1.

F’Lulju 2015, ferrovija komposta minn sitt lokomottivi nqalbet minn fuq il‑binarji fl-Istazzjon ta’ Kufstein (l-Awstrija), li rriżulta fi ħsara f’żewġ lokomottivi. It-tiswija tal-lokomottivi ħadet sitta u tmien xhur rispettivament, u matul dan il-perijodu t-trasportatur kera lokomottivi alternattivi. Il-bażi u l-portata tar-responsabbiltà għall-ispejjeż tal-kiri li jirriżultaw minnha jinsabu fiċ-ċentru ta’ dan il‑kontenzjuż.

2.

Ir-rinviju għal deċiżjoni preliminari mressaq mill-Oberster Gerichtshof (il‑Qorti Suprema, l-Awstrija) jikkonċerna l-interpretazzjoni ta’ parti tal‑Konvenzjoni dwar it-Trasport Internazzjonali bil-Ferrovija (COTIF) tad-9 ta’ Mejju 1980, kif emendata bil-Protokoll ta’ Vilnjus tat-3 ta’ Ġunju 1999, relatata mar-responsabbiltà tal-amministratur tal-infrastruttura ferrovjarja. Preliminarjament, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk il-Qorti tal-Ġustizzja għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta d-dispożizzjonijiet tal-COTIF, konkluża kemm mill-Unjoni Ewropea kif ukoll mill-Istati Membri tagħha fil-qasam tat-trasport, li fiha l-Unjoni u l-Istati Membri għandhom kompetenza kondiviża. Din ma hijiex l‑ewwel darba li l-Qorti tal-Ġustizzja ntalbet tiddeċiedi dwar il-ġurisdizzjoni tagħha stess fir-rigward ta’ ftehimiet imħallta ( 2 ). Minħabba l-kumplessità li fuqha huwa bbażat it-taħlit fl-azzjoni esterna ( 3 ), din x’aktarx ma hijiex ser tkun tal-aħħar.

3.

Fil-każ li tiġi stabbilita din il-ġurisdizzjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja hija, barra minn hekk, mistiedna tinterpreta l-portata tar-responsabbiltà tal-amministraturi tal‑infrastruttura ferrovjarja skont ir-Regoli Uniformi dwar il-Kuntratt għall-Użu ta’ Infrastruttura tat-Trasport Internazzjonali bil-Ferrovija (iktar ’il quddiem ir-“Regoli Uniformi CUI”) ( 4 ) kif ukoll il-possibbiltà ta’ derogi minnhom. Il-Qorti tal-Ġustizzja għad ma kellhiex l-opportunità li tinterpreta r-Regoli Uniformi CUI.

4.

L-Istati Membri kollha tal-Unjoni, bl-eċċezzjoni tar-Repubblika ta’ Ċipru u tar-Repubblika ta’ Malta, huma partijiet għall-COTIF, li toħloq l‑Organizzazzjoni Intergovernattiva għat-Trasport Internazzjonali bil-Ferrovija (OTIF). L‑Unjoni rratifikat il-COTIF b’effett mill‑1 ta’ Lulju 2011 ( 5 ).

5.

Ir-Regoli Uniformi CUI ( 6 ) japplikaw għal kull kuntratt għall-użu tal‑infrastruttura ferrovjarja għall-għanijiet ta’ trasport internazzjonali, bħalma huwa l-kuntratt konkluż bejn il-partijiet fil-kawża prinċipali.

6.

L-Artikolu 4 tar-Regoli Uniformi CUI intitolat “Dritt mandatorju” [traduzzjoni mhux uffiċjali], huwa fformulat kif ġej:

“Sakemm ma jkunx previst mod ieħor f’dawn ir-Regoli Uniformi, kull dispożizzjoni li tidderoga, direttament jew indirettament, minn dawn ir-Regoli Uniformi hija nulla u bla effett. In-nullità ta’ tali dispożizzjoni ma twassalx għan‑nullità ta’ dispożizzjonijiet oħra tal-kuntratt. Madankollu, il-partijiet kontraenti jistgħu jassumu responsabbiltà ikbar u obbligi iktar onerużi minn dawk previsti f’dawn ir-Regoli Uniformi jew jiffissaw ammont massimu ta’ kumpens għat-telf jew dannu materjali” [traduzzjoni mhux uffiċjali].

7.

L-Artikolu 8 tar-Regoli Uniformi CUI, intitolat “Responsabbiltà tal‑amministratur”, jipprevedi, fil-paragrafi 1 u 4 tiegħu:

“§ 1   L-amministratur huwa responsabbli

ikkawżati lit-trasportatur jew lill-awżiljarji tiegħu matul l-użu tal‑infrastruttura u li joriġinaw mill-infrastruttura.

[…]

§ 4   Il-partijiet għall-kuntratt jistgħu jiftiehmu jekk u sa fejn l-amministratur huwa responsabbli għat-telf jew id-dannu kkawżat lit-trasportatur f’każ ta’ dewmien jew ta’ tfixkil tal-attivitajiet tiegħu” [traduzzjoni mhux uffiċjali].

8.

L-Artikolu 19 tar-Regoli Uniformi CUI, intitolat “Azzjonijiet oħra” [traduzzjoni mhux uffiċjali], jipprevedi, fil-paragrafu 1 tiegħu:

“Fil-każijiet kollha fejn għandhom japplikaw dawn ir-Regoli Uniformi, kwalunkwe azzjoni għal responsabbiltà, għal kwalunkwe raġuni, tista’ titressaq kontra l-amministratur jew it-trasportatur biss taħt il-kundizzjonijiet u l‑limitazzjonijiet stabbiliti minn dawn ir-Regoli Uniformi” [traduzzjoni mhux uffiċjali].

9.

Il-Ftehim ta’ Adeżjoni ( 7 ) jistabbilixxi, inter alia, ir-relazzjoni bejn l-obbligi li jirriżultaw mid-dritt tal-Unjoni kif ukoll dawk li jirriżultaw mill-COTIF u mill‑appendiċi tagħha. Iktar speċifikament, l-Artikolu 2 tiegħu jipprevedi:

“Mingħajr preġudizzju għall-objettiv u l-iskop tal-Konvenzjoni biex tippromwovi, ittejjeb u tiffaċilita t-trasport internazzjonali bil-ferrovija u mingħajr preġudizzju għall-applikazzjoni sħiħa tagħha fir-rigward ta’ Partijiet Kontraenti oħra għall-Konvenzjoni, fir-relazzjonijiet reċiproċi tagħhom, il-Partijiet għall-Konvenzjoni li huma Stati Membri tal-Unjoni għandhom japplikaw ir-regoli tal-Unjoni u għalhekk m’għandhomx japplikaw ir-regoli li jirriżultaw minn dik il-Konvenzjoni ħlief sakemm ma jkunx hemm regola tal-Unjoni li tirregola s-suġġett partikolari kkonċernat.”

10.

Barra minn hekk, l-Artikolu 7 tal-Ftehim ta’ Adeżjoni jispeċifika l-metodu ta’ determinazzjoni tal-kamp ta’ applikazzjoni tal-kompetenza tal-Unjoni:

“L-ambitu tal-kompetenza tal-Unjoni għandu jiġi indikat f’termini ġenerali f’dikjarazzjoni bil-miktub magħmula mill-Unjoni meta jiġi konkluż il-Ftehim. Dik id-dikjarazzjoni tista’ tiġi mmodifikata kif adatt permezz ta’ notifika mill-Unjoni lill-OTIF. Din bl-ebda mod ma għandha tissostitwixxi jew tillimita l-materji li jistgħu jiġu koperti bin-notifiki ta’ kompetenza tal-Unjoni li għandhom isiru qabel it-teħid ta’ deċiżjonijiet mill-OTIF permezz ta’ votazzjoni formali jew mod ieħor.”

11.

Fil-premessa 2 tagħha, id-Deċiżjoni 2013/103 tipprevedi:

“L-Unjoni għandha kompetenza esklussiva jew kompetenza kondiviża mal-Istati Membri tagħha fl-oqsma koperti bil-Konvenzjoni li tirrigwarda t-Trasport Internazzjonali bil-Ferrovija (COTIF) tad‑9 ta’ Mejju 1980, kif emendata mill-Protokoll ta’ Vilnius tat‑3 ta’ Ġunju 1999 […]”

12.

Barra minn hekk, l-Anness I tad-Deċiżjoni 2013/103 jinkludi d‑Dikjarazzjoni mill-Unjoni Ewropea li tirrigwarda l-Eżerċizzju ta’ Kompetenza (iktar ’il quddiem id-“Dikjarazzjoni”) imsemmija fl-Artikolu 7 tal-Ftehim ta’ Adeżjoni. Id-Dikjarazzjoni tinkludi Appendiċi li jipprovdi lista ta’ strumenti li bihom, sa issa, l-Unjoni eżerċitat il-kompetenza tagħha.

13.

Skont il-qorti tar-rinviju, l-Artikoli 1293 et seq. tal-Kodiċi Ċivili Awstrijak (Allgemeines bürgerliches Gesetzbuch, iktar ’il quddiem l-“ABGB”) jikkodifikaw ir-responsabbiltà għall-kumpens tat-telf dovut minħabba nuqqas tal-persuna li tkun ikkawżat it-telf jew id-dannu. Fir-relazzjonijiet kuntrattwali, il-parti responsabbli għandha tipprova li ma hijiex responsabbli fir-rigward tan-nuqqas ta’ osservanza tal-obbligi kuntrattwali tagħha (Artikolu 1298 tal-ABGB). Il-parti responsabbli hija responsabbli għan-nuqqas tal-impjegati tagħha (Artikolu 1313a tal-ABGB). Sakemm in-nuqqas ikun imputabbli lill-konvenut, l-ispejjeż tal-kiri mitluba għal-lokomottivi alternattivi huma eliġibbli għal kumpens skont id-dritt nazzjonali.

14.

F’Diċembru 2014, Lokomotion Gesellschaft für Schienentraktion mbH, kumpannija ferrovjarja privata li għandha s-sede tagħha fil-Ġermanja (iktar ’il quddiem “Lokomotion”), u ÖBB‑Infrastruktur Aktiengeselschaft, impriża tal-infrastruttura ferrovjarja Awstrijaka (iktar ’il quddiem “ÖBB‑Infrastruktur”) ikkonkludew kuntratt dwar l-użu tal-infrastruttura ferrovjarja għat-trasport internazzjonali, li bħala korrispettiv għalih Lokomotion tħallas tariffa.

15.

Dan il-kuntratt jinkludi riferiment għat-Termini u l-Kundizzjonijiet Ġenerali tan-Negozju relatati mal-Kuntratt għall-Użu tal-Infrastrutturi ta’ ÖBB‑Infrastruktur (iktar ’il quddiem it-“TKĠ”).

16.

It-TKĠ jipprevedu li r-responsabbiltà għandha tiġi rregolata mill-ABGB, l‑Unternehmensgesetzbuch (il-Kodiċi dwar il-Kumpanniji), l-Eisenbahn‑ und Kraftfahrzeughaftpflichtgesetz (il-Liġi Awstrijaka dwar ir-Responsabbiltà Ferrovjarja u tal-Vetturi bil-Mutur ta’ Terzi) u r-Regoli Uniformi CUI, sakemm dawn ma jkunux kuntrarji għat-TKĠ.

