An Ionstraim Eorpach Chomharsanachta (2014–2020)

ACHOIMRE AR:

Rialachán (AE) Uimh. 232/2014 lena mbunaítear Ionstraim Eorpach Chomharsanachta

CAD IS AIDHM LEIS AN RIALACHÁN?

• Bunaítear leis an Ionstraim Eorpach Chomharsanachta (IEC).
• Is é is aidhm don IEC limistéar rathúnais chomhroinnte agus dea-chomharsanúlachta a chruthú idir Ballstáit an Aontais Eorpaigh (AE) agus tíortha comhpháirtíochta tríd an méid seo a leanas a dhéanamh:
  • cearta an duine, an smacht reachta, daonlathas inbhuanaithe agus rannpháirtíocht na saoránach a chur chun cinn;
  • fás inbhuanaithe agus cuimsitheach agus forbairt eacnamaíoch, shóisialta agus chríochach, lena n-áirítear lánpháirtiú forásach i margadh inmheánach an Aontais;
  • soghluaisteacht agus teagmhálacha idirphearsanta, lena n-áirítear malartú mac léinn;
  • trí lánpháirtíocht réigiúnach, lena n-áirítear cláir um chomhar trasteorann (CTT).
• Beidh meas ar chearta an duine, an daonlathas agus an dea-rialachasina gcritéir thábhachtacha, critéir a mbeidh tionchar acu ar na cistí a dháilfear ar thíortha comhpháirtíochta.
• Ós rud é nach bhfuil Rialachán (AE) Uimh. 232/2014 i bhfeidhm a thuilleadh ón 31 Nollaig 2020, leagtar síos rialacha sonracha anois i rialachán ar leithligh, Rialachán (AE) 2022/2192, maidir le cur chun feidhme leanúnach na gclár comhair ar chuir ionsaí míleata na Rúise i gcoinne na hÚcráine agus phaindéim COVID-19 isteach ar a gcur chun feidhme.

PRÍOMHPHOINTÍ

• Cuireann an ENI formhór an mhaoinithe ar fáil do na 16 thír chomhpháirtíochta a chumhdaítear le beartas comharsanachta na hEorpa, a ndearnadh athbhreithniú air in 2015 chun freagairt do na dúshláin nua a bhaineann le comharsanacht atá ag athrú agus atá bunaithe ar dhifreáil, ar chomhúinéireacht agus ar sholúbthacht.
• Féachtar leis an ionstraim airgeadais seo caidreamh le tairbhithe a fheabhsú trí bhíthin clár déthaobhach, iltíortha agus clár CTT.

Tíortha comhpháirtíochta

Is iad tairbhithe ENI an Ailgéir, an Airméin, an Asarbaiseáin, an Éigipt, an tSeoirsia, Iosrael, an Iordáin, an Liobáin, an Libia, an Mholdóiv, Maracó, an Phalaistín*, an tSiria, an Túinéis agus an Úcráin.

Tá comhar trasteorann agus trasnáisiúnta leis an Rúis (nach tír chomhpháirtíochta é ach a bhí incháilithe do thionscadail chomhair réigiúnaigh) agus tá an Bhealarúis ar fionraí ó mhí an Mhárta 2022, tar éis ionsaí míleata na Rúise i gcoinne na hÚcráine.

Tacaíonn an IEC freisin le straitéisí réigiúnacha agus macrairéigiúnacha a chur chun feidhme (maidir le sineirge na Mara Duibhe).

Cur chuige maidir le tacaíocht

• Leis an IEC, déanfar idirdhealú idir leibhéil tacaíochta trí chúnamh a chur in oiriúint do riachtanais agus do dhul chun cinn na dtíortha comhpháirtíochta.
• Tacaíocht AE:
  • atá bunaithe ar chur chuige dreasacht-bhunaithe (ar a dtugtar tuilleadh breise tuilleadh) chun tacaíocht níos mó a cheadú do chomhpháirtithe a chuireann daonlathas inbhuanaithe chun feidhme i ndáiríre;
  • dírítear ar chláir um chomhar trasteorann idir na Ballstáit agus na tíortha comhpháirtíochta;
  • féachann sé le naisc a neartú idir saoránaigh an Aontais agus na dtíortha comhpháirtíochta trí rannpháirtíocht i gcláir inmheánacha an Aontais amhail Fís 2020 agus Erasmus+ a chumasú.
• Spreagann an IEC eagraíochtaí saoránach agus údaráis áitiúla freisin chun páirt a ghlacadh in ullmhú, i gcur chun feidhme agus i bhfaireachán na tacaíochta ón AE. Úsáidtear comhphleanáil leis na Ballstáit chun comhordú an Aontais a fheabhsú agus chun tosaíochtaí coiteanna a shainaithint agus a fhorbairt.
• Féadfaidh tíortha AE tairbhe a bhaint as an méid seo a leanas chomh maith:
  • nascadh, ionstraim de chuid an Aontais lena spreagtar saineolas a chomhroinnt trí chomhar institiúideach idir riaracháin phoiblí na mBallstát agus iad siúd i dtíortha is tairbhithe nó i dtíortha comhpháirtíochta; agus
  • TAIEX (Cúnamh Teicniúil agus Malartú Faisnéise), ionstraim eile lena gcuirtear cúnamh gearrthéarmach ar fáil do thíortha comhpháirtíochta a sholáthraíonn saineolas maidir le dlíthe an Aontais a ionchorprú ina ndlí náisiúnta, agus maidir lena gcur i bhfeidhm agus lena bhforfheidhmiú ina dhiaidh sin.

