KOMISJA EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 22.6.2022
COM(2022) 295 final
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
dotyczące wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1214/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie zawodowego, transgranicznego transportu drogowego gotówki euro między państwami członkowskimi należącymi do strefy euro na podstawie art. 26 tego rozporządzenia
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
dotyczące wykonania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1214/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie zawodowego, transgranicznego transportu drogowego gotówki euro między państwami członkowskimi należącymi do strefy euro na podstawie art. 26 tego rozporządzenia
1.Wprowadzenie
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1214/2011 z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie zawodowego, transgranicznego transportu drogowego gotówki euro między państwami członkowskimi należącymi do strefy euro weszło w życie 30 listopada 2012 r. Zgodnie z art. 26 rozporządzenia (UE) nr 1214/2011 Komisja jest zobowiązana do przedstawienia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdania z wykonania tego rozporządzenia do dnia 1 grudnia 2016 r., a następnie co pięć lat. Sprawozdanie to musi obejmować w szczególności analizę możliwości ustanowienia wspólnych wymogów w zakresie przeszkolenia dotyczącego noszenia broni przez pracowników ochrony zatrudnianych przez przedsiębiorstwa zajmujące się transportem gotówki oraz możliwości wprowadzenia zmian w art. 24 tego rozporządzenia w świetle przepisów dyrektywy 96/71/WE; ponadto należy w nim odpowiednio uwzględnić postęp technologiczny w dziedzinie IBNS, przedstawić analizę ewentualnej wartości dodanej wynikającej z udzielania unijnych grupowych zezwoleń na transport gotówki oraz ocenić, czy rozporządzenie (UE) nr 1214/2011 powinno zostać odpowiednio zmienione.
Pierwszego przeglądu dokonano w 2016 r. Na potrzeby tego przeglądu Komisja przeprowadziła – korzystając w tym celu z odpowiednich kwestionariuszy – konsultacje z zainteresowanymi stronami w tym sektorze, w tym z partnerami społecznymi i państwami członkowskimi. Sprawozdanie sporządzono w oparciu o odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszach.
2.Informacje ogólne
2.1.Kontekst
2.1.1.Zbiór wspólnych przepisów regulujących kwestie związane z transgranicznym transportem gotówki euro
Wprowadzenie euro zwiększyło zapotrzebowanie na transgraniczny transport drogowy gotówki w państwach członkowskich należących do strefy euro. W ramach strefy euro banki, przedsiębiorstwa handlu detalicznego i inne podmioty zajmujące się zawodowo obsługą gotówki powinny mieć możliwość zawierania umów z przedsiębiorstwami zajmującymi się transportem gotówki oferującymi najlepsze ceny lub usługi oraz korzystania z usług gotówkowych najbliższego oddziału krajowego banku centralnego lub placówki przedsiębiorstwa zajmującego się transportem gotówki, nawet jeżeli znajdują się one w innym państwie członkowskim. Ponadto państwa członkowskie, których walutą jest euro („uczestniczące państwa członkowskie”), zamówiły lub mogą chcieć zamówić produkcję banknotów euro lub bicie monet euro za granicą. Przedsiębiorstwa zajmujące się handlem detalicznym i banki znajdujące się w strefie przygranicznej mogą zażyczyć sobie, aby gotówkę dostarczało im centrum transportu gotówki położone najbliżej nich, które niekoniecznie musi znajdować się w tym samym państwie członkowskim. Istotą jednej waluty jest swoboda obiegu gotówki między uczestniczącymi państwami członkowskimi.
Uznano, że pełna harmonizacja transportu gotówki w uczestniczących państwach członkowskich jest niemożliwa; stwierdzono również, że ustanowienie systemu, zgodnie z którym zezwolenie wydane w jednym państwie członkowskim byłoby ważne we wszystkich państwach członkowskich („wzajemne uznawanie”), nie byłoby odpowiednie. Dlatego też w rozporządzeniu (UE) nr 1214/2011 ustanowiono zbiór wspólnych przepisów obowiązujących we wszystkich państwach członkowskich, nie naruszając przepisów krajowych regulujących określone kwestie wskazane wprost w rozporządzeniu. Stosowanie tych wspólnych przepisów nie wiąże się z koniecznością przeprowadzenia pełnej harmonizacji, ponieważ obowiązują one wyłącznie w sektorze transportu transgranicznego.
2.1.2.Stosowanie przepisów rozporządzenia w odniesieniu do transportu drogowego realizowanego w uczestniczących państwach członkowskich oraz w państwach, które przygotowują się do przyjęcia euro
Przepisy rozporządzenia (UE) nr 1214/2011 mają zastosowanie do transportu drogowego gotówki euro, biorąc pod uwagę fakt, że jest to najpowszechniejsza (jeżeli nie jedyna) forma transportu gotówki euro w regionach przygranicznych i jedyna, w przypadku której stwierdzono konieczność przyjęcia zbioru wspólnych przepisów regulujących kwestie związane z transgranicznym transportem gotówki. Przepisy rozporządzenia nie mają zastosowania do transportu drogą powietrzną ani drogą morską. Dlatego też przepisy rozporządzenia (UE) nr 1214/2011 mają de facto zastosowanie wyłącznie do transportu transgranicznego między uczestniczącymi państwami członkowskimi, które mają wspólną granicę lądową z innym uczestniczącym państwem członkowskim. Wymiar transgraniczny transportu transgranicznego może wynikać z jednego lub większej liczby spośród następujących trzech elementów: państwa członkowskiego pochodzenia przedsiębiorstwa zajmującego się transportem gotówki, przyjmującego państwa członkowskiego (innego niż państwo członkowskie pochodzenia), w którym przedsiębiorstwo zajmujące się transportem gotówki świadczy usługi transportowe, lub państwa członkowskiego tranzytu, przez które pojazd przejeżdża w celu dotarcia do przyjmującego państwa członkowskiego lub powrotu do państwa członkowskiego pochodzenia.
Przepisy dotyczące transgranicznego transportu gotówki euro ustanowione w rozporządzeniu (UE) nr 1214/2011 mają zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do uczestniczących państw członkowskich.
W ramach przygotowań do wprowadzenia euro w danym państwie członkowskim może pojawić się konieczność przetransportowania gotówki euro z uczestniczącego państwa członkowskiego do państwa członkowskiego, które przygotowuje się do wprowadzenia euro. Dlatego też zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 55/2013 przepisy rozporządzenia (UE) nr 1214/2011 mają również zastosowanie do państw członkowskich przygotowujących się do przyjęcia euro.
2.2.Kluczowe elementy rozporządzenia (UE) nr 1214/2011
2.2.1.Zezwolenie na transgraniczny transport gotówki
Z uwagi na potencjalne zagrożenia dla bezpieczeństwa pracowników ochrony zatrudnianych przez przedsiębiorstwa zajmujące się transportem gotówki oraz dla bezpieczeństwa ogółu ludności związane z działalnością w zakresie transportu gotówki ustanowiono wymóg uzyskania specjalnego zezwolenia na transgraniczny transport gotówki euro. Organy krajowe muszą udzielić zezwolenia na okres pięciu lat, o ile przedsiębiorstwa zajmujące się transportem gotówki spełniły warunki przewidziane w rozporządzeniu (UE) nr 1214/2011, tj. jeżeli spełniły m.in. określone wymogi dotyczące pracowników ochrony transportu gotówki lub ogólne wymogi dotyczące pojazdów służących do transportu gotówki, a także inne warunki wstępne.
Zezwolenia na transport gotówki są rejestrowane w systemie wymiany informacji na rynku wewnętrznym (IMI), aby zapewnić organom publicznym możliwość uzyskania łatwego dostępu do tych zezwoleń.
Pracownicy przedsiębiorstw zajmujących się transportem gotówki, którzy wykonują transgraniczny transport gotówki zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1214/2011, są uprawnieni do wynagrodzenia w wysokości odpowiadającej minimalnym stawkom płac obowiązującym w przyjmującym państwie członkowskim na warunkach określonych w rozporządzeniu (UE) nr 1214/2011.
2.2.2.Transgraniczny transport gotówki euro
Zezwolenie na transgraniczny transport gotówki przyznaje – w granicach przewidzianych w rozporządzeniu (UE) nr 1214/2011 – prawo do transgranicznego drogowego transportu banknotów i monet euro w porze dziennej i wyłącznie w przypadku, gdy większość odbieranej lub dostarczanej gotówki znajduje się w przyjmującym państwie członkowskim oraz gdy wartość gotówki euro wynosi co najmniej 80 % całkowitej wartości gotówki przewożonej w pojeździe. Należy pamiętać o tym, że niektóre określone formy transportu zostały wyraźnie wyłączone z zakresu obowiązywania tego rozporządzenia, mimo że spełniają kryteria określone w definicji transgranicznego transportu drogowego gotówki euro – dotyczy to m.in. transportu bezpośredniego do krajowych banków centralnych lub zakładów zajmujących się produkcją gotówki i z takich banków lub zakładów.
2.2.3.Mające zastosowanie formy transportu
W rozporządzeniu (UE) nr 1214/2011 przewidziano pięć form transportu banknotów euro oraz dwie formy transportu monet euro i określono warunki obowiązujące w odniesieniu do każdej z tych form transportu, np. wymóg opancerzenia pojazdu, korzystania z inteligentnego systemu neutralizacji banknotów (IBNS) lub obecności pracowników ochrony transportu gotówki. Uczestniczące państwa członkowskie indywidualnie wybierają formę transportu, z której chcą korzystać na swoim terytorium.
2.2.4.Rola inteligentnych systemów neutralizacji banknotów (IBNS) oraz wycofywanie zneutralizowanych banknotów
Jednym z celów rozporządzenia (UE) nr 1214/2011 jest zwiększenie stopnia wykorzystania IBNS, ponieważ oczekuje się, że korzystanie z IBNS przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa transportu gotówki zarówno w odniesieniu do pracowników ochrony transportu gotówki, jak i w odniesieniu do ludności. Przedsiębiorstwa zajmujące się transportem gotówki prowadzące działalność zgodnie z przepisami rozporządzenia (UE) nr 1214/2011 muszą wycofać zneutralizowane banknoty z obiegu, aby zagwarantować, że banknoty te nie będą już wykorzystywane do operacji płatniczych.
2.2.5.Przepisy państwa przyjmującego obowiązujące w sektorze transportu: przepisy dotyczące krajowych służb policyjnych, przepisy w zakresie bezpieczeństwa publicznego i przepisy regulujące kwestie związane z noszeniem broni palnej
Kwestie związane z transportem gotówki, które nie zostały ujęte we wspólnych przepisach ustanowionych w rozporządzeniu (UE) nr 1214/2011, regulują odpowiednie przepisy krajowe – z zastrzeżeniem ogólnych zasad ustanowionych w Traktacie (takich jak zasada niedyskryminacji) – dlatego też przedsiębiorstwo zajmujące się transgranicznym transportem gotówki musi przestrzegać tych przepisów w państwie przyjmującym. Takie przepisy krajowe regulują kwestie związane z rolą służb policyjnych (takie jak obowiązek uprzedniego powiadomienia, eskorta lub zdalne śledzenie), kwestie związane z zasadami zabezpieczania miejsc dostaw lub odbiorów gotówki i kwestie związane z zasadami korzystania z broni palnej.
