Consumenteninformatie, het herroepingsrecht en andere consumentenrechten
SAMENVATTING VAN:
Richtlijn 2011/83/EU over consumentenrechten
Richtlijn (EU) 2019/2161 tot wijziging van Richtlijn 93/13/EEG en Richtlijnen 98/6/EG, 2005/29/EG en 2011/83/EU wat betreft betere handhaving en modernisering van de regels voor consumentenbescherming in de EU
WAT IS HET DOEL VAN DE RICHTLIJNEN?
Richtlijn 2011/83/EU heeft tot doel:
- verhoging van de consumentenbescherming door harmonisatie van verscheidene belangrijke aspecten van nationale wetgeving betreffende overeenkomsten tussen consumenten en handelaren;
- bevordering van de handel tussen lidstaten van de Europese Unie (EU), in het bijzonder wat betreft online aankopen door consumenten.
De richtlijn heeft de richtlijn inzake koop op afstand (97/7/EG) en de richtlijn inzake huis-aan-huisverkoop (85/577/EEG) vervangen.
Richtlijn (EU) 2019/2161 betreffende betere handhaving en modernisering van de regels voor consumentenbescherming in de EU strekt tot wijziging van Richtlijn 2011/83/EU. De wijzigingen behelzen een verhoging van de bescherming van Europese consumenten op verschillende gebieden zoals aankopen via onlinemarktplaatsen*, transparantie van prijspersonalisatie* en rangschikking van onlineaanbiedingen en consumentenrechten bij het gebruik van “gratis” onlinediensten.
KERNPUNTEN
Toepassingsgebied
- Afgezien van enkele uitzonderingen zoals gezondheidszorg, sociale dienstverlening en financiële diensten (bijv. consumentenkrediet en verzekeringen) dekt Richtlijn 2011/83/EU, zoals gewijzigd door Richtlijn (EU) 2019/2161, een breed scala van overeenkomsten tussen handelaren en consumenten, namelijk verkoopovereenkomsten*, dienstenovereenkomsten*, overeenkomsten voor online digitale inhoud en overeenkomsten voor de levering van water, gas, elektriciteit en stadsverwarming. De richtlijn is van toepassing op overeenkomsten die zijn gesloten in winkels en op overeenkomsten die zijn gesloten buiten verkoopruimten (bv. bij de consument thuis) of op afstand (bv. online).
- Bij Wijzigingsrichtlijn (EU) 2019/2161 wordt het toepassingsgebied van Richtlijn 2011/83/EU uitgebreid tot overeenkomsten waarbij de handelaar de consument digitale diensten* of digitale inhoud* levert of zich ertoe verbindt deze te leveren, en de consument persoonsgegevens* verstrekt of zich ertoe verbindt deze te verstrekken. In de richtlijn worden ook aanvullende informatieverplichtingen vastgesteld voor de exploitanten van onlinemarktplaatsen met betrekking tot de overeenkomsten die consumenten afsluiten met verschillende leveranciers op de onlinemarktplaats.
Informatieverplichtingen
- Alvorens een overeenkomst af te sluiten moet de handelaar consumenten in duidelijke, begrijpelijke taal van informatie voorzien, bijvoorbeeld:
- zijn identiteit en contactgegevens;
- de voornaamste kenmerken van het product; en
- de voorwaarden die van toepassing zijn, met inbegrip van betalingsvoorwaarden, de levertijd, de uitvoering en de duur van de overeenkomst en de voorwaarden voor beëindiging.
- In winkels moet informatie worden verstrekt over wat niet al duidelijk is.
- Informatievereisten, met name voor het herroepingsrecht, zijn gedetailleerder voor overeenkomsten op afstand (zoals online, per telefoon of postorder) en voor buiten verkoopruimten gesloten overeenkomsten (bv. waarbij een handelaar een consument thuis bezoekt).
- Met wijzigingsrichtlijn (EU) 2019/2161 worden aan de richtlijn specifieke informatievereisten toegevoegd voor op onlinemarktplaatsen gesloten overeenkomsten. Onlinemarktplaatsen moeten:
- consumenten meedelen of een derde partij die leverancier is, een handelaar of een niet-handelaar (d.w.z. een andere consument) is;
- de consument waarschuwen dat de regels van de EU voor consumentenbescherming niet van toepassing zijn op overeenkomsten die met niet-handelaren worden afgesloten; en
- uitleggen wie verantwoordelijk is voor de uitvoering van de overeenkomst: de derde partij die handelaar is of de onlinemarktplaats zelf.
- Daarnaast moeten handelaren op grond van Wijzigingsrichtlijn (EU) 2019/2161 de consument erover informeren of er sprake is van een gepersonaliseerde prijs aan de hand van geautomatiseerde besluitvorming.
