1.

F’Ġunju 1993, D. Nemec iffirma kuntratt mal-assoċjazzjoni tal-pompiera voluntieri ta’ Murska Sobota għall-kiri ta’ bawżer biex jittrasporta l-ilma f’perijodi ta’ nixfa (iktar ’il quddiem il-“kuntratt ta’ kiri”). Sa mill-1996, D. Nemec kien involut f’kawżi pendenti fil-qrati Sloveni sabiex jirċievi l-ħlas taħt il-kuntratt ta’ kiri u interessi moratorji. L-interessi akkumulaw matul iż-żmien iżda eventwalment ġie impost limitu massimu permezz tal-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni.

2.

Il-pern tal-kwistjoni legali mressqa quddiem il-Qorti tal-Ġustizzja f’dan il-każ huwa jekk regola nazzjonali li tillimita l-ammont tal-interessi għal ħlas tardiv sal-ammont tad-dejn prinċipali (iktar ’il quddiem imsejħa r-“regola ne ultra alterum tantum”) tmurx kontra d-Direttiva 2000/35/KE dwar il-ġlieda kontra ħlasijiet tard fi transazzjonijiet kummerċjali ( 2 ).

3.

Barra minn hekk, hemm żewġ kwistjonijiet anċillari konnessi ma’ din il-kwistjoni prinċipali. L-ewwel nett, għandha tiġi vverifikata l-applikabbiltà tad-dritt tal-UE ratione temporis għal dan il-każ. It-tieni nett, għall-iskopijiet ta’ dan il-każ, D. Nemec jista’ jiġi kklassifikat bħala “intrapriża [impriża]” u l-kuntratt tal-kiri bħala “transazzjonijiet kummerċjali” fis-sens tad-Direttiva 2000/35?

4.

Skont l-Artikolu 1, id-Direttiva 2000/35 “[…] għandha tapplika għall-ħlasijiet kollha magħmula bħala remunerazzjoni għal transazzjonijiet kummerċjali”.

5.

L-ewwel subparagrafu tal-Artikolu 2(1) tad-Direttiva 2000/35 jiddefinixxi l-kunċett ta’ “transazzjonijiet kummerċjali” bħala “transazzjonijiet bejn intrapriżi jew bejn intrapriżi u awtoritajiet pubbliċi li twassal għall-ġarr ta’ oġġetti jew il-provvista ta’ servizzi għall-ħlas”.

6.

It-tieni subparagrafu tal-Artikolu 2(1) tad-direttiva jiddefinixxi l-kunċett ta’ “awtorità pubblika” bħala “kull awtorità jew entità li tikkuntratta [kontraenti], kif definita bid-Direttivi ta’ Ksib Pubbliku […]”.

7.

Skont it-tielet subparagrafu tal-Artikolu 2(1) “‘intrapriża’ tfisser kull organizzazzjoni li taġixxi fil-kors ta’ l-attività ekonomika tagħha indipendenti jew professjonali, ukoll meta titwettaq minn persuna waħda”.

8.

L-Artikolu 3(1)(ċ) tad-Direttiva 2000/35 jipprovdi li “[L-Istati Membri għandhom jiżguraw illi]l-kreditur għandu jkun intitolat għall-imgħax fuq ħlas tard sal-limitu li: (i) ikun wettaq l-obbligazzjonijiet tiegħu kuntrattwali u legali; u (ii) ma jkunx irċieva l-ammont dovut fil-ħin, sakemm id-debitur ma jkunx responsabbli għad-dewmien”.

9.

Skont l-Artikolu 6(3) tagħha, fit-traspożizzjoni tad-Direttiva 2000/35, “[…] l-Istati Membri jistgħu jeskludu: […] (b) kuntratti li kienu ġew konklużi qabel it‑8 ta’ Awwissu 2002”.

10.

Mill-1 ta’ Jannar 2002, il-konsegwenzi tal-ħlas tardiv ġew irregolati bl-Obligacijski zakonik (il-kodiċi tal-obbligi, iktar ’il quddiem l-“OZ”). L-Artikolu 376 tal-OZ stabbilixxa r-regola magħrufa bħala ne ultra alterum tantum. Din ir-regola, li ma kinitx teżisti taħt il-leġiżlazzjoni preċedenti, kienet stabbilixxiet limitu massimu ta’ interessi moratorji sal-ammont tad-dejn prinċipali.

11.

Meta ġie konkluż il-kuntratt tal-kiri, il-kundizzjonijiet għall-eżerċizzju tal-attività ekonomika minn persuni fiżiċi kienu rregolati mill-Obrtni zakon (il-liġi tan-negozji ż-żgħar, iktar ’il quddiem l-“Obr Z/88”). Il-persuni fiżiċi setgħu jwettqu attività ekonomika indipendenti biss jekk huma jkunu ngħataw awtorizzazzjoni għall-attività msemmija fl-awtorizzazzjoni.

12.

L-Obr Z/88 kienet emendata b’leġiżlazzjoni sussegwenti li biha l-possibbiltà li xi ħadd iwettaq attività imprenditorjali indipendenti kienet suġġetta għan-notifika tal-attività rispettiva lill-organu kompetenti u għar-reġistrazzjoni fuq ir-reġistru tal-imprendituri.

13.

F’Ġunju 1993, D. Nemec (iktar ’il quddiem ir-“rikorrent”), bħala sid il-kera u Gasilsko društvo Murska Sobota (l-assoċjazzjoni tal-pompiera voluntiera ta’ Murska Sobota) (iktar ’il quddiem l-“Assoċjazzjoni tal-pompiera voluntiera”), bħala l-kerrej, ikkonkludew il-kuntratt tal-kiri għall-bawżer tal-ilma. Fiż-żmien tal-konklużjoni tal-kuntratt tal-kiri, ir-rikorrent kellu liċenzja għal attività imprenditorjali taħt id-dritt Sloven, speċifikament għal “oġġetti mekkaniċi li jduru u wweldjar”.

14.

L-Assoċjazzjoni tal-pompiera voluntiera naqset milli tħallas il-kunsiderazzjoni dovuta taħt il-kuntratt ta’ kiri. Fl-1996, ir-rikorrent ippreżenta kawża fejn talab il-ħlas fl-ammont ta’ EUR 17669.51. Wara litigazzjoni li damet, fis-17 ta’ Frar 2010, il-Višje sodišče Maribor (qorti tal-appell, Maribor) iddeċidiet li l-Assoċjazzjoni tal-pompiera voluntiera kellha tħallas lir-rikorrent EUR 15061.44 flimkien mal-interessi legali moratorji għall-perijodu mill-25 ta’ Marzu 1996 sal-31 ta’ Diċembru 2001. Madankollu, il-Višje sodišče Maribor (qorti tal-appell, Maribor) ċaħdet it-talba tar-rikorrent għall-ħlas tal-interessi legali moratorji għall-perijodu mill-1 ta’ Jannar 2002 sal-ġurnata tal-pagament tal-ammont dovut (li seħħ sussegwentement fit-18 ta’ Mejju 2010). Ir-raġuni għaċ-ċaħda ta’ din l-aħħar talba kienet li fl-1 ta’ Jannar 2002, daħlet fis-seħħ OZ li stabbilixxiet ir-regola ne ultra alterum tantum. Għaldaqstant, b’effett mill-31 ta’ Diċembru 2001, l-interessi moratorji akkumulati kienu diġà ekwivalenti għall-ammont tad-dejn prinċipali u għaldaqstant ma setgħux ikomplu jiżdiedu.

15.

