1.

Rozpatrywane tu wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożone przez rechtbank Amsterdam (sąd rejonowy w Amsterdamie, Niderlandy), dotyczą wykładni art. 1 ust. 3 decyzji ramowej 2002/584/WSiSW ( 2 ) w świetle art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą praw podstawowych”) oraz, w szczególności, przesłanek pozwalających organowi sądowemu wykonującemu europejski nakaz aresztowania (ENA) odmówić przekazania osoby, której dotyczy nakaz, z uwagi na ryzyko naruszenia, w wypadku przekazania tej osoby wydającemu nakaz organowi sądowemu, prawa do rzetelnego procesu sądowego przed niezawisłym sądem w wydającym nakaz państwie członkowskim ( 3 ).

2.

Główną kwestią w niniejszych sprawach jest wyjaśnienie, w świetle wniosków wynikających z wyroków Trybunału z dnia 25 lipca 2018 r., Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa) ( 4 ) oraz z dnia 17 grudnia 2020 r., Openbaar Ministerie (Niezależność wydającego nakaz organu sądowego) ( 5 ), czy i w jakim stopniu istnienie systemowych lub ogólnych nieprawidłowości w zakresie niezawisłości władzy sądowniczej wydającego nakaz państwa członkowskiego może, w okolicznościach danej sprawy, skłonić wykonujący nakaz organ sądowy do sprzeciwienia się wydaniu osoby, której dotyczy nakaz.

3.

Kontekstem tych spraw są niedawne zmiany i reformy polskiego systemu sądownictwa (zwane dalej „budzącymi spory reformami”) ( 6 ), które spowodowały stwierdzenie przez Trybunał, zasadniczo, że niektóre przepisy wprowadzone przez polskiego ustawodawcę są niezgodne z prawem Unii Europejskiej ( 7 ) oraz że Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na mocy prawa Unii w kilku aspektach ( 8 ) (orzeczenia zwane dalej łącznie „orzecznictwem w sprawie niezawisłości polskiego systemu sądownictwa”) ( 9 ). W tym kontekście niedawny wyrok Trybunału Konstytucyjnego (Polska) z dnia 7 października 2021 r. (K 3/21) (zwany dalej „wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego”), późniejszy niż postanowienia odsyłające, stawia przed sądem odsyłającym kolejne wyzwania ( 10 ).

4.

W świetle analizy mającego zastosowanie orzecznictwa Trybunału uściślę przesłanki, zgodnie z którymi systemowe lub ogólne nieprawidłowości dotyczące niezawisłości władzy sądowniczej wydającego państwa członkowskiego, a w szczególności ingerencja władzy wykonawczej w sprawowanie władzy sądowniczej w zakresie powoływania sędziów mogą wpływać na indywidualną sytuację osób, których dotyczy nakaz, już po przekazaniu, a zatem mogą spowodować, że wykonujący nakaz organ sądowy odmówi przekazania tych osób.

5.

Artykuł 2 TUE stanowi:

„Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej, wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości. Wartości te są wspólne państwom członkowskim w społeczeństwie opartym na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz na równości kobiet i mężczyzn”.

6.

Artykuł 7 TUE stanowi:

„1.   Na uzasadniony wniosek jednej trzeciej państw członkowskich, Parlamentu Europejskiego lub Komisji Europejskiej Rada, stanowiąc większością czterech piątych swych członków po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może stwierdzić istnienie wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia przez państwo członkowskie wartości, o których mowa w artykule 2. Przed dokonaniem takiego stwierdzenia Rada wysłuchuje dane państwo członkowskie i, stanowiąc zgodnie z tą samą procedurą, może skierować do niego zalecenia.

Rada regularnie bada, czy powody dokonania takiego stwierdzenia pozostają aktualne.

2.   Rada Europejska, stanowiąc jednomyślnie na wniosek jednej trzeciej państw członkowskich lub Komisji Europejskiej i po uzyskaniu zgody Parlamentu Europejskiego, może stwierdzić, po wezwaniu państwa członkowskiego do przedstawienia swoich uwag, poważne i stałe naruszenie przez to państwo członkowskie wartości, o których mowa w artykule 2.

3.   Po dokonaniu stwierdzenia na mocy ustępu 2 Rada, stanowiąc większością kwalifikowaną, może zdecydować o zawieszeniu niektórych praw wynikających ze stosowania traktatów dla tego państwa członkowskiego, łącznie z prawem do głosowania przedstawiciela rządu tego państwa członkowskiego w Radzie. Rada uwzględnia przy tym możliwe skutki takiego zawieszenia dla praw i obowiązków osób fizycznych i prawnych.

Obowiązki, które ciążą na tym państwie członkowskim na mocy traktatów, pozostają w każdym przypadku wiążące dla tego państwa.

4.   Rada może następnie, stanowiąc większością kwalifikowaną, zdecydować o zmianie lub uchyleniu środków podjętych na podstawie ustępu 3 w przypadku zmiany sytuacji, która doprowadziła do ich ustanowienia.

5.   Zasady głosowania, które do celów niniejszego artykułu stosuje się do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i Rady, są określone w art. 354 [TFUE]”.

7.

Artykuł 19 ust. 1 akapit drugi TUE stanowi:

„Państwa członkowskie ustanawiają środki niezbędne do zapewnienia skutecznej ochrony prawnej w dziedzinach objętych prawem Unii”.

8.

Artykuł 47 karty, zatytułowany „Prawo do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu”, stanowi:

„Każdy, kogo [czyje] prawa i wolności zagwarantowane przez prawo Unii zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka prawnego przed sądem, zgodnie z warunkami przewidzianymi w niniejszym artykule.

Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony uprzednio na mocy ustawy. Każdy ma możliwość uzyskania porady prawnej, skorzystania z pomocy obrońcy i przedstawiciela.

[…]”.

9.

Motywy 5, 6, 10 i 12 decyzji ramowej 2002/584 mają następujące brzmienie:

[…]

[…]

10.

Zgodnie z art. 1 wspomnianej decyzji ramowej, zatytułowanym „Definicja europejskiego nakazu aresztowania i zobowiązania do jego wykonania”:

„1.   [ENA] stanowi decyzję sądową [orzeczenie sądowe] wydan[e] przez państwo członkowskie w celu aresztowania [zatrzymania] i przekazania przez inne państwo członkowskie osoby, której dotyczy wniosek[nakaz], w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności bądź środka zabezpieczającego [polegającego na pozbawieniu wolności]”.

2.   Państwa członkowskie wykonują każdy [ENA] w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania i zgodnie z przepisami niniejszej decyzji ramowej.

