Economisch beleid

Economisch beleid omvat een breed scala aan acties die door regeringen worden ondernomen om hun economie te beheren. Hieronder vallen onder meer monetair beleid (vraag en aanbod van geld), belastingen, begroting, schepping van werkgelegenheid, enz.

In de Europese Unie (EU) valt het economisch beleid weliswaar onder de verantwoordelijkheid van de afzonderlijke EU-landen, maar is er sprake van een aanzienlijke multilaterale coördinatie van het economisch beleid tussen de afzonderlijke landen, met name de landen die deel uitmaken van de eurozone, om ervoor te zorgen dat de Europese monetaire unie zo goed mogelijk functioneert en dat de EU-landen op één lijn liggen met gemeenschappelijke doelstellingen en verantwoordelijkheden.

• In artikel 3 van het Verdrag betreffende de Europese Unie zijn de doelstellingen van de EU uiteengezet, waaronder evenwichtige economische groei, prijsstabiliteit en een economische en monetaire unie.
• Artikel 3 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) geeft de EU de exclusieve verantwoordelijkheid voor het monetaire beleid voor de EU-landen die deel uitmaken van de eurozone.
• In artikel 5 VWEU is bepaald dat het economisch beleid moet worden gecoördineerd binnen de Unie.
• Titel VIII van het VWEU heeft betrekking op het economisch en monetair beleid. Er wordt mee bepaald hoe de coördinatie van het economisch beleid plaatsvindt en de EU-landen worden ermee verplicht om hun nationaal economisch beleid uit te voeren „om bij te dragen aan de verwezenlijking van de doelstellingen van de Unie”.

De coördinatie van het economisch beleid omvat: het aannemen van globale richtlijnen voor het economisch beleid en werkgelegenheidsrichtlijnen, het volgen van economische ontwikkelingen om riskant of niet-duurzaam beleid op te sporen en te corrigeren, en macro-economische besprekingen tussen de Raad, de Europese Centrale Bank, de Europese Commissie en sociale partners. Het stabiliteits- en groeipact bevat regels die ervoor moeten zorgen dat de EU-landen streven naar gezonde overheidsfinanciën en hun begrotingsbeleid op elkaar afstemmen.

Gezien de moeilijkheden die de EU (met name de eurozone) had in het aanpakken van de economische en financiële crisis en staatsschuldencrisis, zijn sinds 2008 verschillende hervormingen doorgevoerd:

1. Het stabiliteits- en groeipact werd versterkt door het Verdrag inzake stabiliteit, coördinatie en bestuur, dat in 2013 van kracht werd. De zes wetten („Sixpack”) die het stabiliteits- en groeipact en macro-economisch toezicht van EU-landen versterken, werden aangenomen, evenals twee andere wetten („Twopack”) die voorzien in extra coördinatie en toezicht in de eurozone.
2. Het Europees Semester, een jaarlijks kader voor beleidscoördinatie, werd in het leven geroepen. Dit heeft tot doel om macro-economische onevenwichtigheden tussen EU-landen op te sporen en te corrigeren en om toezicht te houden op het begrotingsbeleid. De Commissie onderzoekt tevens het structurele hervormingsbeleid van elk EU-land, en doet vervolgens landenspecifieke aanbevelingen voor actie.
3. De instelling van een geïntegreerde bankenunie, die tot doel heeft om de verantwoordelijkheden voor toezicht, afwikkeling en financiering op EU-niveau af te stemmen en om ervoor te zorgen dat banken binnen de eurozone voldoen aan uniforme regels. Banken en hun aandeelhouders, en niet de belastingbetalers, zijn aansprakelijk voor eventuele verliezen.