WYROK TRYBUNAŁU (wielka izba)

z dnia 12 września 2017 r. ( *1 )

Odwołanie – Prawo instytucjonalne – Inicjatywa obywatelska wzywająca Komisję Europejską do przedłożenia wniosku prawodawczego dotyczącego umorzenia długu publicznego państw członkowskich znajdujących się w stanie wyższej konieczności – Wniosek o rejestrację – Odmowa Komisji – Oczywisty brak uprawnień Komisji – Rozporządzenie (UE) nr 211/2011 – Artykuł 4 ust. 2 lit. b) – Obowiązek uzasadnienia – Artykuł 122 TFUE – Artykuł 136 TFUE – Naruszenie

W sprawie C‑589/15 P

mającej za przedmiot odwołanie w trybie art. 56 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wniesione w dniu 13 listopada 2015 r.,

Alexios Anagnostakis, zamieszkały w Atenach (Grecja), reprezentowany przez A. Anagnostakisa, dikigoros, oraz F. Moyse’a, avocat,

wnoszący odwołanie,

w której drugą stroną postępowania jest:

Komisja Europejska, reprezentowana przez M. Konstantinidisa oraz H. Krämera, działających w charakterze pełnomocników, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,

strona pozwana w pierwszej instancji,

TRYBUNAŁ (wielka izba),

w składzie: K. Lenaerts, prezes, A. Tizzano, wiceprezes, R. Silva de Lapuerta, M. Ilešič, L. Bay Larsen, E. Juhász, M. Berger i A. Prechal, prezesi izb, A. Rosas, J. Malenovský, D. Šváby, S. Rodin (sprawozdawca) i C. Lycourgos, sędziowie,

rzecznik generalny: P. Mengozzi,

sekretarz: L. Hewlett, główny administrator,

uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 13 grudnia 2016 r.,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 7 marca 2017 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1

W odwołaniu Alexios Anagnostakis żąda uchylenia wyroku Sądu Unii Europejskiej z dnia 30 września 2015 r., Anagnostakis/Komisja (T‑450/12, zwanego dalej „zaskarżonym wyrokiem”, EU:T:2015:739), którym Sąd ten oddalił skargę o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji C(2012) 6289 final z dnia 6 września 2012 r. w sprawie wniosku o rejestrację europejskiej inicjatywy obywatelskiej „Milion podpisów dla solidarnej Europy” przedłożonego Komisji w dniu 13 lipca 2012 r. (zwanej dalej „sporną decyzją”).

Ramy prawne

2

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 211/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie inicjatywy obywatelskiej (Dz.U. 2011, L 65, s. 1, sprostowanie Dz.U. 2012, L 94, s. 49) stanowi w motywach 1, 2, 4 i 10:

„(1)

Traktat o Unii Europejskiej (TUE) wzmacnia obywatelstwo Unii i dalej usprawnia demokratyczne funkcjonowanie Unii, stanowiąc między innymi, że każdy obywatel ma mieć prawo do uczestnictwa w życiu demokratycznym Unii za pośrednictwem europejskiej inicjatywy obywatelskiej. Procedura ta daje obywatelom możliwość bezpośredniego zwrócenia się do Komisji o przedłożenie wniosku dotyczącego unijnego aktu prawnego w celu wprowadzenia w życie traktatów, podobną do prawa przyznanego Parlamentowi Europejskiemu na mocy art. 225 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) oraz Radzie na mocy art. 241 TFUE.

(2)

Procedury i warunki wymagane dla inicjatywy obywatelskiej powinny być jasne, proste, przyjazne użytkownikowi i proporcjonalne do charakteru inicjatywy obywatelskiej, tak aby zachęcić obywateli do udziału i zwiększyć dostępność Unii. Powinny one także wprowadzać rozsądną równowagę między prawami i obowiązkami.

[…]

(4)

Komisja powinna na żądanie udzielać obywatelom informacji i nieformalnej porady na temat inicjatyw obywatelskich, w szczególności w odniesieniu do kryteriów rejestracji.

[…]

(10)

W celu zapewnienia spójności i przejrzystości w odniesieniu do proponowanych inicjatyw obywatelskich oraz w celu uniknięcia sytuacji, w której zbierane są podpisy pod proponowaną inicjatywą obywatelską, która nie spełnia warunków ustanowionych w niniejszym rozporządzeniu, należy wprowadzić obowiązek rejestrowania inicjatyw na stronie internetowej udostępnionej przez Komisję przed zebraniem niezbędnych deklaracji poparcia od obywateli. Wszystkie proponowane inicjatywy obywatelskie spełniające warunki ustanowione w niniejszym rozporządzeniu powinny być rejestrowane przez Komisję. Komisja powinna prowadzić rejestrację zgodnie z zasadami ogólnymi dobrej administracji”.

3

Artykuł 1 rozporządzenia nr 211/2011 stanowi:

„Niniejsze rozporządzenie ustanawia procedury i warunki wymagane w odniesieniu do inicjatywy obywatelskiej, przewidziane w art. 11 Traktatu o Unii Europejskiej i art. 24 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej”.

4

Zgodnie z art. 2 tego rozporządzenia:

„Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się następujące definicje:

1)

»inicjatywa obywatelska« oznacza inicjatywę przedłożoną Komisji zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, wzywającą Komisję do przedłożenia, w ramach jej uprawnień, odpowiedniego wniosku w sprawach, w odniesieniu do których, zdaniem obywateli, stosowanie traktatów wymaga aktu prawnego Unii; inicjatywa taka otrzymała wsparcie co najmniej miliona kwalifikujących się sygnatariuszy pochodzących z co najmniej jednej czwartej wszystkich państw członkowskich;

[…]

3)

»organizatorzy« oznaczają osoby fizyczne tworzące komitet obywatelski odpowiedzialny za przygotowanie inicjatywy obywatelskiej i przedłożenie jej Komisji”.

5

Artykuł 4 ust. 1–3 wskazanego rozporządzenia stanowi:

„1.   Przed rozpoczęciem zbierania od sygnatariuszy deklaracji poparcia dla proponowanej inicjatywy obywatelskiej organizatorzy dokonują jej rejestracji w rejestrze Komisji, dostarczając informacje określone w załączniku II, w szczególności informacje dotyczące przedmiotu i celów proponowanej inicjatywy obywatelskiej.

Informacje te dostarcza się w jednym z języków urzędowych Unii, w rejestrze on-line udostępnionym do tego celu przez Komisję (»rejestr«).

Dla celów rejestru oraz w stosownych przypadkach na swojej stronie internetowej organizatorzy podają regularnie aktualizowane informacje dotyczące źródeł wsparcia i finansowania proponowanej inicjatywy obywatelskiej.

Po potwierdzeniu rejestracji zgodnie z ust. 2 organizatorzy mogą zapewnić tłumaczenie proponowanej inicjatywy obywatelskiej na inne języki urzędowe Unii w celu włączenia do rejestru. Za tłumaczenie proponowanej inicjatywy obywatelskiej na inne języki urzędowe Unii odpowiedzialni są organizatorzy.

Komisja ustanawia punkt kontaktowy udzielający informacji i pomocy.

