28.3.2014   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 94/375

(1)

W celu stopniowego ustanawiania przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) przewiduje przyjęcie środków w dziedzinie azylu, imigracji i ochrony praw obywateli państw trzecich.

(2)

TFUE stanowi, że Unia jest zobowiązana rozwijać wspólną politykę imigracyjną mającą na celu zapewnienie, na każdym etapie, skutecznego zarządzania przepływami migracyjnymi i sprawiedliwego traktowania obywateli państw trzecich przebywających legalnie w państwach członkowskich. W tym celu Parlament Europejski i Rada mają przyjmować środki dotyczące warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich i określające prawa tych osób.

(3)

W programie haskim, przyjętym przez Radę Europejską w dniu 4 listopada 2004 r., stwierdzono, że legalna migracja będzie odgrywać ważną rolę w dalszym rozwoju gospodarczym, oraz zwrócono się do Komisji o przedstawienie planu polityki w dziedzinie legalnej migracji, w tym procedur przyjmowania, umożliwiającego szybkie reagowanie na zmieniający się popyt na pracę migrantów na rynku pracy.

(4)

Rada Europejska w dniach 14–15 grudnia 2006 r. uzgodniła podjęcie w 2007 r. szeregu działań. Działania te obejmują m.in. opracowanie sprawnie zarządzanych polityk w dziedzinie legalnej imigracji – w pełni respektujących kompetencje krajowe – aby pomóc państwom członkowskim w zaspokajaniu obecnego i przyszłego zapotrzebowania na pracowników. Rada Europejska wezwała również do zastanowienia się nad środkami ułatwiającymi migrację czasową.

(5)

Europejski pakt o imigracji i azylu, przyjęty przez Radę Europejską w dniu 16 października 2008 r., wyraża zobowiązanie Unii i jej państw członkowskich do prowadzenia sprawiedliwej, skutecznej i spójnej polityki w celu podejmowania wyzwań i wykorzystywania szans w zakresie migracji. Pakt stanowi podstawę wspólnej polityki imigracyjnej, prowadzonej w duchu solidarności państw członkowskich i współpracy z państwami trzecimi oraz opartej na odpowiednim zarządzaniu przepływami migracyjnymi, co leży nie tylko w interesie państw przyjmujących, lecz również państw pochodzenia i samych migrantów.

(6)

W programie sztokholmskim, przyjętym przez Radę Europejską w dniu 11 grudnia 2009 r., uznano, że imigracja zarobkowa może przyczynić się do większej konkurencyjności i aktywności gospodarczej oraz że w kontekście ważnych wyzwań demograficznych, które wystąpią w Unii w przyszłości wraz ze zwiększonym popytem na siłę roboczą, elastyczne polityki imigracyjne w istotny sposób będą przyczyniały się do rozwoju gospodarczego i wyników gospodarczych Unii w perspektywie długoterminowej. W programie tym podkreślono również znaczenie zapewnienia sprawiedliwego traktowania obywateli państw trzecich przebywających legalnie na terytorium państw członkowskich oraz optymalizacji powiązania między migracją a rozwojem. W programie zachęca się Komisję i Radę do dalszego wdrażania planu polityki w dziedzinie legalnej migracji określonego w komunikacie Komisji z dnia 21 grudnia 2005 r.

(7)

Niniejsza dyrektywa powinna przyczynić się do skutecznego zarządzania przepływami migracyjnymi w szczególnej kategorii, jaką stanowi czasowa migracja sezonowa, oraz do zapewnienia pracownikom sezonowym godziwych warunków pracy i życia, poprzez określenie sprawiedliwych i przejrzystych zasad przyjmowania i pobytu oraz określenie praw pracowników sezonowych, przy jednoczesnym zapewnieniu zachęt i zabezpieczeń mających zapobiec przekraczaniu dozwolonych okresów pobytu lub zmienianiu się pobytów czasowych w pobyty stałe. Ponadto przepisy określone w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/52/WE (4) przyczynią się do zapobiegania przekształcaniu się takich pobytów czasowych w pobyty, na które nie wydano zezwolenia.

(8)

Państwa członkowskie powinny zapewnić stosowanie niniejszej dyrektywy bez dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub inne, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną zgodnie – w szczególności – z dyrektywą Rady 2000/43/WE (5) oraz dyrektywą Rady 2000/78/WE (6).

(9)

Niniejsza dyrektywa powinna być stosowana bez uszczerbku dla zasady preferencji dla obywateli Unii w odniesieniu do dostępu do rynku pracy w państwach członkowskich, wyrażonej w odpowiednich postanowieniach odpowiednich aktów przystąpienia.

(10)

Niniejsza dyrektywa powinna pozostawać bez uszczerbku dla zapisanego w TFUE prawa państw członkowskich do określenia wielkości napływu obywateli państw trzecich przybywających na ich terytorium z państw trzecich w celu podjęcia pracy sezonowej.

(11)

Niniejsza dyrektywa nie powinna wpływać na warunki świadczenia usług w ramach art. 56 TFUE. Niniejsza dyrektywa nie powinna w szczególności wpływać na warunki zatrudnienia, które, zgodnie z dyrektywą 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (7), mają zastosowanie wobec pracowników delegowanych przez przedsiębiorstwo posiadające siedzibę w państwie członkowskim do świadczenia usługi na terytorium innego państwa członkowskiego.

(12)

Niniejsza dyrektywa powinna objąć swoim zakresem bezpośrednie stosunki pracy między pracownikami sezonowymi a pracodawcami. Jednak jeżeli prawo krajowe państwa członkowskiego umożliwia przyjmowanie obywateli państw trzecich jako pracowników sezonowych poprzez agencje pośrednictwa pracy lub agencje pracy tymczasowej mające siedzibę na jego terytorium i mające bezpośrednią umowę z pracownikiem tymczasowym, takie agencje nie powinny być wyłączone z zakresu stosowania niniejszej dyrektywy.

