52005DC0706

[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 22.12.2005

COM(2005) 706 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Εργαζόμαστε μαζί, εργαζόμαστε καλύτερα: Ένα νέο πλαίσιο για τον ανοικτό συντονισμό των πολιτικών κοινωνικής προστασίας και κοινωνικής ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση

1. Εισαγωγή

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευθεί να εκσυγχρονίσει το κοινωνικό πρότυπό της, με βάση τις κοινές αξίες της κοινωνικής δικαιοσύνης και την ενεργό συμμετοχή όλων των πολιτών στην οικονομική και κοινωνική ζωή. Στην εισήγησή της στην πρόσφατη άτυπη συνεδρίαση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων στο Hampton Court, η Επιτροπή επιβεβαίωσε εκ νέου την ανάγκη να εκσυγχρονίσει η Ευρώπη τα συστήματα κοινωνικής προστασίας προκειμένου να εξασφαλιστεί η μελλοντική βιωσιμότητά τους. Οι πολιτικές πρέπει να εξακολουθήσουν να προωθούν την κοινωνική συνοχή, τις ίσες ευκαιρίες και την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών, ενώ πρέπει να ανταποκρίνονται καλύτερα στις οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές και να προωθούν την ανάπτυξη και την απασχόληση.

Η ΕΕ τα τελευταία χρόνια επιδιώκει να ενθαρρύνει το συντονισμό και τη μάθηση μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση των πολιτικών. Η ανοικτή μέθοδος συντονισμού (ΑΜΣ) επέτρεψε στην Επιτροπή, τα κράτη μέλη και άλλους παράγοντες να πραγματοποιούν εποικοδομητική ανταλλαγή απόψεων για τους κοινούς πολιτικούς στόχους, τις ορθές πρακτικές και την ορθή διακυβέρνηση, στο πλαίσιο της επικουρικότητας. Η ΑΜΣ παρακίνησε τα κράτη μέλη να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και προώθησε την ανταλλαγή πολιτικών με σκοπό την εξασφάλιση επαρκών και βιώσιμων συντάξεων στο μέλλον.

Η παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζει τις προτάσεις της Επιτροπής για τη δημιουργία ενός βελτιωμένου πλαισίου για την περαιτέρω ανάπτυξη αυτών των ανταλλαγών. Η ανακοίνωση λαμβάνει επίσης υπόψη την πείρα που έχει αποκτηθεί μέχρι σήμερα, την άποψη που εξέφρασαν τα κράτη μέλη και άλλοι παράγοντες σχετικά με την ΑΜΣ –τι λειτουργεί σωστά και τι όχι– σε πρόσφατη αξιολόγηση, καθώς και τις ευρύτερες εξελίξεις, ιδιαίτερα την αναθεώρηση της στρατηγικής της Λισσαβώνας. Στόχο έχει να δημιουργήσει μια ισχυρότερη, πιο προβεβλημένη ΑΜΣ με μεγαλύτερη έμφαση στην εφαρμογή της πολιτικής, η οποία θα αλληλεπιδράσει θετικά με την αναθεωρημένη στρατηγική της Λισσαβώνας, απλοποιώντας την υποβολή στοιχείων και διευρύνοντας τις ευκαιρίες για την ανταλλαγή πολιτικών.

1.1. Ιστορικό: η ΑΜΣ όπως εφαρμόζεται στην κοινωνική ένταξη και τις συντάξεις

Η ΑΜΣ στον τομέα αυτόν αναπτύχθηκε λαμβάνοντας υπόψη το στρατηγικό στόχο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Λισσαβώνας του Μαρτίου του 2000, ο οποίος περιλαμβάνει ως επιμέρους στόχο την επίτευξη "μεγαλύτερης κοινωνικής συνοχής". Μετά από την πρόσκληση του Συμβουλίου για εργασία στο επίπεδο της ΕΕ "ώστε να γίνει αποφασιστικό βήμα προς την εξάλειψη της φτώχειας" (παράγραφος 32) και για τη μελλοντική επάρκεια και τη βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων (παράγραφος 31), δημιουργήθηκε η διαδικασία κοινωνικής ένταξης και η ΑΜΣ για επαρκείς και βιώσιμες συντάξεις. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επεδίωξε αργότερα την επέκταση των εργασιών, ώστε να καλυφθεί το μέλλον της υγειονομικής περίθαλψης και της μακροχρόνιας περίθαλψης.

Στο πλαίσιο της ανοικτής μεθόδου συντονισμού, τα κράτη μέλη συμφωνούν για την από κοινού, ως ένα βαθμό, ανάπτυξη πολιτικών χωρίς να αμφισβητείται η επικουρικότητα. Πρόκειται για μια ευέλικτη μέθοδο, που επιτρέπει την αύξηση της ανταλλαγής και του συντονισμού με τρόπο και σε βαθμό κατάλληλο για την εκάστοτε πολιτική. Όπως εφαρμόζεται στην κοινωνική ένταξη και τις συντάξεις, περιλαμβάνει τα εξής: συμφωνία για κοινούς αντικειμενικούς σκοπούς που καθορίζουν κοινούς στόχους υψηλού επιπέδου, κατάρτιση εθνικών σχεδίων δράσης (ΕΣΔ) για την κοινωνική ένταξη και εθνικών εκθέσεων στρατηγικής (ΕΕΣ) για τις συντάξεις, όπου τα κράτη μέλη καθορίζουν τα σχέδια των πολιτικών τους σε μια συμφωνηθείσα χρονική περίοδο για την επίτευξη των κοινών αντικειμενικών σκοπών· αξιολόγηση αυτών των σχεδίων/στρατηγικών σε κοινές εκθέσεις της Επιτροπής/του Συμβουλίου· καθώς και από κοινού εργασίες σχετικά με δείκτες που θα επιτρέψουν την αμοιβαία κατανόηση και την αξιολόγηση της προόδου και, όπου χρειάζεται, τον καθορισμό στόχων. Η ΑΜΣ έχει προσφέρει ένα πλαίσιο ανταλλαγής και μάθησης και έχει προωθήσει το άνοιγμα, τη διαφάνεια και τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων, σε ευρωπαϊκό και σε εθνικό επίπεδο, ως μέσο για καλύτερη χάραξη πολιτικής[1].