2.   W terminie dwóch miesięcy od otrzymania informacji określonych w załączniku II Komisja rejestruje proponowaną inicjatywę obywatelską pod wyłącznym numerem rejestracyjnym i wysyła organizatorowi potwierdzenie, pod warunkiem że spełniono następujące warunki:

[…]

b)

proponowana inicjatywa obywatelska nie wykracza w sposób oczywisty poza kompetencje Komisji w zakresie przedkładania wniosku dotyczącego unijnego aktu prawnego w celu wprowadzenia w życie traktatów;

[…]

3.   Komisja odmawia rejestracji, jeżeli nie zostały spełnione warunki określone w ust. 2.

W przypadku odmowy rejestracji proponowanej inicjatywy obywatelskiej Komisja informuje organizatorów o przyczynach tej odmowy oraz o wszystkich możliwych dostępnych dla nich sądowych i pozasądowych środkach prawnych”.

Okoliczności powstania sporu i sporna decyzja

6

Okoliczności powstania sporu, w zakresie, w jakim zostały przedstawione w zaskarżonym wyroku, można streścić następująco.

7

W dniu 13 lipca 2012 r. A. Anagnostakis przekazał Komisji propozycję europejskiej inicjatywy obywatelskiej (zwanej dalej „EIO”) zatytułowaną „Milion podpisów dla solidarnej Europy”.

8

Przedmiotem tej propozycji było ustanowienie w prawie Unii „zasady stanu wyższej konieczności, zgodnie z którą w przypadku gdy finansowe i polityczne istnienie państwa jest zagrożone z powodu obowiązku spłacenia niegodziwego długu, odmowa spłaty tego długu jest konieczna i uzasadniona”.

9

Rozpatrywana propozycja EIO odnosiła się do „polityki gospodarczej i walutowej (art. 119–144 TFUE)” jako podstawy prawnej jej przyjęcia.

10

W drodze spornej decyzji Komisja – po przypomnieniu brzmienia art. 4 ust. 2 rozporządzenia nr 211/2011 i wskazaniu, że dokonała analizy postanowień traktatu FUE powołanych w rozpatrywanej propozycji EIO, w szczególności art. 136 ust. 1 TFUE, a także „wszystkich pozostałych możliwych podstaw prawnych” – odmówiła zarejestrowania tej propozycji EIO z tego powodu, że wykraczała ona w sposób oczywisty poza kompetencje Komisji w zakresie przedkładania wniosku dotyczącego aktu prawnego Unii w celu stosowania traktatów.

Postępowanie przed Sądem i zaskarżony wyrok

11

Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 11 października 2012 r. A. Anagnostakis złożył skargę mającą na celu stwierdzenie nieważności spornej decyzji.

12

Na poparcie skargi podniósł on jeden, składający się z kilku części zarzut, oparty na twierdzeniu, że Komisja naruszyła prawo, gdy odmówiła rejestracji rozpatrywanej propozycji EIO w myśl art. 4 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 211/2011. Utrzymywał on w tym względzie w istocie, że Komisja mogła podjąć dalsze działania odnoszące się do tej propozycji, wnosząc o przyjęcie aktu prawnego na podstawie art. 122 ust. 1 i 2 oraz art. 136 ust. 1 lit. b) TFUE, a także na podstawie norm prawa międzynarodowego.

13

W zaskarżonym wyroku Sąd, badając z urzędu zarzut oparty na braku lub niewystarczającym charakterze uzasadnienia, orzekł, że Komisja dochowała obowiązku uzasadnienia przy przyjmowaniu spornej decyzji. Sąd ten stwierdził ponadto, że Komisja nie naruszyła prawa, uznając, że rozpatrywana propozycja EIO wykraczała w sposób oczywisty poza kompetencje pozwalające jej na przedłożenie wniosku dotyczącego aktu prawnego w tym względzie. W rezultacie Sąd oddalił skargę jako bezzasadną.

Żądania stron

14

W odwołaniu A. Anagnostakis wnosi do Trybunału o:

uchylenie zaskarżonego wyroku;

stwierdzenie nieważności spornej decyzji;

nakazanie Komisji dokonania rejestracji rozpatrywanej propozycji EIO i zarządzenie wszelkich innych środków wymaganych zgodnie z prawem oraz

obciążenie Komisji kosztami postępowania.

15

Komisja wnosi do Trybunału o oddalenie odwołania i obciążenie A. Anagnostakisa kosztami postępowania.

W przedmiocie odwołania

16

Na poparcie odwołania wnoszący odwołanie przedstawia cztery zarzuty. Zarzut pierwszy dotyczy naruszenia prawa polegającego na tym, że Sąd uznał, iż Komisja dochowała obowiązku uzasadnienia przy przyjmowaniu spornej decyzji. Zarzuty od drugiego do czwartego dotyczą kontroli zasadności tej decyzji i podnoszą, odpowiednio, błędną wykładnię art. 122, art. 136 ust. 1 TFUE oraz norm prawa międzynarodowego.

W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego naruszenia prawa w zakresie wystarczającego charakteru uzasadnienia spornej decyzji

Argumentacja stron

17

W zarzucie pierwszym wnoszący odwołanie podnosi, iż poprzez uznanie w pkt 28–32 i 34 zaskarżonego wyroku, że sporna decyzja odpowiada wymogom wynikającym z przewidzianego w art. 296 TFUE obowiązku uzasadnienia, Sąd naruszył prawo.

18

Po pierwsze, Sąd błędnie orzekł w pkt 28 zaskarżonego wyroku, że sam fakt, iż w spornej decyzji Komisja odnosi się do art. 4 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 211/2011, stanowi wystarczające uzasadnienie w świetle orzecznictwa dotyczącego obowiązku uzasadnienia. Takie odniesienie nie stanowi bowiem szczegółowego i jasnego uzasadnienia „oczywistego” charakteru braku kompetencji Komisji w rozumieniu wskazanego przepisu.

19

Następnie zdaniem wnoszącego odwołanie niewystarczające jest także w tym względzie ustalenie przedstawione przez Sąd w pkt 27 zaskarżonego wyroku, zgodnie z którym Komisja dokonała „szczegółowego badania wskazanych we wniosku postanowień traktatu (art. 119–144 TFUE) i wszystkich pozostałych możliwych podstaw prawnych”.

20

To samo dotyczy zawartego w spornej decyzji odesłania do art. 136 ust. 1 TFUE.

21

Wreszcie, Sąd naruszył prawo, uznając w pkt 30 i 31 zaskarżonego wyroku, że uzasadnienie spornej decyzji było wystarczające w świetle charakteru tej decyzji i kontekstu, w jakim została ona podjęta. Otóż to rozumowanie Sądu, po pierwsze, nie ma związku z oczywistym charakterem braku kompetencji Komisji, i po drugie, błędnie ustala związek przyczynowy pomiędzy podnoszonym brakiem „jasności i precyzji w odniesieniu do wskazanej podstawy prawnej kompetencji Komisji w zakresie przedkładania wniosku dotyczącego aktu prawnego”, o którym mowa w pkt 30 zaskarżonego wyroku, a obowiązkiem wskazania powodów wydania spornej decyzji.

22

Komisja uznaje, wpisując się w rozumowanie Sądu objęte pierwszym zarzutem, że zarzut ów należy oddalić jako bezzasadny.

Ocena Trybunału

23

Tytułem wstępu należy przypomnieć, że wprowadzony traktatem z Lizbony art. 11 ust. 4 TUE przyznaje obywatelom pod pewnymi warunkami prawo do podjęcia inicjatywy zwrócenia się do Komisji o przedłożenie w ramach jej uprawnień odpowiedniego wniosku w sprawach, w odniesieniu do których zdaniem tych obywateli dla stosowania traktatów konieczny jest akt prawny.

24

Prawo do podjęcia EIO stanowi – podobnie jak między innymi prawo do złożenia petycji do Parlamentu – przewidziany w art. 10 ust. 3 TUE instrument dotyczący prawa obywateli do uczestnictwa w życiu demokratycznym Unii, ponieważ pozwala im bezpośrednio zwrócić się do Komisji o przedłożenie przez nią wniosku dotyczącego aktu prawa Unii w celu zastosowania traktatów.

25

Zgodnie z art. 24 akapit pierwszy TFUE procedury i warunki wymagane dla przedstawienia EIO zostały określone w rozporządzeniu nr 211/2011. Artykuł 4 tego rozporządzenia ustanawia wymogi dla dokonania przez Komisję rejestracji propozycji EIO.

26

Wśród wskazanych wymogów art. 4 ust. 2 lit. b) owego rozporządzenia przewiduje, że propozycja EIO jest rejestrowana przez Komisję, o ile „nie wykracza [ona] w sposób oczywisty poza kompetencje Komisji w zakresie przedkładania wniosku dotyczącego unijnego aktu prawnego w celu wprowadzenia w życie traktatów”.

27

To na podstawie tego przepisu Komisja w drodze spornej decyzji odmówiła rejestracji propozycji EIO, która została jej przedłożona przez wnoszącego odwołanie.

28

W tym względzie, w zakresie, w jakim wnoszący odwołanie podnosi w zarzucie pierwszym, że Sąd naruszył prawo, uznając, że decyzja ta została wystarczająco uzasadniona, należy podkreślić, że przewidziany w art. 4 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 211/2011 obowiązek informowania organizatorów o przyczynach odmowy rejestracji ich propozycji EIO stanowi szczególny wyraz, co się tyczy EIO, określonego w art. 296 TFUE obowiązku uzasadnienia aktów prawnych. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem dotyczącym tego przepisu uzasadnienie powinno być dostosowane do charakteru rozpatrywanego aktu i przedstawiać w sposób jasny i jednoznaczny rozumowanie instytucji, która wydała akt, pozwalając zainteresowanym poznać podstawy podjętej decyzji, a właściwemu sądowi dokonać jej kontroli (zob. w szczególności wyrok z dnia 6 marca 2003 r., Interporc/Komisja, C‑41/00 P, EU:C:2003:125, pkt 55)

29

Jak wynika również z utrwalonego orzecznictwa, wymóg uzasadnienia należy oceniać w świetle okoliczności danego przypadku. Brak jest wymogu, by uzasadnienie wyszczególniało wszystkie istotne okoliczności faktyczne i prawne, ponieważ ocena, czy uzasadnienie aktu spełnia wymogi art. 296 TFUE, winna nie tylko opierać się na jego brzmieniu, ale także uwzględniać okoliczności jego wydania, jak również całość przepisów prawa regulującego daną dziedzinę (wyroki: z dnia 29 września 2011 r., Elf Aquitaine/Komisja, C‑521/09 P, EU:C:2011:620, pkt 150; a także z dnia 21 grudnia 2016 r., Club Hotel Loutraki i in./Komisja, C‑131/15 P, EU:C:2016:989, pkt 47).

30

W świetle tych zasad, prawidłowo przywołanych w pkt 22–24 zaskarżonego wyroku, należy zbadać, czy Sąd naruszył prawo, uznając, że Komisja dochowała obowiązku uzasadnienia przy przyjmowaniu spornej decyzji.

31

W niniejszej sprawie bezsporne jest, jak zauważył Sąd w pkt 28 zaskarżonego wyroku, że z decyzji tej wynika, iż odmowa rejestracji rozpatrywanej propozycji EIO była uzasadniona niespełnieniem wymogu określonego w art. 4 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 211/2011. W tym względzie rzeczona decyzja wskazywała, iż Komisja uznała, że ani przywołane w tej propozycji postanowienia dotyczące polityki gospodarczej i walutowej Unii, a mianowicie art. 119–144 TFUE, ani żadna inna podstawa prawna nie uprawniały jej do przedstawienia wniosku dotyczącego aktu prawnego Unii w celu stosowania traktatów w kierunku zamierzonym w rozpatrywanej propozycji EIO. W tym kontekście Komisja wypowiedziała się konkretnie co do art. 136 ust. 1 TFUE i przedstawiła powody, dla których stwierdziła, że postanowienie to nie może stanowić właściwej podstawy prawnej w tym względzie.

32

W przeciwieństwie do tego, co wydaje się sugerować wnoszący odwołanie, Sąd nie uznał, że każdy z tych elementów spornej decyzji, uwzględniany indywidualnie, stanowi uzasadnienie wystarczające do spełnienia wymogów orzecznictwa dotyczącego obowiązku uzasadnienia. W pkt 30 i 31 zaskarżonego wyroku Sąd nie stwierdził też, że uzasadnienie takie wynika, jako takie, z charakteru rozpatrywanego aktu i kontekstu, w jakim został on przyjęty.

33

Przeciwnie, zgodnie z mającym znaczenie orzecznictwem Trybunału, przywołanym w pkt 28 i 29 niniejszego wyroku, Sąd zbadał, czy uzasadnienie spornej decyzji spełniło wymogi art. 296 TFUE, uwzględniając wszystkie elementy, które decyzja ta zawiera, i w świetle okoliczności rozpatrywanej sprawy, w szczególności charakteru tej decyzji i kontekstu, w jakim została ona przyjęta.

34

W tym względzie w pkt 25 i 26 zaskarżonego wyroku Sąd podkreślił w istocie, że zważywszy na sam charakter prawa do EIO oraz wpływ, jaki może wywrzeć decyzja o odmowie rejestracji propozycji EIO na życie demokratyczne Unii, do Komisji należy uzasadnienie jej decyzji odmawiającej rejestracji takiej propozycji w sposób wyraźnie przedstawiający względy uzasadniające ową odmowę. W konsekwencji, gdy rzeczona odmowa, jak w rozpatrywanym przypadku, oparta jest na art. 4 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 211/2011, uzasadnienie to powinno przedstawiać przyczyny, dla których Komisja uznała, że omawiana propozycja wykracza w oczywisty sposób poza ramy kompetencji w zakresie przedkładania wniosku dotyczącego aktu prawnego Unii w celu stosowania traktatów.

35

W tych ramach, jeżeli zgodnie z załącznikiem II do rozporządzenia nr 211/2011 organizatorzy EIO udzielą w załączniku do swojej propozycji bardziej szczegółowych informacji na temat przedmiotu, celów i kontekstu tej propozycji, Komisja jest zobowiązana do zbadania tych informacji przy zachowaniu staranności i bezstronności.