3.   Niniejsza decyzja ramowa nie skutkuje modyfikacją [nie prowadzi do zmiany] obowiązku poszanowania praw podstawowych i podstawowych zasad prawa zawartych w art. 6 [TUE]”.

11.

W art. 3, 4 i 4a wspomnianej decyzji ramowej wymieniono podstawy obligatoryjnej i fakultatywnej odmowy wykonania ENA.

12.

Artykuł 15 decyzji ramowej, zatytułowany „Decyzja o przekazaniu”, przewiduje:

„1.   Decyzję o tym, czy dana osoba ma zostać przekazana, podejmuje wykonujący nakaz organ sądowy, z uwzględnieniem terminów i zgodnie z warunkami określonymi w niniejszej decyzji ramowej.

2.   Jeśli wykonujący [nakaz] organ sądowy uważa informacje przekazane przez wydające nakaz państwo członkowskie za niewystarczające do celów podjęcia decyzji o przekazaniu, występuje [on] o bezzwłoczne przekazanie niezbędnych informacji uzupełniających, w szczególności w odniesieniu do art. 3–5 oraz art. 8, oraz może ustalić termin ich otrzymania, z uwzględnieniem konieczności zachowania terminu określonego w art. 17.

3.   Wydający nakaz organ sądowy może w dowolnym terminie przesyłać wszelkie dodatkowe przydatne informacje do wykonującego nakaz organu sądowego”.

13.

Overleveringswet (ustawa o przekazywaniu osób) z dnia 29 kwietnia 2004 r. ( 11 ), ostatnio zmieniona ustawą z dnia 17 marca 2021 r. ( 12 ), transponuje decyzję ramową 2002/584 do prawa niderlandzkiego.

14.

Artykuł 1 ustawy o przekazywaniu osób ma następujące brzmienie:

„Do celów niniejszej ustawy obowiązują następujące definicje:

[…]

[…]”.

15.

Artykuł 11 ust. 1 owej ustawy przewiduje:

„[ENA] nie wykonuje się w przypadkach, gdy zdaniem sądu istnieją poważne i sprawdzone podstawy, by sądzić, iż istnieje rzeczywiste ryzyko, że po przekazaniu osoby, której dotyczy wniosek, zostaną naruszone jej prawa podstawowe zagwarantowane w [karcie praw podstawowych]”.

16.

Artykuł 26 ust. 1 owej ustawy przewiduje:

„Sąd bada […] możliwość przekazania […]”.

17.

Artykuł 28 tej ustawy stanowi:

„1.   Sąd wydaje orzeczenie w przedmiocie przekazania nie później niż 14 dni po zamknięciu postępowania na posiedzeniu. Orzeczenie zawiera uzasadnienie.

2.   W przypadku stwierdzenia […], że przekazanie nie jest dopuszczalne […], sąd wydaje orzeczenie o odmowie przekazania.

3.   W przypadkach innych niż te, o których mowa w ust. 2, sąd wydaje zgodę na przekazanie, chyba że uzna, że na podstawie art. 11 ust. 1 europejski nakaz aresztowania nie podlega wykonaniu […]”.

18.

W dniu 6 kwietnia 2021 r. polski organ sądowy wydał ENA przeciwko X, obywatelowi polskiemu, w celu jego zatrzymania i przekazania do tego sądu do celów wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej prawomocnym wyrokiem z dnia 30 czerwca 2020 r. za wymuszenie i groźbę użycia przemocy.

19.

Zainteresowany został tymczasowo aresztowany w oczekiwaniu na decyzję rechtbank Amsterdam (sądu rejonowego w Amsterdamie), to jest sądu odsyłającego, w przedmiocie jego przekazania. Nie wyraził on na to przekazanie zgody.

20.

Sąd ten, do którego wpłynął wniosek o wykonanie ENA, stwierdził istnienie systemowych lub ogólnych nieprawidłowości w zakresie niezawisłości władzy sądowniczej wydającego nakaz państwa członkowskiego, które zdaniem tego sądu pociągają za sobą rzeczywiste ryzyko naruszenia prawa do niezawisłego sądu, zapisanego w art. 47 ust. 2 karty jako istota prawa podstawowego do rzetelnego procesu sądowego.

21.

Ponadto sąd ten zauważył, że o ile osoba, której przekazania zażądano w celu wykonania kary pozbawienia wolności lub środka polegającego na pozbawieniu wolności, mogła wskazać w postępowaniu w sprawie przekazania, którzy sędziowie w wydającym nakaz państwie członkowskim brali udział w jej procesie, o tyle osoba ta, po jej przekazaniu, nie mogłaby skutecznie podważyć ważności powołania sędziego lub legalności sprawowania przez niego urzędu sędziego na podstawie przepisów, które weszły w życie w dniu 14 lutego 2020 r. ( 13 ).

22.

W tych okolicznościach rechtbank Amsterdam (sąd rejonowy w Amsterdamie) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„W oparciu o jakie kryterium wykonujący organ sądowy, który musi orzec w przedmiocie wykonania ENA mającego celu wykonanie nałożonych prawomocnym wyrokiem kary lub środka karnego polegających na pozbawieniu wolności, ma zbadać, czy w wydającym nakaz państwie członkowskim naruszono w trakcie rozpoznawania sprawy, które doprowadziło do skazania, prawo do sądu ustanowionego uprzednio na mocy ustawy, w przypadku gdy w tym państwie członkowskim brak było skutecznego środka prawnego, który umożliwiałby ewentualne zaskarżenie takiego naruszenia?”.

23.

Polskie organy sądowe wydały sześć ENA przeciwko Y, obywatelowi polskiemu, w celu jego zatrzymania i przekazania do tych sądów. Dwa ENA zostały wydane w celu wykonania kar pozbawienia wolności, a pozostałe cztery ENA zostały wydane w celu przeprowadzenia postępowań karnych dotyczących kilku przestępstw, w tym oszustwa. Sprawa przekazana przez sąd odsyłający odnosi się do ENA dotyczącego tego ostatniego przestępstwa, wydanego w dniu 7 kwietnia 2020 r.

24.

Zainteresowany został tymczasowo aresztowany w oczekiwaniu na decyzję rechtbank Amsterdam (sądu rejonowego w Amsterdamie), to jest sądu odsyłającego, w przedmiocie jego przekazania. Nie wyraził na to przekazanie zgody.

25.

