Μία κοινή μεταναστευτική πολιτική για την Ευρώπη

Η κοινή ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική πρέπει να παρέχει ένα ευέλικτο πλαίσιο που λαμβάνει υπόψη τις ειδικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), και τίθεται σε εφαρμογή με συνεργασία μεταξύ των χωρών της ΕΕ και των θεσμικών της οργάνων. Η παρούσα ανακοίνωση προβλέπει 10 αρχές πάνω στις οποίες θα στηριχθεί η κοινή πολιτική καθώς και τις απαραίτητες ενέργειες για την εφαρμογή αυτών των αρχών. Στόχος τους είναι να διασφαλίσουν ότι η νόμιμη μετανάστευση συμβάλλει στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της ΕΕ, οι ενέργειες των χωρών της ΕΕ είναι συντονισμένες, η συνεργασία με χώρες εκτός ΕΕ αναπτύσσεται περαιτέρω και η λαθρομετανάστευση και η εμπορία ανθρώπων αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση από την Επιτροπή προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή Περιφερειών της 17ης Ιουνίου 2008 – Μία κοινή μεταναστευτική πολιτική για την Ευρώπη: Αρχές, ενέργειες και μέσα [COM(2008) 359 τελικό – δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η παρούσα ανακοίνωση προτείνει 10 κοινές αρχές με συγκεκριμένες ενέργειες για την εφαρμογή τους, με βάση τις οποίες θα διατυπωθεί η κοινή ευρωπαϊκή πολιτική μετανάστευσης. Για την επίτευξη μια συντονισμένης και ολοκληρωμένης προσέγγισης για τη μετανάστευση, οι παρούσες αρχές να ενταχθούν στους τρεις βασικούς άξονες της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), δηλαδή ευημερία, αλληλεγγύη και ασφάλεια.

Η κοινή μεταναστευτική πολιτική θα υλοποιηθεί με τη συνεργασία μεταξύ των χωρών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Θα παρακολουθείται τακτικά μέσω ενός νέου μηχανισμού ελέγχου και αξιολόγησης, που περιλαμβάνει μία ετήσια αξιολόγηση. Θα διατυπωθούν συστάσεις από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με βάση μία έκθεση της Επιτροπής για την κατάσταση της μετανάστευσης σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.

ΕΥΗΜΕΡΙΑ: η συμβολή της νόμιμης μετανάστευσης στην κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της ΕΕ

Σαφείς κανόνες και ισότιμοι όροι

Η κοινή μεταναστευτική πολιτική θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από σαφήνεια, διαφάνεια και δικαιοσύνη, και να στοχεύει προς την προώθηση της νόμιμης μετανάστευσης. Συνεπώς, πρέπει να διασφαλιστεί η διάδοση των απαραίτητων πληροφοριών που αφορούν τη νόμιμη είσοδο και παραμονή στην ΕΕ προς τους υπηκόους χωρών εκτός ΕΕ. Επιπλέον, πρέπει να κατοχυρωθεί η δίκαιη μεταχείριση των υπηκόων χωρών εκτός ΕΕ που διαμένουν νόμιμα στην ΕΕ. Για την πρακτική εφαρμογή αυτών των αρχών, η ΕΕ και οι χώρες της οφείλουν:

• να ορίσουν σαφείς και διαφανείς κανόνες για την είσοδο και διαμονή στην ΕΕ·
• να παρέχουν πληροφορίες στους εν δυνάμει μετανάστες και αιτούντες και, ειδικότερα, σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των κατοίκων της ΕΕ·
• να παρέχουν υποστήριξη και βοήθεια για τη συμμόρφωση με τις προϋποθέσεις εισόδου και παραμονής τόσο σε χώρες προέλευσης όσο και σε χώρες προορισμού·
• να εργαστούν προς μια ευέλικτη πολιτική θεωρήσεων που θα ισχύει σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Αντιστοίχιση των δεξιοτήτων και των αναγκών

Ενόψει της Στρατηγικής της Λισαβόνας, η προώθηση της οικονομικής μετανάστευσης θα πρέπει να εδράζεται σε αξιολόγηση των αγορών εργασίας της ΕΕ με βάση τις ανάγκες. Η πρόοδος σε όλα τα επίπεδα δεξιοτήτων και σε όλους τους τομείς θα πρέπει να εξετάζεται σε σχέση με την οικονομία της γνώσης και την οικονομική ανάπτυξη. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη η αρχή της ευρωπαϊκής προτίμησης, το δικαίωμα των χωρών της ΕΕ να ορίσουν τον όγκο των εισερχόμενων μεταναστών, και τα δικαιώματα των μεταναστών. Πρακτικά, αυτό συνεπάγεται τα ακόλουθα για την ΕΕ και τις χώρες της:

• αξιολόγηση των τρεχουσών, μεσοπρόθεσμων και μελλοντικών (ως το 2020) αναγκών της ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας από την πλευρά των αναγκών σε δεξιότητες·
• την ανάπτυξη εθνικών «χαρακτηριστικών (προφίλ) μετανάστευσης» που θα αποτελούνται από πληροφορίες σχετικά με τις συνθήκες της αγοράς εργασίας και τις διαθέσιμες δεξιότητες, καθώς και τη συλλογή ολοκληρωμένων και συγκρίσιμων δεδομένων για τη μετανάστευση·
• την ανάπτυξη εργαλείων και πολιτικών που στοχεύουν στην αντιστοίχιση προσφοράς και ζήτησης, την υποστήριξη μηχανισμών για την αναγνώριση τίτλων αλλοδαπής και την οργάνωση της κατάρτισης στις χώρες προέλευσης·
• αξιολόγηση των προοπτικών επιχειρηματικότητας του παρόντος και του μέλλοντος μεταξύ των μεταναστών, συμπεριλαμβανομένου του νομοθετικού και επιχειρησιακού πλαισίου ίδρυσης, καθώς και την ανάπτυξη μέτρων στήριξης·
• την προώθηση μέτρων αύξησης της απασχόλησης μεταξύ των υπηκόων χωρών εκτός ΕΕ εστιάζοντας ιδιαίτερα στις γυναίκες, και την παροχή εναλλακτικών λύσεων αντί της λαθρομετανάστευσης.

Η ένταξη αποτελεί το κλειδί της επιτυχημένης μετανάστευσης

Θα πρέπει να προωθείται η ένταξη ως «αμφίδρομη διαδικασία», σύμφωνα με τις κοινές βασικές αρχές για την ένταξη. Η συμμετοχή των μεταναστών θα πρέπει να ενισχυθεί ενώ θα πρέπει να αναπτυχθούν η κοινωνική συνοχή και οι προσεγγίσεις για την πολυμορφία στις κοινωνίες υποδοχής. Για τον σκοπό αυτόν, η ΕΕ και οι χώρες της οφείλουν:

• να ενισχύσουν το ευρωπαϊκό πλαίσιο ένταξης·
• να υποστηρίξουν τη διαχείριση της πολυμορφίας και την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των πολιτικών ένταξης στις χώρες της ΕΕ·
• να προωθήσουν προγράμματα ένταξης που θα απευθύνονται στις νέες αφίξεις μεταναστών·
• να διασφαλίσουν ίσες ευκαιρίες εξέλιξης στην αγορά εργασίας για τους νόμιμους εργαζομένους από χώρες εκτός ΕΕ·
• να θέσουν σε εφαρμογή προγράμματα κοινωνικής ασφάλισης με ίσους όρους για τους μετανάστες και για τους υπηκόους της ΕΕ·
• να αναπτύξουν μέσα αύξησης της συμμετοχής των μεταναστών στην κοινωνία·
• να επανεξετάσουν την oδηγία 2003/86/ΕΚ του Συμβουλίου σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης·
• να συνεχίσουν να εφαρμόζουν την πολιτική ασύλου της ΕΕ, εξελίσσοντας ταυτόχρονα τα μέτρα περαιτέρω, ιδιαίτερα μέσω του σχεδίου πολιτικής για το άσυλο.

ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ: συντονισμός μεταξύ των χωρών της ΕΕ και συνεργασία με χώρες εκτός ΕΕ

Διαφάνεια, εμπιστοσύνη και συνεργασία

Στη βάση της κοινής μεταναστευτικής πολιτικής θα πρέπει να βρίσκονται οι αρχές της αλληλεγγύης, αμοιβαίας εμπιστοσύνης, διαφάνειας, ευθύνης και κοινής προσπάθειας μεταξύ της ΕΕ και των χωρών της. Συνεπώς, θα πρέπει να επιδιώξουν:

• να βελτιώσουν την ανταλλαγή πληροφοριών για τη θέσπιση συντονισμένων προσεγγίσεων, όπου απαιτείται·
• να αναπτύξουν μηχανισμούς παρακολούθησης των επιπτώσεων των εθνικών μέσων ώστε να επιτευχθεί συνεκτικότητα στο εσωτερικό της ΕΕ·
• να θεσμοθετήσουν διαλειτουργικά συστήματα για την πιο αποτελεσματική διαχείριση της μετανάστευσης·
• να μεριμνήσουν για τη συνεπή κοινοποίηση των πολιτικών μετανάστευσης της ΕΕ τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.

Αποδοτική και συνεκτική χρήση των διαθέσιμων μέσων

Στο όνομα της αλληλεγγύης, οι ειδικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα εξωτερικά σύνορα ορισμένων χωρών της ΕΕ θα πρέπει να ληφθούν υπόψη στο οικονομικό πλαίσιο. Υπό αυτό το πρίσμα, η ΕΕ και οι χώρες της οφείλουν:

• να συμπληρώνουν τους εθνικούς πόρους με τη χρήση του προγράμματος-πλαισίου για την αλληλεγγύη και τη διαχείριση μεταναστευτικών ροών (2007-13)·
• να στηρίζουν την εφαρμογή εθνικών πολιτικών και τη δυνατότητα να αντιδρούν σε ad hoc καταστάσεις με τους μηχανισμούς του παραπάνω προγράμματος·
• να προβαίνουν σε συνεχείς αξιολογήσεις σχετικά με την κατανομή των πόρων προς τις χώρες της ΕΕ μέσω του προγράμματος και να τροποποιούν αυτές τις κατανομές όταν είναι απαραίτητο·
• να εξελίσσουν περαιτέρω τη διαχείριση των δραστηριοτήτων που χρηματοδοτούνται τόσο από ευρωπαϊκούς όσο και από εθνικούς πόρους με σκοπό την πρόληψη συντρεχουσών ενεργειών.

Συνεργασία με χώρες εκτός ΕΕ

Η μετανάστευση θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των εξωτερικών πολιτικών της ΕΕ. Η συνεργασία για όλες τις πλευρές των θεμάτων μετανάστευσης θα πρέπει να ενθαρρύνεται στις εταιρικές σχέσεις με χώρες εκτός ΕΕ. Για τον σκοπό αυτόν, η ΕΕ και οι χώρες της οφείλουν:

• να στηρίξουν την ανάπτυξη των συστημάτων μετανάστευσης και ασύλου των χωρών εκτός ΕΕ καθώς και τα νομοθετικά πλαίσια·
• να ενισχύσουν τη συνεργασία και τη δημιουργία υποδομών στις χώρες με τις οποίες υπάρχει εταιρική σχέση και να αναπτύξουν εταιρικές σχέσεις κινητικότητας όσον αφορά τη μετανάστευση του εργατικού δυναμικού·
• να χρησιμοποιήσουν τα μέσα άσκησης πολιτικής που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο της συνολικής προσέγγισης της μετανάστευσης και, ειδικότερα, να ενισχύσουν τη συνεργασία με (εν δυνάμει) υποψήφιες για ένταξη χώρες και να εξασφαλίσουν τη διαθεσιμότητα και αποτελεσματική χρήση των χρηματοδοτικών μέσων που απαιτούνται για την εφαρμογή αυτού του πλαισίου·
• να συνεργαστούν με τους αφρικανούς εταίρους για την εφαρμογή της «Διαδικασίας του Ραμπάτ» του 2006 και της εταιρικής σχέσης ΕΕ-Αφρικής για τη μετανάστευση, την κινητικότητα και την απασχόληση·
• να ενισχύσουν τη συνεργασία με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας, με τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική καθώς και με την Ασία προκειμένου να επιτευχθεί αμοιβαία κατανόηση των μεταναστευτικών προκλήσεων·
• να αναπτύξουν τα νομικά και επιχειρησιακά μέσα για τη δημιουργία ευκαιριών κυκλικής μετανάστευσης και να συνεργαστούν με τις χώρες προέλευσης σχετικά με τη λαθρομετανάστευση·
• να ενσωματώσουν διατάξεις σχετικά με την κοινωνική ασφάλιση στις συμφωνίες σύνδεσης με χώρες εκτός ΕΕ.

ΑΣΦΑΛΕΙΑ: αποτελεσματικός αγώνας κατά της λαθρομετανάστευσης

Μια πολιτική θεωρήσεων εισόδου που εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Ευρώπης και των εταίρων της

Με μια κοινή πολιτική θεωρήσεων, η είσοδος νόμιμων επισκεπτών στην επικράτεια της ΕΕ θα πρέπει να διευκολυνθεί και να ενισχυθεί η εσωτερική ασφάλεια. Αυτή η πολιτική θεωρήσεων θα πρέπει να βασίζεται στη χρήση νέων τεχνολογιών και στην ευρεία ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των χωρών της ΕΕ. Για να καταστεί αυτό δυνατό, η ΕΕ και οι χώρες της οφείλουν:

• να αναπτύξουν μια προσέγγιση τεσσάρων φάσεων με ελέγχους των προσώπων που ζητούν θεωρήσεις σε όλα τα στάδια·
• να αποδεχθούν τις ενιαίες ευρωπαϊκές θεωρήσεις Σένγκεν·
• να χρησιμοποιούν τα κοινά προξενικά κέντρα για την έκδοση θεωρήσεων·
• να εξετάσουν την εφαρμογή μιας ηλεκτρονικής άδειας ταξιδίου για τους υπηκόους χωρών εκτός ΕΕ·
• να εξετάσουν πιο λεπτομερειακά τις διαδικασίες θεωρήσεων εισόδου, ειδικότερα όσον αφορά τις θεωρήσεις μακράς διαρκείας.

Ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων

Η προστασία της ακεραιότητας του χώρου Σένγκεν είναι απαραίτητη. Συνεπώς, η διαχείριση των εξωτερικών συνόρων θα πρέπει να βελτιωθεί και η ανάπτυξη πολιτικών σχετικών με τους συνοριακούς ελέγχους θα πρέπει να είναι ευθυγραμμισμένη με αυτές των τελωνειακών ελέγχων και την πρόληψη απειλών. Πρακτικά, η ΕΕ και οι χώρες της οφείλουν:

• να ενισχύσουν την επιχειρησιακή διάσταση του ευρωπαϊκού οργανισμού εξωτερικών συνόρων (Frontex)·
• να αναπτύξουν μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για τη διαχείριση των συνόρων με βάση τη βελτιωμένη χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής και του έβδομου προγράμματος πλαισίου (ΠΠ7)·
• να εξακολουθήσουν να αναπτύσσουν το ευρωπαϊκό σύστημα επιτήρησης των συνόρων (EUROSUR)·
• να συνεργάζονται με χώρες εκτός ΕΕ για να αναπτύξουν τη διαχείριση των συνόρων στις αντίστοιχες χώρες προέλευσης και διέλευσης·
• να παρέχουν οικονομική στήριξη για την ανάπτυξη του ολοκληρωμένου ευρωπαϊκού συστήματος διαχείρισης συνόρων·
• να αναπτύξουν συστήματα ελέγχου ενιαίας εξυπηρέτησης στα χερσαία σύνορα μέσω βελτιωμένης συνεργασίας μεταξύ των αρχών των χωρών της ΕΕ.

Εντατικοποίηση της καταπολέμησης της λαθρομετανάστευσης και μηδενική ανοχή όσον αφορά την εμπορία ανθρώπων

Θα πρέπει να αναπτυχθεί μια συνεκτική πολιτική για την αντιμετώπιση της λαθρομετανάστευσης και της εμπορίας ανθρώπων. Πρέπει να προβλεφθούν μέτρα κατά της αδήλωτης εργασίας και της παράνομης απασχόλησης καθώς και για την προστασία των θυμάτων εμπορίας. Για την επίτευξη αυτών των στόχων, η ΕΕ και οι χώρες της οφείλουν:

