Rozporządzenie ustanawia mechanizm oceny i monitorowania w celu zapewnienia skutecznego, efektywnego i prawidłowego stosowania przez państwa członkowskie dorobku Schengen, aby zapewnić sprawne funkcjonowanie strefy Schengen. Jego celem jest:
Wszystkie państwa członkowskie UE stanowią w pewnym stopniu część obszaru, na którym występuje brak kontroli na granicach wewnętrznych. Obecnie 23 państwa członkowskie UE stosują dorobek Schengen w całości, podobnie jak cztery państwa należące do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu, czyli Islandia, Liechtenstein, Norwegia oraz Szwajcaria, będące państwami stowarzyszonymi w ramach Schengen. Ze względu na przystąpienie do Unii Europejskiej, także Bułgaria, Cypr oraz Rumunia wkrótce staną się częścią strefy Schengen. Od dnia 1 stycznia 2023 r. na mocy decyzji Rady (UE) 2022/2451 przepisy dorobku Schengen są stosowane w pełni na terytorium Republiki Chorwacji. Irlandia nie stanowi części strefy Schengen, choć stosuje część przepisów dorobku związanych ze współpracą policyjną i wymiarów sprawiedliwości, w tym w Systemie Informacyjnym Schengen.
Współpraca
Państwa członkowskie UE, Rada Unii Europejskiej oraz Komisja Europejska w pełni współpracują w celu zapewnienia skutecznego wdrożenia przepisów rozporządzenia oraz przekazywania Parlamentowi Europejskiemu regularne i aktualne informacje dotyczące najważniejszych wydarzeń. Charakter systemu oparty na wzajemnej ocenie oraz aktywne zaangażowanie państw członkowskich UE stanowią niektóre spośród najważniejszych aspektów oceny Schengen.
Ocena i monitorowanie
Rodzaje ocen, spośród których wybrane mogą zostać przeprowadzone bez uprzedniej zapowiedzi, obejmują:
Działania związane z monitorowaniem obejmują:
Działania związane z oceną i monitorowaniem są realizowane głównie przy pomocy wizyt oraz kwestionariuszy, a w wyjątkowych przypadkach z użyciem innych metod zdalnych.
Współpraca z organami i jednostkami organizacyjnymi Unii Europejskiej
Komisja współpracuje z organami i jednostkami organizacyjnymi Unii Europejskiej, w szczególności z Europejską Agencją Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex), Agencją Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol), Agencją Unii Europejskiej ds. Zarządzania Operacyjnego Wielkoskalowymi Systemami Informatycznymi w Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości (eu-LISA) oraz Agencją Praw Podstawowych Unii Europejskiej (FRA).
Komisja może zwracać się do organów i jednostek organizacyjnych Unii o przekazanie danych statystycznych lub analiz ryzyka w celu zdobywania informacji na temat potencjalnych zagrożeń oraz zapewniania bezpieczeństwa wewnętrznego Unii Europejskiej zgodnie z przepisami rozporządzenia (UE) 2019/1896.
Współpraca z Fronteksem i Europolem
Frontex przedkłada coroczną analizę ryzyka, która obejmuje wszystkie istotne aspekty dotyczące europejskiego zintegrowanego zarządzania granicami w celu wsparcia realizacji rocznego programu oceny, w tym informacje na temat niezapowiedzianych ocen, które mają zostać przeprowadzone w kolejnym roku wraz z zaleceniami dotyczącymi:
Europol zapewnia wiedzę fachową, analizy, sprawozdania oraz inne istotne informacje.
Programy ocen
W oparciu o analizy ryzyka i inne informacje Komisja ustanawia po konsultacji z odpowiednimi organami i jednostkami organizacyjnymi Unii:
Zespoły uczestniczące w procesie oceny
Oceny są przeprowadzane przez niewielkie zespoły złożone z ekspertów z państw członkowskich, przedstawicieli Komisji Europejskiej oraz obserwatorów z ramienia organów i jednostek organizacyjnych Unii.
Członkowie zespołów i obserwatorzy uczestniczący w działaniach w zakresie oceny i monitorowania muszą posiadać odpowiednie kwalifikacje, w tym gruntowną wiedzę teoretyczną i doświadczenie w dziedzinach objętych mechanizmem oceny i monitorowania, oraz solidną znajomość zasad, procedur i technik oceny.
