ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 3.6.2025
COM(2025) 265 final
2025/0136(NLE)
Πρόταση
ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
για τη σύναψη, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της σύμβασης-πλαισίου του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
(1)ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
•Αιτιολόγηση και στόχοι της πρότασης
Με τον κανονισμό (ΕΕ) 2024/1689 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη (στο εξής: κανονισμός για την ΤΝ) 1 , η Ένωση εξέδωσε τον πρώτο ολοκληρωμένο κανονισμό για την τεχνητή νοημοσύνη (στο εξής: ΤΝ), ο οποίος θα αποτελέσει πρότυπο σε παγκόσμιο επίπεδο. Με τον κανονισμό για την ΤΝ, ο οποίος άρχισε να ισχύει την 1η Αυγούστου 2024, εναρμονίζονται πλήρως οι κανόνες για τη διάθεση στην αγορά, τη θέση σε λειτουργία και τη χρήση συστημάτων ΤΝ σε όλα τα κράτη μέλη 2 , με στόχο την προαγωγή της καινοτομίας και της υιοθέτησης αξιόπιστης ΤΝ, με παράλληλη εξασφάλιση της υγείας, της ασφάλειας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων, περιλαμβανομένων της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και του περιβάλλοντος.
Διάφοροι διεθνείς οργανισμοί, όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης, επιτάχυναν επίσης τις προσπάθειές τους για κανονιστική ρύθμιση της ΤΝ, αναγνωρίζοντας τον διασυνοριακό χαρακτήρα της ΤΝ και την ανάγκη διεθνούς συνεργασίας για την αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων που θέτουν αυτές οι τεχνολογίες.
Από τον Ιούνιο του 2022 έως τον Μάρτιο του 2024, η Επιτροπή Τεχνητής Νοημοσύνης (στο εξής: ΕΤΝ) ( 3 ) του Συμβουλίου της Ευρώπης εκπόνησε μια νομικά δεσμευτική σύμβαση-πλαίσιο (στο εξής: σύμβαση) με σκοπό την αντιμετώπιση των πιθανών κινδύνων που ενέχει η ΤΝ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.
Στις 17 Μαΐου 2024 η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης ενέκρινε το κείμενο της σύμβασης 4 , συμφώνησε να κηρύξει την έναρξη της διαδικασίας υπογραφής της σύμβασης στο Βίλνιους (Λιθουανία) στις 5 Σεπτεμβρίου 2024, και κάλεσε τα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, άλλες τρίτες χώρες που συμμετείχαν στην κατάρτιση της σύμβασης και την Ένωση να εξετάσουν το ενδεχόμενο υπογραφής της με την ευκαιρία αυτή, υπενθυμίζοντας παράλληλα ότι η σύμβαση είναι επίσης ανοικτή για προσχώρηση και άλλων τρίτων κρατών 5 .
Η Ένωση υπέγραψε τη σύμβαση στις 5 Σεπτεμβρίου 2024, έπειτα από την έκδοση της απόφασης (ΕΕ) 2024/2218 του Συμβουλίου, της 28ης Αυγούστου 2024, για την υπογραφή, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της σύμβασης-πλαισίου του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου 6 . Η σύμβαση υπογράφηκε επίσης με την ευκαιρία αυτή από την Ανδόρα, τη Γεωργία, την Ισλανδία, το Ισραήλ, το Μαυροβούνιο, τη Νορβηγία, τη Δημοκρατία της Μολδαβίας, τον Άγιο Μαρίνο, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Είναι ανοικτή προς υπογραφή από άλλα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και από τρίτα κράτη που συμμετείχαν σε οποιοδήποτε στάδιο της εκπόνησης της σύμβασης. Μετά την έναρξη ισχύος της, η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης μπορεί, με την επιφύλαξη της διαδικασίας του άρθρου 31 της σύμβασης, να καλέσει τυχόν τρίτα κράτη του Συμβουλίου της Ευρώπης που δεν συμμετείχαν στην εκπόνηση της εν λόγω σύμβασης να προσχωρήσουν σε αυτήν.
Στο πλαίσιο αυτό, σκοπός της παρούσας πρότασης απόφασης του Συμβουλίου είναι να ξεκινήσει η διαδικασία για τη σύναψη της σύμβασης εξ ονόματος της Ένωσης σύμφωνα με τους όρους που καθορίζονται στην απόφαση 2024/2218 του Συμβουλίου με την οποία εγκρίθηκε η υπογραφή της. Η σύναψη της πρώτης διεθνούς συμφωνίας για την ΤΝ αποτελεί πολύτιμη ευκαιρία για να προωθήσει η Ένωση μια κοινή προσέγγιση όσον αφορά τη ρύθμιση της ΤΝ σε διεθνές επίπεδο και να παράσχει ένα πλαίσιο συνεργασίας με τα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και τις τρίτες χώρες που καθίστανται μέρη της σύμβασης.
·Περιεχόμενο της σύμβασης
Στόχος της σύμβασης είναι να διασφαλιστεί ότι οι δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων ΤΝ συνάδουν πλήρως με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.
Τα μέρη της σύμβασης θα πρέπει να την εφαρμόζουν μέσω κατάλληλων νομοθετικών, διοικητικών ή άλλων μέτρων με στόχο την υλοποίηση των διατάξεών της, σύμφωνα με μια κλιμακούμενη και διαφοροποιημένη προσέγγιση, ανάλογα με τη σοβαρότητα και την πιθανότητα των δυσμενών επιπτώσεων. Η σύμβαση θα πρέπει να εφαρμόζεται στην Ένωση αποκλειστικά μέσω του κανονισμού για την ΤΝ, ο οποίος εναρμονίζει πλήρως τους κανόνες για τη διάθεση στην αγορά, τη θέση σε λειτουργία και τη χρήση συστημάτων ΤΝ, καθώς και άλλων σχετικών πράξεων του ενωσιακού κεκτημένου, κατά περίπτωση.
Το πεδίο εφαρμογής της σύμβασης καλύπτει τα συστήματα ΤΝ που ενδεχομένως να παρεμβαίνουν στα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, βάσει διαφοροποιημένης προσέγγισης. Οι αρχές και οι υποχρεώσεις που προβλέπονται στη σύμβαση θα ισχύουν για δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων ΤΝ που αναλαμβάνονται από δημόσιες αρχές ή ιδιωτικούς φορείς που ενεργούν για λογαριασμό τους. Όσον αφορά τον ιδιωτικό τομέα, τα μέρη υποχρεούνται να αντιμετωπίζουν τους κινδύνους και τις επιπτώσεις που προκύπτουν από δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων ΤΝ από ιδιωτικούς φορείς κατά τρόπο που να συνάδει με το αντικείμενο και τον σκοπό της σύμβασης, αλλά έχουν την επιλογή είτε να εφαρμόσουν τις υποχρεώσεις της σύμβασης, είτε να λάβουν άλλα κατάλληλα μέτρα. Στην παρούσα πρόταση απόφασης του Συμβουλίου προσαρτάται σχέδιο δήλωσης με την οποία η Ένωση δεσμεύεται, μέσω του κανονισμού για την ΤΝ και άλλων σχετικών πράξεων του ενωσιακού κεκτημένου, να εφαρμόσει τις αρχές και τις υποχρεώσεις που ορίζονται στα κεφάλαια II έως VI της σύμβασης σε δραστηριότητες ιδιωτικών φορέων που διαθέτουν στην αγορά, θέτουν σε λειτουργία και χρησιμοποιούν συστήματα ΤΝ στην Ένωση.
Οι δραστηριότητες ΤΝ που σχετίζονται με την εθνική ασφάλεια εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της σύμβασης, με το σκεπτικό ότι αυτές, σε κάθε περίπτωση, πρέπει να διεξάγονται κατά τρόπο σύμφωνο προς το εφαρμοστέο διεθνές δίκαιο που διέπει τα ανθρώπινα δικαιώματα και με σεβασμό των δημοκρατικών θεσμών και διαδικασιών. Η σύμβαση εξαιρεί επίσης τις δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης όσον αφορά συστήματα ΤΝ που δεν έχουν ακόμη διατεθεί προς χρήση, εκτός εάν οι δοκιμές ή παρόμοιες δραστηριότητες έχουν τη δυνατότητα να θίξουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Σύμφωνα με το Καταστατικό του Συμβουλίου της Ευρώπης, τα θέματα που αφορούν την εθνική άμυνα δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της σύμβασης.
Η σύμβαση προβλέπει επίσης ένα σύνολο γενικών υποχρεώσεων και θεμελιωδών αρχών, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ατομικής αυτονομίας, καθώς και της προώθησης της ισότητας και της απαγόρευσης των διακρίσεων. Επιπλέον, επιβάλλει τον σεβασμό της ιδιωτικής ζωής και της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και τη διαφάνεια και την εποπτεία ώστε να διασφαλίζεται η λογοδοσία και η ευθύνη. Μια αρχή είναι επίσης αφιερωμένη στην ασφαλή καινοτομία και τον πειραματισμό σε ελεγχόμενα περιβάλλοντα.
Ένα ειδικό κεφάλαιο για τα μέσα έννομης προστασίας προβλέπει επίσης μια δέσμη μέτρων που αποσκοπούν στη διασφάλιση της διαθεσιμότητας προσβάσιμων και αποτελεσματικών μέσων έννομης προστασίας για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που προκύπτουν από δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων ΤΝ. Περιλαμβάνει επίσης αποτελεσματικές διαδικαστικές εγγυήσεις και διασφαλίσεις για τα πρόσωπα των οποίων τα δικαιώματα έχουν θιγεί σημαντικά από τη χρήση συστημάτων ΤΝ. Επιπλέον, τα άτομα θα πρέπει να ενημερώνονται ότι αλληλεπιδρούν με σύστημα ΤΝ και όχι με άνθρωπο.
Η σύμβαση περιλαμβάνει επίσης κεφάλαιο σχετικά με τα μέτρα για την εκτίμηση και τον μετριασμό των κινδύνων και των δυσμενών επιπτώσεων που πρέπει να εφαρμόζονται με επαναληπτικό τρόπο, ώστε να εντοπίζονται οι πραγματικές και οι δυνητικές επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου και να λαμβάνονται κατάλληλα μέτρα πρόληψης και μετριασμού.
Επιπρόσθετα, η σύμβαση προβλέπει ότι τα μέρη θα πρέπει να αξιολογούν την ανάγκη απαγόρευσης ή αναστολής ορισμένων εφαρμογών συστημάτων ΤΝ που θεωρούνται ασύμβατες με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη λειτουργία της δημοκρατίας ή το κράτος δικαίου.
Η σύμβαση προβλέπει μηχανισμό παρακολούθησης στο πλαίσιο διάσκεψης των μερών απαρτιζόμενης από εκπροσώπους των μερών, οι οποίοι θα διαβουλεύονται περιοδικά με σκοπό τη διευκόλυνση της αποτελεσματικής χρήσης και εφαρμογής της σύμβασης.
Η σύμβαση προβλέπει επίσης μηχανισμό διεθνούς συνεργασίας τόσο μεταξύ των μερών της σύμβασης όσο και στις σχέσεις με τρίτες χώρες και σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη, για την επίτευξη του σκοπού της σύμβασης.
Κάθε μέρος θα πρέπει επίσης να θεσπίσει ή να ορίσει σε εσωτερικό επίπεδο έναν ή περισσότερους αποτελεσματικούς μηχανισμούς για την εποπτεία της συμμόρφωσης με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη σύμβαση, όπως εφαρμόζεται από τα μέρη.
•Συνέπεια με τις ισχύουσες διατάξεις στον τομέα πολιτικής
Η σύμβαση θεσπίζει γενικές αρχές και υποχρεώσεις για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου που συνάδουν πλήρως και ευθυγραμμίζονται με τους στόχους του κανονισμού για την ΤΝ και τις λεπτομερείς απαιτήσεις για τα συστήματα ΤΝ, καθώς και υποχρεώσεις που επιβάλλονται στους παρόχους και τους φορείς εφαρμογής των εν λόγω συστημάτων.
