SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Id-Disa’ Awla)
2 ta’ April 2020 ( *1 )
“Rinviju għal deċiżjoni preliminari – Moviment liberu tal-ħaddiema – Regolament (UE) Nru 492/2011 – Ulied ta’ ħaddiema transkonfinali – Benefiċċji soċjali – Sistema ta’ rimbors tal-ispejjeż ta’ trasport skolastiku – Kundizzjoni ta’ residenza f’Land – Esklużjoni tat-tfal li jmorru l-iskola f’dan il-Land u li jirrisjedu fi Stat Membru differenti minn dak tal-istabbiliment skolastiku li jattendu – Esklużjoni taċ-ċittadini nazzjonali residenti fil-Länder l-oħra”
Fil-Kawża C‑830/18,
li għandha bħala suġġett talba għal deċiżjoni preliminari skont l-Artikolu 267 TFUE, imressqa mill-Oberverwaltungsgericht Rheinland-Pfalz (il-Qorti Amministrattiva Superjuri ta’ Rheinland-Pfalz, il-Ġermanja), permezz ta’ deċiżjoni tal-11 ta’ Diċembru 2018, li waslet fil-Qorti tal-Ġustizzja fit-28 ta’ Diċembru 2018, fil-proċedura
Landkreis Südliche Weinstraße
vs
PF et,
fil-preżenza ta’:
Vertreter des öffentlichen Interesses,
IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (Id-Disa’ Awla),
komposta minn S. Rodin, President tal-Awla, D. Šváby u N. Piçarra (Relatur), Imħallfin,
Avukat Ġenerali: M. Szpunar,
Reġistratur: A. Calot Escobar,
wara li rat il-proċedura bil-miktub,
wara li kkunsidrat l-osservazzjonijiet ippreżentati:
– |
għall-Kummissjoni Ewropea, minn C. Hödlmayr u B.-R. Killmann, bħala aġenti, |
wara li rat id-deċiżjoni, meħuda wara li nstema’ l-Avukat Ġenerali, li l-kawża tinqata’ mingħajr konklużjonijiet,
tagħti l-preżenti
Sentenza
1 |
It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-Artikolu 7(2) tar-Regolament (UE) Nru 492/2011 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-5 ta’ April 2011 dwar il-moviment liberu tal-ħaddiema fi ħdan l-Unjoni (ĠU 2011, L 141, p. 1). |
2 |
Din it-talba tressqet fil-kuntest ta’ kawża bejn PF u l-Landkreis Südliche Weinstraße (id-Distrett Amministrattiv ta’ Südliche Weinstraße) dwar it-teħid ta’ responsabbiltà, mil-Land, għall-ispejjeż tat-trasport skolastiku ta’ wlied ta’ ħaddiema transkonfinali. |
Il-kuntest ġuridiku
Id-dritt tal-Unjoni
3 |
Il-premessi 3 sa 5 tar-Regolament Nru 492/2011 jindikaw
|
4 |
L-Artikolu 7(1) u (2) ta’ dan ir-regolament jipprovdi: “1. Ħaddiem ċittadin ta’ xi Stat Membru ma jistax, fit-territorju ta’ Stat Membru ieħor, ikun trattat b’mod differenti minn ħaddiema nazzjonali minħabba ċ-ċittadinanza tiegħu fir-rigward ta’ kwalunkwe kondizzjoni tal-impjieg u tax-xogħol, partikolarment fir-rigward ta’ paga, tkeċċija u jekk hu jisfa’ mingħajr xogħol, ingaġġ mill-ġdid jew impjieg mill-ġdid. 2. Huwa għandu jgawdi l-istess vantaġġi soċjali u ta’ taxxa bħall-ħaddiema nazzjonali.” |
5 |
L-Artikolu 10 tal-imsemmi regolament jipprevedi: “It-tfal ta’ ċittadin ta’ Stat Membru li hu jew kien impjegat fit-territorju ta’ Stat Membru ieħor għandhom ikunu ammessi għall-korsijiet edukattivi ġenerali, ta’ apprendistat u ta’ taħriġ professjonali ta’ dak l-Istat taħt l-istess kondizzjonijiet bħal ċittadini ta’ dak l-Istat, jekk dawn it-tfal ikunu qegħdin jgħixu fit-territorju tiegħu. L-Istati Membri għandhom jinkoraġġixxu l-isforzi kollha biex dawn it-tfal ikunu jistgħu jattendu għal dawn il-korsijiet taħt l-aħjar kondizzjonijiet possibbli.” |
Id-dritt Ġermaniż
6 |