(13)

Przy transponowaniu niniejszej dyrektywy państwa członkowskie powinny, w stosownym przypadku po konsultacji z partnerami społecznymi, sporządzić wykaz tych sektorów zatrudnienia, w których występują prace uzależnione od rytmu sezonowego. Prace uzależnione od rytmu sezonowego zazwyczaj występują w sektorach takich jak rolnictwo i ogrodnictwo, szczególnie w okresie siewu lub zbiorów, lub sektor turystyczny, szczególnie w okresie urlopowym.

(14)

Jeżeli tak postanowiono w prawie krajowym oraz zgodnie z zasadą niedyskryminacji określoną w art. 10 TFUE, państwa członkowskie przy wykonywaniu przepisów niniejszej dyrektywy o charakterze opcjonalnym są upoważnione do korzystniejszego traktowania obywateli określonych państw trzecich w porównaniu z obywatelami innych państw trzecich.

(15)

Złożenie wniosku o przyjęcie w charakterze pracownika sezonowego powinno być możliwe jedynie wtedy, gdy obywatel państwa trzeciego przebywa poza terytorium państw członkowskich.

(16)

Możliwa powinna być odmowa przyjęcia danej osoby do celów niniejszej dyrektywy z uzasadnionych powodów. W szczególności możliwa powinna być odmowa przyjęcia danego obywatela państwa trzeciego, jeżeli na podstawie oceny faktów państwo członkowskie uzna, że taki obywatel stanowi potencjalne zagrożenie dla porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego.

(17)

Niniejsza dyrektywa powinna pozostawać bez uszczerbku dla stosowania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE (8).

(18)

Niniejsza dyrektywa nie powinna negatywnie wpływać na prawa przyznane obywatelom państw trzecich, którzy już legalnie przebywają w państwie członkowskim w celu wykonywania pracy.

(19)

W przypadku państw członkowskich stosujących w pełni dorobek Schengen zastosowanie w całej rozciągłości mają: rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 810/2009 (9) (kodeks wizowy), rozporządzenie (WE) nr 562/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady (10) (kodeks graniczny Schengen) oraz rozporządzenie Rady (WE) nr 539/2001 (11). W związku z tym w przypadku pobytów nieprzekraczających 90 dni warunki przyjmowania pracowników sezonowych na terytorium państw członkowskich stosujących w pełni dorobek Schengen są regulowane wymienionymi instrumentami, a niniejsza dyrektywa powinna wyłącznie regulować kryteria i wymogi dostępu do zatrudnienia. W przypadku państw członkowskich niestosujących w pełni dorobku Schengen, z wyjątkiem Zjednoczonego Królestwa i Irlandii, zastosowanie ma wyłącznie kodeks graniczny Schengen. Przepisy dorobku Schengen, o których mowa w niniejszej dyrektywie, należą do tej części dorobku Schengen, w której Irlandia i Zjednoczone Królestwo nie uczestniczą, a zatem nie mają one do nich zastosowania.

(20)

Niniejsza dyrektywa powinna określać kryteria i wymogi dotyczące przyjmowania oraz przesłanki odmowy i cofnięcia lub nieprzedłużenia/nieodnowienia w przypadku pobytów nieprzekraczających 90 dni w odniesieniu do zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego. Jeżeli w celu wykonywania pracy sezonowej wydaje się wizy krótkoterminowe, zastosowanie mają odpowiednio stosowne przepisy dorobku Schengen dotyczące warunków wjazdu i pobytu na terytorium państw członkowskich oraz podstawy odmowy, przedłużenia, unieważnienia lub cofnięcia takich wiz. W szczególności osobie ubiegającej się o wizę powinny być, zgodnie z art. 32 ust. 2 i art. 34 ust. 6 kodeksu wizowego, przedstawiane na standardowym formularzu, określonym w załączniku VI do kodeksu wizowego, wszelkie decyzje w sprawie odmowy, unieważnienia lub cofnięcia wizy wraz z uzasadnieniem.

(21)

W przypadku pracowników sezonowych przyjmowanych na pobyty dłuższe niż 90 dni niniejsza dyrektywa powinna określać zarówno warunki przyjmowania i pobytu na terytorium państw członkowskich, jak i kryteria i wymogi dostępu do zatrudnienia w państwach członkowskich.

(22)

Niniejsza dyrektywa powinna przewidywać elastyczny system wjazdu oparty na zapotrzebowaniu i obiektywnych kryteriach, takich jak ważna umowa o pracę lub wiążąca oferta pracy określająca zasadnicze aspekty umowy lub stosunku pracy.

(23)

Państwa członkowskie powinny mieć możliwość stosowania testu wykazującego, że dane stanowisko nie może zostać obsadzone w oparciu o zasoby krajowego rynku pracy.

(24)

Państwa członkowskie powinny móc odmownie rozpatrzyć wniosek o przyjęcie, zwłaszcza gdy obywatel państwa trzeciego nie spełnił obowiązku wynikającego z poprzedniej decyzji w sprawie przyjęcia w charakterze pracownika sezonowego, który to obowiązek polegał na opuszczeniu terytorium państwa członkowskiego po wygaśnięciu zezwolenia w celu pracy sezonowej.

(25)

Państwa członkowskie powinny móc wymagać od pracodawcy, by współpracował z właściwymi organami i przedstawiał wszelkie stosowne informacje niezbędne do zapobiegania ewentualnym przypadkom nadużycia lub nieprawidłowego stosowania procedury określonej w niniejszej dyrektywie.

(26)

Wprowadzenie procedury pojedynczego wniosku, prowadzącej do wydania jednego łącznego zezwolenia dotyczącego zarówno pobytu, jak i pracy, powinno przyczynić się do uproszczenia przepisów obowiązujących obecnie w państwach członkowskich. Nie powinno to wpłynąć na prawo państw członkowskich do wyznaczania właściwych organów i określania, w jaki sposób powinny one uczestniczyć w tej procedurze, zgodnie z krajową specyfiką organizacji i praktyki administracyjnej.

(27)

Wyznaczenie właściwych organów na podstawie niniejszej dyrektywy powinno pozostawać bez uszczerbku dla roli i obowiązków, jakie w zakresie rozpatrywania wniosku i podejmowania decyzji w jego sprawie mają inne organy i, w odpowiednich przypadkach, partnerzy społeczni, zgodnie z krajowym prawem lub krajową praktyką.

(28)

Niniejsza dyrektywa powinna umożliwiać państwom członkowskim pewną elastyczność w odniesieniu do zezwoleń, które mają być wydawane do celów przyjmowania (wjazdu, pobytu i pracy) pracowników sezonowych. Wydawanie wiz długoterminowych zgodnie z art. 12 ust. 2 lit. a) powinno pozostawać bez uszczerbku dla możliwości wydawania przez państwo członkowskie uprzednich zezwoleń w celu świadczenia pracy w tym państwie członkowskim. Niemniej jednak w celu zapewnienia, by warunki zatrudnienia przewidziane w niniejszej dyrektywie były sprawdzane i przestrzegane, w tych zezwoleniach należy zaznaczać, że zostały one wydane w celu pracy sezonowej. W przypadku gdy wydawane są wyłącznie wizy krótkoterminowe, państwa członkowskie powinny wykorzystywać do tego celu rubrykę „uwagi” w naklejce wizowej.

(29)

Na potrzeby wszelkich pobytów nieprzekraczających 90 dni państwa członkowskie powinny zdecydować albo o wydawaniu wiz krótkoterminowych, albo wiz krótkoterminowych wraz z zezwoleniem na pracę, w przypadku gdy obywatel państwa trzeciego jest zobowiązany posiadać wizę zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 539/2001. Jeżeli obywatel państwa trzeciego nie podlega obowiązkowi wizowemu oraz jeżeli państwo członkowskie nie stosuje art. 4 ust. 3 tego rozporządzenia, państwo członkowskie powinno wydać takiej osobie zezwolenie na pracę w celu umożliwienia pracy sezonowej. Na potrzeby wszelkich pobytów przekraczających 90 dni państwa członkowskie powinny wydawać jedno z następujących zezwoleń: wizę długoterminową, zezwolenie dla pracownika sezonowego albo zezwolenie dla pracownika sezonowego wraz z wizą długoterminową, jeżeli na mocy prawa krajowego do wjazdu na dane terytorium wymagana jest wiza długoterminowa. Przepisy niniejszej dyrektywy nie powinny stać na przeszkodzie, by państwa członkowskie wydawały zezwolenia na pracę bezpośrednio pracodawcom.

(30)

Jeżeli wiza jest wymagana jedynie w celu wjazdu na terytorium państwa członkowskiego, a obywatel państwa trzeciego spełnia warunki niezbędne do wydania mu zezwolenia dla pracownika sezonowego, dane państwo członkowskie powinno przyznać temu obywatelowi państwa trzeciego wszelkie ułatwienia w celu umożliwienia mu uzyskania wymaganej wizy i powinno zadbać o to, by właściwe organy skutecznie w tym celu współdziałały.

(31)

Państwa członkowskie powinny ustalić maksymalny czas pobytu, który powinien być ograniczony do okresu wynoszącego od pięciu do dziewięciu miesięcy, co w połączeniu z definicją pracy sezonowej powinno zapewnić autentycznie sezonowy charakter tej pracy. Należy wprowadzić przepis, który pozwala, w ramach tego maksymalnego czasu pobytu, na przedłużenie umowy lub zmianę pracodawcy, pod warunkiem że nadal spełnione będą kryteria przyjęcia. Ma to służyć ograniczeniu ryzyka nadużyć, na jakie mogą być narażeni pracownicy sezonowi, jeśli będą związani z jednym pracodawcą, a jednocześnie umożliwić elastyczne reagowanie na rzeczywiste zapotrzebowanie pracodawców na siłę roboczą. Możliwość zatrudnienia się przez pracownika sezonowego u innego pracodawcy w ramach warunków określonych w niniejszej dyrektywie nie powinna pociągać za sobą możliwości szukania przez pracownika sezonowego zatrudnienia na terytorium państw członkowskich, w czasie gdy jest bezrobotny.

(32)

Podejmując decyzję o przedłużeniu lub odnowieniu zezwolenia w celu pracy sezonowej, państwa członkowskie powinny móc brać pod uwagę sytuację na rynku pracy.

(33)

W przypadku gdy pracownik sezonowy został przyjęty na pobyt nieprzekraczający 90 dni i gdy państwo członkowskie podejmuje decyzję o przedłużeniu mu pobytu ponad te 90 dni, wiza krótkoterminowa powinna zostać zastąpiona albo wizą długoterminową, albo zezwoleniem dla pracownika sezonowego.

(34)

Biorąc pod uwagę pewne aspekty migracji cyrkulacyjnej oraz szanse pracowników sezonowych będących obywatelami państw trzecich na zatrudnienie na więcej niż jeden sezon, a także interesy pracodawców unijnych polegające na tym, by mogli polegać na stabilniejszej i już wyszkolonej sile roboczej, obywatelom państw trzecich działającym w dobrej wierze należy zapewnić możliwość korzystania z uproszczonych procedur przyjmowania, jeżeli osoby te zostały przyjęte jako pracownicy sezonowi w państwie członkowskim co najmniej raz w okresie poprzednich pięciu lat i zawsze spełniały wszystkie kryteria i przestrzegały wszystkich warunków wjazdu i pobytu w danym państwie członkowskim przewidzianych w niniejszej dyrektywie. Procedury takie nie powinny mieć wypływu na wymóg, by zatrudnienie miało charakter sezonowy, ani stanowić obejścia tego wymogu.

(35)

Państwa członkowskie powinny podjąć wszelkie starania, by zapewnić udostępnianie wnioskodawcom informacji o warunkach wjazdu i pobytu, w tym o prawach i obowiązkach oraz gwarancjach proceduralnych określonych w niniejszej dyrektywie, a także wszelkich dokumentach niezbędnych do złożenia wniosku z myślą o pobycie i pracy na terytorium państwa członkowskiego w charakterze pracownika sezonowego.

(36)

Państwa członkowskie powinny przewidzieć skuteczne, proporcjonalne i odstraszające kary wobec pracodawców w przypadku nieprzestrzegania przez nich obowiązków wynikających z niniejszej dyrektywy. Karami takimi mogą być środki przewidziane w art. 7 dyrektywy 2009/52/WE; kary powinny obejmować, w stosownych przypadkach, obowiązek wypłacenia przez pracodawcę odszkodowania pracownikom sezonowym. Należy wdrożyć mechanizmy niezbędne do tego, by pracownicy sezonowi mogli otrzymać odszkodowanie, do którego mają prawo, nawet wtedy, gdy nie przebywają już na terytorium danego państwa członkowskiego.

(37)

Należy ustanowić zbiór zasad regulujących procedurę rozpatrywania wniosku o przyjęcie w charakterze pracownika sezonowego. Procedura ta powinna być skuteczna i wykonalna, powinna uwzględniać zwykłe obciążenie pracą administracji państw członkowskich, a także powinna być przejrzysta i sprawiedliwa, tak aby zapewnić osobom zainteresowanym odpowiednią pewność prawa.

(38)

W przypadku wiz krótkoterminowych gwarancje proceduralne są regulowane odpowiednimi przepisami dorobku Schengen.

(39)

Właściwe organy państw członkowskich powinny podjąć decyzję w sprawie wniosku o zezwolenie w celu pracy sezonowej jak najszybciej po jego złożeniu. W odniesieniu do wniosków o przedłużenie lub odnowienie, jeżeli zostały złożone w okresie ważności zezwolenia, państwa członkowskie powinny podjąć wszelkie racjonalne działania mające na celu zadbanie o to, by pracownik sezonowy nie był zmuszony do przerwania swojego stosunku pracy z tym samym pracodawcą z powodu trwających postępowań administracyjnych lub by nie uniemożliwiło mu to zmiany pracodawcy. Wnioskodawcy powinni złożyć wniosek o przedłużenie lub odnowienie jak najszybciej. W każdym wypadku pracownik sezonowy powinien mieć możliwość pozostania na terytorium danego państwa członkowskiego i w stosownym przypadku dalszego świadczenia pracy do czasu podjęcia przez właściwe organy ostatecznej decyzji w sprawie wniosku o przedłużenie lub odnowienie zezwolenia.

(40)

Z uwagi na charakter pracy sezonowej należy zachęcać państwa członkowskie do niepobierania opłat za rozpatrzenie wniosku. W przypadku gdy państwo członkowskie mimo wszystko postanawia pobierać opłatę, taka opłata nie powinna być nieproporcjonalna ani wygórowana.

(41)

Wszyscy pracownicy sezonowi powinni móc korzystać z zakwaterowania zapewniającego odpowiedni standard życia. Właściwy organ powinien być informowany o zmianie tego zakwaterowania. Jeżeli zakwaterowanie jest organizowane przez pracodawcę lub za jego pośrednictwem, czynsz nie powinien być zbyt wygórowany w stosunku do wynagrodzenia netto pracownika sezonowego i do jakości zakwaterowania, a czynsz płacony przez pracownika sezonowego nie powinien być automatycznie potrącany z przysługującego mu wynagrodzenia; pracodawca powinien zapewnić pracownikowi sezonowemu umowę najmu lub równoważny dokument, w którym podano warunki najmu danego zakwaterowania, a ponadto pracodawca powinien zadbać o to, by zakwaterowanie spełniało ogólne normy zdrowotne i normy bezpieczeństwa obowiązujące w danym państwie członkowskim.

(42)

Obywatele państw trzecich będący w posiadaniu ważnego dokumentu podróży i zezwolenia w celu pracy sezonowej, wydanego na mocy niniejszej dyrektywy przez państwo członkowskie stosujące w pełni dorobek Schengen, mają prawo wjazdu na terytorium państw członkowskich stosujących w pełni dorobek Schengen i swobodnego przemieszczania się po ich terytorium przez okres wynoszący do 90 dni w okresie 180 dni zgodnie z kodeksem granicznym Schengen i art. 21 Konwencji wykonawczej do układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. między rządami państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach (12) (zwana dalej „Konwencją wykonawczą do układu z Schengen”).

(43)

Z uwagi na szczególnie delikatną sytuację pracowników sezonowych będących obywatelami państw trzecich oraz na czasowy charakter ich zadania istnieje potrzeba zapewnienia skutecznej ochrony ich praw, również w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, regularnego kontrolowania przestrzegania przepisów i pełnego gwarantowania poszanowania zasady traktowania ich na równi z pracownikami, którzy są obywatelami przyjmującego państwa członkowskiego, poprzez przestrzeganie zasady takiej samej płacy za taką samą pracę w tym samym miejscu pracy, poprzez stosowanie układów zbiorowych i innych porozumień dotyczących warunków pracy zawartych na wszelkich szczeblach lub przewidzianych na mocy obowiązującego prawa, zgodnie z krajowym prawem lub krajową praktyką, na takich samych warunkach, jakie mają zastosowanie wobec obywateli przyjmującego państwa członkowskiego.

