Mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (UE) 2023/956 ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

Rozporządzenie:

• ustanawia mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM), aby zapobiec ryzyku ucieczki emisji* związanemu z niektórymi towarami obejmującymi wbudowane emisje gazów cieplarnianych importowanymi do Unii Europejskiej (UE);
• stanowi uzupełnienie unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS, zob. streszczenie) poprzez zastosowanie podobnych zasad do przywozu towarów objętych rozporządzeniem;
• zastępuje elementy istniejącego systemu, aby uwzględnić zakres, w jakim uprawnienia EU ETS są przyznawane bezpłatnie.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Rozporządzenie:

• w początkowej fazie przejściowej dotyczy przywozu następujących towarów wysokoemisyjnych:
  • cementu, energii elektrycznej, nawozów, żelaza i stali, aluminium i środków chemicznych (wodoru) ( szczegółowe informacje znajdują się w załączniku I);
• nie dotyczy przywozu towarów:
  • o niskiej wartości lub przeznaczonych do celów wojskowych,
  • z państw i terytoriów, do których ma zastosowanie unijny system handlu uprawnieniami do emisji lub które zawarły z UE umowę w pełni łączącą unijny system handlu uprawnieniami do emisji z systemem handlu uprawnieniami do emisji tego państwa lub terytorium – obecnie są to Islandia, Liechtenstein, Norwegia i Szwajcaria oraz terytoria Büsingen, Ceuta, Helgoland, Livigno i Melilla (załącznik III),
  • energii elektrycznej z państw trzecich, których krajowy rynek energii elektrycznej jest zintegrowany z rynkiem UE.

Podmioty zgłaszające CBAM

• Tylko upoważniony podmiot zgłaszający CBAM – importer lub pośredni przedstawiciel celny, który z powodzeniem złożył wniosek do swojego organu krajowego o nadanie tego statusu – może importować towary objęte rozporządzeniem w okresie obowiązywania rozporządzenia, począwszy od 2026 roku.
• Podmioty ubiegające się o status CBAM muszą przedstawić podstawowe informacje, takie jak dane kontaktowe, podstawowy rodzaj działalności gospodarczej oraz dowód przestrzegania przepisów celnych i podatkowych w ciągu ostatnich 5 lat.
• Organy krajowe państw członkowskich UE prowadzą rejestr upoważnionych podmiotów zgłaszających CBAM.
• Począwszy od 2027 roku, podmioty zgłaszające CBAM składają do 31 maja deklarację roczną dotyczącą działalności w poprzednim roku, zawierającą następujące informacje:
  • Ilość przywozu każdego rodzaju towaru;
  • łączne emisje wbudowane* towarów;
  • liczbę umorzonych certyfikatów CBAM;
  • kopie różnych sprawozdań z weryfikacji.

Emisje

• Załącznik IV określa sposób obliczania wbudowanych emisji towarów.
• W załączniku II wymieniono towary, dla których uwzględnia się tylko emisje bezpośrednie: żelazo i stal, aluminium, środki chemiczne (wodór).

Podmioty zgłaszające CBAM:

• przez okres 4 lat prowadzą szczegółową ewidencję informacji wykorzystywanych do obliczania emisji wbudowanych (załącznik V zawiera listę wymogów);
• zapewniają, że całkowite emisje wbudowane przedstawione w ich deklaracji zostały zatwierdzone przez akredytowanego weryfikatora;
• mogą ubiegać się o zmniejszenie liczby certyfikatów CBAM, które zapewniają dla emisji wbudowanych, aby uwzględnić cenę emisji dwutlenku węgla* zapłaconą w państwie pochodzenia towaru.

Komisja Europejska, na wniosek operatora instalacji w państwie trzecim, rejestruje niezbędne informacje na temat tego operatora i jego instalacji w rejestrze CBAM.