17.

Wara li nqalbu minn fuq il-binarji s-sitt lokomottivi ta’ Lokomotion, fil‑15 ta’ Lulju 2015, żewġ lokomottivi bil-ħsara ma setgħux jintużaw matul iż-żmien tat-tiswija. Lokomotion kriet żewġ lokomottivi alternattivi, u għalhekk sostniet l‑ispejjeż.

18.

Lokomotion qiegħda titlob mingħand ÖBB‑Infrastruktur EUR 629110 (flimkien mal-interessi u l-ispejjeż) għall-ispejjeż tal-kiri tal-lokomottivi alternattivi bħala riżultat tal-inċident. Hija ssostni li l-inċident kien ikkawżat minn nuqqas fl-infrastruttura ferrovjarja pprovduta minn ÖBB‑Infrastruktur. Din tal‑aħħar, skont Lokomotion, kisret b’mod illegali u żbaljat l-obbligi tagħha ta’ manifattura korretta, spezzjoni, isservisjar, manutenzjoni u tiswija tal-ferroviji kif huwa kkodifikat fid-dispożizzjonijiet tad-dritt ferrovjarju. L-ispejjeż tal-kiri tal‑lokomottivi alternattivi għandhom għaldaqstant jitqiesu bħala telf jew dannu materjali kif imsemmi fl-Artikolu 8(1)(b) tar-Regoli Uniformi CUI.

19.

Bil-maqlub, ÖBB‑Infrastruktur issostni li l-inċident kien attribwibbli għal ganċ ta’ trazzjoni maħlul fuq il-lokomottivi li nqalbu minn fuq il-binarji li diġà kien taħt stress eċċessiv qabel il-qlib minn fuq il-binarji, u li huwa nuqqas ta’ Lokomotion. ÖBB‑Infrastruktur issostni wkoll li t-telf huwa ta’ natura pekunjarja u konsegwentement ma huwiex eliġibbli għal kumpens skont l-Artikolu 8(1)(b) tar-Regoli Uniformi CUI.

20.

Il-qorti tal-ewwel istanza ċaħdet it-talba ta’ Lokomotion permezz ta’ sentenza parzjali, billi ddeċidiet li huma biss ir-Regoli Uniformi CUI li huma applikabbli, bl-esklużjoni tad-dispożizzjonijiet dwar ir-responsabbiltà tal-ABGB. Sussegwentement hija qablet ma’ ÖBB‑Infrastruktur li tqis li l-ispejjeż tal-kiri ma jistgħux jiġu kkunsidrati bħala “danni materjali” fis-sens tal-Artikolu 8(1)(b) tar‑Regoli Uniformi CUI.

21.

Il-qorti tal-appell, madankollu, annullat is-sentenza parzjali tal-qorti tal-ewwel istanza u ordnatilha tieħu deċiżjoni ġdida wara li tkun wettqet proċedura addizzjonali. Hija qieset li l-Artikolu 8(1)(b) tar-Regoli Uniformi CUI kellu jiġi interpretat b’mod wiesa’ u għandu jinkludi wkoll it-“telf jew dannu materjali sekondarju”.

22.

ÖBB‑Infrastruktur ippreżentat appell minn din id-deċiżjoni u talbet lill‑Oberster Gerichtshof (il-Qorti Suprema) sabiex tannullaha.

23.

F’dawn iċ-ċirkustanzi, l-Oberster Gerichtshof (il-Qorti Suprema) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi segwenti:

24.

Ġew sottomessi osservazzjonijiet bil-miktub mill-partijiet fil-kawża prinċipali u mill-Kummissjoni Ewropea.

25.

Permezz tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk il-Qorti tal-Ġustizzja għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta r-Regoli Uniformi CUI, li jagħmlu parti mill-COTIF, ftehim internazzjonali konkluż bħala ftehim imħallat.

26.

Il-ftehimiet imħallta huma ftehimiet internazzjonali konklużi fl-istess ħin mill-Unjoni u mill-Istati Membri kollha tagħha jew uħud minnhom ( 9 ). Mhux espressament previsti mit-Trattati, il-ftehimiet imħallta huma l-ħolqien tar-realtà politika u ġuridika tal-Unjoni. Dawn jirriflettu l-uniċità u l-kumplessità tal‑kostruzzjoni ta’ Ewropa integrata ( 10 ).

27.

Meta ftehim internazzjonali jirregola l-oqsma kemm fi ħdan il-kompetenzi attribwiti lilha kif ukoll lil hinn minnhom, l-Unjoni ma għandhiex is-setgħa kostituzzjonali meħtieġa sabiex tikkonkludi tali ftehim fl-intier tiegħu. Huwa għalhekk li l-Istati Membri għandhom jingħaqdu bħal partijiet flimkien mal-Unjoni sabiex jiżguraw il-konklużjoni valida tal-ftehim fir-rigward ta’ partijiet li jaqgħu taħt il-kompetenza esklużiva tal-Istati Membri. Dan l-hekk imsejjaħ “taħlit obbligatorju” ( 11 ) huwa riżultat tal-applikazzjoni tal-prinċipju tal-għoti tal-kompetenzi ( 12 ), li jirregola s-setgħat tal-Unjoni fl-azzjoni interna u dik esterna ( 13 ).

28.

Madankollu, f’sitwazzjonijiet oħra, it-taħlit huwa għażla. Dan l-hekk imsejjaħ “taħlit fakultattiv” ( 14 ) iseħħ meta l-prinċipju tal-għoti tal-kompetenzi jiġi ssodisfatt fir-rigward tal-ftehim kollu. Dan ifisser li l-Unjoni għandha l-kompetenzi neċessarji fuq id-dispożizzjonijiet kollha ta’ ftehim internazzjonali, anki jekk uħud minn dawn il-kompetenzi ma kinux għadhom eżerċitati, u għalhekk, huma biss potenzjali. It-taħlit fakultattiv, għaldaqstant, ma jirriżultax mill-applikazzjoni tal-prinċipju tal-għoti tal-kompetenzi, bħat-taħlit obbligatorju, iżda huwa kwistjoni tal-eżerċizzju ta’ kompetenzi mogħtija.

29.

Jekk l-Unjoni għandha kompetenza kondiviża fl-oqsma koperti mill-ftehim mal-Istati Membri tagħha, tali ftehim jista’ jiġi konkluż, bħalma ġie kkonfermat mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja, bħala ftehim imħallat jew mill-Unjoni waħedha ( 15 ). Kif ser nispjega f’iktar dettall taħt it-Taqsima 2 iktar ’il quddiem, dan ifisser ukoll li l-Unjoni tista’ teżerċita l-kompetenza kondiviża tagħha mhux biss billi tadotta leġiżlazzjoni interna, iżda wkoll billi tikkonkludi ftehim internazzjonali dwar il-kwistjoni li għaliha għadha ma teżisti ebda leġiżlazzjoni interna.

30.

Il-ftehimiet imħallta fakultattivi huma għalhekk il-konsegwenza ta’ għażla politika dwar kif għandhom jiġu eżerċitati l-kompetenzi kondiviżi mogħtija.

31.

Il-ftehim inkwistjoni f’din il-kawża huwa ftehim imħallat fakultattiv fil-qasam tal-politika tat-trasport, qasam li fih l-Unjoni għandha kompetenza kondiviża mal-Istati Membri tagħha ( 16 ). Ebda parti mill-ftehim inkwistjoni ma tappartjeni għal qasam ta’ kompetenza esklużiva tal-Istati Membri, u dan lanqas ma huwa kkontestat f’din il-kawża. Fi kliem ieħor, l-oqsma kollha koperti mill-COTIF jistgħu jiġu rregolati mill-Unjoni. Numru ta’ domandi kienu fil-fatt irregolati internament b’mod ġenerali anki qabel l-adeżjoni tal-Unjoni mal-COTIF ( 17 ).

32.

Madankollu, ir-Regoli Uniformi CUI jkopru qasam li, fil-mument tal-adeżjoni tal-Unjoni mal-COTIF, kien jappartjeni għal kompetenzi kondiviżi potenzjali ( 18 ). Dan ifisser li l-kompetenza leġiżlattiva f’dan il-qasam ingħatat lill-Unjoni, iżda li din il-possibbiltà kienet (għadha) ma ntużatx. Fil-każ ta’ formulazzjoni iktar preċiża, id-domanda tal-qorti tar-rinviju tistaqsi għalhekk jekk il-Qorti tal-Ġustizzja għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta partijiet ta’ ftehim imħallat dwar qasam li l-kompetenza tiegħu hija mogħtija mit-Trattati lill-Unjoni, iżda li l-Unjoni għadha ma lleġiżlatx dwaru internament.

33.

Din id-domanda għad ma għandhiex risposta ċara.

34.

Il-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar il-ftehimiet imħallta ġiet diskussa f’numru sorprendentement żgħir ta’ sentenzi, u għal raġunijiet differenti ( 19 ). Il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja għadha ma tatx risposta ġenerali fir-rigward tal-ġustifikazzjoni u l-limiti tal-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar il-ftehimiet imħallta. Għall-kuntrarju, numru ta’ Avukati Ġenerali ( 20 ) u studjużi legali ( 21 ) enfasizzaw id-diffikultajiet li jirriżultaw mill-approċċ tal-Qorti tal-Ġustizzja għall-ġurisdizzjoni, billi sostnew essenzjalment li dan joħloq inċertezza legali fir-rigward tal-istandard applikabbli.

35.

Dan huwa evidenti wkoll mill-firxa tat-tweġibiet mogħtija mill-parteċipanti f’din il-proċedura fir-rigward tal-ewwel domanda. Lokomotion tiċħad il-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja, billi ssostni li r-Regoli Uniformi CUI ma jappartjenux għat-Trattati peress li ma humiex att ta’ istituzzjoni tal-Unjoni, u li, fi kwalunkwe każ, il-Qorti tal-Ġustizzja qatt ma interpretat ir-Regoli Uniformi CUI u għalhekk ma għandhiex ġurisdizzjoni. Bil-maqlub, ÖBB‑Infrastruktur u l‑Kummissjoni huma tal-fehma li l-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tinterpreta r-Regoli Uniformi CUI. Madankollu, huma jippreżentaw argumenti differenti u jinvokaw ġurisprudenza diverġenti. Minn naħa, ÖBB‑Infrastruktur tagħmel riferiment għas-sentenza COTIF I ( 22 ) u tikkonkludi li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta r-Regoli Uniformi CUI minħabba li l-Unjoni għandha kompetenza fir-rigward tal-COTIF. Il-Kummissjoni, min-naħa l-oħra, tikkunsidra li ma huwiex biżżejjed li l-Unjoni jkollha l-kompetenza, iżda peress li r-Regoli Uniformi CUI jikkonċernaw qasam kopert fil-parti l-kbira mil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tistabbilixxi l-ġurisdizzjoni. F’dan ir-rigward, il-Kummissjoni tibbaża ruħha fil-parti l-kbira fuq Lesoochranárske zoskupenie ( 23 ).

36.