Herroepingsrecht
- Consumenten kunnen zich binnen 14 dagen na levering van de goederen* of na afsluiting van de dienstenovereenkomst zonder enige uitleg of kosten terugtrekken uit overeenkomsten die buiten de verkoopruimte of op afstand zijn gesloten, behoudens bepaalde uitzonderingen. Daarvoor volstaat het door de koper geleverde standaardformulier voor herroeping. Indien de consument niet op de hoogte is gebracht van zijn of haar rechten, wordt de herroepingstermijn met 12 maanden verlengd.
- Uitzonderingen zijn in diverse omstandigheden van toepassing, bijvoorbeeld op bederfelijke goederen, verzegelde goederen die de klant heeft geopend en die niet kunnen worden teruggezonden wegens gezondheids- of hygiëneredenen, en op hotelreserveringen of autoverhuur die gebonden zijn aan specifieke data. Uitzonderingen zijn onder bepaalde omstandigheden ook van toepassing op overeenkomsten voor de levering van digitale inhoud die niet op een materiële drager is geleverd, als de uitvoering is begonnen.
- Wanneer de consument een overeenkomst herroept, dient hij of zij zich te onthouden van het gebruik van de digitale inhoud of de digitale dienst en deze niet voor derden beschikbaar te maken.
Geen ongerechtvaardigde betalingskosten of extra kosten
- Handelaren mogen de consument voor het gebruik van een bepaald betaalmiddel geen kosten in rekening brengen die hoger zijn dan de door de handelaar gedragen kosten van dat betaalmiddel. In veel gevallen is het in rekening brengen van zulke kosten ingevolge de richtlijn betalingsdiensten (Richtlijn (EU) 2015/2366 — zie samenvatting) zelfs geheel verboden.
- Bij het opbellen van een handelaar om te informeren of te klagen over de gesloten overeenkomst, mag de consument niet meer betalen dan het standaardbeltarief.
- Handelaren moeten de uitdrukkelijke toestemming van de consument hebben bij het aanbieden van extra betaalde diensten. Vooraf aangekruiste vakjes op een bestelformulier mogen niet worden gebruikt voor dergelijke betalingen.
Sancties
- In Richtlijn 2011/83/EU wordt voorgeschreven dat de lidstaten voorzien in doeltreffende, evenredige en afschrikkende sancties bij overtreding van de nationale regels die de omzetting vormen van de richtlijn.
- Wijzigingsrichtlijn (EU) 2019/2161 bevat een lijst van criteria die moeten worden toegepast bij het opleggen van sancties. Lidstaten zijn verplicht om in de mogelijkheid te voorzien boetes op te leggen van ten minste 4 % van de jaaromzet van de handelaar, of van 2 miljoen EUR als er geen informatie over de omzet van de handelaar beschikbaar is. Zulke boetes moeten gegeven kunnen worden als de autoriteiten van lidstaten in het kader van de verordening voor een netwerk voor samenwerking ten behoeve van consumentenbescherming (Richtlijn (EU) 2017/2394 — zie samenvatting) samenwerken bij grote grensoverschrijdende inbreuken waardoor consumenten in meerdere lidstaten worden getroffen.
VANAF WANNEER ZIJN DE RICHTLIJNEN VAN TOEPASSING?
Richtlijn 2011/83/EU is van toepassing op overeenkomsten die na 13 juni 2014 zijn gesloten.
Wijzigingsrichtlijn (EU) 2019/2161 moest voor 28 november 2021 in de lidstaten in nationale wetgeving worden omgezet en is van toepassing vanaf 28 mei 2022.
ACHTERGROND
Zie voor meer informatie:
KERNBEGRIPPEN
Onlinemarktplaats. Een dienst die gebruikmaakt van software, waaronder een website, een deel van een website of een door of namens een handelaar beheerde applicatie, waarmee consumenten in staat worden gesteld op afstand overeenkomsten te sluiten met andere handelaren of consumenten.
Prijspersonalisatie. De techniek waarbij een handelaar voor individuele consumenten of groepen consumenten verschillende prijzen berekent op basis van een geautomatiseerde analyse van de voorkeuren van deze consumenten en hun bereidheid om te betalen.
Verkoopovereenkomst. Iedere overeenkomst waarbij de handelaar de eigendom van goederen aan de consument overdraagt of zich ertoe verbindt deze over te dragen, met inbegrip van elke overeenkomst die zowel goederen als diensten betreft.
Dienstenovereenkomst. Iedere overeenkomst anders dan een verkoopovereenkomst waarbij de handelaar een dienst, met inbegrip van digitale diensten, aan de consument levert of zich ertoe verbindt deze te leveren.
Digitale dienst. Een dienst die:
- de consument in staat stelt gegevens in digitale vorm te creëren, te verwerken of op te slaan, of toegang tot die gegevens te krijgen; of
- voorziet in de mogelijkheid tot het delen van gegevens of andere interactie met gegevens in digitale vorm die door de consument of door andere gebruikers van die dienst worden geüpload of gecreëerd.
Digitale inhoud. Gegevens die in digitale vorm worden geproduceerd en geleverd.
Persoonsgegevens. Alle gegevens die betrekking hebben op een geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke persoon.
Goederen. Dit zijn:
- alle roerende lichamelijke zaken, met inbegrip van water, gas en elektriciteit, wanneer zij worden verkocht in een beperkt volume of een bepaalde hoeveelheid;
- alle roerende lichamelijke zaken waarin digitale inhoud of digitale diensten zijn verwerkt of die daarmee onderling verbonden zijn, op zodanige wijze dat het ontbreken van die digitale inhoud of die digitale dienst ertoe zou leiden dat de goederen hun functies niet kunnen vervullen (goederen met digitale elementen).
BELANGRIJKSTE DOCUMENTEN
Richtlijn 2011/83/EU van het Europees Parlement en de Raad van 25 oktober 2011 betreffende consumentenrechten, tot wijziging van Richtlijn 93/13/EEG van de Raad en van Richtlijn 1999/44/EG van het Europees Parlement en de Raad en tot intrekking van Richtlijn 85/577/EEG en van Richtlijn 97/7/EG van het Europees Parlement en de Raad (PB L 304 van 22.11.2011, blz. 64-88)
Achtereenvolgende wijzigingen aan Richtlijn 2011/83/EU werden in de basistekst opgenomen. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.
Richtlijn (EU) 2019/2161 van het Europees Parlement en de Raad van 27 november 2019 tot wijziging van Richtlijn 93/13/EEG van de Raad en Richtlijnen 98/6/EG, 2005/29/EG en 2011/83/EU van het Europees Parlement en de Raad wat betreft betere handhaving en modernisering van de regels voor consumentenbescherming in de Unie (PB L 328 van 18.12.2019, blz. 7-28)
GERELATEERDE DOCUMENTEN
Mededeling van de Commissie — Richtsnoeren met betrekking tot de uitlegging en toepassing van Richtlijn 2011/83/EU van het Europees Parlement en de Raad betreffende consumentenrechten (PB C 525 van 29.12.2021, blz. 1-85)
Richtlijn (EU) 2019/771 van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2019 betreffende bepaalde aspecten van overeenkomsten voor de verkoop van goederen, tot wijziging van Verordening (EU) 2017/2394 en Richtlijn 2009/22/EG, en tot intrekking van Richtlijn 1999/44/EG (PB L 136 van 22.5.2019, blz. 28-50)
Zie de geconsolideerde versie.
Richtlijn (EU) 2019/770 van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2019 betreffende bepaalde aspecten van overeenkomsten voor de levering van digitale inhoud en digitale diensten (PB L 136 van 22.5.2019, blz. 1-27)
Zie de geconsolideerde versie.
Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad en het Europees Economisch en Sociaal Comité — Een “new deal” voor consumenten (COM(2018) 183 final van 11.4.2018)
Verordening (EU) 2017/2394 van het Europees Parlement en de Raad van 12 december 2017 betreffende samenwerking tussen de nationale autoriteiten die verantwoordelijk zijn voor handhaving van de wetgeving inzake consumentenbescherming en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 2006/2004 (PB L 345 van 27.12.2017, blz. 1-26)
Zie de geconsolideerde versie.
Richtlijn (EU) 2016/97 van het Europees Parlement en de Raad van 20 januari 2016 betreffende verzekeringsdistributie (herschikking) (PB L 26 van 2.2.2016, blz. 19-59)
Zie de geconsolideerde versie.
Richtlijn (EU) 2015/2302 van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2015 betreffende pakketreizen en gekoppelde reisarrangementen, houdende wijziging van Verordening (EG) nr. 2006/2004 en van Richtlijn 2011/83/EU van het Europees Parlement en de Raad, en tot intrekking van Richtlijn 90/314/EEG van de Raad (PB L 326 van 11.12.2015, blz. 1-33)
Zie de geconsolideerde versie.
Richtlijn 2008/48/EG van het Europees Parlement en de Raad van 23 april 2008 inzake kredietovereenkomsten voor consumenten en tot intrekking van Richtlijn 87/102/EEG van de Raad (PB L 133 van 22.5.2008, blz. 66-92)
Zie de geconsolideerde versie.
Laatste bijwerking 03.02.2022