WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)
z dnia 21 października 2020 r. ( *1 ) ( i )
Odesłanie prejudycjalne – Pomoc państwa – Artykuł 107 ust. 1 TFUE – Pojęcie „zasobów państwowych” – Rozszerzona odpowiedzialność producentów – Organizacja ekologiczna upoważniona przez organy publiczne do pobierania wkładów finansowych od podmiotów wprowadzających do obrotu określone produkty w celu zapewnienia w ich imieniu realizacji spoczywającego na nich ustawowego obowiązku przetwarzania odpadów pochodzących z tych produktów – Wsparcie finansowe wypłacane przez organizację ekologiczną na rzecz sortowni, z którymi zawarte zostały umowy
W sprawie C‑556/19
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Conseil d’État (Francja) postanowieniem z dnia 12 lipca 2019 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 22 lipca 2019 r., w postępowaniu:
Eco TLC
przeciwko
Ministre d’État, ministre de la Transition écologique et solidaire,
Ministre de l’Économie et des Finances,
przy udziale:
Fédération des entreprises du recyclage,
TRYBUNAŁ (pierwsza izba),
w składzie: J.-C. Bonichot, prezes izby, R. Silva de Lapuerta (sprawozdawczyni), wiceprezes Trybunału, L. Bay Larsen, M. Safjan i N. Jääskinen, sędziowie,
rzecznik generalny: G. Pitruzzella,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– |
w imieniu Eco TLC – F. Molinié, avocat, |
– |
w imieniu Fédération des entreprises du recyclage – A. Gossement, avocat, |
– |
w imieniu rządu francuskiego – A.-L. Desjonquères oraz P. Dodeller, w charakterze pełnomocników, |
– |
w imieniu Komisji Europejskiej – A. Bouchagiar, K.-P. Wojcik oraz C. Georgieva-Kecsmar, w charakterze pełnomocników, |
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 28 maja 2020 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 |
Niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 107 TFUE. |
2 |
Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu między spółką Eco TLC a ministre d’État, ministre de la Transition écologique et solidaire (ministrem stanu, ministrem transformacji ekologicznej i solidarnej, Francja) i ministre de l’Économie et des Finances (ministrem gospodarki i finansów, Francja) w przedmiocie zgodności z prawem rozporządzenia przewidującego rewaloryzację wsparcia finansowego wypłacanego przez spółkę Eco TLC podmiotom, z którymi zostały zawarte umowy, odpowiedzialnym za przetwarzanie odpadów pochodzących z odzieżowych wyrobów włókienniczych, wyrobów włókienniczych do użytku domowego i obuwia. |
Ramy prawne
3 |
Artykuł L. 541–10–3 code de l’environnement (kodeksu ochrony środowiska naturalnego) w wersji mającej zastosowanie do postępowania głównego (zwanego dalej „kodeksem ochrony środowiska naturalnego”) stanowi: „Od dnia 1 stycznia 2007 r. wszystkie osoby fizyczne lub prawne, które wprowadzają do obrotu krajowego, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, nowe odzieżowe wyroby włókiennicze, obuwie lub wyroby włókiennicze do użytku domowego przeznaczone dla gospodarstw domowych, są zobowiązane finansować lub zapewnić recykling i przetwarzanie odpadów pochodzących z tych wyrobów. Od dnia 1 stycznia 2020 r. wszystkie osoby fizyczne lub prawne, które wprowadzają do obrotu krajowego, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, wszelkie gotowe wyroby włókiennicze do użytku domowego, z wyjątkiem tych, które stanowią elementy wyposażenia lub są przeznaczone do ochrony lub do ozdoby elementów wyposażenia, także podlegają obowiązkowi przewidzianemu w akapicie pierwszym. Osoby, o których mowa w dwóch pierwszych akapitach, spełniają ten obowiązek:
Tryb stosowania niniejszego artykułu, w szczególności sposób obliczania wysokości wkładu finansowego, zasady wspierania integracji osób napotykających na trudności w uzyskaniu zatrudnienia, jak również sankcje w przypadku nieprzestrzegania obowiązku wskazanego w akapicie pierwszym są określone w drodze dekretu Conseil d’État [rady stanu, Francja]”. |
4 |