Fil-fehma tiegħi, il-kumplessità tas-setgħat li fuqha huma bbażati l-ftehimiet imħallta għandha tittieħed inkunsiderazzjoni sabiex tingħata risposta għad-domanda dwar il-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja. Għaldaqstant, ir-risposta dwar jekk il-Qorti tal-Ġustizzja għandhiex ġurisdizzjoni fir-rigward ta’ dispożizzjoni partikolari ta’ ftehim imħallat għandha tieħu inkunsiderazzjoni r-raġunijiet li għalihom l-Unjoni saret parti f’tali ftehim. Fil-fehma tiegħi, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni biss fir-rigward ta’ dawk id-dispożizzjonijiet ta’ ftehim imħallat li l-Unjoni eżerċitat il-kompetenza tagħha fl-adozzjoni tagħhom.

37.

Minkejja l-assenza ta’ spjegazzjoni espliċita f’dan is-sens, naħseb li l-ġurisprudenza eżistenti tista’ tinftiehem bħala li tippermetti li jiġi konkluż li l-Qorti tal-Ġustizzja ma għandhiex ġurisdizzjoni awtomatika fuq id-dispożizzjonijiet kollha ta’ ftehim imħallat, iżda tista’ biss tinterpreta dawk id-dispożizzjonijiet li l-Unjoni eżerċitat il-kompetenza tagħha fir-rigward tagħhom. Ser nippreżenta din l-analiżi fit-Taqsima 1.

38.

Tali interpretazzjoni mhux biss hija possibbli skont il-ġurisprudenza eżistenti, iżda hija wkoll, fil-fehma tiegħi, l-unika spjegazzjoni aċċettabbli skont id-diviżjoni kostituzzjonali ta’ kompetenzi prevista mit-Trattati. Madankollu, dan iqajjem il-mistoqsija dwar kif l-Unjoni tista’ teżerċita kompetenza esternament u x’inhi l-konsegwenza tal-eżerċizzju ta’ kompetenza kondiviża. Ser nindirizza dawn il-kwistjonijiet fit-Taqsima 2.

39.

Fit-Taqsima 3, ser napplika sussegwentement dan ir-raġunament għal din il-kawża sabiex nikkonkludi li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta r-Regoli Uniformi CUI minħabba li l-Unjoni, bl-adeżjoni tagħha mal-COTIF, eżerċitat il-kompetenza tagħha fir-rigward tar-regoli stabbiliti fiha, inklużi dawk dwar ir-responsabbiltà tal-amministratur tal-infrastruttura ferrovjarja.

40.

L-ispjegazzjoni tas-setgħat tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tinterpreta ftehimiet internazzjonali bdiet bis-sentenza Haegeman fl‑1974 ( 24 ). Dik il-kawża kienet tikkonċerna l-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tinterpreta b’mod iktar ġenerali l-ftehimiet internazzjonali u mhux biss il-ftehimiet imħallta. Il-kwistjoni qamet minħabba li l-Artikolu 177 tat-Trattat KEE (illum l-Artikolu 267 TFUE) ma jsemmix espressament il-ftehimiet internazzjonali bħala atti li l-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tinterpreta. Il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li hija għandha ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta l-Ftehim ta’ Adeżjoni bejn il-KEE u l-Greċja minħabba li ġie konkluż mill-Kunsill u għaldaqstant dan jifforma parti integrali mid-dritt tal-Unjoni ( 25 ). Madankollu, kif jinnota Timmermans, l-“integrazzjoni ta’ ftehim imħallat fl-ordinament ġuridiku tal-Unjoni ma timplikax […] ġurisdizzjoni bla limiti tal-Qorti tal-Ġustizzja fir-rigward tal-ftehim kollu” ( 26 ) [traduzzjoni libera].

41.

Il-kwistjoni tal-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tinterpreta ftehimiet imħallta minħabba li jagħmlu parti mid-dritt tal-Unjoni, jew pjuttost minħabba li d-dispożizzjoni partikolari li għandha tiġi interpretata taqa’ fi ħdan il‑kamp ta’ applikazzjoni tal-kompetenzi tal-Unjoni, qamet għall-ewwel darba f’Demirel ( 27 ). Il-Gvern tal-Ġermanja u dak tar-Renju Unit sostnew li l-Qorti tal-Ġustizzja ma għandhiex ġurisdizzjoni f’dak li jirrigwarda d-dispożizzjonijiet tal-ftehim imħallat mat-Turkija li fir-rigward tiegħu l-Istati Membri eżerċitaw is-setgħat tagħhom ( 28 ). Il-Qorti tal-Ġustizzja rrispondiet għal dawn l-argumenti billi spjegat li l-kwistjoni diskussa ma taqax fi ħdan il-kompetenza esklużiva tal-Istati Membri u ċaħdet l-argument li l-Unjoni kienet għadha ma eżerċitatx il-kompetenza potenzjali tagħha bħala irrilevanti, madankollu, mingħajr ma spjegat għalfejn ( 29 ).

42.

Minkejja li s-sentenza Demirel setgħet, konsegwentement, tiġi interpretata bħallikieku l-Qorti tal-Ġustizzja stabbilixxiet il-ġurisdizzjoni tagħha sabiex tinterpreta d-dispożizzjonijiet kollha ta’ ftehim imħallat, ħlief dawk li jkopru qasam li għadu jaqa’ taħt il-kompetenza esklużiva tal-Istati Membri, il-Qorti tal-Ġustizzja ma ddikjaratx u lanqas ma spjegat tali pożizzjoni b’mod ċar. Għaldaqstant, dik is-sentenza bikrija ma tistax titqies bħala teħid ta’ pożizzjoni finali dwar il-kwistjoni ġenerali tal-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tinterpreta ftehimiet imħallta ( 30 ).

43.

Is-sentenzi sussegwenti dwar il-ġurisdizzjoni interpretattiva tal-Qorti tal-Ġustizzja jistgħu jinqasmu, fil-fehma tiegħi, f’żewġ gruppi bażiċi. L-ewwel grupp jikkonsisti minn dawn is-sentenzi li jipproponu interpretazzjoni wiesgħa tal-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja, minħabba li l-ftehimiet imħallta jagħmlu parti mill-corpus tad-dritt tal-Unjoni kollu u jeħtieġu, bħala tali, interpretazzjoni uniformi. F’dan il-grupp hemm diversi sentenzi dwar il-Ftehim dwar l-Aspetti tad-Drittijiet tal-Proprjetà Intellettwali relatati mal-Kummerċ (iktar ’il quddiem il-“Ftehim TRIPS”), bħal Hermès ( 31 ) u Dior ( 32 ), is-sentenza Lesoochranárske zoskupenie ( 33 ), dwar il-Konvenzjoni ta’ Aarhus, u s-sentenza reċenti tar-Repubblika tal-Moldova ( 34 ), dwar it-Trattat dwar il-Karta tal-Enerġija (iktar ’il quddiem it-“TKE”). It-tieni grupp ta’ kawżi jadotta approċċ iktar irriżervat u jfittex ir-rabta bejn id-dispożizzjoni li l-interpretazzjoni tagħha hija mitluba u l-eżerċizzju tal-kompetenza tal-Unjoni sabiex tistabbilixxi l-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja. F’dan il-grupp hemm is-sentenza Merck ( 35 ), li tirrigwarda wkoll il-Ftehim TRIPS, kif ukoll numru ta’ sentenzi li jirriżultaw minn proċeduri għal nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu, bħal Il‑Kummissjoni vs L‑Irlanda ( 36 ), dwar il-Konvenzjoni ta’ Berna għall-Protezzjoni ta’ Xogħlijiet Letterarji u Artistiċi; Etang de Berre ( 37 ), dwar il-Konvenzjoni dwar il-Protezzjoni tal-Baħar Mediterran mit-Tniġġis; jew MOX Plant ( 38 ), dwar il-Konvenzjoni tan-NU fuq id-Dritt tal-Baħar.

44.

Il-kwistjoni tal-ġurisdizzjoni tqum f’dawn is-sentenzi għal raġunijiet differenti u għalhekk ma tistax tiġi mifhuma sewwa barra mill-kuntest partikolari tagħhom. Madankollu, fil-fehma tiegħi, kollha jistgħu jiġu interpretati bħala li jwasslu għall-konklużjoni li l-Qorti tal-Ġustizzja torbot il-ġurisdizzjoni tagħha dwar dispożizzjoni partikolari ta’ ftehim imħallat mal-eżerċizzju tal-kompetenza tal-Unjoni.

45.

Din l-interpretazzjoni ma hijiex immedjatament ovvja, speċjalment fid-dawl tal-ewwel grupp ta’ sentenzi. Għaldaqstant, ser nispjega d-dikjarazzjoni tiegħi fuq il-bażi tas-sentenza Hermès ( 39 ). F’dik il-kawża, il-Qorti tal-Ġustizzja kellha quddiemha sitwazzjoni li fiha ma kienx ċar jekk miżura provviżorja nazzjonali dwar trade mark tal-Benelux kinitx taqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 50 tal-Ftehim TRIPS, li jirregola miżuri provviżorji. L-unika leġiżlazzjoni tal-Unjoni fil-qasam kopert mid-dispożizzjoni rilevanti tal-Ftehim TRIPS kienet regolament dwar it-trade marks Komunitarji ( 40 ). Madankollu, it-tilwima kienet tikkonċerna trade mark tal-Benelux u mhux waħda tal-Komunità. Madankollu, il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat li għandha ġurisdizzjoni minħabba li l-Artikolu 50 tal-Ftehim TRIPS jista’ japplika ugwalment għal sitwazzjonijiet li jaqgħu fi ħdan il-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt nazzjonali u d-dritt tal-Unjoni. L-interpretazzjoni uniformi tagħha kienet, kif spjegat il-Qorti tal-Ġustizzja, b’mod ċar fl-interess tal-Unjoni ( 41 ).

46.

L-invokazzjoni mill-Qorti tal-Ġustizzja tal-“interess għal interpretazzjoni uniformi” tista’ twassal għall-konklużjoni li tali interess kien il-ġustifikazzjoni prinċipali tal-istabbiliment tal-ġurisdizzjoni sabiex jiġi interpretat l-Artikolu 50 tal-Ftehim TRIPS.

47.

Madankollu, f’dik il-kawża, kif ukoll f’oħrajn li jaqgħu taħt l-ewwel grupp, il-Qorti tal-Ġustizzja kellha tirrispondi għal żewġ domandi differenti dwar il-ġurisdizzjoni tagħha, li għandhom jiġu sseparati. L-ewwel waħda hija jekk il-Qorti tal-Ġustizzja għandhiex, bħala prinċipju, ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta dispożizzjoni speċifika ta’ ftehim imħallat (l-Artikolu 50 tal-Ftehim TRIPS fis-sentenza Hermès). It-tieni domanda hija jekk il-Qorti tal-Ġustizzja tistax tinterpreta d-dispożizzjonijiet rilevanti tal-ftehim imħallat meta din l‑interpretazzjoni għandha tiġi applikata fil-kuntest ta’ tilwima quddiem il-qorti nazzjonali barra mill-kamp ta’ applikazzjoni tad-dritt tal-Unjoni.

48.

Fir-risposta tagħha għall-ewwel domanda, kien l-eżerċizzju ta’ setgħat mill-Unjoni fir-rigward tad-dispożizzjoni ta’ ftehim imħallat li l-interpretazzjoni tagħha ġiet mitluba li ppermetta lill-Qorti tal-Ġustizzja tistabbilixxi l-ġurisdizzjoni tagħha. Bl-adeżjoni mal-Ftehim TRIPS, l-Artikolu 50 tiegħu sar parti mid-dritt tal-Unjoni fil-qasam tat-trade marks Komunitarji. Għalhekk, l-adeżjoni tal-Unjoni mal-Ftehim TRIPS għamlet l-Artikolu 50 tiegħu parti mid-dritt tal-Unjoni.

