċ koordinat tal-kwistjonijiet ikkonċernati tkun pass fid-direzzjoni t-tajba?

Kif tappoġġja l-ispeċjalizzazzjoni ta’ l-ORs f’ċerti segmenti tar-riċerka u ta’ l-iżvilupp teknoloġiku, bħat-teknoloġiji koħol tiegħu, b’mod partikolari bit-titjib tat-tagħrif u l-komunikazzjoni f’dan il-qasam?

Kif nivvalorizzaw l-attivitajiet ekonomiċi marbuta ma’ l-ambjent marittimu tagħhom, b’mod partikolari s-sajd, l-akwakoltura, it-trasport, it-turiżmu sostenibbli u l-enerġija li tiġġedded?

Kif tappoġġja l-ġlieda kontra s-sajd illegali, tissorvelja l-oċeani, tmexxi r-riskji, issaħħaħ is-sigurtà marittima u tippreserva l-ambjent marittimu?

Kif jistgħu ORs, imsejsa fuq il-potenzjal marittimu tagħhom, jikkontribwixxu għall-iżvilupp sostenibbli Ewropew b’mod ġenerali, permezz tal-politika marittima l-ġdida?

Kif nistgħu niżguraw tmexxija taż-żona tal-kosta sostenibbli fl-Ibgħad Reġjuni?[23]

Konklużjonijiet

Bl-azzjoni tagħha għaż-żamma u l-iżvilupp ta’ l-istrateġija rigward l-ORs, il-Kummissjoni qdiet il-mandat tagħha fl-oqsma kollha ta’ intervent Komunitarji, billi għaqqdet l-appoġġ finanzjarju ma’ l-adozzjoni ta’ miżuri speċifiċi. Din l-istrateġija sfruttat ir-riżorsi tagħha fis-sħubija mat-tliet Stati Membri u s-seba’ ORs, kif ukoll fil-linji ta’ gwida ddefiniti mill-istituzzjonijiet Ewropej l-oħra.

Filwaqt li tfassal rapport pożittiv ta’ l-ewwel fażi ta’ implimentazzjoni ta’ l-istrateġija rigward l-ORs, il-Komunikazzjoni tenfasizza l-bżonn li jiġu ffukati l-assi ta’ l-istrateġija ta’ l-2004 bl-implimentazzjoni ta' miżuri komplimentari għall-perjodu 2007-2013. Barra minn hekk, hi toffri s-sisien xierqa biex jaħsbu dwar il-ġejjieni ta’ l-istrateġija rigward l-ORs, fid-dawl b’mod partikolari tat-temi tal-bidla fil-klima, it-tmexxija tal-flussi migratorji, l-agrikoltura u tal-politika marittima ta’ l-UE, li toħloq sfidi serji għall-iżvilupp soċjoekonomiku ta’ dawn ir-reġjuni.

Din il-Komunikazzjoni se tiftaħ dibattitu ma’ l-Istituzzjonijiet Ewropej, l-Istati Membri, kif ukoll fost l-ORs, l-awtoritajiet reġjonali u lokali, l-atturi soċjoekonomiċi, id-dinja tar-riċerka, l-ambjent akkademiku. Ġie propost li l-fażi ta’ konsultazzjoni tiġi estiża sa Marzu 2008. Tul dan il-perjodu, il-Kummissjoni se torganizza flimkien mar-reġjuni u l-Istati Membri kkonċernati, seminarji u gruppi ta’ ħidma biex jiddiskutu dawn il-mistoqsijiet li ġejjin:

- B’liema mod l-istrateġija ta’ l-2004 taddatta ruħa għall-isfidi l-ġodda li l-ORs ikollhom jiltaqgħu magħhom ?

- Fid-dawl tad-differenzi demografiċi l-kbar u l-flussi migratorji bejn l-ORs u r-reġjuni/pajjiżi ġirien, liema azzjonijiet huma l-aktar xierqa sabiex dan jiġi ffaċjat?

- Il-bidla fil-klima toħloq sfida partikolari għall-ORs?

- Liema azzjonijiet għandhom jiżviluppaw l-ORs fil-qafas tal-politika marittima Ewropea, sabiex jibbenefikaw minnha u jkunu kapaċi jikkontribwixxu għall-iżvilupp sostenibbli ta' l-Ewropa?

Wara tmiem il-konsultazzjoni pubblika, il-Kummissjoni se tħejji l-proposta tagħha dwar il-ġejjieni tas-sħubija ma’ l-ibgħad reġjuni. Se tniedi fażi ġdida fl-iżvilupp ta’ l-istrateġija Ewropea għall-ibgħad reġjuni.

[1] KUMM(2004) 343 u KUMM(2004) 543.

