1.

De Corte costituzionale (grondwettelijk hof, Italië) vraagt het Hof om de uitlegging van artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584/JBZ ( 2 ), waarvan de omzetting in Italiaans recht mogelijkerwijs in strijd is met de Italiaanse grondwet.

2.

De prejudiciële verwijzing biedt het Hof de gelegenheid om zijn reeds omvangrijke rechtspraak inzake het Europees aanhoudings- en overleveringsbevel (hierna: „EAB”) verder uit te diepen. Specifiek zal het Hof moeten beoordelen of de in artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 aan de lidstaten toegekende manoeuvreerruimte hen de mogelijkheid biedt om te voorzien in een grond tot facultatieve weigering van de tenuitvoerlegging van een EAB die niet wordt toegepast op onderdanen van derde landen.

3.

In overweging 12 wordt verklaard:

„Dit kaderbesluit eerbiedigt de grondrechten en voldoet aan de beginselen die worden erkend bij artikel 6 [VEU] en zijn weergegeven in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie ( 3 ), met name in hoofdstuk VI. Niets in dit kaderbesluit staat eraan in de weg dat de overlevering kan worden geweigerd van een persoon tegen wie een [EAB] is uitgevaardigd, indien er objectieve redenen bestaan om aan te nemen dat het [EAB] is uitgevaardigd met het oog op vervolging of bestraffing van die persoon op grond van zijn geslacht, ras, godsdienst, etnische afstamming, nationaliteit, taal, politieke overtuiging of seksuele geaardheid of dat de positie van die persoon kan worden aangetast om een van deze redenen. Dit kaderbesluit laat de toepassing door de lidstaten van hun grondwettelijke bepalingen betreffende het recht op een eerlijke rechtsgang, de vrijheid van vereniging, de vrijheid van drukpers en de vrijheid van meningsuiting in andere media, onverlet.”

4.

Artikel 1 („Verplichting tot tenuitvoerlegging van het [EAB]”) luidt:

„1.   Het [EAB] is een rechterlijke beslissing die door een lidstaat wordt uitgevaardigd met het oog op de aanhouding en de overlevering door een andere lidstaat van een persoon die gezocht wordt met het oog op strafvervolging of uitvoering van een tot vrijheidsbeneming strekkende straf of maatregel.

2.   De lidstaten verbinden zich ertoe om, op grond van het beginsel van wederzijdse erkenning en overeenkomstig de bepalingen van dit kaderbesluit, elk [EAB] ten uitvoer te leggen.

3.   Dit kaderbesluit kan niet tot gevolg hebben dat de verplichting tot eerbiediging van de grondrechten en de fundamentele rechtsbeginselen, zoals die zijn neergelegd in artikel 6 [VEU], wordt aangetast.”

5.

Artikel 4 („Gronden tot facultatieve weigering van de tenuitvoerlegging”) schrijft voor:

„De uitvoerende rechterlijke autoriteit kan de tenuitvoerlegging van het [EAB] weigeren in de volgende gevallen:

[…]

[…]”

6.

In artikel 5 („Garanties van de uitvaardigende lidstaat in bijzondere gevallen”) wordt bepaald:

„De tenuitvoerlegging van het [EAB] door de uitvoerende rechterlijke autoriteit kan door het recht van de uitvoerende lidstaat afhankelijk worden gesteld van een van de volgende voorwaarden:

[…]

7.

Overweging 9 van kaderbesluit 2008/909/JBZ ( 4 ) luidt:

„De tenuitvoerlegging van de sanctie in de tenuitvoerleggingsstaat dient de reclassering van de gevonniste persoon te bevorderen. Wanneer de bevoegde autoriteit van de beslissingsstaat zich ervan vergewist of de tenuitvoerlegging van de sanctie door de tenuitvoerleggingsstaat zal bijdragen aan de reclassering van de betrokkene, dient zij rekening te houden met factoren als zijn verbondenheid met de tenuitvoerleggingsstaat, meer bepaald met de overweging of het voor hem de plaats is waarmee hij familiale, taalkundige, culturele, sociale, economische of andere banden heeft.”