Organy krajowe

• Państwa członkowskie wyznaczają organy krajowe odpowiedzialne za wdrożenie rozporządzenia. Wymieniają one między sobą istotne lub ważne informacje.
• Oficjalni weryfikatorzy muszą spełniać wymogi rozporządzenia wykonawczego (UE) 2018/2067 (zob. streszczenie) lub być zatwierdzeni przez krajową jednostkę akredytującą.
• Komisja:
  • pomaga władzom krajowym i koordynuje ich pracę;
  • ustanawia znormalizowaną elektroniczną bazę danych rejestru CBAM upoważnionych podmiotów zgłaszających, która zawiera informacje na temat ich certyfikatów CBAM i inne istotne szczegóły;
  • przeprowadza oparte na ryzyku kontrole informacji i transakcji zapisanych w rejestrze;
  • dokonuje przeglądu deklaracji CBAM w celu sprawdzenia dostarczonych danych i przesyła swoje ustalenia do odpowiedniego organu krajowego, który może przeprowadzić własny przegląd i określić, na podstawie wstępnych obliczeń Komisji, czy należy przekazać więcej certyfikatów CBAM;
  • monitoruje zachowania handlowe w celu wykrycia wszelkich prób uniknięcia obowiązku przestrzegania rozporządzenia, na przykład poprzez nieznaczne modyfikowanie towarów w celu wykluczenia ich z zakresu rozporządzenia;
  • usprawnia wymianę informacji na temat nieuczciwych zachowań i nałożonych kar.
• Krajowe organy celne zapewniają, że tylko upoważnione podmioty zgłaszające CBAM mogą importować towary i przekazywać odpowiednie informacje do Komisji.

Certyfikaty CBAM

Państwa członkowskie sprzedają certyfikaty CBAM na wspólnej centralnej platformie, którą tworzy i zarządza Komisja, autoryzowanym podmiotom zgłaszającym CBAM w ich kraju.

Informacje na centralnej platformie dotyczące sprzedaży, odkupu i umarzania certyfikatów CBAM są przekazywane do rejestru CBAM na koniec każdego dnia roboczego.

Komisja:

• zapewnia, że każdy certyfikat otrzymuje unikalny numer identyfikacyjny;
• oblicza tygodniową cenę certyfikatów CBAM jako średnią cen zamknięcia dla uprawnień EU ETS na swojej platformie aukcyjnej;
• każdego roku w dniu 1 lipca umarza, bez żadnej rekompensaty, wszelkie nadwyżki certyfikatów posiadane przez podmiot zgłaszający CBAM, które zostały zakupione w roku poprzedzającym poprzedni rok kalendarzowy.

Autoryzowane podmioty zgłaszające CBAM:

• począwszy od 2027 roku, każdego roku do 31 maja umarzają certyfikaty w liczbie odpowiadającej emisjom wbudowanym, które zadeklarowali w poprzednim roku;
• podlegają karze, jeśli nie umorzą wymaganej liczby certyfikatów;
• zapewniają, że liczba certyfikatów zarejestrowanych w rejestrze CBAM na koniec każdego kwartału odpowiada co najmniej 80% emisji wbudowanych w towary, które zaimportowali od początku roku kalendarzowego;
• do 30 czerwca każdego roku kalendarzowego mogą zwrócić się do Komisji, za pośrednictwem państw członkowskich, o odsprzedanie do jednej trzeciej certyfikatów, które nabyli w poprzednim roku, po ich pierwotnej cenie.

Komisja:

• przyjmuje akty wykonawcze i delegowane;
• przedstawi Parlamentowi Europejskiemu i Radzie Unii Europejskiej następujące sprawozdania:
  • co najmniej rok przed zakończeniem okresu przejściowego (31 grudnia 2025 roku), w odniesieniu do produktów znajdujących się na dalszych etapach łańcucha wartości towarów wymienionych w załączniku I, które mogłyby zostać objęte rozporządzeniem;
  • przed zakończeniem okresu przejściowego, na temat ewentualnego rozszerzenia zakresu rozporządzenia na inne towary, w przypadku których istnieje ryzyko ucieczki emisji, w szczególności na organiczne związki chemiczne i polimery, na inne materiały wsadowe (prekursory), na pośrednie emisje wbudowane związane z towarami wymienionymi w załączniku II oraz na emisje wbudowane związane z transportem towarów;
  • przed 1 stycznia 2028 roku, a następnie co 2 lata, dotyczące stosowania rozporządzenia i funkcjonowania CBAM;
• opracowuje:
  • rozporządzenie wykonawcze szczegółowo określające wymogi sprawozdawcze w okresie przejściowym oraz metodologię obliczania emisji dla towarów objętych rozporządzeniem CBAM,
  • wytyczne dla importerów z UE i instalacji spoza UE dotyczące praktycznego wdrażania nowych przepisów,
  • materiały szkoleniowe online, seminaria internetowe, samouczki i arkusze informacyjne dla poszczególnych sektorów w celu wspierania firm.