Η προστιθέμενη αξία της διαδικασίας κοινωνικής ένταξης ήταν το ότι κατέστη σαφής ο πολυδιάστατος χαρακτήρας της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και η επακόλουθη ανάγκη για πλήρεις και συνδεδεμένες απαντήσεις από την πλευρά της πολιτικής. Η διαδικασία αυτή προώθησε επίσης την ορθή διακυβέρνηση, το άνοιγμα και τη συμμετοχή των παραγόντων. Η διαδικασία για τις συντάξεις δημιούργησε συναίνεση ως προς το ότι η μεταρρύθμιση των συντάξεων πρέπει να συνοδεύεται από τη μέριμνα για επαρκή, βιώσιμα και εκσυγχρονισμένα συστήματα. Οι δύο αυτές διαδικασίες ενίσχυσαν την αμοιβαία μάθηση και έφεραν στο προσκήνιο νέα ζητήματα – για παράδειγμα, την ανάγκη να καταπολεμηθεί η παιδική φτώχεια, ώστε να διακοπεί η διαιώνιση του κοινωνικού αποκλεισμού από τη μια γενεά στην άλλη, και την ανάγκη να προωθηθεί η παράταση του οικονομικά ενεργού βίου ώστε να είναι βιώσιμα τα συνταξιοδοτικά συστήματα. Οι δύο αυτές διαδικασίες εξακολουθούν να αναπτύσσονται και έχουν καταφέρει να εξασφαλίσουν τη συμμετοχή των νέων κρατών μελών, τα οποία κατήρτισαν τα πρώτα ΕΠΔ τους για την κοινωνική ένταξη τον Ιούλιο του 2004 και τις πρώτες ΕΕΣ για τις συντάξεις τον Ιούλιο του 2005.

1.2. Γιατί ο εξορθολογισμός;

Τον Μάιο του 2003, η Επιτροπή πρότεινε τον "εξορθολογισμό" των εργασιών για την κοινωνική ένταξη και τις συντάξεις, παράλληλα με τις προγραμματισμένες εργασίες για την υγειονομική περίθαλψη και τη μακροχρόνια περίθαλψη, για να διαμορφωθεί μια ολοκληρωμένη διαδικασία. Ο στόχος ήταν διττός: να δημιουργηθεί μια ισχυρότερη διαδικασία και να εξασφαλιστεί η καλύτερη ενσωμάτωση στη διαδικασία της Λισσαβώνας, ειδικότερα στους γενικούς προσανατολισμούς της οικονομικής πολιτικής (ΓΠΟΠ) και στην ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση[2]. Η Επιτροπή πρότεινε μια δομή για την υποβολή εκθέσεων και την αξιολόγηση και στους τρεις τομείς, καθώς και ένα χρονοδιάγραμμα συγχρονισμένο με τους ΓΠΟΠ και τις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση. Τα κράτη μέλη είχαν γενικά θετική στάση: επιθυμούσαν την απλούστευση της υποβολής εκθέσεων αλλά δεν επιθυμούσαν την αποδυνάμωση του διακριτού χαρακτήρα και πεδίου κάλυψης των διαδικασιών κοινωνικής ένταξης και συντάξεων. Συμφωνήθηκε η βαθμιαία πορεία, στο πλαίσιο της οποίας ορισμένα στοιχεία της δέσμης –η έναρξη των εργασιών για την υγειονομική περίθαλψη και τη μακροχρόνια περίθαλψη και η δημιουργία μιας ετήσιας κοινής έκθεσης για την κοινωνική προστασία και τον κοινωνικό αποκλεισμό– υλοποιήθηκαν κατά την περίοδο 2004-2005. Το τελικό στοιχείο –ο καθορισμός νέων κοινών αντικειμενικών σκοπών για τα τρία σκέλη και η εφαρμογή νέων διαδικασιών από το 2006[3]– αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας ανακοίνωσης. Η παρούσα ανακοίνωση στηρίζεται επομένως σε μια ευρεία κοινή συμφωνία μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών.

Η ανακοίνωση λαμβάνει επίσης υπόψη τις εξελίξεις από το 2003 και μετά, όπως την έναρξη των εργασιών για την υγειονομική περίθαλψη και τη μακροχρόνια περίθαλψη. Τα κράτη μέλη υπέβαλαν τις προκαταρκτικές δηλώσεις πολιτικής τον Απρίλιο του 2005 και συμφωνήθηκε ένα έγγραφο προβληματισμού βασισμένο σε αυτές. Τα κράτη μέλη συμφωνούν ότι μπορεί να είναι χρήσιμη η εφαρμογή της εξορθολογισμένης ΑΜΣ σε αυτόν τον τομέα ώστε να ενισχυθεί η χάραξη πολιτικής, να δοθεί έμφαση στις κοινές προκλήσεις και να διευκολυνθεί η αμοιβαία μάθηση .

Το σημαντικότερο είναι ότι η επανεκκίνηση της διαδικασίας της Λισσαβώνας τον Μάρτιο του 2005 αποσαφήνισε το πλαίσιο στο οποίο πρέπει να προσαρμοστούν οι εργασίες για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη. Η αναθεωρημένη στρατηγική της Λισσαβώνας επικεντρώνεται στις πολιτικές για την προώθηση της ανάπτυξης και της απασχόλησης[4] και επιδιώκει να εξαλείψει το χάσμα εφαρμογής που επισημαίνεται στην αναθεώρηση της Λισσαβώνας. Θα συνεχιστεί η χωριστή υποβολή εκθέσεων στο πλαίσιο της ΑΜΣ σχετικά με την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη, ενώ τα ζητήματα κοινωνικής προστασίας τα σχετικά με τις νέες ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές θα αντικατοπτρίζονται επίσης στα εθνικά προγράμματα μεταρρύθμισης[5]. Ταυτόχρονα, αντικατοπτρίζοντας το όραμα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τη "συμβολή της ανάπτυξης και της απασχόλησης στην κοινωνική συνοχή", η χάραξη πολιτικής στο πλαίσιο του αναθεωρημένου προγράμματος της Λισσαβώνας θα συμβάλει στην κοινωνική συνοχή και την κοινωνική ένταξη. Κατά συνέπεια, η ΑΜΣ πρέπει να λειτουργεί παράλληλα και σε στενή αλληλεπίδραση με την αναθεωρημένη στρατηγική της Λισσαβώνας – θα τροφοδοτεί τους στόχους της ανάπτυξης και της απασχόλησης ενώ τα προγράμματα της Λισσαβώνας θα συμβάλλουν, ως "εκροές", στην προώθηση των στόχων κοινωνικής συνοχής. Η ΑΜΣ πρέπει, παράλληλα με την υπόλοιπη διαδικασία της Λισσαβώνας, να ανταποκρίνεται επίσης στην πρόκληση του χάσματος εφαρμογής.

1.3. Η αξιολόγηση των εργασιών στο πλαίσιο της ΑΜΣ: οι απόψεις των κρατών μελών και των αρμοδίων για τη χάραξη πολιτικής

Η Επιτροπή επιδίωξε να λάβει υπόψη τις απόψεις των ενδιαφερομένων πριν παρουσιάσει τις προτάσεις της για τον εξορθολογισμό. Ζήτησε από τα κράτη μέλη, τους κοινωνικούς εταίρους, τις ΜΚΟ και τα ιδρύματα κοινωνικής προστασίας να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με την ΑΜΣ και τις μεθόδους εργασίας της. Υπήρξε ευρύτατη ανταπόκριση, που παρέχει μια γενική άποψη των επιθυμιών των κρατών μελών και των λοιπών ενδιαφερομένων[6].

Είναι σαφές ότι οι ενδιαφερόμενοι εκτιμούν την ΑΜΣ και θεωρούν ότι επιδρά θετικά στη χάραξη πολιτικής. Είναι ικανοποιημένοι από το γεγονός ότι η ΑΜΣ δηλώνει την υποστήριξη της Ένωσης προς τις κοινές αξίες στις οποίες βασίζονται οι κοινωνικές πολιτικές και εξασφαλίζει τη συμμετοχή της κοινωνικής πολιτικής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ. Επιθυμούν να προβληθεί ο θετικός ρόλος που διαδραματίζουν οι ορθές πολιτικές κοινωνικής προστασίας και κοινωνικής ένταξης, και να προωθηθεί ο εκσυγχρονισμός των πολιτικών. Συνεπώς, αναμένεται ότι ο εξορθολογισμός θα καταστήσει αποτελεσματικότερη την ΑΜΣ και θα προβάλει περισσότερο την εικόνα της .

Οι ενδιαφερόμενοι υποστηρίζουν ευρέως μια ακριβέστερη διαδικασία με απλουστευμένη υποβολή στοιχείων, υπό τον όρο ότι αυτό δεν θα θίγει όσα έχουν επιτευχθεί. Ο εξορθολογισμός θα πρέπει να συγκεντρώσει τα τρία σκέλη των εργασιών, επιτρέποντας ωστόσο την περαιτέρω ανάπτυξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που είναι σημαντικά για το καθένα [7] . Οι νέοι ενοποιημένοι κοινοί στόχοι δεν πρέπει να μειώσουν τα περιθώρια για εις βάθος εστίαση σε κάθε τομέα πολιτικής.

Οι ενδιαφερόμενοι εκτιμούν ιδιαίτερα την ΑΜΣ ως μέσο μάθησης και ανταλλαγής σε επίπεδο πολιτικών. Εκτιμούν τους μηχανισμούς ανταλλαγής, όπως το πρόγραμμα ανασκόπησης από ισότιμους εταίρους και τα διεθνικά έργα, που αναπτύχθηκαν παράλληλα με το κεντρικό έργο της υποβολής εκθέσεων και της αξιολόγησης. Εκφράζουν ικανοποίηση για το γεγονός ότι το νέο κονδύλιο του προϋπολογισμού PROGRESS θα διευκολύνει στο μέλλον τέτοιες δραστηριότητες σε όλο το φάσμα της ΑΜΣ. Ο εξορθολογισμός θα πρέπει να υποστηρίξει περισσότερο τη μάθηση και να την ενσωματώσει καλύτερα στις εργασίες της υποβολής εκθέσεων και της αξιολόγησης.

Τονίζεται η σημασία των καλών διασυνδέσεων μεταξύ της ΑΜΣ για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη και άλλων διαδικασιών στο επίπεδο της ΕΕ. Υπογραμμίζεται η αποτελεσματική αλληλεπίδραση με την αναθεωρημένη στρατηγική της Λισσαβώνας και την εκ νέου δρομολογηθείσα στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Η προώθηση της ορθής διακυβέρνησης και του ανοίγματος στη χάραξη πολιτικής θεωρείται βασικός στόχος. Η εξορθολογισμένη διαδικασία θα πρέπει να στοχεύσει στην προώθηση της πρακτικής που έγκειται στη συμμετοχή των φορέων που μέχρι σήμερα είναι πιο ανεπτυγμένοι όσον αφορά την κοινωνική ένταξη.

2. Νέοι κοινοί στόχοι για την εξορθολογισμένη ΑΜΣ όσον αφορά την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη

Η Επιτροπή προτείνει τους ακόλουθους κοινούς στόχους για τη βελτιωμένη ΑΜΣ στον τομέα της κοινωνικής προστασίας και της κοινωνικής ένταξης. Οι στόχοι αυτοί βασίζονται στους στόχους της Νίκαιας για την κοινωνική ένταξη και στους στόχους του Laeken για τις συντάξεις, ώστε να καταστεί δυνατή η διατήρηση της δυναμικής που έχει αναπτυχθεί και στις δύο αυτές σφαίρες. Κύριο μέλημα της ΑΜΣ εξακολουθεί να είναι η προώθηση ορθής χάραξης πολιτικής για υψηλό επίπεδο κοινωνικής προστασίας και κοινωνικής συνοχής, εξασφαλίζοντας, κατά δεύτερο λόγο, αποτελεσματική αλληλεπίδραση με τις αναθεωρημένες προτεραιότητες της Λισσαβώνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση, καθώς και με την κάλυψη του χάσματος εφαρμογής που επισημάνθηκε στην αναθεώρηση της Λισσαβώνας. Όσον αφορά ιδίως την κοινωνική ένταξη, η πιο γενικευμένη παρουσίαση των στόχων θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να επικεντρωθούν στις προτεραιότητες πολιτικής που είναι οι πλέον σημαντικές σε κάθε εθνικό πλαίσιο, όπως για παράδειγμα στην έλλειψη στέγης, την παιδική φτώχεια, την αποξένωση των νέων, τους μετανάστες, τις εθνοτικές μειονότητες, την αναπηρία, την ηλεκτρονική ένταξη ή τις ανισότητες που παρατηρούνται στην εκπαίδευση και την κατάρτιση[8]. Αντικατοπτρίζουν τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την ανάλυση των ΕΣΔ εφαρμογής του 2005 για την κοινωνική ένταξη: ότι οι στόχοι για την κοινωνική ένταξη πρέπει να ενσωματωθούν στις σχετικές δημόσιες πολιτικές, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων των διαρθρωτικών ταμείων και των πολιτικών για την εκπαίδευση και την κατάρτιση, και, επίσης, ότι η χάραξη κοινωνικής πολιτικής θα βελτιωθεί με την ορθή διακυβέρνηση.

Η πρόταση περιλαμβάνει "ευρύτερους" στόχους, που παρέχουν ένα γενικό πλαίσιο για τις εργασίες στο σύνολο της ΑΜΣ, καθώς και τρεις ομάδες στόχων που είναι ειδικοί για κάθε τομέα πολιτικής.

2.1. Οι ευρύτεροι στόχοι της ΑΜΣ για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη είναι οι εξής:

1. προώθηση της κοινωνικής συνοχής και των ίσων ευκαιριών για όλους μέσω επαρκών, προσιτών, οικονομικά βιώσιμων, προσαρμόσιμων και αποτελεσματικών συστημάτων κοινωνικής προστασίας και πολιτικών κοινωνικής ένταξης·

2. αλληλεπίδραση με τους στόχους της Λισσαβώνας για την επίτευξη μεγαλύτερης οικονομικής ανάπτυξης και περισσότερων και καλύτερων θέσεων απασχόλησης και με τη στρατηγική της ΕΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη·

3. ενίσχυση της διακυβέρνησης, της διαφάνειας και της συμμετοχής των ενδιαφερομένων στο σχεδιασμό, την εφαρμογή και την παρακολούθηση της πολιτικής.

2.2. Οι ακόλουθοι στόχοι ισχύουν για τα διάφορα σκέλη των εργασιών:

2.2.1. Αποφασιστικός αντίκτυπος στην εξάλειψη της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού :

4. εξασφάλιση ενεργού κοινωνικής ένταξης για όλους με την προώθηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας και με την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού στα περιθωριοποιημένα άτομα και ομάδες·

5. διασφάλιση της πρόσβασης για όλους στους βασικούς πόρους, τα δικαιώματα και τις κοινωνικές υπηρεσίες που απαιτούνται για τη συμμετοχή στην κοινωνία, αντιμετωπίζοντας τις ακραίες μορφές αποκλεισμού και καταπολεμώντας όλες τις μορφές διάκρισης που οδηγούν στον κοινωνικό αποκλεισμό·

6. εξασφάλιση ότι οι πολιτικές κοινωνικής ένταξης είναι καλά συντονισμένες και καλύπτουν όλα τα επίπεδα της δημόσιας διοίκησης και όλους τους σχετικούς φορείς, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που βρίσκονται αντιμέτωπα με τη φτώχεια· ότι είναι αποδοτικές και αποτελεσματικές και ότι είναι ενσωματωμένες σε όλες τις σχετικές δημόσιες πολιτικές, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών και δημοσιονομικών πολιτικών, των πολιτικών για την εκπαίδευση και την κατάρτιση και των προγραμμάτων των διαρθρωτικών ταμείων (ειδικότερα του ΕΚΤ) και, τέλος, ότι είναι ενσωματωμένες στις πολιτικές για την ισότητα των φύλων.

2.2.2. Παροχή επαρκών και βιώσιμων συντάξεων:

7. στο πλαίσιο του πνεύματος αλληλεγγύης και δικαιοσύνης μεταξύ και εντός των γενεών, εξασφάλιση επαρκών εισοδημάτων συνταξιοδότησης για όλους και πρόσβαση σε συντάξεις που θα επιτρέπουν στους ανθρώπους να διατηρήσουν, σε έναν λογικό βαθμό, το βιοτικό επίπεδό τους μετά τη συνταξιοδότηση·

8. στο πλαίσιο των υγιών δημόσιων οικονομικών, εξασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας των δημόσιων και ιδιωτικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων, ιδίως με τους εξής τρόπους: στήριξη της παράτασης του επαγγελματικού βίου και της ενεργού γήρανσης· εξασφάλιση κατάλληλης και δίκαιης ισορροπίας μεταξύ των εισφορών και των παροχών· και, τέλος, προώθηση του οικονομικώς προσιτού χαρακτήρα και εγγύηση της ασφάλειας των χρηματοδοτούμενων και των ιδιωτικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων·

9. εξασφάλιση ότι τα συνταξιοδοτικά συστήματα χαρακτηρίζονται από διαφάνεια, είναι καλά προσαρμοσμένα στις ανάγκες και τις προσδοκίες των γυναικών και των ανδρών και στις απαιτήσεις των σύγχρονων κοινωνιών, στη γήρανση του πληθυσμού και τις δομικές αλλαγές· και, επίσης, ότι οι άνθρωποι λαμβάνουν τις πληροφορίες που χρειάζονται για να προγραμματίσουν τη συνταξιοδότησή τους και ότι οι μεταρρυθμίσεις πραγματοποιούνται με βάση την ευρύτερη δυνατή συναίνεση.