(44)

Niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie bez uszczerbku dla praw i zasad określonych w Europejskiej karcie społecznej z dnia 18 października 1961 r. oraz, w stosownych przypadkach, Europejskiej konwencji o statusie prawnym pracowników migrujących z dnia 24 listopada 1977 r.

(45)

Do pracowników sezonowych będących obywatelami państw trzecich powinny mieć zastosowanie – obok przepisów ustawowych, administracyjnych i wykonawczych mających zastosowanie do pracowników będących obywatelami przyjmującego państwa członkowskiego – na takich samych warunkach jak wobec obywateli przyjmującego państwa członkowskiego orzeczenia arbitrażowe oraz umowy i układy zbiorowe zawarte na wszelkich szczeblach, zgodnie z krajowym prawem oraz krajową praktyką danego przyjmującego państwa członkowskiego.

(46)

Pracownikom sezonowym będącym obywatelami państw trzecich należy zapewnić równe traktowanie w odniesieniu do tych działów zabezpieczenia społecznego, które są wymienione w art. 3 rozporządzenia (WE) nr 883/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady (13). Niniejsza dyrektywa nie harmonizuje przepisów państw członkowskich o zabezpieczeniu społecznym ani nie obejmuje pomocy społecznej. Ogranicza się ona do stosowania zasady równego traktowania w dziedzinie zabezpieczenia społecznego do osób objętych zakresem jej stosowania. Niniejsza dyrektywa nie powinna przyznawać obywatelom państw trzecich, którzy mają interesy transgraniczne związane z różnymi państwami członkowskimi, szerszych praw w dziedzinie zabezpieczenia społecznego niż prawa już przewidziane w obowiązującym prawodawstwie Unii.

Z uwagi na czasowy charakter pobytu pracowników sezonowych i bez uszczerbku dla rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1231/2010 (14) państwa członkowskie powinny mieć możliwość wyłączenia równego traktowania pracowników sezonowych i swoich własnych obywateli w odniesieniu do świadczeń rodzinnych i świadczeń dla bezrobotnych oraz powinny mieć możliwość ograniczenia równego traktowania w odniesieniu do kształcenia i szkolenia zawodowego, a także ulg podatkowych.

Niniejsza dyrektywa nie przewiduje łączenia rodzin. Ponadto niniejsza dyrektywa nie przyznaje praw odnoszących się do sytuacji leżących poza zakresem zastosowania prawa Unii jako takiego, na przykład do sytuacji, gdy członkowie rodziny mieszkają w państwie trzecim. Nie powinno to jednak wpływać na prawa osób pozostających przy życiu po pracowniku sezonowym, które swoje prawa wywodzą od tego pracownika sezonowego, do otrzymania renty rodzinnej, w czasie gdy przebywają w państwie trzecim. Powinno pozostawać to bez uszczerbku dla niedyskryminującego stosowania przez państwa członkowskie prawa krajowego przewidującego zasady de minimis dotyczące składek emerytalnych. Należy wdrożyć mechanizmy służące zapewnieniu skutecznego objęcia pracownika sezonowego zabezpieczeniem społecznym podczas pobytu oraz, w stosownych przypadkach, eksportowania jego praw nabytych.

(47)

Prawo Unii nie ogranicza uprawnień państw członkowskich do organizowania swoich systemów zabezpieczenia społecznego. W związku z brakiem harmonizacji na szczeblu Unii to państwo członkowskie określa warunki przyznawania świadczeń z tytułu zabezpieczenia społecznego, a także wysokość takich świadczeń i okres, na jaki są przyznawane. Korzystając z tych uprawnień, państwa członkowskie powinny jednak przestrzegać prawa Unii.

(48)

Wszelkie ograniczenia prawa do równego traktowania w dziedzinie zabezpieczenia społecznego na mocy niniejszej dyrektywy powinny pozostawać bez uszczerbku dla praw przyznanych w ramach stosowania rozporządzenia (UE) nr 1231/2010.

(49)

W celu zagwarantowania właściwego egzekwowania przepisów niniejszej dyrektywy, a w szczególności przepisów dotyczących praw, warunków pracy i zakwaterowania, państwa członkowskie powinny zapewnić, aby istniały odpowiednie mechanizmy monitorowania pracodawców oraz aby w odpowiednich przypadkach przeprowadzano na ich odpowiednich terytoriach skuteczne i odpowiednie kontrole. Wyboru pracodawców poddawanych kontroli powinno się dokonywać przede wszystkim w oparciu o ocenę ryzyka przeprowadzaną przez właściwe organy w państwach członkowskich, przy uwzględnieniu takich czynników, jak sektor działalności danego przedsiębiorstwa oraz ewentualne uprzednie naruszenia.

(50)

W celu ułatwienia egzekwowania przepisów niniejszej dyrektywy państwa członkowskie powinny wdrożyć skuteczne mechanizmy, dzięki którym pracownicy sezonowi będą mogli odwoływać się na drodze sądowej i wnosić skargi bezpośrednio lub za pośrednictwem właściwych osób trzecich, takich jak związki zawodowe lub inne organizacje. Jest to uznawane za konieczne po to, by uwzględnić sytuację, gdy pracownicy sezonowi nie wiedzą o istnieniu mechanizmów egzekwowania przepisów lub niechętnie z nich korzystają w swoim własnym imieniu z obawy przed możliwymi konsekwencjami. Pracownicy sezonowi powinni również mieć dostęp do odpowiedniej ochrony sądowej zapobiegającej wiktymizacji w związku ze złożoną skargą.

