Πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ (2021-2027)

ΣΫΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 για τον καθορισμό του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για τα έτη 2021 έως 2027

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΫ;

Ο κανονισμός καθορίζει τα μέγιστα ετήσια ποσά που μπορούν να δαπανηθούν για τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) κατά την περίοδο 2021-2027. Οι ετήσιοι προϋπολογισμοί που εγκρίνονται την περίοδο αυτή πρέπει να είναι σύμφωνοι με το παρόν γενικό πλαίσιο.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Ο κανονισμός για το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) ορίζει, για την περίοδο 2021-2027, ανώτατα ετήσια ποσά («ανώτατα όρια του ΠΔΠ») για το σύνολο των δαπανών της ΕΕ και για τις κύριες κατηγορίες δαπανών που αντικατοπτρίζουν σημαντικούς τομείς πολιτικής («τομείς του ΠΔΠ»).

Ο κανονισμός για το ΠΔΠ εγκρίνεται βάσει μιας ειδικής νομοθετικής διαδικασίας, με το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αποφασίζει ομόφωνα αφού λάβει την έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Τα τρία κύρια δημοσιονομικά θεσμικά όργανα της ΕΕ (το Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή) πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι δαπάνες στους ετήσιους προϋπολογισμούς της ΕΕ τηρούν τα ανώτατα όρια του ΠΔΠ.

Για την περίοδο 2021-2027, το ΠΔΠ ορίζει ότι το μέγιστο επίπεδο δαπανών είναι 1,074 δισ. ευρώ (όλα τα ποσά σε τιμές 2018), καλύπτοντας επτά σημαντικούς τομείς, οι οποίοι υποδιαιρούνται ως εξής:

• ενιαία αγορά, καινοτομία και ψηφιακή οικονομία: 132,8 δισ. ευρώ,
• συνοχή, ανθεκτικότητα και αξίες: 377,8 δισ. ευρώ,
• φυσικοί πόροι και περιβάλλον: 356,4 δισ. ευρώ,
• μετανάστευση και διαχείριση των συνόρων: 22,7 δισ. ευρώ,
• ασφάλεια και άμυνα: 13,2 δισ. ευρώ,
• γειτονικές χώρες και υπόλοιπος κόσμος: 98,4 δισ. ευρώ,
• Ευρωπαϊκή δημόσια διοίκηση: 73,1 δισ. ευρώ.

Ειδικότερα, το ΠΔΠ προβλέπει επίσης ανώτατα επίπεδα για αναλήψεις υποχρεώσεων και πληρωμές, κατά την εν λόγω περίοδο, για δύο έργα μεγάλης κλίμακας:

• το διαστημικό πρόγραμμα της ΕΕ (13,202 δισ. ευρώ),
• τον διεθνή θερμοπυρηνικό πειραματικό αντιδραστήρα (5 δισ. ευρώ).

Το ΠΔΠ ορίζει επίσης τα μέγιστα ποσά που μπορούν να δαπανηθούν πέραν των ορίων που καθορίζονται στο ΠΔΠ για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης ή για απρόβλεπτες ανάγκες, αξιοποιώντας «ειδικά μέσα», ως εξής:

• ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσαρμογής στην Παγκοσμιοποίηση (186 εκατ. ευρώ ετησίως)·
• ένα Αποθεματικό Αλληλεγγύης και Επείγουσας Βοήθειας (1,2 δισ. ευρώ ετησίως)·
• ένα Αποθεματικό Προσαρμογής στο Brexit για τα πεδία και τους τομείς που πλήττονται περισσότερο από την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ (5 δισ. ευρώ κατά την τρέχουσα περίοδο)·
• ένα Ενιαίο Μέσο Περιθωρίου που επιτρέπει τη μεταφορά των περιθωρίων που παραμένουν διαθέσιμα μεταξύ των οικονομικών ετών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, μεταξύ τομέων του ΠΔΠ·
• έναν Μηχανισμό Ευελιξίας για την κάλυψη απρόβλεπτων δαπανών που δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν εντός των ανώτατων ορίων (915 εκατ. ευρώ ετησίως).

Τα ανώτατα όρια του ΠΔΠ υφίστανται διάφορες προσαρμογές κατά την περίοδο εφαρμογής τους. Πρόκειται για τις εξής συμφωνίες:

• ετήσιες τεχνικές προσαρμογές σε τρέχουσες τιμές όταν η Επιτροπή καταρτίζει το προσχέδιο του ετήσιου προϋπολογισμού για το επόμενο έτος·
• ειδικές προσαρμογές προγραμμάτων στο πλαίσιο των οποίων ένα επιπλέον ποσό, που αντιστοιχεί στα ετήσια έσοδα που συγκεντρώνει η ΕΕ από πρόστιμα που επιβάλλει για παραβίαση κανόνων της ΕΕ, θα χορηγηθεί σε ειδικά προγράμματα/πολιτικές της ΕΕ, και ανέρχεται συνολικά σε 11 δισ. ευρώ για το διάστημα μεταξύ 2022 και 2027.