2.2.3. Εξασφάλιση προσιτής, ποιοτικής και βιώσιμης υγειονομικής περίθαλψης και μακροχρόνιας περίθαλψης:

10. εγγύηση της πρόσβασης όλων σε επαρκή υγειονομική περίθαλψη και μακροχρόνια περίθαλψη και εξασφάλιση ότι η ανάγκη για περίθαλψη δεν οδηγεί στη φτώχεια και την οικονομική εξάρτηση. Αντιμετώπιση των αδικιών όσον αφορά την πρόσβαση σε περίθαλψη και την κατάσταση της υγείας·

11. προώθηση της ποιότητας στην υγειονομική περίθαλψη και τη μακροχρόνια περίθαλψη και προσαρμογή της περίθαλψης στις μεταβαλλόμενες ανάγκες και προτιμήσεις της κοινωνίας και των ατόμων, ιδίως με την καθιέρωση ποιοτικών προτύπων που αντικατοπτρίζουν τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές και με την ενίσχυση της ευθύνης των παρόχων ιατρικών υπηρεσιών και των ασθενών και των αποδεκτών της περίθαλψης·

12. εξασφάλιση ότι η επαρκής και ποιοτική υγειονομική περίθαλψη και μακροχρόνια περίθαλψη παραμένουν προσιτές και βιώσιμες με την προώθηση υγιών και δραστήριων τρόπων ζωής, καλού ανθρώπινου δυναμικού για τον τομέα της περίθαλψης και ορθολογικής χρήσης των πόρων, ιδίως μέσω των κατάλληλων κινήτρων για τους χρήστες και τους παρόχους, της ορθής διακυβέρνησης και του συντονισμού μεταξύ των συστημάτων και ιδρυμάτων περίθαλψης.

3. Διαδικασίες και ρυθμίσεις εργασίας για την ενίσχυση τησ ΑΜΣ

3.1. Ρυθμίσεις για την υποβολή στοιχείων και την αξιολόγηση

Με βάση αυτούς τους κοινούς στόχους, θα καταρτιστούν εθνικές στρατηγικές για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη που θα αντιμετωπίζουν τις συγκεκριμένες προκλήσεις του κάθε πυλώνα, αποστέλλοντας παράλληλα συνοπτικά μηνύματα υψηλού επιπέδου στο σύνολο του τομέα. Οι στρατηγικές αυτές θα περιλαμβάνουν τα εξής:

Ένα κοινό τμήμα που θα περιέχει:

- αξιολόγηση της κοινωνικής κατάστασης , που θα παρουσιάζει τις πιο σημαντικές τάσεις και προκλήσεις όσον αφορά τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, τις συντάξεις και την υγειονομική περίθαλψη και τη μακροχρόνια περίθαλψη, και

- παρουσίαση της γενικής στρατηγικής προσέγγισης για τον εκσυγχρονισμό των πολιτικών κοινωνικής προστασίας και κοινωνικής ένταξης.

Το τμήμα αυτό θα καταρτιστεί λαμβάνοντας υπόψη τους κοινούς ευρύτερους στόχους και θα υποστηρίζεται από κατάλληλους δείκτες σε επίπεδο ΕΕ.

Τρία θεματικά σχέδια που θα καλύπτουν την κοινωνική ένταξη, τις συντάξεις και την υγειονομική περίθαλψη. Τα σχέδια αυτά πρέπει να είναι προσανατολισμένα προς το μέλλον και να καθορίζουν εθνικούς στόχους ιεραρχημένους με σειρά προτεραιότητας , οι οποίοι θα μεταφέρουν τους κοινούς στόχους στα εθνικά σχέδια πολιτικής. Το καθένα θα χρησιμεύει ως εθνικό σχέδιο για το συγκεκριμένο τομέα πολιτικής. Έτσι, για την κοινωνική ένταξη, ο στόχος είναι να διατηρηθεί ο ρόλος του στρατηγικού σχεδιασμού και του καθορισμού αντικειμενικών σκοπών των εθνικών σχεδίων δράσης για την κοινωνική ένταξη, με μεγαλύτερη έμφαση στο στρατηγικό χαρακτήρα, τον καθορισμό προτεραιοτήτων και την εφαρμογή των πολιτικών. Για τις συντάξεις, πρέπει να συνεχιστεί ο ρόλος της έκθεσης εθνικής στρατηγικής στον καθορισμό της στρατηγικής για τον εκσυγχρονισμό του συνταξιοδοτικού συστήματος προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι σημερινές και οι μελλοντικές προκλήσεις. Στην πράξη, δεδομένου ότι τα κράτη μέλη υπέβαλαν εκθέσεις εθνικής στρατηγικής για τις συντάξεις τον Ιούλιο του 2005, οι πρώτες εξορθολογισμένες εκθέσεις για τις συντάξεις το 2006 πρέπει να είναι πολύ συνοπτικές. Το σχέδιο για την υγειονομική περίθαλψη και τη μακροχρόνια περίθαλψη θα επικεντρωθεί στον καθορισμό ζητημάτων για τα οποία μπορεί να υπάρξει αμοιβαία ανταλλαγή και μάθηση.