8.

In overweging 12 wordt verklaard:

„Dit kaderbesluit dient overeenkomstig te worden toegepast op de tenuitvoerlegging van sancties in de gevallen, bedoeld in artikel 4, [punt] 6, en artikel 5, [punt] 3, van [kaderbesluit 2002/584]. Dit betekent onder meer dat, onverminderd dat kaderbesluit, de lidstaat kan nagaan of er gronden tot weigering van de erkenning en tenuitvoerlegging in de zin van artikel 9 van dit kaderbesluit voorhanden zijn, en meer bepaald dat hij, indien door hem een verklaring in de zin van artikel 7, lid 4, van dit kaderbesluit is afgelegd, in de gevallen bedoeld in artikel 4, [punt] 6, van [kaderbesluit 2002/584], alvorens het vonnis te erkennen en ten uitvoer te leggen kan onderzoeken of er sprake is van dubbele strafbaarheid, zodat overlevering van de betrokkene of tenuitvoerlegging van de sanctie kan worden overwogen.”

9.

In overweging 16 staat te lezen:

„Dit kaderbesluit dient te worden toegepast in overeenstemming met het geldende [Unierecht], in het bijzonder richtlijn 2003/86/EG ( 5 ) […] [en] richtlijn 2003/109/EG[ ( 6 )] […].”

10.

In artikel 3 („Doel en werking”) wordt bepaald:

„1.   Met dit kaderbesluit wordt beoogd de regels vast te stellen volgens welke een lidstaat, ter bevordering van de reclassering van de gevonniste persoon, een vonnis erkent en de sanctie ten uitvoer legt.

2.   Dit kaderbesluit is van toepassing indien de gevonniste persoon zich in de beslissingsstaat of in de tenuitvoerleggingsstaat bevindt.

3.   Dit kaderbesluit is uitsluitend van toepassing op de erkenning van vonnissen en de tenuitvoerlegging van sancties in de zin van dit kaderbesluit. […]”

11.

Artikel 25 („Tenuitvoerlegging van vonnissen volgend op een [EAB]”) schrijft voor:

„Onverminderd [kaderbesluit 2002/584] zijn de bepalingen van het onderhavige kaderbesluit, voor zover verenigbaar met [kaderbesluit 2002/584], van overeenkomstige toepassing op de tenuitvoerlegging van vonnissen in het geval dat een lidstaat zich op grond van artikel 4, [punt] 6, van [kaderbesluit 2002/584] ertoe verbonden heeft een vonnis ten uitvoer te leggen, dan wel op grond van artikel 5, [punt] 3, van genoemd kaderbesluit als voorwaarde heeft gesteld dat de betrokkene naar de uitvoerende lidstaat zal worden teruggezonden om er de sanctie te ondergaan, zulks teneinde straffeloosheid te voorkomen.”

12.

Volgens artikel 18 bis, lid 1, onder c), van wet nr. 69 van 22 april 2005 ( 7 ):

kan de overlevering worden geweigerd „wanneer het [EAB] is uitgevaardigd ter fine van de uitvoering van een tot vrijheidsbeneming strekkende straf of maatregel indien de gezochte persoon Italiaans onderdaan is of onderdaan van een andere lidstaat van de Unie die rechtmatig en daadwerkelijk ingezetene is van of verblijft in Italië, mits de rechter in tweede aanleg gelast dat de straf of de maatregel in Italië ten uitvoer wordt gelegd overeenkomstig het nationale recht”.

13.

In artikel 19, lid 1, onder c), wordt bepaald:

„De tenuitvoerlegging van het [EAB] door de Italiaanse rechterlijke autoriteit […] is onderworpen aan de volgende voorwaarden:

[…]

14.

O. G., een onderdaan van Moldavië, is in Roemenië definitief veroordeeld tot een vrijheidsstraf van vijf jaar. ( 9 ) De verwijzende rechter merkt op dat O. G., volgens de rechter die hem om de grondwettigheidstoetsing vraagt, „wat zijn gezinsleven en arbeidssituatie betreft duurzaam is ingeburgerd in Italië”. ( 10 )

15.