Sąd ten, do którego wpłynął wniosek o wykonanie ENA, stwierdził, w świetle ustaleń poczynionych w sprawie C‑562/21 PPU, istnienie systemowych lub ogólnych nieprawidłowości w zakresie niezawisłości władzy sądowniczej wydającego nakaz państwa członkowskiego, które to nieprawidłowości pociągają jego zdaniem za sobą rzeczywiste ryzyko naruszenia prawa do niezawisłego sądu w rozumieniu art. 47 ust. 2 karty ( 14 ).

26.

Ponadto z jednej strony sąd ten zauważył, że w ramach procedury przekazania osoba, o której przekazanie wniesiono w celu przeprowadzenia postępowania karnego, nie ma możliwości wskazania, którzy sędziowie wydającego nakaz państwa członkowskiego będą rozpatrywać jej sprawy po przekazaniu, ponieważ sprawy są przydzielane sędziom danego sądu w sposób losowy, a zatem osoba ta nie jest w stanie powołać się w sposób zindywidualizowany na nieprawidłowości popełnione przy powołaniu jednego lub kilku sędziów; a z drugiej strony ten sam sąd stwierdził, że osoba, której dotyczy nakaz, nie mogłaby po jej przekazaniu skutecznie kwestionować ważności powołania sędziego lub legalności sprawowania przez niego urzędu sędziego na podstawie przepisów, które weszły w życie w dniu 14 lutego 2020 r. ( 15 ).

27.

W tych okolicznościach rechtbank Amsterdam (sąd rejonowy w Amsterdamie) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

28.

W dniu 30 września 2021 r. pierwsza izba Trybunału postanowiła uwzględnić wniosek sądu odsyłającego o rozpoznanie obu spraw w pilnym trybie prejudycjalnym. W tym względzie Trybunał zauważył, po pierwsze, że celem pytań prejudycjalnych jest uzyskanie wykładni decyzji ramowej wydanej na podstawie tytułu V części trzeciej TFUE, a po drugie, że sąd ten wskazał, iż X i Y pozostają w areszcie w Niderlandach w oczekiwaniu na decyzje w sprawie ich przekazania.

29.

Trybunał postanowił również połączyć te sprawy do celów pisemnego i ustnego etapu postępowania oraz wydania wyroku ze względu na istniejące między nimi powiązanie.

30.

Uwagi na piśmie przedstawili X, Openbaar Ministerie (prokuratura, Niderlandy), rządy niderlandzki i polski oraz Komisja Europejska. Openbaar Ministerie (prokuratura), rządy niderlandzki, irlandzki i polski, a także Komisja przedstawiły swoje stanowiska podczas rozprawy, która odbyła się w dniu 16 listopada 2021 r.

31.

W swoich pytaniach prejudycjalnych w obu sprawach, które należy rozpatrywać łącznie, sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy w zastosowaniu zasad ustanowionych w wyrokach Minister for Justice and Equality i Openbaar Ministerie jest zobowiązany do odmowy przekazania osoby, której dotyczy nakaz w następujących sytuacjach:

32.

Przypomnę najpierw zasady ustanowione w decyzji ramowej 2002/584 i w mającym znaczenie dla sprawy orzecznictwie (sekcja A), a następnie udzielę odpowiedzi na pytania prejudycjalne (sekcja B).

33.

Poniżej przypomnę zasady zapisane w decyzji ramowej 2002/584 i wypracowane w orzecznictwie w odniesieniu do podstaw odmowy wykonania ENA związanych z ryzykiem naruszenia praw podstawowych osoby, której dotyczy nakaz (część 1), jak również warunków, w których nieprawidłowości w powołaniu sędziego mogą prowadzić do podważenia prawa jednostki do rzetelnego procesu sądowego (część 2).

34.

Jak wynika z motywów 5, 6 i 10 decyzji ramowej 2002/584, ustanowienie mechanizmu ENA, który umożliwia wyeliminowanie złożoności procedur ekstradycyjnych i związanej z nimi możliwości przewlekania postępowania, stanowi w dziedzinie prawa karnego skonkretyzowanie zasady wzajemnego uznawania, którą Rada Europejska określiła jako kamień węgielny współpracy sądowej, i opiera się na wysokim stopniu zaufania w stosunkach między państwami członkowskimi ( 20 ). Stosowanie tego mechanizmu można zawiesić jedynie w przypadku poważnego i trwałego naruszenia przez jedno z państw członkowskich zasad określonych w art. 6 ust. 1 TUE, stwierdzonego przez Radę na podstawie art. 7 ust. 1 wymienionego traktatu, ze skutkami określonymi w ust. 2 tego artykułu. W motywie 12 decyzji ramowej wyjaśniono, że respektuje ona prawa podstawowe i przestrzega zasad uznanych w art. 6 TUE i odzwierciedlonych w karcie ( 21 ).

35.

Te dwa rdzenie decyzji ramowej 2002/584 zostały odzwierciedlone w jej art. 1, który w ust. 2 stanowi, że państwa członkowskie wykonują każdy ENA w oparciu o wspomnianą zasadę i zgodnie z przepisami wspomnianej decyzji ramowej, a w ust. 3 precyzuje, że nie może ona prowadzić do zmiany obowiązku poszanowania praw podstawowych oraz podstawowych zasad prawa, które zostały określone w art. 6 TUE.

36.

Wynika stąd, że co do zasady wykonujące nakaz organy sądowe mogą odmówić wykonania takiego nakazu wyłącznie ze względu na enumeratywnie wyliczone w art. 3–4a decyzji ramowej 2002/584 podstawy odmowy wykonania ( 22 ) lub – zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału –- „w wyjątkowych okolicznościach”, które ze względu na swoją wagę ograniczają zasady wzajemnego uznawania i wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi, na których to zasadach opiera się współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych ( 23 ).

37.

W celu ustalenia istnienia takich wyjątkowych okoliczności, które obejmują naruszenie niektórych praw podstawowych zapisanych w karcie, Trybunał wprowadził w wyroku Aranyosi i Căldăraru dwuetapowe badanie (zwane dalej „dwuetapowym badaniem” lub „badaniem” ( 24 )):

38.

Następnie zasady te, a w szczególności dwuetapowe badanie, zostały zastosowane w odniesieniu do sytuacji, w której po wykonaniu ENA istnieje ryzyko naruszenia prawa do rzetelnego procesu sądowego, zapisanego w art. 47 karty, ze względu na systemowe lub ogólne nieprawidłowości w systemie sądowniczym wydającego nakaz państwa członkowskiego, w tym przypadku Rzeczypospolitej Polskiej, które mogą wpłynąć na niezawisłość sędziów i tym samym doprowadzić do naruszenia tego prawa.

39.

W wyroku Minister for Justice and Equality, dotyczącym ENA wydanego przez polskie organy sądowe w celu przeprowadzenia postępowania karnego, Trybunał orzekł, że nawet w przypadku, gdy po pierwszym etapie badania wykonujący nakaz organ sądowy dysponuje elementami takie jak te zawarte w przyjętym na podstawie art. 7 ust. 1 TUE uzasadnionym wniosku Komisji Europejskiej ze względu na systemowe lub ogólne nieprawidłowości w zakresie niezawisłości władzy sądowniczej wydającego nakaz państwa członkowskiego, mogące wskazywać na istnienie rzeczywistego ryzyka naruszenia istoty prawa podstawowego do rzetelnego procesu sądowego ( 26 ), organ ten powinien, w ramach drugiego etapu, zweryfikować w sposób konkretny i dokładny, czy istnieją poważne i sprawdzone podstawy, aby uznać, że w wypadku przekazania do wydającego nakaz państwa członkowskiego dana osoba będzie narażona na takie ryzyko ( 27 ). W tym względzie organ ten musi wziąć pod uwagę kryteria takie jak sytuacja osobista tej osoby, charakter przestępstwa, za które osoba ta jest ścigana, oraz kontekst faktyczny, stanowiące podstawę wydania ENA (zwane dalej „odnośnymi kryteriami”), a także informacje udzielone przez wydające nakaz państwo członkowskie na podstawie art. 15 ust. 2 decyzji ramowej 2002/584 ( 28 ).

40.

W wyroku Openbaar Ministerie, dotyczącym ENA wydanego przez polskie organy sądowe w celu przeprowadzenia postępowania karnego i wykonania kary pozbawienia wolności, Trybunał orzekł, po pierwsze, że nawet w przypadku gdy wykonujący nakaz organ sądowy dysponuje dowodami na istnienie systemowych lub ogólnych nieprawidłowości w zakresie niezawisłości władzy sądowniczej wydającego nakaz państwa członkowskiego, które istniały w chwili przekazania lub wystąpiły później, ów wykonujący nakaz organ sądowy nie może odmówić sądowi, który wydał ENA, statusu „wydającego nakaz organu sądowego” w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej 2002/584 ( 29 ). Po drugie, Trybunał przypomniał, że wykonujący nakaz organ sądowy nie może zrezygnować z przeprowadzenia drugiego etapu badania, nawet jeśli stwierdzi istnienie wspomnianych powyżej systemowych lub ogólnych nieprawidłowości. W ramach tego drugiego etapu do organu tego należy ocena, czy istnieją poważne i sprawdzone podstawy, aby uznać, że w przypadku przekazania osoba, której dotyczy ENA, będzie narażona na rzeczywiste ryzyko naruszenia jej podstawowego prawa do rzetelnego procesu sądowego ( 30 ). W tym zakresie Trybunał odwołał się do odnośnych kryteriów wypracowanych w wyroku Minister for Justice and Equality ( 31 ), wskazując jednocześnie, że ów organ w kontekście faktycznym stanowiącym podstawę wydania ENA może uwzględnić oświadczenia przedstawicieli władzy publicznej mogące wpływać na sposób rozstrzygnięcia konkretnej sprawy ( 32 ).

41.

Zasadniczo w powyższych wyrokach, utrzymując zasadę przekazania osoby, której dotyczy nakaz, Trybunał uznał, że istnienie rzeczywistego ryzyka, w razie przekazania danej osoby wydającemu nakaz organowi sądowemu, naruszenia jej prawa podstawowego do niezawisłego sądu, a w konsekwencji istoty jej prawa podstawowego do rzetelnego procesu sądowego, zagwarantowanego w art. 47 akapit drugi karty, może pozwolić organowi sądowemu wykonującemu nakaz, w drodze wyjątku, na wstrzymanie się od wykonania ENA na podstawie art. 1 ust. 3 decyzji ramowej 2002/584 ( 33 ).

42.

Weryfikacja ta, która znajduje odzwierciedlenie w dwuetapowym badaniu, wymaga zasadniczo ogólnej oceny sytuacji w wydającym nakaz państwie członkowskim, a następnie indywidualnej oceny sytuacji danej osoby, z której będzie wynikało, że jest ona rzeczywiście narażona na rzeczywiste ryzyko naruszenia danych praw podstawowych.

43.

Ponieważ sąd odsyłający zauważył, że systemowe lub ogólne nieprawidłowości mające wpływ na podstawowe prawo do sądu ustanowionego uprzednio na mocy ustawy w wydającym nakaz państwie członkowskim wynikają głównie z nieprawidłowości w powołaniu członków władzy sądowniczej ( 34 ), wydaje mi się właściwe, aby poniżej krótko odnieść się do ustanowionych przez Trybunał zasad dotyczących warunków, w których nieprawidłowości w powołaniu sędziego mogą podważać prawa jednostek do rzetelnego procesu.

44.

W wyroku z dnia 26 marca 2020 r., (szczególna procedura kontroli orzeczenia) Simpson/Rada i HG/Komisja ( 35 ) Trybunał orzekł w przedmiocie wpływu nieprawidłowości w procedurze mianowania sędziego Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej na prawo stron do sądu ustanowionego uprzednio ustawą.

45.

W wyroku tym, zauważywszy, że zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka prawo do bycia osądzonym przez sąd „ustanowiony ustawą” w rozumieniu art. 6 ust. 1 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., któremu odpowiada artykuł 47 akapit drugi karty ( 36 ), obejmuje ze swojej natury procedurę mianowania sędziów ( 37 ), Trybunał wyjaśnił, że nieprawidłowość, której dopuszczono się przy mianowaniu sędziów w ramach danego systemu sądownictwa, pociąga za sobą naruszenie art. 47 akapit drugi zdanie pierwsze karty, w szczególności gdy nieprawidłowość ta ma taki charakter i wagę, że stwarza rzeczywiste ryzyko, że pozostałe władze, w szczególności władza wykonawcza, mogły skorzystać z nienależnych im uprawnień dyskrecjonalnych, narażając prawidłowość skutku, do którego prowadzi procedura mianowania, i wzbudzając w ten sposób w przekonaniu jednostek uzasadnione wątpliwości co do niezawisłości i bezstronności danego sędziego lub danych sędziów, co ma miejsce, gdy chodzi o podstawowe normy stanowiące integralną część ustroju i funkcjonowania tego systemu sądownictwa ( 38 ).

46.