Ο ορισμός του συστήματος ΤΝ στη σύμβαση ευθυγραμμίζεται πλήρως με τον ορισμό του κανονισμού για την ΤΝ, δεδομένου ότι αμφότεροι βασίζονται στον ορισμό των εν λόγω συστημάτων στις αρχές ΤΝ του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης 7 , με αποτέλεσμα να διασφαλίζεται η κοινή αντίληψη σχετικά με το ποιες ψηφιακές τεχνολογίες συνιστούν ΤΝ.
Τόσο η σύμβαση όσο και ο κανονισμός για την ΤΝ ακολουθούν επίσης μια προσέγγιση βάσει κινδύνου όσον αφορά τη ρύθμιση των συστημάτων ΤΝ και περιλαμβάνουν ειδικές διατάξεις για εκτιμήσεις κινδύνου και επιπτώσεων, καθώς και μέτρα μετριασμού του κινδύνου. Ο κανονισμός για την ΤΝ περιλαμβάνει, ειδικότερα, ορισμένες σχετικές απαγορεύσεις και περιπτώσεις χρήσης υψηλού κινδύνου για συστήματα ΤΝ σε όλους τους δημόσιους και ιδιωτικούς τομείς, μεταξύ άλλων στον τομέα της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης. Οι λεπτομερείς κανόνες και οι διαδικασίες του κανονισμού για την ΤΝ που αφορούν την ανάπτυξη, τη διάθεση στην αγορά και την εφαρμογή συστημάτων ΤΝ στους εν λόγω τομείς θα διασφαλίσουν, ως εκ τούτου, τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής της ΤΝ.
Η σύμβαση περιλαμβάνει αρχές και υποχρεώσεις που καλύπτονται ήδη από τον κανονισμό για την ΤΝ, όπως μέτρα για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ασφάλειας και της αξιοπιστίας, της λογοδοσίας και της ευθύνης, της διακυβέρνησης των δεδομένων και της προστασίας των δεδομένων, της διαφάνειας και της εποπτείας, της ισότητας και της απαγόρευσης των διακρίσεων, των ψηφιακών δεξιοτήτων και του ψηφιακού γραμματισμού.
Η διαφάνεια αποτελεί ένα ακόμη κοινό στοιχείο και των δύο νομικών πράξεων, συμπεριλαμβανομένων μέτρων σχετικά με την ταυτοποίηση περιεχομένου που παράγεται από ΤΝ και την ενημέρωση προσώπων που αλληλεπιδρούν με συστήματα ΤΝ. Και οι δύο νομικές πράξεις περιλαμβάνουν επίσης σχετικές διατάξεις σχετικά με τις εκτιμήσεις κινδύνου και επιπτώσεων και τη διαχείριση κινδύνων, την τήρηση αρχείων, την κοινολόγηση (σε εξουσιοδοτημένους φορείς και αρχές και, κατά περίπτωση, σε θιγόμενα πρόσωπα), την ιχνηλασιμότητα και την εξηγησιμότητα, την ασφαλή καινοτομία και τον πειραματισμό σε ελεγχόμενα περιβάλλοντα, καθώς και μια δέσμη μέτρων για τη δυνατότητα αποτελεσματικών μέσων έννομης προστασίας, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος αίτησης και λήψης πληροφοριών και υποβολής καταγγελίας σε αρμόδια αρχή και διαδικαστικών διασφαλίσεων.
Το σύστημα εποπτείας που προβλέπεται στη σύμβαση είναι επίσης πλήρως συμβατό με το ολοκληρωμένο σύστημα διακυβέρνησης και επιβολής του κανονισμού για την ΤΝ, το οποίο αποτελείται από την επιβολή σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, με διαδικασίες για τη συνεπή εφαρμογή των κανόνων της Ένωσης σε όλα τα κράτη μέλη. Ειδικότερα, η σύμβαση προβλέπει έναν ή περισσότερους αποτελεσματικούς μηχανισμούς εποπτείας σε εσωτερικό επίπεδο, οι οποίοι πρέπει να ασκούν τα καθήκοντά τους ανεξάρτητα και αμερόληπτα και να διαθέτουν τις εξουσίες, την εμπειρογνωσία και τους πόρους που απαιτούνται για την αποτελεσματική εκπλήρωση των καθηκόντων εποπτείας της συμμόρφωσης με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη σύμβαση, όπως εφαρμόζονται από τα μέρη.
Μολονότι ο κανονισμός για την ΤΝ θα εφαρμόζεται σε συστήματα ΤΝ που διατίθενται στην αγορά, τίθενται σε λειτουργία ή χρησιμοποιούνται στην Ένωση, η σύμβαση έχει ευρύτερη γεωγραφική εμβέλεια που περιλαμβάνει μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και τρίτες χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο που μπορούν να προσχωρήσουν στη σύμβαση. Ως εκ τούτου, η σύμβαση αποτελεί μοναδική ευκαιρία για την προώθηση αξιόπιστης ΤΝ πέραν της Ένωσης με μια πρώτη διεθνή νομικά δεσμευτική συνθήκη που βασίζεται σε μια ισχυρή προσέγγιση ρύθμισης της ΤΝ βασιζόμενη στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Τόσο η σύμβαση όσο και ο κανονισμός για την ΤΝ αποτελούν αναπόσπαστο μέρος μιας κανονιστικής προσέγγισης της ΤΝ, με συνεπείς και αμοιβαία ενισχυόμενες δεσμεύσεις σε πολλαπλά διεθνή επίπεδα, και έχουν τον ίδιο κοινό στόχο της διασφάλισης αξιόπιστης ΤΝ.
•Συνέπεια με άλλες πολιτικές της Ένωσης
Η σύμβαση έχει επίσης κοινούς στόχους με άλλες πολιτικές και νομοθετικές πράξεις της Ένωσης που αποσκοπούν στην εφαρμογή των θεμελιωδών δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ένωσης 8 .
Ειδικότερα, η αρχή της ισότητας και της απαγόρευσης των διακρίσεων που κατοχυρώνονται στη σύμβαση συνάδει πλήρως με την ενωσιακή νομοθεσία για την απαγόρευση των διακρίσεων και θα προωθήσει την ενσωμάτωση ζητημάτων ισότητας στον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και τη χρήση συστημάτων ΤΝ και την αποτελεσματική εφαρμογή της απαγόρευσης των διακρίσεων, όπως προβλέπεται στο εφαρμοστέο διεθνές και εσωτερικό δίκαιο των μερών.
Επιπλέον, η σύμβαση συνάδει με το ενωσιακό κεκτημένο για την προστασία των δεδομένων, όπως ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων 9 σε σχέση με τα θεμελιώδη δικαιώματα της προστασίας της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα με αποτελεσματικές εγγυήσεις και διασφαλίσεις που πρέπει να ισχύουν για τα φυσικά πρόσωπα, σύμφωνα με τις ισχύουσες εσωτερικές και διεθνείς νομικές υποχρεώσεις των μερών.
Τα μέτρα που προβλέπονται στη σύμβαση και αποσκοπούν στην προστασία των δημοκρατικών διαδικασιών των μερών στο πλαίσιο δραστηριοτήτων εντός του κύκλου ζωής συστημάτων ΤΝ συνάδουν πλήρως με τους στόχους και τους λεπτομερείς κανόνες της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες 10 (και τον κώδικα δεοντολογίας για την παραπληροφόρηση 11 ), η οποία ρυθμίζει την παροχή ενδιάμεσων υπηρεσιών στην Ένωση με στόχο ένα ασφαλές, προβλέψιμο και αξιόπιστο επιγραμμικό περιβάλλον στο οποίο γίνονται σεβαστά τα θεμελιώδη δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένων του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης και του δικαιώματος λήψης και μετάδοσης πληροφοριών. Συνάδουν επίσης με τον κανονισμό σχετικά με τη διαφάνεια και τη στόχευση της πολιτικής διαφήμισης 12 , ο οποίος περιέχει ειδική απαίτηση διαφάνειας όταν τα συστήματα ΤΝ χρησιμοποιούνται για τη διάδοση πολιτικών διαφημίσεων. Τα μέτρα συνάδουν επίσης με τις πολιτικές της Ένωσης στον τομέα της δημοκρατίας και των ελεύθερων, δίκαιων και ανθεκτικών εκλογών 13 , συμπεριλαμβανομένων του σχεδίου δράσης για την ευρωπαϊκή δημοκρατία του 2020 14 , της δέσμης μέτρων για την ενίσχυση της δημοκρατίας και του αδιάβλητου των εκλογών 15 και, πρόσφατα, της δέσμης μέτρων για την προάσπιση της δημοκρατίας του 2023 16 .
Η σύμβαση συνάδει με τη συνολική ψηφιακή στρατηγική της Ένωσης, καθώς συμβάλλει στην προώθηση της τεχνολογίας στην υπηρεσία των ανθρώπων, η οποία είναι ένας από τους τρεις κύριους πυλώνες του προσανατολισμού και των στόχων πολιτικής που παρουσιάστηκαν στην ανακοίνωση με τίτλο «Διαμόρφωση του ψηφιακού μέλλοντος της Ευρώπης» 17 . Η τελευταία έχει στόχο τη διασφάλιση της ανάπτυξης της ΤΝ με τρόπους που σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και κερδίζουν την εμπιστοσύνη των πολιτών, καθιστώντας την Ευρώπη έτοιμη για την ψηφιακή εποχή και μετατρέποντας την επόμενη δεκαετία σε ψηφιακή δεκαετία 18 .
Επιπλέον, η ευρωπαϊκή διακήρυξη σχετικά με τα ψηφιακά δικαιώματα και τις ψηφιακές αρχές για την ψηφιακή δεκαετία 19 περιέχει διάφορα ψηφιακά δικαιώματα και αρχές που ευθυγραμμίζονται με τους στόχους και τις αρχές της σύμβασης, με αμφότερες τις πράξεις να προωθούν μια ισχυρή τεχνολογική προσέγγιση με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Η σύμβαση συνάδει επίσης με τη στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού 20 και την ευρωπαϊκή στρατηγική για ένα καλύτερο διαδίκτυο για τα παιδιά (BIK+) 21 , σκοπός των οποίων είναι η διασφάλιση της προστασίας, του σεβασμού και της ενδυνάμωσης των παιδιών στο διαδίκτυο, ώστε να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις των νέων εικονικών κόσμων και της τεχνητής νοημοσύνης.
2.ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ, ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΟΓΙΚΟΤΗΤΑ
•Νομική βάση
Η πρόταση απόφασης με την οποία επιτρέπεται η σύναψη της σύμβασης εξ ονόματος της Ένωσης υποβάλλεται στο Συμβούλιο δυνάμει του άρθρου 218 παράγραφος 6 στοιχείο α) σημείο v) της ΣΛΕΕ.
Η διαδικαστική νομική βάση για την απόφαση του Συμβουλίου —άρθρο 218 παράγραφος 6 στοιχείο α) σημείο v) της ΣΛΕΕ— προβλέπει απόφαση του Συμβουλίου για τη σύναψη της συμφωνίας, μετά από πρόταση της Επιτροπής ως διαπραγματευτή· εάν δε πρόκειται για συμφωνία που καλύπτει τομέα στον οποίο εφαρμόζεται η συνήθης νομοθετική διαδικασία, μετά από έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το άρθρο 218 παράγραφος 8 πρώτο εδάφιο της ΣΛΕΕ προβλέπει την ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία για την έκδοση της απόφασης του Συμβουλίου.