Op 13 februari 2012 heeft de Judecătorie Brașov (rechter in eerste aanleg Brașov, Roemenië) een EAB ter fine van de tenuitvoerlegging van een straf tegen hem uitgevaardigd.

16.

Op 7 juli 2020 heeft de Corte d’appello di Bologna (rechter in tweede aanleg Bologna, Italië) zijn overlevering aan de uitvaardigende rechterlijke autoriteit gelast.

17.

Op 16 september 2020 heeft de Corte di cassazione (hoogste rechter in burgerlijke en strafzaken, Italië) het arrest van de rechter in tweede aanleg vernietigd en de zaak naar hem terugverwezen, met het verzoek om te beoordelen of het passend was om de Corte costituzionale een grondwettigheidsvraag voor te leggen.

18.

De rechter in tweede aanleg heeft de Corte costituzionale vervolgens verzocht om een grondwettigheidstoetsing en daarbij de vraag gesteld of artikel 18 bis, lid 1, onder c), van wet nr. 69 van 2005 in overeenstemming is met de artikelen 2, 3 en 11, artikel 27, lid 3, en artikel 117, lid 1, van de Italiaanse grondwet.

19.

De twijfels van de rechter in tweede aanleg zijn in wezen gebaseerd op de omstandigheid dat uit de bepaling waarmee de in artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 vervatte grond tot facultatieve weigering van de tenuitvoerlegging is omgezet in Italiaans recht, het volgende naar voren komt:

20.

De Corte costituzionale stelt het Hof, na te hebben opgemerkt dat het zich nog niet over dit aspect van artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 heeft gebogen ( 11 ), de volgende vragen:

21.

Het verzoek om een prejudiciële beslissing is op 22 november 2021 ingekomen ter griffie van het Hof. Besloten is om het verzoek bij voorrang te behandelen.

22.

De Oostenrijkse, de Hongaarse en de Italiaanse regering en de Europese Commissie hebben schriftelijke opmerkingen ingediend.

23.

Op de terechtzitting, die op 11 oktober 2022 is gehouden, zijn enkel de Italiaanse regering en de Commissie verschenen.

24.

Met de eerste prejudiciële vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen of artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584, gelezen in het licht van artikel 1, lid 3, van dat kaderbesluit en artikel 7 van het Handvest, verenigbaar is met de Italiaanse wet die uitsluit dat een onderdaan van een derde land die in de uitvaardigende lidstaat van het EAB (Roemenië) is veroordeeld tot een vrijheidsstraf, zijn straf ondergaat in de uitvoerende lidstaat (Italië), waar hij kennelijk ( 12 ) rechtmatig en duurzaam verblijft.

25.

Volgens artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 kan de rechterlijke autoriteit de uitvoering van een EAB dat is uitgevaardigd met het oog op de tenuitvoerlegging van een vrijheidsstraf of een tot vrijheidsbeneming strekkende maatregel weigeren, mits aan de volgende twee cumulatieve voorwaarden is voldaan:

26.

Bij het omzetten van deze grond tot facultatieve weigering heeft de Italiaanse wetgever twee afwijkingen ingevoerd:

27.

Voor de beantwoording van de eerste vraag van de prejudiciële verwijzing lijkt het mij nuttig om a) de beoordelingsmarge van de lidstaten bij de toepassing van artikel 4 van kaderbesluit 2002/584, b) de uitlegging van dat artikel vanuit het oogpunt van het recht op gelijkheid, en c) de mogelijke invloed van andere door het Handvest beschermde grondrechten op het antwoord, aan een analyse te onderwerpen.

28.

Volgens vaste rechtspraak van het Hof beschikken de lidstaten bij de toepassing van artikel 4 van kaderbesluit 2002/584, en met name van punt 6 daarvan, over „een zekere beoordelingsmarge”. ( 14 ) Die beoordelingsmarge omvat echter niet de bevoegdheid om de exhaustief ( 15 ) in kaderbesluit 2002/584 vastgestelde weigeringsgronden uit te breiden. ( 16 )

29.