2.3.Obowiązki w zakresie powiadamiania i informowania
W rozporządzeniu (UE) nr 1214/2011 na posiadaczy zezwoleń na transport gotówki, uczestniczące państwa członkowskie i Komisję nałożono szereg obowiązków w zakresie informowania.
Posiadacze zezwolenia muszą informować uczestniczące państwa członkowskie o planowanym terminie rozpoczęcia transportu transgranicznego. Uczestniczące państwa członkowskie muszą informować się nawzajem o przypadkach rozpoczęcia działalności w obszarze transportu transgranicznego przez przedsiębiorstwa zajmujące się transportem gotówki zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1214/2011. Komisja publikuje na portalu Europa wszystkie informacje o inteligentnych systemach neutralizacji banknotów, którym uczestniczące państwa członkowskie udzieliły homologacji, krajowych przepisach dotyczących służb policyjnych i bezpieczeństwa miejsc dostaw lub odbiorów gotówki, krajowych wymogach dotyczących szkolenia pracowników przedsiębiorstw zajmujących się transportem gotówki oraz danych uwierzytelniających krajowego organu udzielającego i administracji przyjmującej, którym należy zgłosić fakt rozpoczęcia transportu transgranicznego. Komisja publikuje również informacje o mających zastosowanie formach transportu wybranych przez uczestniczące państwa członkowskie w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
2.4.Kontrole zgodności, sankcje i nadzwyczajne środki bezpieczeństwa
Aby zapewnić wysoki poziom bezpieczeństwa w kontekście transgranicznego transportu gotówki, uczestniczące państwa członkowskie mogą poddawać przedsiębiorstwa zajmujące się transportem gotówki, prowadzące działalność na ich terytorium kontrolom zgodności zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1214/2011. W przypadku stwierdzonego nieprzestrzegania przepisów rozporządzenia na przedsiębiorstwo można nałożyć sankcje zgodnie z warunkami ustanowionymi w art. 22 rozporządzenia (UE) nr 1214/2011. Ponadto właściwe organy mogą zdecydować się na wprowadzenie tymczasowych środków bezpieczeństwa w przypadku wystąpienia nagłego zdarzenia mającego znaczący wpływ na bezpieczeństwo transportu gotówki.
3.Wykonanie rozporządzenia (UE) nr 1214/2011 oraz zaleceń zawartych w sprawozdaniu z 2016 r.
3.1.Wniosek o wydanie zezwolenia i udzielanie zezwoleń na transgraniczny transport gotówki
3.1.1.Wniosek o wydanie zezwolenia i udzielanie zezwoleń na transgraniczny transport gotówki
Zgodnie z ustaleniami ze sprawozdania z 2016 r. procedura administracyjna stosowana przy udzielaniu zezwoleń funkcjonuje prawidłowo. Ogólnie przedsiębiorstwa zajmujące się transportem gotówki nie zgłosiły żadnych szczególnych problemów związanych z przekazywaniem dokumentów i dowodów wymaganych do złożenia wniosku. Ponadto organy państw członkowskich nie napotkały żadnych szczególnych problemów przy wydawaniu zezwoleń na transgraniczny transport gotówki. Wszystkie wnioski o wydanie zezwolenia złożone przez przedsiębiorstwa zajmujące się transportem gotówki, które udzieliły odpowiedzi, zostały rozpatrzone pomyślnie; nie odnotowano również żadnych godnych uwagi incydentów, jeżeli chodzi o rejestrację w IMI.
Zdecydowana większość organów uczestniczących państw członkowskich oraz większość posiadaczy zezwoleń uznaje pięcioletni okres obowiązywania zezwolenia na transgraniczny transport gotówki za odpowiedni i nie widzi potrzeby przedłużania go. Jedno państwo członkowskie i 4 z 11 przedsiębiorstw zajmujących się transportem gotówki, które odpowiedziały na kwestionariusz, jest zdania, że bardziej odpowiednim okresem obowiązywania zezwolenia na transgraniczny transport gotówki byłby okres dziesięcioletni.
Ogólnie rzecz biorąc, większość zainteresowanych stron nie dostrzega wartości dodanej w udzielaniu grupowych zezwoleń na transport gotówki. Jak stwierdziły państwa członkowskie w ramach konsultacji, taka możliwość oznaczałaby udzielanie zezwoleń przedsiębiorstwom działającym w różnych państwach członkowskich bez wiedzy, czy przepisy w tych państwach są przestrzegane. Innym trudnym do zarządzania aspektem w kontekście grupowych zezwoleń, o którym wspomniano podczas konsultacji, są sankcje za naruszenie przepisów: jeżeli zezwolenie zostanie cofnięte jednemu z przedsiębiorstw w grupie, jak wpłynie to na zezwolenia innych przedsiębiorstw w grupie? Jedno z państw członkowskich, które udzieliły odpowiedzi, sugeruje jednak, że procedura uproszczona wśród przedsiębiorstw należących do tej samej grupy mogłaby być pod pewnymi warunkami bardziej odpowiednia. Chociaż 4 z 11 przedsiębiorstw zajmujących się transportem gotówki, które udzieliły odpowiedzi, przyznaje, że odmienne przepisy krajowe utrudniłyby wdrożenie zezwoleń grupowych, przedsiębiorstwa te uważają, że takie zezwolenia byłyby dla nich ułatwieniem. Ogólnie Komisja zdaje sobie sprawę z tego, że udzielanie takich zezwoleń mogłoby doprowadzić do braków w obszarze nadzoru i kontroli nad przedsiębiorstwami zajmującymi się transportem gotówki i mogłoby utrudnić kontrolowanie zgodności z obowiązującymi środkami. Dlatego też w opinii Komisji udzielanie grupowych zezwoleń na transport gotówki nie wydaje się dobrym rozwiązaniem – Komisja nie zamierza zatem wprowadzić takiej możliwości w najbliższej przyszłości.
3.1.2.Zezwolenia na transport gotówki w liczbach i wartościach
Jak dotąd zezwolenia na transport gotówki były wydawane w ośmiu państwach członkowskich (spośród 14 uczestniczących państw członkowskich). W ciągu roku od wejścia w życie rozporządzenia (UE) nr 1214/2011 wydano 11 zezwoleń. Jak do tej pory udzielono 22 zezwolenia na transgraniczny transport gotówki (i są one ważne) w następujących państwach: Francja (3), Niemcy (6), Włochy (3), Niderlandy (1), Austria (2), Hiszpania (1), Słowacja (4) i Słowenia (2). Odsetek udzielonych zezwoleń był najwyższy w Niemczech (27 %) i Słowacji (18 %) – w tych dwóch państwach udzielono niemal połowy wszystkich zezwoleń. Co ciekawe, w Belgii i w Luksemburgu nie udzielono żadnych zezwoleń, mimo że obydwa te państwa członkowskie znajdują się na obszarze obejmującym sześć skoncentrowanych geograficznie granic w promieniu mniejszym niż 250 km, cechują się dużą gęstością zaludnienia i wysoką koncentracją działalności gospodarczej oraz są otoczone przez jedno małe i dwa duże uczestniczące państwa członkowskie.
Z odpowiedzi na kwestionariusz wynika, że 4 z 11 przedsiębiorstw zajmujących się transportem gotówki, które udzieliły odpowiedzi, korzysta z zezwolenia codziennie lub kilka razy w miesiącu. Dwa przedsiębiorstwa zajmujące się transportem gotówki nie udzieliły odpowiedzi na to pytanie, a pięć stwierdziło, że nie korzystały ze swojego zezwolenia. Szereg posiadaczy zezwoleń na transport gotówki zgłosiło, że nie skorzystali oni jeszcze ze swoich zezwoleń, ponieważ możliwości rynkowe, z których zamierzali skorzystać dzięki uzyskaniu zezwolenia, nie zmaterializowały się (nie odnotowali popytu na usługi transgranicznego transportu gotówki).
3.1.3.Zgłaszanie przypadków prowadzenia działalności w obszarze transgranicznego transportu gotówki i informowanie o prowadzeniu takiej działalności oraz wymogi w tym zakresie.
Trzy państwa członkowskie, które udzieliły odpowiedzi (spośród 13 respondentów), potwierdziły, że po udzieleniu zezwolenia na transgraniczny transport gotówki przedsiębiorstwu zajmującemu się transportem gotówki zostały powiadomione o rozpoczęciu działalności transgranicznej przez to przedsiębiorstwo. Zarazem cztery państwa członkowskie, które udzieliły odpowiedzi, stwierdziły, że inne państwo członkowskie należące do strefy euro poinformowało je, że przedsiębiorstwo zajmujące się transportem gotówki z tego państwa członkowskiego przygotowuje się do rozpoczęcia działalności w zakresie transgranicznego transportu gotówki w ich państwie członkowskim. Uwzględniając uwagi przekazane przez państwa członkowskie w ramach konsultacji w 2021 r. można stwierdzić, że państwa członkowskie napotykają trudności w uzyskaniu kompletnego obrazu sytuacji, jeżeli chodzi o transgraniczny transport gotówki prowadzony na ich terytorium.
Komisja opublikowała wszystkie istotne informacje na temat transgranicznego transportu gotówki wymagane zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1214/2011.
W sprawozdaniu z 2016 r. Komisja zaleciła uczestniczącym państwom członkowskim ustanowienie odpowiednich procedur, aby zapewnić możliwość lepszego monitorowania działalności w obszarze transgranicznego transportu gotówki prowadzonej na ich terytorium. Przyczyniłoby się to do poprawy jakości danych niezbędnych do prowadzenia dalszych dyskusji na temat wykonania rozporządzenia (UE) nr 1214/2011 oraz na temat propozycji ewentualnych zmian legislacyjnych. Konsultacje z 2021 r. pokazują jednak, że państwa członkowskie nie zastosowały się do tego zalecenia.
3.2.Korzystanie z IBNS przy transportowaniu banknotów euro i postęp techniczny w rozwoju technologii IBNS
Niemal połowa przedsiębiorstw zajmujących się transportem gotówki, które odpowiedziały na kwestionariusz, poinformowała, że korzystają z IBNS w kontekście transgranicznego transportu gotówki, jeżeli w państwie przyjmującym, państwie tranzytu lub państwie pochodzenia ustanowiono taki wymóg. Belgia jest jedynym uczestniczącym państwem członkowskim, w którym ustanowiono obowiązek korzystania z pojazdów wyposażonych w IBNS przy transportowaniu banknotów.