49.

Il-Qorti tal-Ġustizzja invokat l-“interess għal interpretazzjoni uniformi” biss sabiex tiġġustifika t-tieni domanda dwar il-ġurisdizzjoni tagħha. Dan kien meħtieġ peress li t-tilwima quddiem il-qorti nazzjonali ma kinitx tikkonċerna l-Komunità, iżda t-trade mark tal-Benelux. F’dik il-kawża, għalhekk, l-Artikolu 50 tal-Ftehim TRIPS kellu japplika bħala dritt nazzjonali, u mhux bħala dritt tal-Unjoni. Billi ċċitat u applikat il-linja ta’ ġurisprudenza żviluppata fis-sentenzi Dzodzi ( 42 ), Leuer‑Bloem ( 43 ) u Giloy ( 44 ), il-Qorti tal-Ġustizzja ġġustifikat il-ġurisdizzjoni tagħha sabiex tinterpreta d-dritt tal-Unjoni f’sitwazzjonijiet li jaqgħu barra mill-kamp ta’ applikazzjoni tagħha minħabba l-ħtieġa li jiġu evitati interpretazzjonijiet diverġenti tad-dritt tal-Unjoni li jistgħu jseħħu jekk il-Qorti tal-Ġustizzja ma tassistix lill-imħallfin nazzjonali f’sitwazzjonijiet interni. Dan, madankollu, kien possibbli biss għaliex l-Artikolu 50 tal-Ftehim TRIPS kien sar parti mid-dritt tal-Unjoni fl-ewwel lok.

50.

Ġie applikat raġunament simili fil-kawżi kollha li semmejt bħala li jappartjenu għall-ewwel grupp. F’dawn il-kawżi kollha r-raġuni sottostanti li tiġġustifika l-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tinterpreta l-Artikolu 50 tal-Ftehim TRIPS, l-Artikolu 9(3) tal-Konvenzjoni ta’ Aarhus jew, rispettivament, id-dispożizzjonijiet dwar l-investimenti barranin diretti tat-TKE, kienet tinsab fl-għażla magħmula mill-Unjoni li tagħmel dawn id-dispożizzjonijiet parti mid-dritt tal-Unjoni billi taderixxi mal-ftehimiet imħallta rispettivi.

51.

Din il-loġika ġiet żviluppata b’mod iktar ċar fit-tieni grupp ta’ kawżi, li fih il-Qorti tal-Ġustizzja stabbilixxiet rabta iktar diretta bejn il-kontenut tal-ftehim u l-eżerċizzju tal-kompetenzi tal-Unjoni. Il-ġurisdizzjoni ġiet stabbilita minħabba li l-kwistjoni koperta minn ftehim imħallat kienet irregolata mir-regoli eżistenti tal-Unjoni, jew, jekk le, kienet meqjusa li taqa’ f’qasam kopert b’mod wiesa’ minn regoli tal-Unjoni. Jekk, madankollu, ma ġiet stabbilita ebda tali rabta, il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat li ma kellhiex ġurisdizzjoni interpretattiva, anki jekk il-kompetenza kondiviża potenzjali kienet teżisti skont it-Trattati.

52.

Din kienet is-sitwazzjoni fis-sentenza Merck ( 45 ). Il-Qorti tal-Ġustizzja ntalbet mill-ġdid sabiex tinterpreta l-Ftehim TRIPS, din id-darba l-Artikolu 33 tiegħu li jirregola l-perijodu ta’ skadenza tal-protezzjoni tal-privattiva. Il-Qorti tal-Ġustizzja kkonstatat li l-ġurisdizzjoni tagħha tiddependi mill-fatt jekk l-Unjoni tkunx eżerċitat il-kompetenza tagħha fil-qasam rilevanti tal-Ftehim TRIPS. Wara li kkonkludiet li l-privattivi ma kinux (jew kienu biss sporadikament) irregolati taħt id-dritt tal-Unjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja kkunsidrat li l-kwistjoni dwar jekk l-Artikolu 33 tal-Ftehim TRIPS għandux effett dirett għandha tiġi deċiża mill-qorti nazzjonali. Fil-kliem tal-Qorti tal-Ġustizzja stess, “għandu jiġi deċiż li, peress li l-Artikolu 33 tal-Ftehim TRIPS jaqa’ taħt il-qasam li fih, f’dan l-istadju ta’ l-iżvilupp tad-dritt Komunitarju, l-Istati Membri jibqgħu prinċipalment kompetenti, huma għandhom dritt li jirrikonoxxu jew le effett dirett lil din id-dispożizzjoni” ( 46 ).

53.

Tradott f’termini ta’ ġurisdizzjoni, dan fisser li l-Qorti tal-Ġustizzja ma kellhiex ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta l-Artikolu 33 tal-Ftehim TRIPS peress li l-Unjoni kienet għadha ma eżerċitatx il-kompetenza kondiviża tagħha fil-qasam tal-protezzjoni tal-privattiva.

54.

Numru ta’ sentenzi, elenkati fil-punt 43 ta’ dawn il-konklużjonijiet, adottati fi proċeduri għal nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu, minflok bħala deċiżjonijiet preliminari, rabtu wkoll il-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja mal-eżerċizzju tal-kompetenza tal-Unjoni. Dawn is-sentenzi qajmu l-kwistjoni tal-ġurisdizzjoni b’mod daqsxejn differenti. Dak li l-Qorti tal-Ġustizzja ntalbet tiddeċiedi b’mod preliminari f’dawn il-kawżi kien jekk id-dispożizzjoni ta’ ftehim imħallat li ġiet allegatament miksura kinitx parti mid-dritt tal-Unjoni jew le. Huwa biss fl-ewwel każ li jista’ jiġi kkonstatat li Stat Membru wettaq “nuqqas ta’ twettiq tal-obbligu tiegħu taħt it-Trattati”. Dawn is-sentenzi introduċew fattur apparentement ġdid: il-ġurisdizzjoni tiġi stabbilita jekk il-qasam inkwistjoni huwa diġà kopert b’mod ġenerali mil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni ( 47 ).

55.

Il-konstatazzjoni li qasam ta’ politika huwa diġà fil-parti l-kbira tiegħu kopert mid-dritt tal-Unjoni għandha tinftiehem bħala indizju li jippermetti lill-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi li billi aderixxiet għal ftehim imħallat, l-Unjoni għażlet ukoll li teżerċita l-kompetenza kondiviża tagħha dwar il-kwistjoni partikolari li ma tinsabx fil-leġiżlazzjoni interna tagħha. L-eżerċizzju ta’ kompetenza għaldaqstant seħħ permezz tal-konklużjoni tal-ftehim imħallat inkwistjoni ( 48 ). Dan huwa li jippermetti lill-Qorti tal-Ġustizzja tiddikjara li għandha ġurisdizzjoni.

56.

Jekk jiġu interpretati bil-mod propost, iż-żewġ linji ġurisprudenzjali jippermettu li jiġi konkluż li l-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tinterpreta dispożizzjoni ta’ ftehim imħallat li fir-rigward tiegħu l-Unjoni għadha ma eżerċitatx il-kompetenzi tagħha internament, tiddependi fuq il-konstatazzjoni li l-Unjoni eżerċitat il-kompetenza tagħha fir-rigward ta’ din il-kwistjoni partikolari billi kkonkludiet il-ftehim imħallat.

57.

Ser nispjega wkoll għaliex din il-konklużjoni hija neċessarja u l-unika waħda possibbli skont l-ordinament kostituzzjonali attwali tal-Unjoni.

58.

L-eżerċizzju tal-kompetenzi li l-Unjoni tikkondividi mal-Istati Membri tagħha huwa rregolat mit-Trattati. L-għażla kostituzzjonali dwar kif jiġu organizzati l-kompetenzi hija kemm ġustifikazzjoni kif ukoll limitu għall-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tinterpreta l-ftehimiet imħallta.

59.

L-eżerċizzju tal-kompetenza tal-Unjoni jista’ jseħħ internament, bl-adozzjoni ta’ leġiżlazzjoni interna, jew esternament, bil-fatt stess tal-adeżjoni mal-ftehim internazzjonali li jirregola l-oqsma ta’ kompetenza kondiviża. Il-kapaċità li jiġi konkluż ftehim imħallat f’qasam ta’ kompetenza kondiviża ma tiddependix mill-kundizzjoni li din il-kompetenza tkun diġà ġiet eżerċitata internament. Din tista’ tiġi eżerċitata għall-ewwel darba bil-konklużjoni ta’ ftehim internazzjonali.

60.

Tali fehma kienet diġà ġiet proposta mill-Avukati Ġenerali. Fil-kawża Mox Plant, l-Avukat Ġenerali Maduro kkunsidra li “l-konklużjoni ta’ ftehim internazzjonali tista’ hija stess tkun forma ta’ eżerċizzju ta’ kompetenza mhux esklużiva tal-Komunità, indipendentement mill-adozzjoni preċedenti ta’ leġiżlazzjoni interna Komunitarja” ( 49 ) [traduzzjoni mhux uffiċjali].

61.

Żewġ sentenzi reċenti tal-Qorti tal-Ġustizzja, COTIF I ( 50 ) u Antarctic MPAs ( 51 ), joffru konferma li kompetenza kondiviża tista’ tiġi eżerċitata għall-ewwel darba permezz tal-konklużjoni ta’ ftehim internazzjonali ( 52 ). Fis-sentenza COTIF I, il-Qorti tal-Ġustizzja neħħiet id-dubji maħluqa minn dikjarazzjoni fl-Opinjoni 2/15 ( 53 ), u kkonfermat li l-Unjoni tista’ dejjem tagħżel ( 54 ) li tikkonkludi ftehim internazzjonali fil-qasam tal-kompetenzi kondiviżi weħidha ( 55 ). Dan ifisser li l-Unjoni tista’ teżerċita l-kompetenza kondiviża tagħha għall-ewwel darba billi tiffirma ftehim internazzjonali.

62.

Għaldaqstant, kull darba li jista’ jiġi konkluż li bl-adeżjoni ma’ ftehim internazzjonali l-Unjoni għażlet li teżerċita kompetenzi kondiviżi (li sa dak iż-żmien kienu biss potenzjali), id-dispożizzjonijiet rilevanti ta’ dan il-ftehim isiru kompetenza tal-Unjoni eżerċitata mill-mument tal-konklużjoni tiegħu, u għaldaqstant parti mid-dritt tal-Unjoni.

63.

Nuqqas ta’ ftehim jidher li jirriżulta mill-kwistjoni li toħloq konfużjoni dwar l-eżerċizzju ta’ kompetenzi kondiviżi esternament (bil-konklużjoni ta’ ftehim internazzjonali) mal-kwistjoni dwar jekk il-kompetenzi esterni humiex esklużivi. Dan huwa riżultat ta’ kif il-prinċipju ERTA ( 56 ) ġie inkorporat fl-Artikolu 3(2) TFUE tal-lum. Dan l-artikolu jipprevedi li l-Unjoni għandha kompetenza “esklużiva” sabiex tikkonkludi ftehim internazzjonali jekk tali ftehim jista’ jaffettwa jew ibiddel il-kompetenzi diġà eżerċitati minn regoli komuni.

64.

B’differenza mir-relazzjonijiet esterni tal-Unjoni, f’sitwazzjonijiet interni, it-Trattat FUE jitkellem dwar kompetenzi esklużivi jew kondiviżi. Kompetenzi esklużivi jipprekludu lill-Istati Membri milli jaġixxu, iżda, b’mod simili, il-kompetenzi kondiviżi, ladarba eżerċitati mill-Unjoni, jipprekludu wkoll lill-Istati Membri milli jaġixxu. Madankollu, fil-qasam intern din ma tissejjaħx kompetenza esklużiva; hija msejħa prelazzjoni (anki jekk it-Trattat FUE ma jużax din l-espressjoni). Il-prelazzjoni hija prevista fl-Artikolu 2(2) TFUE.

65.

L-inkapaċità li l-Istati Membri jikkonkludu ftehimiet internazzjonali jekk dan jaffettwa regoli komuni hija wkoll ir-riżultat ta’ prelazzjoni. Madankollu, fl-organizzazzjoni tat-Trattati, tali prelazzjoni tinsab taħt id-dispożizzjoni dwar il-kompetenzi esklużivi (l-Artikolu 3(2) TFUE). Din tista’ tkun ir-raġuni għalfejn l-eżerċizzju tal-kompetenzi fir-relazzjonijiet esterni huwa spiss ikkunsidrat u spjegat b’mod differenti mill-eżerċizzju tal-kompetenzi fir-relazzjonijiet interni.

66.

Barra minn hekk, l-Artikolu 3(2) TFUE jittratta l-prelazzjoni f’sitwazzjoni fejn il-kompetenza kondiviża tiġi eżerċitata għall-ewwel darba internament. Dan jiddetermina li hija l-Unjoni, u mhux l-Istati Membri, li għandha tikkonkludi l-ftehim dwar il-qasam li fih il-kompetenza tal-Istati Membri kienet is-suġġett ta’ prelazzjoni. Madankollu, l-Artikolu 3(2) TFUE ma jsolvix il-kwistjoni tal-konsegwenzi li jirriżultaw jekk il-kompetenza kondiviża tiġi eżerċitata għall-ewwel darba esternament.

67.

Meta tintuża t-terminoloġija l-iktar xierqa ta’ prelazzjoni ( 57 ), is-sitwazzjoni ssir ċara. L-Artikolu 2(2) TFUE jipprevedi li, fil-qasam tal-kompetenzi kondiviżi, l-Istati Membri jistgħu jeżerċitaw il-kompetenzi tagħhom sa fejn l-Unjoni ma tkunx eżerċitat il-kompetenza tagħha. A contrariu sensu, l-Istati Membri ma jistgħux jeżerċitaw il-kompetenza tagħhom (il-prelazzjoni tostakolahom milli jagħmlu dan), jekk l-Unjoni tkun eżerċitat tali kompetenza fuq kwistjoni partikolari. Għaldaqstant, jekk l-Unjoni tkun eżerċitat kompetenza kondiviża internament, l-Istati Membri ma jistgħux jaġixxu sabiex jaffettwaw regoli komuni, billi jadottaw leġiżlazzjoni interna jew billi jikkonkludu ftehim internazzjonali. Din hija r-raġuni wara l-prinċipju ERTA li tinsab fl-Artikolu 3(2) TFUE.

68.

Jekk l-Unjoni teżerċita kompetenza kondiviża billi tikkonkludi ftehim internazzjonali jew billi tilleġiżla fl-ordinament ġuridiku tagħha, l-effett għandu jkun l-istess: l-Istati Membri ma jistgħux jemendaw din ir-regola unilateralment. Għaldaqstant huwa irrilevanti f’dan ir-rigward jekk l-Unjoni eżerċitatx il-kompetenza tagħha internament jew esternament. Ir-raġuni għalfejn l-Istati Membri huma preklużi milli jemendaw unilateralment id-dispożizzjonijiet ta’ ftehim internazzjonali fi ħdan l-ordinament ġuridiku intern tagħhom hija l-istess bħal dik li minħabba fiha huma preklużi milli jemendaw unilateralment miżuri adottati fi ħdan l-ordinament ġuridiku tal-Unjoni: l-iżgurar ta’ applikazzjoni koerenti u uniformi tad-dritt tal-Unjoni.

69.

L-invokazzjoni tal-kunċett ta’ prelazzjoni tippermetti s-soluzzjoni għal konfużjoni komuni oħra fir-relazzjonijiet esterni tal-Unjoni, dik li permezz tagħha l-kwistjoni tal-kompetenza esterna impliċita tal-Unjoni tiġi konfuża ma’ dik tal-esklużività tal-kompetenza esterna tagħha ( 58 ). Jiġifieri, l-Unjoni għandha kompetenza esterna impliċita fl-oqsma kollha li fihom hija għandha kompetenza interna (esklużiva jew kondiviża). L-eżerċizzju ta’ kompetenza kkunsidrata internament bħala kondiviża tipprekludi lill-Istati Membri milli jeżerċitaw din il-kompetenza internament jew esternament ( 59 ).

70.

Huwa apparenti wkoll mill-preċedenti li t-tfittxija għal regoli interni eżistenti tal-Unjoni jew l-evalwazzjoni tal-kwistjoni dwar jekk il-qasam huwiex diġà kopert fil-parti l-kbira minn regoli tal-Unjoni sservi sabiex jiġi ddeterminat jekk it-tentattivi tal-Istati Membri li jirregolaw il-kwistjoni partikolari kinux is-suġġett ta’ prelazzjoni Dan jiġġustifika wkoll il-ġurisdizzjoni interpretattiva tal-Qorti tal-Ġustizzja.

71.

Regoli komuni jistgħu jiġu affettwati mhux biss bl-adozzjoni ta’ regoli jew emendi kuntrarji fil-formulazzjoni tagħhom, iżda wkoll bl-interpretazzjoni tagħhom. Interpretazzjoni awtonoma tar-regoli komuni mill-awtoritajiet tal-Istati Membri tista’ taffettwahom jew temendahom. Il-Qorti tal-Ġustizzja għandha l-awtorità finali fi ħdan l-ordinament ġuridiku tal-Unjoni sabiex tinterpreta dawn id-dispożizzjonijiet ta’ ftehim internazzjonali li jsiru regoli komuni minħabba li l-Unjoni eżerċitat il-kompetenza kondiviża tagħha billi aderixxiet ma’ ftehim internazzjonali.

72.

Li jingħad li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta dispożizzjonijiet ta’ ftehim internazzjonali li permezz tagħhom l-Unjoni eżerċitat il-kompetenza kondiviża tagħha huwa, għaldaqstant, ekwivalenti għal li jingħad li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta regolament jew direttiva adottati mill-istituzzjonijiet tal-Unjoni. Il-partijiet rilevanti ta’ tali ftehim internazzjonali huma tal-istess natura għall-ordinament ġuridiku tal-Unjoni bħad-dritt sekondarju intern. Il-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja naturalment issegwi.

73.

Ir-rikonoxximent tas-setgħa tal-Unjoni li teżerċita l-kompetenza kondiviża tagħha għall-ewwel darba fuq il-livell internazzjonali huwa kostituzzjonalment sensittiv, għaliex din l-għażla tinfluwenza l-kapaċità regolatorja tal-Istati Membri fil-qasam inkwistjoni. Dan huwa minnu minħabba l-effett ta’ prelazzjoni tal-maġġoranza tal-kompetenzi kondiviżi taħt it-Trattati: ladarba l-Unjoni tkun irregolat kwistjoni, l-Istati Membri ma jistgħux jirregolawha weħidhom sakemm ir-regolament tal-Unjoni jibqa’ fis-seħħ.

74.

Hija idea attraenti li tiġi ssemplifikata l-kwistjoni tal-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja billi tiġi estiża għad-dispożizzjonijiet kollha ta’ ftehim imħallat sempliċement minħabba li tali ftehim sar parti mid-dritt tal-Unjoni u minħabba li dan isaħħaħ l-uniformità fl-interpretazzjoni tad-dritt tal-Unjoni ( 60 ). Madankollu, kif indika ġustament l-Avukat Ġenerali Cosmas ( 61 ), dan l-interess tal-Unjoni ma jistax jiġġustifika t-tneħħija tad-diviżjoni attwali tal-kompetenzi bejn l-Unjoni u l-Istati Membri tagħha. Din id-diviżjoni ġiet miftiehma fit-Trattati, il-karta kostituzzjonali tas-sistema ġuridika u politika tal-Unjoni. Għaldaqstant, anki jekk ir-rabta tal-eżerċizzju tal-kompetenzi tal-Unjoni mal-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja tagħmel din tal-aħħar “vittma tal-kumplessità tal-kompetenza” ( 62 ), dan in-nuqqas waħdu ma jistax jiġġustifika li jiġu injorati l-għażliet kostituzzjonali magħmula fir-rigward tad-delimitazzjoni tas-setgħat tal-Unjoni u tal-Istati Membri tagħha.

75.

Huwa għalhekk li l-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tistabbilixxi l-ġurisdizzjoni biss fir-rigward tad-dispożizzjonijiet ta’ ftehim imħallat li fih l-Unjoni eżerċitat il-kompetenza regolatorja tagħha. F’leġiżlazzjoni interna adottata f’qasam ta’ kompetenzi kondiviżi huwa dejjem ċar li l-Unjoni kellha l-intenzjoni li tirregola dak kollu inkluż f’tali atti. Min-naħa l-oħra, fil-ftehimiet imħallta, dan ma huwiex evidenti fih innifsu, iżda għandu jiġi kkonfermat mill-analiżi ta’ kull ftehim partikolari fil-kuntest tiegħu stess.

76.

Id-deċiżjoni dwar jekk il-kompetenza kondiviża li teskludi lill-Istati Membri milli jaġixxu għandhiex tiġi eżerċitata mill-Unjoni jew le hija għażla politika ( 63 ). Madankollu, din l-għażla hija suġġetta għall-prinċipji kostituzzjonali tal-Unjoni. L-ewwel, l-Unjoni tista’ taġixxi biss sabiex tilħaq l-għanijiet tal-politika tal-Unjoni ( 64 ). It-tieni, hija tista’ teżerċita kompetenza kondiviża biss jekk il-prinċipji ta’ sussidjarjetà u ta’ proporzjonalità jiġu osservati. Dawn il-prinċipji jirregolaw l-eżerċizzju tal-kompetenzi tal-Unjoni kemm internament u esternament ( 65 ).

77.

Is-sussidjarjetà tipproteġi t-teħid ta’ deċiżjonijiet fil-livell tal-Istati Membri. Dan isir partikolarment importanti jekk wieħed jieħu inkunsiderazzjoni l-fatt li kompetenzi kondiviżi, ladarba jiġu eżerċitati fil-livell tal-Unjoni, jipprekludu l-azzjoni tal-Istati Membri. Jekk l-Unjoni teżerċita l-kompetenza tagħha esternament, il-prinċipju ta’ sussidjarjetà ma huwiex żgurat mill-istess proċessi bħat-teħid ta’ deċiżjonijiet interni ( 66 ). Madankollu, dan il-prinċipju għandu jiġi osservat. Għalhekk, il-ksur tiegħu jista’ jiġi invokat bħala raġuni sabiex tiġi kkontestata l-konformità ta’ ftehim internazzjonali mat-Trattati ex ante fil-proċedura skont l-Artikolu 218(11) TFUE, jew sussegwentement fi proċedura ta’ annullament jew ta’ deċiżjoni preliminari dwar il-validità.