36

Jednakże w pkt 30 i 31 zaskarżonego wyroku Sąd podkreślił także bardzo zwięzły charakter i brak jasności rozpatrywanej propozycji EIO, jako że propozycja ta ograniczała się zasadniczo – jeśli chodzi o kwestię podstawy prawnej przyjęcia aktu prawnego Unii, którego dotyczyła owa propozycja – do odwołania się łącznie do art. 119–144 TFUE, dotyczących polityki gospodarczej i walutowej Unii, bez udzielenia jakiegokolwiek wyjaśnienia lub sprecyzowania co do związku między treścią rzeczonej propozycji a tymi 26 artykułami traktatu FUE, do których się ona odnosiła.

37

W tym względzie, nawet jeśli strona internetowa Komisji pozwalała jedynie na dokonanie wyboru całej rubryki „Polityka gospodarcza i walutowa 119–144 TFUE”, należy zauważyć, że zgodnie z załącznikiem II do rozporządzenia nr 211/2011 organizatorzy mogli niemniej podać w załączniku bardziej szczegółowe informacje dotyczące znaczenia tych postanowień w świetle treści rozpatrywanej propozycji EIO, w odniesieniu do czego nie utrzymują oni, że to uczynili.

38

Otóż w takich okolicznościach nie można zarzucić Sądowi, że naruszył on orzecznictwo wskazane w pkt 28 i 29 niniejszego wyroku, stwierdzając w pkt 31 zaskarżonego wyroku, że Komisja miała prawo wypowiedzieć się jedynie co do tego z postanowień powołanych łącznie w rzeczonej propozycji, które wydawało się jej najmniej pozbawione znaczenia, czyli art. 136 ust. 1 TFUE, bez konieczności wskazywania uzasadnienia konkretnie dla każdego ze wspomnianych postanowień, ani tym bardziej uzasadniania braku znaczenia każdego innego postanowienia traktatu FUE.

39

W tej sytuacji Sąd mógł słusznie stwierdzić w pkt 32 zaskarżonego wyroku, że sporna decyzja zawierała wystarczająco dużo elementów umożliwiających wnoszącemu odwołanie, przy uwzględnieniu kontekstu, w jakim decyzja ta została przyjęta, zapoznanie się z powodami uzasadniającymi odmowę rejestracji rozpatrywanej propozycji EIO, a sądowi Unii przeprowadzenie kontroli.

40

W tym ostatnim względzie z zaskarżonego wyroku wyraźnie wynika, że Sąd rzeczywiście mógł przeprowadzić kontrolę dotyczącą tej decyzji, w tym w odniesieniu do kwestii, czy art. 122 TFUE mógł stanowić podstawę prawną dla środka będącego przedmiotem rozpatrywanej propozycji EIO, mimo że postanowienie to nie zostało wskazane konkretnie w owej propozycji.

41

Z powyższych rozważań wynika, iż Sąd nie naruszył prawa, orzekając w pkt 34 zaskarżonego wyroku, że w okolicznościach rozpatrywanej sprawy Komisja dochowała spoczywającego na niej obowiązku uzasadnienia przy przyjmowaniu spornej decyzji.

42

Ponadto wnoszący odwołanie kwestionuje uzasadnienie tej decyzji w zakresie, w jakim rozpatrywana propozycja EIO nie wykraczała w sposób oczywisty poza kompetencje Komisji na mocy postanowień, do których odnosi się wskazana decyzja. Należy jednak stwierdzić, że argumentacja ta nie dotyczy obowiązku uzasadnienia jako istotnego wymogu formalnego, lecz odrębnej kwestii zasadności uzasadnienia, która wiąże się z legalnością materialną spornej decyzji (wyrok z dnia 29 września 2011 r., Elf Aquitaine/Komisja, C‑521/09 P, EU:C:2011:620, pkt 146 i przytoczone tam orzecznictwo). Kwestię należy więc zbadać w ramach odpowiedzi na zarzuty od drugiego do czwartego.

43

W świetle powyższych względów zarzut pierwszy należy oddalić jako bezzasadny.

W przedmiocie zarzutów od drugiego do czwartego, dotyczących naruszenia prawa w odniesieniu do kontroli zasadności spornej decyzji

Uwagi wstępne

44

W zarzutach od drugiego do czwartego wnoszący odwołanie zarzuca Sądowi, że w wyniku dokonania błędnej wykładni art. 122, art. 136 ust. 1 TFUE, a także norm prawa międzynarodowego stwierdził on, iż wymogi wskazane w art. 4 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 211/2011 nie zostały w rozpatrywanym przypadku spełnione.

45

Tytułem wstępu należy zauważyć, w odniesieniu, po pierwsze, do procesu rejestracji propozycji EIO, że na mocy art. 4 rozporządzenia nr 211/2011 do Komisji należy zbadanie, czy propozycja taka spełnia wymogi rejestracji wskazane w szczególności w art. 4 ust. 2 lit. b) tego rozporządzenia. Zgodnie z art. 4 ust. 1 i 2 wskazanego rozporządzenia należy także uwzględnić informacje dotyczące przedmiotu i celów propozycji EIO, których to informacji udzielają organizatorzy EIO, obligatoryjnie bądź fakultatywnie, na podstawie załącznika II do wspomnianego rozporządzenia.

46

W tym względzie należy zauważyć, że jak wynika z motywu 4 i art. 4 ust. 1 akapit ostatni rozporządzenia nr 211/2011, w ramach tej procedury rejestracji Komisja jest zobowiązana udzielić pomocy i porady organizatorom EIO, w szczególności w odniesieniu do kryteriów rejestracji.

47

Następnie należy podkreślić, że jak zostało przypomniane w motywie 10 tego rozporządzenia, decyzja dotycząca rejestracji danej propozycji EIO w rozumieniu art. 4 wskazanego rozporządzenia powinna zostać podjęta zgodnie z zasadą dobrej administracji, z którą wiąże się w szczególności spoczywający na właściwej instytucji obowiązek przeprowadzenia starannego i bezstronnego badania, które uwzględni także wszystkie istotne elementy danego przypadku.

48

Wymogi te, które są nierozerwalnie związane z zasadą dobrej administracji, mają zastosowanie w sposób ogólny do działania administracji Unii w jej stosunkach ze społeczeństwem (zob. podobnie wyrok z dnia 4 kwietnia 2017 r., Rzecznik/Staelen, C‑337/15 P, EU:C:2017:256, pkt 34), i w związku z tym także w kontekście prawa do przedłożenia EIO będącej instrumentem uczestnictwa obywateli w życiu demokratycznym Unii.

49

Ponadto zgodnie z celami realizowanymi przez ten instrument, które to cele zostały wymienione w motywach 1 i 2 rozporządzenia nr 211/2011 i polegają w szczególności na zachęceniu obywateli do udziału i zwiększeniu dostępności Unii, przewidziany w art. 4 ust. 2 lit. b) owego rozporządzenia wymóg rejestracji powinien być interpretowany i stosowany przez Komisję, do której złożono propozycję EIO, w sposób zapewniający łatwy dostęp do EIO.