Zgodnie z art. R. 543–214 akapit drugi kodeksu ochrony środowiska naturalnego we wniosku o udzielenie zezwolenia każdy podmiot wykazuje, że posiada zdolność techniczną i finansową, aby należycie wykonywać działalność, jaka jest wymagana w celu wspierania – poprzez zawierane przez ten podmiot umowy oraz redystrybucję gromadzonych przezeń wkładów finansowych – ponownego użycia, recyklingu, odzysku materiałów i przetwarzania odpadów wskazanych w art. L. 541–10–3 wspomnianego kodeksu, oraz określa warunki, zgodnie z którymi zamierza wypełnić postanowienia specyfikacji istotnych warunków umowy, która będzie dołączona do tego zezwolenia. |
5 |
Artykuł R. 543–215 akapit pierwszy kodeksu ochrony środowiska naturalnego przewiduje, że upoważnione podmioty ustalają ogólną kwotę wkładu finansowego, jaki jest przez nie pobierany od osób wskazanych w art. L. 541–10–3 akapit pierwszy tego kodeksu, w taki sposób, aby pokrywała ona corocznie wydatki wynikające z wypełniania specyfikacji istotnych warunków umowy, o której mowa w art. R. 543–214 wspomnianego kodeksu. |
6 |
Zgodnie z art. R. 543–218 kodeksu ochrony środowiska naturalnego specyfikacja istotnych warunków umowy, o której mowa w art. R. 543–214 tego kodeksu, określa w szczególności cele wyznaczone w zakresie ilości odpadów, które zostaną posortowane, ponownie użyte, poddane recyklingowi lub odzyskowi, jak również cele związane z integracją osób napotykających trudności w uzyskaniu zatrudnienia w rozumieniu art. L. 541–10–3 wspomnianego kodeksu, oraz przewiduje obniżenie wkładu wypłacanego sortowni odpadów, w przypadku gdy nie spełnia ona minimalnego celu w zakresie integracji tych osób. |
7 |
W drodze rozporządzenia z dnia 3 kwietnia 2014 r. w sprawie postępowania o udzielenie zezwolenia podmiotom prowadzącym działalność w zakresie przetwarzania odpadów pochodzących z odzieżowych wyrobów włókienniczych, wyrobów włókienniczych do użytku domowego i obuwia oraz w sprawie ustalenia specyfikacji zadań dla tych podmiotów zgodnie z art. R. 543–214 kodeksu ochrony środowiska naturalnego, zawierającego upoważnienie dla takiego podmiotu zgodnie z art. L. 541–10–3 i od R. 543–214 do R. 543–224 kodeksu ochrony środowiska naturalnego (JORF z dnia 14 maja 2014 r., s. 7969, zwanego dalej „rozporządzeniem z dnia 3 kwietnia 2014 r.”) spółce Eco TLC udzielono upoważnienia do pobierania od podmiotów wprowadzających do obrotu odzieżowe wyroby włókiennicze, wyroby włókiennicze do użytku domowego i obuwie (zwane dalej „produktami TLC”) wkładów finansowych na przetwarzanie odpadów pochodzących z tych produktów oraz do ich przekazywania w formie wsparcia finansowego w szczególności sortowniom zgodnie ze specyfikacją istotnych warunków umowy załączoną do tego rozporządzenia. |
8 |
Załącznik do rozporządzenia z dnia 3 kwietnia 2014 r., zatytułowany „Specyfikacja istotnych warunków umowy dotycząca zezwolenia organizacji ekologicznej udzielonego na podstawie art. L. 541–10–3 i od R. 543–214 do R. 543–224 kodeksu ochrony środowiska naturalnego na lata 2014–2019” sam zawiera szereg załączników. Zalicza się do nich załącznik III, zatytułowany „Stawki wypłacanego w roku N wsparcia finansowego na rzecz sortowni, z którymi zostały zawarte umowy na rok N+l”, który to załącznik określa sposób obliczania poszczególnych rodzajów wsparcia finansowego, jakie może być wypłacane na rzecz sortowni, z którymi zostały zawarte umowy, a mianowicie wsparcia na rzecz zapewnienia ciągłości, wsparcia w sortowaniu materiałów oraz wsparcia na rzecz rozwoju. Załącznik ten przewiduje w szczególności, że kwota wsparcia na rzecz zapewnienia ciągłości jest równa łącznej kwocie pomocy na rzecz zapewnienia ciągłości odzysku materiałów, odzysku energii i unieszkodliwiania oraz że pomoc na rzecz zapewnienia ciągłości w zakresie odzysku materiałów jest obliczana poprzez zastosowanie do „liczby posortowanych ton poddanych odzyskowi materiałowemu (ponowne wykorzystanie + recykling + inne sposoby odzysku materiałów)” współczynnika, którego wartość ustalono na 65 EUR za tonę. |
9 |
Rozporządzeniem z dnia 19 września 2017 r. zmieniającym rozporządzenie z dnia 3 kwietnia 2014 r. (JORF z dnia 4 października 2017 r., tekst nr 5, zwanym dalej „rozporządzeniem z dnia 19 września 2017 r.”) przeprowadzono rewaloryzację kwoty wsparcia na rzecz zapewnienia ciągłości. Zgodnie z art. 1 tego rozporządzenia współczynnik do obliczania tego wsparcia został podwyższony do 82,5 EUR za tonę w odniesieniu do wsparcia wypłacanego od dnia 1 stycznia 2018 r. |
Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne
10 |
Eco TLC jest organizacją ekologiczną upoważnioną przez organy publiczne do pobierania wkładów finansowych od podmiotów wprowadzających do obrotu produkty TLC w zamian za świadczenie usługi polegającej na zapewnianiu w ich imieniu realizacji spoczywającego na nich ustawowego obowiązku przetwarzania odpadów pochodzących z tych produktów. W tym celu Eco TLC zawiera umowy ze spełniającymi kryteria sortowniami i przekazuje im poszczególne rodzaje wsparcia finansowego, mianowicie wsparcie na rzecz zapewnienia ciągłości, wsparcie w sortowaniu materiałów i wsparcie na rzecz rozwoju, na potrzeby prowadzenia działalności z zakresu recyklingu i przetwarzania odpadów pochodzących z produktów TLC. |
11 |
Podczas gdy w rozporządzeniu z dnia 3 kwietnia 2014 r. ustalono na 65 EUR za tonę współczynnik dla celów obliczania wsparcia na rzecz zapewnienia ciągłości odzysku materiałów, w rozporządzeniu z dnia 19 września 2017 r. przeprowadzono rewaloryzację tego wsparcia i podwyższono ten współczynnik do 82,5 EUR za tonę w odniesieniu do kwot wypłacanych od dnia 1 stycznia 2018 r. |
12 |
Eco TLC wniosło do Conseil d’État (rady stanu, Francja) skargę na rozporządzenie z dnia 19 września 2017 r., podniósłszy w szczególności, że rozporządzenie to wprowadza pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. |
13 |
Sąd odsyłający zauważa, że zgodnie z art. L. 541–10–3 kodeksu ochrony środowiska naturalnego odnoszącym się do rozszerzonej odpowiedzialności producentów podmioty wprowadzające do obrotu produkty TLC są zobowiązane finansować lub zapewnić recykling i przetwarzanie odpadów pochodzących z tych produktów. Ów sąd wyjaśnia, że w celu spełnienia tego obowiązku wspomniane podmioty wprowadzające do obrotu produkty TLC obowiązane są bądź samodzielnie zapewnić przetwarzanie odpadów pochodzących z produktów TLC, bądź przenieść odpowiedzialność z tego tytułu na upoważniony podmiot, którego obowiązkiem jest pobieranie od nich wkładów finansowych oraz zapewnienie w ich imieniu przetwarzania tych odpadów poprzez zawarcie w tym celu umów z sortowniami. |
14 |
W tych okolicznościach sąd odsyłający stwierdza w pierwszej kolejności, że Eco TLC jest jedynym upoważnionym w tym celu podmiotem i że podmioty wprowadzające do obrotu produkty TLC nie zdecydowały się samodzielnie zapewniać przetwarzania odpadów pochodzących z produktów TLC. |
15 |
W drugiej kolejności sąd odsyłający wyjaśnia, że stawki wsparcia finansowego wypłacanego sortowniom przez spółkę Eco TLC zostały ustalone w rozporządzeniu z dnia 3 kwietnia 2014 r. w zależności od poziomu odzysku odpadów i zatrudnienia osób znajdujących się w trudnej sytuacji społecznej. Sąd odsyłający wskazuje, że zgodnie z tym rozporządzeniem spółka Eco TLC powinna dostosować kwotę wkładów finansowych, jakie pobiera od podmiotów wprowadzających do obrotu produkty TLC do poziomu, który jest ściśle konieczny dla wypełnienia jego zobowiązań, to jest wypłaty wsparcia finansowego na rzecz sortowni odpadów według stawek ustalonych we wspomnianym rozporządzeniu oraz prowadzenia różnego rodzaju działań informacyjnych i zapobiegawczych, bez możliwości osiągania zysków lub ponoszenia strat ani podejmowania działalności w innych dziedzinach. |
16 |
W trzeciej i ostatniej kolejności sąd odsyłający zauważa, że w posiedzeniach zarządu spółki Eco TLC uczestniczy wyznaczony przez państwo nadzorca, który jednak nie dysponuje prawem głosu, oraz że jest on informowany o warunkach inwestycji finansowych planowanych przez spółkę przed ich zatwierdzeniem przez zarząd i może żądać przedstawienia wszelkich dokumentów związanych z zarządzaniem finansami spółki, aby w przypadku nieprzestrzegania zasad należytego zarządzania finansami poinformować o tym właściwe organy państwowe, które mogą orzec o nałożeniu grzywny w wysokości do 30000 EUR, a także postanowić o zawieszeniu lub nawet cofnięciu zezwolenia. Sąd ten wyjaśnia, że poza tymi ograniczeniami spółka Eco TLC posiada swobodę podejmowania decyzji w zakresie zarządzania, a w szczególności że z funduszami przeznaczonymi dla sortowni nie łączy się żaden szczególny obowiązek, jeśli chodzi o sposób ich deponowania. |
17 |
W tych okolicznościach Conseil d’État (rada stanu) postanowiła zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym: „Czy art. 107 [TFUE] należy interpretować w ten sposób, że uregulowanie […], zgodnie z którym organizacja ekologiczna będąca podmiotem prawa prywatnego o celu niezarobkowym, która uzyskała zezwolenie od organów publicznych otrzymuje od podmiotów wprowadzających do obrotu pewną kategorię produktów, na podstawie zawartej z nimi w tym celu umowy, wkłady finansowe w zamian za świadczenie usługi polegającej na zapewnianiu w ich imieniu przetwarzania odpadów pochodzących z tych produktów oraz przekazuje podmiotom odpowiedzialnym za sortowanie tych odpadów i ich odzysk subwencje, których wysokość jest ustalona w zezwoleniu w świetle celów środowiskowych i społecznych, należy uznać za ustanawiającą pomoc państwa w rozumieniu [tego postanowienia]?”. |
W przedmiocie pytania prejudycjalnego
18 |
Tytułem wstępu należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem uznanie danego środka za „pomoc państwa” w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE wymaga spełnienia wszystkich następujących warunków. Po pierwsze, musi to być interwencja państwa lub za pośrednictwem zasobów państwa. Po drugie, interwencja ta musi być w stanie wpłynąć na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Po trzecie, musi przyznawać beneficjentowi selektywną korzyść. Po czwarte, musi ona zakłócać konkurencję lub grozić jej zakłóceniem (wyrok z dnia 6 marca 2018 r., Komisja/FIH Holding i FIH Erhvervsbank, C‑579/16 P, EU:C:2018:159, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo). |
19 |
W odniesieniu do pierwszego z powyższych warunków należy przypomnieć, że aby można było zakwalifikować dane korzyści jako „pomoc” w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, konieczne jest z jednej strony, aby zostały one przyznane bezpośrednio lub pośrednio z zasobów państwowych, a z drugiej strony, aby można je było przypisać państwu (wyrok z dnia 15 maja 2019 r., Achema i in., C‑706/17, EU:C:2019:407, pkt 47 i przytoczone tam orzecznictwo). |
20 |
Ponadto zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w ramach ustanowionej w art. 267 TFUE procedury współpracy między sądami krajowymi a Trybunałem do tego ostatniego należy udzielenie sądowi krajowemu użytecznej odpowiedzi, która umożliwi temu sądowi rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu. Mając to na uwadze, Trybunał powinien w razie potrzeby przeformułować przedłożone mu pytania (wyrok z dnia 2 kwietnia 2020 r., Ruska Federacija, C‑897/19 PPU, EU:C:2020:262, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo). |
21 |
Z postanowienia odsyłającego wynika, że sąd odsyłający zastanawia się w rzeczywistości jedynie nad pierwszym z warunków wymienionych w pkt 18 niniejszego wyroku i że okoliczności faktyczne, które przedstawił on Trybunałowi, dotyczą przede wszystkim tego pierwszego warunku. |
22 |
W tym kontekście należy uznać, że poprzez swoje pytanie sąd odsyłający dąży zasadniczo do ustalenia, czy art. 107 ust. 1 TFUE należy interpretować w ten sposób, iż uregulowanie, zgodnie z którym organizacja ekologiczna będąca podmiotem prawa prywatnego o celu niezarobkowym, która uzyskała zezwolenie od organów publicznych, otrzymuje od podmiotów wprowadzających do obrotu pewną kategorię produktów, na podstawie zawartej z nimi w tym celu umowy, wkłady finansowe w zamian za świadczenie usługi polegającej na zapewnianiu w ich imieniu przetwarzania odpadów pochodzących z tych produktów oraz przekazuje podmiotom odpowiedzialnym za sortowanie tych odpadów i ich odzysk subwencje, których wysokość jest ustalona w zezwoleniu w świetle celów środowiskowych i społecznych, stanowi interwencję państwa lub przy użyciu zasobów państwowych w rozumieniu tego postanowienia. |
23 |
W pierwszej kolejności, w celu dokonania oceny możliwości przypisania środka państwu, należy zbadać, czy władze publiczne były zaangażowane w przyjęcie tego środka (wyrok z dnia 15 maja 2019 r., Achema i in., C‑706/17, EU:C:2019:407, pkt 48 i przytoczone tam orzecznictwo). |
24 |
W niniejszym przypadku z postanowienia odsyłającego wynika, że uregulowanie dotyczące rozszerzonej odpowiedzialności producenta obowiązującej w sektorze gospodarowania odpadami pochodzącymi z produktów TLC wprowadzono aktami o charakterze ustawowym i wykonawczym, mianowicie kodeksem ochrony środowiska naturalnego oraz rozporządzeniem z dnia 3 kwietnia 2014 r. zmienionym rozporządzeniem z dnia 19 września 2017 r. Należy zatem uznać, że to uregulowanie można przypisać państwu w rozumieniu orzecznictwa wspomnianego w poprzednim punkcie niniejszego wyroku. |
25 |
W drugiej kolejności, w celu określenia, czy korzyść została przyznana bezpośrednio lub pośrednio przy użyciu zasobów państwowych, należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zakaz ustanowiony w art. 107 ust. 1 TFUE obejmuje zarówno pomoc przyznaną bezpośrednio przez państwo lub przy użyciu zasobów państwowych, jak i pomoc przyznaną przez instytucje publiczne lub prywatne utworzone albo wyznaczone przez to państwo w celu zarządzania nimi (wyrok z dnia 15 maja 2019 r., Achema i in., C‑706/17, EU:C:2019:407, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo). |
26 |
Wprowadzone w tym przepisie rozróżnienie pomiędzy pomocą „przyznawaną przez państwa” a pomocą przyznawaną „przy użyciu zasobów państwowych” nie oznacza bowiem, że wszystkie korzyści przyznane przez państwo stanowią pomoc, niezależnie od tego, czy są finansowane ze środków państwowych, czy też nie, ale ma ono na celu jedynie włączenie do tego pojęcia korzyści przyznanych bezpośrednio przez państwo, jak i korzyści udzielanych za pośrednictwem podmiotu publicznego lub prywatnego wyznaczonego lub utworzonego przez to państwo (wyrok z dnia 28 marca 2019 r., Niemcy/Komisja, C‑405/16 P, EU:C:2019:268, pkt 53 i przytoczone tam orzecznictwo). |
27 |
Prawo Unii nie zezwala bowiem na obejście zasad dotyczących pomocy państwa poprzez sam fakt tworzenia niezależnych instytucji zobowiązanych do rozdzielania pomocy (wyrok z dnia 9 listopada 2017 r., Komisja/TV2/Danmark, C‑656/15 P, EU:C:2017:836, pkt 45). |
28 |
W niniejszym przypadku na podstawie zasady rozszerzonej odpowiedzialności producenta sformułowanej w art. L. 541–10–3 kodeksu ochrony środowiska naturalnego podmioty wprowadzające do obrotu produkty TLC, to jest producenci, importerzy i dystrybutorzy, są zobowiązane zapewniać przetwarzanie odpadów pochodzących z tych produktów lub przyczyniać się do przetwarzania tych odpadów. |
29 |
W celu spełnienia powyższego obowiązku owe podmioty obowiązane są albo samodzielnie zapewnić przetwarzanie odpadów pochodzących z produktów TLC, albo dokonywać wkładów finansowych na rzecz upoważnionej przez organy publiczne organizacji ekologicznej zmierzającej do zapewnienia gospodarowania tymi odpadami poprzez zawarcie umów z sortowniami i poprzez przekazanie im wsparcia finansowego na potrzeby prowadzenia działalności z zakresu recyklingu i przetwarzania wspomnianych odpadów. |
30 |
O ile z postanowienia odsyłającego wynika, że w celu spełnienia obowiązku ciążącego na podmiotach wprowadzających do obrotu produkty TLC na podstawie art. L. 541–10–3 kodeksu ochrony środowiska naturalnego podmioty te zdecydowały się przystąpić do spółki Eco TLC, podmiotu upoważnionego w tym celu w drodze rozporządzenia z dnia 3 kwietnia 2014 r., o tyle okoliczność ta nie pozwala sama w sobie uznać, iż wkłady przekazywane przez owe podmioty tej organizacji ekologicznej stanowią obowiązkowe wkłady finansowe przewidziane przez ustawodawstwo państwa. |
31 |
Ponadto spółka Eco TLC pobiera od podmiotów wprowadzających do obrotu produkty TLC wkłady finansowe w zamian za świadczenie usługi polegającej na zapewnianiu w imieniu tych podmiotów realizacji spoczywającego na nich ustawowego obowiązku przetwarzania odpadów pochodzących z tych produktów. W tym celu spółka Eco TLC zawiera umowy ze spełniającymi kryteria sortowniami i przekazuje im wsparcie finansowe na potrzeby prowadzenia działalności z zakresu recyklingu i przetwarzania odpadów pochodzących ze wspomnianych produktów. |
32 |
W tym zakresie należy stwierdzić, że rozpatrywane w postępowaniu głównym uregulowanie przewiduje najpierw przekazanie wkładów finansowych pochodzących od podmiotów gospodarczych prawa prywatnego do spółki prawa prywatnego, a następnie przekazanie części tych wkładów przez tę spółkę do innych podmiotów gospodarczych prawa prywatnego. |
33 |
Jak wskazał rzecznik generalny w pkt 85 opinii, owe wkłady finansowe zachowują prywatny charakter przez cały okres ich obiegu. Fundusze zgromadzone w drodze przekazania wspomnianych wkładów finansowych nie przepływają nigdy przez budżet państwa lub przez budżet innego podmiotu publicznego ani nigdy nie przechodzą przez ręce organów publicznych. Ponadto z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, wynika, że zainteresowane państwo członkowskie nie rezygnuje z jakiegokolwiek tytułu z zasobów takich jak podatki, opłaty, składki lub inne, które zgodnie z przepisami krajowymi powinny być wpłacone do budżetu państwa. |
34 |
Z powyższego wynika, że rozpatrywane w postępowaniu głównym uregulowanie nie prowadzi do bezpośredniego lub pośredniego przekazania zasobów państwowych. |
35 |
Z orzecznictwa Trybunału wynika jednak, że środki niewiążące się z przekazaniem zasobów państwowych mogą wchodzić w zakres pojęcia „pomocy” w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE (wyrok z dnia 9 listopada 2017 r., Komisja/TV2/Danmark, C‑656/15 P, EU:C:2017:836, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo). |
36 |
Artykuł 107 ust. 1 TFUE obejmuje wszelkie środki pieniężne, które organy publiczne mogą faktycznie przeznaczyć na wsparcie przedsiębiorstw, niezależnie od tego, czy środki te wchodzą na stałe w skład majątku państwowego. Nawet jeśli kwoty odpowiadające danemu środkowi pomocy nie są w stałym posiadaniu skarbu państwa, to fakt, że stale znajdują się pod kontrolą publiczną, a zatem w dyspozycji właściwych organów krajowych, wystarczy, aby mogły zostać uznane za „zasoby państwowe” (wyroki: z dnia 16 maja 2002 r., Francja/Komisja, C‑482/99, EU:C:2002:294, pkt 37; a także z dnia 15 maja 2019 r., Achema i in., C‑706/17, EU:C:2019:407, pkt 53). |
37 |
Należy zatem zbadać, czy fundusze wykorzystane przez spółkę Eco TLC w celu przekazania wsparcia finansowego sortowniom, z którymi zostały zawarte umowy, pozostają stale pod kontrolą publiczną, a zatem w dyspozycji właściwych organów krajowych. |
38 |
W tym względzie w pierwszej kolejności, jak stwierdzono w pkt 33 niniejszego wyroku, fundusze te nie przepływają nigdy przez budżet państwa lub przez budżet innego podmiotu publicznego ani nigdy nie przechodzą w posiadanie organów publicznych. |
39 |