W wyroku tym Trybunał dokonał rozróżnienia między z jednej strony procedurą mianowania kwestionowanego sędziego Sądu do spraw Służby Publicznej (tj. zaproszeniem do zgłaszania kandydatur), którą Sąd Unii Europejskiej uznał za nieprawidłową a z drugiej strony podstawowymi zasadami dotyczącymi mianowania sędziów tego sądu (tj. art. 257 akapit czwarty TFUE i art. 3 załącznika I do Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej) i doszedł do wniosku, że samo naruszenie procedury mianowania nie wystarcza, by ustalić naruszenie podstawowej normy dotyczącej procedury mianowania sędziów Sądu do spraw Służby Publicznej o takim charakterze i wadze, iż stwarzałoby ono rzeczywiste ryzyko, że Rada w sposób nieuzasadniony użyła swoich uprawnień, narażając prawidłowość skutku, do którego prowadzi procedura mianowania, i wzbudzając w ten sposób w przekonaniu jednostek uzasadnione wątpliwości co do niezawisłości i bezstronności sędziego mianowanego na trzecie stanowisko, a nawet izby, do której ten sędzia został przydzielony ( 39 ). Te same zasady zostały zastosowane przez Trybunał do sytuacji polskiego systemu sądownictwa w wyroku z dnia 6 października 2021 r., W.Ż. (Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego – Powołanie) ( 40 ).

47.

Zasadniczo orzecznictwo to uczy nas, że nieprawidłowości w powoływaniu niektórych sędziów mogą mieć wpływ na konkretną sytuację jednostek, gdy stwarzają ryzyko ingerencji władzy wykonawczej w wymiar sprawiedliwości i wzbudzają w ten sposób w przekonaniu jednostek uzasadnione wątpliwości co do niezawisłości i bezstronności danych sędziów oraz sądów, do których zostali przydzieleni. Wskazówki te prowadzą mnie do wniosku, że na drugim etapie badania w sprawach w postępowaniu głównym należy sprawdzić, czy sytuacja osób, których dotyczą nakazy, biorąc pod uwagę odpowiednie kryteria, jest przedmiotem zainteresowania władzy wykonawczej, które wykracza poza konkretne elementy zarzucanych tym osobom przestępstw i naraża je na ryzyko, że ich sprawy nie zostaną rozpatrzone bezstronnie, co wyjaśnię poniżej.

48.

Rozpatrywane tu sprawy wpisują się w kontekst prawie identyczny z tym, który leżał u podstaw wyroków Minister for Justice and Equality i Openbaar Ministerie oraz występuje w sprawie zawisłej C‑480/21, Minister for Justice and Equality ( 41 ). Dotyczą one wykonania ENA wydanego przez polskie organy sądowe w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności. Jak już zaznaczono, sąd odsyłający w swych pytaniach prejudycjalnych pyta zasadniczo, czy i jak powinien przeprowadzić drugi etap badania ( 42 ) w szczególnym kontekście niniejszej sprawy.

49.

Jeżeli chodzi o pierwszy etap badania, sąd odsyłający, nie zadając w tym względzie żadnego pytania prejudycjalnego, stwierdza, że systemowe lub ogólne nieprawidłowości w zakresie niezawisłości władzy sądowniczej wydającego nakaz państwa członkowskiego, które istniały w chwili wydania ENA, nadal istnieją, a nawet coraz bardziej pogłębiały się w ostatnich latach. Sąd ten opiera to stwierdzenie przede wszystkim na powołaniu sędziów na wniosek KRS na podstawie ustawy o zmianie ustawy o KRS oraz niektórych innych ustaw z 8 grudnia 2017 r. ( 43 ), a także na braku możliwości skutecznego kwestionowania przez osobę przekazaną skuteczności powołania sędziego lub legalności sprawowania przez niego funkcji sędziowskich na podstawie przepisów, które weszły w życie 14 lutego 2020 r. ( 44 ).

50.

Nie chcąc wkraczać w kompetencje sądu odsyłającego i bez uszczerbku dla weryfikacji, których musi on dokonać w odniesieniu do aktualności tej analizy i ewentualnego rozwoju sytuacji na poziomie krajowym ( 45 ), mogę co do zasady zgodzić się, w świetle orzecznictwa dotyczącego niezawisłości polskiego sądownictwa, z ustaleniami poczynionymi przez ten sąd ( 46 ).

51.

Jeżeli chodzi o drugi etap badania, do Trybunału zwrócono się o wyjaśnienie stosowania odpowiednich kryteriów w przypadku, z jednej strony, wykonania ENA wydanych w celu wykonania kary lub środka polegającego na pozbawieniu wolności, a z drugiej strony –wykonania ENA wydanych w celu przeprowadzenia postępowania karnego ( 47 ).

52.

Należy zatem zbadać, czy systemowe lub ogólne nieprawidłowości dotyczące niezawisłości władzy sądowniczej wydającego nakaz państwa członkowskiego, jeśli obejmują lub mogą obejmować konkretne nieprawidłowości w zakresie powołania sędziów, którzy skazali osobę, której dotyczy nakaz, lub którzy mają ją sądzić po jej przekazaniu, mogą prowadzić w niniejszej sprawie do naruszenia prawa tej osoby do bezstronnego sądu, zagwarantowanego w art. 47 akapit drugi zdanie pierwsze karty. Jeżeli tak jest, to wykonujący nakaz organ sądowy musi wstrzymać się, zgodnie z art. 1 ust. 3 decyzji ramowej 2002/584, od wykonania ENA, natomiast jeżeli nie, to musi przystąpić do jego wykonania ( 48 ).

53.

Jeżeli chodzi z jednej strony o wykonanie ENA wydanego w celu wykonania kary pozbawienia wolności lub środka polegającego na pozbawieniu wolności, sąd odsyłający zauważa, że istnieje realne ryzyko, iż jeden lub kilku sędziów mianowanych w następstwie budzących spory reform ( 49 ) uczestniczyło w procesie osoby, wobec której ENA został wydany. Sąd dodał, że o ile taka osoba ma materialną możliwość wskazania, którzy sędziowie z wydającego nakaz państwa członkowskiego brali udział w jej procesie, o tyle na mocy zmiany legislacyjnej wprowadzonej w trakcie 2020 r. w ramach budzących spory reform nie może ona skutecznie kwestionować skuteczności powołania sędziego lub zgodności z prawem wykonywania przez niego obowiązków sędziowskich ( 50 ).

54.

