Prawo do informacji w postępowaniu karnym

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa 2012/13/UE w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym

JAKI JEST CEL DYREKTYWY?

W niniejszej dyrektywie ustanawia się wspólne normy minimalne dotyczące prawa do informacji w postępowaniach karnych w całej Unii Europejskiej (UE).

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Stosowanie

Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie:

• od chwili poinformowania osób przez właściwe organy państwa członkowskiego, że są one podejrzane lub oskarżone o popełnienie przestępstwa;
• do czasu zakończenia postępowania karnego, w tym również, w stosownych przypadkach, wydania wyroku oraz rozstrzygnięcia wszelkich środków odwoławczych.

Prawa procesowe

• Państwa członkowskie mają za zadanie zapewnić osobom podejrzanym lub oskarżonym udzielenie informacji dotyczących poniższych praw procesowych:
  • prawa dostępu do obrońcy;
  • wszelkich uprawnień do bezpłatnej porady prawnej i warunków jej uzyskania;
  • prawa do informacji dotyczących oskarżenia, tj. czynu zabronionego, o którego popełnienie są one podejrzane lub oskarżone;
  • prawa do tłumaczenia ustnego i pisemnego;
  • prawa do odmowy składania wyjaśnień.
• Wszystkie powyższe informacje muszą być udzielone ustnie lub pisemnie, w prostym i przystępnym języku, z uwzględnieniem wszelkich szczególnych potrzeb osób wymagających szczególnego traktowania.

Pouczenie o prawach

• Osoby podejrzane lub oskarżone, które zostały zatrzymane lub aresztowane, muszą otrzymać pisemne pouczenie o prawach, z którym mogą się zapoznać i które wolno im zatrzymać w swoim posiadaniu przez okres pozbawienia wolności.
• Oprócz informacji o prawach procesowych wymienionych powyżej pouczenie o prawach musi zawierać informacje o następujących prawach stosowanych zgodnie z prawem krajowym:
  • prawie dostępu do materiałów sprawy;
  • prawie do poinformowania władz konsularnych oraz jednej osoby;
  • prawie dostępu do pilnej pomocy medycznej;
  • maksymalnej liczbie godzin lub dni, podczas których osoba podejrzana lub oskarżona może być pozbawiona wolności, zanim zostanie postawiona przed organem sądowym;
  • wszelkich możliwościach zakwestionowania zgodności z prawem aresztowania, oceny zasadności decyzji o aresztowaniu lub złożenia wniosku o zwolnienie tymczasowe.
• Pouczenie o prawach musi być sporządzone w prostym i przystępnym języku oraz przekazane osobom podejrzanym lub oskarżonym w języku dla nich zrozumiałym. W przypadku gdy pouczenie o prawach nie jest dostępne w odpowiednim języku, osoby podejrzane lub oskarżone muszą być poinformowane o przysługujących im prawach ustnie w języku dla nich zrozumiałym. Następnie powinno się im przekazać w jak najszybszym terminie pouczenie o prawach sporządzone w języku dla nich zrozumiałym.
• Osobom zatrzymanym na potrzeby wykonania europejskiego nakazu aresztowania, wprowadzonego decyzją ramową 2002/584/WSiSW (zob. streszczenie dokumentu), należy bezzwłocznie przekazać pouczenie o prawach zawierające informacje o prawach przysługujących im zgodnie z prawem krajowym danego państwa członkowskiego.

Prawo do informacji dotyczących oskarżenia

• Państwa członkowskie mają za zadanie zapewnić osobom podejrzanym lub oskarżonym udzielenie informacji o czynie zabronionym, o którego popełnienie są one podejrzane lub oskarżone, oraz o powodach ich zatrzymania lub aresztowania.
• Najpóźniej w chwili przekazania podstawy oskarżenia do oceny sądu przedstawione muszą zostać szczegółowe informacje na temat oskarżenia, w tym rodzaju przestępstwa i jego kwalifikacji prawnej, jak również charakteru udziału osoby oskarżonej.
• Państwa członkowskie muszą zapewnić osobom podejrzanym lub oskarżonym niezwłoczne udzielenie informacji o wszelkich zmianach w podanych informacjach.

Prawo dostępu do materiałów sprawy

W przypadku gdy osoba zostaje zatrzymana i aresztowana w trakcie postępowania karnego, wszelkie dokumenty będące w posiadaniu właściwych organów, które są związane z konkretną sprawą i mają istotne znaczenie dla zakwestionowania legalności zatrzymania lub aresztowania, udostępnione muszą być osobom zatrzymanym lub ich obrońcom.

Osoby podejrzane i oskarżone muszą mieć dostęp do całego materiału dowodowego będącego w posiadaniu właściwych organów lub ich obrońców w odpowiednim czasie, aby mogli skutecznie wykonywać swoje prawa do obrony, a najpóźniej w chwili przekazania podstawy oskarżenia do oceny sądu.

Dostęp do materiałów sprawy musi być nieodpłatny.

Środki ochrony prawnej

Państwa członkowskie muszą zapewnić osobom podejrzanym lub oskarżonym, lub ich obrońcom, prawo zakwestionowania braku lub odmowy udzielenia przez właściwe organy informacji zgodnie z tą dyrektywą.

OD KIEDY DYREKTYWA MA ZASTOSOWANIE?

Niniejsza dyrektywa weszła w życie 21 czerwca 2012 r., a jej przepisy musiały zostać włączone do porządku prawnego państw członkowskich do 2 czerwca 2014 r.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Prawa oskarżonych w postępowaniu karnym (portal e-Sprawiedliwość).

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym (Dz.U. L 142 z 1.6.2012, s. 1–10)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Decyzja ramowa Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi (Dz.U. L 190 z 18.7.2002, s. 1–20)

Kolejne zmiany decyzji ramowej 2002/584/WSiSW zostały włączone do tekstu pierwotnego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

Ostatnia aktualizacja: 03.06.2021