Η ουσιαστική νομική βάση για την έκδοση απόφασης δυνάμει του άρθρου 218 παράγραφος 6 στοιχείο α) σημείο v) της ΣΛΕΕ εξαρτάται πρωτίστως από τον στόχο και το περιεχόμενο της συμφωνίας. Σύμφωνα με τη νομολογία, εάν από την εξέταση ενός μέτρου της ΕΕ αποδεικνύεται ότι το μέτρο εξυπηρετεί διττό στόχο ή ότι απαρτίζεται από δύο συνιστώσες, από τις οποίες η μία μπορεί να χαρακτηριστεί ως κύρια ή πρωτεύουσα, ενώ η άλλη έχει απλώς παρεπόμενο χαρακτήρα, το μέτρο πρέπει να στηρίζεται σε μία και μόνο νομική βάση, ήτοι εκείνη που επιβάλλει ο κύριος ή πρωτεύων σκοπός ή συνιστώσα. Κατ’ εξαίρεση, αν αποδεικνύεται, αντιθέτως, ότι το μέτρο επιδιώκει συγχρόνως πλείονες σκοπούς ή έχει πλείονα συστατικά στοιχεία που συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους, χωρίς ο ένας σκοπός να είναι παρεπόμενος σε σχέση με τον άλλο, με αποτέλεσμα να τυγχάνουν εφαρμογής διάφορες διατάξεις των Συνθηκών, το μέτρο αυτό πρέπει να στηρίζεται στις αντίστοιχες διαφορετικές νομικές βάσεις.
Όσον αφορά την ουσιαστική νομική βάση, το καθ’ ύλην πεδίο εφαρμογής της σύμβασης καλύπτεται από το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού για την ΤΝ, μεταξύ άλλων σε σχέση με την εξαίρεση συστημάτων ΤΝ χρησιμοποιούμενων αποκλειστικά σε δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης, εθνικής ασφάλειας και σε στρατιωτικές δραστηριότητες από το πεδίο εφαρμογής. Από την ανωτέρω ανάλυση αποδεικνύεται επίσης ότι οι αρχές και οι υποχρεώσεις της σύμβασης καλύπτονται σε μεγάλο βαθμό και επικαλύπτονται από τις λεπτομερέστερες απαιτήσεις για τα συστήματα ΤΝ και τις ειδικές υποχρεώσεις των παρόχων και των φορέων εφαρμογής των εν λόγω συστημάτων βάσει του κανονισμού για την ΤΝ. Εάν το Συμβούλιο εγκρίνει την προτεινόμενη απόφαση και η Ένωση συνάψει τη σύμβαση, ο κανονισμός για την ΤΝ θα αποτελέσει το πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ για την εφαρμογή της σύμβασης στην έννομη τάξη της ΕΕ με πλήρως εναρμονισμένους κανόνες για τη διάθεση στην αγορά, τη θέση σε λειτουργία και τη χρήση συστημάτων ΤΝ στην Ένωση που ισχύουν άμεσα σε όλα τα κράτη μέλη, εκτός εάν ο κανονισμός για την ΤΝ περιέχει συγκεκριμένη διάταξη περί του αντιθέτου 22 .
Δεδομένου ότι το πεδίο εφαρμογής και οι στόχοι της σύμβασης ευθυγραμμίζονται και συνάδουν πλήρως με τους στόχους του κανονισμού για την ΤΝ και ότι υπάρχει σημαντική επικάλυψη μεταξύ αμφότερων των νομικών πράξεων, η ουσιαστική νομική βάση για τη σύναψη της σύμβασης είναι το άρθρο 114 της ΣΛΕΕ, το οποίο αποτελεί την κύρια νομική βάση του κανονισμού για την ΤΝ.
Η φύση των διεθνών συμφωνιών («αποκλειστικά για την ΕΕ» ή «μεικτές») εξαρτάται από τη συμβατότητα του συγκεκριμένου αντικειμένου με τις αποκλειστικές ή συντρέχουσες αρμοδιότητες της Ένωσης.
Το άρθρο 3 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ προβλέπει ότι η Ένωση έχει αποκλειστική αρμοδιότητα «για τη σύναψη διεθνούς συμφωνίας ... κατά το μέτρο που [η σύναψη αυτή] ενδέχεται να επηρεάσει τους κοινούς κανόνες ή να μεταβάλει την εμβέλειά τους.» Μια διεθνής συμφωνία μπορεί να επηρεάσει τους κοινούς κανόνες ή να μεταβάλει την εμβέλειά τους όταν ο τομέας που καλύπτει η συμφωνία επικαλύπτεται ή καλύπτεται σε μεγάλο βαθμό από το δίκαιο της Ένωσης 23 .
Το προσωπικό πεδίο εφαρμογής της σύμβασης ευθυγραμμίζεται πλήρως με τον κανονισμό για την ΤΝ, δεδομένου ότι αμφότερες οι νομικές πράξεις καλύπτουν, καταρχήν, τόσο δημόσιους όσο και ιδιωτικούς φορείς (με την προαιρετική εφαρμογή των αρχών και των υποχρεώσεων της σύμβασης σε ιδιωτικούς φορείς πλην εκείνων που ενεργούν για λογαριασμό δημόσιων αρχών), ενώ το καθ’ ύλην πεδίο εφαρμογής και των δύο νομικών πράξεων εξαιρεί από τους εφαρμοστέους κανόνες τις δραστηριότητες ΤΝ που σχετίζονται αποκλειστικά με την εθνική ασφάλεια, τον στρατιωτικό τομέα και την έρευνα.
Δεδομένου ότι το προσωπικό και το καθ’ ύλην πεδίο εφαρμογής της σύμβασης επικαλύπτεται από αυτό του κανονισμού για την ΤΝ, η σύναψη της σύμβασης μπορεί να επηρεάσει τους κοινούς κανόνες της Ένωσης ή να μεταβάλει την εμβέλειά τους κατά την έννοια του άρθρου 3 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να θεωρηθεί ότι η Ένωση διαθέτει αποκλειστική εξωτερική αρμοδιότητα για τη σύναψη της σύμβασης και η σύμβαση θα πρέπει να συναφθεί εξ ονόματος της Ένωσης ως συμφωνία «αποκλειστικά για την ΕΕ», καθώς υπογράφηκε σύμφωνα με την έγκριση που προβλέπεται στην απόφαση (ΕΕ) 2024/2218 του Συμβουλίου.
•Αναλογικότητα
Η σύμβαση δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων πολιτικής που αποσκοπούν στην ανάπτυξη συνεκτικής προσέγγισης όσον αφορά την κανονιστική ρύθμιση της ΤΝ σε διεθνές επίπεδο.
Η σύμβαση καθορίζει ένα νομικό πλαίσιο υψηλού επιπέδου για την ΤΝ, το οποίο παρέχει ευελιξία, ώστε τα μέρη να μπορούν να σχεδιάσουν συγκεκριμένα τα πλαίσια εφαρμογής. Η προσέγγιση βάσει κινδύνου διασφαλίζει επίσης την αναλογικότητα των κανόνων και καθιστά δυνατή τη διαφοροποίηση των μέτρων εφαρμογής ανάλογα με τους κινδύνους, κατά τρόπο παρόμοιο με τον κανονισμό για την ΤΝ.
•Επιλογή της νομικής πράξης
Η επιλεγείσα πράξη είναι πρόταση απόφασης του Συμβουλίου σύμφωνα με το άρθρο 218 παράγραφος 6 στοιχείο α) σημείο v) της ΣΛΕΕ.
3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΩΝ, ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΕΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ
•Θεμελιώδη δικαιώματα
Η σύμβαση αποσκοπεί στην αντιμετώπιση πιθανών κινδύνων και επιζήμιων επιπτώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αφενός, διασφαλίζοντας ότι οι δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων ΤΝ ευθυγραμμίζονται με τις αρχές του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου και, αφετέρου, αναγνωρίζοντας τις δυνατότητες της ΤΝ να προστατεύει και να διευκολύνει την άσκηση των εν λόγω δικαιωμάτων στο ψηφιακό περιβάλλον και να βελτιώνει την κοινωνική και περιβαλλοντική ευημερία και την τεχνολογική πρόοδο.
Οι συγκεκριμένες αρχές και υποχρεώσεις που προβλέπονται στη σύμβαση αποσκοπούν στην προστασία και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα οποία κατοχυρώνονται σε πολλές διεθνείς και περιφερειακές πράξεις 24 , όπως ισχύουν για τα μέρη, συμπεριλαμβανομένων του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ένωσης και διεθνών πράξεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα τις οποίες έχει συνάψει η Ένωση.
Ως εκ τούτου, η σύμβαση καθορίζει ένα κοινό ελάχιστο πρότυπο για την εφαρμογή της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο της ΤΝ, ενώ παράλληλα διασφαλίζει την υφιστάμενη προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επιτρέπει στα μέρη να παρέχουν ευρύτερη προστασία με αυστηρότερες διασφαλίσεις.
4.ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Η σύμβαση προβλέπει χρηματοδοτικές συνεισφορές τρίτων κρατών στις δραστηριότητες της διάσκεψης των μερών. Μολονότι όλα τα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης θα συνεισφέρουν μέσω του τακτικού προϋπολογισμού του Συμβουλίου της Ευρώπης σύμφωνα με το καταστατικό του Συμβουλίου της Ευρώπης, τα μέρη που δεν είναι μέλη καταβάλλουν συνεισφορές εκτός προϋπολογισμού. Η συνεισφορά κράτους που δεν είναι μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης καθορίζεται από κοινού από την Επιτροπή Υπουργών και το εν λόγω κράτος.
Η σύμβαση δεν θίγει τις εσωτερικές νομοθετικές και κανονιστικές διατάξεις των μερών που διέπουν τις δημοσιονομικές αρμοδιότητες και διαδικασίες για τις πιστώσεις του προϋπολογισμού. Η σύμβαση-πλαίσιο δεν ορίζει τη μορφή με την οποία καθορίζονται οι συνεισφορές, συμπεριλαμβανομένων των ποσών και των λεπτομερειών, των μερών που δεν είναι μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η νομική βάση για τη συνεισφορά των εν λόγω μερών θα είναι η ίδια η σύμβαση-πλαίσιο και η πράξη ή οι πράξεις που καθορίζουν την εν λόγω συνεισφορά 25 .
5.ΛΟΙΠΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
•Σχέδια εφαρμογής και ρυθμίσεις παρακολούθησης, αξιολόγησης και υποβολής εκθέσεων
Η διάσκεψη των μερών, η οποία απαρτίζεται από εκπροσώπους των μερών, θα παρακολουθεί την αποτελεσματική εφαρμογή της σύμβασης από τα μέρη και θα διατυπώνει ειδικές συστάσεις για τον σκοπό αυτό. Η διάσκεψη των μερών θα εξετάσει επίσης πιθανές τροποποιήσεις της σύμβασης.
Κάθε μέρος θα πρέπει να υποβάλει έκθεση στη διάσκεψη των μερών εντός των δύο πρώτων ετών από την προσχώρησή του και στη συνέχεια σε τακτά χρονικά διαστήματα, στην οποία θα περιγράφονται λεπτομερώς τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την εφαρμογή της σύμβασης. Τα μέρη ενθαρρύνονται περαιτέρω να συνεργαστούν για την επίτευξη των στόχων της σύμβασης. Αυτή η διεθνής συνεργασία μπορεί να περιλαμβάνει την ανταλλαγή σχετικών πληροφοριών όσον αφορά την ΤΝ και τις δυνατότητές της να επηρεάσει αρνητικά ή θετικά τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.
Για να διασφαλιστεί η παρακολούθηση και εφαρμογή της σύμβασης, κάθε μέρος θα πρέπει να ορίσει έναν ή περισσότερους αποτελεσματικούς μηχανισμούς εποπτείας σε εσωτερικό επίπεδο. Σε επίπεδο Ένωσης, η Επιτροπή θα διασφαλίσει την παρακολούθηση και την εφαρμογή της σύμβασης, σύμφωνα με τις Συνθήκες.
Στις αιτιολογικές σκέψεις της παρούσας πρότασης για τη σύναψη της σύμβασης επιβεβαιώνεται ότι, σύμφωνα με το άρθρο 218 παράγραφος 9 ΣΛΕΕ, το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής, θα πρέπει να εκδίδει αποφάσεις για τον καθορισμό των θέσεων που πρέπει να ληφθούν εξ ονόματος της Ένωσης στη διάσκεψη των μερών, όταν το εν λόγω όργανο καλείται να θεσπίσει πράξεις που παράγουν έννομα αποτελέσματα, ιδίως τον εσωτερικό κανονισμό της διάσκεψης των μερών. Κατά τη διαπραγμάτευση του εν λόγω εσωτερικού κανονισμού, ο οποίος πρόκειται να εγκριθεί με συναίνεση εντός 12 μηνών από την έναρξη ισχύος της σύμβασης 26 , η Ένωση θα επιδιώξει να εξασφαλίσει αποτέλεσμα τέτοιο που να της δίνει 27 ψήφους, αντικατοπτρίζοντας τον αριθμό των κρατών μελών της. Σε περίπτωση που η Ένωση διαθέτει 27 ψήφους, η Επιτροπή όντας εκπρόσωπος της Ένωσης θα επιδιώξει να εξασφαλίσει ενισχυμένο συντονισμό με τα κράτη μέλη, προκειμένου να εκφράζει ενιαίες θέσεις ενώπιον της διάσκεψης των μερών και να ασκεί το δικαίωμα ψήφου της εξ ονόματος της Ένωσης. Αυτός ο ενισχυμένος συντονισμός είναι ιδιαίτερα σημαντικός δεδομένου ότι όλα τα κράτη μέλη είναι επίσης μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και λαμβανομένου υπόψη του ταχέως εξελισσόμενου χαρακτήρα της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και της ανάγκης ύπαρξης ενός συνεκτικού πλαισίου παγκόσμιας εφαρμογής στον τομέα. Προκειμένου να εξασφαλιστεί ενισχυμένος συντονισμός, το Συμβούλιο θα πρέπει να συμμετέχει στη διαμόρφωση οποιασδήποτε θέσης, ανεξαρτήτως της φύσης της, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βασίζονται στο άρθρο 16 παράγραφος 1 ΣΕΕ και το άρθρο 218 παράγραφος 9 ΣΛΕΕ. Σε περίπτωση που η Ένωση, παρά τις προσπάθειές της, δεν είναι σε θέση να επιτύχει αυτό το αποτέλεσμα, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η Ένωση διαθέτει αριθμό ψήφων που αντικατοπτρίζουν τη βαρύτητά της στο Συμβούλιο της Ευρώπης και της επιτρέπουν να υπερασπίζεται δεόντως τα συμφέροντά της, η Επιτροπή θα προτείνει να εξουσιοδοτηθούν τα κράτη μέλη, σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ και με πλήρη σεβασμό της αποκλειστικής αρμοδιότητας της Ένωσης, να προσχωρήσουν στη σύμβαση παράλληλα με την Ένωση.
Η Επιτροπή θα καλέσει κάθε κράτος μέλος να αποστείλει έναν εκπρόσωπο που θα συνοδεύει την αντιπροσωπεία της Επιτροπής ως μέρος της αντιπροσωπείας της Ένωσης στις συνεδριάσεις της διάσκεψης των μερών. Πρέπει να τηρείται η αρχή της καλόπιστης συνεργασίας.
2025/0136 (NLE)
Πρόταση
ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
για τη σύναψη, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της σύμβασης-πλαισίου του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ,
Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 114 σε συνδυασμό με το άρθρο 218 παράγραφος 6 στοιχείο α) σημείο v),
Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,
Έχοντας υπόψη την πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,
Εκτιμώντας τα ακόλουθα:
(1)Σύμφωνα με την απόφαση (ΕΕ) 2024/2218 του Συμβουλίου 27 , η σύμβαση-πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου (στο εξής: σύμβαση) υπογράφηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2024 εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την επιφύλαξη της σύναψής της σε μεταγενέστερη ημερομηνία.
(2)Με τη σύμβαση θεσπίζονται γενικές αρχές και υποχρεώσεις που θα πρέπει να τηρούν τα μέρη της σύμβασης για τη διασφάλιση της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου σε σχέση με τις δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης (στο εξής: ΤΝ).
(3)Στις 13 Ιουνίου 2024 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο εξέδωσαν, βάσει των άρθρων 16 και 114 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), τον κανονισμό (ΕΕ) 2024/1689 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου 28 , ο οποίος περιέχει εναρμονισμένους κανόνες που βασίζονται καταρχήν σε πλήρη εναρμόνιση, οι οποίοι ρυθμίζουν τη διάθεση στην αγορά, τη θέση σε λειτουργία και τη χρήση συστημάτων ΤΝ στην Ένωση. Οι εν λόγω κανόνες ισχύουν άμεσα στα κράτη μέλη, εκτός εάν ο εν λόγω κανονισμός περιέχει ρητή διάταξη περί του αντιθέτου. Η σύμβαση πρέπει να εφαρμόζεται στην Ένωση αποκλειστικά μέσω του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1689 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και άλλων σχετικών πράξεων του ενωσιακού κεκτημένου, κατά περίπτωση.
(4)Οι δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής των συστημάτων ΤΝ που σχετίζονται με την προστασία των συμφερόντων εθνικής ασφάλειας εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της σύμβασης. Ο κανονισμός (ΕΕ) 2024/1689 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, που θα αποτελέσει την κύρια νομοθετική πράξη της Ένωσης για την εφαρμογή της σύμβασης, εξαιρεί επίσης από το πεδίο εφαρμογής του συστήματα ΤΝ που διατίθενται στην αγορά, τίθενται σε λειτουργία ή χρησιμοποιούνται, με ή χωρίς τροποποίηση, αποκλειστικά για σκοπούς εθνικής ασφάλειας και τα στοιχεία εξόδου των συστημάτων ΤΝ που χρησιμοποιούνται στην Ένωση αποκλειστικά για τους σκοπούς αυτούς, ανεξάρτητα από το είδος της οντότητας που ασκεί τις εν λόγω δραστηριότητες. Επιπλέον, η εθνική ασφάλεια παραμένει αποκλειστική αρμοδιότητα κάθε κράτους μέλους όπως ορίζεται από το άρθρο 4 παράγραφος 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ). Κατά συνέπεια, η θέση της Ένωσης που διατυπώθηκε στη διάσκεψη των μερών, η οποία συστήνεται από τη σύμβαση, θα πρέπει να τηρεί τα όρια που καθορίζονται ανωτέρω. Ειδικότερα, η Επιτροπή θα πρέπει να μην συζητήσει ούτε να λάβει θέση για δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής των συστημάτων ΤΝ που σχετίζονται με την προστασία των συμφερόντων εθνικής ασφάλειας στις συνεδριάσεις της διάσκεψης των μερών.
(5)Δεδομένου ότι το προσωπικό και το καθ’ ύλην πεδίο εφαρμογής της σύμβασης και οι ουσιαστικές διατάξεις της, συμπίπτουν σε μεγάλο βαθμό με τον κανονισμό (ΕΕ) 2024/1689 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, που συμπληρώνεται από άλλες σχετικές πράξεις του ενωσιακού κεκτημένου, η σύναψη της σύμβασης μπορεί να επηρεάσει τους κοινούς κανόνες της Ένωσης ή να μεταβάλει την εμβέλειά τους κατά την έννοια του άρθρου 3 παράγραφος 2 ΣΛΕΕ. Άλλες σχετικές πράξεις του ενωσιακού κεκτημένου περιλαμβάνουν νομικές πράξεις που αποσκοπούν στην εφαρμογή των θεμελιωδών δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η νομοθεσία της Ένωσης για την απαγόρευση των διακρίσεων και οι οδηγίες 2000/43/ΕΚ 29 και 2000/78/ΕΚ του Συμβουλίου 30 , το κεκτημένο της Ένωσης για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, συμπεριλαμβανομένων των κανονισμών (ΕΕ) 2016/679 31 και (ΕΕ) 2022/2065 32 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, που αποσκοπούν στην εξασφάλιση ασφαλούς, προβλέψιμου και αξιόπιστου επιγραμμικού περιβάλλοντος όπου τηρούνται τα θεμελιώδη δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης και του δικαιώματος λήψης και μετάδοσης πληροφοριών, του κανονισμού (ΕΕ) 2024/900 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την πολιτική διαφήμιση 33 · και τη νομοθεσία για την ασφάλεια των προϊόντων και τη νομοθεσία για την ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένης της οδηγίας 85/374/ΕΟΚ του Συμβουλίου 34 . Κατά συνέπεια, η Ένωση διαθέτει αποκλειστική εξωτερική αρμοδιότητα για τη σύναψη της σύμβασης. Ως εκ τούτου, μόνο η Ένωση θα πρέπει να καταστεί μέρος της σύμβασης.
(6)Η διάσκεψη των μερών θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματική εφαρμογή της σύμβασης, μεταξύ άλλων με τη διατύπωση ειδικών συστάσεων όσον αφορά την ερμηνεία και την εφαρμογή της. Η διάσκεψη των μερών θα εξετάσει επίσης πιθανές τροποποιήσεις της σύμβασης. Σύμφωνα με το άρθρο 218 παράγραφος 9 ΣΛΕΕ, το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής, θα πρέπει να εκδίδει αποφάσεις για τον καθορισμό των θέσεων που πρέπει να ληφθούν εξ ονόματος της Ένωσης στη διάσκεψη των μερών, όταν το εν λόγω όργανο καλείται να θεσπίσει πράξεις που παράγουν έννομα αποτελέσματα, ιδίως τον εσωτερικό κανονισμό της διάσκεψης των μερών. Κατά τη διαπραγμάτευση του εν λόγω εσωτερικού κανονισμού, ο οποίος πρόκειται να εγκριθεί με συναίνεση εντός 12 μηνών από την έναρξη ισχύος της σύμβασης, η Ένωση θα επιδιώξει να εξασφαλίσει αποτέλεσμα τέτοιο που να της δίνει 27 ψήφους, αντικατοπτρίζοντας τον αριθμό των κρατών μελών της. Σε περίπτωση που η Ένωση διαθέτει 27 ψήφους, η Επιτροπή όντας εκπρόσωπος της Ένωσης θα πρέπει να εξασφαλίσει ενισχυμένο συντονισμό με τα κράτη μέλη, προκειμένου να εκφράζει ενιαίες θέσεις εντός της διάσκεψης των μερών και να ασκεί το δικαίωμα ψήφου της εξ ονόματος της Ένωσης. Αυτός ο ενισχυμένος συντονισμός είναι ιδιαίτερα σημαντικός δεδομένου ότι όλα τα κράτη μέλη είναι επίσης μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και λαμβανομένου υπόψη του ταχέως εξελισσόμενου χαρακτήρα της ΤΝ, καθώς και της ανάγκης ύπαρξης ενός συνεκτικού πλαισίου παγκόσμιας εφαρμογής στον τομέα της ΤΝ. Προκειμένου να εξασφαλιστεί ενισχυμένος συντονισμός, το Συμβούλιο θα πρέπει να συμμετέχει στη διαμόρφωση οποιασδήποτε θέσης, ανεξαρτήτως της φύσης της, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βασίζονται στο άρθρο 16 παράγραφος 1 ΣΕΕ και το άρθρο 218 παράγραφος 9 ΣΛΕΕ. Σε περίπτωση που η Ένωση, παρά τις προσπάθειές της, δεν είναι σε θέση να επιτύχει αυτό το αποτέλεσμα, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η Ένωση διαθέτει αριθμό ψήφων που αντικατοπτρίζουν τη βαρύτητά της στο Συμβούλιο της Ευρώπης και της επιτρέπουν να υπερασπίζεται δεόντως τα συμφέροντά της, η Επιτροπή θα πρέπει να προτείνει να εξουσιοδοτηθούν τα κράτη μέλη, σύμφωνα με το άρθρο 2 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ και με πλήρη σεβασμό της αποκλειστικής αρμοδιότητας της Ένωσης, να προσχωρήσουν στη σύμβαση παράλληλα με την Ένωση.
(7)Η Επιτροπή θα καλέσει κάθε κράτος μέλος να αποστείλει έναν εκπρόσωπο που θα συνοδεύει την αντιπροσωπεία της Επιτροπής ως μέρος της αντιπροσωπείας της Ένωσης στις συνεδριάσεις της διάσκεψης των μερών. Πρέπει να τηρείται η αρχή της καλόπιστης συνεργασίας.
(8)Όσον αφορά κάθε άλλη συμφωνία που ενδέχεται να συναφθεί στο μέλλον υπό την αιγίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης ή σε άλλα διεθνή φόρουμ, μεταξύ άλλων στον τομέα της ΤΝ, καθώς και όσον αφορά οποιαδήποτε τροποποίηση της σύμβασης, η κατανομή των εξωτερικών αρμοδιοτήτων μεταξύ της Ένωσης και των κρατών μελών θα πρέπει να αξιολογείται υπό το πρίσμα των ειδικών χαρακτηριστικών κάθε τέτοιας πράξης. Είναι εξαιρετικά σημαντικό η Ένωση και τα κράτη μέλη της να μπορούν να συνεχίσουν να διαδραματίζουν τον άμεσο και ενεργό ρόλο τους στην έκφραση της φωνής της Ένωσης και στην προάσπιση των συμφερόντων της, με συνεπή και συντονισμένο τρόπο, σε πλήρη συμφωνία με τις Συνθήκες.
(9)Η σύμβαση θα πρέπει να εγκριθεί για λογαριασμό της Ένωσης,
ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:
Άρθρο 1
Η σύναψη της σύμβασης-πλαισίου του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου (στο εξής: σύμβαση) εγκρίνεται εξ ονόματος της Ένωσης.
Το κείμενο της προς σύναψη σύμβασης επισυνάπτεται στην παρούσα απόφαση ως παράρτημα I.
Άρθρο 2
Οι δηλώσεις που πρέπει να υποβληθούν στον γενικό γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης, οι οποίες επισυνάπτονται στην παρούσα απόφαση στο παράρτημα ΙΙ, εγκρίνονται εξ ονόματος της Ένωσης.
Άρθρο 3
Η σύμβαση εφαρμόζεται στην Ένωση αποκλειστικά μέσω του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1689 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη, και μέσω άλλων σχετικών πράξεων του ενωσιακού κεκτημένου, κατά περίπτωση.
Άρθρο 4
Η παρούσα απόφαση αρχίζει να ισχύει την […].
Βρυξέλλες,
Για το Συμβούλιο
Ο/Η Πρόεδρος
Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ C 326 της 26.10.2012, σ. 391).
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Βρυξέλλες, 3.6.2025
COM(2025) 265 final
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ
της
πρότασης απόφασης του Συμβουλίου
για τη σύναψη, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της σύμβασης-πλαισίου του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I
Κείμενο της σύμβασης-πλαισίου του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου
Βίλνιους, 5 Σεπτεμβρίου 2024
Προοίμιο
Τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και οι λοιποί υπογράφοντες την παρούσα σύμβαση,
Εκτιμώντας ότι στόχος του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι η επίτευξη μεγαλύτερης ενότητας μεταξύ των μελών του, με βάση ιδίως τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου,
Αναγνωρίζοντας την αξία της προώθησης της συνεργασίας μεταξύ των μερών της παρούσας σύμβασης και της επέκτασης της συνεργασίας αυτής σε άλλα κράτη που έχουν τις ίδιες αξίες,
Έχοντας επίγνωση των επιταχυνόμενων εξελίξεων στην επιστήμη και την τεχνολογία και των ριζικών αλλαγών που επιφέρουν οι δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να προωθήσουν την ανθρώπινη ευημερία, καθώς και την ατομική και κοινωνική ευημερία, τη βιώσιμη ανάπτυξη, την ισότητα των φύλων και την ενδυνάμωση όλων των γυναικών και των κοριτσιών, καθώς και άλλους σημαντικούς στόχους και συμφέροντα, μέσω της ενίσχυσης της προόδου και της καινοτομίας,
Αναγνωρίζοντας ότι οι δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να προσφέρουν πρωτοφανείς ευκαιρίες για την προστασία και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου,
Εκφράζοντας την ανησυχία τους για το γεγονός ότι ορισμένες δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να υπονομεύσουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την ατομική αυτονομία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου,
Εκφράζοντας την ανησυχία τους για τους κινδύνους διακρίσεων σε ψηφιακά πλαίσια, ιδίως σε συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, και τις πιθανές επιπτώσεις τους στη δημιουργία ή την επιδείνωση των ανισοτήτων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βιώνουν γυναίκες και άτομα που βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση, όσον αφορά την άσκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους και την πλήρη, ισότιμη και ουσιαστική συμμετοχή τους σε οικονομικά, κοινωνικά, πολιτιστικά και πολιτικά δρώμενα,
Εκφράζοντας την ανησυχία τους για την κατάχρηση των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης και την εναντίωση στη χρήση των εν λόγω συστημάτων για κατασταλτικούς σκοπούς κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μεταξύ άλλων μέσω αυθαίρετων ή παράνομων πρακτικών παρακολούθησης και λογοκρισίας που διαβρώνουν την ιδιωτική ζωή και την ατομική αυτονομία,
Έχοντας επίγνωση του γεγονότος ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα, η δημοκρατία και το κράτος δικαίου είναι εγγενώς αλληλένδετα,
Πεπεισμένοι για την ανάγκη να θεσπιστεί, κατά προτεραιότητα, ένα παγκοσμίως εφαρμοστέο νομικό πλαίσιο που θα καθορίζει κοινές γενικές αρχές και κανόνες που θα διέπουν τις δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, το οποίο θα διαφυλάσσει αποτελεσματικά τις κοινές αξίες και θα αξιοποιεί τα οφέλη της τεχνητής νοημοσύνης με σκοπό την προώθηση αυτών των αξιών κατά τρόπο που να ευνοεί την υπεύθυνη καινοτομία,
Αναγνωρίζοντας την ανάγκη προώθησης του ψηφιακού γραμματισμού, της γνώσης και της εμπιστοσύνης στον σχεδιασμό, την ανάπτυξη, τη χρήση και τον παροπλισμό των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης,
Αναγνωρίζοντας τον χαρακτήρα πλαισίου της παρούσας σύμβασης, η οποία μπορεί να συμπληρωθεί με περαιτέρω πράξεις προς αντιμετώπιση ειδικών ζητημάτων που σχετίζονται με τις δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης,
Υπογραμμίζοντας ότι η παρούσα σύμβαση αποσκοπεί στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων προκλήσεων που ανακύπτουν καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης και στην ενθάρρυνση της εξέτασης των ευρύτερων κινδύνων και επιπτώσεων που σχετίζονται με τις τεχνολογίες αυτές, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος, καθώς και κοινωνικοοικονομικών πτυχών, όπως η απασχόληση και η εργασία,
Σημειώνοντας τις σχετικές προσπάθειες για την προώθηση της διεθνούς κατανόησης και συνεργασίας σε θέματα τεχνητής νοημοσύνης από άλλους διεθνείς και υπερεθνικούς οργανισμούς και φόρουμ,
Έχοντας υπόψη τις ισχύουσες διεθνείς πράξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του 1948, η Σύμβαση του 1950 για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών (Σειρά ευρωπαϊκών συνθηκών ETS αριθ. 5), το Διεθνές Σύμφωνο του 1966 για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα, το Διεθνές Σύμφωνο του 1966 για τα οικονομικά, κοινωνικά και μορφωτικά δικαιώματα, ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης του 1961 (Σειρά ευρωπαϊκών συνθηκών ETS αριθ. 35), καθώς και τα αντίστοιχα πρωτόκολλά τους, και ο Αναθεωρημένος Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης του 1996 (Σειρά ευρωπαϊκών συνθηκών ETS αριθ. 163),
Έχοντας επίσης υπόψη τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1989 για τα δικαιώματα του παιδιού και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 2006 για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία,
Έχοντας επίσης υπόψη τα δικαιώματα ιδιωτικής ζωής των φυσικών προσώπων και την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όπως ισχύουν και παρέχονται, για παράδειγμα, από τη Σύμβαση του 1981 για την προστασία του ατόμου από την αυτοματοποιημένη επεξεργασία πληροφοριών προσωπικού χαρακτήρα (Σειρά ευρωπαϊκών συνθηκών ETS αριθ. 108) και τα πρωτόκολλά της,
Επιβεβαιώνοντας τη δέσμευση των μερών για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου και την προώθηση της αξιοπιστίας των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης μέσω της παρούσας σύμβασης,
Συμφώνησαν τα ακόλουθα:
Κεφάλαιο I — Γενικές διατάξεις
Άρθρο 1 — Αντικείμενο και σκοπός
1)Σκοπός των διατάξεων της παρούσας σύμβασης είναι να διασφαλιστεί ότι οι δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων ΤΝ συνάδουν πλήρως με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.
2)Κάθε μέρος θεσπίζει ή διατηρεί κατάλληλα νομοθετικά, διοικητικά ή άλλα μέτρα για την εφαρμογή των διατάξεων της παρούσας σύμβασης. Τα μέτρα αυτά διαβαθμίζονται και διαφοροποιούνται στον βαθμό που είναι αναγκαίος βάσει της σοβαρότητας και της πιθανότητας εμφάνισης δυσμενών επιπτώσεων στα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει ειδικά ή οριζόντια μέτρα που εφαρμόζονται ανεξάρτητα από το είδος της τεχνολογίας που χρησιμοποιείται.
3)Για να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή των διατάξεών της από τα μέρη, η παρούσα σύμβαση θεσπίζει μηχανισμό παρακολούθησης και προβλέπει διεθνή συνεργασία.
Άρθρο 2 — Ορισμός των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης
Για τους σκοπούς της παρούσας σύμβασης, ως «σύστημα τεχνητής νοημοσύνης» νοείται ένα μηχανικό σύστημα το οποίο, για ρητούς ή σιωπηρούς στόχους, συνάγει, από τα στοιχεία εισόδου που λαμβάνει, πώς να παράγει στοιχεία εξόδου, όπως προβλέψεις, περιεχόμενο, συστάσεις ή αποφάσεις που μπορούν να επηρεάσουν υλικά ή εικονικά περιβάλλοντα. Τα διάφορα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης διαφέρουν ως προς τα επίπεδα αυτονομίας και προσαρμοστικότητάς τους μετά την εφαρμογή τους.
Άρθρο 3 — Πεδίο εφαρμογής
1)Το πεδίο εφαρμογής της παρούσας σύμβασης καλύπτει τις δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης που έχουν τη δυνατότητα να θίξουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου ως εξής:
α)Κάθε μέρος εφαρμόζει την παρούσα σύμβαση στις δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης που αναλαμβάνονται από δημόσιες αρχές ή ιδιωτικούς φορείς που ενεργούν για λογαριασμό τους.
β)Κάθε μέρος αντιμετωπίζει τους κινδύνους και τις επιπτώσεις που προκύπτουν από δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης από ιδιωτικούς φορείς, στον βαθμό που δεν καλύπτονται από το στοιχείο α), κατά τρόπο που συνάδει με το αντικείμενο και τον σκοπό της παρούσας σύμβασης.
Κάθε μέρος προσδιορίζει σε δήλωση που υποβάλλεται στον γενικό γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά τη στιγμή της υπογραφής ή κατά την κατάθεση της πράξης κύρωσης, αποδοχής, έγκρισης ή προσχώρησης, τον τρόπο με τον οποίο προτίθεται να εφαρμόσει την υποχρέωση αυτή, είτε εφαρμόζοντας τις αρχές και τις υποχρεώσεις που ορίζονται στα κεφάλαια ΙΙ έως VI της παρούσας σύμβασης στις δραστηριότητες ιδιωτικών φορέων, είτε λαμβάνοντας άλλα κατάλληλα μέτρα για την εκπλήρωση της υποχρέωσης που ορίζεται στο παρόν εδάφιο. Τα μέρη μπορούν, ανά πάσα στιγμή και με τον ίδιο τρόπο, να τροποποιήσουν τις δηλώσεις τους.
Κατά την εφαρμογή της υποχρέωσης του παρόντος εδαφίου, κανένα μέρος δεν μπορεί να παρεκκλίνει από τις διεθνείς υποχρεώσεις που έχει αναλάβει για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου ή να περιορίζει την εφαρμογή τους.
2)Κανένα μέρος δεν υποχρεούται να εφαρμόζει την παρούσα σύμβαση σε δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης που σχετίζονται με την προστασία των συμφερόντων εθνικής του ασφάλειας, με την προϋπόθεση ότι οι εν λόγω δραστηριότητες διεξάγονται κατά τρόπο που συνάδει με το εφαρμοστέο διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένων των υποχρεώσεων που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, και με σεβασμό των δημοκρατικών θεσμών και διαδικασιών του.
