(1)

F’konformità mal-Artikolu 192(3) tat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea (TFUE), il-programmi ġenerali suċċessivi ta’ azzjoni ambjentali ggwidaw l-iżvilupp u l-koordinazzjoni tal-politika ambjentali tal-Unjoni u pprovdew il-qafas għall-azzjoni tal-Unjoni fil-qasam tal-ambjent u l-klima mill-1973.

(2)

Id-Deċiżjoni Nru 1386/2013/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (4) stabbiliet is-Seba’ Programm ta’ Azzjoni Ambjentali (“is-seba’ EAP”). Is-seba’ EAP jistabbilixxi l-aġenda ambjentali tal-Unjoni għall-perijodu sal-31 ta’ Diċembru 2020 kif ukoll viżjoni fit-tul għall-2050.

(3)

Ir-rapport tal-Kummissjoni tal-15 ta’ Mejju 2019 dwar l-evalwazzjoni tas-seba’ EAP kkonkluda li l-viżjoni u l-objettivi prijoritarji tal-2050 għadhom validi; li s-seba’ EAP għen biex jipprovdi azzjoni aktar prevedibbli, rapida u kkoordinata fil-politika ambjentali u li l-istruttura u l-qafas ta’ abilitazzjoni tas-seba’ EAP għenu biex jinħolqu sinerġiji, u b’hekk il-politika ambjentali saret aktar effettiva u effiċjenti. Barra minn hekk, huwa kkonkluda li s-seba’ EAP antiċipa l-Aġenda 2030 tan-Nazzjonijiet Uniti għal Żvilupp Sostenibbli (Aġenda 2030 tan-NU) bl-insistenza tiegħu li t-tkabbir ekonomiku u l-benesseri soċjali jiddependu fuq bażi ta’ riżorsi naturali b’saħħitha, iffaċilita t-twettiq tal-Għanijiet ta’ Żvilupp Sostenibbli (l-“SDGs”), ippermetta li l-Unjoni titkellem b’vuċi waħda fix-xena globali dwar kwistjonijiet klimatiċi u ambjentali, iżda li l-progress relatat mal-ħarsien tan-natura, is-saħħa u l-integrazzjoni tat-tħassib ambjentali f’oqsma oħra tal-politika ma kienx biżżejjed. Huwa kkonkluda wkoll li seta’ kien hemm aktar kunsiderazzjoni tal-kwistjonijiet soċjali fis-seba’ EAP, abbażi tar-rabtiet eżistenti bejn l-ambjent u l-politika soċjali, fir-rigward, pereżempju, l-impatt fuq il-gruppi vulnerabbli, l-impjiegi, l-inklużjoni soċjali u l-inugwaljanza. Barra minn hekk, ir-rapport tal-Kummissjoni nnota li, minkejja miri ambjentali dejjem aktar ambizzjużi f’ħafna oqsma ta’ politika, l-infiq fuq il-ħarsien tal-ambjent fl-Ewropa baqa’ kostanti għal ħafna snin (madwar 2 % tal-PDG) u li n-nuqqas ta’ implimentazzjoni tal-leġiżlazzjoni ambjentali jiswa lill-ekonomija tal-Unjoni madwar EUR 55 biljun fis-sena fi spejjeż marbuta mas-saħħa u fi spejjeż diretti għall-ambjent. Ir-rapport tal-Kummissjoni nnota li l-implimentazzjoni tas-seba’ EAP setgħet ġiet imsaħħa b’mekkaniżmu ta’ monitoraġġ aktar b’saħħtu.

(4)

Skont l-Aġenzija Ambjentali Ewropea (EEA) fir-rapport tagħha “The European environment – state and outlook 2020, Knowledge for transition to a sustainable Europe” (“SOER 2020”), hemm tieqa unika ta’ opportunità għall-Unjoni biex fl-għaxar snin li ġejjin turi tmexxija globali fuq is-sostenibbiltà billi tindirizza l-isfidi urġenti ta’ sostenibbiltà li jirrikjedu soluzzjonijiet sistemiċi. Bidla sistemika tinvolvi forma ta’ bidla radikali, trasformattiva u trażversali li timplika trasformazzjoni maġġuri u riorjentazzjoni tal-għanijiet sistemiċi, l-inċentivi, it-teknoloġiji, il-prattiki u n-normi soċjali kif ukoll tas-sistemi tat-tagħrif u l-approċċi fil-governanza. Kif jingħad fis-SOER 2020, wieħed mill-aktar fatturi importanti sottostanti għall-isfidi ambjentali u ta’ sostenibbiltà persistenti tal-Ewropa huwa li dawn huma marbuta b’mod inseparabbli mal-attivitajiet ekonomiċi u mal-istili ta’ ħajja, b’mod partikolari s-sistemi soċjetali li jipprovdu lill-Ewropej ħtiġijiet bħal prodotti, enerġija u mobbiltà. L-iżgurar tal-koerenza tal-politika mal-politiki ambjentali eżistenti, u l-implimentazzjoni sħiħa tagħhom, ikunu ta’ kontribut kbir biex l-Ewropa tilħaq l-għanijiet ambjentali tagħha sal-2030 u twettaq l-Aġenda 2030 tan-NU u l-SDGs tagħha.

(5)

Il-Kummissjoni wieġbet għall-isfidi identifikati fis-SOER 2020 bl-adozzjoni tal-komunikazzjoni tal-11 ta’ Diċembru 2019 bit-titolu “Il-Patt Ekoloġiku Ewropew”, strateġija ġdida għat-tkabbir għat-tranżizzjoni ekoloġika u diġitali doppja li għandha l-għan li tittrasforma lill-Unjoni f’soċjetà ġusta u prospera, b’ekonomija sostenibbli, kompetittiva, newtrali għall-klima u effiċjenti fl-użu tar-riżorsi, u tipproteġi, tikkonserva u ssaħħaħ il-kapital naturali tal-Unjoni filwaqt li ttejjeb il-kwalità tal-ħajja għall-ġenerazzjonijiet tal-lum u tal-futur. Il-prijorità jenħtieġ li tkun li jintlaħqu l-miri klimatiċi u ambjentali malajr filwaqt li jiġu protetti s-saħħa u l-benesseri tal-persuni mir-riskji u l-impatti ambjentali u li tiġi żgurata tranżizzjoni ġusta u inklużiva. Ir-Regolament (UE) 2021/1119 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (5) inaqqax fil-liġi l-mira tal-Unjoni li sa mhux aktar tard mill-2050 tintlaħaq in-newtralità klimatika.

(6)

Fir-riżoluzzjoni tiegħu tat-28 ta’ Novembru 2019 dwar l-emerġenza klimatika u ambjentali, il-Parlament Ewropew issottolinja li azzjoni immedjata u ambizzjuża hija kruċjali u ħeġġeġ lill-Kummissjoni tieħu azzjoni konkreta, inkluż billi tiżgura li l-proposti leġiżlattivi u baġitarji futuri relevanti kollha jkunu allinjati b’mod sħiħ mal-objettiv li t-tisħin globali jiġi limitat għal inqas minn 1,5 °C u li ma jkunux qed jikkontribwixxu għat-telf tal-bijodiversità, u billi tindirizza l-inkonsistenzi fil-politiki attwali tal-Unjoni dwar l-emerġenza klimatika u ambjentali, b’mod partikolari permezz ta’ riforma estensiva tal-politiki tagħha dwar l-investiment agrikolu, kummerċjali, tat-trasport, tal-enerġija u tal-infrastruttura.

(7)

Il-Patt Ekoloġiku Ewropew jirfed il-Pjan ta’ Rkupru ta’ Next Generation UE, li jippromwovi l-investiment f’setturi kruċjali għat-tranżizzjoni ekoloġika u diġitali, sabiex tinbena r-reżiljenza, u joħloq it-tkabbir u l-impjiegi f’soċjetà ġusta u inklużiva. Il-Faċilità għall-Irkupru u r-Reżiljenza, li se tixpruna l-irkupru ekonomiku tal-Unjoni mill-kriżi tal-COVID-19 flimkien mal-baġit tal-Unjoni għall-2021-2027, hija bbażata wkoll fuq l-objettivi prijoritarji stabbiliti fil-Patt Ekoloġiku Ewropew. Barra minn hekk, l-inizjattivi kollha taħt il-Pjan ta’ Rkupru ta’ Next Generation EU għandhom, fejn ikun applikabbli, jirrispettaw il-prinċipju ta’ “la tagħmilx ħsara sinifikanti” kif stabbilit fl-Artikolu 17 tar-Regolament (UE) 2020/852 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (6) (“ir-Regolament tat-Tassonomija”). Il-Pjan ta’ Rkupru ta’ Next Generation EU joffri opportunità importanti biex jitħaffef il-pass tat-tranżizzjoni lejn in-newtralità klimatika u l-ħarsien tal-ambjent.

(8)

Is-seba’ EAP skada fil-31 ta’ Diċembru 2020 u l-Artikolu 4(3) tiegħu kien jirrikjedi li l-Kummissjoni, jekk ikun xieraq, tippreżenta proposta għat-Tmien Programm ta’ Azzjoni Ambjentali (it-tmien EAP) fil-ħin bil-ħsieb li jiġi evitat distakk bejn is-seba’ u t-tmien EAP. Fil-komunikazzjoni tagħha dwar il-Patt Ekoloġiku Ewropew, il-Kummissjoni ħabbret li t-tmien EAP se jinkludi mekkaniżmu ta’ monitoraġġ ġdid biex jiġi żgurat li l-Unjoni tibqa’ fit-triq it-tajba biex tissodisfa l-objettivi ambjentali tagħha.

(9)

F’konformità mal-Artikolu 192(3) tat-TFUE, it-tmien EAP jistabbilixxi l-objettivi prijoritarji li jridu jinkisbu. Il-miżuri meħtieġa għall-implimentazzjoni tat-tmien EAP iridu jiġu adottati skont l-Artikolu 192(1) jew (2) tat-TFUE.

(10)

Il-miżuri li jimplimentaw it-tmien EAP, bħal inizjattivi, programmi, investimenti, proġetti u ftehimiet jenħtieġ li jqisu l-prinċipju ta’ “la tagħmilx ħsara sinifikanti” stabbilit fl-Artikolu 17 tar-Regolament tat-Tassonomija.

(11)

It-tmien EAP jenħtieġ li jappoġġa l-objettivi tal-Patt Ekoloġiku Ewropew f’konformità mal-objettiv fit-tul li “ngħixu tajjeb, fi ħdan il-limiti planetarji” sa mhux aktar tard mill-2050, f’konformità ma’ dak li diġà huwa stabbilit fis-seba’ EAP. It-tmien EAP, bħala l-Programm ta’ Azzjoni Ambjentali ġenerali tal-Unjoni li jibqa’ għaddej sa mhux aktar mill-2030, imur lil hinn mill-Patt Ekoloġiku Ewropew. L-objettivi prijoritarji tat-tmien EAP jistabbilixxu direzzjoni għat-tfassil tal-politika tal-Unjoni, li tibni fuq, iżda mhux biss, l-impenji tal-istrateġiji u l-inizjattivi tal-Patt Ekoloġiku Ewropew, bħall-Istrateġija għall-Bijodiversità għall-2030, il-Pjan ta’ Azzjoni għal Ekonomija Ċirkolari l-ġdid, l-Istrateġija dwar is-Sustanzi Kimiċi għas-Sostenibbiltà u l-Pjan ta’ Azzjoni ta’ Tniġġis Żero.