Sprawozdania i działania następcze
W sprawozdaniu z oceny analizuje się aspekty jakościowe, ilościowe, operacyjne, administracyjne i organizacyjne. Ustaleniom można przypisać jedną z poniższych ocen:
Zgodnie z obowiązującymi zasadami, Komisja przekazuje sprawozdanie oraz zawarte w nim zalecenia państwu członkowskiemu UE w ciągu czterech tygodni; państwo członkowskie ma następnie dwa tygodnie na ustosunkowanie się do jego ustaleń. Następnie przyjmuje sprawozdanie z oceny w formie aktu wykonawczego w ciągu czterech miesięcy.
Oceniane państwo członkowskie UE musi:
Poważne niedociągnięcia
W przypadku stwierdzenia poważnego niedociągnięcia, państwa członkowskie są informowane o tym fakcie i muszą podjąć natychmiastowo działania naprawcze. Rada przyjmuje zalecenia, a oceniane państwo członkowskie UE musi w ciągu miesiąca przedłożyć plan działań.
Aby zweryfikować postępy, Komisja organizuje ponowną wizytę, która powinna się odbyć nie później niż 180 dni od oceny, a także wizytę weryfikacyjną przed zamknięciem planu działań.
Składanie sprawozdań Parlamentowi Europejskiemu i Radzie
Komisja co roku przedkłada Parlamentowi Europejskiemu i Radzie kompleksowe sprawozdanie z ocen przeprowadzonych w poprzednim roku, a także wniosków z przeprowadzonych ocen, działań naprawczych podjętych przez państwa członkowskie UE i najlepszych praktyk.
Przepisy przejściowe
Nowe rozporządzenie uchyla rozporządzenie (UE) nr 1053/2013 (poprzednie rozporządzenie).
Rozporządzenie ma zastosowanie od 1 października 2022 r.
Więcej informacji:
Rozporządzenie Rady (UE) 2022/922 z dnia 9 czerwca 2022 r. w sprawie ustanowienia i funkcjonowania mechanizmu oceny i monitorowania w celu weryfikacji stosowania dorobku Schengen oraz w sprawie uchylenia rozporządzenia (UE) nr 1053/2013 (Dz.U. L 160 z 15.6.2022, s. 1–27).
Decyzja Rady (UE) 2022/2451 z dnia 8 grudnia 2022 r. w sprawie pełnego stosowania przepisów dorobku Schengen w Republice Chorwacji (Dz.U. L 320 z 14.12.2022, s. 41–46).
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów – Sprawozdanie w sprawie stanu strefy Schengen z 2022 r. (COM(2022) 301 final/2 z 24.5.2022).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1896 z dnia 13 listopada 2019 r. w sprawie Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej oraz uchylenia rozporządzeń (UE) nr 1052/2013 i (UE) 2016/1624 (Dz.U. L 295 z 14.11.2019, s. 1–131)
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1725 z dnia 23 października 2018 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii i swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia rozporządzenia (WE) nr 45/2001 i decyzji nr 1247/2002/WE (Dz.U. L 295 z 21.11.2018, s. 39–98).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1726 z dnia 14 listopada 2018 r. w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Zarządzania Operacyjnego Wielkoskalowymi Systemami Informatycznymi w Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości (eu-LISA), zmiany rozporządzenia (WE) nr 1987/2006 i decyzji Rady 2007/533/WSiSW oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 1077/2011 (Dz.U. L 295 z 21.11.2018, s. 99–137).
Kolejne zmiany rozporządzenia (UE) 2018/1726 zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/794 z dnia 11 maja 2016 r. w sprawie Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania (Europol), zastępujące i uchylające decyzje Rady 2009/371/WSiSW, 2009/934/WSiSW, 2009/935/WSiSW, 2009/936/WSiSW i 2009/968/WSiSW (Dz.U. L 135 z 24.5.2016, s. 53–114).
Zobacz tekst skonsolidowany.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) (Dz.U. L 77 z 23.3.2016, s. 1–52).
Zobacz tekst skonsolidowany.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych norm i procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich (Dz.U. L 348 z 24.12.2008, s. 98–107).
Rozporządzenie Rady (WE) nr 168/2007 z dnia 15 lutego 2007 r. ustanawiające Agencję Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz.U. L 53 z 22.2.2007, s. 1–14).
Zobacz tekst skonsolidowany.
Ostatnia aktualizacja: 23.11.2022