31978L0764

Dyrektywa Rady

z dnia 25 lipca 1978 r.

w sprawie zbliżania ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących siedzenia kierowcy w kołowych ciągnikach rolniczych lub leśnych

(78/764/EWG)

RADA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,

uwzględniając Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą, w szczególności jego art. 100,

uwzględniając wniosek Komisji,

uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego [1],

uwzględniając opinię Komitetu Ekonomiczno-Społecznego [2],

a także mając na uwadze, co następuje:

wymogi techniczne, które ciągniki muszą spełniać w myśl obowiązujących przepisów krajowych, dotyczą między innymi siedzenia kierowcy;

wymogi te są różne w poszczególnych Państwach Członkowskich; w związku z tym zachodzi konieczność przyjęcia przez wszystkie Państwa Członkowskie takich samych wymogów, w uzupełnieniu lub w miejsce istniejących przepisów, w szczególności w celu wprowadzenia w odniesieniu do każdego typu ciągnika procedury homologacji typu EWG, będącej przedmiotem dyrektywy Rady 74/150/EWG z dnia 4 marca 1974 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do homologacji typu kołowych ciągników rolniczych lub leśnych [3];

zasady odnoszące się do siedzenia kierowcy obejmują nie tylko wymogi dotyczące ich montażu na ciągnikach, ale także ich konstrukcji; zharmonizowana procedura homologacji typu umożliwia każdemu Państwu Członkowskiemu sprawdzenie zgodności ze wspólnymi wymogami konstrukcyjnymi i wymogami badań oraz informowanie innych Państw Członkowskich o wynikach badań przez przesłanie egzemplarza świadectwa homologacji typu części, sporządzonego dla każdego typu siedzenia kierowcy; umieszczenie znaku homologacji typu EWG danej części na wszystkich siedzeniach kierowcy wytwarzanych zgodnie z homologowanym typem eliminuje konieczność przeprowadzania kontroli technicznych tych siedzeń kierowcy w pozostałych Państwach Członkowskich,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:

Artykuł 1

1. Państwa Członkowskie przyznają homologację typu EWG części każdemu typowi siedzenia kierowcy, który spełnia wymogi konstrukcyjne i wymogi badań ustanowione w załącznikach I i II.

2. Państwo Członkowskie, które przyznało homologację typu EWG części, zobowiązane jest podjąć środki wymagane w celu sprawdzenia, czy modele seryjne są zgodne z homologowanym typem, jeżeli zajdzie taka potrzeba i w stopniu, w jakim jest to konieczne w ramach współpracy z właściwymi władzami w pozostałych Państwach Członkowskich. Sprawdzenie takie ogranicza się do kontroli na miejscu.

Artykuł 2

Państwa Członkowskie dla każdego typu siedzenia kierowcy, które homologują zgodnie z art. 1, wydają producentowi lub jego upoważnionemu przedstawicielowi znak homologacji typu EWG danej części, zgodny ze wzorem przedstawionym w załączniku II ppkt 3.5.

Państwa Członkowskie zobowiązane są podjąć wszelkie właściwe środki w celu zapobieżenia używaniu znaków, które mogłyby prowadzić do mylenia siedzeń kierowcy, którym przyznano homologację typu części zgodnie z art. 1 z innymi urządzeniami.

Artykuł 3

1. Państwa Członkowskie nie mogą zakazać wprowadzenia siedzeń kierowcy do obrotu z przyczyn dotyczących ich konstrukcji, jeżeli są one opatrzone znakiem homologacji typu EWG części.

2. Jednakże Państwo Członkowskie może zakazać wprowadzenia do obrotu siedzeń kierowcy opatrzonych znakiem homologacji typu EWG części, jeżeli poważnie uchybiają zgodności z homologowanym typem.

Państwo takie powiadamia bezzwłocznie pozostałe Państwa Członkowskie i Komisję o podjętych środkach, przedstawiając powody swojej decyzji.

Artykuł 4

Właściwe władze każdego Państwa Członkowskiego przesyłają w terminie jednego miesiąca właściwym władzom pozostałych Państw Członkowskich egzemplarz świadectwa homologacji części, którego wzór podano w załączniku III, wypełniony dla każdego typu siedzenia kierowcy, który te władze homologują lub którego homologacji odmawiają.

Artykuł 5

1. W przypadku gdy Państwo Członkowskie, które przyznało homologację typu EWG części stwierdza, że numer siedzenia kierowcy, opatrzonego tym samym znakiem homologacji typu EWG części, nie jest zgodny z typem, który uzyskał homologację, państwo takie zobowiązane jest podjąć niezbędne środki w celu zapewnienia zgodności modeli seryjnych z homologowanym typem. Właściwe władze danego państwa powiadamiają władze pozostałych Państw Członkowskich w zakresie podjętych środków, które mogą, w przypadku poważnych uchybień co do zgodności, wycofać homologację typu EWG danej części. Wspomniane władze podejmują takie same środki, jeżeli zostaną powiadomione przez właściwe władze innego Państwa Członkowskiego o wystąpieniu takiego uchybienia w zakresie zgodności.

2. Właściwe władze Państw Członkowskich w terminie jednego miesiąca powiadamiają się wzajemnie o każdym przypadku wycofania homologacji typu EWG części oraz o przyczynach podjęcia takiego środka.

Artykuł 6

Każda decyzja podjęta na mocy przepisów przyjętych przy wykonaniu niniejszej dyrektywy i dotycząca odmowy przyznania lub wycofania homologacji typu EWG części dla siedzenia kierowcy, lub zakazu wprowadzania ich do obrotu albo użytku powinna zawierać szczegółowe uzasadnienie. Decyzje takie przekazuje się do wiadomości zainteresowanej stronie, wraz z informacją dotyczącą środków zaradczych, które ta strona może podjąć na mocy obowiązujących w Państwach Członkowskich przepisów ustawowych, oraz informacją na temat terminów ustalonych w odniesieniu do podjęcia takich środków.

Artykuł 7

Państwa Członkowskie nie mogą odmówić przyznania homologacji typu EWG lub homologacji krajowej ciągnika z przyczyn dotyczących siedzeń kierowcy, jeżeli są one opatrzone znakiem homologacji typu EWG części i są zamontowane zgodnie z wymogami określonymi w załączniku IV.

Artykuł 8

Państwa Członkowskie nie mogą odmówić rejestracji ciągnika ani zakazać jego sprzedaży, wprowadzenia do ruchu lub użytkowania z przyczyn odnoszących się do jego siedzenia kierowcy, jeżeli są one opatrzone znakiem homologacji typu EWG części i są zamontowane zgodnie z wymogami ustanowionymi w załączniku IV.

Artykuł 9

1. Do celów niniejszej dyrektywy "ciągnik rolniczy lub leśny" oznacza każdy pojazd silnikowy, wyposażony w koła lub gąsienice, posiadający co najmniej dwie osie, którego główna funkcja polega na mocy pociągowej i który został specjalnie skonstruowany w celu holowania, pchania, przewożenia lub napędzania niektórych narzędzi, maszyn lub przyczep, przeznaczonych do stosowania w rolnictwie lub leśnictwie. Może on być wyposażony w celu przewożenia ładunków i pasażerów.

2. Niniejszą dyrektywę stosuje się wyłącznie do ciągników określonych w ust. 1, wyposażonych w ogumienie pneumatyczne i posiadających dwie osie oraz rozwijających maksymalną prędkość konstrukcyjną 6–25 km/h.

Artykuł 10

Zmiany niezbędne w celu dostosowania do postępu technicznego wymogów określonych w załącznikach przyjmuje się zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 13 dyrektywy 74/150/EWG.

Artykuł 11

1. Państwa Członkowskie wprowadzą w życie przepisy konieczne do wykonania niniejszej dyrektywy w terminie 18 miesięcy od jej notyfikacji i niezwłocznie powiadomią o tym Komisję.

2. Państwa Członkowskie przekażą Komisji teksty podstawowych przepisów prawa krajowego przyjętych w zakresie objętym niniejszą dyrektywą.

Artykuł 12

Niniejsza dyrektywa skierowana jest do Państw Członkowskich.

Sporządzono w Brukseli, dnia 25 lipca 1978 r.

W imieniu Rady

K. Von DOHNANYI

Przewodniczący

[1] Dz.U. C 299 z 12.12.1977, str. 61.

[2] Dz.U. C 84 z 8.4.1978, str. 11.

[3] Dz.U. L 84 z 28.3.1974, str. 10.

--------------------------------------------------

ZAŁĄCZNIK I

DEFINICJE

1. Siedzenie kierowcy

"Siedzenie kierowcy" oznacza siedzenie zdolne do pomieszczenia tylko jednej osoby, przeznaczone do użytku przez kierowcę podczas kierowania ciągnikiem.

2. Powierzchnia siedzenia

"Powierzchnia siedzenia" oznacza prawie poziomą część siedzenia kierowcy, którą zajmuje kierowca siedząc.

3. Oparcie

"Oparcie" oznacza prawie pionową część siedzenia kierowcy, o którą kierowca opiera się plecami siedząc.

4. Wsporniki boczne siedzenia

"Wsporniki boczne siedzenia" oznaczają elementy lub kształty powierzchni siedzenia, które zapobiegają przemieszczaniu się kierowcy na boki.

4.1. Podłokietniki

"Podłokietniki" oznaczają elementy po obu stronach siedzenia, które podtrzymują ręce kierowcy podczas siedzenia.

5. Punkt odniesienia siedzenia (S)

"Punkt odniesienia siedzenia (S)" oznacza punkt przecięcia na wzdłużnej płaszczyźnie symetrii siedzenia między płaszczyzną styczną i podstawą wyściełanego oparcia oraz płaszczyzny poziomej. Ta płaszczyzna pozioma przecina się z niższą powierzchnią siedzenia w odległości 150 mm od punktu odniesienia siedzenia (S) (patrz załącznik II dodatek 1).

6. iGłębokość powierzchni siedzenia

"Głębokość powierzchni siedzenia" oznacza odległość w poziomie między punktem odniesienia siedzenia (S) i przednią krawędzią siedzenia.

7. Szerokość powierzchni siedzenia

"Szerokość powierzchni siedzenia" oznacza odległość w poziomie między zewnętrznymi krawędziami siedzenia mierzoną w płaszczyźnie prostopadłej do środkowej płaszczyzny siedzenia.

8. Zakres dostosowania obciążenia

"Zakres dostosowania obciążenia" oznacza zakres między dwoma obciążeniami odpowiadającym średnim pozycjom krzywych układu zawieszenia wykreślonych dla najcięższego i najlżejszego kierowcy.

9. Zakres odchylenia pionowego zawieszenia

"Zakres odchylenia pionowego zawieszenia" oznacza odległość od najwyżej położonego do najniżej położonego punktu układu zawieszenia.

10. Drganie

"Drganie" oznacza pionowy ruch w górę i w dół siedzenia kierowcy.

11. Przyspieszenie drgań (a)

"Przyspieszenie drgań (a)" oznacza drugą pochodną odchylenia wywołanego drganiem względem czasu.

12. Wartość skuteczna przyspieszenia drgań (aeff)

"Wartość skuteczna przyspieszenia drgań (aeff)" oznacza pierwiastek ze średniej kwadratów przyspieszeń.

13. Widmowa gęstość mocy (Ø)

"Widmowa gęstość mocy (Ø)" oznacza kwadrat wartości skutecznych przyspieszenia drgań (aeff) mierzony za pomocą filtrów tercjowych, podzielony przez szerokość pasma tych filtrów.

14. Ważone przyspieszenie drgań (aw)

"Ważone przyspieszenie drgań (aw)" oznacza przyspieszenie drgań określone za pomocą filtra ważącego, zgodnie z załącznikiem II ppkt 2.5.3.3.5.2.

15. Współczynnik drgań

"Współczynnik drgań" oznacza stosunek ważonego przyspieszenia drgań zmierzonego na siedzeniu kierowcy do tego zmierzonego w punkcie zamocowania siedzenia zgodnie z załącznikiem II ppkt 2.5.3.3.2.

16. Klasa drgań

"Klasa drgań" oznacza klasę lub grupę ciągników o takiej samej charakterystyce drgań.

17. Ciągnik kategorii A

"Ciągnik kategorii A" oznacza ciągnik, którego właściwości pozwalają na włączenie do określonej klasy drgań ze względu na podobieństwo konstrukcyjne.