Η Επιτροπή θα συντάξει σχέδιο κοινής έκθεσης για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη για έγκριση από το Συμβούλιου/την Επιτροπή πριν από το επόμενο εαρινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Σ’ αυτό το σχέδιο κοινής έκθεσης θα συνοψίζονται τα κύρια ζητήματα και τάσεις και θα αξιολογείται η πρόοδος των κρατών μελών όσον αφορά την επίτευξη των κοινών στόχων. Επίσης, στο εν λόγω σχέδιο θα επανεξετάζεται η τροφοδότηση του προγράμματος της Λισσαβώνας και θα αξιολογείται ο αντίκτυπος που επιφέρει στην κοινωνική συνοχή η πρόοδος όσον αφορά την επίτευξη των στόχων της Λισσαβώνας για την απασχόληση και την ανάπτυξη.

Λεπτομερέστερη διερεύνηση των βασικών ζητημάτων και των ορθών πρακτικών στους τρεις τομείς πολιτικής θα πραγματοποιηθεί σε περιστασιακές εκθέσεις των υπηρεσιών της Επιτροπής.

3.2. Χρονοδιάγραμμα υποβολής στοιχείων και αξιολόγησης

Οι εθνικές στρατηγικές για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη θα έπρεπε κανονικά να καλύπτουν μια μελλοντική περίοδο τριών ετών. Για να προσαρμοστούν στο νέο χρονοδιάγραμμα της Λισσαβώνας, οι πρώτες εκθέσεις πρέπει να υποβληθούν το Σεπτέμβριο του 2006. Αυτό θα διευκολύνει την τροφοδότηση των σχετικών ζητημάτων –όπως τον τρόπο με τον οποίο τα συστήματα παροχών στηρίζουν τη συμμετοχή στην αγορά εργασίας και το πώς η παράταση του επαγγελματικού βίου μπορεί να υποστηρίζεται από τα συνταξιοδοτικά συστήματα και τις στρατηγικές υγιούς γήρανσης· τα ζητήματα αυτά θα περιλαμβάνονται στα εθνικά προγράμματα μεταρρύθμισης που πρέπει να υποβληθούν τον Οκτώβριο του 2006. Δεδομένου ότι οι πρώτες εκθέσεις θα υποβληθούν μετά την πάροδο ενός έτους από τον τριετή κύκλο της Λισσαβώνας (2005-2008) θα καλύπτουν, κατ’ εξαίρεση, μόνο μια διετή περίοδο (2006-2008).

Δεν θα απαιτηθεί από τα κράτη μέλη να υποβάλουν εθνικές στρατηγικές κατά τα ενδιάμεσα ("ελαφρά") έτη. Τα κράτη μέλη μπορούν, εάν επιθυμούν, να υποβάλουν έκθεση σχετικά με οποιεσδήποτε νέες πρωτοβουλίες ή σχετικά με την πρόοδο ως προς την εφαρμογή[9]. Η ΑΜΣ κατά τα ελαφρά έτη θα επικεντρωθεί στις εις βάθος αναλύσεις συγκεκριμένων ζητημάτων και στη διάδοση των πολιτικών συμπερασμάτων. Η κοινή έκθεση ΚΠ και ΚΕ κατά τα έτη αυτά θα μπορούσε να παρέχει πληροφορίες σχετικά με τα εξής: τους κοινούς και εθνικούς δείκτες προόδου· τις εξελίξεις πολιτικής που αναφέρονται από τα κράτη μέλη· την ανασκόπηση της αλληλεπίδρασης με την αναθεωρημένη διαδικασία της Λισσαβώνας· και τις αναλύσεις για συγκεκριμένα ζητήματα πολιτικής.

3.3. Ρυθμίσεις εργασίας: υποστήριξη της ενίσχυσης της αμοιβαίας μάθησης

Ένα από τα σαφέστερα συμπεράσματα της αξιολόγησης είναι η αξία που αποδίδουν οι ενδιαφερόμενοι στις ανταλλαγές πρακτικών και την αμοιβαία μάθηση, όπως το πρόγραμμα ανασκόπησης από ισότιμους εταίρους, τα διεθνικά σχέδια ανταλλαγών, η ετήσια διάσκεψη στρογγυλής τραπέζης για τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό και η ετήσια συνάντηση με ανθρώπους που ζουν σε συνθήκες φτώχειας. Το προγραμματισμένο κονδύλιο του προϋπολογισμού PROGRESS θα υποστηρίζει μελλοντικά παρόμοιες ανταλλαγές που θα καλύπτουν όλο το φάσμα της ΑΜΣ. Πρέπει να προβληθούν περισσότερο στο πλαίσιο της μελλοντικής ΑΜΣ και να ενσωματωθούν καλύτερα στις εκθέσεις και την αξιολόγηση. Η Επιτροπή προτείνει να αξιοποιηθεί το νέο χρονοδιάγραμμα που προτείνεται παραπάνω ώστε να προωθηθεί περισσότερο η αμοιβαία μάθηση και η ανταλλαγή ορθών πρακτικών, ιδίως κατά τα "ελαφρά" έτη.

3.4. Ρυθμίσεις εργασίας: συμμετοχή των ενδιαφερομένων και διακυβέρνηση

Η εξορθολογισμένη ΑΜΣ αναμένεται ότι θα εντείνει την εστίαση στην προώθηση της ορθής διακυβέρνησης, της διαφάνειας και της συμμετοχής των ενδιαφερομένων. Η συμμετοχή των ενδιαφερομένων στη διαδικασία θα την καταστήσει ισχυρότερη με την περαιτέρω προβολή της, την ενθάρρυνση των φιλοδοξιών όσον αφορά τον καθορισμό στόχων και την αύξηση της εστίασης στην εφαρμογή πολιτικών.