Kilka zainteresowanych stron, które udzieliły odpowiedzi, uważa, że homologację lub certyfikację systemów IBNS należy jeszcze bardziej usprawnić, np. w drodze jednolitej certyfikacji IBNS obowiązującej w całej strefie euro.
Chociaż przedsiębiorstwa zajmujące się transportem gotówki stosują również inne technologie, urządzenia farbujące stanowią najpopularniejsze rozwiązanie technologiczne wykorzystywane w ramach IBNS, przy czym oczekuje się, że również w nadchodzących latach będą one preferowanym rozwiązaniem wykorzystywanym na rynku.
3.3.Ustalenie poziomu wynagrodzenia pracowników przedsiębiorstw zajmujących się transportem gotówki co najmniej na poziomie minimalnej stawki płac obowiązującej w przyjmującym państwie członkowskim
Posiadacze zezwolenia na transport gotówki nie zgłosili żadnych problemów w kontekście stosowania przepisów dotyczących wynagrodzenia, ustanowionych w rozporządzeniu (UE) nr 1214/2011.Zgodnie z art. 24 rozporządzenia pracownicy ochrony zatrudniani przez przedsiębiorstwo zajmujące się transgranicznym transportem gotówki są objęci odpowiednimi minimalnymi stawkami płacy, wraz ze stawką za nadgodziny, obowiązującymi w przyjmującym państwie członkowskim. Biorąc pod uwagę fakt, że odpowiednie przepisy dyrektywy 96/71/WE, na które powołano się w art. 24 rozporządzenia (UE) nr 1214/2011, zmieniły się w okresie od dnia wejścia tego rozporządzenia w życie do czasu przeprowadzenia niniejszego przeglądu, Komisja zauważa, że prawa pracowników przedsiębiorstw zajmujących się transportem gotówki podlegające temu artykułowi zostały wzmocnione. Odesłanie do dyrektywy 96/71/WE ma charakter dynamiczny, co oznacza, że zmiany wprowadzone w niej dyrektywą (UE) 2018/957 mają zastosowanie do tekstu art. 24 i tym samym gwarantują wszystkie odpowiednie prawa pracownikom przedsiębiorstw zajmujące się transportem gotówki objętym zakresem tego artykułu.
W konsekwencji pracownicy ochrony zatrudniani przez przedsiębiorstwa zajmujące się transgranicznym transportem gotówki mają teraz prawo do „wynagrodzenia”, które obejmuje „wszystkie elementy składowe wynagrodzenia, obowiązkowe” na mocy przepisów ustawowych lub powszechnie lub w inny sposób stosowanych układów zbiorowych w przyjmującym państwie członkowskim.
3.4.Zgodność z przepisami obowiązującymi w państwie członkowskim pochodzenia, państwie członkowskim tranzytu i przyjmującym państwie członkowskim
3.4.1.Przepisy dotyczące roli służb policyjnych i zasad zabezpieczania miejsc dostaw lub odbiorów
Komisja nie została poinformowana o wystąpieniu żadnych godnych uwagi incydentów lub problemów związanych z obowiązkiem przestrzegania obowiązujących w przyjmującym państwie członkowskim przepisów regulujących kwestie związane z rolą służb policyjnych (takich jak przepisy dotyczące uprzedniego powiadomienia, eskorty lub zdalnego śledzenia) lub przepisów regulujących kwestie związane z zabezpieczaniem miejsc dostaw lub odbiorów gotówki. Dlatego też Komisja nie widzi konieczności proponowania zmian w tym obszarze.
3.4.2.Noszenie broni palnej
W trakcie transgranicznego transportu gotówki obowiązują krajowe przepisy regulujące kwestie związane z noszeniem broni palnej obowiązujące w przyjmującym państwie członkowskim. Przepisy te istotnie różnią się między sobą – w niektórych państwach członkowskich dopuszcza się możliwość noszenia broni palnej, podczas gdy w innych ustanowiono nakaz albo zakaz noszenia takiej broni lub przewidziano szereg różnych wariantów w zależności od określonej formy transportu. Dwa z czterech przedsiębiorstw zajmujących się transportem gotówki, które udzieliły odpowiedzi i korzystają z zezwoleń, stwierdziły, że to zróżnicowanie ogranicza niektóre możliwości w zakresie transgranicznego transportu gotówki. Jedno przedsiębiorstwo zajmujące się transportem gotówki (które prowadzi działalność we Włoszech i w Watykanie) stwierdziło, że nie ma takich problemów, ponieważ przepisy w obu państwach są takie same. Inne przedsiębiorstwo zajmujące się transportem gotówki stwierdziło, że – zasadniczo – nie napotkało trudności związanych z przestrzeganiem przepisów obowiązujących w sąsiednim państwie.
Państwa członkowskie, które udzieliły odpowiedzi, potwierdziły, że – biorąc pod uwagę istniejące różnice w ustawodawstwie krajowym regulującym kwestie związane z noszeniem broni palnej – wypracowanie wspólnych wymogów dotyczących szkolenia w tym zakresie nie wniosłoby żadnej wartości dodanej.
3.5.Formy transportu stosowane w przyjmującym państwie członkowskim
Fakt, że uczestniczące państwa członkowskie mogą wybrać formę transportu banknotów euro, która będzie obowiązywała na ich terytorium w kontekście transgranicznego transportu gotówki, doprowadził do powstania bardzo zróżnicowanej sytuacji w sektorze transgranicznego transportu gotówki. W rezultacie dochodzi do przypadków niedopasowania form transportu obowiązujących w państwie członkowskim pochodzenia i w przyjmującym państwie członkowskim, co powoduje, że prowadzenie działalności w obszarze transgranicznego transportu gotówki wymaga od dostawców takich usług znacznych inwestycji lub że świadczenie takich usług staje się nieopłacalne, biorąc pod uwagę okazjonalny charakter takiego transportu. Na przykład wyposażenie w IBNS jest obowiązkowe w przypadku transportowania gotówki w Belgii, podczas gdy w Niemczech nie przewidziano takiego wymogu. Przedsiębiorstwa zajmujące się transportem gotówki prowadzące działalność w Austrii przewożą banknoty euro w nieopancerzonych pojazdach służących do transportu gotówki o zwyczajnym wyglądzie wyposażonych w IBNS, ale w przypadku transportu banknotów do Niemiec muszą one używać w pełni opancerzonych pojazdów służących do transportu gotówki, w których musi znajdować się trzech pracowników ochrony transportu gotówki.
Trzy państwa członkowskie, które udzieliły odpowiedzi, uważają, że sugestię sformułowaną podczas ostatniego przeglądu, aby potencjalnie rozważyć wprowadzenie zasady państwa członkowskiego pochodzenia w odniesieniu do form transportu, można uznać za korzystne rozwiązanie prowadzące do zwiększenia potencjału transgranicznego transportu gotówki: w praktyce wzrosłyby zapotrzebowanie na zezwolenia na transgraniczny transport gotówki i liczba transgranicznych przewozów gotówki.
3.6.Kontrole zgodności, potencjalne kary i środki szczególne stosowane przez uczestniczące państwa członkowskie
Komisja nie otrzymała żadnych informacji na temat problemów związanych z przeprowadzaniem badań zgodności i kontroli wyrywkowych, co oznacza, że niektóre uczestniczące państwa członkowskie nie dysponują informacjami na temat transportu transgranicznego gotówki faktycznie odbywającego się na ich terytorium. Ponadto Komisji nie zgłoszono żadnego przypadku zastosowania nadzwyczajnych środków bezpieczeństwa ani żadnego przypadku nałożenia kar. W związku z tym Komisja uznaje stosowne przepisy rozporządzenia (UE) nr 1214/2011 za odpowiednie.
3.7.Kampania informacyjna przyczyniająca się do skuteczności rozporządzenia (UE) nr 1214/2011 i ewentualnego zwiększenia liczby zezwoleń na transport gotówki
W sprawozdaniu z 2016 r. zalecono przeprowadzenie kampanii informacyjnej skierowanej do podmiotów o dużym zapotrzebowaniu na gotówkę (banki, supermarkety, sprzedawcy detaliczni) oraz do przedsiębiorstw zajmujących się transportem gotówki w celu zwiększenia stopnia wykorzystania dostosowanych do siebie form transportu, ponieważ zwiększyłoby to skuteczność rozporządzenia (UE) nr 1214/2011 oraz mogłoby potencjalnie przyczynić się do zwiększenia liczby zezwoleń na transport gotówki. Żadne z państw członkowskich, które udzieliły odpowiedzi, nie zastosowało się jeszcze do tego zalecenia.
3.8.Wpływ operacji związanych z transportem gotówki na środowisko
W swoich odpowiedziach na konsultacje w sprawie 2021 r. przedsiębiorstwa zajmujące się transportem gotówki stwierdziły, że w ostatnim czasie nie podjęły żadnych szczególnych działań „zazieleniających” w celu uczynienia swoich przewozów gotówki bardziej przyjaznymi dla środowiska, ponieważ jest mało prawdopodobne, aby takie działania skutkowały zwiększeniem przewozów transgranicznych. Kilka przedsiębiorstw dodało, że w swojej działalności wykorzystują najnowsze modele pojazdów i że są to modele bardziej przyjazne dla środowiska.
4.Wnioski
4.1.Elementy przeglądu wyszczególnione w art. 26
Jeżeli chodzi o kwestie wymagające szczegółowego zbadania wskazane w art. 26 rozporządzenia (UE) nr 1214/2011, wnioski zawarte w sprawozdaniu są następujące:
1) ustanowienie wspólnych wymogów dotyczących szkolenia pracowników przedsiębiorstw zajmujących się transportem gotówki w zakresie noszenia broni nie jest obecnie konieczne z uwagi na duży stopień zróżnicowania przepisów krajowych regulujących kwestie związane z noszeniem broni palnej;
2) odpowiednie przepisy dyrektywy 96/71/WE, na które powołano się w art. 24, zmieniły się w okresie od dnia wejścia omawianego rozporządzenia w życie do czasu przeprowadzenia niniejszego przeglądu w sposób, który wzmacnia prawa pracowników delegowanych. Art. 24 dotyczący wynagrodzenia nie wymaga zmiany, ponieważ odesłanie do dyrektywy 96/71/WE ma charakter dynamiczny, a tym samym wszystkie odpowiednie prawa wynikające z dyrektywy zmieniającej (UE) 2018/957 mają zastosowanie w równym stopniu do zainteresowanych pracowników przedsiębiorstw zajmujących się transportem gotówki;
3) wprowadzenie systemu zapewniającego możliwość udzielania zezwoleń grupowych nie jest konieczne; oraz 4) w obszarze IBNS nie zaobserwowano żadnych istotnych zmian technologicznych, które uzasadniałyby przeprowadzenie rewizji rozporządzenia (UE) nr 1214/2011. Dlatego też Komisja nie musiała jak do tej pory skorzystać ze swojego uprawnienia do przyjęcia aktów delegowanych dotyczących IBNS; nie przekazano jej również żadnych informacji wskazujących na konieczność przyjęcia aktów delegowanych dotyczących innych środków zabezpieczających, takich jak opancerzenie pojazdu i kamizelki kuloodporne.