17.1. Właściwości tych ciągników są następujące:

Liczba osi: dwie.

Rozkład obciążenia:

oś przednia : 30–45 % masy nieobciążonego ciągnika,

oś tylna : 70–55 % masy nieobciążonego ciągnika.

Opony: przednie mniejsze od tylnych (stosunek promieni opon ≤ 4:5).

Szerokość rozstawu kół: najmniejszy regulowany rozstaw kół powyżej 1150 mm.

Zawieszenie: tylna oś bez amortyzacji.

Poziome położenie siedzenia: między tylną osią i środkiem ciężkości ciągnika.

17.2. Ciągniki kategorii A dzielą się na dwie klasy:

Klasa I: masa ciągnika bez obciążenia 1400–3600 kg.

Klasa II: masa ciągnika bez obciążenia 3600–5000 kg.

18. Ciągnik wzorcowy

"Ciągnik wzorcowy" oznacza ciągnik, u którego na podstawie parametrów drgań ustalane są parametry do testów siedzenia w danej klasie drgań ciągników.

18.1. Widmowa gęstość mocy przyspieszenia pionowego w punkcie zamocowania siedzenia ciągnika wzorcowego musi spełniać warunki określone w załączniku II dodatek 9 i 10.

18.2 Ciągnik wzorcowy powinien, pod warunkiem że spełnione są wymagania określone w ppkt 18.1, spełniać wymogi zawarte w poniższej tabeli:

| Klasa I | Klasa II | Zakres tolerancji |

Masa bez obciążenia w kg | 3040 | 4750 | ± 5 % |

—oś przednia w kg | 1300 | 1830 | ± 5 % |

—oś tylna w kg | 1740 | 2920 | ± 5 % |

Opony przednie | 7,50–18 | 12,4/11–28 | |

Opony tylne | 16,9/14–34 | 16,9/14–38 | |

Ciśnienie opon przednich w barach | 2,0 | 1,5 | + 0,1 bar |

Ciśnienie opon tylnych w barach | 1,1 | 1,3 | + 0,1 bar |

Rozstaw osi w mm | 2125 | 2590 | ± 10 % |

--------------------------------------------------

ZAŁĄCZNIK II

WYMOGI KONSTRUKCYJNE I WYMOGI BADAŃ – HOMOLOGACJA TYPU EWG CZĘŚCI ORAZ WYMOGI DOTYCZĄCE OZNAKOWANIA

1. WYMOGI OGÓLNE

1.1. Siedzenie kierowcy musi być tak zaprojektowane, aby zapewniało kierowcy wygodną pozycję podczas kierowania ciągnikiem, powinno także zapewnić mu jak najkorzystniejsze warunki pod względem zdrowia i bezpieczeństwa.

1.2. Siedzenie musi być regulowane wzdłuż oraz na wysokość bez użycia narzędzi.

1.3. Siedzenie musi być tak zaprojektowane, aby zmniejszało wstrząsy i drgania. Musi zatem być wyposażone w sprężyny, dobrze pochłaniać drgania i stanowić właściwą podporę z tyłu oraz z boków.

Wsporniki boczne uznaje się za odpowiednie, gdy kształt siedzenia zapobiega ześliźnięciu się na boki ciała kierowcy.

1.3.1. Siedzenie musi być regulowane dla osób o różnej masie ciała. Każda regulacja konieczna do spełnienia tego wymogu musi zostać przeprowadzona bez użycia narzędzi.

1.4. Siedzenie, oparcie, wsporniki boczne oraz, jeśli występują, usuwane, składane lub przymocowane na stałe podłokietniki muszą być wyściełane.

1.5. Położenie punktu odniesienia siedzenia (S) musi być obliczone w sposób określony w załączniku II dodatek 1.

1.6. Jeżeli przepisy nie stanowią inaczej, pomiary i zakresy tolerancji muszą spełniać następujące wymagania:

1.6.1. wyniki pomiarów muszą być podane w jednostkach całkowitych, w razie potrzeby z zaokrągleniem wyniku do najbliższej jednostki całkowitej;

1.6.2. urządzenia zastosowane do wykonywania pomiaru muszą pozwolić na zaokrąglenie wyniku do najbliższej jednostki całkowitej i musi być on dokładny w następujących zakresach tolerancji błędu:

- dla długości: ± 0,5 %,

- dla pomiarów kątów: ± 1 °,

- dla określenia ciężaru ciągnika: ± 20 kg,

- dla pomiaru ciśnienia opon: 0,1 bara;

1.6.3. w przypadku danych odnoszących się do wymiarów dozwolona jest tolerancja ± 5 %.

1.7. Siedzenie musi zostać poddane następującym badaniom, przeprowadzonym na tym samym siedzeniu i w następującej kolejności:

1.7.1. określenie charakterystyki zawieszenia i zakresu regulacji do ciężaru kierowcy;

1.7.2. określenie stabilności bocznej;

1.7.3. określenie drgań pionowych.

1.8. Jeżeli siedzenie jest wyprodukowane w taki sposób, iż może obracać się wokół pionowej osi, testy są przeprowadzane przy siedzeniu ustawionym przodem, zablokowanym w pozycji równoległej do wzdłużnej płaszczyzny symetrii ciągnika.

1.9. Siedzenie poddane badaniom musi posiadać takie same właściwości w zakresie konstrukcji i montażu jak siedzenia produkowane seryjnie.

1.10. Przed przeprowadzeniem badań siedzenie musi być sprawdzone przez producenta.

1.11. Sprawozdanie z badań, które potwierdza, że siedzenie przeszło z powodzeniem wszystkie wyszczególnione badania bez uszkodzenia i które zawiera wszystkie szczegóły charakterystyki drgań siedzenia, musi zostać przygotowane przez jednostkę przeprowadzającą badania.

1.12. Siedzenia badane dla ciągników klasy I są odpowiednie tylko dla ciągników tej klasy, podczas gdy siedzenia badane dla ciągników klasy II są odpowiednie zarówno dla ciągników klasy, I jak i klasy II.