Ομοίως, η συμμετοχή των ενδιαφερομένων που έχει αναπτυχθεί στον τομέα της κοινωνικής ένταξης θα μπορούσε να επεκταθεί στα άλλα σκέλη, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τις διαφορές μεταξύ τους. Επιπλέον, όπως προτείνει ο τρίτος ευρύτερος στόχος, η ΑΜΣ θα μπορούσε να προωθήσει την ορθή διακυβέρνηση, τη διαφάνεια και τη συμμετοχή, όχι απλώς στο πλαίσιο των εργασιών της αλλά και ως στόχο για τη χάραξη κοινωνικής πολιτικής γενικότερα. Αυτό θα απαιτήσει την εστίαση σε διαφορετικά ζητήματα σε κάθε σκέλος. Για την κοινωνική ένταξη, θα δοθεί έμφαση στην προώθηση της συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων, την εξασφάλιση πολιτικού συντονισμού μεταξύ των κλάδων και των επιπέδων της δημόσιας διοίκησης και την ενσωμάτωση της μέριμνας για τη φτώχεια και τον αποκλεισμό στον εθνικό προγραμματισμό. Για τις συντάξεις, μια ιδιαίτερη πρόκληση είναι να γίνουν κατανοητά τα συνταξιοδοτικά συστήματα και να παρασχεθούν στους πολίτες οι απαραίτητες πληροφορίες για τον προγραμματισμό της συνταξιοδότησής τους. Για την υγεία, είναι πιθανό ότι προτεραιότητα θα έχει ο ορθός συντονισμός των πολιτικών μεταξύ των διαφόρων μερών του συστήματος και η καλή πληροφόρηση των πολιτών.

3.5. Ρυθμίσεις εργασίας: δείκτες

Όπως περιγράφεται στην παράγραφο 3.1 παραπάνω, οι εθνικές στρατηγικές για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη θα μπορούσαν, στο επίπεδο των ευρύτερων στόχων, να υποστηρίζονται από κοινούς δείκτες που θα επεξηγούν τις κύριες κοινωνικές τάσεις και τους γενικούς στόχους, καθώς και από λεπτομερέστερους δείκτες σε κάθε τομέα πολιτικής.

Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη μπορούν να εργαστούν κατά τη διάρκεια του 2006 για την ενίσχυση και την απλούστευση της χρήσης δεικτών που θα υποστηρίζουν τους νέους κοινούς στόχους, λαμβάνοντας υπόψη τους ειδικούς στόχους, τις προτεραιότητες της πολιτικής, τις μεθοδολογικές προσεγγίσεις και το βαθμό ανάπτυξης των τριών σκελών. Οι εργασίες για τους δείκτες πρέπει να αποσκοπούν στην καλύτερη υποστήριξη της παρακολούθησης των αποτελεσμάτων των πολιτικών, όπως του αντικτύπου τους στις γυναίκες, τους άνδρες και τις οικογένειες. Πρέπει επίσης να ενισχυθούν οι δείκτες για την παρακολούθηση της ένδειας. Κατά τη διάρκεια της μετάβασης στις στατιστικές EU-SILC θα υπάρχει έλλειψη συγκρίσιμων δεδομένων για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης, στα οποία στηρίζονται πολλοί από τους δείκτες. Επομένως, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν πώς θα μετράται η πρόοδος και πώς θα καταστούν δυνατές οι συγκρίσεις μεταξύ των χωρών κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Πρέπει να υπάρξει εκ νέου επικέντρωση στον καθορισμό στόχων σε σχέση με τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Ο καθορισμός στόχων αποτελούσε πάντα μέρος της διαδικασίας κοινωνικής ένταξης, σύμφωνα με την απαίτηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Λισσαβώνα για "αποφασιστικό βήμα προς την εξάλειψη της φτώχειας" και την πρόσκλησή του προς τα κράτη μέλη στη Βαρκελώνη, τον Μάρτιο του 2002, να θέσουν στόχους "για σημαντική μείωση του αριθμού των ατόμων που κινδυνεύουν να βρεθούν σε κατάσταση ένδειας και κοινωνικού αποκλεισμού". Σημειώθηκε σταθερή αλλά βραδεία αύξηση της χρήσης τους. Υπήρξαν επίσης πολλές πρόσφατες ανταλλαγές μεταξύ των κρατών μελών για ζητήματα που συνδέονται με τη διατύπωση, την εφαρμογή και τη μέτρηση των στόχων. Οι ανταλλαγές αυτές πρέπει να αναπτυχθούν.

Η αξιολόγηση της ΑΜΣ οδήγησε στην υποβολή πολλών προτάσεων για νέους δείκτες και πιθανούς στόχους, όπως έκανε και η Διάσκεψη της Προεδρίας του Λουξεμβούργου τον Ιούνιο του 2005 με θέμα την προώθηση της διαδικασίας κοινωνικής ένταξης της ΕΕ[10]. Οι εργασίες πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τις προτάσεις αυτές.

3.6. Μεγαλύτερη προβολή της ΑΜΣ

Η μεγαλύτερη προβολή της ΑΜΣ θα επιτύχει διάφορους στόχους. Θα ενημερώνει τους πολίτες για το ενδιαφέρον της ΕΕ να στηρίξει τις πολιτικές κοινωνικής προστασίας και κοινωνικής ένταξης. Οι κοινοί στόχοι και οι ανταλλαγές πολιτικών που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της ΑΜΣ θα μπορούσαν να συμβάλουν θετικά στις συζητήσεις πολιτικής που πραγματοποιούνται σε όλα τα κράτη μέλη.

Ο προβλεπόμενος ελαφρύτερος ρυθμός της υποβολής εκθέσεων και της αξιολόγησης μπορεί να αξιοποιηθεί ώστε να δοθεί περισσότερη προσοχή στην προβολή της ΑΜΣ. Η πρακτική της διοργάνωσης εθνικών σεμιναρίων ανοικτών σε όλους τους φορείς θεωρείτο μέχρι τώρα ένα μέρος της διαδικασίας συγκρότησης εθνικών σχεδίων. Μπορούν να διοργανωθούν περισσότερα τέτοια σεμινάρια κατά τη διάρκεια των "ελαφρών" ετών, εισάγοντας με αυτόν τον τρόπο τα διδάγματα από την ΑΜΣ στον εθνικό διάλογο.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει εκφράσει συχνά την επιθυμία για πληρέστερη συμμετοχή στις διαδικασίες της ΑΜΣ. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να διερευνήσουν, μαζί με το Κοινοβούλιο, τρόπους για την επίτευξη αυτού του σκοπού.

4. Συμπέρασμα: μια ενισχυμένη ΑΜΣ

Τα συστήματα κοινωνικής προστασίας και οι πολιτικές κοινωνικής ένταξης της Ευρώπης αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις. Οι εργασίες που πραγματοποιούνται στο πλαίσιο της ΑΜΣ σχετικά με την κοινωνική ένταξη και τις συντάξεις έχουν ήδη συμβάλει πολύ στην ανάδειξη των εν λόγω προκλήσεων. Οι απαντήσεις στην αξιολόγηση δείχνουν ότι αυτοί που βρίσκονται κοντά στη διαδικασία της ΑΜΣ τής αποδίδουν μεγάλη αξία. Το ερώτημα δεν είναι εάν η ΑΜΣ είναι πολύτιμη αλλά κατά πόσον επαρκεί για την αντιμετώπιση της πρόκλησης. Η ενδιάμεση αναθεώρηση της διαδικασίας της Λισσαβώνας απαίτησε, χωρίς περιστροφές, όλες οι κοινωνικοοικονομικές διαδικασίες της ΕΕ να επικεντρωθούν περισσότερο στην εφαρμογή και να είναι πιο προβεβλημένες. Επίσης, η τρέχουσα συζήτηση για το μέλλον του κοινωνικού προτύπου της Ευρώπης έστρεψε για πρώτη φορά τους προβολείς της πολιτικής στις πολιτικές για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη.

Οι προτάσεις που διατυπώνονται στην παρούσα ανακοίνωση για ένα νέο πλαίσιο αποσκοπούν στην ενίσχυση και τη μεγαλύτερη προβολή της ΑΜΣ, ώστε να αποτελεί διαδικασία που θα είναι καλύτερα ενσωματωμένη στη στρατηγική της Λισσαβώνας και θα παρέχει περισσότερο χώρο στη μάθηση, τη διάδοση και την ανταλλαγή πολιτικών που εκτιμούν οι συμμετέχοντες. Όμως, η αντιμετώπιση ορισμένων από τις κύριες προκλήσεις, όπως για παράδειγμα η γεφύρωση του χάσματος μεταξύ του καθορισμού στόχων και της εφαρμογής των πολιτικών, θα απαιτήσει πολύ περισσότερα από την απλή αλλαγή των διαδικασιών. Εκφράζεται η ελπίδα ότι ο εξορθολογισμός της ΑΜΣ, εφόσον προτείνεται αμέσως μετά την έμφαση που έδωσαν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων στην κοινωνική διάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα λάβει την ισχυρή πολιτική υποστήριξη που χρειάζεται για να επιτύχει.

[1] Για την εξέλιξη των δύο διαδικασιών, συμπεριλαμβανομένων των κοινών αντικειμενικών σκοπών, των εθνικών εκθέσεων, των κοινών εκθέσεων του Συμβουλίου/της Επιτροπής, των μελετών και των δευτερευουσών δραστηριοτήτων βλ. τις ακόλουθες διευθύνσεις για την κοινωνική ένταξη: http://europa.eu.int/comm/employment_social/social_inclusion/index_en.htm· και για τις συντάξεις: http://europa.eu.int/comm/employment_social/social_protection/pensions_en.htm

[2] Έχουν πλέον συνδυαστεί για να αποτελέσουν τις ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση και την ανάπτυξη 2005-2008.

[3] Το 2006 επιλέχτηκε για να καταστεί δυνατός ο συγχρονισμός με το χρονοδιάγραμμα που ίσχυε εκείνη την εποχή για τους ΓΠΟΠ και την ΕΣΑ.

[4] Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 22ας-23ης Μαρτίου 2005 – Συμπεράσματα της Προεδρίας.

[5] Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής – SEC (2005) 622, Μάιος 2005.

[6] Μια πλήρης περίληψη και τα συμπεράσματα περιλαμβάνονται σε έκθεση των υπηρεσιών της Επιτροπής που συνοδεύει την παρούσα ανακοίνωση. Οι συνεισφορές στην αξιολόγηση δημοσιεύονται στο Διαδίκτυο στη διεύθυνση: http://europa.eu.int/comm/employment_social/social_inclusion/index_fr.htm

[7] Η αξιολόγηση δεν εξέτασε τις εργασίες σχετικά με την υγειονομική περίθαλψη και τη μακροχρόνια περίθαλψη. Ωστόσο, η άποψη ότι η ΑΜΣ πρέπει να σέβεται τις ιδιαίτερες συνθήκες του κάθε τομέα προκύπτει από τις ανταλλαγές απόψεων που εξετάζονται στο τμήμα 1.2.

[8] Βλέπε τις βασικές προτεραιότητες πολιτικής που επισημαίνονται στην κοινή έκθεση Συμβουλίου/Επιτροπής του 2004 σχετικά με την κοινωνική ένταξη και στην έκθεση του 2005 σχετικά με την κοινωνική ένταξη στα 10 νέα κράτη μέλη, καθώς και τις μελλοντικές προκλήσεις που επισημαίνονται για τα κράτη μέλη στην κοινή έκθεση του 2005 για την κοινωνική προστασία και την κοινωνική ένταξη.

[9] Το ίδιο θα μπορούν να κάνουν και στα ετήσια εθνικά προγράμματα μεταρρύθμισης της διαδικασίας της Λισσαβώνας.

[10] Για τα πλήρη στοιχεία της διάσκεψης, συμπεριλαμβανομένης της ακαδημαϊκής μελέτης, βλ. http://www.ceps.lu/eu2005%5Flu/inclusion .