Buiséad agus cur chunfeidhme

• Is é €15.433 billiún buiséad an IEC do 2014-2020.
• Tá na príomhrialacha agus na príomhnósanna imeachta maidir le cur chun feidhme an chláir sin ar fáil i Rialachán (AE) Uimh. 236/2014 maidir le maoiniú faoi ionstraimí seachtracha airgeadais AE.
• Ghlac an Coimisiún Eorpach gníomh cur chun feidhme (Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) Uimh. 897/2014) lena leagtar síos rialacha sonracha maidir le cur chun feidhme na gclár CTT a mhaoinítear faoin IEC. Cumhdaítear leis gnéithe a bhaineann le cláir, amhail:
  • ullmhúchán
  • ábhar
  • glacadh
  • coigeartuithe agus athbhreithniú
  • comhaontuithe maoinithe
  • modhanna cur chun feidhme
  • cómhaoiniú agus ranníocaíochtaí comhchineáil
  • tréimhse forghníomhaithe
  • struchtúir chláir agus
  • córais bhainistíochta agus rialaithe.
• Ghlac an Coimisiún sa bhliain 2020 Rialachán (AE) 2020/879 lena leasaítear Rialachán (AE) Uimh. 897/2014 chun na rialacha cur chun feidhme le haghaidh clár CTT arna maoiniú ag IEC a ailíniú le bearta sonracha mar fhreagairt don phaindéim COVID-19. Is amhlaidh atá ionas go mbeidh cláir CTT den sórt sin in ann freagairt do na riachtanais atá ag teacht chun cinn go tapa ar bhealach solúbtha agus éifeachtach maidir leis na hearnálacha is mó atá buailte, amhail cúram sláinte, gnólachtaí — lena n-áirítear fiontair bheaga agus mheánmhéide — agus margadh an tsaothair, agus téarnamh socheacnamaíoch a chothú i réimsí na gclár. I measc nithe eile, luaitear an méid seo a leanas sa rialachán leasaitheach:
  • nach mbeidh feidhm ag an riail chómhaoinithe maidir leis an ranníocaíocht AE i ndáil leis an gcaiteachas a thabhófar agus a íocfar faoi mar a áirítear igcuntais bhliantúla na gclár é don bhliain chuntasaíochta dar túsan 1 Iúil 2020 agus darcríoch an 30 Meitheamh 2021;
  • go gcuirtear síneadh leis an spriocdháta ón 31 Nollaig 2021 le haghaidh síniú na gconarthaí go léir seachas na mórthionscadail bhonneagairatá tugtha i gcrích cheana féin go dtí an 31 Nollaig 2022;
  • ní féidir a bheith ag súil go dtiocfaidh deireadh le gníomhaíochtaí tionscadail arna maoiniú ag na cláir an 31 Nollaig 2022 — cuirtear síneadh leis an spriocdháta sin go dtí an 31 Nollaig 2023;
  • maidir leis an mbliain chuntasaíochta idir an 1 Iúil 2019 agus an 30 Meitheamh 2020, féadfaidh údaráis iniúchta leas a bhaint as modh samplála neamhstaidrimh;
  • féadfar roghnú na dtionscadal a dhéanamh trí dhámhachtain gan glao ar thograí i gcásanna eisceachtúla agus le húdar cuí i gcomhthéacs na paindéime COVID-19;
  • ba cheart na céimeanna den nós imeachta atá le glacadh ag an gCoimisiún a ghiorrú gan cur faoi bhráid an Choimisiúin an iarratais tionscadail iomláin a éileamh do mheasúnú an tionscadail;
  • ceadaítear go heisceachtúil incháilitheacht an chaiteachais lena gcothaítear cumais freagartha géarchéime i gcomhthéacs na paindéime COVID-19 amhail ón 1 Feabhra 2020;
  • chun comhsheasmhacht a áirithiú idir na rialacha faoi Rialachán (AE) Uimh. 1303/2013 maidir le Cistí Struchtúracha agus Comhtháthaithe an Aontais (féach achoimre) agus Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) Uimh. 897/2014, déantar cur chun feidhme an dá chineál clár um chomhar trasteorann a ailíniú — cuirtear síneadh bliana 1 le tréimhse fhorghníomhaithe na gclár, go dtí an 31 Nollaig 2025.

Aghaidh a thabhairt ar shuaitheadh i gcur chun feidhme an chláir

Chun aghaidh a thabhairt ar shuaitheadh i gcur chun feidhme an chláir mar thoradh ar thionchair ionradh na Rúise ar an Úcráin agus ar phaindéim COVID-19, tá sé mar aidhm le Rialachán (AE) 2022/2192 an méid seo a leanas a dhéanamh:

• úsáid acmhainní ENI ag na Ballstáit agus ag na réigiúin a éascú chun tacú le bearta chun aghaidh a thabhairt ar dhúshláin imirce mar thoradh ar an ionsaí míleata a rinne an Rúis;
• díolúine ó na rialacha cómhaoinithe is infheidhme faoi láthair a cheadú chun an tsolúbthacht is gá a sholáthar chun acmhainní infheistíochta atá ann cheana a shlógadh chun aghaidh a thabhairt ar an suaitheadh sin; agus
• deimhneacht dhlíthiúil a éascú do ghnéithe eile nach mór d’údaráis na gclár aghaidh a thabhairt orthu.

Ceadaítear leis an rialachán an méid seo a leanas, mar shampla:

• 100% de chómhaoiniú ón Aontas ar chláir CTT-I le haghaidh na mblianta cuntasaíochta dar tús an 1 Iúil 2021, an 1 Iúil 2022 agus an 1 Iúil 2023 — rud a chiallaíonn nach mbeadh gá le cómhaoiniú náisiúnta a thuilleadh;
• incháilitheacht chúlghabhálach a dheonú do thús ionraidh na Rúise le haghaidh tionscadail a thugann aghaidh ar dhúshláin imirce faoi chláir CTT-ENI;
• díolúine eisceachtúil ón oibleagáid go mbeadh tairbhí amháin ar a laghad ó thír chomhpháirtíochta ag gach tionscadal agus go mbeadh fíorthionchar agus tairbhí trasteorann nó trasnáisiúnta ag na gníomhaíochtaí uile;
• gníomhaíochtaí na n-údarás bainistíochta clár chun dlús a chur leis na hathruithe is gá ar thionscadail a formheasadh cheana agus a leath bealaigh trína gcur chun feidhme, lena n-áirítear mórthionscadail bhonneagair.

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME AN RIALACHÁIN?

Tá sé i bhfeidhm ón 01 Eanáir 2014.

CÚLRA

Le haghaidh tuilleadh faisnéise, féach:

• Beartas comharsanachta na hEorpa (Seirbhís Gníomhaíochta Seachtraí an Aontais Eorpaigh)
• TAIEX agus Nascadh (an Coimisiún Eorpach)
• Beartas réigiúnach (an tAontas Eorpach).

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Rialachán (AE) Uimh. 232/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 11 Márta 2014 lena mbunaítear Ionstraim Eorpach Chomharsanachta (IO L 77, 15.3.2014, lgh. 27–43).

DOICIMÉID GHAOLMHARA

Rialachán (AE) 2022/2192 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 9 Samhain 2022 lena leagtar síos forálacha sonracha le haghaidh na gclár comhair 2014-2020 a fhaigheann tacaíocht ón Ionstraim Eorpach um Chomharsanacht agus faoi sprioc an chomhair chríochaigh Eorpaigh, tar éis chur isteach ar chur chun feidhme an chláir (IO L 292, 11.11.2022, lgh. 1–11).

Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) 2020/879 ón gCoimisiún an 23 Meitheamh 2020 lena leasaítear Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) Uimh. 897/2014 a mhéid a bhaineann le forálacha sonracha chun na forálacha maidir le cur chun feidhme na gclár um chomhar trasteorann a mhaoinítear faoin Ionstraim Eorpach um Chomharsanacht a ailíniú le bearta sonracha mar fhreagairt ar phaindéim COVID-19 (IO L 203, 26.6.2020, lgh. 59–62).

Rialachán Cur Chun Feidhme (AE) Uimh. 897/2014 ón gCoimisiún an 18 Lúnasa 2014 lena leagtar síos forálacha sonracha maidir le cur chun feidhme clár um chomhar trasteorann a mhaoinítear faoi Rialachán (AE) Uimh. 232/2014 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle lena mbunaítear Ionstraim Eorpach Chomharsanachta (IO L 244, 19.8.2014, lgh. 12–54).

Rinneadh leasuithe comhleanúnachaar Rialachán (AE) Uimh. 897/2014 a chorprú sa bhuntéacs. Níl de luach ar an leagan comhdhlúite seo ach luach doiciméadach amháin.

Nuashonraithe 30.03.2023