[2] L-ORS (l-Ażores, il-Madejra, il-Gżejjer Kanarji, l-erba’ dipartimenti li jinsabu barra minn Franza) għandhom iħabbtu wiċċhom ma' diffikultajiet speċifiċi mniżżla fit-Trattat: distanza, insularità, superfiċje żgħira, art u temp diffiċli, dipendenza ekonomika rigward numru żgħir ta’ prodotti.

[3] Riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew tat-28 ta’ Settembru 2005 dwar sħubija msaħħa għall-ORs - A60246/2005. ĠUKE C 227 E / 110 tal-21.09.2006, p. 110.

[4] SEG(2007) 1112.

[5] Deskrizzjoni eżawrenti tar-rapport ta’ l-istrateġija ta’ l-2004 – atti leġiżlattivi u mhux leġiżlattivi – jidhru fid-dokument ta’ ħidma mehmuż ma’ din il-Komunikazzjoni.

[6] Ara l-pġ 20 tad-dokument ta’ ħidma msemmi hawn fuq.

[7] http://ec.europa.eu/regional_policy/cooperation/interregional/ecochange/index_en.cfm

[8] L-Artikolu 45 tar-Regolament 1083/2006.

[9] F’dan il-kuntest, jeħtieġ li jitqiesu l-esperjenzi ta’ l-imgħoddi b'mod partikolari fuq livell ta' l-Istrateġiji ta' innovazzjoni reġjonali u ta' l-Inizjattivi reġjonali dwar is-soċjetà ta' l-informazzjoni (1994-1999) u tal-programmi reġjonali ta’ l-azzjonijiet innovattivi (PRAI, 2000 – 2006) kofinanzjati mill-ERDF. Dawn il-programmi għalhekk ippermettew lill-sitt ORs li jesperjenzaw ideat u approċċi ġodda addattati għas-sitwazzjonijiet rispettivi tagħhom, maħluqa u implimentati fi sħubija mal-parteċipanti reġjonali ewlenin.

[10] Id-Deċiżjoni Nru 1720/2006/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-15 ta' Novembru 2006 li tistabbilixxi programm ta' azzjoni fil-qasam ta’ l-edukazzjoni u tat-tagħlim tul il-ħajja. ĠU L327, ta’ l-24.11.2006, p. 45.

[11] Għal dak li għandu x;jaqsam mas-sehem ta’ l-ORs, l-applikazzjoni tal-ħtiġijiet minimi tal-mobbiltà meħtoeġa għall-aċċess għas-sotto - programmi settorjali, pereżempju Comenius jew Grundvig, hi aktar flessibbli milli għar-reġjuni l-oħra ta' l-Unjoni Ewropea.

[12] See List of OCTs in Annex II of EC Treaty.

[13] L-Artikolu 18(3) tar-Regolament (KE) Nru 1905/2006 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-18 ta' Diċembru 2006 li jistabbilixxi strument ta' finanzjament tal-kooperazzjoni għall-iżvilupp ĠU L378, tas-27.12.2006, p. 41.

[14] Websajt tan-netwerk redCLARA : www.redclara.net.

[15] L-Artikolu 18(3) tar-Regolament DCECI.

[16] Huma biss l-ORs fiż-Żona Schengen (Azores, il-Madejra u l-Gżejjer Kanarji) li jistgħu jibbenefikaw mill-Fondi ta’ l-Aġenzija FRONTEX għat-tmexxija tal-fruntieri esterni, għall-operazzjoni biex imorru lura, għall-integrazzjoni u l-għajnuna teknika.

[17] Mingħajr ħsara għar-riżultat tar-reviżjoni tal-Baġit ta’ l-UE.

[18] Konklużjonijiet tal-Kunsill Ewropea tat-8 u d-9 ta’ Marzu 2007, u Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar l-istrateġija politika annwali għall-2008 KUMM(2007) 65.

[19] Fl-Azores, 35% tal-konsum ta’ l-enerġija lokali hi pprovduta mill-enerġiji li jiġġeddu.

[20] Il-proġett “El Hierro jiġġedded” għandu l-għan jikseb awtosuffiċjenza enerġetika tal-ġżira permezz ta’ l-enerġiji li jiġġeddu.

[21] Il-gvern Spanjol iiddikjara 4571 migranti irregolari bil-baħar fl-2005 fil-Kanarji, u 31,245 fl-2006.

[22] Green Paper “Lejn Politika Marittima futura għall-Unjoni viżjoni Ewropea għall-oċeani u l-ibħra” KUMM(2006) 275.

[23] Il-Parlament Ewropew u r-Rakkomandazzjoni tal-Kunsill rigward l-implimentazzjoni tat-Tmexxija Integrata taż-Żona tal-Kosta tat-30.05.02, ĠUKE L 148/24; ii) Il-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni – Rapport tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill: valutazzjoni tat-Tmexxija Integrata taż-Żona tal-Kaorta fl-Ewropea, KUMM(2007) 308, 07.06.07