Προδικαστική παραπομπή — συστάσεις προς τα εθνικά δικαστήρια

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΑΚΟΛΟΥΘΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ:

Συστάσεις προς τα εθνικά δικαστήρια, σχετικά με την αξιοποίηση της διαδικασίας εκδόσεως προδικαστικής αποφάσεως

Άρθρο 267 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Άρθρο 19 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 267 ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 19 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 3 ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ;

Οι συστάσεις του 2019:

• εξηγούν στα δικαστήρια των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) τους σκοπούς μιας διαδικασίας που τους επιτρέπει, δυνάμει του άρθρου 267 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του άρθρου 19, παράγραφος 3, στοιχείο β, της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση να αποτανθούν στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) για την έκδοση προδικαστικής απόφασης*·
• ορίζουν το πεδίο εφαρμογής της διαδικασίας και τη μορφή με την οποία τα εθνικά δικαστήρια θα πρέπει να υποβάλουν την αίτηση παραπομπής τους·
• συμπληρώνουν τα άρθρα 93 έως και 118 των εσωτερικών κανονισμών του ΔΕΕ (περαιτέρω λεπτομέρειες στη σύνοψη)·
• αντικαθιστούν προηγούμενες συστάσεις οι οποίες εκδόθηκαν το 2018.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Σημασία της διαδικασίας προδικαστικής παραπομπής

Αυτή η διαδικασία θεωρείται χρήσιμη όταν, σε μια υπόθεση ενώπιον εθνικού δικαστηρίου, ανακύπτει νέο ερμηνευτικό ζήτημα το οποίο έχει γενικότερη σημασία για την ενιαία εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ ή όταν η υφιστάμενη νομολογία δεν μπορεί να παράσχει τις διευκρινίσεις που είναι αναγκαίες για τη διευθέτηση μιας πρωτοεμφανιζόμενης έννομης κατάστασης.

Διάρθρωση συστάσεων

Μια σειρά συστάσεων εφαρμόζεται σε όλα τα αιτήματα προδικαστικής αποφάσεως και ορισμένες πρόσθετες συστάσεις εφαρμόζονται ειδικότερα στις ταχείες διαδικασίες* ή στις επείγουσες διαδικασίες*.

Ποιος κάνει την αίτηση προδικαστικής αποφάσεως;

Το εθνικό δικαστήριο ενώπιον του οποίου εκκρεμεί η διαφορά φέρει αποκλειστική ευθύνη για την εκτίμηση τόσο της αναγκαιότητας της προδικαστικής αποφάσεως όσο και της λυσιτέλειας των ερωτημάτων που υποβάλλει στο ΔΕΕ.

Τα δικαστήρια που υποβάλλουν αίτηση προδικαστικής αποφάσεως θα πρέπει μεταξύ άλλων:

• να έχουν ιδρυθεί με νόμο και να έχουν μόνιμο χαρακτήρα·
• να έχουν υποχρεωτική δικαιοδοσία·
• να εφαρμόζουν τους κανόνες δικαίου και
• να είναι ανεξάρτητα.

Αντικείμενο και πεδίο εφαρμογής

• Το σημαντικότερο είναι ότι η παραπομπή πρέπει να αφορά την ερμηνεία ή το κύρος του δικαίου της ΕΕ. Δεν πρέπει να αφορά την ερμηνεία του εθνικού δικαίου ή ζητημάτων σχετικών με τα πραγματικά περιστατικά της διαφοράς της κύριας δίκης.
• Το ΔΕΕ μπορεί να αποφανθεί επί της αιτήσεως μόνο εφόσον το δίκαιο της ΕΕ είναι εφαρμοστέο στην υπόθεση της κύριας δίκης.
• Το ΔΕΕ δεν εφαρμόζει το ίδιο το δίκαιο της ΕΕ στη διαφορά που παραπέμπεται από ένα αιτούν δικαστήριο, καθώς ο ρόλος του είναι η αρωγή στην επίλυσή της. Ο ρόλος του εθνικού δικαστηρίου είναι να αντλήσει τις συνέπειες της απόφασης του ΔΕΕ.
• Οι προδικαστικές αποφάσεις έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα τόσο για το αιτούν δικαστήριο όσο και για το σύνολο των δικαστηρίων των κρατών μελών.

Η αλληλεπίδραση μεταξύ της διαδικασίας προδικαστικής παραπομπής και της εθνικής διαδικασίας

• Πρέπει να γίνει παραπομπή μόλις καταστεί σαφές ότι η απόφαση του ΔΕΕ είναι αναγκαία, προκειμένου να αποφανθεί το εθνικό δικαστήριο και όταν το αιτούν δικαστήριο είναι σε θέση να προσδιορίσει, με επαρκή ακρίβεια, το πραγματικό και νομικό πλαίσιο της υποθέσεως, καθώς και τα ανακύπτοντα σε αυτή νομικά ζητήματα.
• Η εθνική διαδικασία πρέπει να αναστέλλεται μέχρις ότου αποφανθεί το ΔΕΕ.
• Το αιτούν δικαστήριο οφείλει να ενημερώνει το ΔΕΕ για κάθε διαδικαστική ενέργεια δυνάμενη να επηρεάσει την ενώπιόν του διαδικασία και, ιδίως, για οποιαδήποτε παραίτηση ή συμβιβαστική επίλυση της διαφοράς της κύριας δίκης, καθώς και για κάθε άλλο γεγονός που συνεπάγεται κατάργηση της δίκης. Οφείλει, επίσης, να ενημερώνει το ΔΕΕ για την τυχόν έκδοση αποφάσεως κατόπιν ενδίκου μέσου που ασκήθηκε κατά της αποφάσεως περί παραπομπής και για τις συνέπειες που αυτή επιφέρει επί της αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως.

Μορφή και περιεχόμενο της αίτησης παραπομπής

• Η αίτηση παραπομπής πρέπει να διατυπώνεται κατά τρόπο απλό, σαφή και ακριβή, δεδομένου ότι θα πρέπει να μεταφραστεί ώστε τα άλλα κράτη μέλη να καταθέσουν τις παρατηρήσεις τους.
• Το άρθρο 94 του κανονισμού διαδικασίας του ΔΕΕ προσδιορίζει το περιεχόμενο της αιτήσεως που θα πρέπει να συνοδεύει τα ερωτήματα του αιτούντος δικαστηρίου, της οποίας τα βασικά σημεία παρατίθενται συνοπτικά στο παράρτημα των συστάσεων. Εάν δεν πληρούνται μία ή περισσότερες από τις απαιτήσεις αυτές, το ΔΕΕ ενδέχεται να κρίνει εαυτό αναρμόδιο να αποφανθεί επί των προδικαστικών ερωτημάτων που του υποβλήθηκαν ή να απορρίψει την αίτηση προδικαστικής αποφάσεως ως απαράδεκτη.
• Το αιτούν δικαστήριο μπορεί να παραθέτει συνοπτικά τα κύρια επιχειρήματα των διαδίκων της κύριας δίκης. Ωστόσο, θα πρέπει να επισημανθεί ότι μεταφράζεται μόνον η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως και όχι τα τυχόν παραρτήματά της.
• Το αιτούν δικαστήριο μπορεί, επίσης, να εκθέτει συνοπτικά την άποψή του ως προς την απάντηση που πρέπει να δοθεί στα υποβαλλόμενα προδικαστικά ερωτήματα. Μια τέτοια ένδειξη είναι χρήσιμη για το ΔΕΕ, ιδιαίτερα όταν καλείται να αποφανθεί επί αιτήσεως στο πλαίσιο ταχείας ή επείγουσας διαδικασίας.
• Τα προδικαστικά ερωτήματα που υποβάλλονται στο ΔΕΕ πρέπει να παρατίθενται σε διακριτό και σαφώς προσδιοριζόμενο τμήμα της αποφάσεως του αιτούντος δικαστηρίου, κατά προτίμηση στην αρχή ή στο τέλος της. Τα ερωτήματα πρέπει να είναι κατανοητά καθεαυτά, χωρίς να χρειάζεται να προστρέξει κανείς στο σκεπτικό της αποφάσεως.
• Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως πρέπει να είναι δακτυλογραφημένη και οι σελίδες και οι παράγραφοι της αποφάσεως του αιτούντος δικαστηρίου να είναι αριθμημένες.

Προστασία δεδομένων και ανωνυμοποίηση της αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως

• Προκειμένου να διασφαλιστεί η βέλτιστη προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο πλαίσιο της εκδικάσεως της υποθέσεως από το ΔΕΕ, το αιτούν δικαστήριο καλείται να προβαίνει στην ανωνυμοποίηση της υποθέσεως, αντικαθιστώντας, παραδείγματος χάριν, με αρχικά ή με συνδυασμό γραμμάτων τα ονόματα των φυσικών προσώπων των οποίων γίνεται μνεία στην αίτηση και απαλείφοντας τα στοιχεία από τα οποία θα μπορούσε να προκύψει η ταυτότητά τους.

Η αποστολή στο ΔΕΕ της αιτήσεως προδικαστικής αποφάσεως

• Όλες οι αιτήσεις παραπομπής πρέπει να φέρουν ημερομηνία και υπογραφή και να αποστέλλονται ηλεκτρονικώς ή ταχυδρομικώς στη Γραμματεία του ΔΕΕ στο Λουξεμβούργο.
• Το ΔΕΕ συνιστά στα εθνικά δικαστήρια τη χρήση της εφαρμογής e-Curia.
• Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως πρέπει να περιέλθει στη Γραμματεία μαζί με όλα τα σχετικά έγγραφα τα οποία είναι χρήσιμα για την εκδίκαση της υποθέσεως από το ΔΕΕ και, ιδίως, τα ακριβή στοιχεία των διαδίκων της κύριας δίκης και των τυχόν εκπροσώπων τους, καθώς και τη δικογραφία της υποθέσεως της κύριας δίκης ή αντίγραφό της.

Δικαστικά έξοδα και δικαστική αρωγή

• Η ενώπιον του ΔΕΕ διαδικασία προδικαστικής παραπομπής διεξάγεται ατελώς.
• Το αιτούν δικαστήριο αποφαίνεται επί των δικαστικών εξόδων των διαδίκων, εφόσον απαιτείται.
• Σε περίπτωση ανεπάρκειας των πόρων διαδίκου της κύριας δίκης, το ΔΕΕ μπορεί να χορηγήσει στον εν λόγω διάδικο δικαστική αρωγή προκειμένου αυτός να καλύψει ιδίως τα έξοδα εκπροσωπήσεώς του ενώπιον του ΔΕΕ. Πάντως, η δικαστική αυτή αρωγή χορηγείται μόνον εφόσον ο εν λόγω διάδικος δεν τυγχάνει ήδη αρωγής σε εθνικό επίπεδο ή αν η σχετική αρωγή δεν καλύπτει –ή καλύπτει μόνο μερικώς– τα έξοδα στα οποία αυτός υποβάλλεται ενώπιον του ΔΕΕ.

Ρόλος της Γραμματείας του ΔΕΕ

• Η Γραμματεία συνεργάζεται με το αιτούν δικαστήριο στη διάρκεια της διαδικασίας και του διαβιβάζει αντίγραφα όλων των διαδικαστικών εγγράφων και των αιτήσεων παροχής πληροφοριών.
• Μετά το πέρας της διαδικασίας, η Γραμματεία διαβιβάζει την απόφαση του ΔΕΕ στο αιτούν δικαστήριο. Το αιτούν δικαστήριο θα πρέπει να ενημερώσει τη Γραμματεία για κάθε ενέργεια στην οποία προέβη και για την τελική απόφασή του επί της υπόθεσης.

Ταχείες και επείγουσες παραπομπές

• Σύμφωνα με τα άρθρα 105-114 του κανονισμού διαδικασίας, το ΔΕΕ μπορεί να αποφασίσει ότι για ορισμένες παραπομπές πρέπει να εφαρμόζεται ταχεία ή επείγουσα διαδικασία.
• Οι προθεσμίες είναι βραχύτερες, όταν για παράδειγμα τα κράτη μέλη καλούνται να καταθέσουν παρατηρήσεις στην περίπτωση των ταχέων διαδικασιών.
• Το αιτούν δικαστήριο πρέπει να δικαιολογήσει το επείγον, επισημαίνοντας τους πιθανούς κινδύνους εάν ακολουθηθεί η συνήθης διαδικασία.
• Οι αιτήσεις για ταχείες ή επείγουσες διαδικασίες θα πρέπει να αποστέλλονται μέσω της εφαρμογής e-Curia ή μέσω email.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ;

Εφαρμόζονται από την 8η Νοεμβρίου 2019.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:

• Διαδικασίες Δικαστηρίου (Δικαστήριο)
• Επείγουσα προδικαστική διαδικασία και ταχεία διαδικασία – Θεματικό δελτίο (Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Συστάσεις προς τα εθνικά δικαστήρια, σχετικές με την υποβολή προδικαστικών ερωτημάτων (ΕΕ C 439 της 25.11.2016, σ. 1-8).

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος έκτο — Θεσμικές και δημοσιονομικές διατάξεις — Τίτλος I — Θεσμικές διατάξεις — Κεφάλαιο 1 — Τα θεσμικά όργανα — Τμήμα 5 — Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Άρθρο 267 (πρώην άρθρο 234 της ΣΕΚ) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 164).

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση — Τίτλος III — Διατάξεις περί των θεσμικών οργάνων — Άρθρο 19 (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 27).

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κανονισμός διαδικασίας του Δικαστηρίου (ΕΕ L 265 της 29.9.2012, σ. 1-42).

Τροποποίηση του κανονισμού διαδικασίας του Δικαστηρίου (ΕΕ L 173 της 26.6.2013, σ. 65).

τελευταία ενημέρωση 26.04.2022