78.

L-Avukat Ġenerali Cosmas enfasizza karatteristika kostituzzjonali oħra li ma għandhiex tiġi injorata fid-determinazzjoni tal-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja fuq ftehimiet imħallta. Din tikkonċerna d-delimitazzjoni tas-setgħat fuq l-assi orizzontali, bejn il-Qorti tal-Ġustizzja u istituzzjonijiet oħra tal-Unjoni. Kif enfasizza, anki jekk ir-rwol tal-ħolqien tal-liġi huwa inerenti għar-rwol ġenerali tal-Qorti tal-Ġustizzja, dan ma jfissirx li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha tieħu inizjattiva leġiżlattiva ( 67 ). Id-deċiżjoni jekk tiġix armonizzata l-leġiżlazzjoni nazzjonali f’ċertu qasam, f’din il-kawża fir-rigward tar-responsabbiltà ta’ amministratur tal-infrastruttura ferrovjarja, tappartjeni lill-istituzzjonijiet politiċi tal-Unjoni u l-proċess tat-teħid ta’ deċiżjonijiet kif previst mit-Trattati. Kieku l-Qorti tal-Ġustizzja kellha tikkonkludi awtomatikament li d-dispożizzjonijiet kollha ta’ ftehim imħallat jirriżultaw mill-eżerċizzju tal-kompetenzi tal-Unjoni (riżultat tal-istabbiliment awtomatiku tal-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja), il-Qorti tal-Ġustizzja fil-fatt tkun qiegħda tissostitwixxi l-evalwazzjoni tagħha għal dik tal-istituzzjonijiet politiċi kompetenti tal-Unjoni dwar jekk l-armonizzazzjoni fil-qasam hijiex neċessarja jew le.

79.

Fis-sentenza COTIF I, il-Repubblika Federali tal-Ġermanja sostniet li l-eżerċizzju ta’ kompetenza kondiviża fil-qasam estern mingħajr ma dan l-ewwel isir internament joħloq riskju li tiġi evitata l-parteċipazzjoni tal-Parlament Ewropew u l-evitar tal-proċedura leġiżlattiva ordinarja ( 68 ). Dan l-argument huwa fondat fid-dawl tal-ordinament kostituzzjonali tal-Unjoni.

80.

Madankollu, il-proċedura skont l-Artikolu 218 TFUE tiżgura lill-istituzzjonijiet tal-Unjoni setgħat simili meta jiġu eżerċitati kompetenzi fir-relazzjonijiet esterni bħal dawk li għandhom fi proċeduri leġiżlattivi interni. Il-Qorti tal-Ġustizzja rrikonoxxiet dan fil-ġurisprudenza tagħha. Hija kkonfermat li l-Artikolu 218(6)(a)(v) TFUE ( 69 ) jipprevedi l-proċedura applikabbli fl-ipoteżi tal-ftehimiet li jkopru oqsma li fihom tapplika l-proċedura leġiżlattiva ordinarja ( 70 ). Hija kkunsidrat li ż-żewġ proċeduri jiżguraw ekwilibriju istituzzjonali simili ( 71 ). Fiż-żewġ każijiet il-Kummissjoni għandha setgħa ta’ inizjattiva, il-Kunsill jiddeċiedi b’maġġoranza kkwalifikata u l-kunsens tal-Parlament Ewropew huwa meħtieġ.

81.

Minħabba l-importanza kostituzzjonali tar-rabta tal-ġurisdizzjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja sabiex tinterpreta ftehim imħallat mal-eżerċizzju tas-setgħat tal-Unjoni fl-adozzjoni ta’ tali ftehim, l-unika konklużjoni possibbli hija li l-evalwazzjoni tar-raġunijiet għal ftehim u ċ-ċirkustanzi li fihom ġie konkluż bħala mħallat hija neċessarja qabel ma tittieħed deċiżjoni dwar l-eżistenza tal-ġurisdizzjoni interpretattiva tal-Qorti tal-Ġustizzja. Dan, naturalment, jippreżumi li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha l-ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta l-ftehim kollu sabiex tiddeċiedi liema mid-dispożizzjonijiet tiegħu huma dispożizzjonijiet tad-dritt tal-Unjoni. Tali ġurisdizzjoni interpretattiva fil-fatt diġà ġiet ikkonfermata mill-Qorti tal-Ġustizzja ( 72 ).

82.

L-inkarigu tad-determinazzjoni ta’ liema dispożizzjonijiet ta’ ftehim imħallat huma dawk li fir-rigward tagħhom l-Unjoni eżerċitat il-kompetenza kondiviża tagħha huwa wieħed kumpless li jista’ jiġi mwettaq biss każ b’każ. Jista’ jiġi dedott xi ħaġa mill-fatt stess li ftehim ġie konkluż bħala mħallat? Jista’ jkun possibbli li jiġi sostnut li l-Istati Membri jipparteċipaw f’tali ftehim peress li ġie deċiż li huma biss uħud mill-kompetenzi kondiviżi li huma eżerċitati mill-Unjoni, filwaqt li oħrajn jibqgħu kwistjoni tar-responsabbiltà regolatorja tal-Istati Membri.

83.

Inkella x’tista’ tkun ir-raġuni għall-adeżjoni tal-Istati Membri mal-ftehim? Fil-fehma tiegħi, l-Istati Membri jista’ jkollhom raġunijiet oħra sabiex jaderixxu għal ftehim internazzjonali bħala partijiet mal-Unjoni, anki jekk tali ftehim iwassal għall-prelazzjoni tal-azzjoni unilaterali tagħhom fl-oqsma kollha li huwa jkopri. Pereżempju, l-Istati Membri jistgħu jkunu jixtiequ jżommu l-kontroll tan-negozjati ta’ tali ftehim, anki jekk jitilfuh wara l-konklużjoni tiegħu. L-Istati Membri jistgħu wkoll sempliċement ikunu jridu jibqgħu viżibbli fuq livell internazzjonali. Finalment, id-dritt internazzjonali (b’kuntrast mad-dritt tal-Unjoni) jista’ jkun iddetta l-parteċipazzjoni tagħhom. Ma nemminx, għalhekk, li jista’ jiġi konkluż ħafna mis-sempliċi fatt li ftehim jiġi konkluż bħala mħallat.

84.

Il-ftehimiet imħallta li l-Unjoni taderixxi magħhom bħala parti jistgħu jkunu differenti ħafna ( 73 ). Jistgħu jkunu bilaterali jew multilaterali, innegozjati bħala ftehimiet ġodda, jew ikunu eżistew qabel id-data li fiha l-Unjoni tkun kisbet kompetenza biex issir membru tagħhom. Iċ-ċirkustanzi madwar il-konklużjoni ta’ kull ftehim jistgħu jvarjaw individwalment. Ir-risposta għad-domanda dwar jekk l-Unjoni eżerċitatx il-kompetenza kondiviża tagħha hija partikolarment diffiċli fil-ftehimiet multilaterali li fihom l-Istati Membri kienu partijiet qabel ma l-Unjoni aderixxiet ma’ tali ftehim. Jekk il-Qorti tal-Ġustizzja għandhiex ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta ftehim imħallat ma jistax, għaldaqstant, fil-fehma tiegħi, jiġi ddeterminat minn qabel bħala regola ġenerali applikabbli għal kull ftehim.

85.

Il-Qorti tal-Ġustizzja għandha tevalwa ċ-ċirkustanzi madwar il-parteċipazzjoni tal-Unjoni fi ftehim partikolari sabiex jiġi konkluż jekk l-Unjoni eżerċitatx il-kompetenza kondiviża tagħha fir-rigward ta’ dispożizzjoni partikolari ta’ tali ftehim. Jekk dan kien il-każ, il-Qorti tal-Ġustizzja saret kompetenti sabiex tinterpreta tali dispożizzjoni tal-ftehim imħallat għall-finijiet tal-applikazzjoni tagħha fi ħdan l-ordinament ġuridiku tal-Unjoni.

86.

Huwa konċepibbli li l-Qorti tal-Ġustizzja ma tkunx kapaċi tiddeduċi mid-dokumenti preparatorji, il-proċedura li twassal għall-konklużjoni, il-formulazzjoni ta’ ftehim imħallat jew kwalunkwe ċirkustanza oħra rilevanti, li l-Unjoni kellha l-intenzjoni teżerċita wħud mill-kompetenzi kondiviżi tagħha billi taderixxi mal-ftehim inkwistjoni. Jiena tal-fehma li mbagħad hija jkollha tikkonkludi li, sabiex tosserva l-organizzazzjoni kostituzzjonali tal-kompetenzi, is-setgħat jibqgħu mal-Istati Membri. F’każ bħal dan, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha tiċħad il-ġurisdizzjoni. Hawn, madankollu, dan ma huwiex il-każ.

87.

Il-COTIF, inklużi r-Regoli Uniformi CUI, hija, kif ġie spjegat fil-bidu ta’ dawn il-konklużjonijiet, ftehim internazzjonali mħallat fil-qasam tat-trasport, li fir-rigward tiegħu t-Trattati jipprevedu li l-Unjoni tikkondividi l-kompetenza tagħha mal-Istati Membri. Il-kwistjonijiet kollha koperti mill-COTIF kienu jaqgħu taħt il-kompetenza, esklużiva jew kondiviża, tal-Unjoni, fil-mument meta l-Unjoni aderixxiet miegħu. Għalhekk ma hemm ebda qasam li fih l-Istati Membri għandhom kompetenza esklużiva.

88.

Ħamsa u għoxrin Stat Membru tal-Unjoni kienu partijiet fil-COTIF qabel ma l-Unjoni aderixxiet fl‑2011. Huwa ċar li l-Unjoni assumiet ir-responsabbiltà għal dawk il-partijiet tal-COTIF li fihom hija kellha kompetenza esterna esklużiva skont leġiżlazzjoni interna (permezz ta’ prelazzjoni) ( 74 ). Ġiet annessa lista ta’ atti leġiżlattivi tal-Unjoni mad-Dikjarazzjoni ( 75 ).

89.

Din id-dikjarazzjoni ma tistax, madankollu, tinftiehem bħala lista eżawrjenti tal-oqsma li fihom l-Unjoni eżerċitat il-kompetenza tagħha fl-adeżjoni mal-COTIF, peress li l-eżerċizzju tal-kompetenzi interni mill-Unjoni qiegħed jiżviluppa kontinwament ( 76 ). Konsegwentement hija ma tipprekludix interpretazzjoni li skontha l-Unjoni eżerċitat il-kompetenzi kondiviżi tagħha (għall-ewwel darba) bl-att innifsu ta’ Adeżjoni mal-COTIF.

90.

Ir-Regoli Uniformi CUI, bħala parti tal-COTIF, ikopru qasam tal-politika tat-trasport tal-Unjoni li ma kienx għadu (jew inkella kien biss marġinalment ( 77 )) irregolat internament. Ir-Regoli Uniformi CUI jikkonċernaw kuntratti għall-użu tal-infrastruttura ferrovjarja u r-responsabbiltà għad-danni tal-operatur jew tal-amministratur tan-network tal-ferrovija li jistgħu jirriżultaw matul dan l-użu.

