Przepisy dotyczące bezpieczeństwa lotnisk

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Nadzór

Każde państwo członkowskie UE musi wyznaczyć właściwy organ (lub właściwe organy):

• posiadający (lub posiadające) uprawnienia i obowiązki w zakresie certyfikacji lotnisk i personelu oraz organizacji zaangażowanych w ich funkcjonowanie, a także w zakresie nadzoru nad nimi;
• który jest niezależny (lub które są niezależne) od operatorów lotnisk i służb zarządzania płytą postojową (AMS)².

Personel upoważniony przez właściwy organ musi być uprawniony do wykonywania przynajmniej następujących zadań:

• sprawdzanie rejestrów, danych, procedur i wszelkich innych materiałów istotnych z punktu widzenia realizacji zadań w zakresie certyfikacji lub nadzoru;
• sporządzanie kopii lub wyciągów z takich materiałów;
• żądanie ustnych wyjaśnień na miejscu;
• wchodzenie na teren lotnisk, odpowiednich obiektów, miejsc wykonywania operacji lotniczych lub innych odpowiednich obszarów i środków transportu;
• przeprowadzanie audytów, dochodzeń, testów, ćwiczeń, ocen i inspekcji;
• w stosownych przypadkach – podejmowanie lub inicjowanie środków egzekucyjnych.

Agencja Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego

• W ciągu 3 miesięcy od daty wejścia w życie rozporządzenia (UE) nr 139/2014 państwa członkowskie były zobowiązane do przekazania Agencji Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA), ustanowionej na mocy rozporządzenia (UE) 2018/1139, następujących informacji dotyczących lotnisk:
  • nazwach,
  • lokalizacjach,
  • kodach ICAO (Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego) portu lotniczego,
  • nazwach operatorów,
  • liczbie pasażerów i operacji towarowych.
• Rozporządzenie (UE) nr 376/2014 (zob. streszczenie) nakłada na właściwe organy państw członkowskich szczególne obowiązki w zakresie ustanowienia systemów zgłaszania, analizowania i monitorowania zdarzeń w lotnictwie cywilnym w ramach ich systemu zarządzania. Ponieważ obowiązki te funkcjonują równolegle z wymogami dotyczącymi sprawozdawczości na mocy rozporządzenia (UE) nr 139/2014, akt wykonawczy – rozporządzenie wykonawcze (UE) 2024/894 – dostosowuje systemy zgłaszania zdarzeń właściwych organów krajowych na mocy rozporządzenia (UE) nr 139/2014 do zasad rozporządzenia (UE) nr 376/2014 w sprawie zgłaszania i analizy zdarzeń w lotnictwie cywilnym oraz podejmowanych w związku z nimi działań następczych ze skutkiem od dnia 20 marca 2025 roku.

• Państwa członkowskie mogą zwolnić niektóre lotniska z obowiązku stosowania przepisów rozporządzenia (UE) nr 139/2014 dotyczących zgłaszania, analizowania i monitorowania zdarzeń w lotnictwie cywilnym, w szczególności te, które obsługują nie więcej niż:
  • 10 000 pasażerów rocznie,
  • 850 operacji związanych z obsługą towarów rocznie.
• Państwa UE muszą jednak corocznie analizować dane o ruchu na lotnisku objętym zwolnieniem.

Certyfikaty

• W rozporządzeniu zawarto przepisy dotyczące konwersji certyfikatów wydanych przed 31 grudnia 2014 r. na podstawie prawodawstwa krajowego w okresie przejściowym kończącym się 31 grudnia 2017 r.
• Do 31 grudnia 2024 roku właściwe organy mogą przyjmować wnioski o wydanie certyfikatu obejmujące odstępstwa od specyfikacji certyfikacyjnych wydanych przez Agencję Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego, pod warunkiem spełnienia pewnych warunków technicznych określonych w załącznikach do rozporządzenia. W takich przypadkach właściwe organy zbierają dowody na poparcie spełnienia warunków w formie dokumentu akceptującego odstępstwo i sposób jego usunięcia (DAAD), który zostaje dołączony do certyfikatu.
• Właściwy organ określa okres ważności dokumentu DAAD i może zmienić, zawiesić lub cofnąć dokument DAAD, jeżeli warunki nie są spełniane w sposób ciągły.

Operacje lotnicze

• Aby zapewnić poziom bezpieczeństwa operacji na lotniskach, wymogi dotyczące jakości danych muszą być spełnione na poziomie operacji.
• Dodatkowe wymogi określone w akcie delegowanym, rozporządzenie delegowane (UE) 2020/1234, zostały uwzględnione w rozporządzeniu (UE) nr 139/2014 i są stosowane od dnia 20 marca 2022 r. Dotyczą one lotnisk i organizacji dostarczających AMS i obejmują:
  • uprawnienia właściwych organów w zakresie deklaracji zdolności przedkładanych przez organizacje zapewniające AMS;
  • wymogi dla organizacji zapewniających AMS w zakresie zarządzania bezpieczeństwem, procedur operacyjnych i personelu;
  • wymogi w zakresie zarządzania interfejsami związanymi z bezpieczeństwem pomiędzy operatorem lotniska, organizacjami odpowiedzialnymi za zapewnianie AMS i instytucją zapewniającą służby ruchu lotniczego w odniesieniu do operacji na płycie postojowej.

Drogi startowe

• Załącznik I do rozporządzenia został zmieniony rozporządzeniem (UE) 2018/401. Zmiany odzwierciedlają zmiany przyjęte przez ICAO w celu uproszczenia istniejącej klasyfikacji podejścia do dróg startowych oraz bardziej precyzyjnego opisu różnych rodzajów operacji podejścia i lądowania.
• W celu zmniejszenia liczby wypadków związanych z bezpieczeństwem ruchu drogowego i poważnych incydentów związanych z wtargnięciem na pas startowy, jak również innych zdarzeń związanych z bezpieczeństwem ruchu drogowego, załącznik I został następnie zmieniony rozporządzeniem delegowanym (UE) 2020/2148. Ma ona na celu wdrożenie odpowiednich norm ICAO i zalecanych praktyk w zakresie oceny i raportowania stanu nawierzchni drogi startowej, w tym dodanie definicji nowych terminów.

Otoczenie lotniska

Państwa członkowskie muszą zapewnić:

• przeprowadzenie konsultacji w sprawie wpływu na bezpieczeństwo konstrukcji, które mają zostać wzniesione:
  • w granicach powierzchni ograniczających przeszkody³ i powierzchni zabezpieczenia przeszkodowego⁴ oraz innych powierzchni powiązanych z lotniskiem;
  • poza granicami powierzchni ograniczających przeszkody i powierzchni zabezpieczenia przeszkodowego oraz innych powierzchni powiązanych z lotniskiem i które wykraczają poza wysokość względną określoną przez państwa członkowskie;
• koordynację zabezpieczenia lotnisk położonych w pobliżu granic z innymi państwami członkowskimi;
• przeprowadzenie konsultacji w sprawie działalności człowieka i użytkowania gruntów, tj.:
  • rodzajów zagospodarowania gruntów, które mogą tworzyć turbulencje wywołane przez przeszkody potencjalnie niebezpieczne dla operacji statków powietrznych;
  • użycia niebezpiecznych, dezorientujących lub wprowadzających w błąd świateł;
  • użycia wysoko odblaskowych powierzchni mogących powodować oślepienie;
  • działań, które mogą zakłócać funkcjonowanie systemów łączności lotniczej, nawigacji i dozorowania.

Zarządzanie zagrożeniami związanymi z dzikimi zwierzętami

Państwa członkowskie muszą:

• dysponować procedurami rejestracji i zgłaszania zderzeń dzikich zwierząt ze statkami powietrznymi;
• gromadzić informacje od operatorów statków powietrznych, pracowników lotnisk i z innych źródeł na temat obecności dzikich zwierząt stwarzających potencjalne zagrożenie dla operacji statków powietrznych;
• zapewniać stałą ocenę zagrożeń związanych z dzikimi zwierzętami wykonywaną przez upoważnionych pracowników; oraz
• gromadzić zgłoszenia dotyczące zderzeń z dzikimi zwierzętami i przekazywać je do ICAO celem ich wprowadzenia do bazy danych systemu informacji o zderzeniach z ptakami ICAO.

Wymagania dotyczące wszystkich operacji meteorologicznych

Rozporządzenie delegowane (UE) 2022/208, które ustanawia zasady wykonywania wszystkich operacji meteorologicznych na lotniskach, zmienia załączniki I, III i IV do rozporządzenia.

Zagrożenia dla bezpieczeństwa informacji mające potencjalny wpływ na bezpieczeństwo lotnicze

Rozporządzenie delegowane (UE) 2022/1645 określa wymogi dotyczące operatorów lotnisk i dostawców AMS w zakresie zarządzania ryzykiem związanym z bezpieczeństwem informacji, które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo lotnicze. Rozporządzenie obowiązuje od dnia 16 października 2025 roku.