L-Artikolu 56(1) tar-Rheinland-pfälzisches Schulgesetz (il-Liġi dwar l-Organizzazzjoni tas-Sistema Skolastika tal-Land ta’ Rheinland-Pfalz), tat-30 ta’ Marzu 2004 (GVBl. RP 2004, p. 239), kif emendata fl-aħħar lok mill-Artikolu 10 tal-liġi tas-16 ta’ Frar 2016 (GVBl. RP 2016, p. 37), jipprovdi: “L-iskola hija obbligatorja għat-tfal, adolexxenti u adulti żgħar kollha li għandhom id-domiċilju jew ir-residenza abitwali tagħhom f’Rheinland-Pfalz; din id-dispożizzjoni hija mingħajr preġudizzju għad-dritt internazzjonali u għall-konvenzjonijiet internazzjonali.” |
7 |
L-Artikolu 69 ta’ din il-liġi, dwar is-servizz ta’ trasport skolastiku, jistabbilixxi: “(1) Huma l-Landkreise u l-ibliet li ma humiex marbuta ma’ Landkreis li għandhom jiżguraw, bħala missjoni obbligatorja li taqa’ taħt l-awtoamministrazzjoni ta’ dawn il-kollettivitajiet, it-trasport tal-istudenti ddomiċiljati f’Rheinland-Pfalz sal-iskejjel primarji u l-istabbilimenti tal-edukazzjoni speċjalizzata li jinsabu fit-territorju tagħhom, meta ma jistax raġonevolment jiġi mistenni minn dawn l-istudenti li jmorru hemm mingħajr ma jużaw mezz ta’ trasport. Din id-dispożizzjoni tapplika wkoll għat-trasport tal-istudenti: 1. Sal-eqreb stabbiliment ta’ edukazzjoni sekondarja […] Jekk l-istabbiliment iffrekwentat ikun jinsab barra mit-territorju ta’ Rheinland-Pfalz, il-Landkreis jew il-belt li ma hijiex affiljata ma’ Landkreis li fit-territorju tiegħu jew tagħha jkun domiċiljat l-istudent għandhom jieħdu r-responsabbiltà tal-ispejjeż tat-trasport. (2) Ma jistax raġonevolment jiġi mistenni li student imur fl-istabbiliment li huwa jiffrekwenta mingħajr ma jaqbad mezz ta’ trasport jekk il-vjaġġ ikun partikolarment perikoluż jew jekk il-vjaġġ bil-mixi l-iktar qasir, li ma jkunx ta’ perikolu partikolari, bejn id-domiċilju tiegħu u l-iskola primarja jew l-istabbiliment ta’ edukazzjoni sekondarja […] li huwa jiffrekwenta, ikun iktar, fl-ewwel każ, minn żewġ kilometri, jew, fit-tieni każ, minn erba’ kilometri. […] (3) Jekk l-istabbiliment iffrekwentat ma jkunx l-eqreb stabbiliment skolastiku fis-sens [tal-punt 1 tat-tieni sentenza] tal-paragrafu 1, iktar ’il fuq, l-ispejjeż tat-trasport jitħallsu biss sal-ammont li jitħallas għat-trasport tal-istudent sal-eqreb stabbiliment. Sabiex jiġi ddeterminat l-eqreb stabbiliment skolastiku, għandhom jittieħdu inkunsiderazzjoni biss l-istabbilimenti li joffru t-tagħlim tal-ewwel lingwa ħajja barranija magħżula. […] (4) Il-missjoni titwettaq bi prijorità permezz tat-teħid ta’ responsabbiltà għall-ispejjeż tat-trasport għall-użu ta’ mezzi ta’ trasport pubbliċi. Jekk in-netwerk ta’ trasport pubbliku ma toffrix konnessjoni li l-istudent jista’ raġonevolment jintalab li jieħu, għandu normalment jiġi stabbilit servizz ta’ trasport skolastiku permezz tax-xarabank. It-teħid ta’ responsabbiltà għall-ispejjeż marbuta mal-użu ta’ kull mezz ta’ trasport ieħor huwa dovut biss sal-ammont li jkun sostnut skont l-ewwel sentenza iktar ’il fuq.” |
8 |
L-Artikolu 5(1) tar-Rhland-pfälzisches Landesgesetz über den öffentlichen Personennahverkehr (il-Liġi dwar it-Trasport Pubbliku Urban u Interurban tal-Land ta’ Rheinland-Pfalz), tas-17 ta’ Novembru 1995 (GVBl. RP 1995, p. 450), kif emendata fl-aħħar lok mill-Artikolu 12 tal-liġi tat-22 ta’ Diċembru 2015 (GVBl. RP 2015, p. 516), jipprovdi: “L-organizzazzjoni tat-trasport pubbliku urban u interurban, fis-sens tal-Artikolu 1(2)(1) iktar ’il fuq, hija missjoni li taqa’ fuq il-Landkreise u fuq l-ibliet mhux marbuta ma’ Landkreis. Din hija missjoni fakultattiva li taqa’ taħt l-awto-amministrazzjoni ta’ dawn il-kollettivitajiet, li huma jħallsu sal-limitu tal-kapaċità finanzjarja tagħhom. […]” |
Il-kawża prinċipali u d-domandi preliminari
9 |
PF, li għandu nazzjonalità Ġermaniża, jirrisjedi fi Franza mal-ġenituri tiegħu, li huma wkoll ta’ nazzjonalità Ġermaniża. Huwa jattendi skola ta’ tagħlim sekondarju fil-Landkreis Südliche Weinstraße tal-Land ta’ Rheinland-Pfalz, fil-Ġermanja. Il-post tax-xogħol ta’ ommu jinsab ukoll fil-Ġermanja. |
10 |
L-ispejjeż tat-trasport skolastiku ta’ PF jitħallsu mil-Landkreis fejn dan kien imur l-iskola sas-sena skolastika 2014–2015. Madankollu, għas-sena 2015–2016, il-Landkreis innotifika, permezz ta’ avviż tas-16 ta’ Ġunju 2015, li l-ispejjeż tat-trasport skolastiku ta’ PF ma kinux ser jitħallsu iktar, skont id-dispożizzjonijiet legali fis-seħħ f’Rheinland-Pfalz. Din il-leġiżlazzjoni tipprevedi fil-fatt li l-Landkreis hija obbligata torganizza t-trasport skolastiku biss għal studenti residenti f’dan il-Land. |
11 |
PF ressaq ilment kontra d-deċiżjoni tal-Landkreis li ġie miċħud. Sussegwentement huwa ppreżenta rikors kontra din id-deċiżjoni ta’ ċaħda quddiem il-Verwaltungsgericht Neustadt an der Weinstraße (il-Qorti Amministrattiva ta’ Neustadt fuq Weinstraße, il-Ġermanja). Din tal-aħħar laqgħet ir-rikors minħabba li PF, bħala wild ta’ ħaddiem transkonfinali, kellu d-dritt li jibbenefika mit-teħid ta’ responsabbiltà għall-ispejjeż tat-trasport skolastiku tiegħu, skont l-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 492/2011. |
12 |
Il-Landkreis appella minn din is-sentenza quddiem il-qorti tar-rinviju, l-Oberverwaltungsgericht Rheinland-Pfalz (il-Qorti Amministrattiva Superjuri ta’ Rheinland-Pfalz, il-Ġermanja). Din tixtieq tkun taf, f’dan il-kuntest, jekk dispożizzjoni bħall-punt 1 tat-tieni subparagrafu tal-Artikolu 69(1) tal-Liġi dwar l-organizzazzjoni tas-sistema skolastika tal-Land ta’ Rheinland-Pfalz tiksirx l-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 492/2011. |
13 |
Il-qorti tar-rinviju tqis, fil-fatt, li din l-aħħar dispożizzjoni hija applikabbli għall-kawża mressqa quddiemha. Minn naħa, din tqis li t-teħid ta’ responsabbiltà għall-ispejjeż tat-trasport skolastiku inkwistjoni fil-kawża prinċipali jikkostitwixxi vantaġġ soċjali, fis-sens tal-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 492/2011. Min-naħa l-oħra, hija tfakkar li, skont is-sentenza tat-12 ta’ Mejju 1998, Martínez Sala (C‑85/96, EU:C:1998:217, punt 25), huma kkonċernati l-vantaġġi kollha li, marbuta jew le ma’ kuntratt ta’ impjieg, ġeneralment jingħataw lill-ħaddiema nazzjonali, minħabba l-kwalità oġġettiva tagħhom ta’ ħaddiem jew minħabba s-sempliċi fatt tar-residenza tagħhom fit-territorju nazzjonali, u li l-estensjoni tagħhom għall-ħaddiema ċittadini ta’ Stati Membri oħra tidher li hija ta’ natura li tiffaċilita l-mobbiltà tagħhom. |
14 |
Il-qorti tar-rinviju tistaqsi madankollu jekk il-miżura nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali twassalx għal diskriminazzjoni indiretta kontra l-ħaddiema migranti, fis-sens tal-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 492/2011. |
15 |
F’dan ir-rigward, hija tenfasizza, b’mod partikolari, li, fil-kawżi li fihom il-Qorti tal-Ġustizzja kellha tiddeċiedi dwarhom, il-kundizzjoni ta’ residenza kienet testendi għat-territorju kollu tal-Istat Membru kkonċernat. Issa, fil-kawża prinċipali, peress li l-kundizzjoni ta’ residenza hija limitata għal parti mit-territorju Ġermaniż, il-miżura nazzjonali teskludi kważi esklużivament lit-tfal ta’ ħaddiema ddomiċiljati f’dan l-Istat Membru mill-vantaġġ tal-benefiċċju soċjali inkwistjoni fil-kawża prinċipali, filwaqt li huwa kkonċernat biss numru limitat ta’ wlied ta’ ħaddiema migranti. |
16 |
Madankollu, kieku din il-miżura nazzjonali kellha titqies bħala indirettament diskriminatorja, il-qorti tar-rinviju tistaqsi jekk l-imsemmija miżura nazzjonali tistax tiġi ġġustifikata minn raġuni imperattiva ta’ interess ġenerali, f’dan il-każ, il-ħtieġa li tiġi żgurata l-organizzazzjoni effikaċi tas-sistema skolastika. Dan l-għan leġittimu jaqa’ taħt l-obbligu skolastiku, li għandu l-għan li jiggarantixxi d-dritt għall-edukazzjoni stabbilit fl-Artikolu 26 tad-Dikjarazzjoni Universali tad-Drittijiet tal-Bniedem, adottata mill-Assemblea Ġenerali tan-Nazzjonijiet Uniti fl-10 ta’ Diċembru 1948, u fl-Artikolu 14 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea. |
17 |
Il-qorti tar-rinviju tippreċiża li teżisti rabta inseparabbli bejn l-organizzazzjoni tas-sistema skolastika u t-territorju, li tippermetti li tiġi ġġustifikata l-kundizzjoni ta’ residenza prevista mil-leġiżlazzjoni nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali. F’dan ir-rigward, hija tirreferi għall-Artikolu 10 tar-Regolament Nru 492/2011, li jissuġġetta d-dritt li jiġu segwiti korsijiet ta’ tagħlim ġenerali għal kundizzjoni ta’ residenza fl-Istat Membru, kif ikkonstatat il-Qorti tal-Ġustizzja fis-sentenza tat-13 ta’ Ġunju 2013, Hadj Ahmed (C‑45/12, EU:C:2013:390, punt 31). |
18 |
Barra minn hekk, il-qorti tar-rinviju tindika li huwa diffiċli li jiġi implimentat l-abbandun ta’ tali kundizzjoni ta’ residenza. Fil-fatt ikun delikat, fir-rigward ta’ student residenti fi Stat Membru differenti minn dak tal-istabbiliment skolastiku li jattendi, li jiġi ddeterminat l-istabbiliment skolastiku l-iktar viċin sabiex jiġi kkalkolat l-ammont tal-ispejjeż tat-trasport skolastiku li għandu jiġi rrimborsat. |
19 |
F’dawn il-kundizzjonijiet, l-Oberverwaltungsgericht Rheinland-Pfalz (il-Qorti Amministrattiva Superjuri ta’ Rheinland-Pfalz) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri u tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domandi preliminari li ġejjin:
Jekk l-ewwel domanda tingħata risposta fl-affermattiv:
|
Fuq l-ewwel domanda preliminari
20 |
Permezz tal-ewwel domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 492/2011 għandux jiġi interpretat fis-sens li tikkostitwixxi miżura indirettament diskriminatorja leġiżlazzjoni nazzjonali li tissuġġetta t-teħid ta’ responsabbiltà għat-trasport skolastiku minn Land għal kundizzjoni ta’ residenza fit-territorju ta’ dan il-Land. |
21 |
Sabiex tingħata risposta għal din id-domanda, fl-ewwel lok, għandu jiġi ppreċiżat, minn naħa, li kull ċittadin tal-Unjoni, indipendentement mill-post ta’ residenza u min-nazzjonalità tiegħu, li jagħmel użu mid-dritt għall-moviment liberu tal-ħaddiema u li jeżerċita attività professjonali fi Stat Membru differenti minn dak tar-residenza tiegħu, jaqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-Artikolu 45 TFUE, dispożizzjoni li r-Regolament Nru 492/2011 huwa intiż li jikkonkretizza (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-21 ta’ Frar 2006, Ritter-Coulais, C‑152/03, EU:C:2006:123, punt 31). |
22 |
Għalhekk, ċittadin ta’ Stat Membru li, filwaqt li jżomm l-impjieg tiegħu f’dan l-Istat, jittrasferixxi d-domiċilju tiegħu lejn Stat Membru ieħor, jaqa’ fil-kamp ta’ applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet tat-Trattat FUE dwar il-moviment liberu tal-ħaddiema u, għaldaqstant, tar-Regolament Nru 492/2011 (ara, f’dan is-sens, fir-rigward tar-Regolament tal-Kunsill (KEE) Nru 1612/68 tal-15 ta’ Ottubru 1968 dwar il-libertà tal-moviment għall-ħaddiema fi ħdan il-Komunità (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 5, Vol. 1, p. 15) imħassar u ssostitwit bir-Regolament Nru 492/2011, is-sentenza tat-18 ta’ Lulju 2007, Hartmann, C‑212/05, EU:C:2007:437, punt 19). |
23 |
Min-naħa l-oħra, għandu jitfakkar li dan ir-regolament huwa ta’ benefiċċju għall-ħaddiema transkonfinali, hekk kif jirriżulta mill-premessi 4 u 5 tal-imsemmi regolament, li jipprovdu li d-dritt tal-ħaddiema kollha tal-Istati Membri li jeżerċitaw l-attività tal-għażla tagħhom ġewwa l-Unjoni għandu jiġi rrikonoxxut mingħajr distinzjoni għall-ħaddiema “permanenti”, staġjonali, transkonfinali jew li jeżerċitaw l-attività tagħhom fl-okkażjoni ta’ provvista ta’ servizzi. Bl-istess mod, l-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 492/2011, li jirriproduċi b’mod identiku t-test tal-Artikolu 7 tar-Regolament Nru 1612/68, jirreferi, mingħajr riżerva, għall-“ħaddiem ċittadin ta’ xi Stat Membru” (sentenzi tas-27 ta’ Novembru 1997, Meints, C‑57/96, EU:C:1997:564, punt 50 u tat-18 ta’ Lulju 2007, Geven, C‑213/05, EU:C:2007:438, punt 15). |
24 |
Barra minn hekk, mill-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li ċittadin ta’ Stat Membru li, filwaqt li żamm l-impjieg tiegħu f’dan l-Istat, ikun ittrasferixxa d-domiċilju tiegħu fi Stat Membru ieħor u jkun eżerċita, minn dak iż-żmien, l-attività professjonali tiegħu bħala ħaddiem transkonfinali jista’ jinvoka l-istatus ta’ “ħaddiem migrant”, fis-sens tar-Regolament Nru 492/2011 (ara, fir-rigward tar-Regolament Nru 1612/68, imħassar u ssostitwit bir-Regolament Nru 492/2011, is-sentenza tat-18 ta’ Lulju 2007, Hartmann, C‑212/05, EU:C:2007:437, punt 20). |
25 |
F’dan il-każ, il-kawża prinċipali tikkonċerna lil ċittadin Ġermaniż li jaħdem fil-Ġermanja iżda li jirrisjedi fi Franza. L-element ta’ rabta mad-dritt tal-Unjoni huwa, konsegwentement, ir-residenza ta’ dan il-ħaddiem fi Stat Membru li ma huwiex dak li tiegħu huwa ċittadin. Peress li l-imsemmi ħaddiem eżerċita l-libertà ta’ moviment tiegħu, huwa għalhekk intitolat li jinvoka, kontra l-Istat Membru li tiegħu għandu n-nazzjonalità, ir-Regolament Nru 492/2011 li huwa intiż li jimplimenta l-moviment liberu tal-ħaddiema fi ħdan l-Unjoni, u b’mod partikolari l-Artikolu 7(2) ta’ dan ir-regolament. |
26 |
Fit-tieni lok, għandu jiġi indikat li l-membri tal-familja ta’ ħaddiem migrant huma benefiċjarji indiretti tal-ugwaljanza fit-trattament mogħtija lil dan tal-aħħar mill-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 492/2011 (ara, fir-rigward tal-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 1612/68, li sar l-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 492/2011, is-sentenza tal-20 ta’ Ġunju 2013, Giersch et, C‑20/12, EU:C:2013:411, punt 40). |
27 |
Fir-rigward tal-kunċett ta’ vantaġġ soċjali msemmi fl-Artikolu 7(2) ta’ dan ir-regolament, dan jinkludi l-vantaġġi kollha li huma marbuta jew le ma’ kuntratt ta’ impjieg, ġeneralment irrikonoxxuti lill-ħaddiema nazzjonali mis-sempliċi fatt tar-residenza tagħhom fit-territorju nazzjonali, u li l-estensjoni tagħhom għall-ħaddiema ċittadini ta’ Stati Membri oħra tidher tali li tiffaċilita l-mobbiltà tagħhom (ara, b’mod partikolari, is-sentenzi tat-12 ta’ Mejju 1998, Martínez Sala, C‑85/96, EU:C:1998:217, punt 25, u tal-20 ta’ Ġunju 2013, Giersch et, C‑20/12, EU:C:2013:411, punt 38). |
28 |
Minn dan isegwi li t-teħid ta’ responsabbiltà għat-trasport skolastiku ta’ membru tal-familja jikkostitwixxi vantaġġ soċjali fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni. |
29 |
Fit-tielet lok, għandu jitfakkar li l-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 492/2011 jikkostitwixxi espressjoni partikolari, fil-qasam speċifiku tal-għoti ta’ vantaġġi soċjali, tal-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament stabbilit fl-Artikolu 45 TFUE u għandu jiġi interpretat bl-istess mod bħal din id-dispożizzjoni tal-aħħar (sentenza tal-10 ta’ Ottubru 2019, Krah, C‑703/17, EU:C:2019:850, punt 21; ara wkoll, fir-rigward tal-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 1612/68, li sar l-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 492/2011, is-sentenza tal-20 ta’ Ġunju 2013, Giersch et, C‑20/12, EU:C:2013:411, punt 35). |
30 |
Dan il-prinċipju ta’ ugwaljanza fit-trattament jipprojbixxi mhux biss id-diskriminazzjoni ċara, ibbażata fuq in-nazzjonalità, iżda wkoll kull forma moħbija ta’ diskriminazzjoni li, bl-applikazzjoni ta’ kriterji oħra ta’ distinzjoni, fil-fatt twassal għall-istess riżultat (sentenza tal-10 ta’ Ottubru 2019, Krah, C‑703/17, EU:C:2019:850, punt 23; ara wkoll, fir-rigward tal-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 1612/68, li sar l-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 492/2011, is-sentenza tal-20 ta’ Ġunju 2013, Giersch et, C‑20/12, EU:C:2013:411, punt 41 kif ukoll il-ġurisprudenza ċċitata). |
31 |
Għalhekk, kundizzjoni ta’ residenza fit-territorju nazzjonali imposta minn leġiżlazzjoni nazzjonali sabiex wieħed jibbenefika minn allowance għall-edukazzjoni tikkostitwixxi diskriminazzjoni indiretta peress li tista’, min-natura tagħha stess, taffettwa iktar lill-ħaddiema migranti milli lill-ħaddiema nazzjonali u peress li, konsegwentement, tirriskja li tisfavorixxi b’mod iktar partikolari lil tal-ewwel (ara, fir-rigward tar-Regolament Nru 1612/68, imħassar u ssostitwit bir-Regolament Nru 492/2011, is-sentenza tat-18 ta’ Lulju 2007, Hartmann, C‑212/05, EU:C:2007:437, punti 28 sa 31). |
32 |
Minn dan jirriżulta li l-miżura nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali, sa fejn tissuġġetta r-rimbors tal-ispejjeż ta’ trasport skolastiku għal kundizzjoni ta’ residenza fil-Land, tista’, min-natura tagħha stess, tiżvantaġġa b’mod iktar partikolari lill-ħaddiema transkonfinali li jirrisjedu fi Stat Membru ieħor. Għaldaqstant, din tikkostitwixxi diskriminazzjoni indiretta, ipprojbita mill-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 492/2011. |
33 |
Tali konklużjoni ma tistax tiġi kkontestata mill-fatt li l-ħaddiema nazzjonali, li jirrisjedu fil-Länder l-oħra, iġarrbu wkoll din il-miżura nazzjonali. |
34 |
Fil-fatt, minn naħa, għandu jitfakkar li ladarba jiġi stabbilit li l-leġiżlazzjoni nazzjonali tista’, min-natura tagħha stess, taffettwa iktar lill-ħaddiema transkonfinali milli lill-ħaddiema nazzjonali, huwa irrilevanti, għall-finijiet tal-klassifikazzjoni ta’ diskriminazzjoni indiretta, li l-miżura nazzjonali taffettwa, jekk ikun il-każ, kemm liċ-ċittadini nazzjonali li ma jkunux jistgħu josservaw tali kriterju kif ukoll lill-ħaddiema transkonfinali. Fil-fatt, sabiex miżura tkun tista’ tiġi kklassifikata bħala indirettament diskriminatorja, ma huwiex neċessarju li jkollha l-effett li tiffavorixxi liċ-ċittadini nazzjonali kollha jew li ma tiffavorixxix biss lill-ħaddiema transkonfinali bl-esklużjoni ta’ dawk nazzjonali (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tat-13 ta’ Marzu 2019, Gemeinsamer Betriebsrat EurothermenResort Bad Schallerbach, C‑437/17, EU:C:2019:193, punti 31 u 32; ara wkoll, fir-rigward tar-Regolament Nru 1612/68, imħassar u ssostitwit bir-Regolament Nru 492/2011, is-sentenza tal-20 ta’ Ġunju 2013, Giersch et, C‑20/12, EU:C:2013:411, punt 45). |
35 |
Min-naħa l-oħra, peress li d-diskriminazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali toriġina minn kundizzjoni ta’ residenza f’parti mit-territorju ta’ Stat Membru u mhux minn kundizzjoni ta’ nazzjonalità, ma huwiex importanti, sabiex tiġi ddeterminata l-eżistenza ta’ diskriminazzjoni kif iddefinita fil-punti 30 u 31 ta’ din is-sentenza, li l-ħaddiema nazzjonali li jirrisjedu f’Land ieħor, jinsabu wkoll iddiskriminati minn din il-kundizzjoni ta’ residenza. Is-sitwazzjoni tagħhom taqa’, jekk ikun il-każ, taħt il-kunċett ta’ diskriminazzjoni inversa u ma titteħidx inkunsiderazzjoni mid-dritt tal-Unjoni (ara, f’dan is-sens, id-digriet tad-19 ta’ Ġunju 2008, Kurt, C‑104/08, mhux ippubblikat, EU:C:2008:357, punti 22 u 23). |
36 |
Fi kwalunkwe każ, tali miżura nazzjonali tikkostitwixxi ostakolu għall-moviment liberu tal-ħaddiema, ipprojbit mill-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 492/2011, sa fejn, anki jekk applikabbli mingħajr distinzjoni, hija tista’ tostakola jew tiddiswadi lil ċittadin ta’ Stat Membru milli jitlaq mill-Istat ta’ oriġini tiegħu sabiex jeżerċita d-dritt għall-moviment liberu tiegħu (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-15 ta’ Diċembru 1995, Bosman, C‑415/93, EU:C:1995:463, punt 96). |
37 |
Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, ir-risposta għall-ewwel domanda preliminari li saret għandha tkun li l-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 492/2011 għandu jiġi interpretat fis-sens li leġiżlazzjoni nazzjonali li tissuġġetta t-teħid ta’ responsabbiltà għat-trasport skolastiku minn Land għal kundizzjoni ta’ residenza fit-territorju ta’ dan il-Land tikkostitwixxi diskriminazzjoni indiretta, sa fejn din tista’, min-natura tagħha stess, taffettwa iktar lill-ħaddiema transkonfinali milli lill-ħaddiema nazzjonali. |
Fuq it-tieni domanda preliminari
38 |
Permezz tat-tieni domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk l-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 492/2011 għandux jiġi interpretat fis-sens li n-neċessità li tiġi żgurata l-organizzazzjoni effikaċi tas-sistema skolastika tikkostitwixxi raġuni imperattiva ta’ interess ġenerali li tista’ tiġġustifika miżura nazzjonali kklassifikata bħala diskriminazzjoni indiretta. |
39 |
Għandu jitfakkar li, bħala prinċipju, diskriminazzjoni indiretta hija pprojbita, sakemm ma tkunx oġġettivament iġġustifikata. Għal dan, din għandha, minn naħa, tkun xierqa sabiex tiggarantixxi t-twettiq ta’ għan leġittimu u, min-naħa l-oħra, ma tmurx lil hinn minn dak li huwa neċessarju sabiex jintlaħaq dan l-għan (sentenzi tal-20 ta’ Ġunju 2013, Giersch et, C‑20/12, EU:C:2013:411, punt 46, u tal-10 ta’ Lulju 2019, Aubriet, C‑410/18, EU:C:2019:582, punt 29). |
40 |
F’dan ir-rigward, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li azzjoni mibdija minn Stat Membru sabiex jiżgura livell għoli ta’ taħriġ tal-popolazzjoni residenti tiegħu għandha għan leġittimu li jista’ jiġġustifika diskriminazzjoni indiretta u li t-tkomplija ta’ edukazzjoni ogħla tikkostitwixxi għan ta’ interess ġenerali rrikonoxxut fil-livell tal-Unjoni (sentenzi tal-20 ta’ Ġunju 2013, Giersch et, C‑20/12, EU:C:2013:411, punt 53, u tal-10 ta’ Lulju 2019, Aubriet, C‑410/18, EU:C:2019:582, punt 31). |
41 |
Minn dan jirriżulta li l-għan imsemmi mill-qorti tar-rinviju f’din il-kawża, jiġifieri l-organizzazzjoni effikaċi tas-sistema skolastika, sa fejn tirrigwarda d-dritt għall-edukazzjoni ggarantit fl-Artikolu 14 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali, jista’ jikkostitwixxi għan leġittimu, fis-sens tal-ġurisprudenza mfakkra fil-punt 39 ta’ din is-sentenza. |
42 |
Madankollu, għandu jiġi kkonstatat li, minn naħa, għalkemm id-dispożizzjonijiet nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali jaqgħu fil-kuntest ta’ liġi dwar l-organizzazzjoni tas-sistema skolastika tal-Land ta’ Rheinland-Pfalz, dawn jirrigwardaw esklużivament l-organizzazzjoni tat-trasport skolastiku f’dan il-Land. Min-naħa l-oħra, il-fatt stess li l-Artikolu 69 tal-Liġi dwar l-organizzazzjoni tas-sistema skolastika tal-Land ta’ Rheinland-Pfalz jipprevedi li, jekk l-istabbiliment iffrekwentat ikun jinsab barra mit-territorju ta’ dan il-Land, l-ispejjeż tat-trasport jitħallsu mil-Landkreis jew mill-belt mhux marbuta ma’ Landkreis li fit-territorju tiegħu jew tagħha l-istudent huwa residenti, juri li l-organizzazzjoni tat-trasport skolastiku fil-livell tal-Land u l-organizzazzjoni tas-sistema skolastika fi ħdan dan il-Land ma humiex neċessarjament marbuta flimkien. |
43 |
Għaldaqstant, kif tosserva l-Kummissjoni Ewropea, id-dispożizzjonijiet nazzjonali inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma għandhomx rabta suffiċjentement stretta mal-organizzazzjoni tas-sistema skolastika sabiex ikun jista’ jitqies li dawn id-dispożizzjonijiet isegwu tali għan leġittimu. |
44 |
Fi kwalunkwe każ, il-kundizzjoni ta’ residenza invokata kontra l-partijiet fil-kawża prinċipali ma tistax titqies li hija indispensabbli għall-ippjanar u għall-organizzazzjoni tat-trasport skolastiku, peress li kif tindika l-qorti tar-rinviju, jistgħu jiġu kkunsidrati miżuri oħra. B’mod partikolari, għall-kalkolu tal-ammont tal-ispejjeż tat-trasport skolastiku li għandu jiġi rrimborsat, jista’ jittieħed inkunsiderazzjoni, bħala residenza tal-istudent, “il-punt fejn il-vjaġġ kif itir l-għasfur bejn il-post ta’ residenza reali u l-eqreb stabbiliment edukattiv jaqbeż il-fruntiera”. |
45 |
F’dan ir-rigward, għandu jiġi enfasizzat li l-fatt, imsemmi mill-qorti tar-rinviju, li tali miżuri alternattivi jkunu iktar delikati sabiex jiġu implimentati mill-awtoritajiet nazzjonali ma huwiex biżżejjed sabiex waħdu jiġġustifika l-ksur ta’ libertà fundamentali ggarantita mit-Trattat FUE (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas-26 ta’ Mejju 2016, Kohll u Kohll-Schlesser, C‑300/15, EU:C:2016:361, punt 59) u, għalhekk, biex jiġġustifika ostaklu fir-rigward tal-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 492/2011. |
46 |
Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, ir-risposta għat-tieni domanda preliminari li saret għandha tkun li l-Artikolu 7(2) tar-Regolament Nru 492/2011 għandu jiġi interpretat fis-sens li d-diffikultajiet prattiċi marbuta mal-organizzazzjoni effikaċi tat-trasport skolastiku fi ħdan Land ma jikkostitwixxux raġuni imperattiva ta’ interess ġenerali li tista’ tiġġustifika miżura nazzjonali kklassifikata bħala diskriminazzjoni indiretta. |
Fuq l-ispejjeż
47 |
Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, minbarra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura. |
Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (Id-Disa’ Awla) taqta’ u tiddeċiedi: |
|
|
Firem |
( *1 ) Lingwa tal-kawża: il-Ġermaniż.