• να χορηγούν πόρους για τη διεξαγωγή έρευνας σε περιπτώσεις παράνομης διακίνησης και εμπορίας·
• να συνεργάζονται με εκπροσώπους των εργαζομένων και των εργοδοτών για την αντιμετώπιση της παράνομης απασχόλησης·
• να αναπτύξουν εργαλεία για την ανάλυση των κινδύνων και να μεριμνήσουν για την αξιολόγηση των πολιτικών και τη βελτίωση των τεχνικών μέτρησης·
• να στηρίζουν τη συνεργασία μεταξύ διοικητικών αρχών, ειδικά όσον αφορά τους διασταυρωμένους ελέγχους, και να συνδράμουν στη δημιουργία ανταλλαγών ορθών πρακτικών·
• να ενθαρρύνουν τη χρήση βιομετρικών στοιχείων ως αποτελεσματικού εργαλείου στην καταπολέμηση της λαθρομετανάστευσης και εμπορίας·
• να μεριμνήσουν ώστε τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα να ισχύουν και για τους υπηκόους χωρών εκτός ΕΕ που διαμένουν παράνομα στην ΕΕ·
• να χορηγήσουν προστασία και αρωγή στα θύματα εμπορίας, επίσης όσον αφορά την αποκατάσταση και επανένταξη στην κοινωνία·
• να διευρύνουν το νομοθετικό πλαίσιο ώστε να εφαρμόζεται στα νέα φαινόμενα εγκληματικότητας που αφορούν λαθρομετανάστευση και γενετήσια εκμετάλλευση ανηλίκων·
• να διασφαλίσουν την αποτελεσματική εφαρμογή των διεθνών νομικών κειμένων στο τομέα της παράνομης διακίνησης μεταναστών και της εμπορίας ανθρώπων στην ΕΕ.

Αποτελεσματικές και βιώσιμες πολιτικές επιστροφής

Οι πολιτικές επιστροφής αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των πολιτικών μετανάστευσης. Η μαζική νομιμοποίηση των λαθρομεταναστών δεν πρέπει να ενθαρρύνεται· ωστόσο, η δυνατότητα νομιμοποίησης ατόμων δεν πρέπει να παρεμποδίζεται. Συνεπώς, η ΕΕ και οι χώρες της οφείλουν:

• να διασφαλίσουν ότι οι αποφάσεις που αφορούν την επιστροφή αναγνωρίζονται αμοιβαία στην ΕΕ και να προαγάγουν τη συνεργασία μεταξύ των χωρών της ΕΕ στην εκτέλεση αυτών των αποφάσεων·
• να εξασφαλίσουν ότι έχει ενσωματωθεί η οδηγία σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων χωρών εκτός ΕΕ και ότι εφαρμόζεται από τη στιγμή που τίθεται σε ισχύ·
• να αναπτύξουν μέσα εντοπισμού προσώπων που έχουν επαναπατριστεί χωρίς να διαθέτουν έγγραφα ταυτότητας και να εξετάσουν αν μια ευρωπαϊκή άδεια διέλευσης (laissez - passer ) μπορεί να εφαρμοστεί στην περίπτωση των μεταναστών χωρίς έγγραφα ταυτότητας οι οποίοι επιστρέφουν·
• να ενθαρρύνουν την υλοποίηση συμφωνιών επανεισδοχής από χώρες εκτός ΕΕ·
• να καθιερώσουν μια κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση στην νομιμοποίηση λαθρομεταναστών.

Ιστορικό

Στη σημερινή Ευρώπη χωρίς εσωτερικά σύνορα, η διαχείριση της μετανάστευσης με συντονισμένη τρόπο είναι θέμα ύψιστης σημασίας. Από το 1999, η ΕΕ προσπαθεί να επιτύχει αυτή τη διαχείριση υπό την αιγίδα της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (σήμερα, βάσει της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Ωστόσο, η Επιτροπή κρίνει ότι τα μέχρι σήμερα επιτεύγματα δεν είναι επαρκή. Χρειάζεται μια πανευρωπαϊκή κοινή πολιτική ως πλαίσιο συνεκτικής δράσης. Ένα όραμα σχετικά με αυτή την πολιτική παρουσιάστηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής «Προς μια κοινή μεταναστευτική πολιτική» στις 5 Δεκεμβρίου 2007. Στη συνέχεια, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαίωσε τη σημασία ανάπτυξης μιας κοινής πολιτικής και ζήτησε από την Επιτροπή να υποβάλει προτάσεις το 2008.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 16.05.2011