Άλλες προσαρμογές του ΠΔΠ μπορεί, μεταξύ άλλων, να είναι:

• η εκ νέου ανάληψη δημοσιονομικών δεσμεύσεων που έχουν ανασταλεί για να διασφαλιστεί χρηστή οικονομική διακυβέρνηση ή για την προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ — μετά την άρση της αναστολής, τα ποσά μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά το επόμενο έτος·
• ο μακροχρόνιος επαναπρογραμματισμός των δημοσιονομικών δεσμεύσεων και πληρωμών που αφορούν νέους κανόνες ή προγράμματα που εγκρίθηκαν μετά την 1η Ιανουαρίου 2021.

Το ΠΔΠ μπορεί να αναθεωρηθεί — σύμφωνα με την ίδια ειδική νομοθετική διαδικασία για την έγκρισή του — σε περίπτωση:

• απρόβλεπτων καταστάσεων·
• αναθεώρησης των συνθηκών της ΕΕ με δημοσιονομικές συνέπειες·
• προσχώρησης νέων κρατών μελών της ΕΕ·
• επανένωσης της Κύπρου.

Το ΠΔΔ αναθεωρήθηκε τον Φεβρουάριο του 2024 με την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2024/765. Με αυτή την αναθεώρηση διατέθηκαν άλλα 64,6 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση νέων και αναδυόμενων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ΕΕ με σκοπό την εκπλήρωση νομικών υποχρεώσεων που δεν θα μπορούσαν να τηρηθούν εντός των υφιστάμενων δημοσιονομικών ανώτατων ορίων. Η εν λόγω επιπλέον χρηματοδότηση περιλαμβάνει:

• στήριξη για την Ουκρανία — 50 δισ. ευρώ (17 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 33 δισ. ευρώ σε δάνεια)·
• μετανάστευση και διαχείριση των συνόρων — 2 δισεκατομμύρια ευρώ·
• γειτονικές χώρες και υπόλοιπος κόσμος — 7,6 δισ. ευρώ·
• το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας στο πλαίσιο του μέσου Πλατφόρμα Στρατηγικών Τεχνολογιών για την Ευρώπη — 1,5 δισ. ευρώ·
• τον Μηχανισμό Ευελιξίας — 2 δισ. ευρώ·
• το Αποθεματικό Αλληλεγγύης και Επείγουσας Βοήθειας — 1,5 δισ. ευρώ.

Το Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Επιτροπή πρέπει να λαμβάνουν μέτρα για τη διευκόλυνση της ετήσιας διαδικασίας του προϋπολογισμού, να συνεργάζονται με καλή πίστη και να εργάζονται με συνεκτικό πνεύμα δυνάμει της διοργανικής συμφωνίας για δημοσιονομική πειθαρχία, συνεργασία και χρηστή δημοσιονομική διαχείριση (βλέπε σύνοψη).

Το ΠΔΠ ορίζει ότι η Επιτροπή υποβάλλει πρόταση για νέο ΠΔΠ, πριν από την 1η Ιουλίου 2025.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Έχει τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2021.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Το 1.074,3 δισ. ευρώ του ΠΔΠ σε συνδυασμό με το έκτακτο και προσωρινό πρόσθετο ποσό των 750 δισ. ευρώ από το Μέσο Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης που προβλέπει ο κανονισμός (ΕE) 2020/2094 (βλέπε σύνοψη) παρέχουν το αστρονομικό ποσό του 1,8 τρισ. ευρώ για τη στήριξη της ανάκαμψης της ΕΕ από τη νόσο COVID-19, με ιδιαίτερη έμφαση στον εκσυγχρονισμό της οικονομίας της ΕΕ και στη μετάβαση προς ένα «πράσινο» και ψηφιακό μέλλον.

Η έναρξη του νέου ΠΔΠ συνέπεσε με τις αλλαγές στο σύστημα ιδίων πόρων της ΕΕ για τη χρηματοδότηση των δαπανών της ΕΕ που έγιναν βάσει της απόφαση (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2053 (βλέπε σύνοψη).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 του Συμβουλίου, της 17ης Δεκεμβρίου 2020, για τον καθορισμό του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για τα έτη 2021 έως 2027 (ΕΕ L 433 I της 22.12.2020, σ. 11-22).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Διοργανική συμφωνία, της 16ης Δεκεμβρίου 2020, μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημοσιονομική πειθαρχία, τη συνεργασία σε δημοσιονομικά θέματα και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση, καθώς και τους νέους ιδίους πόρους, συμπεριλαμβανομένου ενός οδικού χάρτη για την εισαγωγή νέων ιδίων πόρων (ΕΕ L 433 I της 22.12.2020, σ. 28-46).

Κανονισμός (ΕΕ) 2020/2094 του Συμβουλίου, της 14ης Δεκεμβρίου 2020, σχετικά με τη θέσπιση Μέσου Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη στήριξη της ανάκαμψης μετά την κρίση της νόσου COVID-19 (ΕΕ L 433 I της 22.12.2020, σ. 23-27).

Απόφαση (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2053 του Συμβουλίου, της 14ης Δεκεμβρίου 2020, για το σύστημα των ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για την κατάργηση της απόφασης 2014/335/ΕΕ, Ευρατόμ (ΕΕ L 424 της 15.12.2020, σ. 1-10).

τελευταία ενημέρωση 10.07.2024