Ratyfikacja to ostatni etap procesu zatwierdzania umowy, na którym strony wyrażają wolę związania się jej postanowieniami. Po zakończeniu ratyfikacji umowa dochodzi do skutku i formalnie wchodzi w życie (uwaga: umowa często bywa stosowana tymczasowo jeszcze przed zakończeniem procedury ratyfikacji).

Procedury ratyfikacji umów międzynarodowych negocjowanych przez Komisję Europejską w imieniu UE są określone w art. 218 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Umowy te dotyczą wielu różnych zagadnień, w tym między innymi:

handlu (art. 207 TFUE);
współpracy naukowej i technologicznej (art. 186 TFUE);
zwolnień z obowiązku wizowego (art. 77 ust. 2 TFUE);
działań w dziedzinie klimatu (art. 192 TFUE).

W traktatach przewidziano również postanowienia dotyczące zawierania umów z państwami zamierzającymi:

wstąpić do UE (art. 49 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE));
wystąpić z UE (art. 50 TUE).

Na mocy art. 47 TUE Unii Europejskiej przyznano osobowość prawną. Oznacza to, że może ona negocjować i zawierać umowy międzynarodowe zgodnie z:

art. 5 TUE (który wyznacza granice kompetencji UE);
art. 2 (podział kompetencji), art. 3 (kompetencje wyłączne) i art. 4 (kompetencje dzielone) TFUE.

Jeżeli umowa międzynarodowa wchodzi w zakres wyłącznej kompetencji UE, państwa UE nie muszą jej ratyfikować. W takim przypadku do ratyfikacji wymagana jest zgoda Parlamentu Europejskiego. Dopiero po jej udzieleniu Rada może ostatecznie zawrzeć daną umowę.

Jeśli umowa wchodzi w zakres kompetencji dzielonej (zwanej także „równoległą”) pomiędzy UE a państwa UE (tak zwana umowa „mieszana”), musi być ona ratyfikowana zarówno na szczeblu UE, jak i na szczeblu państw UE, przez parlamenty narodowe. Proces ratyfikacji na szczeblu krajowym zależy m.in. od tego, czy państwa UE:

mają jedną czy dwie izby parlamentu;
mają strukturę federacyjną, kiedy to może zaistnieć konieczność wyrażenia zgody także na szczeblu niższym od krajowego – przez kraje związkowe (np. landy w Niemczech i Austrii) lub regiony (w Belgii).

ZOBACZ TEŻ: