Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Decyzja 94/1/EWWiS, WE w sprawie zawarcia Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym

Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym

STRESZCZENIE

JAKIE SĄ CELE NINIEJSZEGO POROZUMIENIA?

• Na mocy porozumienia utworzono obszar swobodnego przepływu osób, usług, towarów i kapitału, który objął 31 państw europejskich.
• Jego oficjalnym celem jest „wspieranie stałego i zrównoważonego wzmacniania stosunków handlowych i gospodarczych” między tymi państwami.
• Porozumienie obejmuje obecnie 28 krajów UE i 3 z 4 krajów należących do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – Islandię, Liechtenstein i Norwegię.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Zakres

• Oprócz czterech „swobód” (tj. swobodnego przepływu towarów, kapitału, usług i osób) i pewnych aspektów innych kwestii związanych z tą dziedziną (takich jak edukacja, badania, sprawy społeczne, ochrona konsumentów, prawo spółek i środowisko), porozumienie dotyczy również konkurencji i zasad pomocy państwa.
• Porozumienie gwarantuje równe prawa i obowiązki w ramach jednolitego rynku UE dla obywateli, pracowników i przedsiębiorców z trzech krajów EFTA. Obywatele, pracownicy i przedsiębiorstwa z krajów UE mają w trzech krajach EFTA podobne prawa i obowiązki.
• Porozumienie nie obejmuje następujących obszarów polityki UE:
  • wspólna polityka rolna i wspólna polityka rybołówstwa (chociaż zawiera odniesienia do handlu rybami i produktami rolnymi),
  • unia celna,
  • polityka handlowa,
  • sprawiedliwość i sprawy wewnętrzne (chociaż trzy kraje EFTA, które przystąpiły do EOG, podpisały układ z Schengen, znoszący kontrole graniczne na granicach wewnętrznych państw strefy Schengen),
  • wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa,
  • podatki pośrednie i bezpośrednie,
  • unia gospodarcza i walutowa.

Wspólne organy

Porozumienie ustanowiło kilka wspólnych organów EOG, które są w znacznymi stopniu odpowiednikami instytucji UE:

• Wspólny Komitet EOG odbywa regularne posiedzenia i podejmuje – w drodze konsensusu – decyzje dotyczące włączenia aktów ustawodawczych UE do Porozumienia EOG. UE jest reprezentowana przez Komisję Europejską (Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ) i inne służby), zaś EFTA przez ambasadorów trzech krajów EFTA.
• Rada EOG składa się z członków Rady Unii Europejskiej i Komisji (reprezentowanej przez ESDZ i inne służby) oraz ministrów spraw zagranicznych trzech krajów EFTA, które przystąpiły do EOG. Odbywa posiedzenia dwa razy w roku w celu określenia strategicznych planów porozumienia i zaleceń dla Wspólnego Komitetu EOG.
• Komitet Doradczy EOG składa się z członków Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i członków Komitetu Konsultacyjnego EFTA.
• Wspólny Komitet Parlamentarny EOG składa się z deputowanych Parlamentu Europejskiego i deputowanych parlamentów narodowych trzech krajów EFTA. Nie bierze udziału w procesie decyzyjnym, ale monitoruje i analizuje unijne działania polityczne i decyzje dotyczące EOG.

Ponadto:

• Urząd Nadzoru EFTA dba o to, by Islandia, Liechtenstein i Norwegia przestrzegały swoich zobowiązań w ramach Porozumienia EOG. Komisja Europejska pełni podobną rolę w odniesieniu do krajów UE;
• Trybunał EFTA rozstrzyga sprawy wniesione przez Urząd Nadzoru EFTA przeciwko jednemu z krajów EFTA w odniesieniu do wdrażania, stosowania lub interpretacji przepisów o EOG. Taką samą funkcję pełni Trybunał Sprawiedliwości UE w sprawach przeciwko krajom UE.

Jak regulacje prawne UE stają się regulacjami prawnymi EOG?

• Kraje EFTA nie uczestniczą oficjalnie w procesach stanowienia prawa UE. Mogą jednak brać udział w pracach przygotowawczych, a także zgłaszać uwagi.
• Gdy UE przyjmuje dany akt, trzy kraje EFTA oceniają, czy akt ten ma znaczenie dla EOG. Jeżeli wszystkie trzy państwa stwierdzą, że tak jest, Sekretariat EFTA przygotowuje projekt decyzji Wspólnego Komitetu w celu zmiany Porozumienia EOG.
• Projekt decyzji zostaje następnie przyjęty przez Komisję lub, jeśli zawiera znaczne zmiany, zostaje przekazany do przyjęcia przez Radę.
• Sekretariat EFTA i ESDZ konsultują się następnie w sprawie harmonogramu przyjęcia decyzji przez Wspólny Komitet EOG.

Uczestnictwo w programach i agencjach UE

• Trzy kraje EFTA biorą udział w wielu programach i agencjach UE. Po uzgodnieniu ich uczestnictwa dany program zostaje włączony do Porozumienia EOG i kraje zobowiązują się do partycypowania w kosztach operacyjnych.

Aspekty finansowe

Zgodnie z porozumieniem kraje zrzeszone w EFTA działają na rzecz zmniejszania zróżnicowania gospodarczego i społecznego pomiędzy regionami EOG. Z tego programu korzysta obecnie szesnaście krajów UE. Dotacje z EOG są współfinansowane przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię. Każdy z tych krajów udziela dofinansowania w wysokości uzależnionej od swojej wielkości i zamożności.

Oprócz współfinansowania kosztów operacyjnych programu UE trzy kraje EFTA opłacają koszty administracyjne Komisji (związane np. z biurami, posiedzeniami itd.).

KONTEKST

Porozumienie EOG zostało podpisane w 1992 r. przez dwanaście krajów ówczesnej UE i sześć krajów EFTA: Austrię, Finlandię, Islandię, Liechtenstein, Norwegię, Szwajcarię i Szwecję, przy czym ostatecznie Szwajcaria odrzuciła porozumienie. Weszło ono w życie w 1994 r. W 1995 r. do UE dołączyły trzy kraje EFTA (Austria, Finlandia i Szwecja). Porozumienie było stopniowo zmieniane, tak aby uwzględnić przystąpienie do UE dziesięciu krajów w 2004 r., kolejnych dwóch w 2007 r. i wreszcie Chorwacji w roku 2013.

Więcej informacji można znaleźć na stronach internetowych:

• Stosunki UE z Europejskim Obszarem Gospodarczym (EOG) na stronie internetowej Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych
• Europejski Obszar Gospodarczy na stronie internetowej EFTA

AKT

Decyzja Rady i Komisji 94/1/EWWiS, WE z dnia 13 grudnia 1993 r. w sprawie zawarcia porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym, między Wspólnotami Europejskimi, ich państwami członkowskimi a Republiką Austrii, Republiką Finlandii, Republiką Islandii, Księstwem Liechtensteinu, Królestwem Norwegii, Królestwem Szwecji i Konfederacją Szwajcarską (Dz.U. L 1 z 3.1.1994, s. 1)

Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym – Akt końcowy – Wspólne deklaracje – Deklaracje rządów państw członkowskich Wspólnoty i państw zrzeszonych w EFTA – Porozumienia – Protokół dodatkowy – Deklaracje jednostronne lub wielu stron o przystąpieniu do Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (Dz.U. L 1 z 3.1.1994, s. 3–522)

Kolejne zmiany do porozumienia zostały włączone do tekstu podstawowego. Niniejszy tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentalną.

Ostatnia aktualizacja: 24.05.2016