Traktat z Amsterdamu

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Traktat z Amsterdamu zmieniający Traktat o Unii Europejskiej

JAKIE SĄ CELE TRAKTATU?

Traktat uaktualnił i objaśnił traktat z Maastricht o Unii Europejskiej.
Znaczne zmiany wprowadzane traktatem miały także na celu przygotowanie Unii Europejskiej (UE) do przyszłego powiększenia.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Traktat wyznacza Unii Europejskiej następujące cele:

promowanie postępu gospodarczego i społecznego, wysokiego poziomu zatrudnienia oraz zrównoważonego i trwałego rozwoju,
potwierdzenie tożsamości UE na scenie międzynarodowej,
wzmocnienie praw i interesów obywateli UE,
utrzymanie i rozwijanie UE jako przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości,
utrzymanie i rozwijanie zbioru praw UE (zwanego dorobkiem wspólnotowym).

Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa (WPZiB)

WPZiB wzmacniana jest przez:
- umożliwianie wspólnych strategii, wspólnych działań, wspólnych stanowisk i bardziej systematycznej współpracy pomiędzy krajami UE,
- włączanie do WPZiB wszystkich kwestii związanych z bezpieczeństwem UE, w tym kwestii stopniowego rozwoju wspólnej polityki bezpieczeństwa,
- zacieśnianie związków z organizacją obrony, Unią Zachodnioeuropejską,
- wymaganie od krajów UE uzgadniania ich stanowisk w organizacjach międzynarodowych, zwłaszcza w ONZ,
- stworzenie stanowiska wysokiego przedstawiciela ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – roli przypisanej Sekretarzowi Generalnemu Rady,
- ustanowienie jednostki wczesnego ostrzegania i planowania polityki.

Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych

współpraca policyjna obejmuje:
- prewencję, wykrywanie i ściganie przestępstw kryminalnych,
- gromadzenie, przechowywanie, przetwarzanie, analizowanie i wymianę informacji,
- organizowanie wspólnych inicjatyw szkoleniowych i wymian dla funkcjonariuszy,
- ocenę technik śledczych, zwłaszcza w zakresie wykrywania przestępczości zorganizowanej,
- wykorzystywanie zasobów Europolu w obszarach takich, jak współpraca pomiędzy prokuratorami a śledczymi oraz ustanowienie sieci badawczej, dokumentacyjnej i statystycznej na temat przestępczości wewnątrz UE.
współpraca sądowa obejmuje:
- ułatwienia ekstradycji (mechanizmu, za pomocą którego kraje wnioskują o powrót osób z innych krajów, gdy takie osoby są oskarżone o przestępstwa kryminalne lub poszukiwane w celu odbycia kary) pomiędzy krajami UE,
- zapewnienie zgodności przepisów krajowych,
- zapobieganie kolizji jurysdykcji,
- ustanawianie minimalnych norm dla przestępstw i kar za przestępczość zorganizowaną, terroryzm i nielegalny handel narkotykami.

Ściślejsza współpraca

Rządy krajów UE, które zamierzają prowadzić ze sobą ściślejszą współpracę w określonych obszarach polityki, mogą to zrobić, pod warunkiem że taka współpraca:

służy celom i interesom UE oraz jest prowadzona w poszanowaniu ich zasad,
jest stosowana w ostateczności,
dotyczy przynajmniej większości krajów UE,
nie ma wpływu na ustawodawstwo UE,
jest prowadzona w poszanowaniu kompetencji, praw, obowiązków i interesów krajów w niej nieuczestniczących.

Wiza, azyl, imigracja i inne polityki związane ze swobodnym przepływem osób

Te polityki przechodzą z zakresu współpracy międzyrządowej, stając się częścią normalnego procesu decyzyjnego UE. Rządy krajów UE w ciągu 5 lat zobowiązane są do przyjęcia środków w celu:
- zwalczania przestępczości i zapobiegania jej, przy jednoczesnym zabezpieczeniu praw osób spoza UE
- wzmacniania współpracy sądowo-administracyjnej,
- ustanowienia norm i procedur kontroli na granicach zewnętrznych UE,
- ustanowienia przepisów wizowych,
- określenia kryteriów i mechanizmów rozpatrywania wniosków o azyl.
Układ z Schengen dotyczący podróżowania bez konieczności posiadania paszportu wewnątrz Unii jest włączony w system prawny UE (chociaż Zjednoczone Królestwo (1) i Irlandia nie biorą w nim udziału).

Zatrudnienie

Dążenia UE do wysokiego poziomu zatrudnienia wzmacniane są przez:
- uwzględnianie tego celu podczas przygotowywania i wdrażania wszystkich polityk i działań UE,
- przedstawianie rocznych sprawozdań do rozpatrzenia przez przywódców UE,
- zobowiązanie wszystkich krajów do corocznego przedstawiania informacji dotyczących działań podjętych przez dany kraj w celu zwiększenia poziomu zatrudnienia,
- utworzenie doradczego komitetu zatrudnienia.

Kwestie instytucjonalne

Procedura legislacyjna
- procedura współdecyzji, za pomocą której rządy UE, poprzez głosowanie większością kwalifikowaną, oraz Parlament Europejski wspólnie przyjmują ustawodawstwo, jest rozszerzona na większość obszarów polityki i przejrzystych zasad ustanowionych w celu rozstrzygania sporów z pomocą komitetu pojednawczego.
Parlament Europejski
- obowiązuje w nim wartość maksymalna 700 członków,
- opracowuje wnioski dla jednolitej procedury wyborów europejskich,
- ustanawia przepisy i ogólne warunki dotyczące obowiązków jego członków,
- głosuje za zatwierdzeniem przewodniczącego Komisji Europejskiej i Komisji jako organu.
Komisja Europejska
- w Unii Europejskiej składającej się z maksymalnie 20 członków każdy kraj posiadałby własnego komisarza pod warunkiem uzgodnienia krajowego ważenia głosów w Radzie,
- przynajmniej na rok przed przystąpieniem do UE dwudziestego pierwszego kraju układ instytucjonalny UE musiałby zostać poddany kompleksowemu przeglądowi.

Sankcje

Rządy krajów UE mogą usunąć prawa traktatowe danego kraju UE, w tym prawo do głosowania nad projektami ustaw, jeśli uznają, że taki kraj UE dopuszcza się „poważnego i stałego naruszenia” podstawowych zasad UE.

Uproszczenie

Traktat upraszcza różne traktaty UE poprzez zmianę lub usunięcie ponad 50 zbędnych artykułów i zmianę numeracji pozostałych artykułów w celu poprawy ich czytelności.

OD KIEDY TRAKTAT MA ZASTOSOWANIE?

Traktat został podpisany w dniu 2 października 1997 r., natomiast w życie wszedł w dniu 1 maja 1999 r.

GŁÓWNY DOKUMENT

Traktat z Amsterdamu zmieniający Traktat o Unii Europejskiej, traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie i niektóre związane z nimi akty (Dz.U. C 340 z 10.11.1997, s. 1–144)

Ostatnia aktualizacja: 04.04.2018

(1) Wielka Brytania występuje z Unii Europejskiej i z dniem 1 lutego 2020 r. staje się państwem trzecim (państwem spoza UE).

Top