Buiséad AE — An Córas Luathbhraite agus Luatheisiaimh (EDES)

ACHOIMRE AR:

Rialachán (AE, Euratom) 2015/1929 — an córas luathbhraite agus luatheisiaimh chun bainistíocht fhónta airgeadais a chinntiú.

CAD IS AIDHM LEIS AN RIALACHÁN?

Leasaítear leis bunrialacha airgeadais AE agus bunaítear leis córas luathbhraite agus luatheisiaimh, arna oibriú ag an gCoimisiún Eorpach, chun leasanna airgeadais AE a chosaint i gcoinne oibreoirí eacnamaíocha (i.e. gnólachtaí, cuideachtaí agus eagraíochtaí neamhthráchtála) neamhiontaofa.

PRÍOMHPHOINTÍ

• Is é is aidhm leis an gcóras an méid seo a leanas a chinntiú:
  • luathbhraith rioscaí a chuireann leasanna airgeadais AE faoi bhagairt;
  • eisiamh oibreora eacnamaíoch ó chistí AE a fháil;
  • pionós airgeadais a ghearradh ar oibreoirí eacnamaíocha a bhriseann rialacha AE.
• Ní mór don Choimisiún nó d’údarás conarthach eile oibreoirí eacnamaíocha a eisiamh ó chistí AE a fháil trí, mar shampla, nósanna imeachta deontais nó soláthair AE le haghaidh:
  • a bheith féimheach, faoi réir nósanna imeachta dócmhainneachta nó má tá a ngníomhaíochtaí gnó curtha ar fionraí;
  • neamhíoc cánacha nó ranníocaíochtaí slándála sóisialta;
  • mí-iompar gairmiúil tromchúiseach, amhail sárú a dhéanamh ar chearta maoine intleachtúla nó dul isteach i gcomhaontú le hoibreoirí eile chun iomaíocht a shaobhadh;
  • calaois, éillitheacht, rannpháirtíocht in eagraíocht choiriúil, sciúradh airgid, cionta a bhaineann le sceimhlitheoireacht, saothar leanaí agus gáinneáil ar dhaoine;
  • sárú tromchúiseach ar chonradh nó mírialtacht.
• Chun oibriú comhleanúnach an chórais a chinntiú, déantar na cinntí maidir le heisiaimh agus pionóis airgeadais ar bhonn mholadh ó phainéal neamhspleách. Soláthraíonn an painéal réamhaicmiú faoin dlí d’uireasa breithiúnas deiridh nó cinneadh riaracháin deiridh agus i gcásanna a bhaineann le sárú tromchúiseach ar chonradh.
• Tá cinntí maidir le cibé acu oibreoirí eacnamaíocha a eisiamh nó pionóis a ghearradh orthu bunaithe ar:
  • fíricí ó iniúchtaí nó ó imscrúduithe arna ndéanamh ag Cúirt Iniúchóirí na hEorpa, oifig frithchalaoise AE nó seiceálacha agus rialuithe inmheánacha;
  • breithiúnais agus cinntí riaracháin deiridh agus neamhdheiridh;
  • cinntí ón mBanc Ceannais Eorpach, ón mBanc Eorpach Infheistíochta, ón gCiste Eorpach Infheistíochta nó ó eagraíochtaí idirnáisiúnta;
  • cinntí ón gCoimisiún maidir le rialacha iomaíochta AE.
• Bunaítear aon chinneadh maidir leis an bpionós ar:
  • prionsabal na comhréireachta;
  • tromchúise an cháis;
  • an tionchar ar airgead agus íomhá AE;
  • an tréimhse ón iompar ábhartha, an fad a mhair sé agus a athdhéanamh;
  • rún nó méid na faillí;
  • imthosca maolaitheacha, amhail an méid ar chomhoibrigh an t-oibreoir eacnamaíoch.
• D’fhéadfadh sé nach n-eisiafaí oibreoirí eacnamaíocha ó pháirt a ghlacadh sa nós imeachta soláthair má:
  • tá bearta ceartaitheacha déanta acu, ag taispeáint a n-iontaofachta dá réir sin;
  • tá gá le leanúnachas seirbhíse a chinntiú ar feadh tréimhse teoranta;
  • bheadh eisiamh neamhréireach.
• Is féidir le pionóis airgeadais bheith idir 2 % agus 10 % de mhéid iomlán an chonartha agus is féidir le tréimhse an eisiaimh a bheith idir 3 agus 5 bliana.
• Cuirtear an fhaisnéis a bhaineann le córas luathbhraite agus luatheisiaimh isteach i mbunachar sonraí láraithe de chuid an Choimisiúin.
• Cinneann an Coimisiún, nó an t-údarás conarthach ábhartha, an ngearrfar nó nach ngearrfar pionós airgeadais as calaois nó míghníomhartha ar bith.

CÉN UAIR ATÁ TOSACH FEIDHME AN RIALACHÁIN?

Tá sé i bhfeidhm ón 1 Eanáir 2016.

CÚLRA

Tá an Córas Luathbhraite agus Luatheisiaimh (EDES) ceaptha chun leasanna airgeadais AE a chosaint agus chun bainistíocht fhónta airgeadais a chinntiú. Cuireadh in ionad an Chórais Réamhrabhaidh agus an Bhunachair Sonraí Lárnaigh maidir le hEisiamh a bhí ann roimhe seo é ó 1 Eanáir 2016.

Bunaíodh é le Rialachán (AE, Euratom) 2015/1929 lenar leasaíodh Rialachán Airgeadais AE.

Chun tuilleadh faisnéise a fháil, féach:

• “Leasanna AE a chosaint” ar shuíomh gréasáin an Choimisiúin Eorpaigh

PRÍOMHDHOICIMÉAD

Rialachán (AE, Euratom) 2015/1929 ó Pharlaimint na hEorpa agus ón gComhairle an 28 Deireadh Fómhair 2015 lena leasaítear Rialachán (AE, Euratom) Uimh. 966/2012 maidir leis na rialacha airgeadais is infheidhme maidir le buiséad ginearálta an Aontais (IO L 286, 30.10.2015, lgh. 1-29)

Nuashonraithe 05.10.2016