(12)

Il-Ftehim ta’ Pariġi adottat fil-qafas tal-Konvenzjoni Qafas tan-Nazzjonijiet Uniti dwar it-Tibdil fil-Klima (7) (“il-Ftehim ta’ Pariġi”) għandu l-għan li jsaħħaħ ir-rispons globali għat-theddida tat-tibdil fil-klima, inkluż billi ż-żieda fit-temperatura medja globali tinżamm sew taħt iż-2 °C ’il fuq mil-livelli preindustrijali u billi jitkomplew l-isforzi biex iż-żieda fit-temperatura tiġi limitata għal 1,5 °C ’il fuq mil-livelli preindustrijali, filwaqt li jiġi rikonoxxut li dan inaqqas b’mod sinifikanti r-riskji u l-effetti tat-tibdil fil-klima.

(13)

It-tmien EAP jifforma l-bażi biex jinkisbu l-objettivi relatati mal-ambjent u l-klima definiti fl-Aġenda 2030 tan-NU u l-SDGs tagħha, u jenħtieġ li jkun allinjat mal-għanijiet tal-Ftehim ta’ Pariġi, il-Konvenzjoni ta’ Rio u ftehimiet internazzjonali rilevanti oħra. It-tmien EAP jippermetti wkoll bidla sistemika lejn ekonomija tal-Unjoni li tiżgura l-benesseri fi ħdan il-limiti planetarji fejn it-tkabbir ikun riġenerattiv u jenħtieġ li jiżgura wkoll li t-tranżizzjoni ekoloġika ssir b’mod ġust u inklużiv, filwaqt li jingħata kontribut għal tnaqqis fl-inugwaljanzi. Skont mudell żviluppat miċ-Ċentru ta’ Reżiljenza ta’ Stokkolma, it-twettiq tal-SDGs ambjentali u relatati mal-klima jirfed l-SDGs soċjali u ekonomiċi għax is-soċjetajiet u l-ekonomiji tagħna jiddependu fuq bijosfera b’saħħitha u għax l-iżvilupp sostenibbli jista’ jseħħ biss fi spazju operattiv sikur ta’ pjaneta stabbli u reżiljenti. It-twettiq tal-SDGs min-naħa tal-Unjoni u l-appoġġ tagħha għall-pajjiżi terzi biex jagħmlu l-istess se jkun essenzjali jekk l-Unjoni trid turi sens ta’ tmexxija globali fit-twettiq tat-tranżizzjonijiet relatati mas-sostenibbiltà.

(14)

L-azzjoni biex jintlaħqu l-objettivi ambjentali u klimatiċi tal-Unjoni trid issir id f’id mal-implimentazzjoni tal-Pilastru Ewropew tad-Drittijiet Soċjali.

(15)

Skont l-Artikolu 191(2) tat-TFUE, il-politika ambjentali tal-Unjoni hi li timmira għal livell għoli ta’ protezzjoni filwaqt li titqies id-diversità tas-sitwazzjonijiet fid-diversi reġjuni tal-Unjoni u trid tkun imsejsa fuq il-prinċipju ta’ prekawzjoni u fuq il-prinċipji li jenħtieġ li tittieħed azzjoni preventiva, li l-ħsara lill-ambjent, bħala prijorità, tissewwa f’ras il-għajn, u li min iniġġes iħallas.

(16)

It-tmien EAP jenħtieġ li jħaffef it-tranżizzjoni ekoloġika, b’mod ġust u inklużiv, lejn ekonomija ċirkolari newtrali għall-klima, sostenibbli, mhux tossika, effiċjenti fl-użu tar-riżorsi, ibbażata fuq l-enerġija rinnovabbli, reżiljenti u kompetittiva li tagħti lura lill-pjaneta aktar milli tieħu. It-tranżizzjoni ekoloġika jenħtieġ li ssir fil-kuntest ta’ ekonomija tal-benesseri sostenibbli fejn it-tkabbir ikun riġenerattiv u li tippermetti bidla sistemika, tirrikonoxxi li l-benesseri u l-prosperità tas-soċjetajiet tagħna jiddependu fuq klima stabbli, ambjent b’saħħtu u ekosistemi b’saħħithom u tipprovdi spazju operattiv sikur fi ħdan il-limiti planetarji. Filwaqt li l-popolazzjoni globali u d-domanda għar-riżorsi naturali qed ikomplu jikbru, l-attività ekonomika jenħtieġ li tiżviluppa b’mod sostenibbli li ma jagħmilx ħsara iżda, għall-kuntrarju, treġġa’ lura t-tibdil fil-klima, tipproteġi, tirrestawra u ttejjeb l-istat tal-ambjent inkluż billi twaqqaf u treġġa’ lura t-telf tal-bijodiversità, tipprevjeni d-degradazzjoni ambjentali, tipproteġi s-saħħa u l-benesseri minn riskji u impatti ambjentali negattivi, tipprevjeni u timminimizza t-tniġġis u tirriżulta fiż-żamma u t-tisħiħ tal-kapital naturali u l-promozzjoni ta’ bioekonomija sostenibbli, biex b’hekk tiġi żgurata l-abbundanza ta’ riżorsi rinnovabbli u mhux rinnovabbli. Permezz tal-innovazzjoni u r-riċerka kontinwa, it-trasformazzjoni tal-produzzjoni u x-xejriet tal-konsum, kif ukoll l-adattament għal sfidi ġodda u l-ħolqien konġunt, l-ekonomija tal-benesseri ssaħħaħ ir-reżiljenza u tipproteġi l-benesseri tal-ġenerazzjonijiet preżenti u futuri.

(17)

Jenħtieġ li t-tmien EAP jistabbilixxi objettivi tematiċi prijoritarji fl-oqsma tal-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima, l-adattament għat-tibdil fil-klima, il-protezzjoni u r-restawr tal-bijodiversità terrestri u tal-baħar, ekonomija ċirkolari mhux tossika, ambjent bi tniġġis żero u minimizzazzjoni tal-pressjonijiet ambjentali mill-produzzjoni u l-konsum fis-setturi kollha tal-ekonomija. Dawk l-objettivi tematiċi prijoritarji, li jindirizzaw kemm l-ixprunaturi kif ukoll l-impatti tal-ħsara ambjentali, huma interkonnessi b’mod inerenti u għalhekk jirrikjedu approċċ sistemiku biex jinkisbu. Barra minn hekk, it-tmien EAP jenħtieġ li jidentifika l-kundizzjonijiet abilitanti biex jintlaħqu, b’mod koerenti, l-objettivi fit-tul u l-prijoritajiet tematiċi għall-atturi kollha involuti.

(18)

Jenħtieġ li l-valutazzjonijiet tal-impatt imwettqa fil-kuntest tat-tmien EAP iqisu l-firxa sħiħa tal-effetti immedjati u fit-tul fuq l-ambjent u l-klima bħala parti minn analiżi integrata tal-effetti ekonomiċi, soċjali u ambjentali, inklużi l-effetti kumulattivi tagħhom, kif ukoll il-prezz tal-azzjoni u n-nuqqas ta’ azzjoni. Jenħtieġ li dawk il-valutazzjonijiet tal-impatt ikunu bbażati fuq konsultazzjoni wiesgħa u trasparenti, u fi żmien tmien ġimgħat mill-għeluq ta’ konsultazzjoni pubblika, jenħtieġ li l-Kummissjoni tippreżenta feedback dettaljat dwar it-tweġibiet għall-konsultazzjoni mal-partijiet ikkonċernati, b’distinzjoni bejn il-kontributi minn tipi differenti ta’ partijiet ikkonċernati.

(19)

It-tranżizzjoni lejn ekonomija tal-benesseri, fejn it-tkabbir ikun riġenerattiv, hija inkorporata fit-tmien EAP u hija minquxa fl-objettivi prijoritarji kemm għall-2030 kif ukoll għall-2050. Sabiex tiġi żgurata dik it-tranżizzjoni, huwa neċessarju li l-Unjoni tiżviluppa approċċ aktar olistiku għat-tfassil tal-politika, fost l-oħrajn bl-użu ta’ tabella sommarja li tkejjel il-progress ekonomiku, soċjali u ambjentali “lil hinn mill-PDG”. Indikatur sommarju stabbilit bħala parti mill-isforzi tal-Unjoni biex timplimenta l-Aġenda 2030 tan-NU jiġbor fil-qosor l-indikaturi eżistenti u l-proċessi ta’ monitoraġġ, filwaqt li jagħti wkoll informazzjoni dwar id-distanza għall-mira, fejn possibbli, u fl-aħħar mill-aħħar iservi bħala sommarju politiku ta’ gwida għat-tfassil tal-politika. Għaldaqstant, l-iżvilupp ta’ tali sett ta’ indikaturi huwa inkluż bħala kundizzjoni abilitanti fit-tmien EAP.

(20)

Il-Programm tan-NU għall-Ambjent u l-Forum Globali tal-OECD dwar l-Ambjent enfasizzaw li l-bidliet ambjentali jħallu effetti speċifiċi skont il-ġeneru. Ir-rwoli differenzjati skont il-ġeneru jikkawżaw ukoll vulnerabbiltajiet differenzjati fin-nisa u l-irġiel għall-effetti tat-tibdil fil-klima, u l-impatti tat-tibdil fil-klima jiggravaw l-inugwaljanzi bejn il-ġeneri. Għaldaqstant teżisti l-ħtieġa ta’ perspettiva tal-ġeneru fir-rigward tal-azzjonijiet u l-għanijiet relatati mal-kisba tal-objettivi prijoritarji tat-tmien EAP sabiex ikun żgurat li d-differenzi bejn il-ġeneri ma jiġux perpetwati.

(21)

L-Artikolu 35 tar-Regolament (UE) 2018/1999 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill (8) jistipula li r-rapport dwar l-Istat tal-Unjoni tal-Enerġija għandu jinkludi element dwar il-progress tal-Istati Membri lejn l-eliminazzjoni gradwali tas-sussidji tal-enerġija, partikolarment għall-fjuwils fossili. L-Artikolu 17 ta’ dak ir-Regolament jipprevedi li l-Kummissjoni, assistita mill-Kumitat tal-Unjoni tal-Enerġija, għandha tadotta atti ta’ implimentazzjoni, inkluża metodoloġija għar-rapportar dwar it-tneħħija gradwali tas-sussidji tal-enerġija, partikolarment għall-fjuwils fossili. Barra minn hekk, abbażi tar-riżultati ta’ studju li għaddej bħalissa, il-Kummissjoni se tappoġġa lill-Istati Membri fl-eliminazzjoni gradwali ta’ sussidji oħra li jagħmlu ħsara lill-ambjent.

(22)

Biex jiġu ssodisfati l-ħtiġijiet tal-Istrateġija tal-UE għall-Bijodiversità għall-2030, inklużi l-prijoritajiet ta’ investiment għal Natura 2000 u l-infrastruttura ekoloġika, il-Kummissjoni vvalutat li mill-inqas EUR 20 biljun fis-sena jenħtieġ li jiġu rilaxxati għall-infiq fuq in-natura. Dan se jirrikjedi l-mobilizzazzjoni ta’ finanzjament privat u pubbliku fil-livell nazzjonali u tal-Unjoni, inkluż permezz ta’ firxa ta’ programmi differenti.

(23)

F’konformità mal-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tal-14 ta’ Ottubru 2020 intitolata ‘Strateġija dwar is-Sustanzi Kimiċi għas-Sostenibbiltà Lejn Ambjent Ħieles mit-Tossiċità’, it-tmien EAP jenħtieġ li jappoġġa l-isforzi tal-Unjoni biex tippromwovi l-ġestjoni tajba tas-sustanzi kimiċi permezz ta’ kooperazzjoni u sħubiji internazzjonali, f’fora bilaterali, reġjonali u multilaterali kif ukoll f’kooperazzjoni ma’ pajjiżi terzi. F’konformità mal-impenji internazzjonali, l-Unjoni se tiżgura li s-sustanzi kimiċi perikolużi pprojbiti fl-Unjoni ma jiġux prodotti għall-esportazzjoni, inkluż billi temenda l-leġiżlazzjoni relevanti jekk u kif ikun meħtieġ.

(24)

Kemm fl-Unjoni kif ukoll globalment, l-art u l-ħamrija qed ikomplu jiġu degradati minn firxa wiesgħa ta’ attivitajiet min-naħa tal-bniedem, bħall-ġestjoni ħażina tal-art, it-tibdil fl-użu tal-art, prattiki agrikoli insostenibbli, l-abbandun tal-art, it-tniġġis, prattiki forestali insostenibbli u l-issiġillar tal-ħamrija, u minħabba t-telf tal-bijodiversità u t-tibdil fil-klima, spiss flimkien ma’ fatturi oħra, u b’hekk jitnaqqsu l-kapaċità tal-art u tal-ħamrija li jipprovdu servizzi u funzjonijiet ekosistemiċi.

(25)

Is-sistema alimentari globali, inklużi l-agrikoltura, is-sajd u l-akkwakultura, għadha fost il-muturi ewlenin tat-tibdil fil-klima u d-degradazzjoni ambjentali, inkluża d-deforestazzjoni globali. Fl-Unjoni, it-trasformazzjoni tas-sistema alimentari tal-Unjoni hija meħtieġa sabiex tiġi żgurata l-kisba tal-objettivi prijoritarji tat-tmien EAP.

(26)

Skont ir-rapport tal-Workshop dwar il-Bijodiversità u l-Pandemiji tad-29 ta’ Ottubru 2020 maħruġ mill-Pjattaforma Intergovernattiva tal-Politika tax-Xjenza dwar il-Bijodiversità u s-Servizzi Ekosistemiċi (IPBES), il-kawżi sottostanti tal-pandemiji huma l-istess bidliet ambjentali globali li jwasslu għat-telf tal-bijodiversità u t-tibdil fil-klima, inkluż it-tibdil fl-użu tal-art, l-espansjoni u l-intensifikazzjoni agrikola, u l-kummerċ u l-konsum tal-organiżmi selvaġġi, u fatturi oħra. It-tibdil fil-klima ġie implikat fit-tfaċċar tal-mard u x’aktarx se jikkawża riskju pandemiku sostanzjali fil-futur, filwaqt li t-telf tal-bijodiversità huwa assoċjat ukoll mat-trasformazzjoni tal-pajsaġġi u f’xi każijiet jista’ jwassal għal żieda fir-riskju ta’ mard emerġenti. Skont ir-rapport, il-prezz tan-nuqqas ta’ azzjoni huwa ferm akbar mill-prezz tal-implimentazzjoni ta’ strateġiji globali għall-prevenzjoni ta’ pandemiji bbażati fuq it-tnaqqis tal-kummerċ tal-organiżmi selvaġġi u t-tibdil fl-użu tal-art u ż-żieda tas-sorveljanza ta’ “Saħħa Waħda”.

(27)

Il-pandemija tal-COVID-19, li wasslet għal kriżi ekonomika u sanitarja globali bla preċedent, reġgħet uriet l-importanza li jiġi applikat l-approċċ multisettorjali ta’ “Saħħa Waħda” fit-tfassil tal-politika, li jirrikonoxxi li s-saħħa tal-bniedem tiddependi fuq l-istat tal-ambjent u hija marbuta mal-komponenti u l-fatturi tagħha, inkluża s-saħħa tal-annimali, u li l-azzjonijiet biex jiġi indirizzat it-theddid għas-saħħa jenħtieġ li jqisu l-kumplessità tal-interrelazzjonijiet sanitarji u ambjentali. Jenħtieġ li t-tmien EAP jikkontribwixxi għall-integrazzjoni sħiħa tal-approċċ “Saħħa Waħda” fil-livelli kollha tat-tfassil tal-politika.

(28)

Il-progress lejn ir-rikonoxximent tad-dritt għal ambjent nadif, b’saħħtu u sostenibbli, kif stabbilit fir-Riżoluzzjoni 48/13 tal-Kunsill tad-Drittijiet tal-Bniedem tan-Nazzjonijiet Uniti, huwa kundizzjoni abilitanti biex jinkisbu l-objettivi prijoritarji tat-tmien EAP.

(29)

It-terminu “approċċ ekosistemiku” li ġie stabbilit fil-qafas tal-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Diversità Bijoloġika huwa strateġija għall-ġestjoni integrata tal-art, l-ilma u r-riżorsi ħajjin li jippromwovi l-konservazzjoni u l-użu sostenibbli b’mod ekwu sabiex jgħin biex jintlaħaq bilanċ bejn it-tliet objettivi ta’ dik il-Konvenzjoni, jiġifieri, il-konservazzjoni, l-użu sostenibbli u l-kondiviżjoni tal-benefiċċji tad-diversità bijoloġika.

(30)

Skont ir-rapport tal-EEA “Nature-based solutions in Europe: Policy, knowledge and practice for climate change adaptation and disaster risk reduction”, is-soluzzjonijiet ibbażati fuq in-natura (NBS) għall-adattament għat-tibdil fil-klima u t-tnaqqis tar-riskju ta’ diżastri huma azzjonijiet li jaħdmu man-natura u jtejbuha biex jirrestawraw u jipproteġu l-ekosistemi u jgħinu lis-soċjetà tadatta ruħha għall-impatti tat-tibdil fil-klima u tnaqqas il-pass ta’ tisħin ulterjuri, filwaqt li jipprovdu diversi benefiċċji addizzjonali. L-implimentazzjoni tal-NBS jenħtieġ li tkun koerenti mal-objettivi prijoritarji tat-tmien EAP.

(31)

Il-kontabbiltà tal-kapital naturali, għodda li għandha l-għan li tkejjel il-bidliet fl-istokk tal-kapital naturali f’varjetà ta’ skali u li tintegra l-valur tas-servizzi ekosistemiċi fis-sistemi tal-kontabbiltà u tar-rapportar, jenħtieġ li tappoġġa l-kejl tal-progress lejn miri u miżuri ambizzjużi biex jitnaqqsu l-emissjonijiet ta’ gassijiet serra u tiġi protetta u restawrata l-bijodiversità, li hija ma tistax tissostitwixxi.

(32)

L-ekosistemi marittimi u kostali, bħalma huma l-mangrovji, is-sikek tal-qroll, il-bwar salmastri u l-mergħat tal-algi, qed jiġu degradati u qed jintlaqtu negattivament minħabba prattiki dannużi, tniġġis u proċessi bħall-ewtrofikazzjoni u l-aċidifikazzjoni, li qed iħallu impatt fuq il-bijodiversità li jsostnu u s-servizzi u l-funzjonijiet tal-ekosistema li jipprovdu, kif ukoll il-kapaċità tagħhom li jaġixxu bħala bjar tal-karbonju. Hemm bżonn azzjoni urġenti biex jiġu protetti u rrestawrati l-ekosistemi marittimi u kostali, inkluż qiegħ l-oċean. Il-protezzjoni u l-preservazzjoni tal-oċeani jikkostitwixxu sfida globali u responsabbiltà kollettiva, u hemm bżonn li titqajjem kuxjenza u jitjieb il-litteriżmu dwar l-oċeani sabiex jitrawmu l-adozzjoni u l-implimentazzjoni ta’ miżuri effettivi mil-livelli kollha tas-soċjetà u l-atturi tagħha.

(33)

Id-degradazzjoni ambjentali u l-effetti negattivi tat-tibdil fil-klima huma mistennija li jkomplu jiżdiedu fis-snin li ġejjin, u l-aktar impatt sever se jkun fuq il-pajjiżi li qed jiżviluppaw u l-popolazzjonijiet vulnerabbli. Sabiex tgħin fil-bini tar-reżiljenza u tappoġġa lill-pajjiżi terzi fl-isforzi tagħhom biex jimmitigaw, u jadattaw, għat-tibdil fil-klima, kif ukoll jipproteġu l-bijodiversità, l-assistenza finanzjarja mill-Unjoni u l-Istati Membri lil pajjiżi terzi jenħtieġ li tippromwovi l-Aġenda 2030 tan-NU, il-Ftehim ta’ Pariġi u l-qafas globali għal wara l-2020 tal-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Diversità Bijoloġika u tkun konformi mal-objettivi prijoritarji tat-tmien EAP. Barra minn hekk, jenħtieġ li l-Unjoni u l-Istati Membri jiżguraw ukoll li l-Ftehim ta’ Pariġi u ftehimiet internazzjonali oħra dwar il-klima u l-ambjent jiġu implimentati b’modi li jirriflettu l-prinċipji ta’ ekwità u ta’ responsabbiltajiet komuni iżda differenzjati u l-kapaċitajiet rispettivi, kif stabbilit ukoll fl-Artikolu 2(2) tal-Ftehim ta’ Pariġi.

(34)

Id-diplomazija ekoloġika u l-kooperazzjoni msaħħa mal-pajjiżi terzi, inklużi l-pajjiżi li qed jiżviluppaw, u appoġġ lil governanza ambjentali globali tajba, inklużi l-promozzjoni tal-aċċess għall-informazzjoni, il-parteċipazzjoni tal-pubbliku fit-teħid tad-deċiżjonijiet u l-aċċess għall-ġustizzja fi kwistjonijiet ambjentali, huma kruċjali biex jinkisbu l-SDGs kif ukoll l-objettivi ambjentali u klimatiċi tal-Unjoni. Huwa wkoll essenzjali li jiġu żgurati sinerġiji u koerenza bejn il-politiki kollha interni u esterni tal-Unjoni, inklużi l-politiki u l-ftehimiet kummerċjali, u aderenza mal-Koerenza tal-Politiki għall-Iżvilupp Sostenibbli.

(35)

Billi l-politika ambjentali hija deċentralizzata ħafna, jenħtieġ li tittieħed azzjoni biex jinkisbu l-objettivi prijoritarji tat-tmien EAP f’livelli differenti ta’ governanza, jiġifieri fil-livelli tal-Unjoni, nazzjonali, reġjonali u lokali, b’approċċ kollaborattiv għall-governanza f’diversi livelli. Monitoraġġ, implimentazzjoni, infurzar u kontabbiltà effiċjenti huma essenzjali, u l-governanza effettiva hija neċessarja sabiex tiġi żgurata koerenza bejn il-politiki. L-approċċ integrat għall-iżvilupp u l-implimentazzjoni tal-politika jenħtieġ li jissaħħaħ bil-ħsieb li jiġu massimizzati s-sinerġiji bejn l-objettivi ambjentali, soċjali u ekonomiċi billi jiġu skrinjati sistematikament u, jekk ikun xieraq, evalwati l-kompromessi potenzjali bejniethom, kif ukoll jiġu evalwati sistematikament il-ħtiġijiet tal-gruppi vulnerabbli u emarġinati. Jenħtieġ li dan l-approċċ deċentralizzat u integrat jissodisfa l-ħtiġijiet speċifiċi tar-reġjuni kollha, inklużi ż-żoni urbani u rurali u r-reġjuni ultraperiferiċi. Barra minn hekk, l-aċċess għall-informazzjoni ambjentali, il-parteċipazzjoni tal-pubbliku fit-teħid ta’ deċiżjonijiet ambjentali, kif ukoll l-aċċess għall-ġustizzja, inkluż id-djalogu trasparenti mal-awtoritajiet pubbliċi u bejniethom fil-livelli kollha tat-teħid tad-deċiżjonijiet, l-atturi mhux governattivi u l-pubbliku ġenerali skont il-Konvenzjoni dwar l-aċċess għall-informazzjoni, il-parteċipazzjoni tal-pubbliku fit-teħid tad-deċiżjonijiet u l-aċċess għall-ġustizzja fi kwistjonijiet ambjentali (9) (“il-Konvenzjoni ta’ Aarhus”), huma importanti biex jiġi żgurat is-suċċess tat-tmien EAP.

(36)

Il-Kummissjoni jenħtieġ li tivvaluta l-progress fil-kisba tal-objettivi prijoritarji tat-tmien EAP mill-Unjoni u l-Istati Membri fil-kuntest tat-tranżizzjoni ġusta u inklużiva lejn is-sostenibbiltà, il-benesseri u r-reżiljenza fi ħdan il-limiti planetarji. Dan huwa konformi mat-talbiet tal-Kapijiet ta’ Stat jew ta’ Gvern tal-Istati Membri fid-dikjarazzjoni ta’ Porto, tal-Kunsill fil-konklużjonijiet tiegħu tal-24 ta’ Ottubru 2019 dwar l-Ekonomija tal-Benesseri u tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew fid-Dokument ta’ Riflessjoni tiegħu “Lejn Ewropa Sostenibbli sal-2030” għall-kejl tal-prestazzjoni ekonomika u l-progress tas-soċjetà “lil hinn mill-PDG”, u l-mixja lejn l-użu tal-benesseri bħala kumpass għall-politika, li hija appoġġata wkoll mill-OECD.

(37)

Il-valutazzjoni tal-progress lejn il-kisba tal-objettivi prijoritarji tat-tmien EAP għandha tirrifletti l-aħħar żviluppi fir-rigward tad-disponibbiltà u r-rilevanza tad-data u l-indikaturi. Jenħtieġ li tkun koerenti mal-għodod ta’ monitoraġġ jew governanza u mingħajr preġudizzju għalihom, li jkopru aspetti aktar speċifiċi tal-politika ambjentali u klimatika, bħal b’mod partikolari, ir-Regolament (UE) 2018/1999, ir-Rieżami tal-Implimentazzjoni Ambjentali, imħabbra mill-Kummissjoni fil-komunikazzjoni tagħha tas-27 ta’ Mejju 2016 intitolata ‘It-twassil tal-benefiċċji tal-politiki ambjentali tal-UE permezz ta’ Analiżi regolari tal-Implimentazzjoni Ambjentali’, u għodod ta’ monitoraġġ relatati ma’ ekonomija ċirkolari, mat-tniġġis żero, mal-bijodiversità, mal-arja, mal-ilma, mal-ħamrija, mal-iskart, jew ma’ kwalunkwe politika ambjentali oħra. Flimkien ma’ għodod użati fis-Semestru Ewropew, il-Monitoraġġ tal-SDGs tal-Eurostat u fil-komunikazzjoni tal-Kummissjoni tad-9 ta’ Settembru 2020 bit-titolu “Rapport tal-Prospettiva Strateġika tal-2020”, il-valutazzjoni tal-progress lejn il-kisba tal-objettivi prijoritarji tat-tmien EAP jenħtieġ li tifforma parti minn sett trasversali, koerenti u interkonness ta’ għodod ta’ monitoraġġ u governanza li jkopri mhux biss fatturi ambjentali iżda wkoll fatturi soċjali u ekonomiċi.

(38)

L-iżvilupp ulterjuri tal-bażi ta’ għarfien dwar il-limiti planetarji u l-impronti ambjentali, u l-iżvilupp ta’ settijiet ta’ indikaturi rilevanti, huma importanti fid-dawl tal-objettivi prijoritarji tat-tmien EAP, b’mod partikolari l-objettiv prijoritarju tiegħu fit-tul.

(39)

Hemm bżonn data u indikaturi robusti u sinifikanti sabiex isir monitoraġġ tal-progress magħmul biex jinkisbu l-objettivi tat-tmien EAP. Il-Kummissjoni, l-EEA u aġenziji rilevanti oħra jenħtieġ li jaċċessaw, jużaw mill-ġdid u jibnu fuq id-data u l-indikaturi pprovduti mill-Istati Membri skont l-atti legali applikabbli tal-Unjoni. Barra minn hekk, jenħtieġ li jintużaw sorsi oħra ta’ data, bħal data satellitari u informazzjoni pproċessata meħuda mill-Programm ta’ Osservazzjoni tad-Dinja (Copernicus) tal-Unjoni, is-Sistema Ewropea ta’ Informazzjoni dwar in-Nirien fil-Foresti, is-Sistema Ewropea ta’ Informazzjoni dwar il-Bijodiversità għall-Ewropa, is-Sistema ta’ Identifikazzjoni tal-Irqajja’ tal-Art u s-Sistema Ewropea ta’ Sensibilizzazzjoni dwar l-Għargħar, u pjattaformi ta’ data bħan-Network Ewropew ta’ Osservazzjoni u Data Marittima u l-Pjattaforma ta’ Informazzjoni għall-Monitoraġġ tas-Sustanzi Kimiċi. L-applikazzjoni ta’ għodod diġitali moderni u intelliġenza artifiċjali tippermetti d-data tiġi ġestita u analizzata b’mod effettiv u b’hekk tnaqqas il-piż amministrattiv filwaqt li żżid il-puntwalità u l-kwalità. Biex jiġi vvalutat il-progress lejn il-kisba tal-objettivi ta’ prijorità tat-tmien EAP, jistgħu jintużaw miri li ma jkunux legalment vinkolanti flimkien ma’ miri legalment vinkolanti stabbiliti fil-liġi tal-Unjoni.

(40)

Barra minn hekk, skont ir-rekwiżiti stabbiliti fid-Direttivi 2003/4/KE (10), 2007/2/KE (11) u (UE) 2019/1024 (12) tal-Parlament Ewropew u l-Kunsill, l-Istati Membri jenħtieġ li jiżguraw li d-data, l-informazzjoni u l-indikaturi rilevanti għall-monitoraġġ tal-implimentazzjoni tat-tmien EAP ikunu disponibbli liberament, mhux diskriminatorji, b’aċċess miftuħ, adegwat, ta’ kwalità għolja, komparabbli, aġġornati, faċli għall-utent u aċċessibbli faċilment online.

(41)

Sabiex jinkisbu l-objettivi prijoritarji tat-tmien EAP, l-EEA u l-Aġenzija Ewropea għas-Sustanzi Kimiċi (ECHA), kif ukoll l-Istati Membri, jenħtieġ li jkunu mgħammra b’kapaċità adegwata u riżorsi suffiċjenti biex jiżguraw bażi ta’ għarfien u evidenza soda, aċċessibbli u trasparenti biex jappoġġaw l-implimentazzjoni tal-prijoritajiet strateġiċi tal-Patt Ekoloġiku Ewropew u l-valutazzjoni tal-progress taħt it-tmien EAP. Fejn rilevanti, korpi u aġenziji oħra wkoll jenħtieġ li jkunu involuti u jikkontribwixxu għall-implimentazzjoni ta’ dawk il-prijoritajiet strateġiċi u għal dik il-valutazzjoni tal-progress.

(42)

L-Artikolu 192(3), l-ewwel subparagrafu, tat-TFUE jipprevedi li huma l-Parlament Ewropew u l-Kunsill, li jaġixxu skont il-proċedura leġiżlattiva ordinarja, li għandhom jadottaw programmi ta’ azzjoni ġenerali li jistabbilixxu l-objettivi prijoritarji li jridu jinkisbu fil-qasam tal-politika tal-Unjoni dwar l-ambjent. Peress li l-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar il-Patt Ekoloġiku Ewropew fiha pjan direzzjonali tal-azzjonijiet ewlenin relevanti għall-qasam ambjentali u klimatiku fis-snin li ġejjin, eċċezzjonalment din id-Deċiżjoni ma tiddefinixxix azzjonijiet biex jinkisbu l-objettivi prijoritarji tagħha għall-perijodu sal-2025. Madankollu, se jkun hemm bżonn li dan isir għall-perijodu ta’ wara l-istabbiliment tal-azzjonijiet ewlenin tal-Patt Ekoloġiku Ewropew, li huwa mistenni li jseħħ sal-2024, biex jiġi żgurat li l-objettivi tematiċi prijoritarji stabbiliti f’din id-Deċiżjoni jkunu jistgħu jinkisbu u li t-tmien EAP ikompli jistabbilixxi l-viżjoni ġenerali tal-politika ambjentali tal-Unjoni. Dan huwa meħtieġ ukoll sabiex jiġu rispettati l-prerogattivi tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill skont l-Artikolu 192(3), l-ewwel subparagrafu, tat-TFUE, mingħajr preġudizzju għall-prerogattivi tal-Kummissjoni skont l-Artikolu 17 tat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea (TUE). Għal dak il-għan, jenħtieġ li jkun hemm rieżami ta’ nofs it-terminu mwettaq mill-Kummissjoni sal-31 ta’ Marzu 2024, segwit, fejn xieraq, sabiex jinkisbu l-objettivi tematiċi prijoritarji, sal-31 ta’ Marzu 2025, minn proposta leġislattiva li żżid anness ma’ din id-Deċiżjoni.

(43)

Sabiex jitqiesu l-objettivi politiċi li qed jevolvu u l-progress li sar, it-tmien EAP jenħtieġ li jiġi evalwat mill-Kummissjoni fl-2029. Il-Kummissjoni jenħtieġ li tippreżenta rapport lill-Parlament Ewropew u lill-Kunsill li jkun fih is-sejbiet ewlenin ta’ dik l-evalwazzjoni, segwit, jekk xieraq, bi proposta leġiżlattiva għall-programm ta’ azzjoni ambjentali li jmiss. Tali proposta leġiżlattiva jenħtieġ li tiġi ppreżentata fi żmien utli, bil-ħsieb li jiġi evitat distakk bejn it-tmien u d-disa’ EAP.

(44)

Minħabba li l-objettivi ta’ din id-Deċiżjoni ma jistgħux jinkisbu b’mod suffiċjenti mill-Istati Membri iżda jistgħu pjuttost, minħabba l-iskala u l-effetti tal-programm ta’ azzjoni propost, jinkisbu aħjar fil-livell tal-Unjoni, l-Unjoni tista’ tadotta miżuri, f’konformità mal-prinċipju tas-sussidjarjetà kif stabbilit fl-Artikolu 5 tat-TUE. B’konformità mal-prinċipju tal-proporzjonalità, kif stabbilit f’dak l-Artikolu, din id-Direttiva ma tmurx lil hinn minn dak li huwa meħtieġ sabiex jintlaħqu dawk l-objettivi,