B’reazzjoni għas-sentenza ta’ Višje sodišče Maribor (qorti tal-appell, Maribor), ir-rikorrent ippreżenta kawża kontra r-Repubblika tas-Slovenja (iktar ’il quddiem il-“konvenuta”) għal danni b’total ta’ EUR 84614.02 kif ukoll għall-interessi legali moratorji u l-ispejjeż tal-proċeduri. Ir-rikorrent argumenta li r-regola ne ultra alterum tantum ma kinitx kompatibbli mad-Direttiva 2000/35 u li huwa għandu jkun ikkumpensat għad-dannu li huwa sofra minħabba l-allegata implementazzjoni żbaljata ta’ dik id-direttiva fid-dritt Sloven.

16.

B’sentenza tat-18 ta’ Mejju 2011, il-qorti tal-prim’istanza ċaħdet it-talba tar-rikorrent. L-appell tar-rikorrent kontra dik id-deċiżjoni ġie miċħud mill-qorti tal-appell b’sentenza tal-24 ta’ Jannar 2012. Iż-żewġ istanzi bbażaw id-deċiżjonijiet tagħhom fuq il-konstatazzjoni li l-kuntratt ta’ kiri ma kienx jaqa’ fl-ambitu tal-attività ta’ negozju rreġistrat tar-rikorrent. Għaldaqstant, huwa ma kienx qiegħed jaġixxi bħala “impriża” fis-sens tad-Direttiva 2000/35 li, b’riżultat ta’ dan, ma kinitx tapplika għall-każ tar-rikorrent.

17.

Ir-rikorrent issa qiegħed jikkontesta l-konstatazzjonijiet tal-Višje sodišče Maribor (qorti tal-appell, Maribor) quddiem il-Vrhovno sodišče Republike Slovenije (qorti suprema tar-Repubblika tas-Slovenja). Fil-fehma tiegħu, il-kuntratt ta’ kiri ma kienx jirrigwarda biss il-kiri tal-bawżer tal-ilma. Huwa jsostni li l-kuntratt ta’ kiri kien “tranżazzjoni legali kumplessa” biex tiggarantixxi l-provvista ta’ ilma tax-xorb lill-popolazzjoni lokali matul perijodi ta’ nixfa. Barra minn hekk, huwa jargumenta li huwa ħareġ fattura u allura dan jindika li huwa kien qiegħed jaġixxi bħala “intrapriża” fis-sens tad-Direttiva 2000/35.

18.

Il-konvenuta ssostni li d-Direttiva 2000/35 ma tapplikax għal dan il-każ peress li meta din id-direttiva ġiet trasposta fid-dritt Sloven, l-applikazzjoni tagħha għall-kuntratti konklużi qabel l-adeżjoni tas-Slovenja mal-Unjoni kienet eskluża. Barra minn hekk, il-konvenuta ssostni li l-kuntratt ta’ kiri ma huwiex “transazzjonijiet kummerċjali” fis-sens tad-Direttiva 2000/35. Ir-rikorrent ikkonkluda l-kuntratt ta’ kiri barra mill-ambitu tal-attività kummerċjali tiegħu u għaldaqstant ma kienx qiegħed jaġixxi bħala “intrapriża” għall-finijiet ta’ din id-direttiva.

19.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-Vrhovno sodišče Republike Slovenije (qorti suprema tar-Repubblika tas-Slovenja) issospendiet il-proċeduri quddiemha u għamlet lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi li ġejjin:

20.

Ġew ippreżentati osservazzjonijiet bil-miktub mill-Gvern Sloven u Latvjan kif ukoll mill-Kummissjoni. Il-Gvern Sloven u l-Kummissjoni għamlu s-sottomissjonijiet orali tagħhom fis-seduta li nżammet fl-4 ta’ Mejju 2016.

21.

Peress li l-fatti ta’ din il-kawża jippreċedu l-adeżjoni tas-Slovenja mal-Unjoni Ewropea, ser nindirizza l-ewwel nett il-kwistjoni dwar jekk id-dritt tal-UE b’mod ġenerali u d-Direttiva 2000/35 b’mod partikolari japplikawx ratione temporis għal dan il-każ (A).

22.

Għal dak li jirrigwarda l-evalwazzjoni sostantiva tad-domandi magħmula, jiena tal-fehma li r-regola ne ultra alterum tantum ma tmurx per se kontra d-Direttiva 2000/35. Għaldaqstant jidhirli li jkun iktar xieraq li l-ewwel nindirizza t-tielet domanda preliminari (B). Jekk il-Qorti tal-Ġustizzja taqbel mal-evalwazzjoni tiegħi fuq din il-kwistjoni, allura ma jkunx hemm bżonn fil-fatt li tingħata risposta għall-ewwel żewġ domandi magħmula mill-qorti nazzjonali. Madankollu, għall-fini ta’ kompletezza, u sabiex nassisti lill-Qorti tal-Ġustizzja b’mod sħiħ, ser neżamina wkoll jekk ir-relazzjoni li tirriżulta mill-kuntratt ta’ kiri tistax taqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni materjali tad-Direttiva 2000/35 (C).

23.

L-evalwazzjoni tal-applikabbiltà ratione temporis tad-dritt tal-UE tikkonsisti f’żewġ partijiet. L-ewwel parti tikkonċerna l-applikabbiltà ġenerali tad-dritt tal-UE ratione temporis, stabbilita mid-dritt primarju. Ir-risposta għal din id-domanda hija deċiżiva wkoll għall-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja. It-tieni parti tiffoka fuq l-istrument leġiżlattiv speċifiku li jkun irid jiġi applikat għall-każ: malli jiġi aċċertat li d-dritt tal-UE jista’ japplika għall-każ b’mod ġenerali, id-domanda li jmiss tkun jekk il-miżura leġiżlattiva sekondarja speċifika tbiddilx b’xi mod ir-regola ġenerali?

24.

Dan l-approċċ huwa kostituzzjonalment importanti peress li kull dispożizzjoni tad-dritt sekondarju (inkluża d-Direttiva 2000/35) tista’ tiġi kkunsidrata biss ladarba jiġi stabbilit li d-dritt tal-UE jista’ jiġi ġeneralment applikat għall-fatti tal-każ. Għandu jkun hemm approċċ ġenerali, li jista’ jvarja fid-dawl tal-istrument tad-dritt sekondarju rilevanti, jekk dan tal-aħħar jeżiġi hekk.

25.

Is-Slovenja aderixxiet mal-UE fl-1 ta’ Mejju 2004. Skont l-Artikolu 2 u 54 tal-Att ta’ Adeżjoni (iktar ’il quddiem l-“Att tal-Adeżjoni”), ( 3 ) id-dritt tal-UE sar vinkolanti immedjatament fis-Slovenja fid-data tal-adeżjoni, sakemm ma kienx ipprovdut terminu ieħor fl-Att tal-Adeżjoni jew fl-Annessi tiegħu. Għaldaqstant, huwa ċar li r-regola kostituzzjonali ġenerali hija li d-dritt tal-UE għandu saħħa vinkolanti jew effett immedjat, sakemm l-Att tal-Adeżjoni ma jipprovdix mod ieħor.

26.

F’dan il-każ, il-kuntratt ta’ kiri ġie konkluż fl-1993. Ġie eżegwit parzjalment ( 4 ) f’nofs id-90’ijiet. Sussegwentement D. Nemec ippreżenta azzjoni kontra l-Assoċjazzjoni tal-pompiera voluntiera fl-1996 talli naqset milli tosserva l-obbligi tagħha taħt il-kuntratt billi tħallas il-kera. Dawn il-ġrajjiet kollha seħħew qabel l-1 ta’ Mejju 2004. Għaldaqstant id-domanda hija: id-dritt tal-UE jista’ japplika ratione temporis għas-sitwazzjoni legali inkwistjoni?

27.

Nammetti li l-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja fuq l-applikazzjoni ratione temporis tad-dritt tal-UE għall-Istati ta’ adeżjoni ma hijiex faċli biex tiġi segwita.

28.

Fis-sentenza tal-Awla Manja Ynos ( 5 ) il-Qorti tal-Ġustizzja rrifjutat li teżerċita l-ġurisdizzjoni tagħha biex tirrispondi t-talba għal deċiżjoni preliminari minħabba li l-fatti tal-każ kienu seħħew qabel l-adeżjoni tal-Ungerija mal-UE. Jekk tiġi applikata s-sentenza Ynos u l-linja ta’ ġurisprudenza li ssegwiha għal dan il-każ, dan iwassal għall-konklużjoni li d-dritt tal-UE ma japplikax ratione temporis.

29.

Madankollu, barra mill-approċċ xi ftit kategoriku adottat mill-Qorti tal-Ġustizzja fil-kawża Ynos, hemm ukoll ammont sinjifikattiv ta’ ġurisprudenza kemm qabel kif ukoll wara Ynos li tadotta approċċ differenti għall-applikazzjoni temporali tad-dritt tal-UE. Jista’ jingħad li dawn il-każijiet jiddistingwu bejn fatti qabel l-adeżjoni u l-effetti kontinwi tagħhom wara l-adeżjoni. Is-suġġeriment tiegħi huwa biex is-sentenza Ynos tinqara f’dan il-kuntest ta’ ġurisprudenza iktar wiesa’. Jekk dan l-approċċ jiġi aċċettat mill-Qorti tal-Ġustizzja, allura dan il-każ jista’ jitqies bħala ammissibbli ratione temporis.

30.

Ynos kienet tikkonċerna l-applikazzjoni tad-Direttiva 93/13/KEE dwar klawżoli inġusti f’kuntratti mal-konsumatur ( 6 ) għal kuntratt ta’ aġenzija. It-tilwima kienet tirrigwarda l-eżekuzzjoni ta’ dak il-kuntratt u n-natura inġusta ta’ kundizzjoni kuntrattwali li tipprovdi għall-kummissjoni tal-aġent. Mingħajr ma kkunsidrat id-dettalji dwar l-eżekuzzjoni tal-kuntratt, il-Qorti tal-Ġustizzja nnotat li l-fatti tal-kawża prinċipali seħħew qabel l-adeżjoni tal-Ungerija mal-UE u għaldaqstant ma kellhiex ġurisdizzjoni biex tinterpreta d-direttiva ( 7 ).

31.

Kieku t-test adottat fis-sentenza Ynos kellu jiġi applikat mingħajr interpretazzjoni, allura d-domandi magħmula mill-qorti nazzjonali jkollhom jiġu ddikjarati bħala li jaqgħu barra mill-kompetenza tal-Qorti tal-Ġustizzja ratione temporis, u dan kif ġie ssuġġerit mill-Gvern Sloven waqt is-seduta. Bħas-sentenza Ynos, il-konklużjoni tal-kuntratt ta’ kiri seħħ qabel l-adeżjoni tas-Slovenja mal-Unjoni. Il-fatt li l-proċeduri ġudizzjarji nazzjonali għall-ksur ta’ dak il-kuntratt kienu għadhom pendenti wara l-adeżjoni tas-Slovenja ma jkunx rilevanti peress li fis-sentenza Ynos, il-proċeduri nazzjonali dwar l-eżekuzzjoni tal-kuntratt kienu wkoll pendenti wara l-adeżjoni tal-Ungerija ( 8 ).

32.

Madankollu, nissuġġerixxi lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tħares lejn is-sentenza Ynos minn lenti iktar wiesgħa u tikkunsidra l-ġurisprudenza li kien hemm qabel u wara dik is-sentenza, kif ukoll l-isfond fattwali u legali partikolari tas-sentenza Ynos stess. Minflok tiffoka fuq distinzjoni binarja bejn il-fatti ta’ qabel u ta’ wara l-adeżjoni, din il-linja ta’ ġurisprudenza iktar varjata tikkunsidra jekk relazzjoni ġuridika ta’ qabel l-adeżjoni tkomplix tipproduċi effetti legali wara d-data tal-adeżjoni.

33.

Fil-ġurisprudenza ta’ qabel Ynos, il-Qorti tal-Ġustizzja uriet disponibbiltà ikbar biex tirrispondi għal rinviji preliminari fejn il-fatti rilevanti kienu seħħew qabel l-adeżjoni.

34.

Pereżempju, id-domandi preliminari magħmula fil-Kawża Data Delecta ( 9 ) u Saldanha ( 10 ) kienu jikkonċernaw il-kompatibbiltà ta’ dispożizzjoni tad-dritt nazzjonali li teżiġi li atturi barranin jipprovdu garanzija għall-ispejjeż tal-proċeduri ġudizzjarji. Fiż-żewġ każijiet, l-ordnijiet tal-qorti li jeżiġu l-garanzija għall-ispejjeż inħarġu qabel l-adeżjoni tal-Isvezja u tal-Awstrija mal-UE. Madankollu, l-appelli kontra dawk l-ordnijiet kienu pendenti wara l-adeżjoni. F’Data Delecta, il-Qorti tal-Ġustizzja pproċediet direttament biex tiddeċiedi fuq il-mertu, u għaldaqstant bl-implikazzjoni li d-dritt tal-UE kien japplika ratione temporis. F’Saldhana, din iddeċidiet li l-Artikolu 6 KE (illum l-Artikolu 18 TFUE) kien vinkolanti immedjatament b’effett mid-data tal-adeżjoni u pprekludiet ir-regola nazzjonali inkwistjoni. Il-Qorti tal-Ġustizzja qalet li d-dritt tal-UE kien japplika ratione temporis għall-“effetti futuri ta’ sitwazzjonijiet li jkunu bdew qabel […] l-adeżjoni” ( 11 ). [traduzzjoni mhux uffiċjali]

35.

Dak li dawn iż-żewġ kawżi ( 12 ) juru huwa li anki jekk il-kwistjonijiet bejn il-partijiet ikkristallizzaw qabel l-adeżjoni rispettiva mal-UE, il-Qorti tal-Ġustizzja kkunsidrat li kien xieraq li l-effetti legali kontinwi tas-sitwazzjonijiet ta’ qabel l-adeżjoni jkunu suġġetti għad-dritt tal-UE u għaldaqstant għall-ġurisdizzjoni tagħha. Dan ir-riżultat kien madankollu suġġett għall-kundizzjoni li l-proċeduri legali f’dawn il-kawżi jkunu għadhom għaddejjin wara l-adeżjoni ( 13 ).

36.

Il-ġurisprudenza ta’ wara s-sentenza Ynos hija iktar kumplessa. Jista’ jiġi argumentat, madankollu, li l-approċċ tal-Qorti tal-Ġustizzja reġa’ sar iktar varjat, fejn l-enfasi ssir fuq jekk is-sitwazzjoni legali kinitx eżawrita jew le fiż-żmien tal-adeżjoni.

37.

Fis-sentenza Telefónica O2, il-Qorti tal-Ġustizzja kkonfermat il-ġurisdizzjoni tagħha minkejja li l-isfond fattwali ta’ dak il-każ kien imur lura għal qabel l-adeżjoni tar-Repubblika Ċeka mal-Unjoni. Dan kien minħabba li d-deċiżjoni li kienet qed tiġi kkontestata kienet reġgħet ġiet adottata b’effetti prospettivi mill-awtorità regolatorja wara l-adeżjoni tar-Repubblika Ċeka mal-UE ( 14 ).

38.

Bl-istess mod, fil-kawża CIBA, il-Qorti tal-Ġustizzja rrikonoxxiet li l-kwistjoni fil-kawża prinċipali kienet tikkonċerna s-snin finanzjarji 2003 u 2004 filwaqt li l-Ungerija aderixxiet mal-UE fl-1 ta’ Mejju 2004 biss. Madankollu, hija żiedet tgħid li “[p]eress li l-fatti tal-kawża prinċipali seħħew parzjalment sussegwentement għall-imsemmija data, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni sabiex tirrispondi għad-domanda magħmula” ( 15 ).

39.

Is-sentenza Kuso kienet tikkonċerna impjegata Awstrijaka li kkonkludiet il-kuntratt ta’ impjieg tagħha fl-1980. Sussegwentement hija kkontestat id-data tal-irtirar mandatorju tagħha, ibbażat fuq l-età ta’ rtirar mandatorja ta’ 60, u argumentat li din kienet tikkostitwixxi diskriminazzjoni bbażata fuq is-sess taħt id-Direttiva 76/207/KEE ( 16 ). Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li hija kellha ġurisdizzjoni biex tiddeċiedi fuq il-mertu tar-rinviju billi qalet li “[l]-prinċipju ta’ protezzjoni tal-aspettattivi leġittimi ma jistax jiġi estiż b’mod li jimpedixxi, b’mod ġenerali, leġiżlazzjoni ġdida milli tapplika għall-effetti futuri ta’ sitwazzjonijiet maħluqa fil-kuntest tal-leġiżlazzjoni preċedenti” ( 17 ).

40.

Għaldaqstant, jekk is-sentenza Ynos tinqara fil-kuntest ġurisprudenzjali iktar wiesa’ tagħha, l-approċċ ġenerali għall-applikabbiltà tad-dritt tal-UE ratione temporis jidher li hu wieħed ta’ effetti legali kontinwi. Ir-relazzjonijiet legali li jkunu għadhom ma humiex eżawriti fil-mument tal-adeżjoni tal-Istat Membru għandhom jadattaw għall-qafas legali ġdid. Naturalment, dik l-addattazzjoni għandu jkollha biss effetti prospettivi: l-effett immedjat tad-dritt tal-UE jfisser li r-relazzjonijiet legali kontinwi li l-effetti tagħhom jkunu għandhom ma humiex eżawriti fil-mument tal-adeżjoni, jistgħu jitbiddlu prospettivament. A contrario sensu, it-tibdil verament retrospettiv, f’termini ta’ evalwazzjoni effettiva mill-ġdid ta’ fatti jew ġrajjiet passati huwa pprojbit.

41.

Jekk nieħdu l-eżempju ta’ kuntratt konkluż qabel l-adeżjoni ta’ Stat Membru mal-UE, il-kwistjoni prinċipali hija jekk il-kuntratt u r-relazzjoni legali maħluqa bih tkomplix tipproduċi effetti legali jew le wara l-adeżjoni. Jekk dan ikun il-każ (pereżempju, bħal fil-każ ta’ kuntratti għal żmien indeterminat u/jew għal kunsiderazzjoni ripetittiva) allura d-dritt tal-UE jsir applikabbli għall-kuntratt fil-mument tal-adeżjoni, anki jekk il-fatti (kostituttivi) kollha seħħew qabel id-data tal-adeżjoni. Is-sustanza futura tar-relazzjoni legali tiġi mibdula prospettivament mid-dritt tal-UE.

42.

Barra minn hekk, huwa ġeneralment aċċettat li għal dak li jirrigwarda r-regoli tal-proċedura, ir-regola ġenerali hija li dawn japplikaw immedjatament meta dawn jidħlu fis-seħħ, anki għal każijiet u kwistjonijiet pendenti sakemm il-miżura speċifika inkwistjoni ma tipprovdix mod ieħor ( 18 ).

43.

Fi kwalunkwe każ, il-prinċipji prinċipali tal-protezzjoni tad-drittijiet kweżiti u tal-aspettattivi leġittimi, kif ukoll il-projbizzjoni fuq il-vera retroattività, japplikaw biex jibbilanċjaw kontra l-effett immedjat tad-dritt tal-UE fil-każijiet individwali kollha.

44.

Minn din il-perspettiva, il-konklużjoni li waslet għaliha l-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza Ynos ma hijiex sorprendenti fir-rigward tar-riżultat tagħha: is-sentenza Ynos kienet tirrigwarda n-natura ġusta ta’ terminu kuntrattwali nnegozjat u konkluż qabel l-adeżjoni tal-Ungerija mal-Unjoni. Id-domanda magħmula lill-Qorti tal-Ġustizzja, kieku ngħatat risposta għaliha, kienet twassal verament għal evalwazzjoni ġdida retroattiva ta’ terminu kuntrattwali konkluż u miftiehem ħafna qabel l-adeżjoni.

45.

Nikkunsidra li fil-mument tal-adeżjoni tas-Slovenja, il-kuntratt ta’ kiri ma kienx eżawrixxa l-effetti legali kollha tiegħu minn żewġ aspetti.

46.

L-ewwel nett, il-kuntratt ta’ kiri kien konkluż f’Ġunju 1993, Mid-digriet tar-rinviju wieħed jista’ jifhem li r-rikorrent osserva l-obbligi tiegħu qabel l-adeżjoni tas-Slovenja mal-Unjoni iżda l-Assoċjazzjoni tal-pompiera voluntiera onoraw biss l-obbligi tagħha billi ħallset il-kunsiderazzjoni tal-kuntratt ta’ kiri f’Mejju 2010 li kien ħafna wara l-adeżjoni tas-Slovenja. Għaldaqstant, mal-adeżjoni tas-Slovenja, il-kuntratt ta’ kiri kompla jipproduċi xi effetti legali u d-drittijiet u l-obbligi tal-partijiet li joħorġu minnu kien għadhom iridu jiġu osservati.

47.

It-tieni nett, u forsi iktar importanti, b’kuntrast mas-sentenza Ynos, dan il-każ ma jirrigwardax l-evalwazzjoni mill-ġdid tal-klawżoli kuntrattwali konklużi fil-passat. Il-kontenut tal-kuntratt u l-validità tat-termini kuntrattwali ma humiex jintmissu. Dan il-każ jikkonċerna l-infurzar ta’ kuntratt u, b’mod partikolari, l-interessi li akkumulaw minħabba t-twettiq tardiv (jiġifieri, il-ħlas) taħt dak il-kuntratt. Din is-sitwazzjoni twieldet qabel l-adeżjoni tas-Slovenja mal-UE u għadha tistenna riżoluzzjoni finali wara l-adeżjoni.

48.

Għaldaqstant, il-fatt li leġiżlazzjoni ġdida li tirrigwarda l-interessi moratorji tiġi applikata prospettivament għall-każijiet pendenti mill-mument tal-adeżjoni ta’ Stat Membru mal-UE huwa konformi mal-effett immedjat tad-dritt tal-UE fl-Istati tal-adeżjoni.

49.

Wara li ġie stabbilit li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni b’mod ġenerali, il-kwistjoni li jmiss f’dan il-każ hija li jiġi analizzat jekk id-Direttiva 2000/35 b’mod partikolari tistax tapplika għall-kuntratt ta’ kiri, fid-dawl tad-dispożizzjonijiet speċifiċi li jirrigwardaw l-applikazzjoni temporali tagħha.

50.

Skont l-Artikolu 6(3)(b), id-Direttiva 2000/35 tapplika fil-prinċipju għal kuntratti konklużi qabel l-iskadenza tal-perijodu għat-traspożizzjoni tagħha sakemm Stat Membru ma jeskludix l-applikazzjoni tagħha għal tali kuntratti. Fi kliem ieħor, sakemm ma jkunx hemm azzjoni espliċita mill-Istat Membru, id-direttiva testendi għall-kuntratti eżistenti.

51.