3)Με την επιφύλαξη του άρθρου 13 και του άρθρου 25 παράγραφος 2, η παρούσα σύμβαση δεν εφαρμόζεται σε δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης σχετικά με συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που δεν έχουν ακόμη διατεθεί προς χρήση, εκτός εάν οι δοκιμές ή παρόμοιες δραστηριότητες πραγματοποιούνται κατά τρόπον ώστε να μπορούν να θίξουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.
4)Θέματα εθνικής άμυνας δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας σύμβασης.
Κεφάλαιο II Γενικές υποχρεώσεις
Άρθρο 4 — Προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Κάθε μέρος θεσπίζει ή διατηρεί μέτρα ώστε να διασφαλίσει ότι οι δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης συνάδουν με τις υποχρεώσεις προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως κατοχυρώνονται στο εφαρμοστέο διεθνές δίκαιο και στο οικείο εσωτερικό δίκαιο.
Άρθρο 5 — Ακεραιότητα των δημοκρατικών διαδικασιών και σεβασμός του κράτους δικαίου
1)Κάθε μέρος θεσπίζει ή διατηρεί μέτρα που επιδιώκουν να διασφαλίσουν ότι τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης δεν χρησιμοποιούνται για την υπονόμευση της ακεραιότητας, της ανεξαρτησίας και της αποτελεσματικότητας των δημοκρατικών θεσμών και διαδικασιών, συμπεριλαμβανομένων της αρχής της διάκρισης των εξουσιών, του σεβασμού της ανεξαρτησίας του δικαστικού συστήματος και της πρόσβασης στη δικαιοσύνη.
2)Κάθε μέρος θεσπίζει ή διατηρεί μέτρα που αποσκοπούν στην προστασία των δημοκρατικών διαδικασιών του στο πλαίσιο δραστηριοτήτων εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, συμπεριλαμβανομένης της δίκαιης πρόσβασης και συμμετοχής των ατόμων στον δημόσιο διάλογο, καθώς και της ικανότητάς τους να διαμορφώνουν ελεύθερα γνώμες.
Κεφάλαιο III — Αρχές που σχετίζονται με δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης
Άρθρο 6 — Γενική προσέγγιση
Το παρόν κεφάλαιο καθορίζει τις γενικές κοινές αρχές που εφαρμόζει κάθε μέρος όσον αφορά τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης κατά τρόπο κατάλληλο για το οικείο εσωτερικό νομικό σύστημα και για τις άλλες υποχρεώσεις που απορρέουν από την παρούσα σύμβαση.
Άρθρο 7 — Ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ατομική αυτονομία
Κάθε μέρος θεσπίζει ή διατηρεί μέτρα για τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ατομικής αυτονομίας σε σχέση με δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης.
Άρθρο 8 — Διαφάνεια και εποπτεία
Κάθε μέρος θεσπίζει ή διατηρεί μέτρα ώστε να διασφαλίσει ότι εφαρμόζονται επαρκείς απαιτήσεις διαφάνειας και εποπτείας, προσαρμοσμένες στα ειδικά πλαίσια και τους κινδύνους, όσον αφορά τις δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, μεταξύ άλλων όσον αφορά την ταυτοποίηση περιεχομένου που παράγεται από συστήματα τεχνητής νοημοσύνης.
Άρθρο 9 — Λογοδοσία και ευθύνη
Κάθε μέρος θεσπίζει ή διατηρεί μέτρα για τη διασφάλιση της λογοδοσίας και της ευθύνης για τις δυσμενείς επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου οι οποίες είναι αποτέλεσμα δραστηριοτήτων εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης.
Άρθρο 10 — Ισότητα και απαγόρευση των διακρίσεων
1)Κάθε μέρος θεσπίζει ή διατηρεί μέτρα με σκοπό να διασφαλίσει ότι οι δραστηριότητες στο πλαίσιο του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης σέβονται την ισότητα, συμπεριλαμβανομένης της ισότητας των φύλων, και την απαγόρευση των διακρίσεων, όπως προβλέπεται στο εφαρμοστέο διεθνές και εσωτερικό δίκαιο.
2)Κάθε μέρος αναλαμβάνει την υποχρέωση να θεσπίζει ή να διατηρεί μέτρα που αποσκοπούν στην εξάλειψη των ανισοτήτων προς επίτευξη δίκαιων, θεμιτών και ισότιμων αποτελεσμάτων, σύμφωνα με τις ισχύουσες εσωτερικές και διεθνείς υποχρεώσεις που υπέχει στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε σχέση με δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης.
Άρθρο 11 — Προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα
Κάθε μέρος θεσπίζει ή διατηρεί μέτρα ώστε να διασφαλίσει ότι, όσον αφορά τις δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης:
α)προστατεύονται τα δικαιώματα των ατόμων στην ιδιωτική ζωή και τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα τους, μεταξύ άλλων μέσω των εφαρμοστέων εσωτερικών και διεθνών νόμων, προτύπων και πλαισίων· και
β)έχουν θεσπιστεί αποτελεσματικές εγγυήσεις και διασφαλίσεις για τα φυσικά πρόσωπα, σύμφωνα με τις ισχύουσες εσωτερικές και διεθνείς νομικές υποχρεώσεις.
Άρθρο 12 — Αξιοπιστία
Κάθε μέρος λαμβάνει, κατά περίπτωση, μέτρα για την προώθηση της αξιοπιστίας των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης και της εμπιστοσύνης στα αποτελέσματά τους, τα οποία θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν απαιτήσεις σχετικά με την επαρκή ποιότητα και ασφάλεια καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης.
Άρθρο 13 — Ασφαλής καινοτομία
Με σκοπό την προώθηση της καινοτομίας και την αποφυγή δυσμενών επιπτώσεων στα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, κάθε μέρος καλείται να καταστήσει δυνατή, κατά περίπτωση, τη δημιουργία ελεγχόμενων περιβαλλόντων για την ανάπτυξη, τον πειραματισμό και τη δοκιμή συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης υπό την εποπτεία των αρμόδιων αρχών του.
Κεφάλαιο IV — Μέσα έννομης προστασίας
Άρθρο 14 — Μέσα έννομης προστασίας
1)Κάθε μέρος, στον βαθμό που οι διεθνείς υποχρεώσεις του επιτάσσουν την ύπαρξη μέσων έννομης προστασίας συμβατών με το οικείο εσωτερικό νομικό σύστημα, θεσπίζει ή διατηρεί μέτρα ώστε να διασφαλίσει τη διαθεσιμότητα προσβάσιμων και αποτελεσματικών μέσων έννομης προστασίας για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οι οποίες είναι αποτέλεσμα δραστηριοτήτων εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης.
2)Με σκοπό την υποστήριξη της παραγράφου 1 ανωτέρω, κάθε μέρος θεσπίζει ή διατηρεί μέτρα που περιλαμβάνουν:
α)μέτρα που διασφαλίζουν ότι οι σχετικές πληροφορίες όσον αφορά τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν σημαντικά τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη σχετική χρήση τους τεκμηριώνονται, παρέχονται σε φορείς εξουσιοδοτημένους να έχουν πρόσβαση στις εν λόγω πληροφορίες και, κατά περίπτωση και εφόσον ενδείκνυται, διατίθενται ή κοινοποιούνται στα θιγόμενα πρόσωπα·
β)μέτρα που διασφαλίζουν ότι οι πληροφορίες που αναφέρονται στο στοιχείο α) επαρκούν ώστε τα θιγόμενα πρόσωπα να μπορούν να προσβάλουν την απόφαση ή τις αποφάσεις που λαμβάνονται με χρήση του συστήματος ή βασίζονται ουσιωδώς στη χρήση του συστήματος και, κατά περίπτωση και εφόσον ενδείκνυται, να μπορούν να αμφισβητήσουν την ίδια τη χρήση του συστήματος· και
γ)την ουσιαστική δυνατότητα για τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα να υποβάλουν καταγγελία στις αρμόδιες αρχές.
Άρθρο 15 — Διαδικαστικές διασφαλίσεις
1)Κάθε μέρος διασφαλίζει ότι, όταν ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης επηρεάζει σημαντικά την άσκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα θιγόμενα πρόσωπα έχουν στη διάθεσή τους ουσιαστικές διαδικαστικές εγγυήσεις, διασφαλίσεις και δικαιώματα, σύμφωνα με το εφαρμοστέο διεθνές και εσωτερικό δίκαιο.
2)Κάθε μέρος επιδιώκει να διασφαλίσει ότι, ανάλογα με το πλαίσιο, τα πρόσωπα που αλληλεπιδρούν με συστήματα τεχνητής νοημοσύνης ενημερώνονται ότι αλληλεπιδρούν με τέτοια συστήματα και όχι με άνθρωπο.
Κεφάλαιο V — Εκτίμηση και μετριασμός των κινδύνων και των δυσμενών επιπτώσεων
Άρθρο 16 — Πλαίσιο διαχείρισης κινδύνων και επιπτώσεων
1)Κάθε μέρος, λαμβάνοντας υπόψη τις αρχές που ορίζονται στο κεφάλαιο III, θεσπίζει ή διατηρεί μέτρα για τον προσδιορισμό, την εκτίμηση, την πρόληψη και τον μετριασμό των κινδύνων που ενέχουν τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, με γνώμονα τις πραγματικές και τις δυνητικές επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.
2)Τα μέτρα αυτά διαβαθμίζονται και διαφοροποιούνται, ανάλογα με την περίπτωση, και:
α)λαμβάνουν δεόντως υπόψη το πλαίσιο και την προβλεπόμενη χρήση των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, ιδίως όσον αφορά τους κινδύνους για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου·
β)λαμβάνουν δεόντως υπόψη τη σοβαρότητα και την πιθανότητα των δυνητικών επιπτώσεων·
γ)εξετάζουν, κατά περίπτωση, τις απόψεις των σχετικών ενδιαφερόμενων μερών, ιδίως των προσώπων των οποίων τα δικαιώματα μπορεί να επηρεαστούν·
δ)εφαρμόζονται επαναληπτικά καθ’ όλη τη διάρκεια των δραστηριοτήτων εντός του κύκλου ζωής του συστήματος τεχνητής νοημοσύνης·
ε)περιλαμβάνουν την παρακολούθηση των κινδύνων και των δυσμενών επιπτώσεων στα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου·
στ)περιλαμβάνουν τεκμηρίωση των κινδύνων, των πραγματικών και των δυνητικών επιπτώσεων και της προσέγγισης διαχείρισης κινδύνου· και
ζ)απαιτούν, κατά περίπτωση, τη διεξαγωγή δοκιμών σε συστήματα τεχνητής νοημοσύνης προτού αυτά διατεθούν προς πρώτη χρήση και όποτε τροποποιούνται σημαντικά.
3)Κάθε μέρος θεσπίζει ή διατηρεί μέτρα που επιδιώκουν να διασφαλίσουν ότι οι δυσμενείς επιπτώσεις των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης στα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου αντιμετωπίζονται επαρκώς. Οι εν λόγω δυσμενείς επιπτώσεις και τα μέτρα για την αντιμετώπισή τους θα πρέπει να τεκμηριώνονται και να συνυπολογίζονται στα σχετικά μέτρα διαχείρισης κινδύνου που περιγράφονται στην παράγραφο 2.
4)Κάθε μέρος αξιολογεί την ανάγκη αναστολής ή απαγόρευσης ή άλλων κατάλληλων μέτρων όσον αφορά ορισμένες χρήσεις των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, όταν θεωρεί τις χρήσεις αυτές ασύμβατες με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη λειτουργία της δημοκρατίας ή το κράτος δικαίου.