2. WYMOGI SZCZEGÓŁOWE

2.1. Wymiary powierzchni siedzenia

2.1.1. Głębokość powierzchni siedzenia, mierzona równolegle do i w odległości 150 mm od wzdłużnej płaszczyzny symetrii siedzenia, musi wynosić 400 mm ± 50 mm (patrz rysunek poniżej).

2.1.2. Szerokość powierzchni siedzenia, mierzona prostopadle do środkowej płaszczyzny siedzenia w odległości 150 mm przed punktem odniesienia siedzenia (S) i nie więcej niż 80 mm nad tym punktem, musi wynosić przynajmniej 450 mm (patrz rysunek poniżej).

2.1.3. Głębokość i szerokość powierzchni siedzenia przeznaczonego dla ciągników, których szerokość rozstawu tylnych kół nie przekracza 1150 mm, może zostać zmniejszona, jeżeli konstrukcja ciągnika nie pozwala spełnić wymogów określonych w ppkt 2.1.1 i 2.1.2, w szczególności nie więcej niż do 300 mm głębokości i nie więcej niż do 400 mm szerokości.

2.2. Położenie i nachylenie oparcia

2.2.1. Górna krawędź oparcia siedzenia musi znajdować się przynajmniej 260 mm powyżej punktu odniesienia siedzenia (S) (patrz rysunek poniżej).

2.2.2. Oparcie musi mieć nachylenie 10 ± 5 ° (patrz rysunek poniżej).

2.3. Nachylenie powierzchni siedzenia

2.3.1. Nachylenie do tyłu (patrz kąt na rysunku poniżej) powierzchni obciążonej poduszki, mierzone wraz z urządzeniem obciążającym zgodnie z dodatkiem 1, musi się wynosić 3–12° w stosunku do poziomu.

2.4. Regulacja siedzenia (patrz rysunek poniżej)

2.4.1. Siedzenie musi być regulowane wzdłużnie na minimalnej odległości:

- 150 mm dla ciągników o rozstawie tylnych kół wynoszącym ponad 1150 mm,

- 60 mm dla ciągników o rozstawie tylnych kół wynoszącym 1150 mm lub mniej.

2.4.2. Siedzenie musi być regulowane w kierunku pionowym na odległości:

- 60 mm dla ciągników o rozstawie tylnych kół wynoszącym ponad 1150 mm,

- 30 mm dla ciągników o rozstawie tylnych kół wynoszącym 1150 mm lub mniej.

+++++ TIFF +++++

2.5. Badania siedzenia

2.5.1. Badanie mające na celu określenie właściwości zawieszenia i zakresu regulacji do ciężaru kierowcy

2.5.1.1. Właściwości układu zawieszenia są mierzone w drodze badania statycznego. Badanie musi zostać przeprowadzone przy siedzeniu dostosowanym do kierowcy o ciężarze 50 kg i 120 kg.

Ograniczenia zakresu regulacji siedzenia do ciężaru kierowcy są wyliczane z właściwości układu zawieszenia.

2.5.1.2. Siedzenie umieszczone jest na stanowisku badawczym lub na ciągniku, obciążone bezpośrednio lub przez specjalne urządzenie; obciążenie to nie może różnić się o ponad 5 N od obciążenia nominalnego. Ugięcie układu zawieszenia musi być zmierzone z dokładnością do 1 mm. Obciążenie musi być przyłożone zgodnie z procedurą określoną w dodatku 1 sekcja 3.

2.5.1.3. Kompletna krzywa charakterystyczna przedstawiająca odkształcenia układu zawieszenia musi być nakreślona od obciążenia zerowego do obciążenia maksymalnego i z powrotem do zerowego. Zmiany obciążeń, przy których są mierzone odkształcenia układu zawieszenia, nie mogą przekroczyć 100 N; w ruchu układu zawieszenia musi być naniesione przynajmniej 8 punktów w równych odstępach w ruchu układu zawieszenia. Punkt obrany jako maksymalne obciążenie jest tym, w którym nie notuje się dalszych odkształceń sprężyny lub w którym obciążenie wynosi 1500 N. Po zastosowaniu lub usunięciu obciążenia pionowe ugięcie układu zawieszenia mierzy się w odległości 200 mm przed punktem zawieszenia siedzenia (S); po zastosowaniu lub usunięciu obciążenia siedzenie musi powrócić do jego pozycji spoczynkowej.

2.5.1.4. W przypadku siedzenia bez stałych ograniczeń regulacji obciążenia ustawienia muszą być dobrane, aby:

2.5.1.4.1. dla lżejszego kierowcy – siedzenie powracało do najwyższego punktu zawieszenia po usunięciu obciążenia; oraz

2.5.1.4.2. dla cięższego kierowcy – obciążenie 1500 N doprowadziło siedzenie do najniższego ograniczenia drogi zawieszenia.

2.5.1.4.3. Zakres regulacji określony za pomocą obciążeń określonych w ppkt 2.5.1.4.1 i 2.5.1.4.2 musi być uważany za większy niż zakres wymagany w ppkt 3.1.1.

2.5.1.4.4. Jeżeli siedzenie jest wyposażone w ogranicznik skoku ze sprężyny progresywnej, najniższa pozycja drogi zawieszenia (patrz załącznik I sekcja 9) może być określona jako pozycja, którą przyjmuje siedzenie z obciążeniem 1000 N w ustawieniu dla lżejszego kierowcy.

2.5.1.5. Średnia pozycja układu zawieszenia jest tą, w której siedzenie znajduje się w pozycji połowy drogi układu zawieszenia.

2.5.1.6. Ponieważ krzywe charakterystyczne układu zawieszenia zwykle przyjmują kształt pętli histerezy, obciążenie musi być określone przez narysowanie środkowej prostej przechodzącej przez pętlę (patrz załącznik I sekcja 8 i załącznik II dodatek 2 sekcja A i B).

2.5.1.7. W celu określenia granic zakresu obciążenia w zależności od ciężaru kierowcy wartości określone w sekcjach A i B (patrz dodatek 2) określone zgodnie z ppkt 2.5.1.6 muszą być pomnożone przez 1,3.

2.5.2. Badanie stabilności bocznej

2.5.2.1. Siedzenie musi być ustawione na maksymalny dopuszczalny ciężar kierowcy i połączone ze stanowiskiem badawczym lub ciągnikiem w taki sposób, że jego podstawa spoczywa na zamocowanej płycie (stanowisku badawczym) nie mniejszej od jego podstawy.

