Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) — κανόνες έρευνας
ΣΥΝΟΨΗ ΤΩΝ ΑΚΟΛΟΥΘΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ:
Κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 σχετικά με τις έρευνες που πραγματοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF)
Κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2223 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 όσον αφορά τη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και την αποτελεσματικότητα των ερευνών της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ;
Ο σκοπός του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 είναι ο εξής:
- να ενισχυθεί η ανεξαρτησία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF), η οποία ιδρύθηκε δυνάμει της απόφασης 1999/352/ΕΚ, ΕΚΑΧ, Ευρατόμ για την καταπολέμηση της απάτης, της διαφθοράς και κάθε άλλης παράνομης δραστηριότητας που μπορεί να θίξει τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ*·
- να καταστήσει αποτελεσματικότερες τις έρευνες της OLAF·
- να βελτιώσει τη συνεργασία μεταξύ των διάφορων θεσμικών και λοιπών οργάνων·
- να ενισχύσει τα δικαιώματα των ατόμων που καλύπτονται από τις έρευνες.
Μέσω του τροποποιητικού κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2223 επιδιώκονται τα εξής:
- η προσαρμογή της λειτουργίας της OLAF λόγω της θέσπισης της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, η οποία συστάθηκε δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1939 (βλέπε σύνοψη) για τη διασφάλιση της μέγιστης συμπληρωματικότητας και
- η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των ερευνητικών καθηκόντων της OLAF όσον αφορά ορισμένα ειδικά θέματα στα οποία περιλαμβάνονται τα εξής:
- νέοι κανόνες για τη διενέργεια επιτόπιων ελέγχων και εξακριβώσεων
- πρόσβαση σε στοιχεία τραπεζικών λογαριασμών
- θέσπιση ελεγκτή διαδικαστικών εγγυήσεων
- πρόσβαση στην τελική έκθεση από το ενδιαφερόμενο πρόσωπο
- ενίσχυση του ρόλου των υπηρεσιών των χωρών της ΕΕ για τον συντονισμό της καταπολέμησης της απάτης και
- νέοι κανόνες για τη βελτίωση της συνέχειας των ερευνών.
ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ
Η OLAF:
- διενεργεί εσωτερικές και εξωτερικές έρευνες·
- συνδράμει την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ως προς την αμοιβαία συνεργασία, την ανταλλαγή πληροφοριών, τη συμπληρωματικότητα και την αποφυγή της αλληλεπικάλυψης ενεργειών·
- βοηθά τις χώρες της ΕΕ στην οργάνωση στενής συνεργασίας μεταξύ των αρχών τους για την καταπολέμηση της απάτης·
- αναπτύσσει τις πολιτικές της ΕΕ για την καταπολέμηση της απάτης ως υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής·
- συμβάλλει στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη στρατηγικών καταπολέμησης της απάτης και της διαφθοράς για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ·
- προάγει και συντονίζει τις ανταλλαγές επιχειρησιακής εμπειρίας και βέλτιστων διαδικαστικών πρακτικών·
- συμμετέχει, εφόσον απαιτείται, σε κοινές ομάδες ερευνών·
- στηρίζει κοινές εθνικές δράσεις καταπολέμησης της απάτης.
Εσωτερικές έρευνες
Η OLAF:
- διενεργεί διοικητικές έρευνες εντός των θεσμικών και λοιπών οργάνων και οργανισμών της ΕΕ, καθώς και στις εγκαταστάσεις οικονομικών φορέων*·
- έχει άμεση πρόσβαση, χωρίς προειδοποίηση, σε όλες τις σχετικές πληροφορίες και δεδομένα που αφορούν την ερευνώμενη υπόθεση·
- δύναται να ζητήσει προφορικές και γραπτές πληροφορίες από τους υπαλλήλους, το λοιπό προσωπικό και τους διευθυντές οργανισμών·
- ενημερώνει τα θεσμικά και λοιπά όργανα και τους οργανισμούς εάν μια έρευνα αφορά τους εργαζομένους τους και διαβουλεύεται μαζί τους, εφόσον απαιτείται, για την αναγκαιότητα λήψης προληπτικών διοικητικών μέτρων με σκοπό την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ.
Με τον τροποποιητικό κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2223 δίνεται στην OLAF η δυνατότητα να έχει πρόσβαση, κατά τη διάρκεια των ερευνών της, σε ιδιόκτητες συσκευές για σκοπούς εργασίας, εάν η OLAF έχει βάσιμους λόγους να υποπτεύεται ότι το περιεχόμενό τους ενδέχεται να αφορά την έρευνα. Η πρόσβαση βασίζεται στους εσωτερικούς κανόνες που θεσπίζει κάθε ενδιαφερόμενο θεσμικό ή άλλο όργανο ή οργανισμός για το προσωπικό και τα μέλη του.
Εξωτερικές έρευνες
Η OLAF:
- διενεργεί επιτόπιους ελέγχους και εξακριβώσεις και άλλες ερευνητικές δραστηριότητες στις χώρες της ΕΕ, σε χώρες εκτός ΕΕ, σε εγκαταστάσεις διεθνών οργανισμών και σε οικονομικούς φορείς, σύμφωνα με τους κανόνες που προβλέπονται στους κανονισμούς (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 και (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96, καθώς και με τους όρους των συμφωνιών συνεργασίας και αμοιβαίας συνδρομής·
- δύναται να διαβιβάζει στις αρμόδιες εθνικές αρχές των χωρών της ΕΕ πληροφορίες σχετικά με απάτη, διαφθορά ή κάθε άλλη παράνομη δραστηριότητα εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ, ώστε να μπορέσουν να προβούν στις κατάλληλες ενέργειες.
Δυνάμει του τροποποιητικού κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2223, στις εξωτερικές έρευνες, η πρόσβαση σε ιδιόκτητες συσκευές που χρησιμοποιούνται για σκοπούς εργασίας θα πραγματοποιείται υπό τους ίδιους όρους και στην ίδια έκταση που ισχύουν για τις εθνικές αρχές της εκάστοτε χώρας.
Διαδικασία έρευνας
Ο γενικός διευθυντής της OLAF:
- αποφασίζει, εάν υπάρχουν επαρκείς υπόνοιες, την έναρξη εξωτερικής ή εσωτερικής έρευνας, είτε ιδία πρωτοβουλία, είτε μετά από αίτηση θεσμικού ή αλλού οργάνου ή οργανισμού της ΕΕ ή χώρας της ΕΕ·
- μπορεί να διαβιβάσει τυχόν σχετικές πληροφορίες στο θεσμικό ή άλλο όργανο ή οργανισμό της ΕΕ ή στην ενδιαφερόμενη χώρα της ΕΕ εάν ο γενικός διευθυντής αποφασίσει να μην κινήσει έρευνα·
- διευθύνει τις έρευνες βάσει γραπτών οδηγιών, εφόσον απαιτείται·
- ενημερώνει την επιτροπή εποπτείας εάν κάποια έρευνα δεν μπορεί να κλείσει εντός 12 μηνών από την έναρξή της και εν συνεχεία, κάθε 6 μήνες·
- διαβιβάζει στις εθνικές δικαστικές αρχές οποιαδήποτε πληροφορία απέκτησε κατά τη διάρκεια εσωτερικών ερευνών που εμπίπτει στην αρμοδιότητά τους.
Το προσωπικό της OLAF:
- διεξάγει τις έρευνες κατά τρόπο αντικειμενικό και αμερόληπτο, σεβόμενο τις διαδικαστικές εγγυήσεις του κανονισμού και το τεκμήριο αθωότητας·
- αναζητεί στοιχεία υπέρ ή κατά των ενεχομένων προσώπων·
- δύναται, με κατάλληλη προθεσμία, να εξετάσει άτομο ή μάρτυρα ανά πάσα στιγμή της έρευνας — το εν λόγω πρόσωπο έχει το δικαίωμα να αποφύγει την αυτοενοχοποίηση και να επικουρείται από πρόσωπο της επιλογής του·
- συντάσσει τα πρακτικά της κατάθεσης και παρέχει στον κληθέντα σε κατάθεση αντίγραφό τους·
- παρέχει στο ενδιαφερόμενο πρόσωπο τη δυνατότητα να σχολιάσει περιστατικά που το αφορούν·
- αντιμετωπίζει όλες τις πληροφορίες που διαβιβάζονται ή λαμβάνονται κατά τις εξωτερικές και εσωτερικές έρευνες ως εμπιστευτικές·
- συνεργάζεται με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, την Eurojust, την Ευρωπόλ και τις αρμόδιες αρχές των χωρών της ΕΕ, χωρών εκτός ΕΕ και διεθνών οργανισμών.
Πρόσβαση σε στοιχεία τραπεζικών λογαριασμών
Δυνάμει του τροποποιητικού κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2223, ενισχύονται οι εξουσίες διεξαγωγής ερευνών της OLAF. Η OLAF μπορεί να ζητά πληροφορίες για τραπεζικούς λογαριασμούς και, όπου είναι απολύτως αναγκαίο, για συναλλαγές, σε συνεργασία με τις εθνικές αρχές. Αυτό υπόκειται στους ίδιους όρους που ισχύουν για τις αρμόδιες εθνικές αρχές και προϋποθέτει γραπτό αίτημα που να εξηγεί την καταλληλότητα και την αναλογικότητά του.
Ελεγκτής διαδικαστικών εγγυήσεων
Δημιουργείται η ανεξάρτητη θέση του ελεγκτή διαδικαστικών εγγυήσεων δυνάμει του τροποποιητικού κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2223. Ο ελεγκτής ο οποίος υπάγεται διοικητικά στην επιτροπή εποπτείας είναι υπεύθυνος για τον χειρισμό των καταγγελιών από τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα και μπορεί να διατυπώνει συστάσεις στην OLAF σχετικά με τον τρόπο επίλυσης του προβλήματος που θίγεται στην καταγγελία.
Στενή συνεργασία μεταξύ της OLAF και της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας
Η OLAF και η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχουν συμπληρωματικό ρόλο στην προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ και θα συνεργάζονται στενά. Δυνάμει του τροποποιητικού κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2223, η OLAF παραμένει ο διοικητικός φορέας που διενεργεί διοικητικές έρευνες, οι οποίες ενδέχεται να οδηγήσουν σε δημοσιονομικές, διοικητικές, πειθαρχικές και δικαστικές συστάσεις. Η εντολή της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας η οποία καλύπτει 22 από τις 27 χώρες της ΕΕ επικεντρώνεται σε ποινικές έρευνες για τη θεμελίωση της ποινικής ευθύνης των προσώπων που εμπλέκονται σε απάτη, διαφθορά ή σε άλλα ποινικά αδικήματα τα οποία θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της ΕΕ που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά της.
Όταν παρέχεται υποστήριξη προς την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και για την προστασία του παραδεκτού των αποδεικτικών στοιχείων, καθώς και των θεμελιωδών δικαιωμάτων και των διαδικαστικών εγγυήσεων, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και η OLAF πρέπει να συνεργάζονται στενά για τη διασφάλιση της τήρησης των διαδικαστικών εγγυήσεων του κανονισμού (ΕΕ) 2017/1939.
Τελική έκθεση
Η τελική έκθεση η οποία καταρτίζεται υπό την εξουσία του γενικού διευθυντή κατά την ολοκλήρωση της έρευνας:
- περιλαμβάνει τα εξής:
- τη νομική βάση της έρευνας
- τις διαδικαστικές ενέργειες που έγιναν και τις εγγυήσεις που τηρήθηκαν
- τα διαπιστωθέντα πραγματικά περιστατικά και τον προκαταρκτικό νομικό τους χαρακτηρισμό
- την εκτίμηση των οικονομικών επιπτώσεων και
- τα συμπεράσματα της έρευνας·
- συνοδεύεται, κατά περίπτωση, από συστάσεις του γενικού διευθυντή σχετικά με την ανάγκη λήψης πειθαρχικών, διοικητικών, δημοσιονομικών ή δικαστικών μέτρων και με το εκτιμώμενο ποσό που πρέπει να ανακτηθεί·
- διαβιβάζεται στην ενδιαφερόμενη χώρα της ΕΕ ή στο ενδιαφερόμενο θεσμικό ή άλλο όργανο ή οργανισμό.
Οι χώρες της ΕΕ:
- θεσπίζουν υπηρεσία για τον συντονισμό της καταπολέμησης της απάτης (AFCOS), ώστε να διευκολύνονται η αποτελεσματική συνεργασία και η ανταλλαγή πληροφοριών με την OLAF·
- παρέχουν ή συντονίζουν την αναγκαία συνδρομή ώστε η OLAF να εκτελεί αποτελεσματικά τα καθήκοντά της.
Τα θεσμικά και λοιπά όργανα και οι οργανισμοί της ΕΕ:
- θεσπίζουν κανόνες που υποχρεώνουν το προσωπικό τους να συνεργαστεί με την OLAF και να της παράσχει πληροφορίες·
- διασφαλίζουν το απόρρητο των εσωτερικών ερευνών·
- δεν μπορούν να ξεκινήσουν παράλληλη έρευνα για τα ίδια πραγματικά περιστατικά όταν ο γενικός διευθυντής της OLAF έχει κινήσει έρευνα ή εξετάζει αυτό το ενδεχόμενο·
- διαβιβάζουν χωρίς καθυστέρηση στην OLAF κάθε πληροφορία για ενδεχόμενες περιπτώσεις απάτης, διαφθοράς ή άλλων παράνομων δραστηριοτήτων εις βάρος οικονομικών συμφερόντων.
Κατάργηση
Ο κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 καταργεί τους κανονισμούς (ΕΚ) αριθ. 1073/1999 και (Ευρατόμ) αριθ. 1074/1999.
ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ;
- Ο κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 εφαρμόζεται από την 1η Οκτωβρίου 2013.
- Ο τροποποιητικός κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2223 τέθηκε σε ισχύ την 17η Ιανουαρίου 2021.
ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:
ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ
Οικονομικά συμφέροντα: τα έσοδα, τα έξοδα και τα στοιχεία ενεργητικού που καλύπτονται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ.
Οικονομικός φορέας: οι επιχειρήσεις ή άλλοι οργανισμοί, όπως προμηθευτές και εργολάβοι, που παρέχουν αγαθά, εργασία ή υπηρεσίες.
ΒΑΣΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Σεπτεμβρίου 2013, σχετικά με τις έρευνες που πραγματοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1073/1999 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και του κανονισμού (Ευρατόμ) αριθ. 1074/1999 του Συμβουλίου (ΕΕ L 248 της 18.9.2013, σ. 1-22)
Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη έκδοση έχει μόνο αξία τεκμηρίωσης.
Κανονισμός (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2223 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Δεκεμβρίου 2020 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 όσον αφορά τη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και την αποτελεσματικότητα των ερευνών της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (ΕΕ L 437 της 28.12.2020, σ. 49-73)
ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ
Κανονισμός (ΕΕ) 2017/1939 του Συμβουλίου της 12ης Οκτωβρίου 2017 σχετικά με την εφαρμογή ενισχυμένης συνεργασίας για τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας («Ευρωπαϊκή Εισαγγελία») (ΕΕ L 283 της 31.10.2017, σ. 1-71)
Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.
Οδηγία (EE) 2017/1371του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 5ης Ιουλίου 2017, σχετικά με την καταπολέμηση, μέσω του ποινικού δικαίου, της απάτης εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης (ΕΕ L 198 της 28.7.2017, σ. 29-41)
Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο — Αξιολόγηση της εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Σεπτεμβρίου 2013, σχετικά με τις έρευνες που πραγματοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1073/1999 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και του κανονισμού (Ευρατόμ) αριθ. 1074/1999 του Συμβουλίου (COM(2017) 589 final, της 2.10.2017)
Έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής — Αξιολόγηση της εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Σεπτεμβρίου 2013, σχετικά με τις έρευνες που πραγματοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1073/1999 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και του κανονισμού (Ευρατόμ) αριθ. 1074/1999 του Συμβουλίου και συνοδεύει το έγγραφο Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο SWD(2017) 332 final, της 2.10.2017)
Απόφαση 1999/352/ΕΚ, ΕΚΑΧ, Ευρατόμ της Επιτροπής, της 28ης Απριλίου 1999, για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) (ΕΕ L 136 της 31.5.1999, σ. 20-22)
Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.
Κανονισμός (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 του Συμβουλίου, της 11ης Νοεμβρίου 1996, σχετικά με τους ελέγχους και τις εξακριβώσεις που διεξάγει επιτοπίως η Επιτροπή με σκοπό την προστασία των οικονομικών συμφερόντων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων από απάτες και λοιπές παρατυπίες (ΕΕ L 292 της 15.11.1996, σ. 2-5)
Κανονισμός (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2988/95 του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 1995, σχετικά με την προστασία των οικονομικών συμφερόντων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΕΕ L 312 της 23.12.1995, σ. 1-4)
Απόφαση 94/140/ΕΚ της Επιτροπής, της 23ης Φεβρουαρίου 1994, περί συστάσεως συμβουλευτικής επιτροπής για το συντονισμό της καταπολέμησης της απάτης (ΕΕ L 61 της 4.3.1994, σ. 27-28)
Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.
τελευταία ενημέρωση 02.02.2021