Κεφάλαιο VI — Εφαρμογή της σύμβασης
Άρθρο 17 — Απαγόρευση των διακρίσεων
Η εφαρμογή των διατάξεων της παρούσας σύμβασης από τα μέρη εξασφαλίζεται χωρίς διακρίσεις για οποιονδήποτε λόγο, σύμφωνα με τις οικείες διεθνείς υποχρεώσεις στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Άρθρο 18 — Δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και των παιδιών
Κάθε μέρος, σύμφωνα με το οικείο εσωτερικό δίκαιο και τις εφαρμοστέες διεθνείς υποχρεώσεις του, λαμβάνει δεόντως υπόψη τυχόν ειδικές ανάγκες και τρωτά σημεία σε σχέση με τον σεβασμό των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία και των παιδιών.
Άρθρο 19 — Δημόσια διαβούλευση
Κάθε μέρος επιδιώκει να διασφαλίσει ότι τα σημαντικά ζητήματα που ανακύπτουν σε σχέση με τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης λαμβάνονται δεόντως υπόψη, κατά περίπτωση, μέσω δημόσιας συζήτησης και πολυμερούς διαβούλευσης υπό το πρίσμα των κοινωνικών, οικονομικών, νομικών, δεοντολογικών, περιβαλλοντικών και άλλων σχετικών επιπτώσεων.
Άρθρο 20 — Ψηφιακός γραμματισμός και ψηφιακές δεξιότητες
Κάθε μέρος ενθαρρύνει και προωθεί επαρκή ψηφιακό γραμματισμό και ψηφιακές δεξιότητες για όλα τα τμήματα του πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένων ειδικών δεξιοτήτων για όσους είναι υπεύθυνοι για τον εντοπισμό, την εκτίμηση, την πρόληψη και τον μετριασμό των κινδύνων που ενέχουν τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης.
Άρθρο 21 — Διασφάλιση των υφιστάμενων ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Καμία διάταξη της παρούσας σύμβασης δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι περιορίζει, παρεκκλίνει από ή επηρεάζει με άλλον τρόπο τα ανθρώπινα δικαιώματα ή άλλα συναφή νομικά δικαιώματα και υποχρεώσεις που μπορεί να διασφαλίζονται από τη σχετική νομοθεσία ενός μέρους ή από οποιαδήποτε άλλη σχετική διεθνή συμφωνία στην οποία είναι συμβαλλόμενο μέρος.
Άρθρο 22 — Ευρύτερη προστασία
Καμία από τις διατάξεις της παρούσας σύμβασης δεν ερμηνεύεται υπό την έννοια ότι περιορίζει ή επηρεάζει με άλλον τρόπο τη δυνατότητα ενός μέρους να χορηγεί ευρύτερο μέτρο προστασίας από εκείνο που ορίζεται στην παρούσα σύμβαση.
Κεφάλαιο VII — Μηχανισμός παρακολούθησης και συνεργασία
Άρθρο 23 — Διάσκεψη των μερών
1)Η διάσκεψη των μερών απαρτίζεται από εκπροσώπους των μερών της παρούσας σύμβασης.
2)Τα μέρη διενεργούν τακτικές διαβουλεύσεις με στόχο:
α. τη διευκόλυνση της αποτελεσματικής εφαρμογής και εκτέλεσης της παρούσας σύμβασης, συμπεριλαμβανομένου του εντοπισμού τυχόν προβλημάτων και των συνεπειών τυχόν επιφυλάξεων που διατυπώνονται κατ’ εφαρμογή του άρθρου 34 παράγραφος 1 ή οποιασδήποτε δήλωσης που διατυπώνεται δυνάμει της παρούσας σύμβασης·
β. την εξέταση του ενδεχόμενου συμπλήρωσης ή τροποποίησης της παρούσας σύμβασης·
γ. την εξέταση θεμάτων και τη διατύπωση ειδικών συστάσεων σχετικά με την ερμηνεία και την εφαρμογή της παρούσας σύμβασης·
δ. τη διευκόλυνση της ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με σημαντικές νομικές, πολιτικές ή τεχνολογικές εξελίξεις που παρουσιάζουν ενδιαφέρον, μεταξύ άλλων για την επίτευξη των στόχων που ορίζονται στο άρθρο 25, όσον αφορά την εφαρμογή της παρούσας σύμβασης·
ε. τη διευκόλυνση, όπου απαιτείται, της φιλικής διευθέτησης διαφορών που σχετίζονται με την εφαρμογή της παρούσας σύμβασης· και
στ. τη διευκόλυνση της συνεργασίας με τα ενδιαφερόμενα μέρη όσον αφορά τις σχετικές πτυχές της εφαρμογής της παρούσας σύμβασης, μεταξύ άλλων μέσω δημόσιων ακροάσεων, κατά περίπτωση.
3)Η διάσκεψη των μερών συγκαλείται από τον γενικό γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης, όποτε το κρίνει αναγκαίο και, σε κάθε περίπτωση, όταν η πλειονότητα των μερών ή της Επιτροπής Υπουργών ζητήσει τη σύγκλησή της.
4)Η διάσκεψη των μερών θεσπίζει τον εσωτερικό κανονισμό της με συναίνεση εντός δώδεκα μηνών από την έναρξη ισχύος της παρούσας σύμβασης.
5)Τα μέρη επικουρούνται από τη Γραμματεία του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους δυνάμει του παρόντος άρθρου.
6)Η διάσκεψη των μερών μπορεί να προτείνει στην Επιτροπή Υπουργών κατάλληλους τρόπους για την αξιοποίηση σχετικής εμπειρογνωσίας προς υποστήριξη της αποτελεσματικής εφαρμογής της παρούσας σύμβασης.
7)Κάθε μέρος που δεν είναι μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης συνεισφέρει στη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων της διάσκεψης των μερών. Η συνεισφορά κράτους που δεν είναι μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης καθορίζεται από κοινού από την Επιτροπή Υπουργών και το εν λόγω κράτος.
8)Η διάσκεψη των μερών μπορεί να αποφασίσει να περιορίσει τη συμμετοχή στις εργασίες της μέρους που έχει παύσει να είναι μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης σύμφωνα με το άρθρο 8 του καταστατικού του Συμβουλίου της Ευρώπης (Σειρά ευρωπαϊκών συνθηκών ETS αριθ. 1) για σοβαρή παραβίαση του άρθρου 3 του καταστατικού. Ομοίως, μπορούν να ληφθούν μέτρα έναντι οποιουδήποτε μέρους που δεν είναι κράτος μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης με απόφαση της Επιτροπής Υπουργών να διακόψει τις σχέσεις του με το εν λόγω κράτος για λόγους παρόμοιους με εκείνους που αναφέρονται στο άρθρο 3 του καταστατικού.
Άρθρο 24 — Υποχρέωση υποβολής εκθέσεων
1)Κάθε μέρος υποβάλλει έκθεση στη διάσκεψη των μερών εντός των δύο πρώτων ετών από τη στιγμή που καθίσταται συμβαλλόμενο μέρος και, στη συνέχεια, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, στην οποία παραθέτει λεπτομέρειες σχετικά με τις δραστηριότητες που έχουν αναληφθεί για την εφαρμογή του άρθρου 3 παράγραφος 1 στοιχεία α) και β).
2)Η διάσκεψη των μερών καθορίζει τη μορφή και τη διαδικασία της έκθεσης σύμφωνα με τον εσωτερικό κανονισμό της.
Άρθρο 25 — Διεθνής συνεργασία
1)Τα μέρη συνεργάζονται για την επίτευξη του σκοπού της παρούσας σύμβασης. Τα μέρη ενθαρρύνονται περαιτέρω, κατά περίπτωση, να παρέχουν συνδρομή σε κράτη που δεν είναι συμβαλλόμενα μέρη της παρούσας σύμβασης ώστε αυτά να ενεργούν σύμφωνα με τους όρους της παρούσας σύμβασης και να καταστούν συμβαλλόμενα μέρη της.
2)Τα μέρη ανταλλάσσουν, κατά περίπτωση, σχετικές και χρήσιμες πληροφορίες μεταξύ τους για πτυχές που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη, οι οποίες μπορεί να έχουν σημαντικές θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις στην άσκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, στη λειτουργία της δημοκρατίας και στην τήρηση του κράτους δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων και των επιπτώσεων που έχουν προκύψει σε ερευνητικά πλαίσια και σε σχέση με τον ιδιωτικό τομέα. Τα μέρη ενθαρρύνονται να συμπεριλαμβάνουν, κατά περίπτωση, ενδιαφερόμενα μέρη και κράτη που δεν είναι συμβαλλόμενα μέρη της παρούσας σύμβασης στις εν λόγω ανταλλαγές πληροφοριών.
3)Τα μέρη ενθαρρύνονται να ενισχύσουν τη συνεργασία, μεταξύ άλλων με τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη, κατά περίπτωση, για την πρόληψη και τον μετριασμό των κινδύνων και των δυσμενών επιπτώσεων στα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου στο πλαίσιο δραστηριοτήτων εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης.
Άρθρο 26 — Αποτελεσματικοί μηχανισμοί εποπτείας
1)Κάθε μέρος θεσπίζει ή ορίζει έναν ή περισσότερους αποτελεσματικούς μηχανισμούς για την εποπτεία της συμμόρφωσης με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την παρούσα σύμβαση.
2)Κάθε μέρος διασφαλίζει ότι οι εν λόγω μηχανισμοί ασκούν τα καθήκοντά τους με ανεξαρτησία και αμεροληψία και ότι διαθέτουν τις εξουσίες, την εμπειρογνωσία και τους πόρους που απαιτούνται για την αποτελεσματική εκπλήρωση των οικείων καθηκόντων εποπτείας της συμμόρφωσης με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την παρούσα σύμβαση, όπως εφαρμόζονται από τα μέρη.
3)Σε περίπτωση που ένα μέρος έχει προβλέψει περισσότερους από έναν τέτοιους μηχανισμούς, λαμβάνει μέτρα, όπου είναι εφικτό, για να διευκολύνει την αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ τους.
4)Σε περίπτωση που ένα μέρος έχει προβλέψει μηχανισμούς διαφορετικούς από τις υφιστάμενες δομές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, λαμβάνει μέτρα, όπου είναι εφικτό, για την προώθηση της αποτελεσματικής συνεργασίας μεταξύ των μηχανισμών που αναφέρονται στην παράγραφο 1 και των υφιστάμενων εσωτερικών δομών για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Κεφάλαιο VIII — Τελικές διατάξεις
Άρθρο 27 — Αποτελέσματα της σύμβασης
1)Εάν δύο ή περισσότερα συμβαλλόμενα μέρη έχουν ήδη συνάψει συμφωνία ή συνθήκη για τα θέματα που διέπονται από την παρούσα σύμβαση ή έχουν κατ’ άλλο τρόπο συνάψει σχέσεις επί των θεμάτων αυτών, έχουν επίσης το δικαίωμα να εφαρμόζουν την εν λόγω συμφωνία ή συνθήκη ή να ρυθμίζουν αναλόγως τις σχέσεις αυτές, με την προϋπόθεση ότι το πράττουν κατά τρόπο που δεν αντιβαίνει στο αντικείμενο και τον σκοπό της παρούσας σύμβασης.
2)Τα μέρη που είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης εφαρμόζουν, στις αμοιβαίες σχέσεις τους, τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διέπουν τα θέματα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας σύμβασης με την επιφύλαξη του αντικειμένου και του σκοπού της παρούσας σύμβασης, καθώς και με την επιφύλαξη της πλήρους εφαρμογής της ως προς τα άλλα μέρη. Το ίδιο ισχύει και για τα άλλα μέρη στον βαθμό που δεσμεύονται από τους εν λόγω κανόνες.
Άρθρο 28 — Τροποποιήσεις
1)Τροποποιήσεις της παρούσας σύμβασης μπορούν να προταθούν από οποιοδήποτε μέρος, την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης ή τη διάσκεψη των μερών.
2)Κάθε πρόταση για τροποποίηση γνωστοποιείται από τον γενικό γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης στα μέρη.
3)Κάθε τροποποίηση που προτείνεται από μέρος ή την Επιτροπή Υπουργών γνωστοποιείται στη διάσκεψη των μερών, η οποία υποβάλλει στην Επιτροπή Υπουργών τη γνώμη της σχετικά με την προτεινόμενη τροποποίηση.