50

W konsekwencji tylko w sytuacji, gdy propozycja EIO – w świetle jej przedmiotu i celów, jakie wynikają z obligatoryjnych i, w danym przypadku, dodatkowych informacji udzielonych przez organizatorów na podstawie załącznika II do rozporządzenia nr 211/2011 – wykracza w sposób oczywisty poza ramy kompetencji, na mocy których Komisja może przedstawić wniosek dotyczący aktu prawnego Unii w celu stosowania traktatów, Komisja jest uprawniona do odmowy rejestracji tej propozycji EIO na podstawie art. 4 ust. 2 lit. b) wskazanego rozporządzenia.

51

Po tym uściśleniu należy, po drugie, wyznaczyć granice kontroli, którą Trybunał jest uprawniony przeprowadzić w ramach niniejszego odwołania.

52

Jak zauważył rzecznik generalny w szczególności w pkt 7, 31 i 40 opinii, wnoszący odwołanie w ramach niniejszego postępowania przed Trybunałem przedstawił zasadniczo swe wyjaśnienia dotyczące przedmiotu rozpatrywanej propozycji EIO i właściwej w tym zakresie podstawy prawnej oraz stwierdził, że Sąd wielokrotnie w zaskarżonym wyroku dokonał ustaleń bądź nieprawidłowych, bądź niepełnych w tym przedmiocie.

53

Tymczasem należy zaznaczyć w pierwszej kolejności, jak zauważył rzecznik generalny między innymi w pkt 30 opinii, że ocena zasadności rozumowania przyjętego przez Sąd w zaskarżonym wyroku w ramach kontroli zasadności spornej decyzji może zostać dokonana jedynie w zależności od informacji, które zostały dostarczone przez organizatorów rozpatrywanej propozycji EIO przy składaniu przez nich skierowanego do Komisji wniosku o zarejestrowanie tej propozycji, a nie w świetle wyjaśnień, które zostały dostarczone przez wnoszącego odwołanie dopiero w ramach niniejszego postępowania w przedmiocie odwołania.

54

Jak stwierdził Sąd w pkt 3 zaskarżonego wyroku i w szczególności w różnych fragmentach tego wyroku, informacje te ograniczały się do opisu przedmiotu tej propozycji jako przedmiotu polegającego na ustanowieniu w prawie Unii „zasady stanu wyższej konieczności, zgodnie z którą w przypadku gdy finansowe i polityczne istnienie państwa jest zagrożone z powodu obowiązku spłacenia niegodziwego długu, odmowa spłaty tego długu jest konieczna i uzasadniona”, oraz na odniesieniu się łącznie do art. 119–144 TFUE jako do podstawy prawnej jej przyjęcia.

55

W drugiej kolejności z utrwalonego orzecznictwa wynika również, że w ramach odwołania kompetencje Trybunału są co do zasady ograniczone do oceny rozstrzygnięcia prawnego w kwestii zarzutów, które były rozpatrywane przed sądem orzekającym co do istoty (zob. podobnie wyroki: z dnia 30 kwietnia 2014 r., FLSmidth/Komisja, C‑238/12 P, EU:C:2014:284, pkt 42; z dnia 22 maja 2014 r., ASPLA/Komisja, C‑35/12 P, EU:C:2014:348, pkt 39).

56

Otóż w niniejszej sprawie, jak zaznaczono w pkt 12 niniejszego wyroku, wnoszący odwołanie powołał się – na poparcie jedynego zarzutu podniesionego w ramach skargi przed Sądem – na art. 122 ust. 1 i 2 TFUE, art. 136 ust. 1 TFUE oraz na normy prawa międzynarodowego.

57

Wynika z tego, że zbadanie przez Trybunał argumentów dotyczących wykazania, iż Sąd błędnie uznał, że brak jest właściwej podstawy prawnej w prawie Unii do przyjęcia zasady, której dotyczy rozpatrywana propozycja EIO, powinno się ograniczyć do tych argumentów, które mają na celu ustalenie, że Sąd dokonał błędnej wykładni art. 122 i art. 136 ust. 1 TFUE oraz norm prawa międzynarodowego.

W przedmiocie zarzutu drugiego, dotyczącego naruszenia prawa przy dokonywaniu wykładni art. 122 TFUE

– Argumentacja stron

58

W zarzucie drugim, który składa się z czterech części, wnoszący odwołanie zarzuca Sądowi, że w pkt 41–43 i 47–50 zaskarżonego wyroku przyjął on błędną wykładnię art. 122 ust. 1 i 2 TFUE, orzekając niezgodnie z art. 4 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 211/2011, że postanowienia te nie stanowią w sposób oczywisty podstawy prawnej do przyjęcia w przepisach prawa Unii zasady będącej przedmiotem rozpatrywanej propozycji EIO.

59

Po pierwsze, dokonując wykładni art. 122 TFUE w sposób niezależny, bez umieszczenia tego postanowienia w kontekście art. 119–126 TFUE, Sąd nie uwzględnił logiki rozdziału 1, zatytułowanego „Polityka gospodarcza”, znajdującego się w tytule VIII części trzeciej traktatu FUE, w którym to rozdziale zasada podstawowa polega na tym, że polityki gospodarcze państw członkowskich należą do kompetencji rządów krajowych i że powinny zostać uzgodnione.

60

Wnoszący odwołanie uważa w szczególności, iż z art. 122 ust. 1 i 2 TFUE wynika, że środki, jakie Komisja jest uprawniona zaproponować Radzie do podjęcia na podstawie tego postanowienia, mogą mieć charakter naprawczy lub zapobiegawczy i mają na celu przezwyciężać poważne trudności lub istotne zagrożenia takimi trudnościami, które stanowią niebezpieczeństwo dla realizacji celów Unii. Natomiast wyciągając wskazany artykuł poza jego kontekst, Sąd naruszył prawo.

61

Po drugie, wnoszący odwołanie zauważa, że art. 122 ust. 1 TFUE, który również ustanawia zasadę solidarności pomiędzy państwami członkowskimi, przyznaje Komisji szeroki zakres uprawnień dyskrecjonalnych do proponowania przyjęcia odpowiednich środków dla przezwyciężenia poważnych trudności jednego z tych państw. Przyjęcie zasady stanu wyższej konieczności w tekście prawa Unii stanowiłoby taki odpowiedni środek. Ponieważ Sąd mimo to stwierdził, że rozpatrywana propozycja EIO wykracza w sposób oczywisty poza kompetencje Komisji, przyjął on błędną wykładnię art. 122 TFUE.

62

Po trzecie, wnoszący odwołanie zakwestionował w pierwszej kolejności argumentację Sądu przedstawioną w pkt 41 zaskarżonego wyroku, opartą na wyroku z dnia 27 listopada 2012 r., Pringle (C‑370/12, EU:C:2012:756). Sąd naruszył prawo poprzez porównanie środka zaproponowanego w rozpatrywanej EIO i europejskiego mechanizmu stabilności (zwanego dalej „EMS”), którego konkretnie dotyczy wskazany wyrok, a który to mechanizm jest całkowicie odmienny od omawianego środka. Przedmiotem rozpatrywanej propozycji EIO jest jedynie wprowadzenie do prawa Unii zasady stanu wyższej konieczności w obliczu poważnych trudności Republiki Greckiej, które wynikają z jej długu, a nie utworzenie mechanizmu finansowego takiego jak EMS.

63

W drugiej kolejności wnoszący odwołanie podnosi, że dokonana w pkt 42 zaskarżonego wyroku ocena Sądu oparta na tym, że art. 122 ust. 1 TFUE wymaga, aby określone w tym postanowieniu środki były „oparte na pomocy między państwami członkowskimi”, jest błędna pod względem prawnym. Z wykładni tego postanowienia wynika, że wskazany w owym postanowieniu duch solidarności między państwami członkowskimi nie jest – w przeciwieństwie do tego, co stwierdził Sąd – równoważny pomocy przewidzianej jako pomoc finansowa pomiędzy państwami członkowskimi.

64

Po czwarte, Sąd naruszył prawo, gdy w pkt 47–49 zaskarżonego wyroku ponownie przywołał wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., Pringle (C‑370/12, EU:C:2012:756), w celu stwierdzenia, że cel rozpatrywanej propozycji EIO nie jest w sposób oczywisty objęty zakresem art. 122 ust. 2 TFUE.

65

W pierwszej kolejności okoliczność wprowadzenia zasady stanu wyższej konieczności do prawa Unii nie jest z wielu względów porównywalna do EMS. W drugiej kolejności Sąd niesłusznie uznał, że procedura ogłoszenia stanu wyższej konieczności jest wszczynana przez państwa członkowskie, a nie przez Unię. Rozpatrywana propozycja EIO wskazuje bowiem, że to Unia zatwierdza w duchu solidarności ogłoszenie takiego stanu. W trzeciej kolejności Sąd niesłusznie uznał w pkt 49 zaskarżonego wyroku, że przyjęcie zasady stanu wyższej konieczności dotyczyłoby nie tylko długu państwa członkowskiego wobec Unii, ale także długów zaciągniętych przez wspomniane państwo wobec innych osób prawnych lub fizycznych, podmiotów publicznych lub prywatnych. Przyjęcie tej zasady obejmowałoby w rzeczywistości wyłącznie dług państwa członkowskiego wobec Unii. W każdym razie Komisja mogła udzielić odpowiedzi częściowej na rozpatrywaną propozycję EIO, ograniczając jej przedmiot do tego tylko długu, który wchodzi w sposób oczywisty w zakres stosowania art. 122 ust. 2 TFUE.

66

Zdaniem Komisji zarzut drugi należy odrzucić, o ile zawiera on nowe argumenty, jako niedopuszczalny lub w każdym razie oddalić jako bezzasadny.

– Ocena Trybunału

67

Tytułem wstępu należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem wybór podstawy prawnej aktu Unii musi opierać się na obiektywnych czynnikach, które mogą zostać poddane kontroli sądowej, a do których należą w szczególności cel i treść tego aktu (wyroki: z dnia 29 kwietnia 2004 r., Komisja/Rada, C‑338/01, EU:C:2004:253, pkt 54; z dnia 19 lipca 2012 r., Parlament/Rada, C‑130/10, EU:C:2012:472, pkt 42; z dnia 18 grudnia 2014 r., Zjednoczone Królestwo/Rada, C‑81/13, EU:C:2014:2449, pkt 35).

68

W pierwszej kolejności, w zakresie, w jakim w drugim zarzucie, którego części należy zbadać łącznie, wnoszący odwołanie zarzuca Sądowi, że w pkt 40–43 zaskarżonego wyroku naruszył on prawo, orzekając, że art. 122 ust. 1 TFUE nie stanowi właściwej podstawy prawnej dla przyjęcia środka takiego jak przewidziany w rozpatrywanej propozycji EIO, należy przypomnieć, że na mocy tego postanowienia Rada może na wniosek Komisji postanowić, w duchu solidarności między państwami członkowskimi, o zastosowaniu środków odpowiednich do sytuacji gospodarczej, w szczególności w razie wystąpienia poważnych trudności w zaopatrzeniu w niektóre produkty, zwłaszcza w dziedzinie energii.

69

W tym względzie, po pierwsze, jak prawidłowo zauważył Sąd w pkt 41 zaskarżonego wyroku, Trybunał orzekł w pkt 116 wyroku z dnia 27 listopada 2012 r., Pringle (C‑370/12, EU:C:2012:756), iż art. 122 ust. 1 TFUE nie stanowi właściwej podstawy prawnej dla ewentualnej pomocy finansowej Unii dla państw członkowskich napotykających lub mogących napotkać poważne trudności w zakresie finansowania.

70

O ile wnoszący odwołanie podnosi, że EMS, który stanowił przedmiot sprawy zakończonej tym wyrokiem, różni się pod wieloma względami od środka przewidzianego w rozpatrywanej propozycji EIO, o tyle ze wskazanego wyroku wynika, iż art. 122 ust. 1 TFUE nie dotyczy środków, których celem jest zasadniczo złagodzenie wagi trudności finansowych danego państwa członkowskiego.

71

Po drugie, należy stwierdzić, iż Sąd tym bardziej nie naruszył prawa, uznając w pkt 42 i 43 zaskarżonego wyroku, że ‑ przy uwzględnieniu w szczególności ducha solidarności między państwami członkowskimi, na którym zgodnie z brzmieniem art. 122 ust. 1 TFUE powinno opierać się wprowadzenie przez Radę środków stosownych do sytuacji gospodarczej w rozumieniu tego postanowienia ‑ rzeczone postanowienie nie może służyć jako podstawa dla przyjęcia środka lub zasady upoważniających w istocie dane państwo członkowskie do jednostronnego decydowania o niespłacaniu swojego długu w całości lub w części.

72

W zakresie, w jakim wnoszący odwołanie kwestionuje konkretnie ustalenie dokonane przez Sąd w pkt 43 zaskarżonego wyroku, zgodnie z którym rozpatrywana propozycja EIO uprawniałaby państwo członkowskie, które napotkało na poważne trudności związane z finansowaniem, do „jednostronnego podjęcia decyzji” o niespłaceniu całości lub części swego długu, należy zauważyć, iż dopiero w ramach niniejszego odwołania wnoszący odwołanie wskazał, że możliwość powołania się przez takie państwo członkowskie na stan wyższej konieczności byłaby uzależniona od przesłanek ustalonych przez Komisję. Tymczasem, jak zaznaczono w pkt 53 niniejszego wyroku, taka informacja nie mogła zostać uwzględniona do celów badania zasadności oceny dokonanej przez Sąd w pkt 43 zaskarżonego wyroku.

73

Wynika stąd, iż Sąd nie naruszył prawa, stwierdzając w pkt 40–43 zaskarżonego wyroku, że art. 122 ust. 1 TFUE nie stanowi właściwej podstawy prawnej dla przyjęcia środka takiego jak przewidziany w rozpatrywanej propozycji EIO.

74

W drugiej kolejności, w zakresie, w jakim wnoszący odwołanie podnosi w zarzucie drugim, że Sąd naruszył prawo, stwierdzając w pkt 47–50 zaskarżonego wyroku, że art. 122 ust. 2 TFUE nie stanowi właściwej podstawy prawnej dla przyjęcia takiego środka, należy przypomnieć, iż zgodnie z tym postanowieniem Rada, na wniosek Komisji, może, pod pewnymi warunkami, przyznać pomoc finansową Unii państwu członkowskiemu napotykającemu trudności lub zagrożonemu poważnymi trudnościami z powodu klęski żywiołowej lub nadzwyczajnych okoliczności pozostających poza jego kontrolą.

75

W tym względzie należy stwierdzić przede wszystkim, iż Sąd słusznie zauważył w pkt 48 zaskarżonego wyroku, że Trybunał orzekł już w pkt 65, 104 i 131 wyroku z dnia 27 listopada 2012 r., Pringle (C‑370/12, EU:C:2012:756), że art. 122 ust. 2 TFUE przyznaje Unii kompetencję w zakresie udzielenia jednostkowej pomocy finansowej państwu członkowskiemu znajdującemu się w wyżej określonej sytuacji, przy czym postanowienie to nie może uzasadniać wprowadzenia do przepisów opartego na zasadzie stanu wyższej konieczności mechanizmu niespłacania długu ze względu w szczególności na ogólny i stały charakter takiego mechanizmu.

76

Następnie, w odniesieniu do podnoszonego przez wnoszącego odwołanie naruszenia prawa przez Sąd w pkt 49 zaskarżonego wyroku, w zakresie charakteru pomocy finansowej, określonej w art. 122 ust. 2 TFUE, należy zauważyć, jak uczynił to Sąd we wskazanym punkcie zaskarżonego wyroku, iż z pkt 118 wyroku z dnia 27 listopada 2012 r., Pringle (C‑370/12, EU:C:2012:756), wynika, że przedmiotem tego postanowienia jest wyłącznie pomoc finansowa udzielana przez Unię, a nie pomoc udzielana przez państwa członkowskie.

77

W konsekwencji Sąd mógł słusznie stwierdzić w pkt 49 zaskarżonego wyroku, iż przyjęcie zasady stanu wyższej konieczności będącej przedmiotem rozpatrywanej propozycji EIO nie może mieścić się w pojęciu „przyznawanej przez Unię pomocy” w rozumieniu wskazanego postanowienia, w szczególności dlatego, że zasada taka dotyczyłaby nie tylko długu państwa członkowskiego wobec Unii, ale także długów zaciągniętych wobec innych podmiotów publicznych lub prywatnych, a także w szczególności wobec państw członkowskich.

78

O ile wnoszący odwołanie zmierza do zakwestionowania w tym kontekście ustalenia Sądu, zgodnie z którym przyjęcie zasady stanu wyższej konieczności, jaką przewidywała rozpatrywana propozycja EIO, nie dotyczyłoby tylko długu państwa członkowskiego wobec Unii, należy zauważyć, iż przed niniejszym postępowaniem w przedmiocie odwołania wnoszący odwołanie nigdy nie twierdził, że propozycja ta zostanie ograniczona wyłącznie do długu danego państwa członkowskiego wobec Unii. Ponadto jego argument stoi w sprzeczności z innymi twierdzeniami wskazanymi w odwołaniu, zgodnie z którymi wspomniana propozycja miała na celu umożliwić państwom członkowskim znajdującym się w stanie wyższej konieczności zawieszenie lub unieważnienie części ich długu nie tylko wobec Unii, ale także wobec innych państw członkowskich. W konsekwencji wskazany argument nie zasługuje na uwzględnienie.

79

Wreszcie, w odniesieniu do argumentu dotyczącego możliwości nadania przez Komisję biegu rozpatrywanej propozycji EIO jedynie częściowo, ze względu na to, iż argument ów został przedstawiony po raz pierwszy na etapie odwołania, należy go odrzucić jako niedopuszczalny zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przywołanym w pkt 55 niniejszego wyroku.

80

Z powyższego wynika, iż Sąd nie naruszył prawa, stwierdzając w pkt 50 zaskarżonego wyroku, że środek taki jak przewidziany w rozpatrywanej propozycji EIO w sposób oczywisty nie wchodzi w zakres środków pomocy finansowej, do których podjęcia Rada, na wniosek Komisji, jest uprawniona na podstawie art. 122 ust. 2 TFUE.

81

Z powyższych rozważań wynika, że zarzut drugi należy w części odrzucić, a w pozostałym zakresie oddalić.

W przedmiocie zarzutu trzeciego, dotyczącego naruszenia prawa przy dokonywaniu wykładni art. 136 ust. 1 TFUE

– Argumentacja stron

82

W zarzucie trzecim wnoszący odwołanie zarzuca Sądowi, że w pkt 57–60 zaskarżonego wyroku dokonał on błędnej wykładni art. 136 ust. 1 TFUE. W przeciwieństwie do twierdzeń Sądu, ustanowienie w prawie zasady stanu wyższej konieczności mogło zostać oparte na art. 136 TFUE, którego celem jest między innymi zapewnienie „prawidłowego funkcjonowania unii gospodarczej i walutowej”.

83

W tym względzie wnoszący odwołanie uważa, że znajdujące się w pkt 58 zaskarżonego wyroku twierdzenie, iż przyjęcie zasady stanu wyższej konieczności skutkowałoby zastąpieniem woli stron umowy mechanizmem prawnym jednostronnego zwolnienia z długu publicznego, czego postanowienie to w sposób oczywisty nie umożliwia, jest błędne pod względem prawnym. Przyjęcie wskazanej zasady pozwoliłoby bowiem państwu członkowskiemu napotykającemu poważne trudności na tymczasowe zawieszenie spłaty wszystkich swoich długów w celu skoncentrowania swojej polityki gospodarczej na wzroście poprzez zachęcanie do korzystnych dla niej inwestycji gospodarczych, co niezaprzeczalnie przyczyniłoby się do prawidłowego funkcjonowania unii gospodarczej i walutowej, o którym mowa w art. 136 ust. 1 TFUE. Wnoszący odwołanie odnosi się w tym kontekście i tytułem przykładu do decyzji Rady Europejskiej z dnia 21 lipca 2011 r., z której wynikało, że decyzja dotycząca unieważnienia długu publicznego państwa członkowskiego może znaleźć swoją podstawę w prawie Unii.

84

Ponadto art. 136 ust. 1 TFUE wyraźnie upoważnia Radę do podjęcia działań w celu określenia kierunków polityki gospodarczej. W konsekwencji Komisja jest również upoważniona do zaproponowania Radzie zatwierdzenia takich środków.

85

Wynikałoby z tego, że rozpatrywana propozycja EIO nie wykracza w sposób oczywisty poza uprawnienia Komisji w rozumieniu art. 4 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 211/2011 oraz że Sąd niesłusznie stwierdził w pkt 59 zaskarżonego wyroku, że przyjęcie zasady stanu wyższej konieczności w sposób oczywisty nie wchodzi w zakres art. 136 ust. 1 TFUE.

86

Dodatkowo zdaniem wnoszącego odwołanie mechanizm stabilności i pomocy finansowej, taki jak przewidziany w art. 136 ust. 3 TFUE, może obejmować, za zgodą państw członkowskich i w sytuacji, gdy jedno z nich znajduje się w stanie wyższej konieczności, zawieszenie spłacania jego długu. W każdym razie art. 352 TFUE upoważnia Komisję do zaproponowania środka takiego jak przewidziany w rozpatrywanej propozycji EIO, koniecznego do realizacji jednego z celów traktatów, takiego jak stabilność strefy euro.