91.

Bl-adeżjoni tagħha mar-Regoli Uniformi CUI bħala parti mill-COTIF, l-Unjoni eżerċitat il-kompetenza kondiviża tagħha fil-qasam tat-trasport u ostakolat lill-Istati Membri, permezz ta’ prelazzjoni, milli jirregolaw kuntratti għall-użu tal-infrastruttura ferrovjarja u r-responsabbiltà relattiva għad-danni fis-sitwazzjonijiet ta’ kuntratti intra-Unjoni? Jekk iva, il-Qorti tal-Ġustizzja għandha ġurisdizzjoni interpretattiva fuq id-dispożizzjonijiet rilevanti tar-Regoli Uniformi CUI.

92.

Ir-Regoli Uniformi CUI, billi jarmonizzaw il-konklużjoni ta’ kuntratti għall-użu tal-infrastruttura tan-network ferrovjarju u r-responsabbiltà tal-partijiet fit-trasport transkonfinali intra-Unjoni jistgħu jitqiesu li jikkontribwixxu għall-għanijiet tal-Unjoni dwar il-politika tat-trasport.

93.

Ir-regolazzjoni armonizzata tar-responsabbiltà telimina d-diverġenza fl-operat transkonfinali tat-trasport ferrovjarju, u għalhekk tikkontribwixxi għall-eliminazzjoni tal-ostakoli għall-funzjonament tajjeb tat-trasport transkonfinali, għan li ma jistax jintlaħaq faċilment jekk jitħalla għal leġiżlazzjoni diverġenti tal-Istati Membri. Azzjoni fil-livell tal-Unjoni tista’ għalhekk tkun iġġustifikata bħala li taqa’ taħt wieħed mill-għanijiet tal-politika tat-trasport u li tissodisfa l-prinċipju ta’ sussidjarjetà.

94.

L-Artikolu 2 tal-Ftehim ta’ Adeżjoni jaqra kif ġej: “Mingħajr preġudizzju għall-objettiv u l-iskop tal-Konvenzjoni biex tippromwovi, ittejjeb u tiffaċilita t-trasport internazzjonali bil-ferrovija u mingħajr preġudizzju għall-applikazzjoni sħiħa tagħha fir-rigward ta’ Partijiet Kontraenti oħra għall-Konvenzjoni, fir-relazzjonijiet reċiproċi tagħhom, il-Partijiet għall-Konvenzjoni li huma Stati Membri tal-Unjoni għandhom japplikaw ir-regoli tal-Unjoni u għalhekk m’għandhomx japplikaw ir-regoli li jirriżultaw minn dik il-Konvenzjoni ħlief sakemm ma jkunx hemm regola tal-Unjoni li tirregola s-suġġett partikolari kkonċernat” ( 78 ).

95.

Jiena ninterpreta l-Artikolu 2 tal-Ftehim ta’ Adeżjoni bħala espressjoni tar-rieda tal-Unjoni li tirregola r-responsabbiltà marbuta mal-eżekuzzjoni ta’ kuntratti għall-użu ta’ networks ferrovjarji fit-trasport transkonfinali intra-Unjoni bl-applikazzjoni tar-Regoli Uniformi CUI għal dawn ir-relazzjonijiet. Fi kliem ieħor, l-Unjoni ddeċidiet li tirregola r-responsabbiltà tal-amministratur tan-network billi taċċetta r-Regoli Uniformi CUI anki għal sitwazzjonijiet intra-Unjoni.

96.

Barra minn hekk, l-Anness II tad-Deċiżjoni 2013/103 ( 79 ) jispjega t-tifsira tal-frażi ssottolineata bil-mod segwenti: “Il-frażi ‘li tirregola s-suġġett partikolari kkonċernat’ għandha tinftiehem bħala li tapplika għall-każ speċifiku li jkun regolat minn dispożizzjoni tal-Konvenzjoni, inklużi l-appendiċi tagħha, u mhijiex regolata mil-leġiżlazzjoni tal-Unjoni Ewropea.”

97.

Il-formulazzjoni “ħlief sakemm ma jkunx hemm regola tal-Unjoni li tirregola s-suġġett partikolari kkonċernat” għandha fil-fehma tiegħi tiġi interpretata fis-sens li l-Unjoni għandha tuża l-COTIF bħala r-regoli tagħha li jirregolaw it-trasport intra-Unjoni. Għalhekk, l-Unjoni tapplika din il-konvenzjoni f’oqsma li hija għadha ma rregolatx internament, sabiex tirregola wkoll sitwazzjonijiet intra-Unjoni li fuqhom hija għandha kompetenza kondiviża.

98.

Din il-konvenzjoni tinkludi r-Regoli Uniformi CUI, li jfisser li l-Unjoni ddeċidiet li tapplika dawn ir-regoli għar-responsabbiltà tal-amministraturi tal-infrastruttura ferrovjarja f’sitwazzjonijiet intra-Unjoni. Fl-istess ħin, huwa ċar li b’din l-għażla, l-Unjoni ma pprekludietx lilha nnifisha milli temenda dawn ir-regoli fir-rigward tat-trasport intra-Unjoni. Għaldaqstant, ir-Regoli Uniformi CUI japplikaw għal relazzjonijiet intra-Unjoni biss jekk u sakemm ma jkunx hemm regoli differenti adottati mill-Unjoni. Iżda, sakemm jiġu adottati tali regoli, ir-Regoli Uniformi CUI jsiru dritt tal-Unjoni wkoll.

99.

Għal din ir-raġuni, jiena tal-fehma li l-Unjoni eżerċitat il-kompetenza tagħha fil-qasam tal-politika tat-trasport, li hija tikkondividi mal-Istati Membri tagħha, sabiex tapplika s-sistema ta’ responsabbiltà tal-amministraturi tal-infrastruttura ferrovjarja kif prevista mir-Regoli Uniformi CUI anki għal sitwazzjonijiet intra-Unjoni. Dan irriżulta fil-prelazzjoni tas-setgħat regolatorji tal-Istati Membri f’dan il-qasam. Il-Qorti tal-Ġustizzja għaldaqstant għandha ġurisdizzjoni sabiex tinterpreta r-Regoli Uniformi CUI.

100.

Permezz tat-tieni domanda tagħha, il-qorti nazzjonali tistaqsi jekk l-Artikolu 8(1)(b) tar-Regoli Uniformi CUI jinkludix l-ispejjeż sostnuti mit-trasportatur għall-kiri ta’ lokomottivi alternattivi matul il-perijodu tat-tiswija tal-lokomottivi bil-ħsara. Il-Qorti tal-Ġustizzja hija għaldaqstant mitluba tinterpreta l-kunċett ta’ dannu materjali skont din id-dispożizzjoni. Kif diġà ssemma fl-introduzzjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja għad ma kellhiex l-opportunità li tinterpreta r-Regoli Uniformi CUI.

101.

ÖBB‑Infrastruktur sostniet li l-ispejjeż tal-kiri ta’ lokomottivi alternattivi jirrappreżentaw dannu lill-assi ta’ Lokomotion iktar milli danni lil-lokomottivi nnifishom, u għalhekk għandhom jiġu distinti mill-ispejjeż relatati mad-dannu lil-lokomottivi nnifishom. Barra minn hekk, hija sostniet li l-istruttura tar-Regoli Uniformi CUI hija bbażata fuq ir-responsabbiltà mingħajr nuqqas tal-amministratur tal-infrastruttura ferrovjarja, li għandha tirriżulta f’interpretazzjoni restrittiva tal-portata tar-responsabbiltà li tinsab fl-Artikolu 8(1)(b) tar-Regoli Uniformi CUI. ÖBB‑Infrastruktur enfasizzat li, kuntrarjament għall-Artikolu 15 tar-Regoli Uniformi CUI ( 80 ), li jippermetti li jinqabżu l-limiti tar-responsabbiltà meta jiġi stabbilit in-nuqqas, ir-rekwiżit tar-responsabbiltà oġġettiva mill-Artikolu 8(1)(b) tar-Regoli Uniformi CUI jeħtieġ interpretazzjoni restrittiva tal-kunċett ta’ “dannu materjali”.

102.

Il-Kummissjoni qablet ma’ din l-interpretazzjoni, billi nnotat li l-istruttura tal-COTIF u r-Regoli Uniformi CUI jsostnu distinzjoni bejn id-dannu materjali u d-dannu pekunjarju, u huwa biss dak tal-ewwel li huwa kopert mill-Artikolu 8(1)(b) tar-Regoli Uniformi CUI.

103.

Lokomotion, għall-kuntrarju, sostniet li l-ispejjeż tal-kiri tal-lokomottivi alternattivi jagħmlu parti mill-ispejjeż li jirriżultaw minn dannu materjali skont l-Artikolu 8(1)(b) tar-Regoli Uniformi CUI, peress li jikkontribwixxu wkoll għar-restawr tal-lokomottivi fl-istat oriġinali tagħhom.

104.

Jiena ma naqbilx.

105.

Fl-interpretazzjoni ta’ dispożizzjoni ta’ trattat internazzjonali, il-Qorti tal-Ġustizzja preċedentement invokat ( 81 ) l-Artikolu 31 tal-Konvenzjoni ta’ Vjenna tat‑23 ta’ Mejju 1969 dwar il-Liġi tat-Trattati ( 82 ) u l-Artikolu 31 tal-Konvenzjoni ta’ Vjenna tal‑21 ta’ Marzu 1986, dwar il-Liġi tat-Trattati bejn Stati u Organizzazzjonijiet Internazzjonali, jew bejn Organizzazzjonijiet Internazzjonali ( 83 ), li jesprimu d-dritt internazzjonali konswetudinarju. Skont dawn id-dispożizzjonijiet, trattat għandu jiġi interpretat bona fide, skont is-sens ordinarju li għandu jingħata lit-termini fil-kuntest tagħhom, u fid-dawl tal-iskop u l-għan tiegħu ( 84 ).

106.

Fl-ewwel lok, u kuntrarjament għal dak sostnut minn Lokomotion, xejn fl-istruttura u l-kuntest tal-Artikolu 8(1) tar-Regoli Uniformi CUI ma jissuġġerixxi li l-għan tiegħu huwa r-restawr tas-sitwazzjoni oriġinali tal-operatur, inkluż it-tneħħija ta’ kull ostakolu għall-funzjonament regolari tal-attivitajiet kummerċjali tagħha kkawżat bid-dannu materjali.

107.

Pjuttost, l-Artikolu 8(1)(a) tar-Regoli Uniformi CUI jagħmel riferiment għat-telf jew dannu fiżiku (bħall-mewt, il-korriment jew kwalunkwe ħsara oħra fiżika jew mentali). Pereżempju, fil-każ ta’ korriment personali tal-persunal tal-operatur, ma jidhirlix li huwa koerenti ma’ din id-dispożizzjoni li trasportatur ikun jista’ jitlob spejjeż marbuta mal-impjegar ta’ persunal addizzjonali minħabba tali dannu.

108.

Bl-istess mod, l-ispejjeż ta’ tiswija sostnuti minn Lokomotion huma fil-fehma tiegħi dawk li għandhom jiġu kkumpensati skont l-Artikolu 8(1)(b) tar-Regoli Uniformi CUI. Il-kiri ta’ lokomottivi alternattivi ma jikkostitwixxix, fil-fehma tiegħi, telf jew dannu materjali, iżda huwa spiża addizzjonali li tirriżulta mill-intenzjoni ta’ Lokomotion li tkompli tipprovdi s-servizz tagħha mingħajr tfixkil.

109.

L-Artikolu 8(1)(c) tar-Regoli Uniformi CUI huwa l-unika dispożizzjoni li ssemmi l-ispejjeż pekunjarji (jiġifieri dawk lil hinn mid-danni konkreti lil bnedmin jew lil proprjetà) li t-trasportatur jista’ jittrasferixxi għall-amministratur tal-infrastruttura.

110.

Barra minn hekk, il-formulazzjoni tal-Artikolu 8(1)(b) tar-Regoli Uniformi CUI tistabbilixxi li l-amministratur (f’din il-kawża ÖBB‑Infrastruktur) “huwa responsabbli”, u għalhekk tipprevedi responsabbiltà (oġġettiva) mingħajr nuqqas. Jiena naqbel ma’ ÖBB‑Infrastruktur u l-Kummissjoni li r-responsabbiltà oġġettiva titlob interpretazzjoni restrittiva tal-kunċett ta’ “telf jew dannu materjali”.

111.

Finalment, nikkunsidra wkoll li l-Artikolu 8(4) tar-Regoli Uniformi CUI huwa rilevanti għal interpretazzjoni restrittiva tal-portata tar-responsabbiltà tal-amministratur skont l-Artikolu 8(1)(b) ta’ dawn ir-regoli. Speċifikament, din id-dispożizzjoni tippermetti li tiġi estiża l-portata tar-responsabbiltà tal-amministratur għat-“telf jew id-dannu kkawżat lit-trasportatur f’każ ta’ dewmien jew ta’ tfixkil tal-attivitajiet tiegħu” [traduzzjoni mhux uffiċjali]. Dan it-telf jew dannu għandu jiġi sostnut mit-trasportatur minħabba l-inkapaċità tiegħu li juża l-vettura mitlufa jew bil-ħsara f’ħin xieraq u b’mod regolari.

112.

Is-suġġeriment tiegħi ma huwiex li l-ispejjeż sostnuti minn Lokomotion jaqgħu taħt din id-dispożizzjoni, peress li l-operat tagħha ma ġarrabx, skont l-informazzjoni disponibbli, dewmien jew perturbazzjoni. Madankollu, l-ispejjeż li jistgħu jiġu kkumpensati barra mid-dannu materjali stess skont l-Artikolu 8(1)(b) tar-Regoli Uniformi CUI huma elenkati b’mod espliċitu fl-iskema ta’ dawn ir-regoli.

113.

L-Artikolu 8(1)(c) tar-Regoli Uniformi CUI, jagħmel riferiment għal “telf pekunjarju li jirriżulta mid-danni dovuti mit-trasportatur skont ir-Regoli Uniformi CIV [ ( 85 )] u r-Regoli Uniformi CIM” [traduzzjoni mhux uffiċjali] ( 86 ). It-telf pekunjarju li jista’ jiġi rkuprat skont responsabbiltà oġġettiva (mingħajr nuqqas) huwa dak li joriġina għat-trasportatur minħabba l-inkapaċità tiegħu li josserva l-obbligu ta’ trasport skont ir-Regoli Uniformi CIV u CIM. Dan it-telf pekunjarju jista’, għaldaqstant, jiġi ttrasferit lill-amministratur tal-infrastruttura.

114.

Jidhirli li din l-interpretazzjoni hija kompatibbli mar-Rapport ta’ Spjegazzjoni tar-Regoli Uniformi CUI ( 87 ), li jgħid li t-telf pekunjarju ma huwiex inkluż fl-Artikolu 8(1)(b) tar-Regoli Uniformi CUI.

115.

Huwa minnu li bil-kiri tal-lokomottivi alternattivi, huwa diffiċli li tiġi kkonċeputa sitwazzjoni fejn jirriżulta t-telf pekunjarju elenkat fl-Artikolu 8(1)(c) jew fl-Artikolu 8(4) tar-Regoli Uniformi CUI. Madankollu, dan ma jfissirx li telf bħal dan huwa kopert mill-Artikolu 8(1)(b) tar-Regoli Uniformi CUI.

116.

Jiena għaldaqstant tal-fehma li l-ispejjeż għall-kiri ta’ lokomottivi alternattivi ma jaqgħux taħt il-kunċett ta’ dannu materjali skont l-Artikolu 8(1)(b) tar-Regoli Uniformi CUI.

117.

Permezz tat-tielet domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk, fil-każ li l-Artikolu 8(1)(b) tar-regoli uniformi CUI ma jkunx applikabbli għall-ispejjeż sostnuti minn Lokomotion sabiex tissostitwixxi l-lokomottivi bil-ħsara, riferiment ġenerali fil-kuntratt tal-ABGB jikkostitwixxix teħid validu ta’ responsabbiltà ikbar minn dik li tinsab fir-Regoli Uniformi CUI skont l-Artikolu 4 u l-Artikolu 19(1) tagħhom.

118.

Din id-domanda teħtieġ li l-Qorti tal-Ġustizzja tiddeċiedi dwar il-bilanċ xieraq bejn il-libertà kuntrattwali u n-natura mandatorja tar-Regoli Uniformi CUI fil-qasam tar-responsabbiltà ( 88 ).

119.

Kif spjegat iktar ’il fuq, il-partijiet qablu li jinkludu t-TKĠ fil-kuntratt tagħhom dwar l-użu tal-infrastruttura ferrovjarja ( 89 ). Dawn jagħmlu riferiment għal numru ta’ sorsi, inkluż l-ABGB, li min-naħa tiegħu jipprevedi l-eżistenza ta’ nuqqas bħala rekwiżit tar-responsabbiltà minn naħa waħda, iżda jippermetti għal portata ta’ talbiet usa’, bħall-ispejjeż tal-kiri f’din il-kawża.

120.

F’dan il-kuntest, jista’ jiġi konkluż li l-partijiet, billi inkludew applikazzjoni sussidjarja tal-ABGB, ikkonkludew responsabbiltà ikbar kif jippermetti l-Artikolu 4 tar-Regoli Uniformi CUI?

121.

Fil-fehma tiegħi, ir-risposta għal din id-domanda hija iva.

122.

L-Artikolu 4 tar-Regoli Uniformi CUI jippermetti lill-partijiet jassumu responsabbiltà ikbar u obbligi iktar onerużi minn dawk previsti fir-Regoli Uniformi CUI.

123.

Qabel kollox, ma nikkunsidrax li din id-dispożizzjoni tobbliga li kemm il-bażi kif ukoll il-portata tar-responsabbiltà jkunu ikbar minn dak previst fir-Regoli Uniformi CUI. Pjuttost, ninterpreta l-Artikolu 4 tar-Regoli Uniformi CUI bħala li jipprovdi lill-partijiet il-libertà li jikkuntrattaw estensjoni tar-responsabbiltà.

124.

Din l-interpretazzjoni hija konformi mar-Rapport ta’ Spjegazzjoni dwar l-Artikolu 4 tar-Regoli Uniformi CUI, li jistabbilixxi li dan l-artikolu għandu l-għan li jippermetti lill-partijiet fil-kuntratt “jestendu r-responsabbiltà tagħhom” ( 90 ) [traduzzjoni mhux uffiċjali]. Ir-Rapport ta’ Spjegazzjoni ma jagħmel ebda distinzjoni bejn il-bażi u l-portata tar-responsabbiltà.

125.

Għaldaqstant, il-partijiet jistgħu jipprevedu fil-kuntratt l-estensjoni tar-responsabbiltà ta’ amministratur ta’ network għad-danni sostnuti mill-operatur bil-kiri ta’ lokomottivi alternattivi waqt it-tiswija ta’ dawk bil-ħsara. Bl-istess mod, tali responsabbiltà tista’ tkun ibbażata fuq nuqqas.

126.

ÖBB‑Infrastruktur ressqet l-argument li riferiment ġenerali għal diversi leġiżlazzjonijiet nazzjonali fit-TKĠ tagħhom jipprovdi lista ta’ eżempji, pjuttost milli lista eżawrjenti, u għalhekk jagħmluh wisq impreċiż biex jiġi kkunsidrat bħala deroga skont l-Artikolu 4 tar-Regoli Uniformi CUI. ÖBB‑Infrastruktur sostniet ukoll li t-TKĠ jagħmlu riferiment għal diversi leġiżlazzjonijiet nazzjonali li jistgħu jkunu applikabbli għas-sitwazzjoni inkwistjoni, li jwassal għalhekk għall-ħtieġa li jiġu applikati r-Regoli Uniformi CUI bħala l-uniku strument li jirregola r-responsabbiltà li tirriżulta mill-kuntratt.

127.

L-Artikolu 4 tar-Regoli Uniformi CUI ma jillimitax il-mod li bih il-partijiet jistgħu jikkuntrattaw ir-responsabbiltà iktar estiża. Xejn ma jissuġġerixxi li dan ma jistax jintlaħaq permezz ta’ għażla ġenerali tar-regoli ta’ sistema nazzjonali. Hija l-qorti nazzjonali li għandha tiddeċiedi jekk din kinitx fil-fatt ir-rieda tal-partijiet skont il-kuntratt.

128.

Din il-konklużjoni ma hijiex ikkontestata mill-Artikolu 19(1) tar-Regoli Uniformi CUI, li jipprevedi l-applikazzjoni mandatorja tar-Regoli Uniformi CUI għall-azzjonijiet l-oħra fir-rigward tar-responsabbiltà. Ir-Rapport ta’ Spjegazzjoni tal-Artikolu 19(1) tar-Regoli Uniformi CUI ( 91 ) jistabbilixxi li l-għan tiegħu huwa li “jipproteġi b’mod sħiħ is-sistema ta’ responsabbiltà […] billi jiġu limitati talbiet mhux kuntrattwali” [traduzzjoni mhux uffiċjali]. Madankollu, jiena nikkunsidra li t-tilwima fil-kawża prinċipali tikkonċerna talbiet kuntrattwali (estensjoni tar-responsabbiltà) stipulati skont dak li jippermetti l-Artikolu 4 tar-Regoli Uniformi CUI. Isegwi li l-Artikolu 19(1) tar-Regoli Uniformi CUI ma japplikax f’din il-kawża.

129.

Għalhekk, nikkunsidra li l-Qorti tal-Ġustizzja għandha tirrispondi għat-tielet domanda fis-sens li l-Artikolu 4 u l-Artikolu 19(1) tar-Regoli Uniformi CUI jippermettu lill-partijiet jikkuntrattaw estensjoni ta’ responsabbiltà permezz ta’ riferiment ġenerali għad-dritt nazzjonali. Tali estensjoni tista’ tipprevedi responsabbiltà ta’ portata ikbar, iżda, madankollu, hija suġġetta għall-prova tal-eżistenza ta’ nuqqas.

130.

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet preċedenti, nipproponi lill-Qorti tal‑Ġustizzja li tirrispondi għad-domandi preliminari magħmula mill-Oberster Gerichtshof (il-Qorti Suprema, l-Awstrija) kif ġej: