Regels voor de overschrijding van de EU-grenzen

 

SAMENVATTING VAN:

Verordening (EU) 2016/399 tot vaststelling van de Schengengrenscode

WAT IS HET DOEL VAN DEZE VERORDENINGEN?

In deze verordening, ook wel bekend als de „Schengengrenscode”, staan onder andere de regels voor:

• het overschrijden van de buitengrenzen van de EU; en
• het ontbreken van grenscontroles aan de binnengrenzen.

KERNPUNTEN

In de code staan de regels voor:

• controles van personen aan de buitengrenzen;
• toegangsvoorwaarden;
• de voorwaarden voor de tijdelijke herinvoering van het grenstoezicht aan de binnengrenzen binnen het Schengengebied (een grensvrije zone van 22 EU-landen, alsmede IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland) in geval van een ernstige bedreiging van de openbare orde of de binnenlandse veiligheid.

Op wie is deze verordening van toepassing?

In de „Schengengrenscode” staan regels die van toepassing zijn op iedereen die de buitengrenzen van het Schengengebied overschrijdt. Bulgarije, Cyprus, Kroatië en Roemenië zijn nog geen volwaardige leden van het Schengengebied, maar moeten de regels betreffende het toezicht op de buitengrenzen wel naleven.

Buitengrenzen

Bij het overschrijden van de buitengrenzen worden onderdanen van niet-EU-landen die niet profiteren van het vrije verkeer op grond van de EU-wetgeving onderworpen aan grondige controles overeenkomstig de voorwaarden voor binnenkomst in het land, waaronder systematische raadpleging van relevante databanken zoals het Schengeninformatiesysteem (SIS) en verificatie van het Visuminformatiesysteem (VIS) indien de persoon aan de visumplicht is onderworpen.

Bij een voorgenomen verblijf op het grondgebied van een Schengenland van ten hoogste 90 dagen binnen een periode van 180 dagen moeten onderdanen van niet-EU-landen:

• in het bezit zijn van een geldig reisdocument en, indien nodig, een visum;
• het doel en de omstandigheden van het voorgenomen verblijf kunnen staven, en bewijzen dat zij over voldoende middelen van bestaan beschikken;
• niet met het oog op weigering van toegang gesignaleerd staan in het Schengeninformatiesysteem; en
• niet worden beschouwd als een bedreiging van de openbare orde, de binnenlandse veiligheid, de volksgezondheid en de internationale betrekkingen van de EU-landen.

De toegang van een onderdaan uit een niet-EU-land (niet-Schengen- of niet-EU-onderdaan) die niet profiteert van het vrije verkeer op grond van EU-wetgeving, kan alleen worden geweigerd bij een besluit van een relevante nationale autoriteit waarin de precieze redenen voor de weigering zijn vermeld en waartegen beroep kan worden aangetekend.

Binnengrenzen

In het gebied zonder controles aan de binnengrenzen (d.w.z. het Schengengebied met uitzondering van Bulgarije, Kroatië, Cyprus en Roemenië) mag elke persoon van welke nationaliteit dan ook een binnengrens overschrijden zonder dat er grenscontroles worden uitgevoerd. Niettemin hebben nationale politieautoriteiten onder bepaalde regels en voorwaarden ook in grensgebieden het recht om politiecontroles uit te voeren.

Landen die deel uitmaken van het gebied zonder controles aan de binnengrenzen moeten alle belemmeringen voor een vlotte verkeersstroom aan de wegdoorlaatposten aan de binnengrenzen opheffen, met name snelheidsbeperkingen die niet uitsluitend door verkeersveiligheidsoverwegingen zijn ingegeven.

Tijdelijke herinvoering van grenstoezicht aan de binnengrenzen

Grenstoezicht aan de binnengrenzen mag binnen het Schengengebied uitsluitend bij uitzondering worden hersteld voor een beperkte periode als er:

• sprake is van een ernstige bedreiging voor de openbare orde of de binnenlandse veiligheid: grenstoezicht kan door de getroffen Schengenlanden worden heringevoerd voor een looptijd van ten hoogste zes maanden bij voorzienbare omstandigheden (bijv. belangrijke sportevenementen, conferenties enz.) en voor een looptijd van ten hoogste twee maanden bij gebeurtenissen waarbij onmiddellijk moet worden opgetreden;
• uit het Schengenevaluatiemechanisme* blijkt dat de controles aan de buitengrenzen ernstige en aanhoudende tekortkomingen vertonen, waardoor de algemene werking van het Schengengebied in gevaar komt. In dergelijke gevallen kan de Raad een of meer EU-landen aanbevelen om gedurende maximaal twee jaar opnieuw grenscontroles in te voeren op alle of bepaalde delen van hun binnengrenzen.

Recente wijzigingen van de Schengengrenscode

Systematische controles aan de hand van relevante databanken aan de buitengrenzen

Sinds april 2017 wordt door Verordening (EU) nr. 2017/458 voorgeschreven dat burgers van de EU/EER (Europese Unie/Europese Economische Ruimte) en van Zwitserland aan de buitengrenzen van het Schengengebied systematisch aan de hand van de relevante databanken moeten worden gecontroleerd, naast de bestaande controles op onderdanen van derde landen. De nieuwe regels werden ingevoerd als reactie op de terroristische aanslagen die verschillende EU-landen de afgelopen jaren hebben getroffen en moeten met name helpen bij het aanpakken van de dreigingen van in de EU geboren terroristen die naar het buitenland gaan of uit het buitenland terugkeren. De controles vinden zowel bij binnenkomst als bij het verlaten van de buitengrenzen plaats. De controles worden uitgevoerd aan de hand van databanken zoals het SIS en de database van Interpol over gestolen en verloren reisdocumenten.

Inreis-uitreissysteem

Verordening (EU) 2017/2225 wijzigt Verordening (EU) 2016/399 om rekening te houden met de vaststelling van Verordening (EU) 2017/2226 waarbij een gecentraliseerd systeem voor de registratie van inreis- en uitreisgegevens (inreis-uitreissysteem — EES) is opgezet voor niet-EU-onderdanen die voor een kort verblijf komen, zodra deze van kracht wordt. Het hoofddoel van Verordening (EU) 2017/2225 is het vervangen van het afstempelen van het reisdocument bij inreis en uitreis door de rechtstreekse elektronische registratie van inreis en uitreis in het EES. Het gebruik van geautomatiseerde grenscontrolesystemen voor personen die onderworpen zijn aan registratie in het EES is geïntegreerd. De Schengenlanden kunnen ook nationale faciliteringsprogramma’s opzetten om vooraf gecontroleerde niet-EU-onderdanen bij binnenkomst in aanmerking te laten komen voor uitzonderingen op bepaalde aspecten van grenscontroles. Verordening (EU) 2017/2225 wordt pas van toepassing vanaf de datum van inwerkingtreding van het EES.

Het agentschap eu-LISA dat verantwoordelijk is voor het beheer van de grootschalige IT-systemen van de EU op het gebied van vrijheid, veiligheid en recht, is reeds verantwoordelijk voor de werking van de drie EU-informatietechnologiesystemen die essentieel zijn voor de bescherming van het Schengengebied en het grensbeheer. Dit zijn:

• de Eurodac (dactyloscopische databank van de EU voor asielzaken, die vergelijkingen van vingerafdrukken mogelijk maakt),
• het SIS en
• het VIS.

Krachtens Verordening (EU) 2017/2226 krijgt eu-LISA de extra taak om het EES te ontwikkelen en ervoor te zorgen dat dit goed wordt beheerd.

VANAF WANNEER IS DE VERORDENING VAN TOEPASSING?

De verordening is sinds 12 april 2016 van toepassing. Verordening (EU) 2016/399 strekt tot codificatie en vervanging van Verordening (EG) nr. 562/2006 (en de achtereenvolgende wijzigingen daarvan).

De Schengengrenscode, voor het eerst vastgesteld op 15 maart 2006 (Verordening (EG) nr. 562/2006) is sinds 13 oktober 2006 van toepassing.

ACHTERGROND

Voor meer informatie zie:

• Grensoverschrijding (Europese Commissie)
• Tijdelijke herinvoering van het grenstoezicht (Europese Commissie)
• Schengen, grenzen en visa (Europese Commissie).
• Mededeling van de Commissie Richtsnoeren betreffende de uitoefening van het recht op vrij verkeer van werknemers tijdens de uitbraak van COVID-19
• Mededeling van de Commissie COVID-19 Leidraad voor de uitvoering van de tijdelijke beperking van niet-essentiële reizen naar de EU, het faciliteren van doorreisregelingen voor de repatriëring van EU-burgers, en de gevolgen voor het visumbeleid

KERNBEGRIPPEN

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Verordening (EU) 2016/399 van het Europees Parlement en de Raad van 9 maart 2016 betreffende een Uniecode voor de overschrijding van de grenzen door personen (Schengengrenscode) (codificatie) (PB L 77, 23.3.2016, blz. 1-52)

Achtereenvolgende wijzigingen aan Verordening (EU) 2016/399 werden in de basistekst opgenomen. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Verordening (EU) 2018/1726 van het Europees Parlement en de Raad van 14 november 2018 betreffende het Agentschap van de Europese Unie voor het operationeel beheer van grootschalige IT-systemen op het gebied van vrijheid, veiligheid en recht (eu-LISA), tot wijziging van Verordening (EG) nr. 1987/2006 en Besluit 2007/533/JBZ van de Raad en tot intrekking van Verordening (EU) nr. 1077/2011 (PB L 295, 21.11.2018, blz. 99-137)

Verordening (EU) 2017/2225 van het Europees Parlement en de Raad van 30 november 2017 tot wijziging van Verordening (EU) 2016/399 in verband met het gebruik van het inreis-uitreissysteem (EES) (PB L 327, 9.12.2017, blz. 1-19)

Verordening (EU) 2017/2226 van het Europees Parlement en de Raad van 30 november 2017 tot instelling van een inreis-uitreissysteem (EES) voor de registratie van inreis- en uitreisgegevens en van gegevens over weigering van toegang ten aanzien van onderdanen van derde landen die de buitengrenzen van de lidstaten overschrijden en tot vaststelling van de voorwaarden voor toegang tot het EES voor rechtshandhavingsdoeleinden en tot wijziging van de overeenkomst ter uitvoering van het akkoord van Schengen en Verordeningen (EG) nr. 767/2008 en (EU) nr. 1077/2011 (PB L 327, van 9.12.2017, blz. 20-82)

Zie geconsolideerde versie.

Verordening (EU) 2016/1624 van het Europees Parlement en de Raad van 14 september 2016 betreffende de Europese grens- en kustwacht, tot wijziging van Verordening (EU) 2016/399 van het Europees Parlement en de Raad en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 863/2007 van het Europees Parlement en de Raad, Verordening (EG) nr. 2007/2004 van de Raad en Besluit 2005/267/EG van de Raad (PB L 251, 16.9.2016, blz. 1-76)

Verordening (EU) nr. 1053/2013 van de Raad van 7 oktober 2013 betreffende de instelling van een evaluatiemechanisme voor de controle van en het toezicht op de toepassing van het Schengenacquis en houdende intrekking van het besluit van 16 september 1998 tot oprichting van de Permanente Schengenbeoordelings- en toepassingscommissie (PB L 295, 6.11.2013, blz. 27-37)

Zie geconsolideerde versie.

Verordening (EG) nr. 562/2006 van het Europees Parlement en de Raad van 15 maart 2006 tot vaststelling van een communautaire code betreffende de overschrijding van de grenzen door personen (Schengengrenscode) (PB L 105, 13.4.2006, blz. 1-32)

Zie geconsolideerde versie.

Laatste bijwerking 04.05.2020