Volgens diezelfde rechtspraak is de tenuitvoerlegging van het EAB de regel en is weigering van de tenuitvoerlegging de uitzondering, die strikt moet worden uitgelegd. ( 17 )

30.

Niets verhindert de lidstaten ervoor te kiezen om de hun door artikel 4 van kaderbesluit 2002/584 geboden mogelijkheid te beperken of niet over te nemen. Daar het gronden tot facultatieve weigering van de tenuitvoerlegging betreft, staat het elke lidstaat vrij om te besluiten wanneer hij deze niet wenst toe te passen: in die gevallen kunnen uitvoerende rechterlijke autoriteiten de overlevering van een persoon die op grond van een EAB wordt opgeëist niet weigeren. ( 18 )

31.

Zoals het Hof heeft verklaard, versterkt het – door kaderbesluit 2002/584 toegestane – besluit van de lidstaten om een weigeringsgrond niet over te nemen „dus alleen maar de bij dit kaderbesluit ingestelde overleveringsregeling ten gunste van een ruimte van vrijheid, veiligheid en rechtvaardigheid”. ( 19 )

32.

Dat is het geval omdat „[d]oor […] de gevallen te beperken waarin de uitvoerende rechterlijke autoriteit kan weigeren een [EAB] ten uitvoer te leggen, […] dergelijke regelgeving alleen maar de overlevering van gezochte personen [faciliteert], in overeenstemming met het in artikel 1, lid 2, van kaderbesluit 2002/584 vastgelegde beginsel van wederzijdse erkenning, dat de bij dit besluit ingestelde wezenlijke regel is”. ( 20 )

33.

De keuzevrijheid van de nationale wetgever is echter niet onbeperkt, wat door verschillende redenen wordt gerechtvaardigd.

34.

In de eerste plaats doet kaderbesluit 2002/584 niets af aan „de verplichting tot eerbiediging van de grondrechten en de fundamentele rechtsbeginselen, zoals die zijn neergelegd in artikel 6 [VEU]” ( 21 ). Voor zover hier van belang, staat artikel 4, punt 6, derhalve niet toe dat de lidstaten bij de omzetting ervan de grondrechten en beginselen van artikel 6 VEU schenden.

35.

In de tweede plaats wordt de beoordelingsmarge van de lidstaten bij de omzetting van dat artikel 4, punt 6, behalve door de bewoordingen ervan, beperkt door het doel dat het dient binnen kaderbesluit 2002/584 en door de algemene context waarvan het deel uitmaakt, dat wil zeggen het Unierecht als geheel.

36.

Vanuit dit oogpunt ben ik het met de Commissie eens dat noch de bewoordingen van artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584, noch de daarmee nagestreefde doelstelling, noch de context waarin het is vastgesteld, de door de Italiaanse wetgever gekozen oplossing ondersteunen. ( 22 )

37.

Wat de bewoordingen ervan betreft, kent artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 geen relevantie toe aan andere nationaliteiten dan die van de uitvoerende lidstaat. Het ziet alleen op het geval waarin de gezochte persoon een onderdaan van die lidstaat is.

38.

Alle andere nationaliteiten dan die van de uitvoerende lidstaat doen dus niet ter zake en zijn vervangen door de categorie „verblijf” (of „ingezetene”). De werkingssfeer van artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 wordt voor onderdanen van elke andere staat dan de uitvoerende lidstaat gedefinieerd op basis van het concept verblijf (of ingezetene).

39.

Wat de doelstelling van artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 betreft, heeft het Hof verklaard dat die „er in het bijzonder toe [strekt] de uitvoerende rechterlijke autoriteit in staat te stellen een bijzonder gewicht te hechten aan de mogelijkheid de kansen op sociale re-integratie van de gezochte persoon na het einde van de straf waartoe deze is veroordeeld, te verhogen” ( 23 ).

40.

Om de resocialisatiedoelstelling te verwezenlijken, is de nationaliteit van de opgeëiste persoon op zichzelf niet relevant: wat met de bepaling wordt beoogd is dat de persoon die in de uitvoerende lidstaat verblijft of er ingezetene van is ( 24 ) zich op deze mogelijkheid kan beroepen.