2.5.2.2. Obciążenie testowe o wartości 1000 N jest przyłożone na powierzchnię lub poduszkę siedzenia. Punkt przyłożenia obciążenia musi znajdować się w odległości 200 mm przed punktem odniesienia siedzenia (S) i naprzemiennie po obu stronach płaszczyzny symetrii przechodzącej przez siedzenie w odległości 150 mm z każdej strony.

2.5.2.3. Podczas przyłożenia obciążenia poprzeczne kątowe nachylenia powierzchni siedzenia jest mierzone w ustawieniach krańcowych dla poziomej i pionowej regulacji siedzenia. Nie uwzględnia się stałego odkształcenia blisko punktu przyłożenia obciążenia.

2.5.3. Badanie określające drgania

Drgania siedzenia są określane w drodze badań przeprowadzonych na stanowisku badawczym lub na standardowej drodze w zależności od tego, czy siedzenie jest przeznaczone dla ciągników kategorii A czy B.

2.5.3.1. Badanie na stanowisku badawczym

2.5.3.1.1. Stanowisko badawcze musi symulować pionowe drgania w punkcie zamocowania siedzenia kierowcy.

Drgania są wytwarzane za pomocą urządzenia elektro-hydraulicznego. Wartości wzorcowe, które powinny być zastosowane, określone są w dodatkach 4 i 5 dla klasy badanych ciągników, można też wykorzystać podwójnie scałkowane sygnały przyspieszenia zmierzone w punkcie zamocowania siedzenia ciągników kategorii B poruszających się z prędkością 12 km/h ± 0,5 km/h na standardowej drodze określonej w ppkt 2.5.3.2.1. Drgania muszą być przekazywane do płyty stanowiska, której wymiary odpowiadają wymiarom kabiny ciągnika. Do wytwarzania drgań wykorzystywany jest nieprzerwany podwójny przebieg wzorcowych wartości lub podwójnie scałkowanych sygnałów zmierzonych w punkcie zamocowania siedzenia ciągnika kategorii B poruszającego się po standardowej drodze. Pomiary nie mogą być przeprowadzane podczas pierwszej serii wartości wzorcowych sygnału przyspieszenia.

2.5.3.1.2. Oprócz zamocowania dla siedzenia poddanego badaniom stanowisko musi być wyposażone w kierownicę i podnóżek. Jego ustawienie określone jest w dodatku 6.

2.5.3.1.3. Stanowisko musi cechować się wysoką odpornością na uginanie i skręcanie, a jego łożyska i prowadnice mogą mieć jedynie technicznie niezbędny luz. Jeżeli stanowisko zamontowane jest na wysięgniku drgającym, wymiar R musi wynosić przynajmniej 2000 mm (patrz dodatek 6).

Stanowisko musi być zdolne do symulacji drgań sinusoidalnych, jak wskazano w dodatku 7, przy zastosowaniu masy 150 kg.

2.5.3.2. Test na standardowej drodze

2.5.3.2.1. Trasa składa się z dwóch równoległych pasów w odległości odpowiadającej rozstawowi kół ciągnika. Powierzchnia może być wylana z betonu o gładkiej powierzchni, zrobiona z drewna lub bloków betonowych ustawionych w strukturę podstawową. Powierzchnia każdego pasa jest określona współrzędnymi wysokości w stosunku do prostej wyznaczającej poziom; współrzędne te są zamieszczone w tabelach w dodatku 3. W przypadku drogi wysokość jest określana co 16 cm wzdłuż każdego pasa.

Trasa musi być mocno zamocowana do ziemi, a odległość miedzy pasami może jedynie nieznacznie odbiegać na całej ich długości; koła ciągnika muszą być całkowicie oparte na powierzchni drogi przez cały czas. W przypadku gdy pasy są ukształtowane z bloków, muszą mieć one 6–8 cm grubości, z odległością 16 cm między środkami bloków.

Długość standardowej trasy wynosi 100 metrów. Pomiary muszą zostać rozpoczęte gdy tylko oś osi tylnej ciągnika znajdzie się w pozycji prostopadłej do punktu D = 0 na trasie oraz kończyć się gdy tylko oś przedniej osi ciągnika znajdzie się w pozycji prostopadłej do punktu D = 100 trasy testowej (patrz tabela w załączniku II dodatek 3).

2.5.3.2.2. Przekazywane drgania pionowe są określane przy prędkości 12 ± 0,5 km/h.

Zalecona prędkość musi być utrzymana bez użycia hamulców. Drgania muszą być mierzone na siedzeniu w punkcie, w którym siedzenie zamocowane jest do ciągnika, z lekkim i ciężkim kierowcą.

Prędkość 12 km/h musi zostać osiągnięta po pokonaniu trasy rozbiegowej. Powierzchnia trasy rozbiegowej musi być płaska i musi łączyć się ze standardową drogą bez zmiany poziomu.

2.5.3.2.3. Siedzenie musi być ustawione zgodnie z ciężarem kierowcy i zaleceniami producenta.

2.5.3.2.4. Ciągnik musi być wyposażony w ramę zabezpieczającą lub kabinę, chyba że dany typ nie jest w te urządzenia wyposażony. Nie może mieć żadnych urządzeń pomocniczych. Ponadto na kołach lub ramie nie może znajdować się balast, a w oponach nie może znajdować się płyn.

2.5.3.2.5. Opony używane podczas badań muszą mieć standardowe wymiary i właściwości, określone we wskazaniach producenta. Głębokość bieżnika nie może być mniejsza niż 65 % głębokości nowego bieżnika.

2.5.3.2.6. Ściany boczne opon nie mogą być zniszczone. Ciśnienie opon musi odpowiadać średniej arytmetycznej wzorcowych ciśnień zaleconych przez producenta. Rozstaw kół ciągnika musi odpowiadać normalnym warunkom pracy modelu ciągnika, na którym montowane jest siedzenie.

2.5.3.2.7. Pomiary w punkcie zamocowania siedzenia i na siedzeniu muszą zostać przeprowadzone podczas tego samego przejazdu.

Do celów pomiaru drgań używa się przyspieszeniomierza, wzmacniacza pomiarowego oraz rejestratora z taśmą magnetyczną lub miernika drgań o bezpośrednim odczycie. Specyfikacje dla tych urządzeń są określone w ppkt 2.5.3.3.2–2.5.3.3.6.

2.5.3.3. Specyfikacje dla badań drogowego i spoczynkowego

2.5.3.3.1. Ciężar kierowcy

Badania muszą zostać przeprowadzone z dwoma kierowcami: jednym o całkowitej masie 55 kg (± 10 %), z którego to ciężaru nie więcej niż 5 kg może stanowić pas obciążający wokół bioder kierowcy; drugim o masie 98 kg (± 10 %) z pasem ważącym maksymalnie 8 kg.

2.5.3.3.2. Położenie przyspieszeniomierza

Aby zmierzyć drgania przenoszone na kierowcę, przyspieszeniomierz jest przymocowany do płaskiej płyty o średnicy 250 ± 50 mm, której środkowa część o średnicy 75 mm musi być sztywna i musi zawierać sztywne urządzenie zabezpieczające przyspieszeniomierz. Płyta ta musi zostać położona na środku powierzchni siedzenia między siedzeniem i kierowcą oraz posiadać naturalne lub syntetyczne pokrycie z gąbki kauczukowej o grubości ok. 20 mm.

W celu zmierzenia drgań w punkcie zamocowania siedzenia przyspieszeniomierz musi być zamocowany w odległości nie większej niż 100 mm od wzdłużnej płaszczyzny symetrii ciągnika i nie wykraczający poza rzut pionowy powierzchni siedzenia ciągnika.

2.5.3.3.3. Pomiar przyspieszenia drgań

Przyspieszeniomierz i współpracujące z nim urządzenia wzmacniające i przesyłające muszą posiadać czułość odpowiadającą drganiom o wartości skutecznej 0,05 m/s2 i móc zmierzyć drgania przy wartości skutecznej 5 m/s2 oraz współczynniku kształtu (stosunek wartości szczytowej do wartości skutecznej) 3 bez zniekształceń i z błędem minimalnym ± 2,5 % w zakresie 1–80 Hz.

2.5.3.3.4. Rejestrator z taśmą magnetyczną

Jeżeli używany jest rejestrator z taśmą magnetyczną, jego maksymalny błąd odtwarzania może wynosić najwyżej ± 3,5 %, w zakresie częstotliwości 1–80 Hz, włącznie ze zmianą prędkości przesuwu taśmy podczas odtwarzań do celów analizy.

2.5.3.3.5. Miernik drgań

2.5.3.3.5.1. Można pominąć drgania o częstotliwości większej niż 10 Hz. Jest, zatem możliwe podłączenie powyżej do urządzenia pomiarowego filtru dolnoprzepustowego o częstotliwości odcięcia około 10 Hz i tłumieniu 12 dB na oktawę.

2.5.3.3.5.2. Urządzenie to musi posiadać elektroniczny filtr ważący między czujnikiem i urządzeniem uśredniającym. Filtr musi odpowiadać krzywej przedstawionej w dodatku 8, a margines błędu musi wynosić ± 0,5 dB w paśmie częstotliwości 2–4 Hz i ± 2 dB w innych pasmach.

2.5.3.3.5.3. Elektroniczne urządzenie pomiarowe musi być zdolne do wskazywania:

- całki (I) z kwadratu ważonego przyspieszenia drgań (aw) w okresie badania (T):

I =

dt

- lub pierwiastka z tej całki

- lub bezpośrednio wartości skutecznej przyspieszenia drgań (aweff):

a

=

I/T =

Ogólna niedokładność wartości skutecznej przyspieszenia drgań obliczonej tym sposobem musi się mieścić w granicach ± 5 %.

2.5.3.3.6. Kalibracja

Wszystkie urządzenia muszą być regularnie kalibrowane.

2.5.3.3.7. Wyznaczanie wartości badań drganiowych

2.5.3.3.7.1. Podczas każdego badania zmierzone przyspieszenie drgań dla całego czasu badania musi być określone za pomocą miernika drgań o bezpośrednim odczycie określonym w ppkt 2.5.3.3.5.

2.5.3.3.7.2. Sprawozdanie z przeprowadzonego testu musi zawierać średnią arytmetyczną skorygowanych wartości skutecznych przyspieszenia drgań siedzenia (aws) zarówno dla lekkiego, jak i ciężkiego kierowcy. Sprawozdanie musi także podawać stosunek przyspieszenia drgań siedzenia (aws) do przyspieszenia drgań zmierzonych w punkcie zamocowania siedzenia. Stosunek ten powinien być określony z dokładnością do dwóch miejsc dziesiętnych.

2.5.3.3.7.3. Zakres temperatury otoczenia podczas badania musi być zmierzony i podany w sprawozdaniu.

2.5.4. Badania drganiowe dla siedzeń ciągników zgodnie z ich przeznaczeniem

2.5.4.1. Siedzenie przeznaczone do użytku w klasie (lub klasach) ciągników musi zostać poddane badaniu drganiowemu na stanowisku drganiowym przy użyciu odpowiednich sygnałów wzorcowych.

2.5.4.2. Siedzenie przeznaczone do użytku w ciągnikach kategorii B musi być poddane badaniu na standardowej drodze przy użyciu ciągnika tego typu. Jednakże symulacja badania może także zostać przeprowadzona przy zastosowaniu sygnałów wzorcowych odpowiadających krzywej charakterystycznej, która została wyznaczona podczas badania na standardowej drodze przy użyciu typu ciągnika, dla którego jest przeznaczone siedzenie.

2.5.4.3. Siedzenie przeznaczone do użytku tylko dla pewnego typu ciągników może także zostać poddane badaniu zgodnie z ppkt 2.5.4.2. W tym przypadku homologacja typu części będzie przyznana typom ciągników, dla których przeznaczone jest to siedzenie.

2.5.5. Procedura stosowana do określania drgań siedzenia w odniesieniu do siedzeń przeznaczonych dla ciągników kategorii A

2.5.5.1. Charakterystyka drganiowa ciągnika wzorcowego, która jest najistotniejszym czynnikiem w badaniu siedzenia kierowcy, jest zdefiniowana widmową gęstością mocy pionowego przyspieszenia (dodatki 9 i 10) zmierzoną w punkcie zamocowania siedzenia ciągnika wzorcowego podczas badania na standardowej drodze zgodnie z wymaganiami określonymi w ppkt 2.5.3.2.

2.5.5.2. Wartość awB rzeczywiście występująca w punkcie zamocowania siedzenia podczas pomiarów pierwszego badania musi mieścić się w następujących zakresach:

a

= 1,9– 2,2 m/s

2

a

= 1,6– 1,8 m/s

2

a

= 2,05 m/s

2 dla klasy I,

a

= 1,7 m/s

2 dla klasy II,

przyspieszenie aws zmierzone na siedzeniu kierowcy poprawiane jest zgodnie ze stosunkiem:

a

= a

w

B

2.5.5.3. W przypadku badania przeprowadzonego na stanowisku badawczym, sygnały wzorcowe dla wytwarzania ruchów pionowych w punkcie zamocowania siedzenia muszą być określone przez podwójnie scałkowane sygnały przyspieszenia zmierzone w punkcie zamocowania siedzenia klasy I lub II ciągników wzorcowych poddanych badaniu podczas przebiegu na standardowej drodze. Sygnały wzorcowe są określone w dodatkach 4 i 5.

Stanowisko badawcze musi być tak dostosowane, aby punkt zamocowania siedzenia był poddany przyspieszeniu wynoszącemu:

a

= 1,9- 2,2 m/s

dla ciągników kategorii A klasa I, oraz

a

= 1,6 1,6- 1,8 m/s

dla ciągników kategorii A klasa II.

a

= 2,05 m/s

2 dla ciągników kategorii A klasa I

a

= 1,7 m/s

2 dla ciągników kategorii A klasa II

przyspieszenie aws zmierzone na siedzeniu kierowcy poprawia się zgodnie z następującym równaniem:

a

= a

w

B

2.5.5.4. Do celów badania na stanowisku badawczym, mają zastosowanie wymogi ppkt 2.5.3.1, a drgania muszą zostać wytworzone zgodnie z wymogami ppkt 2.5.5.2.

Dla każdego z dwóch kierowców określonych w ppkt 2.5.3.3.1, przyspieszenie drgań musi być mierzone na siedzeniu w czasie 28 sekund. Pomiar musi rozpocząć się zestawem wartości odpowiadającym czasowi t = 0 sekund i kończyć się zestawem wartości odpowiadającym czasowi t = 28 sekund (patrz załącznik II dodatek 4 i 5). Muszą odbyć się przynajmniej dwie próby. Zmierzone wartości nie mogą odbiegać od średniej arytmetycznej o ± 5 %.

2.5.6. Procedura stosowana dla określenia drgań siedzenia przeznaczonego dla ciągników kategorii B

2.5.6.1. Zgodnie z wymaganiami ppkt 2.5.4.2 badania drgań siedzenia nie mają zastosowania do grupy lub klasy ciągników, ale jedynie do każdego typu ciągnika, dla którego siedzenie jest przeznaczone.

2.5.6.2. Badanie na standardowej drodze musi zostać przeprowadzone zgodnie z wymogami ppkt 2.5.3.2 i 2.5.3.3. W tym przypadku przyspieszenie drgań zmierzone na siedzeniu kierowcy (aws) nie musi być poprawiane i równa się wartości odniesienia

a

.

2.5.6.3. Przeprowadzanie badania na stanowisku badawczym musi odbyć się w połączeniu z testem na standardowej drodze zgodnie z wymogami ppkt 2.5.3.1 i 2.5.3.3.

Wartości wzorcowe dla urządzenia wytwarzającego drgania muszą być określone przez podwójnie scałkowany sygnał przyspieszenia zmierzony zgodnie z ppkt 2.5.3.1.1.

2.5.6.4. Przy określaniu wartości wzorcowych otrzymanych zgodnie z ppkt 2.5.6.3, przyspieszenie drgań (awp) zmierzone na stanowisku badawczym w punkcie zamocowania siedzenia nie może różnic się o więcej niż ± 10 % od wartości (awF) zmierzonej na standardowej drodze zgodnie z wymogami ppkt 2.5.6.3 (akapit pierwszy). W przypadku odbiegania od wartości (awF) zmierzonej w punkcie zamocowania siedzenia podczas badania przyspieszenie drgań zmierzone na siedzeniu kierowcy podczas badania na stanowisku badawczym musi być poprawione w następujący sposób:

a

= a

Każde z badań na stanowisku badawczym musi być przeprowadzone dwukrotnie. Zmierzone wartości nie mogą odbiegać od średniej arytmetycznej o więcej niż ± 5 %.

3. HOMOLOGACJA TYPU EWG CZĘŚCI ORAZ WYMOGI DOTYCZĄCE OZNAKOWANIA

3.1. Warunki konieczne do uzyskania przez siedzenie homologacji typu EWG części

Aby została przyznana homologacja typu EWG części, siedzenie musi, oprócz spełniania wymogów określonych powyżej, spełnić następujące warunki:

3.1.1. zakres regulacji w zależności od ciężaru kierowcy musi wynosić przynajmniej 50–120 kg;

3.1.2. zmiana kąta nachylenia zmierzona podczas badania stabilności bocznej nie może przekroczyć 5 %;

3.1.3. żadna z dwóch wartości określonych w ppkt 2.5.3.3.7.2 nie może przekroczyć 1,25 m/s2.

3.2. Wniosek o homologację typu EWG części

3.2.1. Wniosek o homologację typu EWG części musi zostać wniesiony przez właściciela znaku fabrycznego lub towarowego lub jego upoważnionego przedstawicieli.

3.2.2. Dla każdego typu siedzenia kierowcy wniosek musi być uzupełniony o:

3.2.2.1. krótki opis techniczny, stwierdzający w szczególności typ ciągnika lub ciągników, dla których jest przeznaczone;

3.2.2.2. rysunki w trzech egzemplarzach; wystarczająco dokładne, aby na ich podstawie można było określić typ siedzenia i podające jego wymiary, masę, układ zawieszenia i sposoby zamocowania;

3.2.2.3. przynajmniej jedno siedzenie;

3.2.2.4. jeden ciągnik (jeżeli jest konieczny), należący do typu ciągników, dla których siedzenie jest przeznaczone.

3.3. Napisy

3.3.1. Siedzenie przedstawione do homologacji typu EWG części musi być oznakowane znakiem fabrycznym lub towarowym wnioskodawcy, w sposób czytelny i nieusuwalny.

3.3.2. Na każdym siedzeniu musi się znajdować miejsce wystarczające dla umieszczenia znaku homologacji typu EWG części; miejsce to musi być wskazane na rysunkach określonych w ppkt 3.2.2.2.

3.4. Homologacja typu EWG części

3.4.1. Jeżeli siedzenie przedłożone zgodnie z ppkt 3.2 spełnia wymogi ppkt 3.1 i 3.3, homologacja typu EWG części zostaje przyznana, a wraz z nią numer homologacji typu EWG części.

3.4.2. Numer ten nie może zostać przydzielony innemu typowi siedzenia.

3.5. Oznakowanie

3.5.1. Każde siedzenie zgodne z typem homologowanym na mocy niniejszej dyrektywy musi nosić znak zatwierdzenia typu EWG części składowych.

3.5.2. Znak ten musi składać się z następujących elementów:

3.5.2.1. prostokąta otaczającego małą literę "e", po której następuje numer lub litery wyróżniające Państwo Członkowskie, które przyznało homologację typu:

1 dla Niemiec,

2 dla Francji,

3 dla Włoch,

4 dla Niderlandów,

6 dla Belgii,

11 dla Zjednoczonego Królestwa,

13 dla Luksemburga,

18 dla Danii,

IRL dla Irlandii;

3.5.2.2. numer homologacji typu EWG części, który odpowiada numerowi świadectwa homologacji typu EWG części wystawionego dla tego typu siedzenia, poniżej i blisko prostokąta; oraz

3.5.2.3. wskzanie, powyżej i blisko prostokąta, typu ciągnika kategorii A, dla którego przeznaczone jest siedzenie. Ma wyglądać w następujący sposób:

- dla ciągników kategorii A klasa I: I.

- dla ciągników kategorii A klasa I i II: I i II.

Jeżeli powyżej prostokąta nie znajduje się żadne oznaczenie, oznacza to, że siedzenie jest przeznaczone dla ciągników kategorii B.

3.5.3. Znak homologacji typu EWG części musi być przytwierdzony do siedzenia w sposób nieusuwalny i wyraźnie czytelny nawet po zamontowaniu siedzenia na ciągniku.

3.5.4. Przykład znaku homologacji typu EWG części znajduje się w dodatku 11.

3.5.5. Wymiary różnych części tego znaku nie mogą być mniejsze od minimalnych wymiarów określonych dla znaków, jak uwidoczniono na rysunku w dodatku 11.

--------------------------------------------------

ZAŁĄCZNIK III

WZÓR ŚWIADECTWA HOMOLOGACJI TYPU EWG CZĘŚCI

+++++ TIFF +++++

--------------------------------------------------

ZAŁĄCZNIK IV

WYMOGI DOTYCZĄCE MONTAŻU SIEDZENIA KIEROWCY DO CELÓW HOMOLOGACJI TYPU EWG CIĄGNIKA

1. Każde siedzenie kierowcy musi nosić znak homologacji typu EWG części oraz spełniać następujące wymogi montażowe:

1.1. siedzenie kierowcy musi być zamontowane w taki sposób, aby:

1.1.1. zapewniało kierowcy wygodną pozycją podczas kierowania i manewrowania ciągnikiem;

1.1.2. dostęp do siedzenia był łatwy;

1.1.3. kierowca w swojej pozycji roboczej mógł łatwo sięgać różnych urządzeń sterujących ciągnika, które są potrzebne przy kierowaniu ciągnikiem;

1.1.4. żadna część siedzenia lub ciągnika nie narażała kierowcy na skaleczenia lub urazy;

1.1.5. w przypadku gdy siedzenie jest regulowane jedynie wzdłużnie lub na wysokość, jego płaszczyzna symetrii pokrywała się ze wzdłużną płaszczyzną symetrii ciągnika lub być do niej równoległa;

1.1.6. w przypadku gdy siedzenie jest zaprojektowane tak, aby mogło obracać się wokół pionowej osi, istniała możliwość blokowania we wszystkich lub niektórych pozycjach, a w każdym razie w pozycji wymienionej w ppkt 1.1.5.

2. Posiadacz homologacji typu EWG może ubiegać się o jej rozszerzenie, tak aby objęła one także inne typy siedzenia. Właściwe władze przyznają rozszerzenie homologacji na następujących warunkach:

2.1. gdy nowy typ siedzenia uzyskał homologację typu EWG części;

2.2. siedzenie zostało zaprojektowane tak, aby mogło być zamontowane na typie ciągnika, dla którego został zgłoszony wniosek o rozszerzenie homologacji typu;

2.3. jest ono zamontowane w taki sposób, aby spełniało wymogi określone w niniejszym załączniku.

3. Siedzenia przeznaczone dla ciągników o rozstawie tylnych kół minimum 1150 mm, muszą posiadać następujące wymiary w zakresie głębokości i szerokości powierzchni siedzenia:

- głębokość powierzchni siedzenia: 300 mm,

- szerokość powierzchni siedzenia: 400 mm.

Niniejszy przepis ma zastosowanie jedynie w przypadku, gdy wartości określone dla głębokości i szerokości powierzchni siedzenia (tj. 400 ± 50 mm i przynajmniej 450 mm odpowiednio) nie mogą być spełnione ze względu na konstrukcję ciągnika.

4. Świadectwo zgodne ze wzorem znajdującym się w załączniku V musi być załączone do świadectwa homologacji typu dla każdej homologacji typu lub rozszerzenia homologacji typu przyznanej lub odrzuconej.

--------------------------------------------------

ZAŁĄCZNIK V

ZAŁĄCZNIK DO ŚWIADECTWA HOMOLOGACJI TYPU CIĄGNIKA W ODNIESIENIU DO SIEDZENIA KIEROWCY

(Art. 4 ust. 2 i art. 10 dyrektywy Rady 74/150/EWG z dnia 4 marca 1974 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących zatwierdzenia typu kołowych ciągników rolniczych lub leśnych)

+++++ TIFF +++++

--------------------------------------------------