4.2.Optymalizacja zawodowego, transgranicznego transportu drogowego gotówki euro
Rozporządzenie (UE) nr 1214/2011 weszło życie 29 listopada 2012 r. Należy zagwarantować, aby uczestniczące państwa członkowskie ustanowiły procedury zapewniające możliwość lepszego monitorowania transgranicznego transportu gotówki faktycznie prowadzonego na ich terytorium. Jednak fakt, że tylko w 8 z 14 uczestniczących państw członkowskich aktywne są obecnie zaledwie 22 zezwolenia, świadczy o tym, że przepisy rozporządzenia (UE) nr 1214/2011 najwyraźniej nie są w pełni wykorzystywane, w szczególności zważywszy, że w jednej skoncentrowanej geograficznie strefie przygranicznej cechującej się zarówno dużą gęstością zaludnienia, jak i wysoką koncentracją działalności (Beneluks i sąsiadujące z nim państwa), zakres działalności w obszarze transportu transgranicznego wydaje się bardzo ograniczony. Lepsze wykonanie rozporządzenia prowadzące do zwiększenia liczby udzielanych zezwoleń na transgraniczny transport gotówki i poszerzenia oferty usług świadczonych przez przedsiębiorstwa zajmujące się takim transportem zapewniłoby również możliwość uwzględnienia ewentualnej potrzeby opracowania planu awaryjnego. Rozwiązania umożliwiające lepsze wykonanie przepisów rozporządzenia w sprawie transportu gotówki obejmują uproszczenie definicji transportu transgranicznego i stosowanie „zasady państwa członkowskiego pochodzenia” w kwestiach związanych z formami transportu.
4.2.1.Udoskonalenie definicji transgranicznego transportu drogowego
Przyczyną niewielkiej liczby posiadaczy zezwoleń może być aktualnie obowiązująca definicja transportu transgranicznego (art. 1 lit. b) rozporządzenia (UE) nr 1214/2011), ponieważ z jej zakresu wyłączono niektóre przypadki transgranicznego transportu gotówki.
W definicji przewidziano wymóg stosowania zasady większościowej, zgodnie z którą aby transport można było uznać za transgraniczny transport gotówki w rozumieniu rozporządzenia (UE) nr 1214/2011, większość dostaw/odbiorów gotówki euro należy realizować za pomocą pojazdu służącego do transportu gotówki na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego tego samego dnia. Ogranicza to możliwość prowadzenia działalności przez mniejsze przedsiębiorstwa zajmujące się transportem gotówki, które realizują transporty gotówki głównie w swoich państwach członkowskich pochodzenia, ponieważ uniemożliwia to im wejście na rynek transgranicznego transportu gotówki z uwagi na fakt, że „okazjonalny” (mniejszościowy) charakter ich działalności związanej z transportem gotówki do przyjmujących państw członkowskich nie uprawnia ich do uzyskania zezwolenia na transgraniczny transport gotówki. Uniemożliwia im to wysondowanie rynku zagranicznego i pozyskanie nowych klientów.
To samo dotyczy ograniczeń przewidzianych w art. 1 lit. b), zgodnie z którymi aby dany transport mógł zostać objęty zezwoleniem, gotówka w walucie innej niż euro, przewożona w pojeździe służącym do transportu gotówki, nie może przekraczać 20 % całkowitej wartości gotówki przewożonej w tym samym pojeździe służącym do transportu gotówki.
Zgodnie z odpowiedziami udzielonymi w ramach konsultacji przeprowadzonych w kontekście niniejszego sprawozdania lepsza definicja transgranicznego transportu drogowego mogłaby doprowadzić do zwiększenia aktywności w tym sektorze.
4.2.2.Stosowane formy transportu
Innym rozwiązaniem, które mogłoby zapewnić możliwość lepszego wykorzystania potencjału transgranicznego transportu gotówki, mogłoby być stosowanie zasady państwa członkowskiego pochodzenia w kwestiach związanych z formami transportu. W przypadku zastosowania tej zasady przedsiębiorstwo zajmujące się transportem gotówki, które otrzymało zezwolenie w swoim uczestniczącym państwie członkowskim pochodzenia, mogłoby korzystać ze swojego pojazdu służącego do transportu gotówki w celu transgranicznego transportowania gotówki do państwa przyjmującego, korzystając z jednej z form transportu przewidzianych w rozporządzeniu (UE) nr 1214/2011. Przyjęcie takiego podejścia pozwoliłoby przedsiębiorstwom zajmującym się transportem gotówki uniknąć zbędnych inwestycji finansowych (takich jak inwestycje związane z koniecznością udoskonalenia IBNS lub z koniecznością dywersyfikacji floty pojazdów służących do transportu gotówki), jakie obecnie musiałyby one zrealizować, aby spełnić wymogi dotyczące form transportu obowiązujące w przyjmującym państwie członkowskim, które są niezgodne z wymogami dotyczącymi form transportu obowiązującymi w państwie członkowskim pochodzenia.
Jak pokazują wyniki konsultacji przeprowadzonych na potrzeby niniejszego sprawozdania, przepisy krajowe odzwierciedlają jednak wzorce ryzyka występujące w poszczególnych krajach, co może być trudne do zharmonizowania. Ponadto w przypadku zastosowania zasady państwa członkowskiego pochodzenia mogłoby zaistnieć ryzyko, że pewna liczba przedsiębiorstw z państw członkowskich o niskim poziomie regulacji próbowałaby prowadzić działalność w państwach członkowskich o wysokim poziomie regulacji, zakłócając w ten sposób konkurencję.
4.2.3.Rozszerzenie zakresu obowiązywania zezwolenia na transport gotówki
W ramach konsultacji przeprowadzonych na potrzeby niniejszego sprawozdania zebrano opinie zainteresowanych stron na temat możliwości rozszerzenia zakresu zezwolenia na transport gotówki w celu objęcia nim również innych rodzajów zawodowego, transgranicznego transportu gotówki w strefie euro, które nie podlegają przepisom rozporządzenia w sprawie transportu gotówki w jego obecnym brzmieniu. Wszystkie zainteresowane strony, które udzieliły odpowiedzi na to pytanie, zgadzają się, że nie ma potrzeby takiego rozszerzenia zakresu.
5.Zalecenia na przyszłość
Ponieważ wyniki obecnego przeglądu są bardzo podobne do tych, które przedstawiono w sprawozdaniu z 2016 r., zalecenia przedstawione w niniejszym sprawozdaniu również pokrywają się z zaleceniami z przeglądu wykonania rozporządzenia (UE) nr 1214/2011 z 2016 r.:
·Uczestniczące państwa członkowskie powinny zwiększyć wysiłki w celu ustanowienia odpowiednich procedur, aby zapewnić możliwość lepszego monitorowania działalności w obszarze transgranicznego transportu gotówki prowadzonej na ich terytorium. Przyczyniłoby się to do poprawy jakości danych niezbędnych do prowadzenia dalszych dyskusji na temat wykonania rozporządzenia (UE) nr 1214/2011 oraz na temat propozycji dotyczących ewentualnych zmian legislacyjnych.
·Należy przeprowadzić kampanię informacyjną skierowaną do podmiotów o dużym zapotrzebowaniu na gotówkę (banki, supermarkety, sprzedawcy detaliczni) oraz do przedsiębiorstw zajmujących się transportem gotówki służącą zwiększeniu stopnia wykorzystania dostosowanych do siebie form transportu, ponieważ zwiększyłoby to skuteczność rozporządzenia (UE) nr 1214/2011 oraz mogłoby potencjalnie przyczynić się do zwiększenia liczby zezwoleń na transport gotówki.
·Uczestniczące państwa członkowskie powinny dążyć do rozszerzenia zakresu mających zastosowanie form transportu przewidzianych w rozporządzeniu (UE) nr 1214/2011, z których korzystają na swoim terytorium, aby zwiększyć potencjał transgranicznego transportu gotówki realizowanego zgodnie z rozporządzeniem w jego obecnej postaci oraz aby przynieść korzyści osobom korzystającym z gotówki euro.
·Komisja zleci przeprowadzenie zewnętrznego badania w celu dokonania oceny aktualnej sytuacji gospodarczej na rynku transgranicznego transportu gotówki, przeglądu przepisów obowiązujących w państwach członkowskich i oceny skali rozbieżności między tymi przepisami. W badaniu należy również ocenić koszty i korzyści ekonomiczne następujących wariantów wzmocnienia transgranicznej działalności w zakresie transportu gotówki w drodze usprawnień legislacyjnych w rozporządzeniu (UE) nr 1214/2011:
·odpowiednia definicja transportu transgranicznego koncentrująca się na aspekcie transgranicznym i wspólnych przepisach obowiązujących w przyjmującym państwie członkowskim i w państwie członkowskim tranzytu:
a)
przegląd zasady, zgodnie z którą transgraniczny transport drogowy gotówki euro może zostać objęty zezwoleniem na transport gotówki wyłącznie wówczas, gdy większość dostaw lub odbiorów gotówki odbywa się w przyjmującym państwie członkowskim;
b)
ponowna analiza warunku, zgodnie z którym gotówka w walucie innej niż euro przewożona w pojeździe służącym do transportu gotówki nie może stanowić więcej niż 20 % całkowitej wartości gotówki przewożonej w tym samym pojeździe służącym do transportu gotówki;
c) przegląd wynagrodzenia i stosowania warunków zatrudnienia pracowników ochrony zatrudnianych przez przedsiębiorstwa zajmujące się transportem transgranicznym (art. 24) w świetle zmian art. 3 ust. 1 lit. c) dyrektywy 96/71/WE wprowadzonych dyrektywą (UE) 2018/957.
·nie naruszając przepisów krajowych regulujących kwestie związane z bronią palną obowiązujących w uczestniczących państwach członkowskich, stosowanie zasady państwa członkowskiego pochodzenia w odniesieniu do form transportu przewidzianych w rozporządzeniu (UE) nr 1214/2011, w tym odpowiednich wymogów z zakresie harmonizacji.
·Jeżeli w świetle swojej oceny wniosków z tego badania zewnętrznego i zgodnie z zasadami lepszego stanowienia prawa Komisja dojdzie do wniosku, że konieczna jest gruntowna zmiana rozporządzenia (UE) nr 1214/2011, zmiana ta powinna obejmować również niezbędne zmiany w art. 24 w świetle zmian wprowadzonych do dyrektywy 96/71/WE dyrektywą (UE) 2018/957, w celu zagwarantowania jasności i pewności prawa.