Αξιολόγηση και παρακολούθηση Σένγκεν

 

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Κανονισμός (ΕΕ) 2022/922 σχετικά με τη θέσπιση και τη λειτουργία μηχανισμού αξιολόγησης και παρακολούθησης για την επαλήθευση της εφαρμογής του κεκτημένου του Σένγκεν

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ;

Ο κανονισμός θεσπίζει μηχανισμό αξιολόγησης και παρακολούθησης ώστε να διασφαλίσει ότι οι χώρες του χώρου Σένγκεν εφαρμόζουν το κεκτημένο του Σένγκεν αποτελεσματικά, διατηρώντας την εύρυθμη λειτουργία του χώρου Σένγκεν. Το πρόγραμμα επιδιώκει:

• να συμβάλει στη διατήρηση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και των χωρών που συνδέονται με τον χώρο Σένγκεν·
• να ενισχύσει την ελεύθερη κυκλοφορία στην ΕΕ·
• να διασφαλίσει την ασφάλεια και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Όλα τα κράτη μέλη συμμετέχουν στον χώρο χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα σε κάποιο βαθμό. Επί του παρόντος, 23 κράτη μέλη εφαρμόζουν το κεκτημένο του Σένγκεν εξ ολοκλήρου, καθώς και οι τέσσερις χώρες της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών, Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία και Ελβετία, καθώς και οι χώρες που συνδέονται με τον χώρο Σένγκεν. Η Βουλγαρία, η Κύπρος και η Ρουμανία, σύμφωνα με τις αντίστοιχες πράξεις προσχώρησής τους, πρόκειται σύντομα να γίνουν μέρος του χώρου Σένγκεν. Από την 1η Ιανουαρίου 2023, το κεκτημένο του Σένγκεν εφαρμόζεται πλήρως στην Κροατία [Απόφαση του Συμβουλίου (ΕΕ) 2022/2451]. Η Ιρλανδία δεν είναι μέρος του χώρου Σένγκεν, παρόλο που συμμετέχει στα μέρη του κεκτημένου που σχετίζονται με την αστυνομική και δικαστική συνεργασία, συμπεριλαμβανομένου του συστήματος πληροφοριών Σένγκεν.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Συνεργασία

Τα κράτη μέλη, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να συνεργάζονται πλήρως προκειμένου να διασφαλίζεται η αποτελεσματική εφαρμογή του κανονισμού και να παραμένει πλήρως ενημερωμένο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με σημαντικές εξελίξεις. Η ομότιμη φύση και η ενεργή συμμετοχή των κρατών μελών είναι μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά της αξιολόγησης Σένγκεν.

Αξιολογήσεις και παρακολούθηση

Οι αξιολογήσεις, ορισμένες εκ των οποίων δύνανται να διεξάγονται με σύντομη προειδοποίηση, μπορούν να είναι:

• πρώτες·
• περιοδικές·
• απροειδοποίητες:
  • προκειμένου να αξιολογηθεί πώς το κεκτημένο του Σένγκεν εφαρμόζεται σε εσωτερικά σύνορα,
  • κατόπιν συστημικών προβλημάτων που θα μπορούσαν ενδεχομένως να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στον χώρο, συμπεριλαμβανομένων απειλών για τη δημόσια πολιτική ή τη διεθνή ασφάλεια,
  • όταν κάποιο κράτος μέλος ενδέχεται να αμελεί σε σοβαρό βαθμό τις υποχρεώσεις του ή ενδέχεται να γίνονται σοβαρές παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων· ή
• θεματικές, για την αξιολόγηση του τρόπου που εφαρμόζονται οι νομοθετικές αλλαγές ή οι νέες πολιτικές.

Η παρακολούθηση περιλαμβάνει:

• επανεξέταση των σχεδίων δράσης και των εκθέσεων συνέχειας που υποβάλλονται από κράτη μέλη·
• νέες επισκέψεις· και
• επισκέψεις επαλήθευσης.

Οι δραστηριότητες αξιολόγησης και παρακολούθησης διενεργούνται, κατά κύριο λόγο, μέσω επισκέψεων και ερωτηματολογίων και, κατ’ εξαίρεση, μέσω άλλων εξ αποστάσεως μεθόδων.

Συνεργασία με όργανα και οργανισμούς της ΕΕ

Η Επιτροπή συνεργάζεται με όργανα και οργανισμούς της ΕΕ, ιδίως με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex), τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου (Ευρωπόλ), τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη λειτουργική διαχείριση συστημάτων ΤΠ μεγάλης κλίμακας στον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης (eu-LISA) και τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA).

Η Επιτροπή δύναται να ζητά από όργανα της ΕΕ να παρέχουν στατιστικά δεδομένα ή αναλύσεις κινδύνου ώστε να είναι πιο ενήμερη για ενδεχόμενες μελλοντικές απειλές και ώστε να διασφαλίσει την εσωτερική ασφάλεια της ΕΕ κατά την έννοια του κανονισμού (ΕΕ) 2019/1896.

Συνεργασία με Frontex και Ευρωπόλ

Ο Frontex υποβάλει μια ετήσια ανάλυση κινδύνου που καλύπτει σχετικές πτυχές της ολοκληρωμένης διαχείρισης συνόρων, προκειμένου να συνδράμει στο ετήσιο πρόγραμμα αξιολόγησης, συμπεριλαμβανομένων απροειδοποίητων αξιολογήσεων για το επόμενο έτος, με συστάσεις για:

• συγκεκριμένα τμήματα των εξωτερικών συνόρων·
• συγκεκριμένα σημεία διέλευσης των συνόρων· και
• συγκεκριμένες τοποθεσίες για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης με την οδηγία 2008/115/ΕΚ για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών (βλέπε σύνοψη).

Η Ευρωπόλ παρέχει εμπειρογνωσία, αναλύσεις, εκθέσεις και άλλες πληροφορίες.

Προγράμματα αξιολόγησης

Η Επιτροπή, κατόπιν διαβούλευσης με τα όργανα της ΕΕ, και με βάση τις αναλύσεις κινδύνου και άλλες πληροφορίες, θεσπίζει:

• ένα επταετές πολυετές πρόγραμμα αξιολόγησης, κατά τη διάρκεια του οποίου κάθε κράτος μέλος υφίσταται μία περιοδική αξιολόγηση, και, αν κρίνεται απαραίτητο, θεματικές και απροειδοποίητες αξιολογήσεις·
• ένα ετήσιο πρόγραμμα αξιολόγησης.

Ομάδες αξιολόγησης

Οι αξιολογήσεις διεξάγονται από μικρές ομάδες που αποτελούνται από εμπειρογνώμονες από κράτη μέλη, εκπροσώπους της Επιτροπής και παρατηρητές από όργανα και οργανισμούς της ΕΕ.

Όλα τα μέλη των ομάδων και οι παρατηρητές πρέπει να διαθέτουν τα κατάλληλα προσόντα, μεταξύ άλλων, άριστες θεωρητικές γνώσεις και πείρα στους τομείς που καλύπτονται από τον μηχανισμό αξιολόγησης και παρακολούθησης, καθώς και άρτιες γνώσεις ως προς τις αρχές, τις διαδικασίες και τις τεχνικές αξιολόγησης.

Εκθέσεις και συνέχεια

Η έκθεση αξιολόγησης αναλύει τις ποιοτικές, ποσοτικές, επιχειρησιακές, διοικητικές και οργανωτικές πτυχές. Τα πορίσματα μπορούν να αποτιμηθούν ως εξής:

• βέλτιστη πρακτική,
• απαιτούνται βελτιώσεις, ή
• μη συμβατό.

Κατά κανόνα, η Επιτροπή διαβιβάζει την έκθεση και τις συστάσεις της εντός τεσσάρων εβδομάδων στο κράτος μέλος, το οποίο έχει στη διάθεσή του δύο εβδομάδες για να υποβάλλει παρατηρήσεις. Έπειτα εγκρίνεται μέσω εκτελεστικής πράξης εντός τεσσάρων μηνών.

Το αξιολογούμενο κράτος μέλος πρέπει:

• να υποβάλλει, εντός δύο μηνών από την έγκριση της έκθεσης, σχέδιο δράσης για την εφαρμογή όλων των συστάσεων·
• να υποβάλλει έκθεση προόδου στην Επιτροπή και στο Συμβούλιο ανά έξι μήνες.

Σοβαρές ελλείψεις

Τα κράτη μέλη ενημερώνονται σε περίπτωση σοβαρής έλλειψης και το αξιολογούμενο κράτος μέλος πρέπει να λάβει άμεσα διορθωτικά μέτρα. Το Συμβούλιο εγκρίνει συστάσεις και τα αξιολογούμενα κράτη μέλη πρέπει να υποβάλλουν σχέδιο δράσης εντός ενός μήνα.

Για την επαλήθευση της προόδου, η Επιτροπή διοργανώνει νέα επίσκεψη εντός 180 ημερών από την αξιολόγηση και επίσκεψη επαλήθευσης πριν από το κλείσιμο του σχεδίου δράσης.

Έκθεση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο

Η Επιτροπή υποβάλλει ετησίως στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λεπτομερή έκθεση σχετικά με τις αξιολογήσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά το προηγούμενο έτος, συμπεριλαμβανομένων των συμπερασμάτων από τις αξιολογήσεις, των διορθωτικών μέτρων που ελήφθησαν από τα κράτη μέλη και των βέλτιστων πρακτικών.