Z drugiej strony, w odniesieniu do wykonania ENA wydanego w celu przeprowadzenia postępowania karnego, sąd odsyłający zauważa, że osoba, której dotyczy nakaz, nie jest w stanie dowiedzieć się, którzy sędziowie będą rozpatrywać jej sprawę po jej przekazaniu, zważywszy na mechanizm losowego przydzielania spraw sędziom danego sądu, który również został wprowadzony w ramach budzących spory reform.

55.

Zauważam, że w tych dwóch przypadkach możliwe są dwie sytuacje, a mianowicie, po pierwsze, gdy można wykluczyć istnienie nieprawidłowości w powołaniu jednego lub kilku sędziów, którzy zajmowali się lub mają się zajmować sprawą osób, których dotyczą nakazy (lit. a), a po drugie, gdy w takim powołaniu istnieją nieprawidłowości lub rzeczywiste ryzyko ich wystąpienia (lit. b). W tej drugiej sytuacji, będącej przedmiotem pytań prejudycjalnych, należy wyjaśnić, czy i w jakim zakresie istnienie lub ryzyko wystąpienia takich nieprawidłowości może prowadzić do odmowy wykonania ENA przez wykonujący nakaz organ sądowy. Wreszcie uważam za stosowne wskazać na możliwe konsekwencje dla wspomnianego wyżej badania wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który, mimo że jest późniejszy niż rozpatrywane tu wnioski o wydanie orzeczeń w trybie prejudycjalnym, stanowi czynnik, który sąd odsyłający będzie musiał wziąć pod uwagę w swojej ocenie (lit. c).

56.

Wykonujący nakaz organ sądowy, na podstawie przeprowadzonych przez siebie weryfikacji i ewentualnie wymiany informacji z właściwymi organami wydającego nakaz państwa członkowskiego zgodnie z art. 15 ust. 2 decyzji ramowej 2002/584, może dojść do wniosku, że organ sądowy, który wymierzył karę pozbawienia wolności lub zastosował środek polegający na pozbawieniu wolności wobec osoby, której dotyczył nakaz, nie składał się z sędziów powołanych zgodnie z przepisami wprowadzonymi w drodze budzących spory reform ( 51 ) lub że nie istnieje konkretne ryzyko, że osoba, o której przekazanie wniesiono w celu przeprowadzenia postępowania karnego, będzie sądzona przez organ sądowy złożony z sędziów mianowanych na podstawie tych przepisów.

57.

W takich sytuacjach systemowe lub ogólne nieprawidłowości w systemie sądowniczym wydającego nakaz państwa członkowskiego nie powinny uniemożliwiać przekazania danej osoby temu państwu członkowskiemu, jeżeli brak jest innych podstaw uzasadniających odmowę przekazania ( 52 ).

58.

Wykonujący nakaz organ sądowy, nadal na podstawie przeprowadzonych przez siebie weryfikacji i ewentualnie wymiany informacji z właściwymi organami wydającego nakaz państwa członkowskiego zgodnie z art. 15 ust. 2 decyzji ramowej 2002/584, może stwierdzić, że w skład organu sądowego, który wymierzył karę pozbawienia wolności lub zastosował środek polegający na pozbawieniu wolności, rzeczywiście wchodził sędzia powołany (lub sędziowie powołani) na podstawie przepisów wynikających z budzących spory reform lub że istnieje konkretne ryzyko, iż sędziowie, którzy skazali osobę, której dotyczy nakaz, lub którzy będą rozpatrywać sprawę tej osoby po jej przekazaniu, należą do kategorii sędziów powołanych zgodnie z tymi przepisami. Sytuacje te, będące przedmiotem pierwszego i drugiego pytania prejudycjalnego w sprawie C‑563/21 PPU, są naznaczone wątpliwościami wykonującego nakaz organu sądowego co do rzeczywistego wpływu udziału nieprawidłowo powołanych sędziów (rzeczywistego lub prawdopodobnego) na poszanowanie podstawowego prawa tej osoby do niezawisłego sądu.

59.

Sądzę jednak, że w świetle orzecznictwa Trybunału omówionego w pkt 37–41 niniejszej opinii sama ta wątpliwość nie wystarcza do wykazania na drugim etapie badania istnienia rzeczywistego ryzyka naruszenia podstawowego prawa osoby, której dotyczy nakaz, do niezawisłego sądu, a tym samym do uzasadnienia ewentualnej odmowy wykonania ENA przez ten organ. W istocie, podobnie jak w przypadku systemowych lub ogólnych nieprawidłowości w systemie sądowniczym wydającego nakaz państwa członkowskiego, choć sam wpływ takich uchybień na postępowania krajowe jako takie, zakończone lub przyszłe, w odniesieniu do osoby, której dotyczy nakaz, może skłaniać wspomniany organ do zachowania większej czujności przy ocenie okoliczności towarzyszących wydaniu ENA ( 53 ), to jednak nie może zwolnić tego organu z obowiązku zbadania właściwych kryteriów.

60.

W związku z tym chciałbym zwrócić uwagę, że w swoim orzecznictwie dotyczącym niezawisłości polskiego systemu sądownictwa Trybunał stwierdził, że poprzez budzące spory reformy Rzeczpospolita Polska umożliwiła władzy wykonawczej zdecydowaną ingerencję w powoływanie sędziów i w ich system odpowiedzialności dyscyplinarnej. Ponadto w orzecznictwie Trybunału omówionym w pkt 45 niniejszej opinii wyjaśniono, że nieprawidłowość w powołaniu sędziów stanowi naruszenie art. 47 akapit drugi karty, w szczególności wówczas, gdy stwarza ryzyko ingerencji władzy wykonawczej w sprawowanie władzy sądowniczej, umożliwiając w ten sposób władzy wykonawczej wywieranie wpływu na władzę sądowniczą i podważając podział władz, a tym samym niezawisłość władzy sądowniczej ( 54 ).

61.

Uważam zatem, że ocena wpływu systemowych lub ogólnych nieprawidłowości na szczególną sytuację osób, których dotyczą nakazy, musi być dokonywana w świetle charakteru stwierdzonych nieprawidłowości. W niniejszej sprawie, w świetle stwierdzonych nieprawidłowości dotyczących ingerencji władzy wykonawczej w sprawowanie władzy sądowniczej, pytanie brzmi, czy ta ingerencja może mieć wpływ na rozpatrywanie spraw dotyczących osób, których dotyczą nakazy.

62.