87

Zdaniem Komisji trzeci zarzut należy w części odrzucić jako niedopuszczalny, a w pozostałym zakresie oddalić jako bezzasadny.

– Ocena Trybunału

88

Należy przypomnieć, że na mocy art. 136 ust. 1 TFUE Rada może – w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania unii gospodarczej i walutowej oraz zgodnie z odpowiednimi postanowieniami traktatów – przyjąć środki w odniesieniu do państw członkowskich, których walutą jest euro, w celu, po pierwsze, zgodnie z lit. a) tego postanowienia, wzmocnienia koordynacji i nadzoru ich dyscypliny budżetowej, i po drugie, zgodnie z lit. b) omawianego postanowienia, określenia kierunków – w zakresie, w jakim ich to dotyczy – polityki gospodarczej, czuwając nad zgodnością tych kierunków z kierunkami przyjętymi dla całej Unii oraz zapewniając nadzór nad nimi.

89

Sąd nie naruszył prawa, stwierdzając w pkt 57 i 58 zaskarżonego wyroku, iż przyjęcie zasady stanu wyższej konieczności, takiej jak przewidziana w rozpatrywanej propozycji EIO, w sposób oczywisty nie wchodzi w zakres środków opisanych w powyższym punkcie.

90

Otóż Sąd słusznie orzekł w pkt 57 zaskarżonego wyroku, iż brak jest podstaw do uznania – a wnoszący odwołanie w żaden sposób tego nie wykazał – że przyjęcie określonego w rozpatrywanej propozycji EIO środka miałoby na celu wzmocnienie koordynacji dyscypliny budżetowej lub byłoby objęte kierunkami polityki gospodarczej, do jakich określania Rada jest uprawniona w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania unii gospodarczej i walutowej.

91

W pkt 58 zaskarżonego wyroku Sąd również słusznie, po pierwsze, przypomniał, że z pkt 51 i 64 wyroku z dnia 27 listopada 2012 r., Pringle (C‑370/12, EU:C:2012:756), wynika, iż rola Unii w dziedzinie polityki gospodarczej jest ograniczona do podejmowania działań koordynacyjnych, oraz po drugie, orzekł, że przyjęcie środka takiego jak przewidziany w rozpatrywanej propozycji EIO, całkowicie odbiegającego od pojęcia „kierunku polityki gospodarczej” w rozumieniu art. 136 ust. 1 lit. b) TFUE, skutkowałoby w rzeczywistości zastąpieniem woli stron umowy mechanizmem prawnym jednostronnego zwolnienia z długu publicznego, czego postanowienie to w sposób oczywisty nie umożliwia.

92

Z powyższego wynika, że Sąd mógł słusznie w pkt 59 zaskarżonego wyroku uznać twierdzenie Komisji, zgodnie z którym wniosek dotyczący ustanowienia zasady stanu wyższej konieczności, tak jak jest ona rozumiana przez wnoszącego odwołanie, w sposób oczywisty nie należy do uregulowań art. 136 ust. 1 TFUE.

93

O ile wnoszący odwołanie sugeruje zresztą w ramach zarzutu trzeciego, że przewidziana w rozpatrywanej propozycji EIO zasada stanu wyższej konieczności mogła zostać przyjęta w prawie Unii na podstawie art. 136 ust. 3 TFUE, w danym wypadku w związku z art. 352 TFUE, wystarczy stwierdzić, iż argument ten został przedstawiony dopiero na etapie niniejszego odwołania i zgodnie z przywołanym w pkt 55 niniejszego wyroku utrwalonym orzecznictwem nie może zatem zostać zbadany przez Trybunał w rozpatrywanym przypadku.

94

Wobec powyższego zarzut trzeci należy w części odrzucić, a w pozostałym zakresie oddalić.

W przedmiocie zarzutu czwartego, dotyczącego naruszenia prawa przy dokonywaniu wykładni norm prawa międzynarodowego

– Argumentacja stron

95

W zarzucie czwartym wnoszący odwołanie zarzuca Sądowi, że ten dokonał błędnej wykładni norm prawa międzynarodowego, ponieważ w pkt 65 zaskarżonego wyroku uznał on, iż istnienie zasady prawa międzynarodowego, takiej jak w niniejszym przypadku zasada stanu wyższej konieczności, jest w każdym wypadku niewystarczające do uzasadnienia inicjatywy prawodawczej ze strony Komisji. Ponadto Sąd nie zbadał zasadności argumentów dotyczących istnienia rzeczonej zasady prawa międzynarodowego.

96

Zdaniem Komisji ze względu na to, że odwołanie nie zawiera żadnego argumentu mogącego zakwestionować ocenę Sądu, zgodnie z którą to oceną traktaty, a nie normy prawa międzynarodowego mogą przewidywać przyznanie Komisji niezbędnej kompetencji, zarzut ów należy oddalić jako bezzasadny.

– Ocena Trybunału

97

Należy przypomnieć, że zgodnie z zasadą przyznania kompetencji ustanowioną w art. 5 ust. 1 i 2 TUE Unia działa wyłącznie w granicach kompetencji przyznanych jej przez państwa członkowskie w traktatach do osiągnięcia określonych w nich celów.

98

W odniesieniu w szczególności do instytucji Unii w art. 13 ust. 2 TUE określono, że każda instytucja Unii działa w granicach uprawnień przyznanych jej na mocy traktatów, zgodnie z procedurami, na warunkach i w celach w nich określonych.

99

W konsekwencji jedynie w przypadku kompetencji przyznanej w tym względzie na mocy traktatów Komisja może zaproponować przyjęcie danego aktu prawnego Unii.

100

Z powyższego wynika, iż Sąd nie naruszył prawa, stwierdzając w pkt 65 zaskarżonego wyroku, że samo istnienie zasady prawa międzynarodowego, takiej jak podnoszona przez wnoszącego odwołanie zasada stanu wyższej konieczności, nawet gdyby jej istnienie zostało wykazane, jest w każdym wypadku niewystarczające do uzasadnienia inicjatywy prawodawczej ze strony Komisji.

101

W tej sytuacji nie można zarzucać Sądowi, że nie zbadał zasadności argumentów dotyczących istnienia rzeczonej zasady prawa międzynarodowego.

102

Tym samym zarzut czwarty winien zostać oddalony jako bezzasadny.

103

Ponieważ żaden z zarzutów podniesionych przez wnoszącego odwołanie nie został uwzględniony, odwołanie należy w części odrzucić, a w pozostałym zakresie oddalić.

W przedmiocie kosztów

104

Zgodnie z art. 184 § 2 regulaminu postępowania przed Trybunałem, jeżeli odwołanie jest bezzasadne, Trybunał rozstrzyga o kosztach.

105

Zgodnie z art. 138 § 1 tego regulaminu, mającym zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 184 § 1 tego regulaminu, kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ wnoszący odwołanie przegrał sprawę, a Komisja wniosła o obciążenie go kosztami postępowania, należy obciążyć go kosztami niniejszego postępowania odwoławczego.

 

Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje:

 

1)

Odwołanie zostaje w części odrzucone, a w pozostałym zakresie oddalone.

 

2)

Alexios Anagnostakis zostaje obciążony kosztami postępowania.

 

Podpisy


( *1 ) Język postępowania: grecki.