41.

Wat betreft de wettelijke context waarin artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 moet worden uitgelegd, wil ik verwijzen naar kaderbesluit 2008/909 inzake de wederzijdse erkenning van strafvonnissen. De inclusieve werkingssfeer van het kaderbesluit omvat buitenlanders van welke nationaliteit dan ook, tot wie, als zij bepaalde banden in de uitvoerende staat hebben ( 25 ), de resocialisatiedoelstelling bij de tenuitvoerlegging van vrijheidsstraffen zich uitstrekt.

42.

Volgens artikel 25 van kaderbesluit 2008/909 is dat kaderbesluit, voor zover verenigbaar met kaderbesluit 2002/584, van overeenkomstige toepassing op de tenuitvoerlegging van straffen op grond van artikel 4, punt 6, van dat laatste kaderbesluit. ( 26 )

43.

Alles wijst er derhalve op dat de Uniewetgever, gelet op de aan de tenuitvoerlegging van de straf inherente resocialisatiedoelstelling ( 27 ), artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 heeft bedoeld als middel om die doelstelling te bereiken wanneer aan de hierboven opgesomde specifieke omstandigheden is voldaan, zonder dat de factor nationaliteit (uitgezonderd die van de uitvoerende staat zelf) daarop van invloed is.

44.

Het Hof heeft geoordeeld dat, gelet op het voorgaande, onderdanen van de uitvoerende staat en onderdanen van andere lidstaten die in de uitvoerende lidstaat verblijven of er ingezetenen van zijn en in de samenleving van die lidstaat geïntegreerd zijn, in beginsel niet verschillend mogen worden behandeld. ( 28 )

45.

De vraag is nu of een regel die voor onderdanen van de lidstaten geldt, ook moet gelden voor onderdanen van derde landen waar het gaat om de niet-tenuitvoerlegging van een EAB.

46.

Naar mijn mening bestaat daar geen enkele grond voor.

47.

De juridische status van onderdanen van derde landen hoeft immers niet op algemene basis te worden gelijkgesteld met die van onderdanen van lidstaten. ( 29 ) Er kan evenwel geen sprake zijn van een verschil in behandeling tussen eerstgenoemde onderdanen en laatstgenoemde onderdanen wanneer het afgeleide Unierecht zelf expliciet of impliciet voorziet in uniforme regels voor beide categorieën. In die gevallen is het in artikel 20 van het Handvest neergelegde beginsel van gelijkheid voor de wet van toepassing.

48.

Gelet op de onaantastbaarheid van de verplichting om de in artikel 6 VEU neergelegde grondrechten en beginselen te eerbiedigen, sluit artikel 1, lid 3, van kaderbesluit 2002/584 uit dat artikel 4, punt 6, van dat kaderbesluit aldus kan worden omgezet dat het Handvest of de fundamentele beginselen van de Unie worden geschonden.

49.

Een van die beginselen is het gelijkheidsbeginsel, dat is verankerd in artikel 2 VEU en artikel 20 van het Handvest. In casu verschaffen beide artikelen een toetssteen die voldoende zekerheid biedt om tot het oordeel te komen dat de omzetting van artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 in Italiaans recht niet met die beginselen verenigbaar is.

50.

In het bijzonder moet toepassing worden gegeven aan het beginsel van gelijkheid voor de wet in de zin die ik bepleit, daar artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 geen relevantie toekent aan het criterium van nationaliteit, dat is vervangen door het criterium van verblijf (of de hoedanigheid van ingezetene), met als enige uitzondering onderdanen van de uitvoerende lidstaat.

51.

De personele werkingssfeer van artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 omvat dientengevolge personen die, zo zij al geen onderdaan van de uitvoerende lidstaat zijn, in die lidstaat verblijven of er ingezetene van zijn. ( 30 ) Het recht krachtens hetwelk onderdanen van derde landen aanspraak kunnen maken op gelijke behandeling, biedt bijgevolg geen grond om hen anders te behandelen dan onderdanen van de lidstaten van de Unie.

52.