4)Η Επιτροπή Υπουργών εξετάζει την προτεινόμενη τροποποίηση και τη γνώμη που υποβάλλει η διάσκεψη των μερών και μπορεί να εγκρίνει την τροποποίηση.
5)Το κείμενο κάθε τροποποίησης που εγκρίνεται από την Επιτροπή Υπουργών σύμφωνα με την παράγραφο 4 διαβιβάζεται στα μέρη προς αποδοχή.
6)Κάθε τροποποίηση που εγκρίνεται σύμφωνα με την παράγραφο 4 αρχίζει να ισχύει την τριακοστή ημέρα αφότου όλα τα μέρη ειδοποιήσουν τον γενικό γραμματέα ότι την έχουν αποδεχθεί.
Άρθρο 29 — Επίλυση διαφορών
Σε περίπτωση διαφοράς μεταξύ των μερών όσον αφορά την ερμηνεία ή την εφαρμογή της παρούσας σύμβασης, τα εν λόγω μέρη επιδιώκουν την επίλυση της διαφοράς μέσω διαπραγματεύσεων ή με οποιοδήποτε άλλο ειρηνικό μέσο της επιλογής τους, μεταξύ άλλων μέσω της διάσκεψης των μερών, όπως προβλέπεται στο άρθρο 23 παράγραφος 2 στοιχείο ε).
Άρθρο 30 – Υπογραφή και έναρξη ισχύος
1)Η παρούσα σύμβαση είναι ανοικτή προς υπογραφή από τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, τα τρίτα κράτη που συμμετείχαν στην εκπόνησή της και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
2)Η παρούσα σύμβαση υπόκειται σε κύρωση, αποδοχή ή έγκριση. Οι πράξεις κύρωσης, αποδοχής ή έγκρισης κατατίθενται στον γενικό γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης.
3)Η παρούσα σύμβαση αρχίζει να ισχύει την πρώτη ημέρα του μήνα που έπεται της εκπνοής τρίμηνης περιόδου από την ημερομηνία κατά την οποία πέντε υπογράφοντες, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον τριών κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, θα έχουν εκφράσει τη συναίνεσή τους να δεσμευθούν από την παρούσα σύμβαση, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 2.
4)Για κάθε υπογράφοντα που εκφράζει στη συνέχεια τη συναίνεσή του να δεσμευθεί από την παρούσα σύμβαση, αυτή αρχίζει να ισχύει την πρώτη μέρα του μήνα που έπεται της εκπνοής τρίμηνης περιόδου από την ημερομηνία κατάθεσης της πράξης κύρωσης, αποδοχής ή έγκρισης.
Άρθρο 31 — Προσχώρηση
1)Μετά την έναρξη ισχύος της παρούσας σύμβασης, η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, αφού διαβουλευθεί με τα μέρη της παρούσας σύμβασης και αφού λάβει την ομόφωνη συναίνεσή τους, μπορεί να καλέσει οποιοδήποτε κράτος που δεν είναι μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης και δεν συμμετείχε στην εκπόνηση της παρούσας σύμβασης να προσχωρήσει στην παρούσα σύμβαση με απόφαση που λαμβάνεται με την πλειοψηφία που προβλέπεται στο άρθρο 20 στοιχείο δ) του καταστατικού του Συμβουλίου της Ευρώπης και με ομόφωνη ψηφοφορία των εκπροσώπων των μερών που δικαιούνται να μετέχουν στις συνεδριάσεις της Επιτροπής Υπουργών.
2)Για κάθε κράτος που προσχωρεί, η παρούσα σύμβαση αρχίζει να ισχύει την πρώτη ημέρα του μήνα που έπεται της εκπνοής τρίμηνης περιόδου από την ημερομηνία κατάθεσης της πράξης προσχώρησης στον γενικό γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Άρθρο 32 — Εδαφική εφαρμογή
1)Κάθε κράτος ή η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί, τη στιγμή της υπογραφής ή της κατάθεσης της πράξης κύρωσης, αποδοχής, έγκρισης ή προσχώρησης, να ορίσει το έδαφος ή τα εδάφη στα οποία θα εφαρμόζεται η παρούσα σύμβαση.
2)Κάθε μέρος μπορεί, σε μεταγενέστερο χρόνο και με δήλωση απευθυνόμενη στον γενικό γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης, να επεκτείνει την εφαρμογή της παρούσας σύμβασης σε οποιοδήποτε άλλο έδαφος οριζόμενο στη δήλωση. Όσον αφορά ένα τέτοιο έδαφος, η παρούσα σύμβαση αρχίζει να ισχύει την πρώτη ημέρα του μήνα που έπεται της εκπνοής τρίμηνης περιόδου από την ημερομηνία παραλαβής της δήλωσης από τον γενικό γραμματέα.
3)Κάθε δήλωση που υποβάλλεται σύμφωνα με τις δύο προηγούμενες παραγράφους μπορεί, όσον αφορά οποιοδήποτε έδαφος αναφέρεται στην εν λόγω δήλωση, να ανακληθεί μέσω ειδοποίησης απευθυνόμενης στον γενικό γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η ανάκληση αρχίζει να ισχύει την πρώτη ημέρα του μήνα που έπεται της εκπνοής τρίμηνης περιόδου από την ημερομηνία παραλαβής της ειδοποίησης από τον γενικό γραμματέα.
Άρθρο 33 — Ομοσπονδιακή ρήτρα
1)Ένα ομόσπονδο κράτος μπορεί να επιφυλαχθεί να αναλάβει υποχρεώσεις βάσει της παρούσας σύμβασης σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές που διέπουν τη σχέση μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησής του και των συστατικών πολιτειών ή άλλων παρόμοιων εδαφικών ενοτήτων του, με την προϋπόθεση ότι η παρούσα σύμβαση ισχύει για την κεντρική κυβέρνηση του ομόσπονδου κράτους.
2)Όσον αφορά τις διατάξεις της παρούσας σύμβασης, η εφαρμογή των οποίων υπόκειται στη δικαιοδοσία των συστατικών πολιτειών ή άλλων παρόμοιων εδαφικών ενοτήτων που δεν υποχρεούνται από το συνταγματικό καθεστώς της ομοσπονδίας να λάβουν νομοθετικά μέτρα, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ενημερώνει τις αρμόδιες αρχές αυτών των πολιτειών σχετικά με τις εν λόγω διατάξεις, εκφράζοντας θετική γνώμη και τις παροτρύνει να λάβουν κατάλληλα μέτρα για τη θέση τους σε ισχύ.
Άρθρο 34 — Επιφυλάξεις
1)Με γραπτή γνωστοποίηση απευθυνόμενη στον γενικό γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης, κάθε κράτος δύναται, κατά τη στιγμή της υπογραφής ή της κατάθεσης της πράξης κύρωσης, αποδοχής, έγκρισης ή προσχώρησης, να δηλώσει ότι κάνει χρήση της επιφύλαξης ή των επιφυλάξεων που προβλέπονται στο άρθρο 33 παράγραφος 1.
2)Καμία άλλη επιφύλαξη δεν μπορεί να διατυπωθεί όσον αφορά την παρούσα σύμβαση.
Άρθρο 35 — Καταγγελία
1)Κάθε μέρος δύναται, ανά πάσα χρονική στιγμή, να καταγγείλει την παρούσα σύμβαση απευθύνοντας σχετική γνωστοποίηση στον γενικό γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης.
2)Η καταγγελία αρχίζει να ισχύει την πρώτη ημέρα του μήνα που έπεται της εκπνοής τρίμηνης περιόδου από την ημερομηνία παραλαβής της γνωστοποίησης από τον γενικό γραμματέα.
Άρθρο 36 — Γνωστοποίηση
Ο γενικός γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης γνωστοποιεί στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, στα τρίτα κράτη που συμμετείχαν στην εκπόνηση της παρούσας σύμβασης, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε κάθε υπογράφοντα, σε κάθε συμβαλλόμενο κράτος, σε κάθε συμβαλλόμενο μέρος και σε κάθε κράτος το οποίο έχει προσκληθεί να προσχωρήσει στην παρούσα σύμβαση:
α)κάθε υπογραφή·
β)κάθε κατάθεση πράξης κύρωσης, αποδοχής, έγκρισης ή προσχώρησης·
γ)κάθε ημερομηνία έναρξης ισχύος της παρούσας σύμβασης σύμφωνα με το άρθρο 30 παράγραφοι 3 και 4 και το άρθρο 31 παράγραφος 2·
δ)κάθε τροποποίηση που εγκρίνεται σύμφωνα με το άρθρο 28 και την ημερομηνία έναρξης ισχύος της εν λόγω τροποποίησης·
ε)κάθε δήλωση που υποβάλλεται σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 1 στοιχείο β)·
στ)κάθε επιφύλαξη και ανάκληση επιφύλαξης που διατυπώνεται σύμφωνα με το άρθρο 34·
ζ)κάθε καταγγελία που υποβάλλεται σύμφωνα με το άρθρο 35·
η)κάθε άλλη πράξη, δήλωση, γνωστοποίηση ή κοινοποίηση που άπτεται της παρούσας σύμβασης.
Σε πίστωση των ανωτέρω, οι υπογράφοντες, όντας νόμιμα εξουσιοδοτημένοι γι’ αυτό, υπέγραψαν την παρούσα σύμβαση.
Συντάχθηκε στο Βίλνιους, την 5η ημέρα του Σεπτεμβρίου του 2024, στην αγγλική και τη γαλλική γλώσσα, με αμφότερα τα κείμενα να είναι εξίσου αυθεντικά, σε ένα και μόνο αντίγραφο το οποίο θα κατατεθεί στο αρχείο του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ο γενικός γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης διαβιβάζει επικυρωμένο αντίγραφο σε κάθε κράτος μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, στα τρίτα κράτη που συμμετείχαν στην εκπόνηση της παρούσας σύμβασης, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και σε κάθε κράτος το οποίο έχει προσκληθεί να προσχωρήσει στην παρούσα σύμβαση.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II
1.Δήλωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με το πεδίο εφαρμογής όσον αφορά ιδιωτικούς φορείς δυνάμει του άρθρου 3 παράγραφος 1 στοιχείο β της σύμβασης
Υπενθυμίζοντας την υποχρέωση δυνάμει του άρθρου 3 παράγραφος 1 στοιχείο β) της σύμβασης που αφορά την αντιμετώπιση των κινδύνων και των επιπτώσεων που προκύπτουν από δραστηριότητες εντός του κύκλου ζωής συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης από ιδιωτικούς φορείς, στον βαθμό που δεν καλύπτονται από το στοιχείο α) της εν λόγω διάταξης, κατά τρόπο που συνάδει με το αντικείμενο και τον σκοπό της σύμβασης, ηΈνωση δηλώνει ότι θα εφαρμόσει τις αρχές και τις υποχρεώσεις που ορίζονται στα κεφάλαια II έως VI της σύμβασης σε δραστηριότητες ιδιωτικών φορέων που διαθέτουν στην αγορά, θέτουν σε λειτουργία και χρησιμοποιούν συστήματα ΤΝ στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) 2024/1689 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη (στο εξής: κανονισμός για την ΤΝ). Άλλες σχετικές πράξεις του ενωσιακού κεκτημένου μπορούν επίσης να εφαρμόζονται στις εν λόγω δραστηριότητες και να συμβάλλουν στην εφαρμογή των αρχών και των υποχρεώσεων της σύμβασης.
2.Δήλωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με το εδαφικό πεδίο εφαρμογής δυνάμει του άρθρου 32 παράγραφος 1 της σύμβασης
Όσον αφορά το άρθρο 32 παράγραφος 1 της σύμβασης, η Ένωση δηλώνει ότι η σύμβαση-πλαίσιο σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου εφαρμόζεται, όσον αφορά την αρμοδιότητα της Ένωσης, στα εδάφη στα οποία εφαρμόζονται οι Συνθήκες της ΕΕ δυνάμει του άρθρου 52 της ΣΕΕ και υπό τους όρους που προβλέπονται, μεταξύ άλλων, στο άρθρο 355 της ΣΛΕΕ.