Id-dokumenti tal-adeżjoni rilevanti, kif anki rrikonoxxa r-rappreżentant tas-Slovenja fis-seduta, ma fihomx tali esklużjoni dwar l-applikabbiltà tad-Direttiva 2000/35 ( 19 ). Għaldaqstant, skont l-Artikoli 2 u 54 tal-Att tal-Adeżjoni, fir-rigward tas-Slovenja, it-tmiem tal-perijodu għat-traspożizzjoni tad-Direttiva 2000/35 kien l-1 ta’ Mejju 2004, u ma hemm ebda deroga li tapplika fir-rigward ta’ din id-direttiva.

52.

Id-dispożizzjoni tal-Artikolu 6(3)(b) hija rilevanti wkoll biex issir distinzjoni mad-dritt sekondarju involut fi-sentenza Ynos. Id-Direttiva 93/13 li kienet involuta fil-kawża Ynos, fl-Artikolu 10(1) tipprovdi li hija tapplika biss prospettivament għall-kuntratti konklużi wara l-iskadenza tal-perijodu għat-traspożizzjoni [li għal Stat Membru ġdid kienet id-data tal-adeżjoni (jiġifieri l‑1 ta’ Mejju 2004)]. Jiġifieri, fil-fatt, l-oppost tal-Artikolu 6(3)(b) tad-Direttiva 2000/35 peress li din tal-aħħar tapplika għal kuntratti konklużi qabel l-iskadenza tal-perijodu għat-traspożizzjoni tad-direttiva ( 20 ).

53.

Għaldaqstant, minn qari tal-Artikolu 6(1) u tal-Artikolu 6(3)(b) tad-Direttiva 2000/35 flimkien mal-Att tal-Adeżjoni, mal-adeżjoni tas-Slovenja mal-Unjoni, id-Direttiva 2000/35 saret applikabbli immedjatament għall-kuntratti eżistenti konklużi qabel dik id-data, inkluż il-kuntratt ta’ kiri inkwistjoni f’dan il-każ. Nikkonkludi għaldaqstant li b’effett mill-1 ta’ Mejju 2004, id-Direttiva 2000/35 saret applikabbli ratione temporis għal dan il-każ.

54.

Bħala konklużjoni, jiena tal-fehma li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha kompetenza biex tirrispondi għad-domandi magħmula lilha mill-qorti nazzjonali.

55.

Permezz tat-tielet domanda, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk ir-regola ne ultra alterum tantum hijiex kompatibbli mad-Direttiva 2000/35. L-istess bħall-pożizzjoni meħuda mill-Gvern Sloven u Latvjan fl-osservazzjonijiet bil-miktub tagħhom kif ukoll mill-gvern Sloven u mill-Kummissjoni waqt is-seduta, nissuġġerixxi li din ir-regola hija kompatibbli mad-Direttiva 2000/35.

56.

Kif diġà nnotat il-Qorti tal-Ġustizzja fil-passat ( 21 ) u l-Kummissjoni rrikonoxxiet espressament fis-seduta f’dan il-każ, id-Direttiva 2000/35 hija strument ta’ armonizzazzjoni minima.

57.

Għaldaqstant, id-Direttiva tkopri biss elementi magħżula u għaldaqstant limitati li jirrigwardaw il-ħlasijiet tardivi fi tranżazzjonijiet kummerċjali, b’mod partikolari l-aspetti ta’ (i) interessi moratorji, (ii) iż-żamma tat-titolu u (iii) il-proċeduri għall-irkupru għat-talbiet mhux ikkontestati.

58.

Għal dak li jirrigwarda r-regoli fuq l-interessi moratorji, l-Artikolu 3(1)(d) tad-Direttiva 2000/35 huwa dispożizzjoni pjuttost dettaljata li tikkonċerna l-livell minimu ta’ dawn l-interessi u l-mod li bih dawn għandhom jiġu kkalkolati. Madankollu, id-Direttiva 2000/35 ma fiha ebda regoli li jipprojbixxu l-impożizzjoni ta’ limitu massimu fuq l-akkumulazzjoni tal-interessi.

59.

Għaldaqstant, fil-fehma tiegħi, id-deċiżjoni dwar jekk jiġix stabbilit dan il-limitu massimu tibqa’ fis-setgħa tal-Istati Membri, sakemm dawn josservaw ir-rekwiżiti doppji tal-ekwivalenza u effettività ( 22 ).

60.

Il-prinċipju ta’ ekwivalenza jipprojbixxi, essenzjalment, id-diskriminazzjoni bejn talbiet ibbażati fuq id-dritt nazzjonali u talbiet simili bbażati fuq id-dritt tal-UE. Fi kliem ieħor, it-trattament tad-drittijiet li joħorġu mid-dritt tal-UE ma għandux ikun inqas favorevoli mit-trattament ta’ drittijiet korrispondenti li joħorġu mid-dritt nazzjonali.

61.

Il-fatti ta’ dan il-każ ma jqajmu ebda kontestazzjoni dwar il-konformità tar-regola ne ultra alterum tantum ma’ dan il-prinċipju. L-ebda waħda mill-partijiet ma qajmet oġġezzjonijiet f’dan ir-rigward.

62.

Ir-rekwiżit tal-effettività jipprekludi lill-Istati Membri milli jrendu l-eżerċizzju tad-drittijiet mogħtija mid-dritt tal-Unjoni prattikament impossibbli jew eċċessivament diffiċli.

63.

Ċertament jista’ jiġi argumentat li l-għan ġenerali tal-effettività li jiġi miġġieled il-ħlas tardiv fi tranżazzjonijiet kummerċjali jiżdied kieku l-akkumulazzjoni tal-interessi moratorji ma tkunx limitata. Malli jintlaħaq il-limitu massimu, huwa ċar li d-debitur ftit ikollu inċentiv li jħallas. L-ammont tal-interessi sempliċiment jieqaf jiżdied.

64.

Madankollu, b’din il-loġika, kull dispożizzjoni nazzjonali tista’ tiġi kkontestata jew jintalab il-ħolqien ta’ regola ġdida. Biex nagħti eżempju, kieku l-impriġjonament tad-debituri ( 23 ) kellu jerġa’ jiġi introdott, fejn id-debitur jintbagħat awtomatikament il-ħabs malli l-ħlas isir tardiv, dan ma jsaħħaħx ukoll l-effet utile ta’ direttiva li hija intiża li tiġġieled il-ħlas tardiv? Dan ikun pjuttost effettiv biex iġiegħel lil dik il-persuna u/jew lill-familjari tiegħu jħallsu malajr.

65.

L-eżempji assurdi jgħinu biex jiċċaraw il-fehma dwar il-bżonn li jiġu stabbiliti limiti raġjonevoli fuq ir-rekwiżit ta’ effettività li huwa potenzjalment mingħajr limiti. Fil-fehma tiegħi, ir-rekwiżit ta’ effettività għandu jkun limitat għal żewġ istanzi: l-impossibbiltà jew id-diffikultà ġenwinament eċċessiva. Fil-fehma tiegħi, ebda wieħed minn dawn l-istandards ma jintlaħqu bir-regola ne ultra alterum tantum. Hemm żewġ punti ta’ rilevanza partikolari fir-rigward ta’ din l-aħħar dikjarazzjoni.

66.

L-ewwel nett, fis-sistema regolatorja nazzjonali li ma hijiex mimsusa mil-armonizzazzjoni minima taħt id-Direttiva 2000/35, ir-regola ne ultra alterum tantum tesprimi ċerta għażla leġiżlattiva li taqsam l-ispejjeż tal-ħlas tardiv bejn il-kredituri u d-debituri. Ir-regola tirrifletti viżjoni soċjali tad-distribuzzjoni tal-piżijiet għal dak li jirrigwarda l-infurzar tal-ħlas tad-djun. Minnha nfisha, din l-għażla ma tidhirx li hija arbitrarja jew mhux magħrufa. Fil-fatt, ċerti forom ta’ limitazzjoni fuq l-interessi sal-livell tad-dejn prinċipali jistgħu jiġu rrintraċċjati anki lura għad-dritt Ruman ( 24 ).

67.

Barra minn hekk, ir-regola ne ultra alterum tantum tista’ tidher li tipprovdi ċertu tip ta’ bilanċ bejn li jiġi żgurat li l-ħlas isir malajr u interessi jew valuri oħrajn. Il-ħlas tardiv normalment jirriżulta dejjem fil-prinċipju mill-impossibbiltà jew min-nuqqas ta’ rieda min-naħa tad-debitur li jħallas. Madankollu, in-nuqqas ta’ azzjoni min-naħa tal-kreditur jista’ jkabbar id-dejn akkumulat. Madankollu, ir-regola ne ultra alterum tantum tinkoraġġixxi lill-kreditur sabiex jasserixxi d-drittijiet tiegħu jew tagħha malajr. Fil-fatt, regola simili tinsab f’diversi kuntesti f’sistemi legali nazzjonali oħrajn. Pereżempju il-kodiċijiet ċivili tal-Awstrija u tar-Repubblika Ċeka jillimitaw il-possibbiltà tal-kreditur li jirċievi interessi moratorji f’ammont ikbar mid-dejn prinċipali għal dak li jirrigwarda l-perijodu ta’ qabel il-litigazzjoni jekk il-kreditur ma bediex il-proċeduri għall-infurzar tal-ħlas tad-dejn fil-ħin ( 25 ).

68.

It-tieni nett, kif issuġġerixxa l-gvern Sloven, regola nazzjonali bħalma hija ne ultra alterum tantum ma għandhiex tiġi evalwata iżolatament, iżda pjuttost fil-kuntest ta’ strumenti rilevanti oħrajn tad-dritt nazzjonali li fihom japplika l-limitu massimu.

69.

Fost dawn l-istrumenti hemm il-possibbiltà li jintalab kumpens għat-telf attwalment soffrut (jekk dak it-telf jeċċedi l-ammont ta’ interessi moratorji pagabbli) kontra d-debitur. Fil-fatt, filwaqt li t-talba għall-interessi moratorji ġeneralment “tqieset li hija mod konvenjenti kif kreditur jitħalla jirkupra d-danni li huwa jsofri tipikament, mingħajr il-bżonn speċifiku li jippruvahom” ( 26 ), dan ma jfissirx neċessarjament li l-kreditur huwa prekluż milli jitlob id-dannu soffrut li jkun jaqbeż l-interessi akkumulati. Jekk din il-possibbiltà tkunx teżisti tiddependi fuq id-dritt nazzjonali applikabbli u huwa l-obbligu tal-qorti nazzjonali li tanalizza dan. Madankollu, kif spjega l-Gvern Sloven waqt is-seduta, taħt id-dritt Sloven huwa fil-fatt possibbli għall-kreditur li jitlob kumpens sħiħ u attwali tad-dannu soffrut.

70.

Barra minn hekk, jekk it-telf li jsofri l-kreditur ikun attribwit għal difetti fit-tħaddim tas-sistema ġudizzjarja, inkluż dewmien żejjed u tul ta’ proċeduri eċċessiv, l-azzjoni għad-danni kontra l-Istat tista’ tikkostitwixxi forma oħra possibbli ta’ rimedju ( 27 ).

71.

Għal dawn ir-raġunijiet, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għat-tielet domanda magħmula mill-qorti tar-rinviju billi tiddikjara li d-Direttiva 2000/35 ma tipprekludix regola tad-dritt nazzjonali li tillimita l-ammont massimu tal-interessi moratorji pagabbli sal-ammont tad-dejn prinċipali.

72.

Kif innotajt iktar ’il fuq, jekk il-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għat-tielet domonda magħmula mill-qorti nazzjonali fin-negattiv, allura r-risposta għall-ewwel u t-tieni domanda ma tkunx neċessarja. Minħabba li d-Direttiva 2000/35 ma tipprekludix ir-regola ne ultra alterum tantum, it-talba tar-rikorrent ma tistax tirnexxi anki jekk jiġi stabbilit li r-relazzjoni legali li tirriżulta mill-kuntratt ta’ kiri taqa’ taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2000/35. Madankollu, jekk il-Qorti tal-Ġustizzja tikkonkludi li d-Direttiva 2000/35 tipprekludi r-regola inkwistjoni, allura l-ewwel żewġ domandi preliminari jkunu rilevanti.

73.

F’din il-parti, l-ewwel u t-tieni domanda ser jiġu analizzati flimkien. It-tnejn li huma għandhom l-għan li jaċċertaw jekk ir-rikorrent, meta kkonkluda l-kuntratt ta’ kiri, aġixxiex bħala “impriża” fis-sens tad-Direttiva 2000/35, peress li l-għan tal-kuntratt ta’ kiri jaqa’ barra mill-ambitu tal-liċenzja nazzjonali tiegħu. F’dan il-kuntest, il-qorti tar-rinviju tistieden speċifikament lill-Qorti tal-Ġustizzja sabiex fir-risposta għat-tieni domanda preliminari tieħu inkunsiderazzjoni l-fatt li t-tranżazzjoni inkwistjoni kienet ta’ natura ekonomika u li r-rikorrent ħareġ fattura għaliha.

74.

Skont l-Artikolu 1, id-Direttiva 2000/35 tapplika għall-“ħlasijiet kollha magħmula bħala remunerazzjoni għal transazzjonijiet kummerċjali”. Għaldaqstant, ir-risposta għad-domanda dwar jekk it-tranżazzjoni fil-kuntratt ta’ kiri taqax taħt il-kamp ta’ applikazzjoni tad-Direttiva 2000/35 teħtieġ kjarifika tal-kunċett ta’ “transazzjonijiet kummerċjali” li min-naħa tiegħu juża l-kunċett ta’ “intrapriża”.

75.

Dawn iż-żewġ kunċetti ser jiġu esplorati [parti (a) u (b) rispettivament], qabel ma neżamina jekk liċenzja nazzjonali għal attività partikolari hijiex rilevanti għad-definizzjoni ta’ impriża [parti (ċ)]. Finalment, ser nagħmel diversi rimarki finali fuq in-natura legali tal-kontraent l-ieħor fil-kuntratt tal-kiri, jiġifieri l-Assoċjazzjoni tal-pompiera voluntiera [parti (d)].

76.

L-ewwel inċiż tal-Artikolu 2(1) tad-Direttiva 2000/35 jiddefinixxi “transazzjonijiet kummerċjali” bħala tranżazzjonijiet “bejn intrapriżi jew bejn intrapriżi u awtoritajiet pubbliċi li twassal għall-ġarr ta’ oġġetti jew il-provvista ta’ servizzi għall-ħlas”.

77.

Din id-definizzjoni tidher li tikkonsisti minn żewġ elementi: (i) il-partijiet fit-tranżazzjoni għandhom ikunu impriżi jew impriża u awtorità pubblika, (ii) irid ikun hemm provvista ta’ oġġetti jew servizzi, u (iii) irid ikun hemm remunerazzjoni għal dawk l-oġġetti jew servizzi.

78.

Ma hemmx dubju li l-kuntratt ta’ kiri jissodisfa l-kundizzjonijiet (ii) u (iii). Ġie pprovdut servizz: il-kiri tal-bawżer tal-ilma. Ir-remunerazzjoni għal dak is-servizz kienet miftiehema u eventwalment imħallsa. Id-domanda li tibqa’ miftuħa hija għalhekk jekk il-kundizzjoni (i) hijiex issodisfatta wkoll. Huwa ċar li r-rikorrent ma huwiex awtorità pubblika. Jista’ dan jiġi kklassifikat bħala “intrapriża”?

79.

Il-kunċett ta’ “intrapriża” huwa ddefinit fit-tielet inċiż tal-Artikolu 2(1) tad-Direttiva 2000/35 bħala “kull organizzazzjoni li taġixxi fil-kors ta’ l-attività ekonomika tagħha indipendenti jew professjonali, ukoll meta titwettaq minn persuna waħda” ( 28 ).

80.

Biex ikun hemm “intrapriża” fis-sens tad-Direttiva 2000/35, (i) il-persuna inkwistjoni għandha tkun ikklassifikata bħala organizzazzjoni u (ii) l-attività għandha jkollha natura ekonomika jew professjonali indipendenti.

81.

Ninnota li t-tielet inċiż tal-Artikolu 2(1) tad-Direttiva 2000/35 jirreferi espressament għal-“kull organizzazzjoni”, inkluża dik li tikkonsisti f’persuna waħda, li taġixxi fil-kors tal-attività ekonomika jew professjonali indipendenti tagħha.

82.

It-test ta’ din id-dispożizzjoni jindika għaldaqstant li, il-kunċett ta’ “organizzazzjoni” ma għandux jinftiehem bħala li jirreferi għal xi forma legali speċifika, iżda pjuttost għat-twettiq ta’ attività strutturata u kontinwa. F’dan is-sens, il-persuna inkwistjoni għandha torganizza ruħha biex twettaq negozju fuq bażi ripetittiva u fit-tul.

83.

Simili għal dak li qalet il-Qorti tal-Ġustizzja f’kuntest ieħor, l-istruttura ta’ din l-organizzazzjoni tista’ tkun pjuttost bażika peress li, f’ċerti setturi, l-“attività [tista’ tkun] ibbażata essenzjalment fuq ix-xogħol tal-bniedem” ( 29 ). [traduzzjoni mhux uffiċjali]

84.

Il-fatt li r-rikorrent ħareġ fattura għas-servizz ipprovdut taħt il-kuntratt ta’ kiri jikkostitwixxi, fil-fehma tiegħi, element importanti li jindika li huwa aġixxa fil-kors ta’ attività ekonomika organizzata.

85.

Għal dak li jirrigwarda n-natura tat-tranżazzjoni taħt il-kuntratt ta’ kiri, din kienet ċertament ekonomika peress li l-bawżer tal-ilma kien ipprovdut mir-rikorrent lill-Assoċjazzjoni tal-pompiera voluntiera għal ħlas. Il-flus biddlu l-idejn, jew kellhom ibiddlu l-idejn.

86.

Għaldaqstant, mad-daqqa ta’ għajn, id-definizzjoni ta’ “transazzjonijiet kummerċjali” fit-tielet inċiż tal-Artikolu 2(1) tad-Direttiva 2000/35 tidher li hija ssodisfatta.

87.

Il-qorti tar-rinviju hija madankollu mħassba minħabba l-fatt li l-iskop tal-kuntratt ta’ kiri kien jaqa’ barra mill-ambitu tal-liċenzja nazzjonali tar-rikorrent. Minn dan il-fatt il-Gvern Sloven u l-Kummissjoni jinferixxu li r-rikorrent ma jistax jiġi kklassifikat bħala “intrapriża” taħt id-Direttiva 2000/35. Huma jipproponu, essenzjalment, li l-għan preċiż tal-liċenzja nazzjonali maħruġa għandu jkun deċiżiv għad-definizzjoni ta’ “intrapriża” għall-iskopijiet tad-Direttiva 2000/35.

88.

Jien ma naqbilx għal żewġ raġunijiet prinċipali.

89.

L-ewwel nett, id-definizzjoni tal-kunċett ta’ “intrapriża” msemmija iktar ’il fuq bl-ebda mod ma tirreferi għal-liġijiet tal-Istati Membri. Għaldaqstant, dan il-kunċett huwa kunċett awtonomu tad-dritt tal-UE. Għandu jiġi ddefinit indipendentement mis-sistemi nazzjonali ta’ awtorizzazzjoni jew reġistrazzjoni ( 30 ).

90.

It-tieni nett, id-definizzjoni awtonoma tad-dritt tal-UE f’dan il-każ isservi skop addizzjonali, pjuttost importanti: il-prevedibbiltà tat-tranżazzjonijiet kummerċjali li jaqgħu taħt il-portata tad-direttiva. Kieku l-portata tal-kunċett ta’ “intrapriża” taħt id-direttiva kellha tkun marbuta mal-għan tal-awtorizzazzjoni għal ċerti attivitajiet ta’ negozju mogħtija taħt id-dritt nazzjonali, dik tkun effettivament qiegħda tobbliga lill-kontraenti fil-kuntratt biex jibdew jiċċekkjaw kull darba jekk il-kontraent l-ieħor huwiex qiegħed, fil-fatt, jiffirma l-kuntratt fl-ambitu tal-attività tiegħu taħt id-dritt nazzjonali jew le. Il-frammentazzjoni legali konsegwenti ma hijiex biss indeżiderabbli per se. Hija tkun estremament oneruża fil-prattika tan-negozju, speċjalment fi tranżazzjonijiet transkonfinali.

91.

Għal dawn ir-raġunijiet, jiena tal-fehma li l-portata tal-liċenzja nazzjonali ma hijiex dispożittiva għad-definizzjoni ta’ “intrapriża” taħt id-Direttiva 2000/35. Dan madankollu ma jfissirx li l-eżistenza ta’ sistema nazzjonali ta’ reġistrazzjoni jew awtorizzazzjoni hija kompletament irrilevanti. Madankollu, hija tista’ biss toħloq preżunzjoni li l-parti kienet qiegħda taġixxi fl-attività ekonomika jew professjonali tagħha.

92.

Fi kliem ieħor, kieku l-kuntratt ta’ kiri kien jidħol fl-ambitu tal-liċenzja nazzjonali tar-rikorrent, dan kien jikkostitwixxi preżunzjoni li r-rikorrent aġixxa fil-kors ta’ attività ekonomika indipendenti. Fil-każ invers, madankollu, il-fatt li l-iskop tal-kuntratt ta’ kiri jkun jaqa’ barra mill-ambitu tal-liċenzja tar-rikorrent, ma jeskludix lir-rikorrent milli jiġi kklassifikat bħala impriża, sakemm ikunu ssodisfatti l-kundizzjonijiet awtonomi tal-Artikolu 2(1) tad-Direttiva 2000/35 imsemmija iktar ’il fuq.

93.

Għall-iskopijiet ta’ kompletezza, inżid ngħid li x-xenarji li ma humiex koperti, fil-fehma tiegħi, bil-kunċett ta’ “intrapriża” fis-sens tad-Direttiva 2000/35 huma sitwazzjonijiet ta’ persuni li jwettqu istanzi iżolati ta’ attività li jistgħu jkunu kklassifikati bħala “ekonomiċi”. Għalkemm ikollhom natura ekonomika, dawn l-istanzi ma jistgħux jitqiesu bħala attività ta’ negozju strutturat u kontinwu.

94.

Lura għal dan il-każ, il-kiri ta’ bawżer tal-ilma jista’ jitqies li jifforma parti mill-attivitajiet ta’ negozju ġenerali u kontinwu tar-rikorrent, Min-naħa l-oħra, pereżempju, il-bejgħ ta’ kejkijiet tat-tfal mir-rikorrent f’suq ta’ nhar ta’ Ħadd li jinżamm f’festival annwali tal-iskola diffiċli li jitqies fl-istess sens. Bl-istess mod, għajnuna fil-ġardinaġġ ipprovduta minn negozjant stabbilit lil ġar tiegħu inkambju għal stedina għal tazza te u forsi xi kejk diffiċli titqies li taqa’ fl-attività ta’ negozju strutturat u kontinwu tal-ewwel wieħed.

95.

Fi kliem ieħor, in-nies jipparteċipaw f’diversi forom ta’ attività ta’ natura ekonomika iżda ftit biss minn dawk l-attivitajiet ikunu parti minn attivitajiet ta’ negozju strutturat u kontinwu ta’ dik il-persuna. Fl-evalwazzjoni dwar jekk l-attività kkonċernata tifformax parti minn dak in-negozju strutturat u kontinwu, il-qorti tar-rinviju għandha tieħu inkunsiderazzjoni l-evidenza rilevanti kollha favur jew kontra dik il-konklużjoni.

96.

Hija l-qorti nazzjonali li għandha tapplika din il-gwida ġenerali għall-fatti tal-każ. Madankollu, fuq il-fatti ppreżentati lill-Qorti tal-Ġustizzja, b’mod partikolari, il-fatt li t-tranżazzjoni inkwistjoni tista’ raġjonevolment titqies bħala parti minn attività ekonomika indipendenti strutturata u kontinwa iktar wiesgħa mwettqa mir-rikorrent, li għaliha nħarġet fattura, jwassalni biex nikkonkludi li meta jidħol fil-kuntratt ta’ kiri, ir-rikorrent jista’ jitqies bħala li qiegħed jaġixxi bħala “intrapriża” fis-sens tad-Direttiva 2000/35.

97.

Fid-dawl ta’ dak li ntqal iktar ’il fuq, jiena tal-fehma li d-definizzjoni awtonoma ta’ “intrapriża” fl-Artikolu 2(1) tad-Direttiva 2000/35 tikkontempla persuni li jipparteċipaw f’attività ekonomika jew professjonali indipendenti li hija strutturata u kontinwa. Il-fatt jekk istanza individwali ta’ din l-attività, bħal kuntratt individwali, kinitx koperta mill-ambitu tas-sistema tar-reġistrazzjoni jew awtorizzazzjoni nazzjonali ma huwiex konklużiv għall-finijiet ta’ din id-definizzjoni. Madankollu, il-fatt li tali persuna aġixxiet fl-ambitu tar-reġistrazzjoni jew awtorizzazzjoni nazzjonali joħloq preżunzjoni favur il-konklużjoni li dik il-persuna kienet qiegħda taġixxi fil-parametri tal-attività ekonomika jew professjonali tagħha. L-eżistenza ta’ fattura tikkostitwixxi wkoll element li jindika li dik il-persuna kienet qiegħda taġixxi fil-kors ta’ attività ekonomika strutturata u kontinwa.

98.

Bħala post-scriptum, ninnota li l-ewwel u t-tieni domandi preliminari jiffokaw fuq id-definizzjoni ta’ “intrapriża” fis-sens tad-Direttiva 2000/35 biss fir-rigward tar-rikorrent. Madankollu, il-kwistjoni dwar jekk ir-relazzjoni li tirriżulta minn dak il-kuntratt ta’ kiri tistax tiġi kklassifikata bħala “transazzjonijiet kummerċjali” taħt din id-direttiva tkun tiddependi wkoll mill-istat tal-kontraenti l-oħra, jiġifieri l-Assoċjazzjoni tal-pompiera voluntiera.

99.

Kif innotajt iktar ’il fuq, “transazzjonijiet kummerċjali” tfisser, taħt id-Direttiva 2000/35, tranżazzjoni “bejn intrapriżi [impriżi] jew bejn intrapriżi [impriżi] u awtoritajiet pubbliċi”. Għal dak li jirrigwarda d-definizzjoni ta’ dan l-aħħar kunċett, id-Direttiva 2000/35 tirreferi għal “awtorità jew entita li tikkuntratta, kif definita bid-Direttivi ta’ Ksib Pubbliku”.

100.

L-imsemmija direttivi tal-kuntratti pubbliċi jiddefinixxu l-“awtoritajiet jew entitajiet kontraenti” bħala l-Istat, l-awtoritajiet reġjonali jew lokali, korpi rregolati mid-dritt pubbliku, assoċjazzjonijiet iffurmati minn waħda jew iktar minn dawn l-awtoritajiet jew korpi rregolati mid-dritt pubbliku. “Korp irregolat mil-liġi pubblika [mid-dritt pubbliku”], min-naħa tieħu, huwa ddefinit taħt id-direttivi applikabbli bħala korp “stabbilit għall-iskop speċifiku li jissodisfa bżonnijiet fl-interess ġenerali, li m’għandux karattru industrijali jew kummerċjali, u li jkollu personalità ġuridika u ffinanzjat, fil-parti l-kbira, mill-Istat, jew awtoritajiet reġjonali jew lokali, jew korpi oħrajn irregolati mil-liġi pubblika; jew soġġett għal sorveljanza ta’ amministrazzjoni minn dawk il-korpi; jew li jkollu bord amministrattiv, ta’ tmexxija jew ta’ sorveljanza, li iktar minn nofs il-membri tiegħu jkunu maħtura mill-Istat, mill-awtoritajiet reġjonali jew lokali jew minn korpi oħrajn irregolati mil-liġi pubblika” ( 31 ).

101.

Fid-dawl ta’ dawn il-kriterji, jibqa’ l-obbligu tal-qorti nazzjonali li tivverifika x’kienet in-natura legali eżatta tal-Assoċjazzjoni tal-pompiera voluntiera taħt id-dritt nazzjonali fiż-żmien rilevanti sabiex tikkonkludi jekk kienx hemm “transazzjonijiet kummerċjali” fis-sens tal-Artikolu 2(1) tad-Direttiva 2000/35.

102.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi li l-Qorti tal-Ġustizzja tirrispondi għad-domandi magħmula mill-Vrhovno sodišče Republike Slovenije (qorti suprema tar-Repubblika tas-Slovenja) bil-mod kif ġej:

Domandi 1 u 2:

L-Artikolu 2(1) tad-Direttiva 2000/35/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tad-29 ta’ Ġunju 2000 dwar il-ġlieda kontra ħlasijiet tard fi transazzjonijiet kummerċjali, għandu jiġi interpretat bħala li jipprovdi definizzjoni awtonoma tal-kunċett ta’ “intrapriża [impriża]” li tinkludi persuni li jipparteċipaw f’attività ekonomika jew professjonali indipendenti li hija strutturata u kontinwa. Il-fatt jekk istanza individwali ta’ din l-attività, bħal kuntratt individwali, kinitx koperta mill-ambitu preċiż tas-sistema tar-reġistrazzjoni jew awtorizzazzjoni nazzjonali ma huwiex konklużiv għall-finijiet ta’ din id-definizzjoni awtonoma. Madankollu, il-fatt li tali persuna aġixxiet fl-ambitu tar-reġistrazzjoni jew awtorizzazzjoni nazzjonali joħloq preżunzjoni favur il-konklużjoni li dik il-persuna kienet qiegħda taġixxi fil-parametri tal-attività ekonomika jew professjonali tagħha. L-eżistenza ta’ fattura tikkostitwixxi wkoll element li jindika li dik il-persuna kienet qiegħda taġixxi fil-kors ta’ attività ekonomika strutturata u kontinwa.

Domanda 3:

Id-Direttiva 2000/35 għandha tiġi interpretata fis-sens li ma tipprekludix regola tad-dritt nazzjonali li tillimita l-ammont massimu ta’ interessi moratorji pagabbli sal-ammont tad-dejn prinċipali.