Umowa między UE a Szwajcarią w sprawie systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (ETS)

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Pułapy i handel: jak działa EU ETS

• Ustanowiony dyrektywą 2003/87/WE EU ETS funkcjonuje w oparciu o zasadę „pułapów i handlu”. Pułap ustalany jest dla całkowitej ilości danych gazów cieplarnianych, jaka może zostać wyemitowana przez elektrownie i inne zakłady przemysłowe objęte systemem. Pułap jest z czasem zmniejszany w celu redukcji całkowitej ilości emisji.
• EU ETS ma zastosowanie nie tylko do instalacji stacjonarnych, ale także do wszystkich lotów pomiędzy portami lotniczymi w UE i Europejskim Obszarze Gospodarczym.
• W ramach limitu przedsiębiorstwa otrzymują lub kupują uprawnienia do emisji¹, którymi mogą następnie między sobą handlować w zależności od potrzeb. Do 2021 r. mogą one także wykorzystywać w celu zapewnienia zgodności z systemem ograniczone ilości międzynarodowych jednostek emisji z tytułu realizowanych na całym świecie projektów służących ograniczaniu emisji. Ograniczenie całkowitej liczby uprawnień gwarantuje, że mają one pewną wartość.
• Każdego roku przedsiębiorstwo musi umorzyć taką liczbę uprawnień, która wystarcza na pokrycie jego całkowitych emisji. W przeciwnym wypadku nakładane są wysokie grzywny. Jeżeli przedsiębiorstwo zmniejsza swoje emisje, może zatrzymać dodatkowe uprawnienia w celu pokrycia swoich potrzeb w przyszłości albo sprzedać je innemu przedsiębiorstwu, któremu tych uprawnień zabrakło.
• Handel przyczynia się do elastyczności, dzięki czemu emisje są obniżane tam, gdzie najmniej to kosztuje. Promuje on ponadto inwestycje w czyste technologie niskoemisyjne.

Umowa UE-Szwajcaria

• W umowie określono najważniejsze cele i zasady, a także strukturę instytucjonalną służącą powiązaniu systemów handlu uprawnieniami do emisji UE i Szwajcarii.
• Po rozpoczęciu funkcjonowania powiązania pomiędzy EU ETS i CHETS uprawnienia do emisji pochodzące z jednego systemu będzie można wykorzystać na potrzeby dostosowania się do wymogów drugiego systemu.

Kryteria podstawowe

• W celu zapewnienia zgodności obu systemów należy spełnić pewne kryteria podstawowe opisane w załączniku do umowy. W dużym stopniu odzwierciedlają one przepisy zawarte w aktach prawnych dotyczących EU ETS lub w aktach wykonawczych w tym zakresie. W ramach każdego systemu można przyjąć zasady surowsze niż kryteria podstawowe.
• W umowie przewidziano możliwość wprowadzania w przyszłości zmian w przepisach dotyczących powiązanych systemów bez konieczności istotnej renegocjacji umowy, o ile tylko systemy w dalszym ciągu spełniają kryteria podstawowe.

Wymiana informacji i koordynacja

W umowie przewidziano proces wymiany informacji i koordynacji w mających znaczenie dziedzinach. Ma to na celu zapewnienie prawidłowego wdrożenia umowy oraz stałej integralności powiązanych systemów. W ramach tego procesu strony mogą informować się nawzajem o stosownych zmianach przepisów.

Lotnictwo

• W umowie wyjaśniono, że Szwajcaria wprowadzi w ramach CHETS przepisy odzwierciedlające przepisy EU ETS w dziedzinie lotnictwa, co stanowi warunek faktycznego powiązania obu systemów handlu uprawnieniami do emisji.
• Operatorzy statków powietrznych będą administrowani przez państwo EOG lub Szwajcarię zgodnie z podejściem zakładającym wykorzystanie „punktu kompleksowej obsługi”. Oznacza to, że odpowiedzialność za wdrożenie obu systemów będzie spoczywać na jednym organie. W ten sposób operatorzy będą w ramach powiązanego systemu kontaktować się wyłącznie z jednym podmiotem.
• W umowie uwzględniono szczególną sytuację dwunarodowego portu lotniczego w Bazylei. Pozwala to uniknąć przypadku podwójnego liczenia w razie gdyby Szwajcaria zawarła umowę dwustronną dotyczącą administrowania lotami wykonywanymi w relacji z portem lotniczym w Bazylei.

Wspólny Komitet

Na mocy umowy ustanawia się WK, który jest jej głównym organem zarządzającym. WK:

• składa się z przedstawicieli obu stron i jest odpowiedzialny za zarządzanie umową oraz jej prawidłowe wykonywanie;
• odgrywa kluczową rolę w procesie wymiany informacji i koordynacji, a także w ramach oceny, czy strony w dalszym ciągu spełniają kryteria podstawowe;
• może proponować wprowadzenie zmian w postanowieniach umowy oraz wprowadzać zmiany w załącznikach;
• działa od dnia podpisania umowy na warunkach określonych porozumieniem w sprawie tymczasowego stosowania niektórych artykułów.

Mechanizm rozstrzygania sporów

Każda ze stron może przekazać spory w kwestii interpretacji lub stosowania umowy do WK w celu ich rozwiązania. Jeżeli WK nie udaje się rozstrzygnąć sporu w terminie sześciu miesięcy, na wniosek którejkolwiek ze stron spór można przekazać do Stałego Trybunału Rozjemczego.

Wymogi techniczne

Umowa zawiera nie tylko postanowienia dotyczące zasad, celów i struktury instytucjonalnej, ale także postanowienia techniczne regulujące prowadzenie rejestrów, rozliczanie, sprzedaż na aukcji, dane szczególnie chronione oraz bezpieczeństwo.