Verdrag inzake cybercriminaliteit

SAMENVATTING VAN:

Verdrag van Boedapest inzake cybercriminaliteit (Raad van Europa)

Aanvullend protocol bij het verdrag van de Raad van Europa inzake cybercriminaliteit over het strafbaar stellen van racistische en xenofobe handelingen via computersystemen

Tweede aanvullend protocol bij het Verdrag inzake cybercriminaliteit betreffende nauwere samenwerking en openbaarmaking van elektronisch bewijsmateriaal

Besluit (EU) 2023/436 tot machtiging van de lidstaten om, in het belang van de Europese Unie, het tweede aanvullend protocol bij het Verdrag inzake cybercriminaliteit te ratificeren

WAT IS HET DOEL VAN HET VERDRAG, DE PROTOCOLLEN EN HET BESLUIT?

• Het verdrag is bedoeld om te helpen bij de bestrijding van misdaden die alleen kunnen worden gepleegd met behulp van technologie, waarbij de apparaten zowel het middel zijn om het misdrijf te plegen als het doelwit van het misdrijf, en misdaden waarbij technologie is gebruikt om een ander misdrijf te versterken, zoals fraude. Het biedt richtlijnen voor elk land dat binnenlandse wetgeving ontwikkelt over cybercriminaliteit en dient als basis voor internationale samenwerking tussen partijen bij het verdrag.
• Het eerste aanvullende protocol is gericht op het strafbaar stellen van de verspreiding van racistisch en xenofoob materiaal via computersystemen, samen met racistisch en xenofobe bedreigingen en beledigingen.
• Het tweede aanvullende protocol is bedoeld om op internationaal niveau gemeenschappelijke regels op te stellen om de samenwerking op het gebied van cybercriminaliteit en het verzamelen van bewijs in elektronische vorm voor strafrechtelijke onderzoeken of procedures te verbeteren.
• Het besluit machtigt de lidstaten van de Europese Unie (EU) om het tweede aanvullende protocol in het belang van de EU te ratificeren.

KERNPUNTEN

Verdrag inzake cybercriminaliteit

• Het verdrag heeft betrekking op:
  • de strafbaarstelling van gedrag, variërend van illegale toegang, gegevens- en systeemverstoring tot computergerelateerde fraude en de verspreiding van materiaal over kindermisbruik;
  • procedurele bevoegdheden om cybercriminaliteit te onderzoeken en elektronisch bewijs veilig te stellen in verband met een misdrijf;
  • efficiënte internationale samenwerking tussen partijen.
• Partijen zijn lid van het Verdragscomité cybercriminaliteit en wisselen informatie en ervaringen uit, beoordelen de implementatie van het verdrag of interpreteren het verdrag door middel van richtlijnen.
• Van de 27 lidstaten hebben er 26 het verdrag geratificeerd. Ierland heeft het ondertekend maar nog niet geratificeerd.

Aanvullend protocol 1

• Dit protocol breidt het toepassingsgebied van het verdrag uit tot xenofobe en racistische propaganda die via computersystemen wordt verspreid, waardoor slachtoffers beter worden beschermd. Bovendien:
  • versterkt het protocol het wettelijke kader door middel van een reeks richtlijnen voor het strafbaar stellen van vreemdelingenhaat en racistische propaganda in cyberspace;
  • verbetert het de manieren en middelen voor internationale samenwerking bij het onderzoeken en vervolgen van racistische en xenofobe misdrijven online.

Aanvullend protocol 2

• Dit protocol is bedoeld om de internationale samenwerking verder te verbeteren.
• Het pakt de bijzondere uitdaging aan van elektronisch bewijsmateriaal met betrekking tot cybercriminaliteit en andere misdrijven dat wordt bewaard door dienstverleners in buitenlandse rechtsgebieden, maar waarbij justitiële bevoegdheden beperkt zijn tot de nationale grenzen.
• De belangrijkste kenmerken zijn:
  • een nieuwe rechtsgrondslag die een rechtstreeks verzoek aan registrators in andere rechtsgebieden toestaat om informatie over de registratie van domeinnamen te verkrijgen;
  • een nieuwe rechtsgrondslag die rechtstreekse opdrachten aan dienstverleners in andere rechtsgebieden toestaat om abonneegegevens te verkrijgen;
  • verbeterde middelen voor het verkrijgen van abonneegegevens en verkeersgegevens door samenwerking tussen overheden;
  • versnelde samenwerking in noodsituaties, waaronder het gebruik van gezamenlijke onderzoeksteams en gezamenlijke onderzoeken.

Besluit (EU) 2023/436

• Alleen lidstaten, en niet de EU zelf, kunnen toetreden tot het verdrag omdat alleen staten partij kunnen zijn.
• Het besluit bevat een aantal voorbehouden, verklaringen, kennisgevingen en mededelingen die de lidstaten moeten aannemen voordat ze hun ratificatieproces kunnen afronden. Deze zorgen ervoor dat het protocol verenigbaar is met de wetgeving en het beleid van de EU en dat de lidstaten het protocol uniform toepassen in hun betrekkingen met niet-EU-landen.
• Denemarken en Ierland hebben niet deelgenomen aan de aanneming van Besluit (EU) 2023/436 en zijn hierdoor niet gebonden, noch onderworpen aan de toepassing ervan.

De EU steunt het verdrag en de bijbehorende protocollen als onderdeel van zowel de EU-strategie voor de veiligheidsunie (zie samenvatting) als de strategie voor cyberveiligheid.

DATUM VAN INWERKINGTREDING

• De overeenkomst is op 1 juli 2004 in werking getreden.
• Aanvullend protocol 1 is op 1 maart 2006 in werking getreden.
• Aanvullend protocol 2 is nog niet in werking getreden.
• Besluit (EU) 2023/436 is van toepassing sinds 14 februari 2023.

ACHTERGROND

Zie voor meer informatie:

• Cybercriminaliteit (Europol).

BELANGRIJKSTE DOCUMENTEN

Het Verdrag van Boedapest inzake cybercriminaliteit, Raad van Europa, Boedapest, 23.11.2001.

Aanvullend protocol bij het verdrag van de Raad van Europa inzake cybercriminaliteit over het strafbaar stellen van racistische en xenofobe handelingen via computersystemen, Raad van Europa, 28.1.2003.

Tweede aanvullend protocol bij het Verdrag inzake de bestrijding van strafbare feiten verbonden met elektronische netwerken, inzake nauwere samenwerking en verstrekking van elektronisch bewijsmateriaal (PB L 63 van 28.2.2023, blz. 28-47).

Besluit (EU) 2023/436 van de Raad van 14 februari 2023 tot machtiging van de lidstaten om, in het belang van de Europese Unie, het tweede aanvullend protocol bij het Verdrag inzake de bestrijding van strafbare feiten verbonden met elektronische netwerken, inzake nauwere samenwerking en verstrekking van elektronisch bewijsmateriaal te ratificeren (PB L 63 van 28.2.2023, blz. 48-53).

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Europese Raad, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s betreffende de EU-strategie voor de veiligheidsunie (COM(2020) 605 final van 24.7.2020).

Gezamenlijke mededeling aan het Europees Parlement en de Raad: De EU-strategie inzake cyberbeveiliging voor het digitale tijdperk (JOIN(2020) 18 final, 16.12.2020).

Laatste bijwerking 28.11.2023