Μεταβατικές ρυθμίσεις

Ο νέος κανονισμός καταργεί τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1053/2013 (προηγούμενος κανονισμός).

• Τα πρώτα προγράμματα αξιολόγησης στο πλαίσιο του νέου κανονισμού πρέπει να θεσπιστούν μέχρι την 1η Δεκεμβρίου 2022 και να ξεκινήσουν την 1η Φεβρουαρίου 2023.
• Το πρώτο πολυετές πρόγραμμα αξιολόγησης πρέπει να λάβει υπόψη τις αξιολογήσεις που διεξάχθηκαν στο πλαίσιο του δεύτερου πολυετούς προγράμματος του παλιού κανονισμού και το οποίο θεσπίστηκε ως συνέχεια του εν λόγω προγράμματος.
• Οι εκθέσεις και οι συστάσεις για αξιολογήσεις πριν την 1η Φεβρουαρίου 2023 πρέπει να εγκρίνονται σύμφωνα με τον παλιό κανονισμό, ενώ οι δραστηριότητες συνέχειας και παρακολούθησης διεξάγονται με βάση τον νέο κανονισμό.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ;

Εφαρμόζεται από την 1η Οκτωβρίου 2022.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:

• Αξιολόγηση και παρακολούθηση Σένγκεν (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Κανονισμός (ΕΕ) 2022/922 του Συμβουλίου της 9 Ιουνίου 2022, σχετικά με τη θέσπιση και τη λειτουργία μηχανισμού αξιολόγησης και παρακολούθησης για την επαλήθευση της εφαρμογής του κεκτημένου του Σένγκεν και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1053/2013 (ΕΕ L 160 της 15.6.2022, σ. 1-27).

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Απόφαση (ΕΕ) 2022/2451 του Συμβουλίου, της 8ης Δεκεμβρίου 2022, σχετικά με την πλήρη εφαρμογή των διατάξεων του κεκτημένου του Σένγκεν στη Δημοκρατία της Κροατίας (ΕΕ L 320 της 14.12.2022, σ. 41-46).

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Έκθεση για την κατάσταση του Σένγκεν 2022 [COM(2022) 301 final/2 της 24.5.2022].

Κανονισμός (EE) 2019/1896 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Νοεμβρίου 2019, για την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή και για την κατάργηση των κανονισμών (ΕΕ) αριθ. 1052/2013 και (ΕΕ) 2016/1624 (ΕΕ L 295 της 14.11.2019, σ. 1-131).

Κανονισμός (ΕΕ) 2018/1725 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2018, για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τα θεσμικά και λοιπά όργανα και τους οργανισμούς της Ένωσης και την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών, και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 45/2001 και της απόφασης αριθ. 1247/2002/ΕΚ (ΕΕ L 295 της 21.11.2018, σ. 39-98).

Κανονισμός (ΕΕ) 2018/1726 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Νοεμβρίου 2018, σχετικά με τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη λειτουργική διαχείριση συστημάτων ΤΠ μεγάλης κλίμακας στον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης (eu-LISA), και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1987/2006 και της απόφασης 2007/533/ΔΕΥ του Συμβουλίου και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1077/2011 (ΕΕ L 295 της 21.11.2018, σ. 99-137).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ) 2018/1726 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

Κανονισμός (ΕΕ) 2016/794 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαΐου 2016, για τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία στον Τομέα της Επιβολής του Νόμου (Ευρωπόλ) και την αντικατάσταση και κατάργηση των αποφάσεων του Συμβουλίου 2009/371/ΔΕΥ, 2009/934/ΔΕΥ, 2009/935/ΔΕΥ, 2009/936/ΔΕΥ και 2009/968/ΔΕΥ (ΕΕ L 135 της 24.5.2016, σ. 53-114).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Κανονισμός (ΕΕ) 2016/399 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 9ης Μαρτίου 2016, περί κώδικα της Ένωσης σχετικά με το καθεστώς διέλευσης προσώπων από τα σύνορα (κώδικας συνόρων του Σένγκεν) (ΕΕ L 77 της 23.3.2016, σ. 1-52).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Οδηγία 2008/115/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Δεκεμβρίου 2008, σχετικά με τους κοινούς κανόνες και διαδικασίες στα κράτη μέλη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών (ΕΕ L 348 της 24.12.2008, σ. 98-107).

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 168/2007 του Συμβουλίου, της 15ης Φεβρουαρίου 2007, για την ίδρυση Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ L 53 της 22.2.2007, σ. 1-14).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

τελευταία ενημέρωση 23.11.2022