(51)

Ponieważ cele niniejszej dyrektywy, a mianowicie wprowadzenie specjalnej procedury przyjmowania, przyjęcie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu wykonywania pracy sezonowej oraz określenie ich praw jako pracowników sezonowych, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), uwzględniając politykę imigracyjną i politykę zatrudnienia na szczeblu europejskim i krajowym. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(52)

Niniejsza dyrektywa nie narusza praw podstawowych i jest zgodna z zasadami uznanymi w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, w szczególności jej art. 7, art. 15 ust. 3, art. 17, 27, 28, 31 i art. 33 ust. 2, zgodnie z art. 6 TUE.

(53)

Zgodnie ze wspólną deklaracją polityczną państw członkowskich i Komisji z dnia 28 września 2011 r. dotyczącą dokumentów wyjaśniających (15) państwa członkowskie zobowiązały się dołączać do powiadomienia o środkach transpozycji – w uzasadnionych przypadkach – jeden lub większą liczbę dokumentów wyjaśniających związki między elementami dyrektywy a odpowiadającymi im częściami krajowych instrumentów służących transpozycji. W odniesieniu do niniejszej dyrektywy ustawodawca uznaje, że przekazanie takich dokumentów jest uzasadnione.

(54)

Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 21 w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, załączonego do TUE i do TFUE, oraz bez uszczerbku dla art. 4 tego protokołu te państwa członkowskie nie uczestniczą w przyjęciu niniejszej dyrektywy, nie są nią związane ani jej nie stosują.

(55)

Zgodnie z art. 1 i 2 Protokołu nr 22 w sprawie stanowiska Danii, załączonego do TUE i do TFUE, Dania nie uczestniczy w przyjęciu niniejszej dyrektywy, nie jest nią związana ani jej nie stosuje,

a)

wykonujących prace w imieniu przedsiębiorstw posiadających siedzibę w innym państwie członkowskim w ramach świadczenia usług w rozumieniu art. 56 TFUE, w tym obywateli państw trzecich oddelegowanych przez przedsiębiorstwa posiadające siedzibę w państwie członkowskim w ramach świadczenia usług zgodnie z dyrektywą 96/71/WE;

b)

będących członkami rodzin obywateli Unii, którzy skorzystali z prawa do swobodnego przemieszczania się w jej granicach zgodnie z dyrektywą 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (16);

c)

którym – wraz z członkami rodziny i bez względu na obywatelstwo – na mocy umów zawartych między Unią i państwami członkowskimi a państwami trzecimi lub między Unią a państwami trzecimi przysługuje prawo do swobodnego przemieszczania się równoważne prawu przysługującemu obywatelom Unii.

a)

„obywatel państwa trzeciego” oznacza każdą osobę, która nie jest obywatelem Unii w rozumieniu art. 20 ust. 1 TFUE;

b)

„pracownik sezonowy” oznacza obywatela państwa trzeciego, który zachowuje główne miejsce pobytu w państwie trzecim, lecz przebywa legalnie i tymczasowo na terytorium państwa członkowskiego w celu wykonywania prac uzależnionych od rytmu sezonowego na podstawie jednej lub kilku umów o pracę zawartych na czas określony bezpośrednio między tym obywatelem państwa trzeciego a pracodawcą posiadającym siedzibę w danym państwie członkowskim;

c)

„prace uzależnione od rytmu sezonowego” oznaczają prace, które są związane z konkretnym okresem w roku ze względu na powtarzające się wydarzenie lub typ wydarzeń, podlegające uwarunkowaniom sezonowym, kiedy to zapotrzebowanie na siłę roboczą jest znacznie wyższe niż zapotrzebowanie związane ze zwyczajowymi działaniami;

d)

„zezwolenie dla pracownika sezonowego” oznacza zezwolenie wydawane przy wykorzystaniu wzoru określonego w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1030/2002 (17), opatrzone adnotacją o pracy sezonowej i upoważniające osobę w nim wymienioną do pobytu i pracy na terytorium państwa członkowskiego przez okres przekraczający 90 dni na warunkach określonych w niniejszej dyrektywie;

e)

„wiza krótkoterminowa” oznacza zezwolenie wydane przez państwo członkowskie, jak to przewidziano w art. 2 pkt 2 lit. a) kodeksu wizowego, lub wydane zgodnie z prawem krajowym państwa członkowskiego niestosującego w pełni dorobku Schengen;

f)

„wiza długoterminowa” oznacza zezwolenie wydane przez państwo członkowskie, jak to przewidziano w art. 18 Konwencji wykonawczej do układu z Schengen, lub wydane zgodnie z prawem krajowym państwa członkowskiego niestosującego w pełni dorobku Schengen;

g)

„procedura jednego wniosku” oznacza postępowanie prowadzące, na podstawie jednego wniosku o zezwolenie na pobyt i pracę dla obywatela państwa trzeciego na terytorium państwa członkowskiego, do wydania decyzji w sprawie wniosku o zezwolenie dla pracownika sezonowego;

h)

„zezwolenie w celu pracy sezonowej” oznacza jedno z zezwoleń, o których mowa w art. 12, uprawniające osobę w nim wymienioną do pobytu i pracy na terytorium państwa członkowskiego, które wydało takie zezwolenie na podstawie niniejszej dyrektywy;

i)

„zezwolenie na pracę” oznacza wydane przez państwo członkowskie zgodnie z prawem krajowym zezwolenie na pracę na terytorium tego państwa członkowskiego.

a)

prawodawstwie Unii, w tym w umowach dwustronnych i wielostronnych zawartych między Unią lub między Unią i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a jednym państwem trzecim lub większą liczbą państw trzecich, z drugiej strony;

b)

umowach dwustronnych lub wielostronnych zawartych między jednym państwem członkowskim lub większą liczbą państw członkowskich a jednym państwem trzecim lub większą liczbą państw trzecich.

a)

ważną umową o pracę lub – jeśli tak przewiduje prawo krajowe, przepisy administracyjne lub praktyka – wiążącą ofertą pracy w charakterze pracownika sezonowego w danym państwie członkowskim u pracodawcy posiadającego siedzibę w tym państwie członkowskim, określającymi:

b)

dowodem posiadania ubezpieczenia zdrowotnego od wszelkich rodzajów ryzyka, od których zazwyczaj ubezpieczeni są obywatele danego państwa członkowskiego – lub, jeżeli tak stanowi prawo krajowe, dowodem złożenia wniosku o takie ubezpieczenie – na okresy, w których takie ubezpieczenie i związane z nim uprawnienia nie przysługują w związku z pracą wykonywaną w tym państwie członkowskim ani nie wynikają z takiej pracy;

c)

dowodem, że pracownik sezonowy będzie dysponował odpowiednim zakwaterowaniem lub że zostanie mu zapewnione odpowiednie zakwaterowanie zgodnie z art. 20.

a)

nie stanowi zagrożenia pod względem nielegalnej imigracji;

b)

zamierza opuścić terytorium państw członkowskich najpóźniej w dniu wygaśnięcia zezwolenia.

a)

ważną umową o pracę lub – jeśli tak przewiduje prawo krajowe, przepisy administracyjne lub praktyka – wiążącą ofertą pracy w charakterze pracownika sezonowego w danym państwie członkowskim u pracodawcy posiadającego siedzibę w tym państwie członkowskim, określającymi:

b)

dowodem posiadania ubezpieczenia zdrowotnego od wszelkich rodzajów ryzyka, od których zazwyczaj ubezpieczeni są obywatele danego państwa członkowskiego – lub, jeżeli tak stanowi prawo krajowe, dowodem złożenia wniosku o takie ubezpieczenie – na okresy, w których takie ubezpieczenie i związane z nim uprawnienia nie przysługują w związku z pracą wykonywaną w tym państwie członkowskim ani nie wynikają z takiej pracy;

c)

dowodem, że pracownik sezonowy będzie dysponował odpowiednim zakwaterowaniem lub że zostanie mu zapewnione odpowiednie zakwaterowanie, zgodnie z art. 20.

a)

okres ważności dokumentu podróży przekraczał planowany czas pobytu o maksymalnie trzy miesiące;

b)

data wydania dokumentu podróży przypadała w ostatnich dziesięciu latach; oraz

c)

dokument podróży zawierał co najmniej dwie puste strony.

a)

kryteria lub wymogi określone w art. 5 lub 6 nie są spełnione; lub

b)

dokumenty przedstawione na potrzeby art. 5 lub 6 zostały uzyskane w sposób oszukańczy, zostały podrobione lub przerobione.

a)

na pracodawcę zgodnie z prawem krajowym nałożono karę za pracę nierejestrowaną lub nielegalne zatrudnienie;

b)

przedsiębiorstwo pracodawcy jest likwidowane lub zostało zlikwidowane na mocy krajowych przepisów o niewypłacalności, lub nie jest prowadzona żadna działalność gospodarcza; lub

c)

na pracodawcę nałożono karę na mocy art. 17.

a)

pracodawca nie wypełnił swoich obowiązków prawnych dotyczących zabezpieczenia społecznego, podatków, praw pracowniczych, warunków pracy lub warunków zatrudnienia przewidzianych w mających zastosowanie przepisach lub układach zbiorowych;

b)

w ciągu 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających datę złożenia wniosku pracodawca zlikwidował pełnoetatowe stanowisko w celu stworzenia wakatu, który próbuje obsadzić, korzystając z niniejszej dyrektywy; lub

c)

obywatel państwa trzeciego nie spełnił obowiązków wynikających z wcześniejszej decyzji w sprawie przyjęcia w charakterze pracownika sezonowego.

a)

dokumenty przedstawione dla potrzeb art. 5 lub 6 zostały uzyskane w sposób oszukańczy lub zostały podrobione lub przerobione; lub

b)

osoba w nim wymieniona przebywa w państwie członkowskim w celach innych niż objęte zezwoleniem.

a)

na pracodawcę zgodnie z prawem krajowym nałożono karę za pracę nierejestrowaną lub nielegalne zatrudnienie;

b)

przedsiębiorstwo pracodawcy jest likwidowane lub zostało zlikwidowane na mocy krajowych przepisów o niewypłacalności, lub gdy nie jest prowadzona żadna działalność gospodarcza; lub

c)

na pracodawcę nałożono karę na mocy art. 17.

a)

kryteria lub wymogi określone w art. 5 lub 6 nie zostały spełnione lub przestały być spełniane;

b)

pracodawca nie wypełnił swoich obowiązków prawnych dotyczących zabezpieczenia społecznego, podatków, praw pracowniczych, warunków pracy lub warunków zatrudnienia przewidzianych w mających zastosowanie przepisach lub układach zbiorowych;

c)

pracodawca nie wypełnił swoich obowiązków wynikających z umowy o pracę; lub

d)

w ciągu 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień złożenia wniosku pracodawca zlikwidował pełnoetatowe stanowisko w celu stworzenia wakatu, który próbuje obsadzić, korzystając z niniejszej dyrektywy.

a)

wizę krótkoterminową, ze wskazaniem, że wydaje się ją w celu pracy sezonowej;

b)

wizę krótkoterminową i zezwolenie na pracę, ze wskazaniem, że wydaje się je w celu pracy sezonowej; lub

c)

zezwolenie na pracę, ze wskazaniem, że wydaje się je w celu pracy sezonowej, jeżeli obywatel państwa trzeciego jest zwolniony z obowiązku wizowego zgodnie z załącznikiem II do rozporządzenia (WE) nr 539/2001, a dane państwo członkowskie nie stosuje w stosunku do niego art. 4 ust. 3 tego rozporządzenia.

a)

wizę długoterminową, ze wskazaniem, że wydaje się ją w celu pracy sezonowej;

b)

zezwolenie dla pracownika sezonowego; lub

c)

zezwolenie dla pracownika sezonowego i wizę długoterminową, jeżeli na mocy prawa krajowego do wjazdu na dane terytorium wymagana jest wiza długoterminowa.

a)

zwolnienie z wymogu przedłożenia jednego lub kilku dokumentów, o których mowa w art. 5 lub 6;

b)

wydanie kilku zezwoleń dla pracownika sezonowego w jednym akcie administracyjnym;

c)

zastosowanie przyspieszonej procedury wydania decyzji w sprawie wniosku o zezwolenie dla pracownika sezonowego lub o wizę długoterminową;

d)

pierwszeństwo przy rozpatrywaniu wniosków o przyjęcie w charakterze pracownika sezonowego, w tym uwzględnienie poprzednich przyjęć przy podejmowaniu decyzji w sprawie wniosków w związku z wyczerpywaniem się limitów wielkości napływu.

a)

podlegać karom określonym w ust. 1;

b)

być zobowiązani, obok lub w miejsce pracodawcy, do wypłaty odszkodowania należnego pracownikowi sezonowemu zgodnie z ust. 2;

c)

być zobowiązani, obok lub w miejsce pracodawcy, do wypłaty pracownikowi sezonowemu zaległych należności przysługujących mu na mocy prawa krajowego.

a)

wydaniu krajowego zezwolenia na pobyt czasowy lub równoważnego zezwolenia, do czasu podjęcia decyzji;

b)

zezwoleniu pracownikowi sezonowemu na wykonywanie pracy do czasu podjęcia decyzji.

a)

kosztów podróży pracowników sezonowych z miejsca pochodzenia do miejsca pracy w danym państwie członkowskim oraz kosztów podróży powrotnej;

b)

kosztów ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 5 ust. 1 lit. b) i art. 6 ust. 1 lit. b).

a)

pracownik sezonowy może być zobowiązany do zapłaty czynszu, który nie może być zbyt wygórowany w stosunku do jego wynagrodzenia netto i do standardu zakwaterowania. Czynsz nie może być automatycznie potrącany z wynagrodzenia pracownika sezonowego;

b)

pracodawca przekazuje pracownikowi sezonowemu umowę najmu lub równoważny dokument, w którym jasno podano warunki najmu danego zakwaterowania;

c)

pracodawca zapewnia, by zakwaterowanie spełniało ogólne normy zdrowotne i normy bezpieczeństwa obowiązujące w danym państwie członkowskim.

a)

prawo do wjazdu i pobytu na terytorium państwa członkowskiego, które wydało zezwolenie;

b)

wolny dostęp do całego terytorium państwa członkowskiego, które wydało zezwolenie, zgodnie z prawem krajowym;

c)

prawo do podejmowania określonej aktywności zawodowej, na którą wydano zezwolenie, zgodnie z prawem krajowym.

a)

warunków zatrudnienia, w tym minimalnego wieku pracownika, oraz warunków pracy, w tym wynagrodzenia i zakończenia stosunku pracy, godzin pracy, urlopu i dni wolnych od pracy oraz wymogów bezpieczeństwa i higieny pracy;

b)

prawa do strajku i podejmowania akcji protestacyjnych, zgodnie z krajowym prawem i krajową praktyką przyjmującego państwa członkowskiego, wolności zrzeszania się oraz członkostwa w organizacjach reprezentujących pracowników lub wszelkich organizacjach zrzeszających pracowników określonych zawodów, w tym praw i świadczeń przyznawanych przez takie organizacje, w tym prawa do negocjowania i zawierania układów zbiorowych, bez uszczerbku dla krajowych przepisów dotyczących porządku publicznego i bezpieczeństwa publicznego;

c)

wypłacania przez pracodawców zaległych należności w związku z niewypłaconym wynagrodzeniem obywatela państwa trzeciego;

d)

działów zabezpieczenia społecznego określonych w art. 3 rozporządzenia (WE) nr 883/2004;

e)

dostępu do towarów i usług oraz zaopatrzenia w powszechnie dostępne towary i usługi, z wyłączeniem lokali mieszkalnych, bez uszczerbku dla swobody zawierania umów zgodnie z prawem unijnym lub krajowym;

f)

usług doradczych dotyczących pracy sezonowej oferowanych przez urzędy pracy;

g)

kształcenia i szkolenia zawodowego;

h)

uznawania dyplomów, świadectw i innych kwalifikacji zawodowych zgodnie z odpowiednimi procedurami krajowymi;

i)

ulg podatkowych, pod warunkiem że pracownik sezonowy jest uznany w danym państwie członkowskim za rezydenta do celów podatkowych.

(i)

odnośnie do ust. 1 akapit pierwszy lit. d) – poprzez wyłączenie świadczeń rodzinnych i świadczeń dla bezrobotnych, bez uszczerbku dla rozporządzenia (UE) nr 1231/2010;

(ii)

odnośnie do ust. 1 akapit pierwszy lit. g) – poprzez ograniczenie jej zastosowania do kształcenia i szkolenia zawodowego, które jest bezpośrednio związane z określoną aktywnością zawodową, oraz poprzez wyłączenie dodatków i pożyczek na naukę i utrzymanie lub innych dodatków i pożyczek;

(iii)

w odniesieniu do ust. 1akapit pierwszy lit. i), w zakresie ulg podatkowych – poprzez ograniczenie jej stosowania do przypadków, gdy zarejestrowane lub zwyczajowe miejsce pobytu członków rodziny pracownika sezonowego, dla których występuje on o te ulgi, znajduje się na terytorium danego państwa członkowskiego.