Do sądu odsyłającego należy zatem ustalenie, na podstawie informacji dostarczonych przez osobę, której dotyczy nakaz, oraz informacji otrzymanych od organów wydającego nakaz państwa członkowskiego zgodnie z art. 15 ust. 2 decyzji ramowej 2002/584, czy brak niezawisłości polskich sądów wynikający z ingerencji władzy wykonawczej we władzę sądowniczą może naruszać prawo osób, których dotyczą nakazy, do niezawisłego sądu, z uwzględnieniem właściwych kryteriów, jak również ewentualnych zmian w ustawodawstwie i sądownictwie wydającego nakaz państwa członkowskiego ( 55 ).

63.

Odpowiednie kryteria muszą być zatem stosowane w poszczególnych przypadkach w świetle ewentualnego ryzyka ingerencji władzy wykonawczej w sprawy osób, których dotyczą nakazy. W szczególności, stosując te kryteria, sąd odsyłający powinien przede wszystkim ocenić, czy sytuacja osobista osób, których dotyczą nakazy, może pociągać za sobą ryzyko, że zostaną one osądzone na podstawie czynników innych niż te, które mają znaczenie dla zbadania zarzucanego im czynu, takich jak ich ewentualny udział w życiu politycznym lub przynależność do kategorii, mniejszości lub stanu społecznego szczególnie narażonych na ingerencję władzy wykonawczej, przy uwzględnieniu prowadzonej przez nią polityki. Następnie sąd ten będzie zobowiązany do zbadania, czy charakter przestępstw, za które osoby te są ścigane, może powodować ryzyko, że osoby te nie będą sądzone niezawiśle ( 56 ). Wreszcie sąd będzie musiał ocenić, czy takie ryzyko może wynikać z kontekstu faktycznego stanowiącego podstawę wydania ENA, biorąc pod uwagę ewentualne oświadczenia przedstawicieli władz publicznych co do sposobu, w jaki należy rozstrzygnąć konkretną sprawę.

64.

Ponadto w ramach takiej analizy sąd odsyłający może również rozważyć, czy prawo wydającego nakaz państwa członkowskiego gwarantuje osobom, których dotyczą nakazy, skuteczny środek prawny umożliwiający im podniesienie niezgodności z prawem powołania danego sędziego lub sędziów (zobacz pkt 53 niniejszej opinii), będącego przedmiotem jedynego pytania prejudycjalnego w sprawie C‑562/21 PPU i trzeciego pytania prejudycjalnego w sprawie C‑563/21 PPU ( 57 ).

65.

Jeżeli chodzi o zakres analizy, którą powinien przeprowadzić wykonujący nakaz organ sądowy, uważam, że to do osoby, której dotyczy nakaz, należy przedstawienie sądowi odsyłającemu elementów, z których wynika prima facie konkretne ryzyko, że w świetle kryteriów, o których mowa w pkt 63 niniejszej opinii, jej sprawa mogłaby nie zostać osądzona w sposób niezawisły. Chociaż nie można wymagać pełnego dowodu w tym względzie, wykazanie to nie może ograniczać się do odniesienia do ogólnego ryzyka, że systemowe lub ogólne nieprawidłowości systemu sądowniczego wydającego nakaz państwa członkowskiego mogą znaleźć odzwierciedlenie w jej sprawie, która to ocena należy jeszcze do pierwszego etapu badania. Moim zdaniem to na osobie, której dotyczy nakaz, spoczywa z jednej strony obowiązek przedstawienia elementów, z których wynika, że sędziowie zaangażowani lub mogący być zaangażowani w jej sprawę należą do grona sędziów powołanych w samach budzących spory reform lub że wydający nakaz organ sądowy sam jest dotknięty brakiem niezawisłości od władzy wykonawczej, a z drugiej strony obowiązek wskazania powodów, dla których uważa ona, że taka sytuacja może mieć niekorzystny wpływ na jej sprawę, przy uwzględnieniu istotnych warunków dotyczących jej sytuacji osobistej, charakteru przedmiotowych przestępstw i kontekstu faktycznego stanowiącego podstawę wydania ENA ( 58 ). Moim zdaniem takie elementy będą zazwyczaj wystarczające, aby wykonujący nakaz organ sądowy odmówił przekazania tej osoby, chyba że wydający nakaz organ sądowy sam przedstawi konkretne zapewnienia lub zobowiązania dotyczące sposobu traktowania tej osoby po jej przekazaniu, które rozwieją wszelkie wątpliwości co do ryzyka wskazanego przez tę osobę.

66.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego, mimo że został wydany po złożeniu rozpatrywanych tu wniosków o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, stanowi fakt notoryjny, który sąd odsyłający powinien wziąć pod uwagę w chwili podejmowania decyzji.

67.

Chociaż jego uzasadnienie tego wyroku nie jest jeszcze dostępne, z jego sentencji wynika, że Trybunał Konstytucyjny kwestionuje samą możliwość stosowania niektórych podstawowych postanowień traktatu UE w jego państwie członkowskim, jak również wiodącą rolę Trybunału polegającą na zapewnieniu poszanowania prawa w wykładni i stosowaniu traktatów, zgodnie z art. 19 ust. 1 TUE, w tym w odniesieniu do budzącej spory kwestii niezawisłości organów sądowych, która jest jedną z podstawowych cech państwa prawnego gwarantowanego w art. 2 TUE ( 59 ). Wydaje się, w przeciwieństwie do zapewnień przedstawionych na rozprawie przez przedstawiciela rządu polskiego, że stosowanie prawa Unii przez sądy krajowe nie może być przedmiotem żadnej kontroli w sytuacjach prawnych, w których Trybunał Konstytucyjny uważa, że dana wykładnia jest nieunikniona na podstawie polskiej konstytucji.

68.

Przede wszystkim rzeczony wyrok stanowi wyraz polityki w zakresie wymiaru sprawiedliwości na najwyższym szczeblu konstytucyjnym, zmierzającej do zakwestionowania podzielania przez rzeczone państwo członkowskie podstawowych zasad i wartości Unii ( 60 ), chociaż uczestnictwo tego państwa członkowskiego w Unii nie wydaje się jednak być kwestionowane ( 61 ).

69.

Oczywiście przy wyciąganiu jakichkolwiek wniosków z wyroku Trybunału Konstytucyjnego dla rozpatrywanej sprawy sąd odsyłający będzie musiał zachować szczególną ostrożność, jako że skutki tego wyroku będą musiały zostać zweryfikowane poprzez dokładną analizę jego uzasadnienia i konkretnych sposobów jego zastosowania ( 62 ), a także z uwagi na to, że sytuacja stale się zmienia ( 63 ). W szczególności stwierdzenie, że de facto rzeczony wyrok powoduje obecnie niemożność wykonania wszystkich ENA wydanych przez dane państwo członkowskie, prowadziłoby do bezkarności wielu przestępstw, naruszając prawa ofiar tych przestępstw, a także stanowiłoby dezawuowanie praktyki zawodowej sędziów Rzeczypospolitej Polskiej, którzy starają się korzystać z mechanizmów współpracy sądowej przewidzianych w prawie Unii ( 64 ). Mogłoby to samo w sobie stanowić odmowę wymierzenia sprawiedliwości i mieć poważne konsekwencje, wykraczające nawet poza zakres decyzji ramowej 2002/584 i współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych ( 65 ).

70.

W związku z tym sądzę, że takie podejście może podważać zasadę wzajemnego uznawania i współpracę wymiarów sprawiedliwości między sądami państw członkowskich oraz między nimi a Trybunałem, które stanowią fundament systemu ENA. W takiej sytuacji nie widzę bowiem możliwości zagwarantowania wysokiego stopnia zaufania i wzajemnego uznawania, na których opiera się system ENA.

71.

Wykładnia, która zdaje się wyłaniać z sentencji tego wyroku, rodzi wątpliwości co do tego, czy osoba, której dotyczy orzeczenie polskiego organu sądowego, może obecnie powoływać się na podstawowe zasady prawa Unii w celu usunięcia ewentualnych niezgodności ustawodawstwa krajowego z prawem Unii, w tym z jej postanowieniami ustrojowymi. W odniesieniu do spraw w postępowaniu głównym wyrok ten mógłby powodować w szczególności niemożność zaradzenia, poprzez zastosowanie zasad pierwszeństwa i bezpośredniego stosowania prawa Unii, brakowi w ustawodawstwie krajowym skutecznego środka prawnego chroniącego jednostki, w tym osoby, które zostały przekazane, przed ewentualnymi naruszeniami ich prawa do rzetelnego procesu ( 66 ).

72.

Konsekwencje wyroku Trybunału Konstytucyjnego mogą zatem odgrywać rolę nie w kategoriach bezwzględnych, lecz przy analizie konkretnego ryzyka naruszenia prawa do rzetelnego procesu osób, których dotyczą nakazy, po ich przekazaniu, a w szczególności w zakresie, w jakim wyrok ten uniemożliwia zaradzenie brakowi środka prawnego (wyłączenie, odwołanie itp.) pozwalającego zakwestionować nieprawidłowe powołanie sędziów uczestniczących w przyszłych dotyczących tych osób postępowaniach, co powinien sprawdzić sąd odsyłający ( 67 ), gdy osoby te dostarczą informacji w tym zakresie.

73.

W takich okolicznościach nie wykluczam, że dopóki sytuacja taka będzie się utrzymywać, a osoba, której dotyczy nakaz, wykaże, po pierwsze, istnienie konkretnego ryzyka niebezstronnego traktowania w świetle jej szczególnej sytuacji, na podstawie właściwych kryteriów, a po drugie, niemożność podniesienia nieprawidłowego składu sądu właściwego do rozpoznania dotyczących jej spraw, dopóty sąd odsyłający będzie mógł być zmuszony do odmówienia wykonania przedmiotowego ENA, pomimo godnych ubolewania konsekwencji takiego zawieszenia dla samego celu ENA, jakim jest zwalczanie bezkarności osób, których dotyczą nakazy, a które przebywają w państwie członkowskim innym niż to, w którym miały popełnić przestępstwa. Do tego sądu należy ocena niezbędności takiej odmowy w świetle właściwych kryteriów wyszczególnionych w pkt 61–64 niniejszych wniosków oraz możliwych konsekwencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego, z uwzględnieniem również faktu, że sytuacja ulega ciągłym zmianom.

74.

W tych okolicznościach proponuję odpowiedzieć na pytania prejudycjalne, że art. 1 ust. 2 i 3 decyzji ramowej 2002/584 należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji gdy wykonujący nakaz organ sądowy mający zdecydować o przekazaniu osoby objętej ENA wydanym w celu wykonania kary pozbawienia wolności lub przeprowadzenia postępowania karnego, dysponuje elementami wskazującymi na istnienie rzeczywistego ryzyka naruszenia prawa podstawowego do rzetelnego procesu, zagwarantowanego w art. 47 akapit drugi karty praw podstawowych, ze względu na systemowe lub ogólne nieprawidłowości w zakresie niezawisłości władzy sądowniczej wydającego nakaz państwa członkowskiego, organ ten musi ustalić w sposób konkretny i dokładny, czy ze względu na osobistą sytuację tej osoby i charakter przestępstwa, za które jest ona ścigana, oraz kontekst faktyczny stanowiący podstawę wydania ENA, a także w świetle informacji przedstawionych przez to państwo członkowskie zgodnie z art. 15 ust. 2 tej decyzji ramowej, istnieją poważne i sprawdzone podstawy, aby uznać, że przekazanie tej osoby temu państwu członkowskiemu spowoduje takie ryzyko.

75.

W tym względzie okoliczności, że istnieje realne ryzyko, iż po przekazaniu dana osoba będzie sądzona przez sąd, który nie został ustanowiony uprzednio na mocy ustawy, lub że nie jest możliwe ustalenie składu sądów, przed którymi osoba ta będzie sądzona, jak również brak skutecznego środka prawnego w celu zaskarżenia skuteczności powołania danych sędziów, nie zwalniają sądu odsyłającego z zadania dokonania oceny konkretnego ryzyka naruszenia prawa tej osoby do rzetelnego procesu w odniesieniu do powyższych kryteriów.

76.

Do sądu odsyłającego należy w szczególności ustalenie, w świetle tych kryteriów i z uwzględnieniem rozwoju sytuacji w zakresie systemu sądowego wydającego nakaz państwa członkowskiego, czy istnieje ryzyko, że po przekazaniu osoby, której dotyczy nakaz, jej prawo do rzetelnego procesu zostanie naruszone w wyniku ingerencji władzy wykonawczej w działanie właściwych sądów, przy uwzględnieniu ewentualnego braku jakiegokolwiek skutecznego środka prawnego umożliwiającego zakwestionowanie nieprawidłowego powołania sędziego lub sędziów, którzy zajmowali się lub są właściwi do zajmowania się sprawą tej osoby, a także orzecznictwa konstytucyjnego, które – podważając pierwszeństwo prawa Unii – nie pozwala zaradzić temu brakowi.

77.

W świetle powyższych rozważań proponuję, aby na pytania prejudycjalne zadane przez rechtbank Amsterdam (sąd rejonowy w Amsterdamie, Niderlandy) Trybunał odpowiedział w następujący sposób: