Βρυξέλλες, 11.5.2022

COM(2022) 212 final

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Μια ψηφιακή δεκαετία για τα παιδιά και τις νέες/τους νέους:


η νέα ευρωπαϊκή στρατηγική για ένα καλύτερο διαδίκτυο για τα παιδιά (BIK+)


1.Εισαγωγή

Το 2012 εφαρμόστηκε η πρώτη ευρωπαϊκή στρατηγική για ένα καλύτερο διαδίκτυο για τα παιδιά (Ένα διαδίκτυο καλύτερα προσαρμοσμένο στα παιδιά - BIK). Η επικαιροποιημένη στρατηγική για ένα καλύτερο διαδίκτυο για τα παιδιά (BIK+), που περιγράφεται στην παρούσα ανακοίνωση, θα διασφαλίσει την προστασία, τον σεβασμό και την ενδυνάμωση των παιδιών στο διαδίκτυο κατά τη νέα ψηφιακή δεκαετία.

Ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων του παιδιού, είναι εγγενής στις αξίες πάνω στις οποίες θεμελιώνεται η Ευρωπαϊκή Ένωση 1 . Οι αρχές αυτές πρέπει να τηρούνται εξίσου εντός και εκτός διαδικτύου 2 . Κατά την ψηφιακή δεκαετία, κάθε παιδί στην Ευρώπη αξίζει να ευημερεί σε ένα ψηφιακό περιβάλλον που είναι ασφαλές και το ενδυναμώνει, και να αποτελέσει μέρος της παγκόσμιας ψηφιακής μετάβασης.

Τα παιδιά δημιουργούν, παίζουν και αλληλεπιδρούν στο διαδίκτυο από ακόμη νεότερη ηλικία, χρησιμοποιώντας ψηφιακές τεχνολογίες για εκπαίδευση, ψυχαγωγία, κοινωνική επαφή και κονωνική συμμετοχή. Στο πλαίσιο αυτό, συχνά έρχονται αντιμέτωπα με ψηφιακό περιεχόμενο και ψηφιακές υπηρεσίες που δεν σχεδιάστηκαν για παιδιά.

Τα παιδιά και οι νέοι και νέες 3 δεν αποτελούν ενιαία, ομοιογενή ομάδα, έχουν διαφορετική ηλικία, φύλο, εξελισσόμενες ικανότητες και κοινωνικό και οικονομικό υπόβαθρο. Τα παιδιά σε ευάλωτη κατάσταση, όπως τα παιδιά με αναπηρία, τα παιδιά με μειονοτικό φυλετικό ή εθνοτικό υπόβαθρο, τα παιδιά πρόσφυγες, τα παιδιά σε καθεστώς εναλλακτικής μέριμνας, τα παιδιά ΛΟΑΤΚΙ+, καθώς και τα παιδιά με μειονεκτικό κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν πρόσθετες προκλήσεις στο ψηφιακό περιβάλλον.

Η πανδημία COVID-19 ανέδειξε τα οφέλη της ψηφιακής τεχνολογίας, αλλά και την κρίσιμη ανάγκη για ισότιμη πρόσβαση στην τεχνολογία (συσκευές και δίκτυο) και στις ψηφιακές δεξιότητες και ικανότητες, συμπεριλαμβανομένου του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας, για όλα τα παιδιά 4 . Τα παιδιά που δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο αποκλείονται από πόρους που μπορούν να τα βοηθήσουν να μάθουν και να αναπτυχθούν. Οι ανισότητες μπορεί να οδηγήσουν σε υψηλότερους κινδύνους χαμηλότερων εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων, κακής ψυχικής υγείας και έλλειψης μακροπρόθεσμων προοπτικών 5 .

Στο πλαίσιο αυτό, και για να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι και οι βλάβες της ολοένα και πιο ψηφιοποιημένης κοινωνίας, μεταξύ άλλων για τα παιδιά, η Επιτροπή πρότεινε τον Δεκέμβριο του 2020 μια φιλόδοξη μεταρρύθμιση του υφιστάμενου εγχειριδίου κανόνων, με στόχο τη δημιουργία ενός ασφαλέστερου ψηφιακού χώρου στον οποίο θα προστατεύονται τα θεμελιώδη δικαιώματα όλων των χρηστών ψηφιακών υπηρεσιών. Η πρόσφατη πολιτική συμφωνία σχετικά με την πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) δείχνει ότι η προστασία των ανηλίκων αποτελεί έναν από τους ακρογωνιαίους λίθους των νέων κανόνων, καθώς οι εταιρείες υποχρεώνονται να θέτουν τα συμφέροντα των παιδιών στην πρώτη γραμμή των προβληματισμών τους 6 .

Επιπλέον, στο πλαίσιο του οράματός της για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ευρώπης έως το 2030 7 , η Επιτροπή έχει προτείνει μια ευρωπαϊκή διακήρυξη σχετικά με τα ψηφιακά δικαιώματα και τις ψηφιακές αρχές για την ψηφιακή δεκαετία 8 που θα αντικατοπτρίζει τις αξίες της ΕΕ, όπως την προστασία και την ενδυνάμωση των παιδιών.

Η ευρωπαϊκή στρατηγική του 2012 για ένα διαδίκτυο καλύτερα προσαρμοσμένο στα παιδιά (στρατηγική ΒΙΚ) 9 καθόρισε ένα παγκόσμιο σημείο αναφοράς που καθοδηγεί και διαμορφώνει τις εθνικές πολιτικές στην ΕΕ. Όλα τα κράτη μέλη έχουν ενσωματώσει στοιχεία της στρατηγικής BIK. Τον Μάρτιο του 2021 η Επιτροπή ενέκρινε την πρώτη ολοκληρωμένη στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού, όπου ανανκοίνωσε επικαιροποίηση της στρατηγικής BIK 10 :

Η ενημερωμένη στρατηγική BIK+ αποτελεί το ψηφιακό σκέλος της στρατηγικής για τα δικαιώματα του παιδιού και αντικατοπτρίζει την πρόσφατα προταθείσα ψηφιακή αρχή σύμφωνα με την οποία «Τα παιδιά και οι νέοι θα πρέπει να προστατεύονται και να χειραφετούνται στο διαδίκτυο» 11 . Λαμβάνει υπόψη το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τα δικαιώματα των παιδιών 12 , τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας 13 και τη σύσταση του Συμβουλίου για τη θέσπιση ευρωπαϊκής εγγύησης για τα παιδιά 14 .

Αυτή η νέα στρατηγική BIK+ βασίζεται σε εκτενή διαδικασία διαβούλευσης με παιδιά, η οποία συμπληρώνεται από στοχευμένες διαβουλεύσεις με γονείς, εκπαιδευτικούς, κράτη μέλη, τους κλάδους των ΤΠΕ και των μέσων επικοινωνίας, την κοινωνία των πολιτών, ακαδημαϊκούς και διεθνείς οργανισμούς 15 .

Στόχος επομένως της στρατηγικής BIK+ είναι να συμπληρώσει και να στηρίξει την πρακτική υλοποίηση των υφιστάμενων μέτρων για την προστασία των παιδιών στο διαδίκτυο, να αναπτύξει τις δεξιότητες των παιδιών και να τους δώσει τη δύναμη να απολαμβάνουν και να διαμορφώνουν τη ζωή τους στο διαδίκτυο με ασφάλεια.

2.Τι έχει κάνει η ΕΕ μέχρι σήμερα

Από το 2012 η στρατηγική BIK έχει διαδραματίσει καίριο ρόλο στον επηρεασμό της προστασίας και της ενδυνάμωσης των παιδιών στο διαδίκτυο σε ευρωπαϊκό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η ομάδα εμπειρογνωμόνων για ένα ασφαλέστερο διαδίκτυο 16 καθιστά δυνατή την ανταλλαγή ορθών πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών και η Επιτροπή ενθάρρυνε τη συνεργασία του κλάδου με την κοινωνία των πολιτών και τους νέους μέσω της Συμμαχίας για την καλύτερη προστασία των ανηλίκων στο διαδίκτυο 17 .

Η στρατηγική BIK του 2012 δημιούργησε το συγχρηματοδοτούμενο από την ΕΕ δίκτυο των Κέντρων Ασφαλούς Διαδικτύου (Safer Internet Centres, SIC) 18 και της χρηματοδοτούμενης από την ΕΕ πύλης betterinternetforkids.eu, η οποία είναι ο κόμβος διαδικτυακής ασφάλειας των παιδιών. Τα SIC υποστηρίζουν 30 εκατομμύρια άτομα ετησίως 19 . Διεξάγουν τοπικές δραστηριότητες ευαισθητοποίησης και παρέχουν υλικό για όλες τις πτυχές της διαδικτυακής ασφάλειας των παιδιών στα κράτη μέλη, προσφέρουν βοήθεια και εντοπίζουν αναδυόμενες απειλές μέσω των γραμμών υποστήριξης, και υποστηρίζουν την αφαίρεση υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών από το διαδίκτυο μέσω των ανοικτών τηλεφωνικών γραμμών INHOPE 20 , οι οποίες βρίσκονται σε 46 χώρες. Τα SIC συνεργάζονται με ένα δίκτυο νέων πρεσβευτών BIK και ομάδων νέων BIK 21 που συμβουλεύουν και ενημερώνουν τους φορείς χάραξης πολιτικής και τους επαγγελματίες, όπως ενδεικτικά η BIK Youth Pledge 22 (Δέσμευση για ένα καλύτερο διαδίκτυο για τη νεολαία) σχετικά με τη φιλική προς τα παιδιά επικοινωνία. Η πρωτοβουλία της ΕΕ για την ημέρα ασφαλούς διαδικτύου 23 γιορτάζεται πλέον διεθνώς.

Η Επιτροπή συνεργάζεται επίσης με διεθνείς οργανισμούς, μη κυβερνητικές οργανώσεις, μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας που ασχολούνται με τα ψηφιακά δικαιώματα των παιδιών, καθώς και με τον ιδιωτικό τομέα.

Από το 2012 το νομικό πλαίσιο και το πλαίσιο πολιτικής της ΕΕ που εξασφαλίζει ακόμα πιο αποτελεσματικά την ασφάλεια των παιδιών στο διαδίκτυο έχουν εξελιχθεί σημαντικά 24 . Για παράδειγμα, στο πλαίσιο της αναθεωρημένης οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων (οδηγία ΥΟΑΜ) 25 , οι υποχρεώσεις για την προστασία των ανηλίκων από επιβλαβές περιεχόμενο που μπορεί να βλάψει τη σωματική, πνευματική και ηθική ανάπτυξή τους και από παράνομο περιεχόμενο 26 επεκτείνονται πλέον στις πλατφόρμες διαμοιρασμού βίντεο. Ο γενικός κανονισμός για την προστασία δεδομένων (ΓΚΠΔ) ορίζει ότι τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα των παιδιών χρήζουν ειδικής προστασίας, με τη γονική συγκατάθεση να απαιτείται έως μια ορισμένη ηλικία (μεταξύ 13 και 16 ετών ανάλογα με το κράτος μέλος). 27 ., 28 Η οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές 29 προστατεύει τα παιδιά ως ευάλωτους καταναλωτές και απαγορεύει την άμεση πιεστική πρόσκληση να πραγματοποιήσουν αγορά.

Τέλος, η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες θα υποχρεώνει όλες τις επιγραμμικές πλατφόρμες να σχεδιάζουν τα συστήματά τους λαμβάνοντας υπόψη τα δικαιώματα των παιδιών χρηστών. Ειδικότερα, τα παιδιά πρέπει να είναι σε θέση να κατανοούν εύκολα τους όρους και τις προϋποθέσεις της υπηρεσίας που χρησιμοποιούν. Ωστόσο, αυτό είναι μόνο η αρχή. Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, όλες οι επιγραμμικές πλατφόρμες που προσφέρουν υπηρεσίες σε παιδιά στην Ένωση, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή οι πλατφόρμες διαδραστικών παιχνιδιών, θα υποχρεούνται να λαμβάνουν κατάλληλα και αναλογικά μέτρα για τη διασφάλιση της ιδιωτικότητας, της ασφάλειας και της προστασίας των παιδιών στις υπηρεσίες τους. Επιπλέον, θα απαγορεύεται στις επιγραμμικές πλατφόρμες να παρουσιάζουν διαφημίσεις σε παιδιά με βάση την κατάρτιση προφίλ. Τέλος, οι πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης θα πρέπει να εξετάζουν τυχόν συστημικούς κινδύνους που σχετίζονται με τις υπηρεσίες τους, συμπεριλαμβανομένων τυχόν πραγματικών ή προβλέψιμων αρνητικών επιπτώσεων σε σχέση με την προστασία των παιδιών.

Η προτεινόμενη πράξη για την τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) 30 θεσπίζει ενιαίους κανόνες για την ΤΝ στην ΕΕ και επιδιώκει τη δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς για αξιόπιστες εφαρμογές ΤΝ που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των παιδιών. Η πρόταση για ένα πλαίσιο για την ευρωπαϊκή ψηφιακή ταυτότητα (eID) 31 θα δώσει τη δυνατότητα στους ανηλίκους, βάσει της εθνικής νομοθεσίας, να χρησιμοποιούν το πορτοφόλι ψηφιακής ταυτότητας, παραδείγματος χάριν για να αποδεικνύουν την ηλικία τους χωρίς να αποκαλύπτουν άλλα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα.

Μια νέα πρόταση κανονισμού σχετικά με την πρόληψη και την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών 32 , η οποία υποβλήθηκε ταυτόχρονα με τη στρατηγική BIK+, θεσπίζει για τους παρόχους υπηρεσιών φιλοξενίας ή διαπροσωπικών επικοινωνιών την υποχρέωση να εντοπίζουν, να καταγγέλλουν και να αφαιρούν υλικό κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο. Η πρόταση προβλέπει επίσης τη δημιουργία ενός νέου Ευρωπαϊκού Κέντρου για την πρόληψη και την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, το οποίο θα διευκολύνει τον εντοπισμό, την καταγγελία και την αφαίρεση υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο, θα παρέχει στήριξη στα θύματα και θα λειτουργεί ως κόμβος γνώσεων, εμπειρογνωσίας και έρευνας σε θέματα που σχετίζονται με την πρόληψη και την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο.

Στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων αναγνωρίζεται ότι τα παιδιά διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο να πέσουν θύματα διακινητών στο διαδίκτυο 33 . Μέρος της στρατηγικής της ΕΕ για τα δικαιώματα των θυμάτων είναι η ιδιαίτερη έμφαση στα παιδιά-θύματα 34 .

Η στρατηγική της ΕΕ για την ισότητα των φύλων 35 τονίζει ότι τα κορίτσια μπορούν να πέφτουν θύματα έμφυλης βίας, δηλαδή βίας που στρέφεται κατά γυναίκας ή κοριτσιού επειδή ακριβώς είναι γυναίκα ή κορίτσι, ή τις/τα επηρεάζει δυσανάλογα. Η πρόταση οδηγίας για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας περιλαμβάνει την ποινικοποίηση της έμφυλης κυβερνοβίας και προβλέπει μέτρα για την προστασία και τη στήριξη των θυμάτων τέτοιου είδους βίας εντός και εκτός διαδικτύου, ανεξάρτητα από την ηλικία τους 36 .

Η ανακοίνωση σχετικά με την προστασία των παιδιών-μεταναστών 37 εξετάζει την προστασία των παιδιών-μεταναστών, συμπεριλαμβανομένης της ασφαλούς πρόσβασης σε νέες τεχνολογίες.

Το σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση (2021-2027) 38 αντιμετωπίζει τις προκλήσεις για την εκπαίδευση και την κατάρτιση οι οποίες έχουν ενταθεί λόγω της πανδημίας COVID-19, διασφαλίζοντας έναν βιώσιμο ψηφιακό μετασχηματισμό στην εκπαίδευση με τη δημιουργία ενός οικοσυστήματος ψηφιακής εκπαίδευσης υψηλών επιδόσεων και την ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων και ικανοτήτων των παιδιών, των διδασκόντων και των εκπαιδευτικών.

Η στρατηγική της ΕΕ για τη νεολαία 2019-2027 39 προωθεί τη συμμετοχή των νέων στον δημοκρατικό βίο και στηρίζει την κοινωνική συμμετοχή και τη συμμετοχή στα κοινά.

Η στρατηγική BIK+ θα αξιοποιήσει αυτά τα επιτεύγματα και θα εξασφαλίσει συνέργειες με τις σχετικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των ανησυχιών και των αναγκών των παιδιών για την ψηφιακή δεκαετία.

3.Τι έχει αλλάξει - γιατί χρειάζεται νέα στρατηγική

Τα παιδιά ως χρήστες ψηφιακών τεχνολογιών

Από το 2012 η χρήση ψηφιακών τεχνολογιών από τα παιδιά έχει αλλάξει ριζικά. Οι σύγχρονες συσκευές παρέχουν στα παιδιά-χρήστες τη δυνατότητα να αλληλεπιδρούν, να έρχονται σε επαφή, να παίζουν και να μοιράζονται με άλλους, συχνά χωρίς γονική επίβλεψη. Τα πορίσματα της έκθεσης «EU Kids Online» του 2020 40 δείχνουν ότι η πλειονότητα των παιδιών αναφέρουν ότι χρησιμοποιούν τα έξυπνα τηλέφωνά τους «καθημερινά» ή «σχεδόν όλη την ώρα», ενώ ο χρόνος που δαπανάται στο διαδίκτυο έχει σχεδόν διπλασιαστεί σε σχέση με το 2010 σε πολλές χώρες. Παράλληλα, μειώνεται η ηλικία κατά την οποία τα παιδιά αρχίζουν να χρησιμοποιούν ψηφιακές συσκευές.

Αυτά τα αυξημένα επίπεδα χρήσης του διαδικτύου μπορούν να οδηγήσουν σε πιο καθιστικό τρόπο ζωής με δυνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Πολλοί ψυχολόγοι έχουν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με την ανάπτυξη διαταραχών προσοχής στα παιδιά, καθώς και δυσκολίας αποσύνδεσης.

Παρόλο που ενθαρρύνεται μια υγιής ισορροπία μεταξύ της ζωής εντός και εκτός διαδικτύου, η ψηφιακή αποχή δεν αποτελεί επιλογή για τα σημερινά παιδιά, δεδομένης της ολοένα και πιο διαδικτυακής μορφής της παροχής πληροφοριών και στοιχείων της τυπικής εκπαίδευσης, καθώς και των κοινωνικών επαφών και της ψυχαγωγίας.

Η τεχνολογία εξακολουθεί να αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες αλλά και κινδύνους. Στο εγγύς μέλλον, η ΤΝ, η εικονική, ενισχυμένη και διευρυμένη πραγματικότητα, το διαδίκτυο των πραγμάτων, τα κρυπτονομίσματα και άλλες τεχνολογικές αλλαγές που έχουν αντίκτυπο στα παιδιά θα εγείρουν νέες κοινωνικές και ηθικές προκλήσεις (π.χ. μεροληψία, έλλειψη δικαιοσύνης, έλλειψη διαφάνειας όσον αφορά τη χρήση της ΤΝ, αλληλεπίδραση με βαθιά ψευδές υλικό, άβαταρ και ρομπότ).

Στα θέματα αυτά δόθηκε επίσης έμφαση στη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης, στο πλαίσιο της οποίας η ομάδα Ευρωπαίων πολιτών που ασχολείται με τις αξίες και τα δικαιώματα ζήτησε αυξημένη προστασία των ανηλίκων στο διαδίκτυο. Το αίτημα αυτό εγκρίθηκε από την ολομέλεια της Διάσκεψης και περιλαμβάνεται σε πρόταση που υποβλήθηκε στους Προέδρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 41 .

Παιδιά και επιβλαβές διαδίκτυο

Τα παιδιά συναντούν συχνά στο διαδίκτυο επιβλαβές και παράνομο περιεχόμενο, συμπεριφορές, επαφές και κινδύνους για τους καταναλωτές. Οι ψηφιακές υπηρεσίες, από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έως τα διαδραστικά παιχνίδια, μπορούν να εκθέσουν τα παιδιά σε κινδύνους όπως ακατάλληλο περιεχόμενο, εκφοβισμός, αθέμιτη προσέγγιση 42 , σεξουαλική κακοποίηση παιδιών ή ριζοσπαστικοποίηση.

Αποκρινόμενα στη διαβούλευση της Επιτροπής, ο κατάλογος των ανησυχιών που προσδιορίστηκαν από τα ίδια τα παιδιά περιλάμβανε τη θέαση επιβλαβούς περιεχομένου, το οποίο μπορεί να εξυμνήσει και να προωθήσει τον αυτοτραυματισμό, την αυτοκτονία, τη βία, τη ρητορική μίσους, τη σεξουαλική παρενόχληση, την τοξικομανία, τις επικίνδυνες προκλήσεις στο διαδίκτυο, τις διατροφικές διαταραχές και τις επικίνδυνες πρακτικές δίαιτας. Αυτό το βίαιο, τρομακτικό ή άλλως ακατάλληλο για την ηλικία τους περιεχόμενο είναι εύκολα προσβάσιμο. Τα παιδιά αναφέρουν ότι βλέπουν πορνογραφικό υλικό σε μικρή ηλικία 43 , γεγονός που επηρεάζει τις απόψεις τους για το τι συνιστά υγιή σχέση.

Παρά την ισχύουσα νομοθεσία της ΕΕ (οδηγία ΥΟΑΜ και ΓΚΠΔ), οι μηχανισμοί εξακρίβωσης της ηλικίας και τα εργαλεία γονικής συγκατάθεσης εξακολουθούν να είναι αναποτελεσματικά σε πολλές περιπτώσεις, καθώς οι χρήστες συχνά υποχρεούνται να καταχωρίζουν την ημερομηνία γέννησής τους μόνο κατά την εγγραφή 44 .

Ωστόσο, όπως περιγράφεται στο τμήμα2 ανωτέρω, αναμένεται ότι η πρόσφατα εγκριθείσα πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες θα βελτιώσει σημαντικά την ασφάλεια όλων των χρηστών, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, και θα τους ενδυναμώσει ώστε να προβαίνουν σε τεκμηριωμένες επιλογές στο διαδίκτυο.

Ειδικότερα, εντός του πλαισίου διαχείρισης κινδύνων της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες, οι συστημικοί κίνδυνοι που σχετίζονται με ανηλίκους απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή. Οι πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες θα υποχρεούνται να λαμβάνουν υπόψη πόσο εύκολο είναι για τα παιδιά να κατανοούν τον σχεδιασμό και τη λειτουργία της υπηρεσίας τους, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο τα παιδιά μπορούν να εκτίθενται σε περιεχόμενο που μπορεί να βλάψει τη σωματική και ψυχική τους υγεία, καθώς και την ηθική τους ανάπτυξη. Τέτοιοι κίνδυνοι μπορεί να ανακύψουν, για παράδειγμα, κατά τον σχεδιασμό επιγραμμικών διεπαφών που εκμεταλλεύονται σκόπιμα ή ακούσια την απειρία των παιδιών ή που μπορεί να προκαλέσουν εθιστική συμπεριφορά. Στο πλαίσιο αυτό, οι πολύ μεγάλες επιγραμμικές πλατφόρμες θα πρέπει να εφαρμόσουν στοχευμένα μέτρα για την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης εργαλείων εξακρίβωσης της ηλικίας και γονεϊκού ελέγχου, ή εργαλείων που έχουν ως στόχο να βοηθήσουν τα παιδιά να αναφέρουν κακοποίηση ή να λάβουν στήριξη. Η βία στο διαδίκτυο, συμπεριλαμβανομένης της μη συναινετικής ανταλλαγής προσωπικού περιεχομένου, αποτελεί παράδειγμα περιεχομένου που απαιτεί ταχεία επεξεργασία εάν επισημανθεί από τους χρήστες, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, και κατάλληλη προσαρμογή των πρακτικών ελέγχου περιεχομένου.

Σύμφωνα με το δίκτυο ανοικτών γραμμών επικοινωνίας της ΕΕ, INHOPE, ο αριθμός των διαδικτυακών εικόνων εικαζόμενης σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών που υποβλήθηκαν σε επεξεργασία παγκοσμίως σχεδόν διπλασιάστηκε μεταξύ 2017 και 2019. Το πρόβλημα επιδεινώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, ιδίως για τα παιδιά που ζουν με τους κακοποιητές τους 45 . Τα παιδιά μπορεί να προσεγγίζονται αθέμιτα μέσω του διαδικτύου 46 με σκοπό τη σεξουαλική κακοποίηση ή την εμπορία, και διατρέχουν τον κίνδυνο προσωπικές εικόνες και βίντεο, είτε έχουν δημιουργηθεί σε συναινετική σχέση με συνομηλίκους είτε υπό εξαναγκασμό, να διαμοιραστούν περαιτέρω χωρίς τη συγκατάθεσή τους.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, πάνω από το ένα τρίτο των νέων αναφέρουν ότι έχουν πεσει θύματα κυβερνοεκφοβισμού 47 . Τα παιδιά μπορεί να εκτίθενται και να συμμετέχουν σε τοξική, επιθετική, διασπαστική ή εθιστική συμπεριφορά 48 ή να αποτελούν στόχο ακατάλληλου, σεξιστικού ή ρατσιστικού περιεχομένου. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να αποθαρρύνει τη συμμετοχή σε διαδικτυακές δραστηριότητες (π.χ. από κορίτσια) και να επηρεάσει τα δικαιώματα των παιδιών 49 .

Στο διαδίκτυο, ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, ο αντισημιτισμός, η παραπληροφόρηση και ο πολιτικός εξτρεμισμός που οδηγεί σε ριζοσπαστικοποίηση αυξάνονται. Το 2016 η Επιτροπή δρομολόγησε κώδικα δεοντολογίας για την καταπολέμηση της παράνομης ρητορικής μίσους 50 με σκοπό την ενίσχυση της αντίδρασης κατά της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο. Σε συνεργασία με το Δίκτυο Ευαισθητοποίησης για τη Ριζοσπαστικοποίηση, ο εν λόγω κώδικας ευαισθητοποιεί τους δημιουργούς ιστοσελίδων και τους σχεδιαστές παιχνιδιών όσον αφορά τους διαδικτυακούς κινδύνους ριζοσπαστικοποίησης των παιδιών. Ο κώδικας δεοντολογίας για την παραπληροφόρηση 51 επανεξετάζεται προκειμένου να ενισχυθούν οι δεσμεύσεις στον τομέα αυτόν.

Τα παιδιά ως ενεργοί ψηφιακοί καταναλωτές

Τα παιδιά είναι πλέον πιο δραστήριοι και ανεξάρτητοι ψηφιακοί καταναλωτές από ό,τι πριν από 10 χρόνια, συχνά χρησιμοποιώντας ψηφιακά προϊόντα και υπηρεσίες που έχουν σχεδιαστεί για ενήλικες. Είναι εκτεθειμένα ή αποτελούν στόχο διαφόρων τεχνικών διαδικτυακού μάρκετινγκ. Τα συστήματα συστάσεων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και άλλα αλγοριθμικα συστήματα, η στοχευμένη διαφήμιση, το μάρκετινγκ με επηρεαστές και η παιχνιδοποίηση του μάρκετινγκ 52 , προτείνουν στους νέους χρήστες και τις νέες χρήστριες επιβλαβές ή ακατάλληλο περιεχόμενο, εκμεταλλευόμενα την απειρία τους και την έλλειψη αυτοελέγχου 53 . Το μάρκετινγκ σε παιδιά προϊόντων με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, ζάχαρη ή αλάτι 54 μπορεί, για παράδειγμα, να επιδεινώσει μια μη ενδεδειγμένη διατροφική συμπεριφορά. Ομοίως, το επιθετικό μάρκετινγκ σε παιδιά ριψοκίνδυνων επενδύσεων ως σίγουρων επιλογών μπορεί να έχει σοβαρές οικονομικές συνέπειες. Για την αντιμετώπιση των κινδύνων και των βλαβών για τα παιδιά που συνδέονται με το ζήτημα αυτό, η πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες θεσπίζει ορισμένες υποχρεώσεις. Σε αυτές περιλαμβάνονται η απαγόρευση στις επιγραμμικές πλατφόρμες να παρουσιάζουν στους ανηλίκους διαφημίσεις που βασίζονται στην κατάρτιση προφίλ, καθώς και η υποχρέωση των επιγραμμικών πλατφορμών να παρέχουν διαφάνεια σχετικά με τα συστήματα συστάσεων που χρησιμοποιούν και τις επιλογές που έχουν οι χρήστες και οι χρήστριες στη διάθεσή τους ώστε να τροποποιούν ή να επηρεάζουν τις κύριες παραμέτρους που χρησιμοποιούνται στα συστήματα συστάσεων.

Οι ψηφιακές υπηρεσίες συλλέγουν πλέον και ανταλλάσσουν συνεχώς δεδομένα για παιδιά και η διαδικασία της «δεδομενοποίησης» 55 ξεκινά ακόμη και πριν από τη γέννηση. Παρότι τα συγκεντρωτικά μαζικά δεδομένα μπορούν να καταστήσουν δυνατή την απόκτηση ρηξικέλευθων πληροφοριών π.χ. για την υγεία και την εκπαίδευση των παιδιών, η δεδομενοποίηση της παιδικής ηλικίας μπορεί να έχει επίσης δυνητικά δυσμενείς διά βίου επιπτώσεις στην ευημερία και ανάπτυξη των παιδιών. Τόσο τα παιδιά όσο και οι γονείς δεν έχουν επίγνωση της εκτεταμένης ανταλλαγής δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που μπορεί να προκύψει από τη χρήση ψηφιακών υπηρεσιών, ιδίως εκείνων που δεν περιλαμβάνουν χρηματικές πληρωμές 56 . Παρότι ο κλάδος συλλέγει τόσο πολλά δεδομένα σχετικά με τη χρήση ψηφιακών υπηρεσιών από τα παιδιά, καθώς και σχετικά με τους συναφείς κινδύνους, η ακαδημαϊκή κοινότητα διαθέτει μηδενική ή πολύ περιορισμένη πρόσβαση σε αυτά τα σημαντικά σύνολα δεδομένων.

Τα παιδιά εκτίθενται πλέον συστηματικά σε ακατάλληλο περιεχόμενο και σε ακατάλληλες εμπορικές πρακτικές. Εξακολουθεί να απαιτείται έρευνα σχετικά με τον μακροπρόθεσμο νευρολογικό αντίκτυπο που έχουν στα παιδιά μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για εμπορικούς σκοπούς, όπως ο παραπειστικός σχεδιασμός, για παράδειγμα οι μηχανισμοί τυχερών παιχνιδιών όπως τα «σεντούκια θησαυρού» 57 .

Το διαδικτυακό παιχνίδι είναι πλέον μια σημαντική διαδικτυακή δραστηριότητα των παιδιών: το 73 % των παιδιών στην ΕΕ ηλικίας 6-10 ετών, το 84 % ηλικίας 11-14 ετών και το 74 % ηλικίας 15-24 ετών παίζουν βιντεοπαιχνίδια. Τα διαδικτυακά παιχνίδια που είναι ηλικιακά κατάλληλα μπορούν να υποστηρίξουν εποικοδομητικές εκπαιδευτικές και συμμετοχικές διαδικτυακές δραστηριότητες, να αναπτύξουν ψηφιακές δεξιότητες και ικανότητες, καθώς και να αποφέρουν και άλλα κοινωνικά οφέλη (π.χ. θεραπεία και καλλιέργεια). Οι προσπάθειες που καταβάλλονται από τη βιομηχανία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διασφάλιση ασφαλούς περιβάλλοντος παιχνιδιού για την προστασία των παιδιών, με την παράλληλη προώθηση υγιεινών συνηθειών παιχνιδιού. Αυτό θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει μια ασφαλή εκ σχεδιασμού προσέγγιση για την ανάπτυξη ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών που απευθύνονται σε ανηλίκους.

Έλλειψη δεξιοτήτων

Ένα κοινό μήνυμα που ακούστηκε στις διαβουλεύσεις της Επιτροπής με παιδιά ήταν η ανάγκη βελτίωσης του γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας και της διαδικτυακής εκπαίδευσης για την ασφάλεια των παιδιών στο σχολείο. Οι ψηφιακές δεξιότητες και ικανότητες, συμπεριλαμβανομένου του ψηφιακού γραμματισμού και της κατανόησης της χρήσης των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, είναι απαραίτητες για τα σημερινά παιδιά, καθώς τους επιτρέπουν να μαθαίνουν, να συνδέονται και να συμβάλλουν με ενεργητικό και ενημερωμένο τρόπο στη διαμόρφωση του κόσμου που τους περιβάλλει.

Οι ενήλικες που είναι υπεύθυνοι για παιδιά (γονείς, φροντιστές, εκπαιδευτικοί, αρχηγοί ομάδων και αθλημάτων, θρησκευτικοί ηγέτες, υπεύθυνοι κοινωνικής μέριμνας και υγειονομικής περίθαλψης, εργαζόμενοι με νέους κλπ.) χρειάζονται δεξιότητες προκειμένου να υποστηρίζουν, να συμβουλεύουν και να καθοδηγούν τα παιδιά. Από τις διαβουλεύσεις προέκυψε ότι συχνά οι δεξιότητες αυτές απουσιάζουν.

Ψηφιακό χάσμα

Δεν έχουν όλα τα παιδιά ισότιμη, αποτελεσματική, ασφαλή και χωρίς αποκλεισμούς πρόσβαση στην ψηφιακή τεχνολογία.

Τα παιδιά που βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση, τα παιδιά που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού και τα παιδιά που ζουν σε αγροτικές και απομακρυσμένες περιοχές με ανεπαρκείς ευρυζωνικές υποδομές θα πρέπει να απολαμβάνουν ισότιμη πρόσβαση τόσο σε ψηφιακές συσκευές όσο και σε ψηφιακές δεξιότητες, και να έχουν ίσες ευκαιρίες για την αξιοποίηση των ευκαιριών της ψηφιακής δεκαετίας

Πρόσφατες μελέτες 58 για την ψηφιακή στέρηση δείχνουν ότι σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, περίπου το 20 % των παιδιών ζουν σε οικογένειες που δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν οικονομικά στην αγορά ενός υπολογιστή ή σε διαδικτυακή σύνδεση στο σπίτι. Το 40 % των νοικοκυριών της υπαίθρου δεν έχουν πρόσβαση σε ταχείες ευρυζωνικές συνδέσεις. Σε ορισμένες περιοχές, πάνω από το 15 % των νέων ηλικίας 15 ετών αισθάνονται ψηφιακά αμέτοχοι, ενώ το 8 % αυτής της ηλικιακής ομάδας σε ευρωπαϊκή κλίμακα έχει έλλειψη ψηφιακής αυτοπεποίθησης.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη: εκτιμάται ότι 1,3 δισεκατομμύρια παιδιά ηλικίας 3 έως 17 ετών δεν διαθέτουν σύνδεση στο διαδίκτυο στα σπίτια τους 59 . Η ψηφιακή στέρηση στην παιδική ηλικία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την έλλειψη ψηφιακών δεξιοτήτων και ψηφιακής αυτοπεποίθησης στην ενήλικη ζωή και να ενισχύσει το ψηφιακό χάσμα.

Έλλειψη ενεργού συμμετοχής

Τα παιδιά δεν είναι πλέον παθητικοί καταναλωτές τεχνολογίας, αλλά μπορούν να χρησιμοποιούν με ενεργητικό τρόπο την τεχνολογία για να εκφράζονται και να επηρεάζουν τον κόσμο γύρω τους. Τα παιδιά θα πρέπει να ακούγονται περισσότερο και να περιλαμβάνονται στην ανάπτυξη και αξιολόγηση ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών και ψηφιακών πολιτικών.

4.Το όραμα για μια ψηφιακή δεκαετία για τα παιδιά και τις νέες και τους νέους 

Το όραμά μας: Ψηφιακές υπηρεσίες κατάλληλες για την κάθε ηλικία, χωρίς να μένει κανένας πίσω και με προστασία, ενδυνάμωση και σεβασμό για κάθε παιδί στην Ευρώπη.

Η εμβληματική πρωτοβουλία BIK+ του Ευρωπαϊκού Έτους Νεολαίας 2022 προτείνει δράσεις γύρω από τρεις πυλώνες:

1.ασφαλείς ψηφιακές εμπειρίες για την προστασία των παιδιών από διαδικτυακό περιεχόμενο, συμπεριφορές, επαφές που είναι επιβλαβείς και παράνομες και από καταναλωτικούς κινδύνους και για τη βελτίωση της ευημερίας τους στο διαδίκτυο μέσω ενός ασφαλούς, ηλικιακά κατάλληλου ψηφιακού περιβάλλοντος, το οποίο δημιουργείται κατά τρόπο που σέβεται το βέλτιστο συμφέρον των παιδιών·

2.ψηφιακή ενδυνάμωση έτσι ώστε τα παιδιά να αποκτούν τις αναγκαίες δεξιότητες και ικανότητες για να κάνουν ορθές επιλογές και να εκφράζονται στο διαδικτυακό περιβάλλον με ασφάλεια και υπευθυνότητα·

3.ενεργός συμμετοχή με σεβασμό στα παιδιά, δίνοντάς τους λόγο στο ψηφιακό περιβάλλον, με περισσότερες δραστηριότητες καθοδηγούμενες από παιδιά για την προώθηση καινοτόμων και δημιουργικών ασφαλών ψηφιακών εμπειριών.

Η υλοποίηση της στρατηγικής BIK+ απαιτεί τεκμηριωμένη χάραξη πολιτικής, καθώς και συνεργασία και συντονισμό σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Τα τελευταία χρόνια, ο ΟΗΕ, η UNICEF, ο ΟΟΣΑ και το Συμβούλιο της Ευρώπης, καθώς και ΜΚΟ για τα δικαιώματα του παιδιού έχουν ασχοληθεί με τα δικαιώματα των παιδιών στο ψηφιακό περιβάλλον 60 .

5.Τρόπος υλοποίησης: πυλώνες και δράσεις 

Οι νέες δράσεις που απαριθμούνται κατωτέρω θα βασιστούν στην υφιστάμενη υποδομή της Επιτροπής για τη στρατηγική BIK και θα την ενισχύσουν.

5.1.Ασφαλείς ψηφιακές εμπειρίες (Πώς να προστατεύονται καλύτερα τα παιδιά στο διαδίκτυο)

«Όλοι γνωρίζουμε ότι σε αυτές τις πλατφόρμες συμμετέχουν νέοι, πολλές φορές χωρίς την άδεια των γονιών τους. Εάν το γνωρίζω εγώ, το γνωρίζουν επίσης οι πλατφόρμες και οι εταιρείες.» ένας Ισπανός δάσκαλος 61

Η Επιτροπή θα διευκολύνει τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου κώδικα δεοντολογίας της ΕΕ για τον ηλικιακά κατάλληλο σχεδιασμό, με βάση τους νέους κανόνες του νόμου για τις ψηφιακές υπηρεσίες και σύμφωνα με την οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων και τον ΓΚΠΔ. Ο κώδικας αποσκοπεί στη διασφάλιση της ιδιωτικότητας, της ασφάλειας και της προστασίας των παιδιών κατά τη χρήση ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών. Στη διαδικασία αυτή θα συμμετέχουν η βιομηχανία, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, η κοινωνία των πολιτών και τα παιδιά.

Η προστιθέμενη αξία ενός τέτοιου κώδικα θα ήταν ο συρρυθμιστικός χαρακτήρας του. Στο πλαίσιο της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες, η Επιτροπή μπορεί να καλέσει τους παρόχους πολύ μεγάλων επιγραμμικών πλατφορμών να συμμετάσχουν σε κώδικες δεοντολογίας και να τους ζητήσει να δεσμευτούν ότι θα λάβουν συγκεκριμένα μέτρα μετριασμού του κινδύνου, για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων κινδύνων ή βλαβών που έχουν εντοπιστεί, μέσω της τήρησης συγκεκριμένου κώδικα δεοντολογίας. Μολονότι η συμμετοχή σε τέτοιους κώδικες δεοντολογίας παραμένει εθελοντική, τυχόν δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται από τους παρόχους πολύ μεγάλων επιγραμμικών πλατφορμών υπόκεινται σε ανεξάρτητους ελέγχους.

Ο κλάδος φέρει σημαντική ευθύνη. Διαθέτει τα εργαλεία για τη δημιουργία προϊόντων τα οποία, εκ προεπιλογής και εκ σχεδιασμού, είναι εύχρηστα, ασφαλή και ιδιωτικά. Ως εκ τούτου, όλα τα ψηφιακά προϊόντα και υπηρεσίες που είναι πιθανό να χρησιμοποιηθούν από παιδιά θα πρέπει να τηρούν τα δίκαια και βασικά χαρακτηριστικά σχεδιασμού που ενσωματώνουν τις ευρωπαϊκές αξίες, όπως αποτυπώνονται στην πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες. Για παράδειγμα, όλα τα προϊόντα και υπηρεσίες που είναι πιθανό να χρησιμοποιηθούν από παιδιά θα πρέπει να συνοδεύονται από ηλικιακά κατάλληλες, εύκολα κατανοητές και προσβάσιμες πληροφορίες, όπως όρους και προϋποθέσεις, οδηγίες και προειδοποιήσεις, καθώς και απλούς μηχανισμούς αναφοράς βλάβης. Όλοι οι συμμετέχοντες στον ψηφιακό σχεδιασμό θα πρέπει να κατανοούν τις δυνητικά επιβλαβείς επιπτώσεις που έχουν οι επιλογές σχεδιασμού και ανάπτυξης στα παιδιά 62 , καθώς και τους δυνητικούς κινδύνους και βλάβες, όπως η αθέμιτη προσέγγιση παιδιών μέσω διαδικτύου, που προκύπτουν από τη χρήση διαφορετικών ψηφιακών υπηρεσιών από τα παιδιά.

Με βάση τις εν εξελίξει εργασίες 63 και λαμβάνοντας υπόψη τους νέους κανόνες της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες για τις επιγραμμικές πλατφόρμες, η Επιτροπή θα υποστηρίξει μεθόδους για την εξακρίβωση της ηλικίας με προστασία της ιδιωτικότητας και ασφάλεια, οι οποίες θα αναγνωριστούν σε ολόκληρη την ΕΕ. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη 64 (τα οποία, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, μπορούν να επιλέξουν να εκδώσουν ηλεκτρονικές ταυτότητες για τα άτομα ηλικίας κάτω των 18 ετών στο πλαίσιο της πρόσφατης πρότασης για μια ευρωπαϊκή ψηφιακή ταυτότητα), τα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη και τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς τυποποίησης για την ενίσχυση των μεθόδων αποτελεσματικής εξακρίβωσης της ηλικίας, κατά προτεραιότητα. Η εργασία αυτή θα ενθαρρύνει τις λύσεις της αγοράς μέσω ενός ισχυρού πλαισίου πιστοποίησης και διαλειτουργικότητας. 

Πέραν της εξακρίβωσης της ηλικίας για την πρόσβαση σε συγκεκριμένο επιγραμμικό περιεχόμενο, η Επιτροπή θα συμπεριλάβει στον κώδικα δεοντολογίας για τους επιγραμμικούς παρόχους που θα συσταθεί στο πλαίσιο της στρατηγικής για την ισότητα των φύλων 2020-2025, μια ενότητα που θα στοχεύει σε περιεχόμενο μόνο για ενήλικες, με στόχο ιδίως την καταπολέμηση της κοινοποίησης μη συναινετικών προσωπικών εικόνων, αυθεντικών ή παραποιημένων, στις οποίες θα μπορούσαν επίσης να εμφανίζονται παιδιά — αν και όχι αποκλειστικά. 

Παρά τις τρέχουσες δράσεις, ο κυβερνοεκφοβισμός παραμένει το θέμα που αναφέρεται συχνότερα στις γραμμές υποστήριξης των SIC την τελευταία δεκαετία. Ο υφιστάμενος αριθμός 116 111 προορίζεται ειδικά για τις γραμμές βοήθειας σε παιδιά στην ΕΕ. Ο κυβερνοεκφοβισμός και άλλα προβλήματα στο διαδίκτυο μπορούν να αντιμετωπιστούν μέσω αυτού του αριθμού ή απευθείας από τις τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας των SIC. Η στρατηγική θα καταστήσει πιο ορατή τη στήριξη που παρέχεται από τα SIC μέσω ενισχυμένης συνεργασίας μέσω της τηλεφωνικής γραμμής 116 111 και συναφών επιγραμμικών υπηρεσιών (π.χ. εφαρμογές τηλεφωνικής γραμμής βοήθειας), οι οποίες θα πρέπει επίσης να είναι προσβάσιμες από παιδιά που βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση. Επιπροσθέτως, μια ad hoc ομάδα εμπειρογνωμόνων θα παρέχει συστάσεις πολιτικής σε σχέση με τον (κυβερνο)εκφοβισμό και την ευημερία στα σχολεία 65 .

Οι συγχρηματοδοτούμενες από την ΕΕ γραμμές ασφαλούς διαδικτύου και οι ανοικτές γραμμές επικοινωνίας 66 θα συνεχίσουν να παρέχουν βοήθεια στο κοινό, ιδίως στα παιδιά, όταν έρχονται αντιμέτωπα με επιβλαβές και παράνομο περιεχόμενο. Εάν τους χορηγηθεί το καθεστώς «αξιόπιστης πηγής επισήμανσης παράνομου περιεχομένου» υπό τους όρους της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες, θα είναι σε θέση να συμβάλουν στην ταχύτερη αξιολόγηση και ανάληψη δράσης σχετικά με τις κοινοποιήσεις παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο. Παραδείγματα τέτοιου περιεχομένου είναι το υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών και η ρατσιστική και ξενοφοβική ρητορική μίσους σύμφωνα με τον κώδικα δεοντολογίας για την καταπολέμηση της παράνομης ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο, συμπεριλαμβανομένης της αντισημιτικής ρητορικής μίσους, όπως ορίζεται στη στρατηγική της ΕΕ για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού και τη διαφύλαξη της εβραϊκής ζωής 67 .

Η Επιτροπή θα συντονίσει και θα προωθήσει την ανταλλαγή ορθών πρακτικών μεταξύ των αρχών της ΕΕ και των κρατών μελών σχετικά με την επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών όσον αφορά τα παιδιά. Η Επιτροπή θα χαρτογραφήσει επίσης την έρευνα σχετικά με τον αντίκτυπο του νευρομάρκετινγκ στα παιδιά, προκειμένου να βοηθήσει τις εθνικές αρχές προστασίας των καταναλωτών να αξιολογήσουν καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο οι τεχνικές εμπορικής επιρροής μπορεί να είναι αθέμιτες για τα παιδιά. Οι γνώσεις αυτές θα χρησιμοποιηθούν για τις συντονισμένες δραστηριότητες επιβολής που θα διεξαχθούν στο πλαίσιο του κανονισμού για τη συνεργασία όσον αφορά την προστασία των καταναλωτών 68 .

Η Επιτροπή:

·θα ενθαρρύνει και θα διευκολύνει την εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου κώδικα δεοντολογίας της ΕΕ για τον ηλικιακά κατάλληλο σχεδιασμό, με βάση το πλαίσιο που προβλέπεται στην πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες, έως το 2024·

·θα εκδώσει αίτημα τυποποίησης για ένα ευρωπαϊκό πρότυπο σχετικά με την επιγραμμική ασφάλιση ηλικίας/εξακρίβωση ηλικίας στο πλαίσιο της πρότασης για την ηλεκτρονική ταυτότητα, από το 2023·

·θα στηρίξει την ανάπτυξη μιας αναγνωρισμένης σε επίπεδο ΕΕ ψηφιακής απόδειξης της ηλικίας με βάση την ημερομηνία γέννησης στο πλαίσιο της πρότασης για την ηλεκτρονική ταυτότητα, από το 2024·

·θα συμπεριλάβει έμφαση στο περιεχόμενο μόνο για ενήλικες στον προγραμματισμένο κώδικα δεοντολογίας στο πλαίσιο της στρατηγικής για την ισότητα των φύλων 2020-2025·

·θα διασφαλίσει ότι ο εναρμονισμένος τηλεφωνικός αριθμός 116 111 θα χρησιμοποιηθεί για την καταπολέμηση του κυβερνοεκφοβισμού, σε συνεργασία με τις συγχρηματοδοτούμενες από την ΕΕ γραμμές βοήθειας των SIC, έως το 2023·

·θα συγχρηματοδοτήσει τις ασφαλέστερες διαδικτυακές γραμμές βοήθειας και τις ανοιχτές γραμμές επικοινωνίας στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που θα αναγνωρίζονται στο μέλλον ως «αξιόπιστες πηγές επισήμανσης παράνομου περιεχομένου» στο πλαίσιο της πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες, με σκοπό την παροχή βοήθειας στο κοινό, ιδίως στα παιδιά, όταν αντιμετωπίζουν επιβλαβές και παράνομο περιεχόμενο, από το 2022·

·θα κοινοποιήσει τις συστάσεις σχετικά με τον (κυβερνο)εκφοβισμό από την ομάδα εμπειρογνωμόνων για τη στήριξη της ευημερίας στο σχολείο, από το 2023·

·θα χαρτογραφήσει την υφιστάμενη έρευνα σχετικά με τον αντίκτυπο του νευρομάρκετινγκ στα παιδιά έως τα τέλη του 2022, για να στηρίξει συντονισμένες δραστηριότητες επιβολής της νομοθεσίας που διεξάγονται στο πλαίσιο του κανονισμού για τη συνεργασία όσον αφορά την προστασία των καταναλωτών, από το 2023.

Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη:

·να στηρίξουν αποτελεσματικές μεθόδους εξακρίβωσης της ηλικίας, σύμφωνα με την πρόταση για την ευρωπαϊκή ψηφιακή ταυτότητα·

·να στηρίξουν, μεταξύ άλλων με εκπαιδευμένο προσωπικό, τον εναρμονισμένο αριθμό 116 111 για την αντιμετώπιση του κυβερνοεκφοβισμού.

Η Επιτροπή καλεί τον κλάδο:

·να αξιολογήσει και να αντιμετωπίσει με συνέπεια τους ειδικούς κινδύνους για τα παιδιά οι οποίοι αναδύονται από τη χρήση των προϊόντων και των υπηρεσιών του, συμπεριλαμβανομένων των κινδύνων για την ασφάλεια, καθώς και των σχετικών πρακτικών μάρκετινγκ·

·να συμβάλει και να αναλάβει δέσμευση για έναν ολοκληρωμένο κώδικα δεοντολογίας της ΕΕ σχετικά με τον ηλικιακά κατάλληλο σχεδιασμό, καθώς και όσον αφορά την ενότητα σχετικά με το περιεχόμενο που απευθύνεται μόνο σε ενήλικες στον κώδικα δεοντολογίας που θα θεσπιστεί στο πλαίσιο της στρατηγικής για την ισότητα των φύλων 2020-2025·

·να εφαρμόσει αποτελεσματικά μέτρα για την πρόσβαση σε περιεχόμενο με περιορισμό ηλικίας, συμπεριλαμβανομένων των ιστοτόπων με περιεχόμενο για ενήλικες και των παιχνιδιών 18+, σύμφωνα με τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς κανόνες· 

·να συνεργαστεί με αξιόπιστες πηγές επισήμανσης παράνομου περιεχομένου για την ταχεία αξιολόγηση και αφαίρεση παράνομου υλικού και να αναλάβει δράση για την κοινοποίηση επιβλαβούς περιεχομένου·

·να παραχωρήσει στους ερευνητές από την ακαδημαϊκή κοινότητα πρόσβαση σε συναφή δεδομένα και πληροφορίες σχετικά με τις ευκαιρίες και τους κινδύνους για τα παιδιά, σε πλήρη συμμόρφωση με τους κανόνες προστασίας δεδομένων.

5.2.Ψηφιακή ενδυνάμωση (Πώς να ενδυναμωθούν καλύτερα τα παιδιά ώστε να κάνουν ορθές επιλογές στο διαδίκτυο)

«Έχετε δώσει στα παιδιά ένα σύνθετο εργαλείο χωρίς να τους δώσετε εγχειρίδιο οδηγιών» 69  – ένα παιδί από την Πορτογαλία.

Η ψηφιακή δεκαετία της Επιτροπής θέτει ως φιλόδοξους στόχους το 80 % του ενήλικου πληθυσμού να διαθέτει βασικές ψηφιακές δεξιότητες και να υπάρχουν 20 εκατομμύρια απασχολούμενοι ειδικοί ΤΠΕ έως το 2030 70 . Για τον σκοπό αυτό, τα παιδιά θα πρέπει να αποκτούν ψηφιακές δεξιότητες ξεκινώντας από μικρή ηλικία. Για παράδειγμα, η ευρωπαϊκή εβδομάδα προγραμματισμού 71 βοηθάει τα παιδιά να κατανοήσουν πώς λειτουργούν οι αλγόριθμοι και ο ψηφιακός κόσμος.

Παρόλο που τα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν αναπτύξει στρατηγικές για την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων (είτε ως διεπιστημονικό θέμα είτε ως ξεχωριστό αντικείμενο), λίγα αναλαμβάνουν τακτική παρακολούθηση και αξιολόγηση για την εκτίμηση των επιπτώσεων και την επανεξέταση των στρατηγικών αυτών. Η Επιτροπή επεξεργάζεται πρόταση σύστασης του Συμβουλίου σχετικά με τη βελτίωση της παροχής ψηφιακών δεξιοτήτων στην εκπαίδευση 72 για την προώθηση κοινής αντίληψης, την κινητοποίηση της διακρατικής πολιτικής δέσμευσης, την προώθηση της αλληλοδιδαχής από ομοτίμους και των αμοιβαίων ανταλλαγών, και την ενθάρρυνση των επενδύσεων.

Η διατήρηση μιας ενημερωμένης βάσης γνώσεων και η παρακολούθηση του αντικτύπου του ψηφιακού μετασχηματισμού στην ευημερία των παιδιών είναι ουσιαστικής σημασίας για την παρούσα και τις μελλοντικές γενιές παιδιών στην ΕΕ.

Ο ψηφιακός γραμματισμός (ή η έλλειψή του) ξεκινά από μικρή ηλικία. Οι δεξιότητες γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας 73 είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου τα παιδιά να κατανοούν και να πλοηγούνται στις πληροφορίες στις οποίες έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, να εντοπίζουν διαδικτυακούς κινδύνους όπως η εσφαλμένη πληροφόρηση / παραπληροφόρηση, οι εξαπατήσεις και οι απάτες, καθώς και η κρυφή διαφήμιση, και να συμμετέχουν ενεργά και υπεύθυνα στην ψηφιακή οικονομία, την κοινωνία και τις δημοκρατικές διαδικασίες.

Στα σχόλια που διατύπωσαν εκπαιδευτικοί στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων που πραγματοποίησε η Επιτροπή επισημάνθηκαν δυσκολίες όσον αφορά τη συμμετοχή συναδέλφων. Ως λόγοι αναφέρθηκαν, μεταξύ άλλων, ότι δεν υπάρχει επαρκής ευαισθητοποίηση, ότι πολλοί εκπαιδευτικοί δεν διαθέτουν τις απαιτούμενες γνώσεις, δεξιότητες και αυτοπεποίθηση και ότι είναι δύσκολο να συμβαδίσουν με τη συνεχή τεχνολογική ανάπτυξη. Απαιτείται κατάρτιση των εκπαιδευτικών, προώθηση αξιόπιστων πόρων και περισσότερες εκστρατείες που στοχεύουν γονείς και φροντιστές. Σε αυτές τις πρωτοβουλίες θα πρέπει επίσης να συμπεριληφθεί κατάρτιση σχετικά με τα δικαιώματα των παιδιών στο διαδίκτυο, προκειμένου να υπάρξει ισχυρότερη επίγνωση ότι τα δικαιώματα των παιδιών στο διαδίκτυο είναι τα ίδια με τα δικαιώματα εκτός διαδικτύου, όπως ορίζεται στο Γενικό Σχόλιο αριθ. 25 του ΟΗΕ.

Μέσω της πλατφόρμας betterinternetforkids.eu («πύλη BIK») και του δικτύου των SIC, η στρατηγική BIK+ μπορεί να υποστηρίξει την ανάπτυξη ενοτήτων για εκπαιδευτικούς (π.χ. μαζικό ανοικτό διαδικτυακό μάθημα – «MOOC») για διαφορετικές ηλικιακές ομάδες με μαθήματα σχετικά με τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας, τη διαδικτυακή ασφάλεια, τους κινδύνους για τους καταναλωτές στο διαδίκτυο, τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, τον κυβερνοεκφοβισμό, την ψυχική ευεξία, τα επιβλαβή στερεότυπα. την παραπλανητική παρουσίαση του σεξ στην πορνογραφία, την ψηφιακή συγκατάθεση και τον σεβασμό, καθώς και την παιχνιδοποίηση 74 στη διδασκαλία 75 .

Η ανταλλαγή ορθών πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών θα συντονίζεται και θα προωθείται στο πλαίσιο του διαρθρωμένου διαλόγου για την ψηφιακή εκπαίδευση και τις ψηφιακές δεξιότητες 76 και των σχετικών ομάδων εμπειρογνωμόνων.

Η στρατηγική BIK+ θα υποστηρίξει μεγάλης κλίμακας εκστρατείες γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας έτσι ώστε να προσεγγίσει παιδιά, οικογένειες και εκπαιδευτικούς, αξιοποιώντας τους υφιστάμενους εθνικούς και ευρωπαϊκούς πολλαπλασιαστές όπως είναι τα σχολεία, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και η βιομηχανία. Τα παιδιά και, κατά περίπτωση, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί, θα πρέπει να συμμετέχουν ώστε οι προσεγγίσεις να είναι ηλικιακά καταλληλότερες και να καθιστούν δυνατές τις διαγενεακές ανταλλαγές σχετικά με τη δημιουργική και υπεύθυνη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών, την ενίσχυση της επίγνωσης των κινδύνων για τα παιδιά ως νέους καταναλωτές και όσον αφορά τη χρήση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα..

Επιπλέον, η Επιτροπή συνεργάζεται με τον ΟΟΣΑ για την ανάπτυξη ενός πλαισίου χρηματοοικονομικών ικανοτήτων για τα παιδιά 77 , το οποίο θα δημοσιευθεί έως το τέλος του 2022 και θα περιλαμβάνει τις βασικές χρηματοοικονομικές δεξιότητες που χρειάζονται τα παιδιά στον ψηφιακό κόσμο.

Η στρατηγική BIK+ θα συμπληρώσει και θα λειτουργεί σε συνέργεια με το σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση, παραδείγματος χάριν μέσω της προώθησης των εθνικών SIC ως υπηρεσιών μίας στάσης για αξιόπιστη και ηλικιακά κατάλληλη πληροφόρηση και υποστήριξη προσαρμοσμένη στις εθνικές ανάγκες όσον αφορά την επίσης και την άτυπη εκπαίδευση. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να ανταλλάσσει και να προωθεί τους πόρους που διατίθενται στο ευρύ κοινό μέσω της δικτυακής πύλης BIK, και να ενθαρρύνει το έργο προβολής των SIC και άλλων φορέων, ώστε τα παιδιά να μπορούν να αποκτούν γνώσεις, σε διάφορα περιβάλλοντα, από αθλητικούς συλλόγους έως σχολεία, ώστε να επιδεικνύουν ψηφιακό σεβασμό.

Η αλληλοδιδαχή μεταξύ ομοτίμων, η συνδημιουργία και το παράδειγμα των νέων πρεσβευτών BIK και των ομάδων νέων BIK θα προωθηθούν ως ορθή πρακτική εκπαιδευτικών προσεγγίσεων στην ΕΕ και πέραν αυτής.

Για την υποστήριξη όλων των παιδιών, το ψηφιακό περιβάλλον πρέπει να είναι ποικιλόμορφο, συμπεριληπτικό και χωρίς στερεότυπα. Τα παιδιά θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε αντικειμενικές, ηλικιακά κατάλληλες διαδικτυακές πληροφορίες σχετικά με το βιολογικό φύλο και το κοινωνικό φύλο. Θα πρέπει να υποστηρίζεται η ποικιλομορφία και η ευαισθητοποίηση σε θέματα φύλου για τους επαγγελματίες των ΤΠΕ, ώστε να κατανοούν καλύτερα τις ιδιαίτερες ανάγκες των κοριτσιών, των νεαρών χρηστών με αναπηρία και παιδιά σε άλλες ευάλωτες καταστάσεις. Θα πρέπει να ενθαρρύνονται τα θετικά πρότυπα για τα κορίτσια —τα οποία υποεκπροσωπούνται στις ΤΠΕ— και να διασφαλίζονται ίσες ευκαιρίες για αγόρια και κορίτσια. Ο κλάδος θα πρέπει να παρέχει ένα χωρίς αποκλεισμούς περιβάλλον για όλους, και τα παιδιά με αναπηρία θα πρέπει να μπορούν να παίζουν, να μαθαίνουν και να αλληλεπιδρούν διαδικτυακά.

Για να επωφεληθούν από τις ψηφιακές ευκαιρίες, τα παιδιά χρειάζονται αξιόπιστη και οικονομικά προσιτή σύνδεση στο διαδίκτυο, καθώς και κατάλληλες ψηφιακές συσκευές. Οι στόχοι της ψηφιακής δεκαετίας για τη συνδεσιμότητα και οι ψηφιακές αρχές, καθώς και οι σημαντικές επενδύσεις και η χρηματοδότηση εκ μέρους της ΕΕ, αφορούν στο σύνολό τους τη συνδεσιμότητα σε κατοικίες και σχολεία· οι διατάξεις του κώδικα ηλεκτρονικών επικοινωνιών όσον αφορά την καθολική υπηρεσία απαιτούν την οικονομική προσιτότητα των υπηρεσιών συνδεσιμότητας 78 . Οι δράσεις των κρατών μελών στο πλαίσιο του πυλώνα 20 του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων αφορούν την οικονομική προσιτότητα των «βασικών υπηρεσιών». συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Η σύσταση του Συμβουλίου για τη θέσπιση ευρωπαϊκής εγγύησης για τα παιδιά συνιστά στα κράτη μέλη «να παρέχουν … κατάλληλο αναγκαίο εξοπλισμό για εξ αποστάσεως μάθηση» [και] «να πραγματοποιήσουν τις απαραίτητες επενδύσεις για την αντιμετώπιση κάθε μορφής ψηφιακού χάσματος».

Για να προσεγγίσει όλα τα παιδιά, η Επιτροπή θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά με ειδικές ή ιδιαίτερες ανάγκες, ή στα παιδιά από μειονεκτικά και ευάλωτα περιβάλλοντα. Για παράδειγμα, οι μετανάστες και οι πολίτες της ΕΕ που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών αντιμετωπίζουν συχνά εμπόδια στην πρόσβαση σε ψηφιακά μαθήματα και υπηρεσίες, μεταξύ άλλων λόγω της έλλειψης ψηφιακών δεξιοτήτων για τη χρήση των εν λόγω υπηρεσιών 79 80 . Τα παιδιά που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού, τα παιδιά που προέρχονται από οικογένειες μεταναστών ή Ρομά και άλλα παιδιά ιδιαιτέρως εκτεθειμένα σε διακρίσεις και διαχωρισμό 81 , παιδιά των οποίων οι γονείς δεν διαθέτουν βασικές ψηφιακές δεξιότητες, παιδιά με αναπηρία, παιδιά που βρίσκονται σε περιβάλλοντα φροντίδας, έχουν όλα ιδιαίτερες ανάγκες. Οι πρωτοβουλίες πρέπει να επικεντρώνονται στην ισορροπία των φύλων, ώστε τόσο τα κορίτσια όσο και τα αγόρια να αποκτούν ψηφιακές δεξιότητες από μικρή ηλικία. Θα πρέπει να μετράται η αποτελεσματικότητα και να προσδιορίζονται βέλτιστες πρακτικές.

Η στρατηγική BIK+ θα συμβάλει, επεκτείνοντας το πεδίο εργασιών των SIC ώστε να διευκολυνθεί η αντιμετώπιση του ψηφιακού χάσματος, ιδίως όσον αφορά την απόκτηση ψηφιακών δεξιοτήτων από ευάλωτες ομάδες. Τα SIC μπορούν να υποστηρίξουν σχετικά προγράμματα σε εθνικό επίπεδο και σε επίπεδο ΕΕ.

Η Επιτροπή:

·θα στηρίξει την παρακολούθηση του αντικτύπου του ψηφιακού μετασχηματισμού στην ευημερία των παιδιών από τα κράτη μέλη, τη βιομηχανία και την ακαδημαϊκή κοινότητα μέσω της πύλης BIK, από το 2023·

·θα αναπτύξει και θα διανείμει διδακτικές ενότητες (MOOC) για εκπαιδευτικούς μέσω της πύλης BIK και των SIC, 2023/2024·

·θα προωθήσει την ανταλλαγή ορθών πρακτικών για τα εθνικά προγράμματα σπουδών σχετικά με τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας μεταξύ των κρατών μελών και μεταξύ σχολείων και εκπαιδευτικών σε ολόκληρη την ΕΕ, στο πλαίσιο του διαρθρωμένου διαλόγου για την ψηφιακή εκπαίδευση και τις ψηφιακές δεξιότητες και μέσω σχετικών ομάδων εμπειρογνωμόνων, από το 2022 82 ·

·θα οργανώσει εκστρατείες γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας με στόχο παιδιά, εκπαιδευτικούς, γονείς και φροντιστές μέσω πολλαπλασιαστών, από το 2022·

·θα αναπτύξει εργαλεία και δραστηριότητες ευαισθητοποίησης σχετικά με τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν τα παιδιά ως νέοι καταναλωτές, με την υποστήριξη της πύλης BIK και των SIC, από το 2022·

·θα στηρίξει περαιτέρω τα SIC στα κράτη μέλη για την παροχή άτυπης εκπαίδευσης και κατάρτισης στα παιδιά που βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση, με σκοπό την αντιμετώπιση του ψηφιακού χάσματος, από το 2022.

Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη:

·να παρακολουθούν τον αντίκτυπο του ψηφιακού μετασχηματισμού στην ευημερία των παιδιών·

·να ανταλλάσσουν ορθές πρακτικές στο πλαίσιο του διαρθρωμένου διαλόγου για την ψηφιακή εκπαίδευση και τις ψηφιακές δεξιότητες και των σχετικών ομάδων εμπειρογνωμόνων·

·να προωθούν τα SIC ως υπηρεσίες μίας στάσης για αξιόπιστους πόρους σχετικά με τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας και τη διαδικτυακή ασφάλεια για τα παιδιά, τις οικογένειές τους και τους εκπαιδευτικούς.

·να πραγματοποιούν τις αναγκαίες επενδύσεις για την αντιμετώπιση όλων των μορφών ψηφιακού χάσματος, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή εγγύηση για τα παιδιά, μεταξύ άλλων με τη στήριξη των ευρωπαϊκών ταμείων και ιδίως του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ).

Η Επιτροπή καλεί τον κλάδο:

·να παρακολουθεί τον αντίκτυπο του ψηφιακού μετασχηματισμού στην ευημερία των παιδιών·

·να επενδύσει σε δεξιότητες για την αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τις διαφορετικές ανάγκες των παιδιών, να καταπολεμήσει τα στερεότυπα και να διασφαλίσει την ψηφιακή προσβασιμότητα στην ανάπτυξη προϊόντων.

5.3.Ενεργός συμμετοχή (Πώς θα γίνουν σεβαστές οι απόψεις των παιδιών)

«Είμαι υπέρ της ενίσχυσης έως το 2030 της φωνής των νέων. Η δική μας γενιά είναι αυτή που μεγάλωσε με τον κόσμο του διαδικτύου.» – νέος πρεσβευτής BIK από την Αυστρία

Τα παιδιά είναι ενεργοί πολίτες. Ως παράγοντες αλλαγής χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να κινητοποιήσουν άλλους και να υποστηρίξουν τους στόχους τους, π.χ. το κίνημα «Σχολική Απεργία για το Κλίμα». Η στρατηγική BIK+ χαιρετίζει αυτή την εξέλιξη και αναγνωρίζει τη σημασία του σεβασμού και της συνεκτίμησης των απόψεων των παιδιών στη διαμόρφωση της ψηφιακής δεκαετίας. Τα παιδιά θα πρέπει να υποστηρίζονται στην ανάπτυξη και άσκηση των δεξιοτήτων που σχετίζονται με την ιδιότητα του πολίτη στο πλαίσιο της δημόσιας πολιτικής και των πολιτικών συζητήσεων και να απολαμβάνουν το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι μέσω διαδικτυακών κοινωνικών πλατφορμών. Ωστόσο, έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει περιθώριο για αύξηση των διαδικτυακών δραστηριοτήτων που συνδέονται με τη δημιουργικότητα και την ψηφιακή ιδιότητα του πολίτη 83 . Καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα σημερινά παιδιά κινδυνεύουν να υποεκπροσωπούνται στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων πολιτικής, οδηγώντας σε ανάγκες που δεν καλύπτονται και προσδοκίες που δεν ικανοποιούνται 84 .

Επομένως, η στρατηγική BIK+ αναγνωρίζει τη σημασία της ενεργού συμμετοχής των παιδιών, με όλη τους την ποικιλομορφία, στη διαμόρφωση του ψηφιακού περιβάλλοντος, καθώς τα παιδιά κάτω των 18 ετών έχουν μια μοναδική εικόνα για την ψηφιακή παιδική ηλικία.

Στο πλαίσιο της στρατηγικής για τα δικαιώματα του παιδιού, η Επιτροπή δεσμεύτηκε να ενισχύσει τη συμμετοχή των παιδιών μέσω της θέσπισης μιας νέας πλατφόρμας της ΕΕ για τη συμμετοχή των παιδιών 85 . Σε συνέργεια με αυτή την πλατφόρμα, η στρατηγική BIK+ θα ενθαρρύνει δραστηριότητες καθοδηγούμενες από παιδιά που θα προωθούν τη συμμετοχή παιδιών στο ψηφιακό περιβάλλον με θετικό και κριτικό πνεύμα σε θέματα που αφορούν τη νέα γενιά, όπως η κυβερνοασφάλεια, η δεοντολογία και η βιώσιμη ανάπτυξη.

Στο πλαίσιο της στρατηγικής BIK+ θα ενισχυθεί η συμβολή των παιδιών σε ψηφιακά θέματα, με παρατηρήσεις που απευθύνονται ιδίως στη βιομηχανία. Με βάση τις υφιστάμενες πρωτοβουλίες, όπως οι πρεσβευτές νεολαίας BIK, οι ομάδες νεολαίας BIK και η δέσμευση για τη νεολαία της BIK για ένα καλύτερο διαδίκτυο, η Επιτροπή θα ενισχύσει τις δραστηριότητες υπό την καθοδήγηση των παιδιών.

Η στρατηγική BIK+ θα ενθαρρύνει περαιτέρω τη συμμετοχή των νέων, μεταξύ άλλων στο εσωτερικό των κρατών μελών. Για παράδειγμα, τα τοπικά προγράμματα μπορούν να αναγνωρίζουν ομότιμους εκπαιδευτές.

Θα παρασχεθεί μια φιλική προς τα παιδιά έκδοση της στρατηγικής BIK+ σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο της στρατηγικής για τα δικαιώματα του παιδιού 86 .

Η Επιτροπή θα φροντίσει επίσης για τη συμμετοχή παιδιών στην παρακολούθηση της εφαρμογής της στρατηγικής BIK+.

Η Επιτροπή:

·θα καλέσει παιδιά να συμμετάσχουν στη δημιουργία του κώδικα δεοντολογίας της ΕΕ για τον ηλικιακά κατάλληλο σχεδιασμό που αναφέρεται στον πυλώνα 1, από το 2023·

·θα δρομολογήσει από το 2023 μια δράσης υπό την πρωτοβουλία παιδιών και υπό την καθοδήγηση παιδιών σχετικά με ένα ψηφιακά σημαντικό θέμα για τη νέα γενιά, σε συνέργεια με την πλατφόρμα της ΕΕ για τη συμμετοχή των παιδιών·

·θα επεκτείνει τον ρόλο των νέων πρεσβευτών BIK και των ομάδων νέων BIK για την υποστήριξη δραστηριοτήτων μεταξύ ομοτίμων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, από το 2022·

·θα δημιουργήσει μια φιλική προς τα παιδιά έκδοση της στρατηγικής BIK+, 2022·

·θα οργανώσει καθοδηγούμενη από τα παιδιά αξιολόγηση της στρατηγικής BIK+, ανά διετία.

Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη:

·να υποστηρίξουν την κατάρτιση μεταξύ ομοτίμων και τη διδασκαλία ενηλίκων από παιδιά στον ψηφιακό τομέα·

·να φροντίσουν για τη συμμετοχή διαφόρων πρεσβευτών νέων χωρίς αποκλεισμούς, οι οποίοι θα συμβάλουν στις ψηφιακές πολιτικές σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.

Η Επιτροπή καλεί τον κλάδο:

·να ζητά συστηματικά τη γνώμη των παιδιών και να μεριμνά για την ενεργό συμμετοχή τους στην ανάπτυξη και υλοποίηση των ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών του·

·να δημιουργεί, από κοινού με παιδιά διαφορετικών ηλικιών και από διαφορετικά περιβάλλοντα, φιλική προς τα παιδιά επικοινωνία, συμπεριλαμβανομένων όρων και προϋποθέσεων, σχετικά με τα ψηφιακά προϊόντα και τις υπηρεσίες του·

·να αναπτύξει προϊόντα και υπηρεσίες χωρίς αποκλεισμούς 87 , που προωθούν το δικαίωμα των παιδιών να εκφράζονται και διευκολύνουν τη συμμετοχή τους στον δημόσιο βίο.

6.Διεθνής προβολή και συνεργασία 

Η διαδικτυακή προστασία και η ψηφιακή ενδυνάμωση αποτελούν παγκόσμιες προκλήσεις που υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα και δικαιοδοσίες. Την άνοιξη του 2021 η Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού εξέδωσε καθοδήγηση σχετικά με την αποτελεσματική εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού και των προαιρετικών πρωτοκόλλων της στο γενικό σχόλιο αριθ. 25 που αναφέρεται ρητά στα δικαιώματα των παιδιών στο ψηφιακό περιβάλλον.

Μέσω της Global Gateway 88 , η ΕΕ θα ενισχύσει τις συνδέσεις μεταξύ της Ευρώπης και του κόσμου και θα βοηθήσει τις χώρες εταίρους να αντιμετωπίσουν το ψηφιακό χάσμα και να ενταχθούν περαιτέρω στο παγκόσμιο ψηφιακό οικοσύστημα.

Η συνένωση δυνάμεων καθιστά δυνατή την αποτελεσματική και αποδοτική αντιμετώπιση αυτών των παγκόσμιων ζητημάτων και την προώθηση των ευρωπαϊκών αξιών με τον καθορισμό υψηλών προτύπων ασφάλειας και την προώθηση της ενδυνάμωσης των παιδιών και της ενεργού συμμετοχής τους στην ψηφιακή δεκαετία σε ολόκληρο τον κόσμο, συμβάλλοντας παράλληλα στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Ευθυγραμμιζόμενη με τη στρατηγική της ΕΕ για αποτελεσματικότερη καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, η Επιτροπή συνεργάζεται στενά με εταιρείες τεχνολογίας υπό την αιγίδα του φόρουμ της ΕΕ για το διαδίκτυο 89 , ενώ συνεργάζεται επίσης με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και με διεθνείς και περιφερειακούς οργανισμούς μέσω της Παγκόσμιας Συμμαχίας WePROTECT για τον τερματισμό της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών στο διαδίκτυο. Επίσης, η Επιτροπή υποστηρίζει εδώ και χρόνια τις παγκόσμιες προσπάθειες μέσω της χρηματοδότησης του δικτύου ανοικτών γραμμών επικοινωνίας INHOPE, οι οποίες βρίσκονται σε 46 χώρες. Οι εργασίες αυτές θα συνεχιστούν και θα πρέπει να επιταχυνθούν στο πλαίσιο της νομοθεσίας που προτείνεται με την παρούσα στρατηγική.

Η Επιτροπή θα συνεχίσει να ανταλλάσσει εμπειρίες, εμπειρογνωσία και αξίες με διεθνείς οργανισμούς και εταίρους, καθώς και να υποστηρίζει μια κοινή προσέγγιση όσον αφορά τα ψηφιακά δικαιώματα των παιδιών παγκοσμίως, για παράδειγμα με την ενθάρρυνση σχετικών τεχνικών προτύπων, δεικτών μέτρησης, ορισμών και προσεγγίσεων.

Το ετήσιο φόρουμ για ένα ασφαλέστερο Διαδίκτυο 90 θα καταγράφει τις διεθνείς εξελίξεις και θα ανταλλάσσει βέλτιστες πρακτικές. Με τα SIC θα ενισχυθούν τα υφιστάμενα προγράμματα καθοδήγησης και ανταλλαγών εκτός της ΕΕ και θα συνεχιστούν οι διεθνείς εορταστικές εκδηλώσεις για την Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου.

Το επικείμενο σχέδιο δράσης για τη νεολαία στο πλαίσιο της εξωτερικής δράσης της ΕΕ θα ενισχύσει τον βασικό ρόλο των νέων στην ψηφιακή μετάβαση και θα στηρίξει ασφαλή ψηφιακά περιβάλλοντα που προωθούν τη συμμετοχή και την ενδυνάμωση των παιδιών και των νέων.

Η Επιτροπή θα προωθήσει τη στρατηγική BIK+ στις σχέσεις της με άλλους διεθνείς οργανισμούς και χώρες εταίρους, με τη φιλοδοξία να καθοδηγήσει τους διεθνείς εταίρους προς έναν ψηφιακό μετασχηματισμό βάσει προσέγγισης βασισμένης στα δικαιώματα του παιδιού.

7.Συμπεράσματα

«Η Ένωσή μας θα είναι ισχυρότερη εάν μοιάζει περισσότερο με την επόμενη γενιά μας: στοχαστική, αποφασιστική, που νοιάζεται. Θεμελιωμένη σε αξίες και τολμηρή στην πράξη.» 91

Ανακοινώνοντας το Ευρωπαϊκό Έτος Νεολαίας, η πρόεδρος von der Leyen ενθάρρυνε τους νέους να γίνουν παράγοντες αλλαγής. Η στρατηγική BIK+ τους προσφέρει φωνή στην ψηφιακή σφαίρα, καθώς και ενισχυμένα μέτρα για την ψηφιακή τους ευημερία, τις ψηφιακές τους δεξιότητες και την ψηφιακή τους ασφάλεια.

Το ασφαλές, προστατευμένο και αξιόπιστο ψηφιακό περιβάλλον είναι ακρογωνιαίος λίθος της ΕΕ. Η Επιτροπή είναι πλήρως προσηλωμένη στη στήριξη της προστασίας, της ενδυνάμωσης και του σεβασμού των παιδιών στον ψηφιακό μετασχηματισμό.

Αξιοποιώντας τα θεμέλια της στρατηγικής του 2012, η στρατηγική BIK+ δίνει ιδιαίτερη προσοχή στις διαδικτυακές ευκαιρίες και κινδύνους για τα παιδιά που βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση. Όλα τα παιδιά θα είναι καλύτερα εξοπλισμένα για να ευημερήσουν στο διαδίκτυο και να απολαμβάνουν περισσότερες εμπειρίες κατάλληλες για την ηλικία τους.

Η παρούσα στρατηγική BIK+ αντικατοπτρίζει τη συμβολή ενός ευρέος φάσματος απόψεων, ιδίως από παιδιά. Στην εφαρμογή και στην παρακολούθησή της θα συμμετέχουν παιδιά. Η επιτυχία της εξαρτάται από τη συνεργασία μεταξύ της Επιτροπής, των κρατών μελών, και βασικών εταίρων όπως ο κλάδος, η κοινωνία των πολιτών και οι διεθνείς οργανισμοί, για την παροχή συγκεκριμένων λύσεων για την καλύτερη και υγιή χρήση του διαδικτύου για τα παιδιά και τους νέους.

Η Επιτροπή θα παρακολουθεί τη στρατηγική ανά διετία, μεταξύ άλλων σε συνεργασία με παιδιά, και θα δημοσιεύει έκθεση στο διαδίκτυο 92 .

Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να εγκρίνουν τη στρατηγική και να συνεργαστούν για την εφαρμογή της. Η Επιτροπή καλεί την Επιτροπή των Περιφερειών και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή να προωθήσουν τον διάλογο με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, τους οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους και την κοινωνία των πολιτών.

Καθένας από εμάς έχει την ευθύνη να ακούσει τι λένε τα παιδιά και να δράσει άμεσα. Όπως δήλωσαν οι Yevgeny, Lili και João εκ μέρους της συμβουλευτικής ομάδας νέων #DigitalDecade4YOUth: «Εναπόκειται πλέον στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και στα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη να αντιμετωπίσουν την πρόκληση…. [ώστε] εμείς, ως παιδιά και νέες/νέοι, να νιώθουμε ότι συνεργαζόμαστε όλοι μαζί για να κάνουμε τον ψηφιακό κόσμο ένα καλύτερο και ασφαλέστερο μέρος.» 

(1)

  Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση , άρθρο 2 και Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ , ιδίως το άρθρο 24.

(2)

  Το Γενικό Σχόλιο αριθ. 25 του ΟΗΕ σχετικά με τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού (στην οποία συμβαλλόμενα μέρη είναι όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ) αναφέρεται ρητά στα δικαιώματα των παιδιών στο ψηφιακό περιβάλλον .

(3)

  Άτομα κάτω των 18 ετών, σύμφωνα με τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού . Στο πλαίσιο της στρατηγικής BIK+, ο όρος «νέοι/νέες» αναφέρεται επίσης σε παιδιά ηλικίας κάτω των 18 ετών. Στη νομοθεσία χρησιμοποιείται ο όρος «ανήλικοι».

(4)

JRC, How children (10-18) experienced online risks during the Covid-19 lockdown [Πώς βίωσαν τα παιδιά (10-18 ετών) τους κινδύνους στο διαδίκτυο κατά τη διάρκεια των μέτρων απαγόρευσης δραστηριοτήτων λόγω της COVID-19] .

JRC, Emergency remote schooling during COVID-19 (Εξ αποστάσεως σχολική φοίτηση έκτακτης ανάγκης κατά τη διάρκεια της COVID-19) .

(5)

 JRC,  How families handled emergency remote schooling during the time of Covid lockdown in spring 2020 (Πώς αντιμετώπισαν οι οικογένειες την εξ αποστάσεως σχολική φοίτηση έκτακτης ανάγκης κατά την απαγόρευση δραστηριοτήτων λόγω Covid την άνοιξη του 2020) .

T20-Italy, Digital learning for every child: closing the gaps for an inclusive and prosperous future (Ψηφιακή μάθηση για κάθε παιδί: κάλυψη των κενών για ένα μέλλον χωρίς αποκλεισμούς και ευημερίας).

(6)

 Δέσμη μέτρων νομοθετικής πράξης για τις ψηφιακές υπηρεσίες· Πράξη για τις ψηφιακές υπηρεσίες: η Επιτροπή χαιρετίζει την πολιτική συμφωνία

(7)

  Ψηφιακή Πυξίδα: η ευρωπαϊκή οδός για την ψηφιακή δεκαετία [COM(2021) 118 final].

(8)

  Ευρωπαϊκή διακήρυξη σχετικά με τα ψηφιακά δικαιώματα και τις ψηφιακές αρχές για την ψηφιακή δεκαετία [COM(2022) 27 final].

(9)

  Διαδίκτυο καλύτερα προσαρμοσμένο στα παιδιά: μια ευρωπαϊκή στρατηγική [COM(2012) 196]. Better Internet for Kids «BIK»

(10)

  Στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού [COM(2021) 142 final].

(11)

  Διακήρυξη σχετικά με τα ψηφιακά δικαιώματα και τις ψηφιακές αρχές .

(12)

  Ψήφισμα 2019/2876 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 26ης Νοεμβρίου 2019 , σημείο 19.

(13)

  Συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο , 2020/C 193/06.

(14)

  Σύσταση του Συμβουλίου για τη θέσπιση ευρωπαϊκής εγγύησης για τα παιδιά , ST 9106 2021 INIT.

(15)

  Πώς μπορεί να καταστεί η ψηφιακή δεκαετία της Ευρώπης κατάλληλη για τα παιδιά και τους νέους; .

Περίληψη των διαβουλεύσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη . Πάνω από το 60 % όσων απάντησαν στην ανοικτή διαβούλευση για τα δικαιώματα του παιδιού αναγνώρισαν την ανάγκη για μια νέα στρατηγική BIK (BIK+). Σχεδόν το 80 % όσων απάντησαν συμφώνησαν ότι οι εταιρείες ΤΠ θα πρέπει να διαδραματίσουν μεγαλύτερο ρόλο σε αυτόν τον τομέα.

(16)

  Ιστοσελίδα ομάδας εμπειρογνωμόνων .

(17)

  Ιστοσελίδα συμμαχίας .

(18)

  Ιστοσελίδα κέντρων για ασφαλέστερη χρήση του διαδικτύου (Safer Internet Centres) .

(19)

  BIK Review of the year 2021 (Ανασκόπηση BIK για το έτος 2021) .

(20)

  Ιστότοπος INHOPE .

(21)

  Ιστότοπος BIK youth .

(22)

  Ιστοσελίδα Youth pledge .

(23)

  Ιστότοπος ημέρας ασφαλούς διαδικτύου (Safer Internet Day) .

(24)

 Βλ.  σύνολο επισήμων κειμένων της ΕΕ σχετικά με τα παιδιά στον ψηφιακό κόσμο (να προστεθεί σύνδεσμος).

(25)

  Οδηγία (EE) 2018/1808 για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων.

(26)

Παράνομο για όλους τους χρήστες: περιεχόμενο ξενοφοβικό, τρομοκρατικό ή που αποτελεί υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών.

(27)

  Γενικός κανονισμός (ΕΕ) 2016/679 για την προστασία δεδομένων.

(28)

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων θα δημοσιεύσει εντός του 2022 κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των παιδιών, καθώς και τα δικαιώματα των παιδιών ως υποκειμένων των δεδομένων βάσει του ΓΚΠΔ.

(29)

  Οδηγία 2005/29/ΕΚ για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές.

(30)

  Πρόταση κανονισμού για τη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη (πράξη για την τεχνητή νοημοσύνη) και για την τροποποίηση ορισμένων νομοθετικών πράξεων της Ένωσης [COM(2021) 206 final].

(31)

  Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 910/2014 όσον αφορά τη θέσπιση πλαισίου για την ευρωπαϊκή ψηφιακή ταυτότητα [COM(2021) 281 final].

(32)

Πρόταση κανονισμού για τη θέσπιση κανόνων πρόληψης και καταπολέμησης της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών COM/2022/209.

(33)

  Στρατηγική της ΕΕ για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων 2021-2025 [COM(2021) 171 final].

(34)

  Στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα των θυμάτων (2020-2025) [COM(2020) 258 final] .

(35)

  Μια Ένωση ισότητας: Στρατηγική για την ισότητα των φύλων 2020-2025 [COM(2020) 152 final].

(36)

  Πρόταση κανονισμού για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας [COM(2022) 105 final].

(37)

  Ανακοίνωση σχετικά με την προστασία των παιδιών-μεταναστών  [COM(2017) 211 final].

(38)

  Σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση 2021-2027: επαναπροσδιορίζοντας την εκπαίδευση και την κατάρτιση για την ψηφιακή εποχή (COM/2020/624 final).

(39)

  Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη νεολαία 2019-2027 ST/14944/2018/INIT.

(40)

  EU Kids online 2020 .

(41)

 Π.χ. 2η Ομάδα Ευρωπαίων Πολιτών: «Ευρωπαϊκή δημοκρατία/Αξίες και δικαιώματα, κράτος δικαίου, ασφάλεια» , Δεκέμβριος 2021

(42)

 Άγρα παιδιών για σεξουαλικούς σκοπούς.

(43)

  EU Kids Online 2020 , σελίδες 89-99, σχήματα 82, 83, 84.

(44)

Μελέτη σχετικά με την εφαρμογή των νέων διατάξεων στο αναθεωρημένο σχέδιο SMART 2018/0066 για τα οπτικοακουστικά μέσα.

(45)

EUROPOL, Exploiting Isolation: Offenders and victims of online child sexual abuse during the COVID-19 pandemic (Εκμετάλλευση της απομόνωσης: παραβάτες και θύματα σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19) .

JRC, How children (10-18) experienced online risks during the Covid-19 lockdown [(Πώς βίωσαν τα παιδιά (10-18 ετών) τους κινδύνους στο διαδίκτυο κατά τη διάρκεια των μέτρων απαγόρευσης δραστηριοτήτων λόγω της COVID-19] .

UNICEF, COVID-19 and its implications for protecting children online (Η COVID-19 και οι επιπτώσεις της στην προστασία των παιδιών στο διαδίκτυο) .

IWF, Ετήσια έκθεση 2020 .

(46)

Οι εκθέσεις της NCMEC σχετικά με την αθέμιτη προσέγγιση παιδιών μέσω διαδικτύου διπλασιάστηκαν από το 2019 έως το 2020 .

(47)

  Έρευνα UNICEF, 2019 .

(48)

  Δράση COST: Ευρωπαϊκό δίκτυο για την προβληματική χρήση του διαδικτύου .

(49)

UNICEF, Recommendations for The Online Gaming Industry on Assessing Impact on Children (Συστάσεις για τη βιομηχανία τυχερών παιχνιδιών στο διαδίκτυο σχετικά με την εκτίμηση των επιπτώσεων στα παιδιά) (σελίδα 15) (2020).

(50)

  Κώδικας δεοντολογίας για την καταπολέμηση της παράνομης ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο .

(51)

  Κώδικας δεοντολογίας για την παραπληροφόρηση .

(52)

Η παιχνιδοποίηση είναι η «διαδικασία με την οποία οι δραστηριότητες αποκτούν τον χαρακτήρα παιχνιδιού», Kevin Werbach (2014) . Η παιχνιδοποίηση χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο στο κοινωνικό μάρκετινγκ, με χρήση τεχνικών όπως η βαθμολογία, η παροχή κινήτρων και ο ανταγωνισμός, και επιτρέπει στις επιχειρήσεις να προσελκύουν πελάτες, να εξασφαλίζουν τη συμμετοχή τους με διασκεδαστικό τρόπο και να συλλέγουν δεδομένα.

(53)

EP, Loot boxes in online games and their effect on consumers, in particular young consumers (Τα σεντούκια θησαυρού στα διαδικτυακά παιχνίδια και οι επιπτώσεις τους στους καταναλωτές, ιδίως στους καταναλωτές νεαρής ηλικίας) , σελ. 27-29.

(54)

EP, Study on the exposure of children to linear, non-linear and online marketing of foods high in fat, salt or sugar (Μελέτη σχετικά με την έκθεση των παιδιών σε γραμμική, μη γραμμική και επιγραμμική εμπορική προώθηση τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, αλάτι ή ζάχαρη). Έκθεση Χώρας 6, Κάτω Χώρες.

ΠΟΥ, Spotlight on adolescent health and well-being (Εστίαση στην υγεία και την ευημερία των εφήβων) .

(55)

Η δεδομενοποίηση (datafication) είναι μια τεχνολογική τάση που μετατρέπει πολλές πτυχές της ζωής μας σε δεδομένα, τα οποία στη συνέχεια μετατρέπονται σε πληροφορίες που αξιοποιούνται ως μια νέα μορφή αξίας.

(56)

Για παράδειγμα, βλ. πρόστιμα το 2021 από την Ιταλική Αρχή Καταναλωτών και Αγοράς (στα ιταλικά).

(57)

Τα σεντούκια θησαυρού (loot boxes) είναι χαρακτηριστικά βιντεοπαιχνιδιών, τα οποία συνήθως είναι προσβάσιμα μέσω του gameplay ή τα οποία μπορούν προαιρετικά να αγοραστούν με πραγματικά χρήματα – EP, Loot boxes in online games and their effect on consumers, in particular young consumers page 14.

(58)

  Ιστότοπος DigiGen .

(59)

  UNICEF και Διεθνής Ένωση Τηλεπικοινωνιών (2020) How Many Children and Youth Have internet Access at Home? (Πόσα παιδιά και νέοι διαθέτουν σύνδεση στο διαδίκτυο στο σπίτι τους;)

(60)

  ΟΗΕ, Γενικό Σχόλιο αριθ. 25 .

Στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών .

UNICEF, manifesto on children’s data governance (μανιφέστο σχετικά με τη διακυβέρνηση των δεδομένων των παιδιών) .

ΟΟΣΑ, Σύσταση του Συμβουλίου για τα παιδιά στο ψηφιακό περιβάλλον .

Συμβούλιο της Ευρώπης, Recommendation on Guidelines to Respect, Protect and Fulfil the Rights of the Child in the Digital Environment (Σύσταση σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τον σεβασμό, την προστασία και την τήρηση των δικαιωμάτων του παιδιού στο ψηφιακό περιβάλλον) , CM/Rec(2018)7.

(61)

Καθηγήτρια που συμμετείχε στη διαβούλευση: Πώς μπορεί να καταστεί η ψηφιακή δεκαετία της Ευρώπης κατάλληλη για τα παιδιά και τους νέους; .

(62)

Για παράδειγμα, η προτεινόμενη πράξη για την ΤΝ  υποχρεώνει τους παρόχους εφαρμογών ΤΝ υψηλού κινδύνου να αξιολογούν και να αντιμετωπίζουν τους κινδύνους προτού διαθέσουν τα συστήματά τους στην αγορά, λαμβάνοντας ειδικά υπόψη κατά πόσον το σύστημα είναι πιθανό να είναι προσβάσιμο από παιδιά ή να έχει αντίκτυπο σε παιδιά (άρθρο 9 παράγραφος 8 της πράξης για την ΤΝ).

(63)

 Το euCONSENT είναι ένα πιλοτικό έργο χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ με στόχο τον σχεδιασμό και τις δοκιμές μιας διαλειτουργικής λύσης για την εξακρίβωση της ηλικίας και τη συγκατάθεση των γονέων.

(64)

Κυρίως μέσω της ομάδας εμπειρογνωμόνων για ένα διαδίκτυο ασφαλέστερο για τα παιδιά.

(65)

  Ανακοίνωση σχετικά με την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης έως το 2025 , COM(2020) 625 final

(66)

  DIGITAL Europe Work Programme 2021-2022 (Πρόγραμμα εργασίας «Ψηφιακή Ευρώπη» 2021-2022) .

(67)

  Στρατηγική της ΕΕ για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού και τη διαφύλαξη της εβραϊκής ζωής (2021-2030) [COM(2021) 615 final].

(68)

  Κανονισμός σχετικά με τη συνεργασία για την προστασία των καταναλωτών , (ΕΕ) 2017/2394

(69)

Παιδί από το οποίο ζητήθηκε η γνώμη για τη διαβούλευση: Πώς μπορεί να καταστεί η ψηφιακή δεκαετία της Ευρώπης κατάλληλη για τα παιδιά και τους νέους; .

(70)

  Ψηφιακή πυξίδα 2030: η ευρωπαϊκή οδός για την ψηφιακή δεκαετία [COM(2021) 118 final]· στόχος που βασίζεται στο σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων .

(71)

  Η ευρωπαϊκή εβδομάδα προγραμματισμού είναι μια πρωτοβουλία βάσης που καθιστά τον προγραμματισμό και τον ψηφιακό γραμματισμό προσιτούς σε όλους, με διασκεδαστικό και ενδιαφέροντα τρόπο.

(72)

  Σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση – Δράση 10 .

(73)

Αιτιολογική σκέψη 59 της οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων: «Η «παιδεία για τα μέσα» παραπέμπει στις δεξιότητες, τις γνώσεις και την δυνατότητα κατανόησης των πολιτών, προκειμένου αυτοί να μπορούν να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά και με ασφάλεια τα μέσα επικοινωνίας. … Η παιδεία για τα μέσα δεν θα πρέπει να περιορίζεται στην εκμάθηση εργαλείων και τεχνολογιών, αλλά θα πρέπει να αποσκοπεί στο να παρέχει στους πολίτες τις απαραίτητες δεξιότητες κριτικής σκέψης για να αναπτύσσουν την κρίση τους, να αναλύουν σύνθετες πραγματικότητες και να αναγνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ απόψεων και πραγματικών περιστατικών.

(74)

Βλ. ενδεικτικά το παιχνίδι Happy Online .

(75)

 Οι σχετικές ενότητες θα συνάδουν με τις κοινές κατευθυντήριες γραμμές για διδάσκοντες και εκπαιδευτικούς σχετικά με την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και την προώθηση του ψηφιακού γραμματισμού που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση.

(76)

  Η γωνιά του Τύπου της Επιτροπής .

(77)

  Χρηματοοικονομικός γραμματισμός

(78)

  Οδηγία (ΕΕ) 2018/1972 για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Κώδικα Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών·

(79)

  Σχέδιο δράσης για την ενσωμάτωση και την ένταξη για την περίοδο 2021-2027 [COM(2020) 758 final].

(80)

Το 8,1 % των ατόμων που γεννήθηκαν εκτός της ΕΕ δηλώνουν ότι δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν υπολογιστή, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό μεταξύ εκείνων που γεννήθηκαν στη χώρα αναφοράς είναι 3,1 %, Eurostat, ΕΕ-SILC (στοιχεία του 2018). Οι γονείς από νοικοκυριά μεταναστών ίσως δυσκολεύονται περισσότερο να υποστηρίξουν τα παιδιά τους στο πλαίσιο της εξ αποστάσεως μάθησης όταν δεν γνωρίζουν τη γλώσσα που ομιλείται στο σχολείο.

(81)

Μια Ένωση ισότητας: στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την ισότητα, την ένταξη και τη συμμετοχή των Ρομά [COM(2020) 620 final].

(82)

Ανάλογα με τον διαρθρωμένο διάλογο.

(83)

  Eukids Online 2020 .

(84)

  Is there a ladder of children’s online participation? Findings from three Global Kids Online countries (Υπάρχει κλίμακα της διαδικτυακής συμμετοχής των παιδιών; Πορίσματα από τρεις χώρες Global Kids Online), ερευνητικά σημειώματα Innocenti αριθ. 2019-02.

(85)

  Στρατηγική της ΕΕ για τα δικαιώματα του παιδιού [COM(2021) 142 final].

(86)

  Οδηγός για τη δημιουργία φιλικών προς τα παιδιά εκδόσεων γραπτών εγγράφων .

(87)

Για παράδειγμα: ποικιλόμορφα πρότυπα, προϊόντα και υπηρεσίες προσβάσιμα από παιδιά με αναπηρία.

(88)

  Κοινή ανακοίνωση με τίτλο «Global Gateway» , JOIN/2021/30 final

(89)

Το φόρουμ της ΕΕ για το διαδίκτυο , το οποίο δημιουργήθηκε το 2015, φέρνει σε επαφή εκπροσώπους εταιρειών τεχνολογίας, των κρατών μελών της ΕΕ και της Επιτροπής για την αντιμετώπιση της κατάχρησης του διαδικτύου για τρομοκρατικούς σκοπούς και για την ενίσχυση της καταπολέμησης της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών.

(90)

  Ιστοσελίδα φόρουμ για ένα ασφαλέστερο Διαδίκτυο (Safer Internet Forum).

(91)

  Ομιλία για την κατάσταση της Ένωσης, 2021

(92)

Το υφιστάμενο «εργαλείο χάρτη BIK» του χάρτη πολιτικής BIK θα προσαρμοστεί στη στρατηγική BIK+.