EU-verbod op de handel in folterinstrumenten

SAMENVATTING VAN:

Verordening (EU) 2019/125 betreffende de handel in bepaalde goederen die gebruikt zouden kunnen worden voor de doodstraf, foltering of andere wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing

WAT IS HET DOEL VAN DE VERORDENING?

De verordening schrijft voor dat de autoriteiten van de EU-landen een onderscheid moeten maken tussen goederen die geen andere toepassingen in de praktijk hebben dan het uitvoeren van de doodstraf of foltering* en goederen die voor dergelijke doeleinden zouden kunnen worden gebruikt.
Door deze verordening wordt de handel in goederen die kunnen worden gebruikt voor de doodstraf, foltering of andere wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing* verboden.
Bij deze verordening wordt een regeling voor uitvoervergunningen vastgesteld om de uitvoer van goederen die voor dergelijke doeleinden zouden kunnen worden gebruikt, te voorkomen.
De verordening bevat de regels met betrekking tot de verlening van tussenhandeldiensten*, van technische bijstand*, opleiding en reclame met betrekking tot dergelijke goederen.
Deze verordening strekt tot codificatie van Verordening (EG) nr. 1236/2005, die herhaaldelijk ingrijpend is gewijzigd.

KERNPUNTEN

Verboden

De verordening behelst een verbod:

op de uitvoer en invoer van goederen die geen andere toepassingen in de praktijk hebben dan de doodstraf, foltering of andere wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing (bijlage II);
op het verlenen van technische bijstand voor dergelijke goederen;
voor tussenhandelaars en verleners van technische bijstand op het verstrekken van een opleiding over het gebruik van dergelijke goederen aan niet-EU-landen; en op zowel
- de promotie van dergelijke goederen op handelsbeurzen of tentoonstellingen in de EU als
- de verkoop of aankoop van reclameruimte in gedrukte media of op internet en van reclametijd op televisie of radio met betrekking tot dergelijke goederen.

Uitvoervergunningen

In de verordening worden de regels vastgesteld voor de afgifte van uitvoervergunningen.

In bijlage I zijn de bevoegde autoriteiten van de EU-landen vermeld die dergelijke vergunningen mogen afgeven. De bevoegde autoriteiten mogen geen vergunning verlenen indien er redelijke gronden zijn om aan te nemen dat de goederen voor de bovenstaande doeleinden zouden kunnen worden gebruikt. Een vergunning is niet vereist voor goederen die slechts het douanegebied van de EU doorkruisen.
Goederen die zouden kunnen worden gebruikt voor foltering en andere wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing zijn vermeld in bijlage III.
Bijlage III omvat niet:
- vuurwapens die onder Verordening (EU) nr. 258/2012 vallen;
- producten voor tweeërlei gebruik die onder Verordening (EG) nr. 428/2009 vallen;
- goederen die overeenkomstig Gemeenschappelijk Standpunt 2008/944/GBVB worden gecontroleerd.
Goederen die zouden kunnen worden gebruikt voor de doodstraf en die zijn goedgekeurd of daadwerkelijk worden gebruikt voor de doodstraf door een of meer niet-EU-landen die de doodstraf niet hebben afgeschaft, zijn vermeld in bijlage IV. De voorwaarden en eisen voor de afgifte van een „algemene uitvoervergunning” van de EU zijn opgenomen in deel 3 van bijlage V. In deel 2 van dezelfde bijlage zijn de landen van bestemming vermeld waarvoor geen uitvoervergunning vereist is.
Vergunningen voor uitvoer, invoer of doorvoer van goederen die zouden kunnen worden gebruikt voor foltering, moeten worden verleend op een formulier volgens het in bijlage VII opgenomen model.
Vergunningen voor tussenhandeldiensten moeten worden verleend op een formulier volgens het in bijlage VIII opgenomen model.
Vergunningen voor technische bijstand moeten worden verleend op een formulier volgens het in bijlage IX opgenomen model.
Dergelijke vergunningen zijn in de hele EU geldig.
De autoriteiten van EU-landen mogen weigeren een uitvoervergunning af te geven en een reeds verleende vergunning annuleren, opschorten, wijzigen of intrekken.
Indien geen vergunning is verleend, leggen de douaneautoriteiten beslag op de aangegeven goederen en wijzen zij op de mogelijkheid om een vergunning aan te vragen. De goederen worden na zes maanden vernietigd indien binnen deze termijn geen vergunningsaanvraag is ingediend.
Bij een besluit tot afwijzing van een aanvraag voor een vergunning moeten de autoriteiten van een EU-land alle andere EU-landen en de Europese Commissie op de hoogte brengen.
De Commissie kan de lijsten van goederen aanpassen zodra er nieuwe instrumenten of stoffen op de markt verschijnen.
De EU-landen moeten jaarlijkse activiteitenverslagen opstellen.

VANAF WANNEER IS DE VERORDENING VAN TOEPASSING?

De verordening is van toepassing sinds 20 februari 2019. Verordening (EU) 2019/125 strekt tot codificatie en vervanging van Verordening (EG) nr. 1236/2005 en de achtereenvolgende wijzigingen daarvan.

ACHTERGROND

Het absolute verbod op foltering en mishandeling dat in de kern van de mensenrechtenverdragen van de Verenigde Naties verankerd zit, komt op EU-niveau terug in het Handvest van de grondrechten, waarin staat dat „niemand mag worden onderworpen aan folteringen of aan onmenselijke of vernederende behandelingen of bestraffingen”. In 2012 heeft de Raad zijn goedkeuring gehecht aan de „richtsnoeren voor een EU-beleid ten aanzien van derde landen inzake foltering en andere wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing (bijwerking van de richtsnoeren)”.
Bovendien voorziet het Handvest in een verbod op de doodstraf. In het Handvest is ook bepaald: „Niemand wordt tot de doodstraf veroordeeld of terechtgesteld”. In april 2013 heeft de Raad zijn goedkeuring gehecht aan de „EU-richtsnoeren inzake de doodstraf”.
Zie voor meer informatie:
- Maatregelen tegen foltering (Europese Commissie).

KERNBEGRIPPEN

Foltering: iedere handeling waardoor opzettelijk hevige pijn of hevig lijden, lichamelijk dan wel geestelijk, wordt veroorzaakt bij een persoon met het oogmerk om, onder meer, van hem of van een derde inlichtingen of een bekentenis te verkrijgen, hem te bestraffen voor een handeling die hij of een derde heeft begaan of waarvan hij of een derde wordt verdacht deze te hebben begaan, of hem of een derde te intimideren of ergens toe te dwingen dan wel om enigerlei reden gebaseerd op discriminatie van welke aard dan ook, wanneer zulke pijn of zulk lijden wordt veroorzaakt door of op instigatie van dan wel met de instemming of het gedogen van een overheidsfunctionaris of andere persoon die in een officiële hoedanigheid handelt. Foltering omvat niet pijn of lijden slechts voortvloeiend uit, inherent aan of samenhangend met wettige straffen. De doodstraf wordt onder geen enkele omstandigheid beschouwd als een wettige straf.

Andere wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing: iedere handeling waardoor pijn die of lijden dat een bepaalde mate van ernst bereikt, lichamelijk dan wel geestelijk, wordt veroorzaakt bij een persoon, wanneer zulke pijn of zulk lijden wordt veroorzaakt door of op instigatie van dan wel met de instemming of het gedogen van een overheidsfunctionaris of andere persoon die in een officiële hoedanigheid handelt. Dit omvat niet pijn of lijden slechts voortvloeiend uit, inherent aan of samenhangend met wettige straffen. De doodstraf wordt onder geen enkele omstandigheid beschouwd als een wettige straf.

Tussenhandeldiensten: het onderhandelen over of regelen van transacties met het oog op de aankoop, verkoop of levering van desbetreffende goederen door een niet-EU-land van/aan een ander niet-EU-land, of het verkopen of aankopen van desbetreffende goederen in niet-EU-landen met het oog op de overbrenging ervan naar een ander niet-EU-land.

Technische bijstand: elke technische steun in verband met reparaties, ontwikkeling, vervaardiging, beproeving, onderhoud, assemblage of andere technische diensten, die de vorm kan aannemen van bijvoorbeeld instructies, advies, opleiding, overdracht van praktische kennis of vaardigheden en adviesdiensten. Technische bijstand omvat ook verbale vormen van bijstand en bijstand door middel van elektronische middelen.

BELANGRIJKSTE DOCUMENT

Verordening (EU) 2019/125 van het Europees Parlement en de Raad van 16 januari 2019 met betrekking tot de handel in bepaalde goederen die gebruikt zouden kunnen worden voor de doodstraf, foltering of andere wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing (codificatie) (PB L 30 van 31.1.2019, blz. 1-57)

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Verordening (EU) nr. 258/2012 van het Europees Parlement en de Raad van 14 maart 2012 tot uitvoering van artikel 10 van het Protocol van de Verenigde Naties tegen de illegale vervaardiging van en handel in vuurwapens, hun onderdelen, componenten en munitie, tot aanvulling van het Verdrag van de Verenigde Naties ter bestrijding van grensoverschrijdende georganiseerde misdaad (VN-protocol inzake vuurwapens), en tot vaststelling van uitvoervergunningen voor vuurwapens, hun onderdelen, componenten en munitie en maatregelen betreffende de invoer en doorvoer ervan (PB L 94 van 30.3.2012, blz. 1-15)

Verordening (EG) nr. 428/2009 van de Raad van 5 mei 2009 tot instelling van een communautaire regeling voor controle op de uitvoer, de overbrenging, de tussenhandel en de doorvoer van producten voor tweeërlei gebruik (PB L 134 van 29.5.2009, blz. 1-269)

Achtereenvolgende wijzigingen aan Verordening (EG) nr. 428/2009 zijn opgenomen in het oorspronkelijke document. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

Gemeenschappelijk Standpunt 2008/944/GBVB van de Raad van 8 december 2008 tot vaststelling van gemeenschappelijke voorschriften voor de controle op de uitvoer van militaire goederen en technologie (PB L 335 van 13.12.2008, blz. 99-103)

Laatste bijwerking 05.04.2019