Éilliú a chomhrac san earnáil phríobháideach

PRÍOMHPHOINTÍ

Rialacha íosta a bhunú maidir leis an sainmhíniú ar éilliú san earnáil phríobháideach

• Ceanglaítear ar Bhallstáit AE pionós a ghearradh ar ghníomhaíochtaí a dhéantar d’aon ghnó mar chuid de ghníomhaíochtaí gnó.
  • Éilliú gníomhach ("breab a thabhairt"). Déanann duine buntáiste míchuí d’aon chineál a ghealladh, a thairiscint nó a thabhairt, go díreach nó trí idirghabhálaí, chun tairbhe an duine sin nó tríú páirtí, do dhuine a stiúrann eintiteas de chuid na hearnála príobháidí nó a oibríonn dó in aon cháil, chun go ndéanfaidh an duine sin aon ghníomh ar sárú dualgais é nó go staonfaidh sé ó aon ghníomh den sórt sin a dhéanamh⁴.
  • Éilliú gníomhach ("breab a ghlacadh"). Iarrann nó faigheann duine éigin, go díreach nó trí idirghabhála, buntáiste míchuí de chineál ar bith, nó glacann sé nó sí leis an ngeallúint go dtabharfar buntáiste dá leithéid dó nó di, dó féin nó di féin nó do thríú páirtí, agus iad in aon cháil ag stiúradh nó eintiteas na hearnála príobháidí nó ag obair dó, chun gníomh ar bith a dhéanamh nó staonadh ó ghníomh a dhéanamh lena sárófaí a dhualgas nó a dualgas.
• Baineann an méid thuas le gníomhaíochtaí gnó laistigh d’eintitis brabúsacha nó neamhbhrabúsacha. Nuair a glacadh leis, bhí an raon feidhme teoranta don iompar lena mbaineann, nó a bhféadfaí baint a bheith aige, le saobhadh iomaíochta i ndáil le ceannach earraí nó seirbhísí tráchtála. Níl an teorainn sin bailí a thuilleadh, toisc go raibh teorainneacha bailí ar feadh cúig bliana ón 22 Iúil 2005 ar aghaidh, nuair a dhéanann Ballstáit a theastaigh uathu an teorainn sin a chur i bhfeidhm dearbhuithe do Chomhairle an Aontais Eorpaigh. Bhí ar bhallstáit AE an dóigh a raibh siad chun gníomhú tráth a glacadh an cinneadh a dhearbhú don Chomhairle. Roimh an 22 Iúil 2010, bhí ar an gComhairle dearbhuithe arna ndéanamh ag tíortha AE i ndáil leis na teorainneacha a athbhreithniú.

Dliteanas na ndaoine dlítheanacha

• Is é is aidhm leis an gcinneadh seo, ní amháin daoine nádúrtha, amhail fostaithe, a chur faoi dhliteanas, ach daoine dlítheanacha, amhail gnóthais, a chur faoi dhliteanas chomh maith.
• D’fhéadfaí daoine dlítheanacha a chur faoi dhliteanas i leith cionta a bhaineann le héilliú arna ndéanamh ar mhaithe leo ag daoine nádúrtha ag gníomhú ina aonar nó ina haonar nó a bhfuil príomhphost aige nó aici laistigh de dhuine dlítheanach ar bhonn an méid seo a leanas:
  • cumhacht ionadaíochta an duine dhlítheanaigh;
  • údarás chun cinntí a dhéanamh thar ceann an duine dhlítheanaigh;
  • údarás chun smacht a fheidhmiú laistigh den duine dlítheanach.

Pionóis agus smachtbhannaí eile

• Ní mór do na Ballstáit a áirithiú go bhfuil na gníomhartha dá dtagraítear inphionóis le pionóis choiriúla éifeachtacha, chomhréireacha agus athchomhairleacha.
• Orthu seo áirítear pionós uasta aon go trí bliana príosúnachta ar a laghad. Mar shampla, má dhéantar cóir as an iompar i mBallstát le príosúnacht suas le bliain amháin, agus i mBallstát eile, le príosúnacht ar feadh dhá bhliain, comhlíonann an dá chás na critéir arna leagan amach leis an gcinneadh réimse seo. Féadfaidh Ballstáit chomh maith tairseacha níos airde a chur i bhfeidhm le haghaidh an uastéarma príosúnachta.
• D’fhéadfaí an ceart chun dul i mbun gníomhaíochtaí gnó a chur ar fionraí ar bhonn sealadach.
• Ní mór cóir a dhéanamh as gríosú chun ceann de na gníomhartha atá leagtha amach thuas a dhéanamh nó chun cabhrú nó neartú le hiompar dá leithéid chomh maith.
• Ní foláir nó go n–áireofaí fíneálacha coiriúla nó neamhchoiriúla le pionóis do dhaoine dlítheanacha. Lena chois sin, féadfaidh na Ballstáit breathnú ar eisiamh ó theidlíocht sochar poiblí nó ó chúnamh a fháil, dícháiliú sealadach nó buan ó chleachtas gníomhaíochtaí tráchtála, etc.

Dlínse

Beidh an dlínse ag gach Ballstát i gcás go mbaineann an méid seo a leanas leis an gcion:

• rinneadh é laistigh dá gcríoch;
• rinne duine dá náisiúnaigh é;
• rinneadh é ar mhaithe le duine dlítheanach a bhfuil a phríomhoifig nó a príomhoifig laistigh dá chríoch.

Baineann an cinneadh le Giobráltar freisin.

Tá tionchar ar an gcinneadh ag breithiúnas Chúirt Bhreithiúnais an Aontais Eorpaigh i gCás C-176/03 i ndáil le dáileadh cumhachtaí i gcúrsaí coiriúla idir an Coimisiún Eorpach agus an Chomhairle.

Rialacha níos láidre chun troid in éadan an éillithe a beartaíodh

I mí na Bealtaine 2023, chuir an Coimisiún pacáiste nach bhfuil éillithe acu i láthair. Áirítear an méid seo a leanas sa phacáiste:

• teachtaireacht ina ndéantar athbhreithniú ar an reachtaíocht reatha agus ar an mbeartas sa réimse;
• togra le haghaidh treorach maidir le comhrac i gcoinne an éillithe a dhéanfadh cionta éillithe a chomhrac agus maidir le sainmhínithe agus pionóis a chomhchuibhiú ar fud AE; nuair a ghlacfar í, chuirfí é sin in ionad Chinneadh Réime 2003/568/CGB; agus
• córas smachtbhannaí tiomnaithe molta chun gníomhartha tromchúiseacha éillithe ar fud an domhain a chomhrac, atá deartha chun comhlánú a dhéanamh ar bhosca an chomhbheartais eachtraigh agus slándála maidir le bearta sriantacha (smachtbhannaí).