Ponadto z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, wynika, po pierwsze, że ze wspomnianymi funduszami nie łączy się żaden szczególny obowiązek, jeśli chodzi o sposób ich deponowania, po drugie, że w przypadku zaprzestania działalności organizacji ekologicznej nie są wypłacane organom publicznym kwoty ewentualnie dostępne po potrąceniu kosztów związanych z zaprzestaniem działalności i po odliczeniu zobowiązań posiadanych przez tę organizację ekologiczną względem państwa i wszystkich jej wierzycieli, i po trzecie, że rozstrzyganie sporów dotyczących zwrotu wkładów finansowych należnych od podmiotów wprowadzających do obrotu produkty TLC na podstawie rozpatrywanego w postępowaniu głównym uregulowania należy do sądów cywilnych lub gospodarczych. |
40 |
Z powyższego wynika, że państwo nie dysponuje w żadnym momencie rzeczywistym dostępem do tych środków i że organizacja ekologiczna nie posiada uprawnień właściwych organom publicznych. |
41 |
W drugiej kolejności – fundusze wykorzystywane przez spółkę Eco TLC w ramach rozpatrywanego w postępowaniu głównym uregulowania są przeznaczone wyłącznie na wykonywanie zadań, które są tej spółce wyznaczone ustawowo. Ta zasada ustawowa wyłącznego przeznaczenia tych funduszy zmierza raczej do wykazania, w braku jakiegokolwiek innego dowodu przeciwnego, że państwo nie jest właśnie w stanie uzyskać wspomnianych środków, to jest decydować o przeznaczeniu innym niż przewidziane w ustawie (zob. podobnie wyrok z dnia 28 marca 2019 r., Niemcy/Komisja, C‑405/16 P, EU:C:2019:268, pkt 76). |
42 |
W trzeciej kolejności – prawdą jest, że stawki wsparcia finansowego wypłacanego przez upoważnioną organizację ekologiczną sortowniom są ustalone przez państwo. |
43 |
Jednakże z jednej strony, jak wynika z pkt 5 i 15 niniejszego wyroku, upoważnione organizacje określają całkowitą kwotę wkładu finansowego, który otrzymują od podmiotów wprowadzających do obrotu produkty TLC, tak aby corocznie pokrywać wydatki wynikające z zastosowania specyfikacji istotnych warunków umowy, to jest wypłatę wsparcia finansowego na rzecz sortowni odpadów, koszty operacyjne oraz koszty prowadzenia różnego rodzaju działań informacyjnych i zapobiegawczych. |
44 |
Z drugiej strony w uwagach na piśmie rząd francuski podniósł, że zgodnie z załączoną do rozporządzenia z dnia 3 kwietnia 2014 r. specyfikacją istotnych warunków umowy stawki wsparcia finansowego wypłacanego przez upoważnioną organizację ekologiczną sortowniom odpowiadają średniemu kosztowi netto sortowania. Co się tyczy w szczególności rewaloryzacji dokonanej rozporządzeniem z dnia 19 września 2017 r., została ona określona przez organy publiczne na podstawie propozycji zawartych w rocznym bilansie sporządzonym przez Observatoire environnemental, économique et social du tri et de la valorisation des déchets de TLC (obserwatorium środowiskowe, gospodarcze i społeczne do spraw sortowania i odzysku odpadów TLC). To obserwatorium, utworzone przez spółkę Eco TLC, zinwentaryzowało dla celów sporządzenia tego bilansu wydatki i przychody sortowni oraz stwierdziło niedostateczną rekompensatę za czynności związane z sortowaniem. |
45 |
Upoważniona organizacja ekologiczna ma zatem dominującą rolę przy określaniu i zmianie stawek wsparcia finansowego wypłacanego sortowniom, czego zweryfikowanie należy jednak do sądu odsyłającego. |
46 |
W czwartej kolejności – o ile z postanowienia odsyłającego wynika, że rozporządzenie z dnia 3 kwietnia 2014 r. przewiduje określone przesłanki kwalifikujące, które sortownie powinny spełnić w celu skorzystania z tego wsparcia finansowego, o tyle jednak rząd francuski zaznaczył w uwagach na piśmie, że upoważniona organizacja ekologiczna dysponuje pewną swobodą umów w stosunkach z sortowniami w odniesieniu do określania dodatkowych przesłanek kwalifikujących. Zresztą zdaniem tego rządu spółka Eco TLC skorzystała z tej swobody i wprowadziła z własnej inicjatywy przesłanki kwalifikujące do uzyskania wsparcia finansowego bardziej restrykcyjne niż przesłanki określone przez państwo. |
47 |
Spółka Eco TLC dysponuje z tego względu wpływem przy określaniu beneficjentów wsparcia finansowego, które może zostać wypłacone na podstawie rozpatrywanego w postępowaniu głównym uregulowania. Do sądu odsyłającego należy jednak zbadanie, czy tak rzeczywiście jest. |
48 |
W piątej i ostatniej kolejności – z postanowienia odsyłającego w trybie prejudycjalnym wynika, że w posiedzeniach zarządu spółki Eco TLC uczestniczy wyznaczony przez państwo nadzorca oraz że jest on informowany o warunkach inwestycji finansowych planowanych przez spółkę przed ich zatwierdzeniem przez zarząd i może żądać przedstawienia wszelkich dokumentów związanych z zarządzaniem, aby w przypadku nieprzestrzegania zasad należytego zarządzania finansami poinformować o tym właściwe organy publiczne, które mogą orzec o nałożeniu grzywny, a także zawiesić lub nawet cofnąć zezwolenie. |
49 |
Jednakże z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, z jednej strony wynika, że wspomniany państwowy nadzorca nie dysponuje prawem głosu w zarządzie spółki Eco TLC, które pozwoliłoby mu na wywieranie wpływu na zarządzanie funduszami wykorzystywanymi przez tę spółkę w celu wypłacania wsparcia finansowego sortowniom, a z drugiej strony okazuje się, że zadanie wspomnianego nadzorcy polega na jedynie na zapewnieniu utrzymania zdolności finansowej wspomnianej spółki. |
50 |
Z powyższego wynika, że – z zastrzeżeniem weryfikacji, jakich powinien dokonać sąd odsyłający – fundusze wykorzystywane przez Eco TLC w celu wypłacania wsparcia finansowego sortowniom nie pozostają stale pod kontrolą publiczną w rozumieniu orzecznictwa przytoczonego w pkt 36 niniejszego wyroku i nie stanowią zatem „zasobów państwowych” w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. |
51 |
Mając na względzie całość powyższych rozważań, na zadane pytanie należy odpowiedzieć, że art. 107 ust. 1 TFUE należy interpretować w ten sposób, że uregulowanie, zgodnie z którym organizacja ekologiczna będąca podmiotem prawa prywatnego o celu niezarobkowym, która uzyskała zezwolenie od organów publicznych, otrzymuje od podmiotów wprowadzających do obrotu pewną kategorię produktów, na podstawie zawartej z nimi w tym celu umowy, wkłady finansowe w zamian za świadczenie usługi polegającej na zapewnianiu w imieniu tych podmiotów przetwarzania odpadów pochodzących z tych produktów oraz przekazuje podmiotom odpowiedzialnym za sortowanie tych odpadów i ich odzysk subwencje, których wysokość jest ustalona w zezwoleniu w świetle celów środowiskowych i społecznych, nie stanowi interwencji państwa lub przy użyciu zasobów państwowych w rozumieniu tego postanowienia, pod warunkiem że wsparcie to nie pozostaje stale pod kontrolą publiczną, czego zweryfikowanie należy do sądu odsyłającego. |
W przedmiocie kosztów
52 |
Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi. |
Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje: |
Artykuł 107 ust. 1 TFUE należy interpretować w ten sposób, że uregulowanie, zgodnie z którym organizacja ekologiczna będąca podmiotem prawa prywatnego o celu niezarobkowym, która uzyskała zezwolenie od organów publicznych, otrzymuje od podmiotów wprowadzających do obrotu pewną kategorię produktów, na podstawie zawartej z nimi w tym celu umowy, wkłady finansowe w zamian za świadczenie usługi polegającej na zapewnianiu w imieniu tych podmiotów przetwarzania odpadów pochodzących z tych produktów oraz przekazuje podmiotom odpowiedzialnym za sortowanie tych odpadów i ich odzysk subwencje, których wysokość jest ustalona w zezwoleniu w świetle celów środowiskowych i społecznych, nie stanowi interwencji państwa lub przy użyciu zasobów państwowych w rozumieniu tego postanowienia, pod warunkiem że wsparcie to nie pozostaje stale pod kontrolą publiczną, czego zweryfikowanie należy do sądu odsyłającego. |
Podpisy |
( *1 ) Język postępowania: francuski.
( i ) Punkty 2-4, 7, 8, 16, 17, 21, 22, 24, 30, 32, 33, 34, 37, 39-41, 44-49, 51 i sentencja w niniejszym tekście były przedmiotem zmian o charakterze językowym, po pierwotnym umieszczeniu na stronie internetowej.