De manoeuvreerruimte bij het omzetten van die Unierechtelijke bepaling kan dus niet worden vertaald in een wettelijke regeling die onderdanen van derde landen slechter behandelt dan onderdanen van lidstaten. Zoals de Commissie heeft opgemerkt, is, gelet op de doelstelling van artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584, de situatie van een onderdaan van een derde land die daadwerkelijk in de uitvoerende staat verblijft vergelijkbaar met die van een onderdaan van een lidstaat.

53.

In zoverre impliceert het daadwerkelijke en duurzame verblijf van een onderdaan van een derde land in beginsel een mate van integratie in het land waar hij woont die gelijkwaardig is aan die van de onderdanen van dat land. Een dergelijke band met de uitvoerende lidstaat kan de reclassering van de opgeëiste persoon vergemakkelijken nadat deze de vrijheidsstraf waartoe hij is veroordeeld heeft ondergaan. ( 31 )

54.

Naar mijn mening volstaat het voorgaande om tot de slotsom te komen dat de litigieuze nationale regeling onverenigbaar is met artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584. Om die reden is het in mijn ogen niet noodzakelijk om de (additionele) invloed van andere grondrechten van het Handvest op de uitlegging van dat artikel te analyseren.

55.

Deze rechten omvatten onder meer die welke zijn verankerd in artikel 7 van het Handvest (eerbiediging van het privéleven en van het familie- en gezinsleven), waarop de verwijzende rechter zich beroept, en in artikel 24, lid 3, van het Handvest (het recht van het kind om regelmatig persoonlijke betrekkingen en rechtstreeks contacten met zijn beide ouders te onderhouden), dat door de Commissie wordt ingeroepen. ( 32 )

56.

Logischerwijs kunnen deze rechten niet prevaleren boven de tenuitvoerlegging van een vrijheidsstraf. Zij kunnen echter wel worden aangevoerd om te rechtvaardigen dat de opgelegde straf in een bepaalde lidstaat (de uitvoerende lidstaat van het EAB) in plaats van in een andere (de lidstaat die het EAB uitvaardigt) wordt ondergaan in het geval van een persoon die in die eerste lidstaat verblijf houdt of ingezeten is en daar zijn familiebanden heeft.

57.

Aldus wordt voorrang gegeven aan het recht van de opgeëiste persoon om een minimum aan familierelaties te onderhouden voor zover dit verenigbaar is met zijn verblijf in een penitentiaire inrichting. Dat onderhouden van die relaties zal haalbaarder zijn in de lidstaat waar zich het centrum van zijn belangen bevindt, dat wil zeggen in de staat waar hij daadwerkelijk verblijft.

58.

Voor het geval het Hof, zoals ik voorstel, de eerste prejudiciële vraag bevestigend beantwoordt, wenst de Corte costituzionale te vernemen „op grond van welke criteria en veronderstellingen […] dergelijke banden [van de onderdaan van een derde land met de uitvoerende staat] [moeten] worden beschouwd als dermate belangrijk dat de rechterlijke autoriteit de tenuitvoerlegging van de overlevering moet weigeren”.

59.

De strekking van deze tweede vraag vereist mijns inziens dat ik twee inleidende overwegingen uiteenzet, die betrekking hebben op de voorwaarden voor de niet-tenuitvoerlegging van het EAB en de veronderstelde „verplichting” om de overlevering te weigeren.

60.

De vraag ziet op slechts een van de twee voorwaarden die artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 stelt aan de eventuele weigering om de opgeëiste persoon over te leveren.

61.

Artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 heeft bovenal betrekking op de voorwaarden (nationaliteit van de uitvoerende staat, verblijf of hoedanigheid van ingezetene) die aantonen dat de opgeëiste persoon banden heeft met de uitvoerende lidstaat. Deze banden moeten voldoende hecht zijn om bevorderlijk te zijn voor zijn uiteindelijke resocialisatie nadat hij de aan hem opgelegde straf heeft uitgezeten. ( 33 )

62.

De onderzochte bepaling voorziet echter ook in een andere, onontkoombare voorwaarde, namelijk dat de uitvoerende lidstaat zich ertoe verbindt ( 34 ) om de aan het EAB ten grondslag liggende vrijheidsstraf uit te voeren op zijn grondgebied. In casu vat de verwijzende rechter dit op als een vanzelfsprekendheid en beperkt hij zich strikt tot de banden van de opgeëiste persoon met de uitvoerende lidstaat.

63.

Hoewel de verwijzende rechter verwijst naar de „verplichting” om de overlevering te weigeren wanneer de vastgestelde banden voldoende relevant zijn, voorziet artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 niet in een dergelijke verplichting in elk geval, maar wordt daarin enkel bepaald dat de rechterlijke autoriteit de tenuitvoerlegging van het EAB „kan” weigeren indien aan de voorwaarden van die bepaling is voldaan.

64.

Zoals het beginsel van wederzijdse erkenning, waarop de regeling van kaderbesluit 2002/584 is gebaseerd, niet impliceert dat de tenuitvoerlegging van het EAB een absolute verplichting is ( 35 ), is het ook zo dat de uitvoerende rechterlijke autoriteit, nadat de litigieuze grond tot facultatieve weigering van de tenuitvoerlegging is omgezet in nationaal recht, moet beschikken over een marge om te beoordelen of de tenuitvoerlegging van het EAB moet worden geweigerd. ( 36 )

65.

In de woorden van het Hof:

66.

Bijgevolg volstaat het niet dat de uitvoerende rechterlijke autoriteit vaststelt dat is voldaan aan de twee in artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 neergelegde voorwaarden. Zij zal ook moeten beoordelen of enig rechtmatig belang rechtvaardigt dat de in de uitvaardigende lidstaat opgelegde straf ten uitvoer wordt gelegd in de uitvoerende lidstaat. ( 39 )

67.

Uit het antwoord op de tweede prejudiciële vraag, die ziet op de criteria om te bepalen in hoeverre de opgeëiste persoon banden heeft met de uitvoerende lidstaat, zou dus naar voren moeten komen dat:

68.

De grond tot facultatieve weigering van artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 is geïnspireerd op de mogelijkheid om de resocialisatiekansen van de gezochte persoon na het ondergaan van de opgelegde straf te verhogen. De uitvoerende lidstaat kan dit doel dan ook enkel nastreven ten aanzien van personen die een zekere mate van integratie in de samenleving van die lidstaat hebben aangetoond. ( 40 )

69.

Bijgevolg moeten de criteria waar de verwijzende rechter naar informeert het mogelijk maken om een zodanige mate van integratie vast te stellen dat de resocialisatiekansen van de gezochte persoon in de uitvoerende lidstaat aanzienlijk gunstiger zijn dan in de uitvaardigende lidstaat.

70.

Zo valt duidelijker te begrijpen dat in artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 enerzijds wordt verwezen naar de nationaliteit van de uitvoerende lidstaat en anderzijds zonder onderscheid de termen „verblijven” (in) en „ingezetene” (zijn van) die staat worden gebruikt:

71.

Meer bepaald geldt het volgende: „Of er in een concrete situatie sprake is van een band tussen de gezochte persoon en de uitvoerende lidstaat op grond waarvan kan worden vastgesteld dat het begrip ‚verblijven’ in de zin van artikel 4, punt 6, van het kaderbesluit op hem van toepassing is, moet worden uitgemaakt op basis van een globale beoordeling van verschillende objectieve elementen die de situatie van deze persoon kenmerken, waaronder met name de duur, de aard en de voorwaarden van het verblijf van de gezochte persoon, alsook de familiale en economische bindingen die hij met de uitvoerende lidstaat heeft.” ( 43 )

72.

Die objectieve elementen zullen a fortiori relevant zijn wanneer de opgeëiste persoon niet alleen ingezetene van de uitvoerende lidstaat is, maar daar ook verblijf houdt.

73.

In dit opzicht ben ik het eens met de Commissie dat de factoren die worden opgesomd in overweging 9 van kaderbesluit 2008/909, dat ziet op de wederzijdse erkenning van beslissingen waarbij vrijheidsstraffen zijn opgelegd, verhelderend zijn: „familiale, taalkundige, culturele, sociale, economische of andere banden [met de uitvoerende lidstaat]”.

74.

Zoals de verwijzende rechter terecht heeft opgemerkt ( 44 ), kunnen in de rechtspraak van het Hof uitspraken worden gevonden waarin de mate van integratie van de opgeëiste persoon in de uitvoerende lidstaat wordt gekoppeld aan zijn daadwerkelijke en effectieve band met de samenleving van die lidstaat.

75.

Het is juist dat deze rechtspraak is ontwikkeld voor gevallen waarin de opgeëiste persoon de nationaliteit van een lidstaat bezit. In overeenstemming met mijn voorgestelde antwoord op de eerste prejudiciële vraag kunnen de criteria voor het beoordelen van de integratie van onderdanen van de lidstaten in de uitvoerende lidstaat echter ook worden toegepast op onderdanen van derde landen.

76.

Het staat dus aan de uitvoerende rechterlijke autoriteit om een algehele beoordeling te verrichten van de factoren aan de hand waarvan zij kan bepalen of de opgeëiste persoon, wat diens nationaliteit ook is, een voldoende hechte band met de samenleving van de uitvoerende lidstaat heeft, zodat mag worden verwacht dat, indien de straf wordt ondergaan op het grondgebied van die lidstaat, de resocialisatiekansen – en daarmee de kans dat het doel van artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584 wordt verwezenlijkt – groter zijn.

77.

Tot die factoren behoren de duur van het verblijf tot dusver ( 45 ), de aard en de hechtheid van de familiebanden van de opgeëiste persoon in de uitvoerende lidstaat (in voorkomend geval in samenhang met het ontbreken van dergelijke banden in het land van herkomst), de mate van integratie en de taalkundige, culturele, arbeidsgerelateerde, sociale en economische banden die hij in die lidstaat heeft ontwikkeld.

78.

Deze lijst is uiteraard niet uitputtend, aangezien in een concreet geval andere, unieke omstandigheden kunnen worden vastgesteld die de rechter dient mee te wegen in zijn beoordeling wanneer hij zich moet uitspreken over de overlevering van de opgeëiste persoon.

79.

Gelet op een en ander geef ik het Hof in overweging om de Corte costituzionale te antwoorden als volgt:

„Artikel 4, punt 6, van kaderbesluit 2002/584/JBZ van de Raad van 13 juni 2002 betreffende het Europees aanhoudingsbevel en de procedures van overlevering tussen de lidstaten, zoals gewijzigd bij kaderbesluit 2009/299/JBZ van de Raad van 26 februari 2009,

moet aldus worden uitgelegd dat:

het zich verzet zich tegen een nationale regeling volgens welke, nadat ervoor is gekozen om de desbetreffende grond tot facultatieve weigering van de tenuitvoerlegging van een Europees aanhoudingsbevel dat is uitgevaardigd voor de tenuitvoerlegging van een vrijheidsstraf of een tot vrijheidsbeneming strekkende maatregel daarin op te nemen, de uitvoerende rechterlijke autoriteiten geenszins kunnen weigeren om onderdanen van derde landen die ingezetene zijn van of verblijven in de uitvoerende lidstaat over te leveren, ongeacht de banden die zij met die lidstaat hebben.

De relevante criteria om aan te tonen dat de opgeëiste persoon voldoende banden met de uitvoerende lidstaat heeft, zijn alle criteria die als geheel genomen de veronderstelling rechtvaardigen dat indien de straf wordt uitgezeten in die lidstaat, de resocialisatiekansen van die persoon, ongeacht zijn nationaliteit, groter zijn dan in de uitvaardigende lidstaat.

Met name de duur van het verblijf tot dusver van de opgeëiste persoon en de aard en omstandigheden van dat verblijf, alsook zijn familie-, taalkundige, culturele, arbeidsgerelateerde, sociale en economische banden met de uitvoerende lidstaat zijn factoren waarmee de uitvoerende rechterlijke autoriteit in dit verband rekening moet houden.”