Okres przejściowy

• Trwa od 1 października 2023 roku do 31 grudnia 2025 roku.
• Od 31 stycznia 2024 roku importerzy lub pośredni przedstawiciele celni będą przedkładać Komisji kwartalne sprawozdania CBAM, bez konieczności kupowania lub umarzania jakichkolwiek certyfikatów.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Rozporządzenie obowiązuje od 1 października 2023 roku, jednak wybrane artykuły obowiązują od 31 grudnia 2024 roku, a inne od 1 stycznia 2026 roku.

KONTEKST

• CBAM to jeden z kluczowych instrumentów UE mających na celu walkę z ucieczką emisji i główny filar programu Gotowi na 55. Wyrównuje on cenę emisji dwutlenku węgla dla produktów krajowych i importowanych oraz ma na celu zachęcanie do czystszej produkcji przemysłowej w krajach spoza UE.
• Okres przejściowy jest okresem nauki dla wszystkich zainteresowanych stron (importerów, producentów i organów państwowych). Komisja przeanalizuje dane dotyczące wbudowanych emisji w celu udoskonalenia metodologii na potrzeby okresu obowiązywania rozpoczynającego się w 2026 roku.
• Więcej informacji:
  • Mechanizm CBAM (Komisja Europejska).

KLUCZOWE POJĘCIA

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 z dnia 10 maja 2023 r. ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (Dz.U. L 130 z 16.05.2023, s. 52–104).

DOKUMENTY POWIĄZANE

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2023/1773 z dnia 17 sierpnia 2023 r. ustanawiające zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 w odniesieniu do obowiązków sprawozdawczych do celów mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 w okresie przejściowym (Dz.U. L 228 z 15.9.2023, s. 94–195).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119 z dnia 30 czerwca 2021 r. w sprawie ustanowienia ram na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej i zmiany rozporządzeń (WE) nr 401/2009 i (UE) 2018/1999 („Europejskie prawo o klimacie”) (Dz.U. L 243 z 9.7.2021, s. 1–17).

Decyzja delegowana Komisji (UE) 2019/708 z dnia 15 lutego 2019 r. uzupełniająca dyrektywę 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie wskazania sektorów i podsektorów uznanych za narażone na ryzyko ucieczki emisji w okresie 2021–2030 (Dz.U. L 120 z 8.5.2019, s. 20–26).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/841 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie włączenia emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych w wyniku działalności związanej z użytkowaniem gruntów, zmianą użytkowania gruntów i leśnictwem do ram polityki klimatyczno-energetycznej do roku 2030 i zmieniające rozporządzenie (UE) nr 525/2013 oraz decyzję nr 529/2013/UE (Dz.U. L 156 z 19.6.2018, s. 1–25).

Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) 2018/841 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/842 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie wiążących rocznych redukcji emisji gazów cieplarnianych przez państwa członkowskie od 2021 r. do 2030 r. przyczyniających się do działań na rzecz klimatu w celu wywiązania się z zobowiązań wynikających z Porozumienia paryskiego oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 525/2013 (Dz.U. L 156 z 19.6.2018, s. 26–42).

Zob. tekst skonsolidowany.

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2018/2067 z dnia 19 grudnia 2018 r. w sprawie weryfikacji danych oraz akredytacji weryfikatorów na podstawie dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. L 334 z 31.12.2018, s. 94–134).

Zob. tekst skonsolidowany.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiające unijny kodeks celny (wersja przekształcona) (Dz.U. L 269 z 10.10.2013, s. 1–101).

Zob. tekst skonsolidowany.

Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE (Dz.U. L 275 z 25.10.2003, s. 32–46).

Zob. tekst skonsolidowany.

Ostatnia aktualizacja: 06.02.2024